You are on page 1of 19

‫عاللت انتًُض انتنظًٍُ ببنجىدة انشبيهت نذي ينظًبث انصنبعبث انغزائُت فٍ شًبل‬

‫انضفت انغشبُت‬

‫إعذاد ‪:‬‬
‫أ‪ .‬دسُن انعببذ‬ ‫د‪ .‬يجُذ ينصىس‬
‫يذبضش لسى اداسة االعًبل‬ ‫سئُس لسى انتسىَك‬
‫جبيعت اننجبح انىطنُت‬ ‫جبيعت اننجبح انىطنُت‬
‫‪00970766955955‬‬ ‫‪00970766959950‬‬
‫‪e-hmabed2001@yahoo.com‬‬ ‫‪e-majeeddo@yahoo.com‬‬

‫يمذو نـ‬
‫انًؤتًش انعهًٍ انذونٍ انثبنٍ ‪ -‬دوس انتًُض وانشَبدة فٍ تفىق ينظًبث األعًبل ‪/‬‬
‫جبيعت انعهىو اإلساليُت انعبنًُت‬

‫عاللت انتًُض انتنظًٍُ ببنجىدة انشبيهت نذي ينظًبث انصنبعبث انغزائُت فٍ شًبل‬
‫انضفت انغشبُت‬

‫‪1‬‬
‫انًهخص ‪:‬‬

‫ٕلفذ ٕنٓ اىلهاٍخ ئى‪ ٚ‬اىزؼوف ػي‪ ٚ‬ػالقخ اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ َٜٞ‬ثبىغ٘كح اىشبٍيخ ىل‪ٍْ ٙ‬ظَبد اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ في‪ٜ‬‬
‫ٗؽي٘ها اٍيزجبّٔ‬
‫ر‬ ‫شَبه اىؼفخ اىغوث‪ٞ‬خ‪ٗ ،‬أصو ثؼغ اىَزغ‪ٞ‬واد ػي‪ ٚ‬مو ٍَْٖيب‪ٗ ،‬ارجيغ اىجبؽضيبُ اىَيْٖظ االهرجيبؽ‪،ٜ‬‬
‫ىق‪ٞ‬بً ٍَز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ‪ٗ ،‬قبٍب ثز٘ى‪ٝ‬ؼٖيب ػيي‪ ٚ‬ػ‪ْٞ‬يخ ؽجق‪ٞ‬يخ ػشي٘ائ‪ٞ‬خ ٍيِ ٍغزَيغ اىؼيبٍي‪ِٞ‬‬
‫ٗؽغَٖب (‪ )83‬ػبٍالً في‪ ٜ‬اىَْظَيبد اىظيْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬يخ‪ٗ ،‬قيل ر٘طييذ اىلهاٍيخ ئىي‪ ٚ‬أُ ري٘فو ٍَيز٘‪ٍ ٙ‬ورفيغ ٍيِ‬
‫اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ٍ ٙ‬ورفغ علا ً اىغي٘كح اىشيبٍيخ في‪ ٜ‬اىَْظَيبد اىظيْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬يخ‪ٗٗ ،‬عي٘ك ػالقيخ اهرجبؽ‪ٞ‬ئ‬
‫ئ‪ٝ‬غبث‪ٞ‬خ كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ث‪ٍَ ِٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ في‪ ٜ‬اىَْظَيبد اىظيْبػ‪ٞ‬خ في‪ٍ ٜ‬ؾبفظيخ‬
‫ّييبثيٌ‪ٗ ،‬ػييلً ٗعيي٘ك فييوٗذ ماد كالىييخ ئؽظييبئ‪ٞ‬خ فيي‪ٍَ ٜ‬ييز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ييي اىزْظ‪َٞ‬يي‪ٍَٗ ٜ‬ييز٘‪ ٙ‬اىغيي٘كح اىشييبٍيخ فيي‪ٜ‬‬
‫اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظيخ ّيبثيٌ‪ ،‬رؼيي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬يواد اىغيٌْ‪ٗ ،‬اىيلفو اىشيٖو‪ٛ‬ك مَيب أّئ ر٘عيل فيوٗذ ماد‬
‫كالىخ ئؽظبئ‪ٞ‬خ ف‪ٍَ ٜ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ‪ ،‬رؼي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬و اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪ٗ ،َٜٞ‬ىظبىؼ اىشيٖبكاد‬
‫األػي‪ ٍِ ٚ‬اىضبّ٘‪ٝ‬خ اىؼبٍخ‪ ،‬مَب ال ر٘عيل فيوٗذ ماد كالىيخ ئؽظيبئ‪ٞ‬خ في‪ٍَ ٜ‬يز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬يي اىزْظ‪َٞ‬ي‪ ،ٜ‬رؼيي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬يو‬
‫اىؼَيو‪ ،‬ث‪َْٞ‬يب ر٘عيل فيوٗذ فيي‪ٍَ ٜ‬يز٘‪ ٙ‬اىغي٘كح اىشيبٍيخ‪ٗ ،‬ىظيبىؼ اىفئييخ اىؼَو‪ٝ‬يخ (‪ٗ ،)45-33‬قيل أٗطي‪ ٚ‬اىجبؽضيبُ‬
‫ثز٘ط‪ٞ‬بد إَٖٔب ئ‪ٝ‬الء ٍي‪ٝ‬ل ٍِ االٕزَيبً ٗاىزيله‪ٝ‬ت في‪ٍ ٜ‬غيبى‪ ٜ‬اىق‪ٞ‬يبكح ٗا كاهح ىيؼيبٍي‪ ِٞ‬في‪ٍْ ٜ‬ظَيبد اىظيْبػبد‬
‫اىغنائ‪ٞ‬خ‪ٗ ،‬ػوٗهح كهاٍيخ ؽبعيبد اىََيزٖين‪ ِٞ‬ثبٍيزَواه‪ٗ ،‬أفينٕب ثؼي‪ ِٞ‬االػزجيبه ػْيل ئّزبعيبد عل‪ٝ‬يلح‪ٗ ،‬رؾي‪ٞ‬يو‬
‫أّ٘اع اىَْزغبد اى َُْبفَخ‪ٗ ،‬ثْبء طْبػخ ٍْزغبد عل‪ٝ‬لح رأفن ثؼ‪ ِٞ‬االػزجبه ٍ٘اطفبد اىَْزغبد األفو‪ٙ‬ك‬

‫‪Organizational excellence- Total quality relationship at food‬‬


‫‪industries organizations: Northern West Bank‬‬
‫‪Prepared by:‬‬
‫‪Dr. Majeed M Mansour‬‬
‫‪An-Najah National University‬‬ ‫‪Husain Al -Abed‬‬
‫‪An-Najah National University‬‬

‫‪Abstract:‬‬
‫‪The aim of this study was to investigate the relationship of organizational excellence‬‬
‫‪and Total quality of organizations in food industries in the Northern West Bank, and‬‬
‫‪the effect of some variables on each of them, the researchers adopted a Relational‬‬
‫‪approach, and developed a questionnaire to measure the level of organizational‬‬
‫‪excellence and Total quality, and carried distributed to a stratified random sample of‬‬
‫‪community workers of (83) factor in industrial food organizations, The study found‬‬
‫‪that the availability of a high level of excellence organizational and a very high level‬‬

‫‪2‬‬
of total quality in industrial organizations, food and the presence of correlation
positive statistically significant between the level of organizational excellence level of
Total quality in industrial organizations in Nablus , and the lack of statistically
significant differences in the level of organizational excellence and the overall level of
quality in industrial organizations in, Northern West Bank attributed to the
variables of sex, and monthly income. There are also significant differences in the
level of organizational excellence and Total quality, due to the variable level of
education, and in favor of certification the top of the high school, as there are no
statistically significant differences in the level of organizational excellence structure,
due to the variable age, while there are differences in the level of Total quality, and in
favor of the age group (30-45), has recommended the researchers recommendations of
the most important of which pay more attention to and training in the areas of
leadership and management for workers in the organizations the food industry, and
the need to study the needs of consumers constantly, and taken into account when
new productions, and analysis of types of competitive products, and building products
industry take into account the new specifications of other products‫ك‬

: ‫يمذيت‬
،‫ ّغبؽٖب ٗثقبئٖب‬ٚ‫ ٗاىَؾبفظخ ػي‬،‫ق اىْغبػ‬ٞ‫ رؾق‬ٚ‫رؼَو ٍْظَبد األػَبه ثظ٘هح كائَخ ػي‬
،‫و ٍْزغبرٖيب‬ٝ٘‫ رطي‬ٚ‫ ٗاى‬،‫برٖب‬ٞ‫غ‬ٞ‫و اٍزوار‬ٝ‫ِ ٗرؼل‬َٞ‫و ٗرؾ‬ٝ٘‫ رط‬ٚ‫ ثبٍزَواه ئى‬ٚ‫غؼيٖب رَؼ‬ٝ ‫ٕٗنا‬
‫ االٍيزفبكح ٍيِ اىَؼيبهف‬ٚ‫ضيخ ئىي‬ٝ‫ ئكاهح اىَْظَيخ اىؾل‬ٚ‫ٗاٍيزقلاً أكٗاد ٍٗٗيبئو ٍزغيلكحك ٗرَيؼ‬
‫ ئربؽخ‬ٚ‫ ئى‬ٛ‫ ٕٗنٓ اىغٖ٘ك رإك‬،‫ط٘هٕب اىؼيَبء ٗكٗائو اىَؼوفخ ثبٍزَواه‬ٝٗ ‫َزؾلصٖب‬ٝ ٜ‫ٗاىؼيً٘ اىز‬
‫ق اىزقلً ٗاىزط٘ه اىََزَوك‬ٞ‫ رؾق‬ٚ‫ ٗاى‬،‫لح‬ٝ‫اىفوص اىغل‬

‫ ٍ٘ػيغ‬ٜ‫َي‬ٞ‫يي اىزْظ‬َٞ‫ أطيجؼ اىز‬،ً٘‫ي‬ٞ‫ريي ػيبىٌ اى‬َُٞٝ ٛ‫ ػظيو اىؼ٘ىَيخ ٗاالّفزيبػ اىين‬ٜ‫ٗفي‬
‫ؼيل‬ٝ ٌ‫ِ؛ ٗمىل ألُ ػظو اىَؼوفخ ٗاىَؼيٍ٘يبد ىي‬ٞ‫االٕزَبً ٗاىْقبُ اى٘اٍغ ٍِ قجو ٍقزيف اىجبؽض‬
ً‫ اىٖيو‬ٜ‫ مبّيذ ٍيبئلح في‬ٜ‫يخ اىزي‬ٝ‫ل‬ٞ‫يخ اىزقي‬ٞ‫ف‬ٞ‫يخ رؾنَٖيب اىَ٘اطيفبد اى٘ظ‬ٞ‫ؼزيوف ثؼَبىيخ َّط‬ٝ
‫ي ٗرؼيلك اىَؼيبهف ٗرْ٘ػٖيب‬َٞ‫ رزَيٌ ثيبىز‬ٜ‫ اىؼْبطيو اىزي‬ٚ‫ ٗئَّيب رؼزَيل ػيي‬،ٌٝ‫ اىقيل‬ٜ‫وٗقواؽي‬ٞ‫اىج‬
‫زطيت ٍِ أػؼبئٖب االثزؼبك ػيِ ميو‬ٝ ‫ي األكاء‬َٞ‫ق اىَْظَخ ىز‬ٞ‫ش ئُ رؾق‬ٞ‫ ؽ‬،ٍِٞٗ‫موؤٍبء ٍٗوؤ‬
( ‫يخ‬ٞ‫يخ ٗفبػي‬ٝ٘ٞ‫ٖيب ىيْظٌ ؽ‬ْٞ‫ ٍؼظيٌ اىَْظَيبد ٗرج‬ٙ‫ األكاء ٗاىَي٘ك ىيل‬ٜ‫ ف‬ْٜٞ‫ ٗهٗر‬ٜ‫ٍب ٕ٘ َّط‬
‫)ك‬Shelton, Darling & Walker, 2010

‫ هفغ هٗػ‬ٜ‫ ٍبػلد ف‬ٜ‫ضخ اىز‬ٝ‫خ اىؾل‬ٝ‫ٌ ا كاه‬ٕٞ‫ؼل ٍفًٖ٘ اىغ٘كح اىشبٍيخ ٍِ أؽلس اىَفب‬ٝٗ
‫به اىقلٍخ ماد اىغ٘كح‬ٞ‫ افز‬ٜ‫ اىْبػظ ف‬ٜ‫ِ اىشومبد ٗاىَظبّغ ٗاىقلٍبد؛ ٗمىل ىي٘ػ‬ٞ‫اىزْبفٌ ث‬
ٓ‫ ٕين‬ٜ‫ رجْي‬ٚ‫ اىَإٍَيبد اىَقزيفيخ ئىي‬ٜ‫ ٍؾبٗىيخ ا كاهح في‬ٚ‫ مىيل ئىي‬ٙ‫ ٗأك‬،‫خ ٗثبىَؼو اىَْبٍت‬ٞ‫اىؼبى‬

3
‫اىَفبٕ‪ ٍِ ٌٞ‬األفنبه ٗاىَجبكب اىز‪ ٜ‬رٖلف ئى‪ ٚ‬رؾَ‪ٗ ِٞ‬رط٘‪ٝ‬و األكاء ثظفخ ٍَزَوح ىزؾق‪ٞ‬ق أفؼو‬
‫اىْزبئظ اىََنْخ ٗريج‪ٞ‬خ ٍزطيجبد اىؼَو (اىؼياٗ‪)2313 ،ٛ‬ك‬

‫ٗاىغ٘كح اىشبٍيخ ثَيب رؼيَْزٔ ٍيِ ٍؼيب‪ٞٝ‬و رؼيل فيَيفخ ئكاهح ػظيو‪ٝ‬خ رورنيي ػيي‪ ٚ‬ػيلك ٍيِ‬
‫اىَفبٕ‪ ٌٞ‬ا كاه‪ٝ‬خ اىؾل‪ٝ‬ضخ اىَ٘عٖيخ‪ ،‬اىزي‪َٝ ٜ‬يزْل ئى‪ٖٞ‬يب في‪ ٜ‬اىَييط ثي‪ ِٞ‬اىٍ٘يبئو ا كاه‪ٝ‬يخ األٍبٍي‪ٞ‬خ‬
‫ٗاىغٖ٘ك االثزنبه‪ٝ‬خ‪ٗ ،‬ث‪ ِٞ‬اىَٖبهاد اىفْ‪ٞ‬خ اىَزقظظخ‪ٗ ،‬مىل ٍيِ أعيو االهرقيبء ثََيز٘‪ ٙ‬األكاء‬
‫ٗاىزؾَ‪ٗ ِٞ‬اىزط٘‪ٝ‬و اىََزَو‪( ِٝ‬اىؾلاك‪.)2339 ،‬‬

‫ٗرقف اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ ٜ‬فيَط‪ ِٞ‬ػي‪ ٚ‬ػزجخ ى‪ٝ‬بكح ٍْزغبرٖيب في‪ ٜ‬األٍي٘اذ اىَؾي‪ٞ‬يخ‪ ،‬في‪ٜ‬‬
‫ظو اىزْبفٌ اىَؾَي ً٘ اىين‪ ٛ‬رفوػئ ػي‪ٖٞ‬يب اىجؼيبئغ األعْج‪ٞ‬يخ‪ٗ ،‬رقيل‪َٖٝ‬ب مجيل‪ٝ‬و ٗؽْي‪ ٜ‬أطي‪ٞ‬و ػيِ‬
‫ثؼبئغ اىََز٘ؽْبد ٗاىجؼبئغ ا ٍوائ‪ٞ‬ي‪ٞ‬خ (ٍقلاك ٗقفٔ‪)2337 ،‬ك‬
‫ٗ‪َٝ‬ضو قطبع اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ في‪ ٜ‬فيَيط‪2( ِٞ‬ك‪ٍ )%18‬يِ ؽغيٌ اىظيْبػبد اىفيَيط‪ْٞٞ‬خ‪،‬‬
‫مَب ر‬
‫أُ اىؼبئييخ اىفيَيط‪ْٞٞ‬خ رْفيق (‪ٍ )%43‬يِ ٍظيوٗفٖب ػيي‪ ٚ‬اىطؼيبً ٗاىغيناء (اىغٖيبى اىَوميي‪ٛ‬‬
‫ىإلؽظبء اىفيَط‪)2311 ،ْٜٞ‬ك‬

‫ٗؽقق قطبع اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ ٗرط٘ها ً مج‪ٞ‬وا ً ف‪ ٜ‬اىَْ٘اد األف‪ٞ‬وح‪ ،‬فقل مبّيذ ؽظيزٔ في‪ٜ‬‬
‫اىؼييبً ‪ 1995‬ال رزغييبٗى ‪ٍ %7‬ييِ اىَْييزظ اىَؾييي‪ ٜ‬فيي‪ ٜ‬اىَيي٘ذ اىفيَييط‪ٗ ،ْٜٞ‬رظييبػلد ئىيي‪ ٚ‬ؽيي٘اى‪ٜ‬‬
‫‪ %35‬ثؾي٘ه ػبً ‪2312‬؛ ثَجت ى‪ٝ‬بكح ؽغٌ االٍزضَبه ف‪ٗ( ٔٞ‬مبىخ األّجبء ٗاىَؼيٍ٘بد اىفيَط‪ْٞٞ‬خ‪،‬‬
‫‪)2312‬ك‬

‫ٗثْييبء ػييي‪ٍ ٚ‬ييب رقييلً‪ ،‬رجييوى اىؾبعييخ ئىيي‪ ٚ‬رقظيي‪ ٜ‬اىؼالقييخ اىزيي‪ ٜ‬رييوثؾ ثيي‪ ِٞ‬اىزَ‪ٞ‬ييي اىزْظ‪َٞ‬يي‪ٜ‬‬
‫أُ مييو ٍَْٖييب ‪ٝ‬ظييت فيي‪ٍ ٜ‬ظيييؾخ ا‪ٟ‬فييو‪ٗ ،‬ثبىزييبى‪ ٜ‬اٍييزضَبه قييلهاد‬ ‫ٗاىغيي٘كح اىشييبٍيخ‪ ،‬ثبػزجييبه ر‬
‫اىَْظَبد ف‪ ٜ‬رؾق‪ٞ‬ق أمجو قله ٍَنِ ٍِ اىغ٘كح ٗاىزط٘هك‬

‫يشكهت انذساست ‪:‬‬


‫رزَضو ٍشنيخ اىلهاٍخ ف‪ ٜ‬ا عبثخ ػِ اىَإاه ا‪ٟ‬ر‪: ٜ‬‬
‫ٍب ػالقخ اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ َٜٞ‬ثبىغ٘كح اىشبٍيخ ىل‪ٍْ ٙ‬ظَبد اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ؟‬
‫ٗ‪ٝ‬زفوع ٍِ اىَإاه اىوئ‪ ٌٞ‬األٍئيخ اىفوػ‪ٞ‬خ ا‪ٟ‬ر‪ٞ‬خ ‪:‬‬
‫‪1‬ك ٍييييييب ٍَييييييز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ييييييي اىزْظ‪َٞ‬يييييي‪ ٜ‬فيييييي‪ٍْ ٜ‬ظَييييييبد اىظييييييْبػبد اىغنائ‪ٞ‬ييييييخ فيييييي‪ٍ ٜ‬ؾبفظييييييخ‬
‫ّبثيٌ؟‬
‫‪2‬ك ٍييييييب ٍَييييييز٘‪ ٙ‬اىغيييييي٘كح اىشييييييبٍيخ فيييييي‪ٍْ ٜ‬ظَييييييبد اىظييييييْبػبد اىغنائ‪ٞ‬ييييييخ فيييييي‪ٍ ٜ‬ؾبفظييييييخ‬
‫ّبثيٌ؟‬
‫‪3‬ك ٕو ر٘عل ػالقخ اهرجبؽ‪ ٔٞ‬ئ‪ٝ‬غبث‪ٞ‬خ ماد كالىخ ئؽظبئ‪ٞ‬خ ػي‪ٍَ ٚ‬ز٘‪31 = ( ٙ‬ك‪ )3‬ث‪ٍَ ِٞ‬ز٘‪ٙ‬‬
‫اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ٍْ ٜ‬ظَبد اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ؟‬

‫‪4‬‬
‫‪4‬ك ٕييو ر٘عييل فييوٗذ ماد كالىييخ ئؽظييبئ‪ٞ‬خ ػْييل ٍَييز٘‪ ٙ‬اىلالىييخ (‪35=α‬ك‪ )3‬فيي‪ٍَ ٜ‬ييز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ييي‬
‫اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ٍْ ٜ‬ظَبد اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ‪ ،‬رؼي‪ٙ‬‬
‫ىَزغ‪ٞ‬واد اىغٌْ‪ٗ ،‬اىؼَو‪ٗ ،‬اىلفو اىشٖو‪ٗ ،ٛ‬اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪َٜٞ‬؟‬

‫أهذاف انذساست ‪:‬‬


‫رَؼ‪ ٚ‬اىلهاٍخ ئى‪ ٚ‬رؾق‪ٞ‬ق األٕلاف ا‪ٟ‬ر‪ٞ‬خ ‪:‬‬
‫‪ -‬ق‪ٞ‬بً ٍَز٘‪ ٙ‬اىؼالقخ اىز‪ ٜ‬روثؾ ث‪ ِٞ‬اىزَ‪ٞ‬ري اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ ىل‪ٍْ ٙ‬ظَبد‬
‫اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خك‬
‫‪ -‬كهاٍخ أصو ٍزغ‪ٞ‬واد اىغٌْ‪ٗ ،‬اىؼَو‪ٗ ،‬اىلفو اىشٖو‪ٗ ،ٛ‬اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪ َٜٞ‬ػي‪ ٚ‬اىزَ‪ٞ‬ي‬
‫اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخك‬
‫أهًُت انذساست ‪:‬‬
‫رَزَل اىلهاٍخ إَٔ‪ٞ‬زٖب ٍِ إَٔ‪ٞ‬خ اىزَ‪ٞ‬ري اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬رأص‪ٞ‬وٓ ف‪ٍْ ٜ‬ظَبد ٍَٖخ مَْظَبد‬
‫ُيٗك اىقبئَ‪ ِٞ‬ػي‪ٍْ ٚ‬ظَبد‬
‫اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ‪ ،‬ػالٗح ػي‪ ٚ‬ػالقزٔ ثبىغ٘كح اىشبٍيخ‪ٍَ ،‬ب قل ‪ ٝ‬ر‬
‫اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ ثَإشواد ػيَ‪ٞ‬خ ٍ٘ص٘قخ ‪َُٝ‬زْل ػي‪ٖٞ‬ب ألغواع اىزؾَِ ٗاىزط٘‪ٝ‬وك‬

‫يصهذبث انذساست ‪:‬‬


‫انتًُّض انتنظًٍُ ‪:‬‬
‫ػوفٔ ث‪ْٞ‬به ٗع‪ٞ‬واهك )‪ (Pinar & Girard, 2008: 31‬ثأّٔ اٍزضَبه اىَْظَبد اىفوص‬
‫ر‬
‫اىؾبٍَخ اىز‪َٝ ٜ‬جقٖب اىزقط‪ٞ‬ؾ االٍزوار‪ٞ‬غ‪ ٜ‬اىفؼبه ٗاالىزياً ثاكهاك هؤ‪ٝ‬خ ٍشزومخ ‪َ٘ٝ‬كٕب‬
‫ٗػ٘ػ اىٖلف ٗمفب‪ٝ‬خ اىَظبكه ٗاىؾوص ػي‪ ٚ‬األكاء‪ٝٗ ،‬ؼوفٖب اىجبؽضبُ ئعوائ‪ٞ‬ب ً ثبىلهعخ اىز‪ٜ‬‬
‫‪ٝ‬ؾظو ػي‪ٖٞ‬ب اىََزغ‪ٞ‬ت ػي‪ ٚ‬أكاح ق‪ٞ‬بً اىزَ‪ٞ‬ري اىزْظ‪ َٜٞ‬اى َُؼلح ىٖنٓ اىلهاٍخك‬
‫انجىدة انشبيهت ‪:‬‬
‫ٕ‪ ٜ‬أكاء اىؼَو ثشنو طؾ‪ٞ‬ؼ ٍِ اىَوح األٗى‪ٍ ٚ‬غ االػزَبك ػي‪ ٚ‬رق‪ ٌٞٞ‬اىََزف‪ٞ‬ل ىَؼوفخ ٍل‪ٙ‬‬
‫رؾَِ األكاء (اىطبٕو‪ٝٗ ،)2313 ،‬ؼوفٖب اىجبؽضبُ ئعوائ‪ٞ‬ب ً ثبىلهعخ اىز‪ٝ ٜ‬ؾظو ػي‪ٖٞ‬ب اىََزغ‪ٞ‬ت‬
‫ػي‪ ٚ‬أكاح ق‪ٞ‬بً اىغ٘كح اىشبٍيخ اى َُؼلح ىٖنٓ اىلهاٍخك‬

‫‪5‬‬
‫اإلطبس اننظشٌ ‪:‬‬
‫‪ٝ‬زْبٗه ا ؽبه اىْظو‪ٍ ٛ‬فٍٖ٘‪ ٜ‬اىزَ‪ٞ‬ري اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ ٍِ ٗعٖخ ّظو ئكاه‪ٝ‬خ‬
‫‪ -1‬انتًُّض انتنظًٍُ ‪:‬‬
‫‪ْٝ‬طيق رؼو‪ٝ‬ف اىزَ‪ٞ‬ي اىَإٍَ‪ ٍِ ٜ‬اىؼل‪ٝ‬ل ٍِ اىنزت ٗاىلهاٍبد ٗاألثؾبس‪ٕٗ ،‬نا اىزؼلك ‪ٝ‬ؼنٌ‬
‫إَٔ‪ٞ‬خ اىَ فًٖ٘ اىز‪ ٜ‬عؼيذ اىَلافو ا كاه‪ٝ‬خ اىَؼبطوح رومي عٖ٘كٕب ىزؾل‪ٝ‬ل ٍفبٕ‪ ٌٞ‬اىزَ‪ٞ‬ي‬
‫اىزْظ‪ ،َٜٞ‬فَلفو ا كاهح اىؼيَ‪ٞ‬خ ؽلك ٍفًٖ٘ اىنفبءح مأٍبً ىيزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍٗ َٜٞ‬لفو اىؼالقبد‬
‫ا َّبّ‪ٞ‬خ همي ػي‪ ٚ‬اىؾبعبد االعزَبػ‪ٞ‬خ ىيؼبٍي‪ٗ ،ِٞ‬أػبف ئى‪ ٚ‬قبًٍ٘ اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪َٜٞ‬‬
‫ٍظطيؾبد ٍضو‪ ،‬اىؼَو اىغَبػ‪ٗ ،ٜ‬فوذ اىؼَو‪ٗ ،‬ع٘كح اىؾ‪ٞ‬بح‪ٗ ،‬اىَْبؿ‪ٗ ،‬اىضقبفخ اىزْظ‪َٞٞ‬خ‪ٗ ،‬قل‬
‫ر٘اطيذ اىغٖ٘ك ا كاه‪ٝ‬خ ثَب ف‪ ٜ‬مىل اىَلافو ا كاه‪ٝ‬خ اىَؼبطوح اىز‪ ٜ‬ؽلكد ٍفًٖ٘ اىفبػي‪ٞ‬خ‬
‫اىن‪ٝ ٛ‬ومي ػي‪ ٚ‬رؾق‪ٞ‬ق إٔلاف اىَْظَخ اىني‪ٞ‬خ ف‪ ٜ‬ظو اىزغ‪ٞ‬واد اىج‪ٞ‬ئ‪ٞ‬خ اىَزؼلكح (ىا‪ٝ‬ل‪)2333 ،‬ك‬
‫ٗرنَِ إَٔ‪ٞ‬خ اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ َٜٞ‬ف‪: ٜ‬‬
‫‪1‬ك اىَْظَبد ثؾبعخ ئى‪ٍٗ ٚ‬بئو ٗؽوذ ىيزؼوف ػي‪ ٚ‬اىؼقجبد اىز‪ ٜ‬ر٘اعٖٖب ؽبه ظٖ٘هٕب‪.‬‬
‫‪2‬ك اىَْظَبد ثؾبعخ ئى‪ٍٞٗ ٚ‬يخ ىغَغ اىَؼيٍ٘بد‪ ،‬ؽز‪ ٚ‬رزَنِ ٍِ ارقبم اىقواهاد اىََٖخ‬
‫ثقظ٘ص اىَ٘اهك اىجشو‪ٝ‬خ ٍضو ٍِ اىن‪ٝ ٛ‬غت روق‪ٞ‬زٔ؟ ٍِٗ اىَ٘ظف اىن‪ٝ ٛ‬زٌَ ثوٗػ‬
‫ا ‪ٝ‬ضبه ٗاىَجبكهح ٗاىزَ‪ٞ‬ي ف‪ ٜ‬األكاء؟‬
‫‪3‬ك اىَْظَخ ثؾبعخ ئى‪ ٚ‬رط٘‪ٝ‬و أػؼبئٖب ثظفخ ٍَزَوح ٍ٘اء اىَل‪ٝ‬و‪ ِٝ‬أٗ اىَ٘ظف‪ ،ِٞ‬ؽز‪ٚ‬‬
‫ٍب ٍغ اىَْظَبد‬ ‫ً‬
‫رَ‪ٞ‬يا ف‪ ٜ‬األكاء‪ ،‬ق‪ٞ‬ب ً‬ ‫‪ٝ‬زَنْ٘ا ٍِ اىََبػلح ف‪ ٜ‬عؼو اىَْظَخ أمضو‬
‫اىَْبفَخ‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪4‬ك اىَْظَخ ثؾبعخ ئى‪ ٚ‬ر٘فو اىَٖبهاد اىالىٍخ ىظبّغ اىقواه ٍ٘اء أمبُ فوكًا أً عَبػخ؟‬
‫ٗاىزَؼِ ف‪ ٜ‬ؽَبٍ‪ٞ‬خ اىلٗه اىن‪ٝ ٛ‬قً٘ ثٔ ٗإَٔ‪ٞ‬زٔ ف‪ ٜ‬رؾق‪ٞ‬ق ا ثلاع ٗاىزَ‪ٞ‬ي ف‪ٜ‬‬
‫اىَْظَبد‪.‬‬

‫‪ -2‬انجىدة انشبيهت ‪:‬‬


‫رَييؼ‪ ٚ‬اىَْظَييبد اىظييْبػ‪ٞ‬خ ئىيي‪ ٚ‬رؾق‪ٞ‬ييق ٍَييز٘‪ٝ‬بد ػبى‪ٞ‬ييخ ٍٗزقلٍييخ‪ٗ ،‬مىييل ثزطيي٘‪ٝ‬و اىَْزغييبد‬
‫ٗاىقلٍبد ؽَت هغجخ اىؼَالء‪ ،‬فؼلً االٕزَبً ثيبىغ٘كح ‪ٝ‬يإك‪ ٛ‬ىي‪ٝ‬يبكح اى٘قيذ ألكاء ٗئّغيبى اىَٖيبً‬
‫ٗى‪ٝ‬بكح أػَبه اىَواقجخ ٗثبىزبى‪ ٜ‬ى‪ٝ‬بكح شن٘‪ ٙ‬اىََزف‪ٞ‬ل‪ٕ ٍِ ِٝ‬نٓ اىقلٍبد‪ .‬فنض‪ٞ‬و ٍيِ ا عيواءاد‬
‫اىز‪ ٜ‬ر٘ػغ ٍِ قجو اىَإٍَخ ّغبى اىقلٍبد ىيؼَ‪ٞ‬يو روميي ػيي‪ ٚ‬اىوقبثيخ ػيي‪ ٚ‬األٕيلاف ٗاىزأميل‬
‫ٍِ رؾق‪ٞ‬قٖب ٗثبىزبى‪ ٜ‬رنُ٘ ٕنٓ ا عواءاد ؽ٘‪ٝ‬يخ ٗعبٍلح ف‪ ٜ‬مض‪ٞ‬و ٍيِ األؽ‪ٞ‬يبُ ٍَيب ‪ٝ‬يإصو ٍييج‪ٞ‬ب ً‬
‫ػي‪ ٚ‬اىؼَ‪ٞ‬يو‪ٗ ،‬ىينىل فَيِ إٔيلاف اىغي٘كح اىشيبٍيخ اىوئ‪َٞ‬ي‪ٞ‬خ رقي‪ٞ‬يو اى٘قيذ اىيالىً ّغيبى اىََٖيبد‬
‫ىيؼَ‪ٞ‬و‪ ،‬مَب أّٖب رزطيت ػَو األش‪ٞ‬بء اىظؾ‪ٞ‬ؾخ ثبىطو‪ٝ‬قخ اىظؾ‪ٞ‬ؾخ ٍِ أٗه ٍوح ٕٗنا ‪ٝ‬ؼْ‪ ٜ‬رقي‪ٞ‬و‬
‫األش‪ٞ‬بء اىزبىفخ أٗ ئػبكح ئّغبىٕب ٗثبىزبى‪ ٜ‬رقي‪ٞ‬و اىزنبى‪ٞ‬ف (ؽبؽُ٘‪)2313 ،‬ك‬

‫ينهج انذساست‪:‬‬

‫اٍزقلً اىجبؽضبُ اىَْٖظ االهرجبؽ‪ّ ،ٜ‬ظوا ً ىَالءٍزٔ أغواع اىلهاٍخك‬

‫يجتًع انذساست‪:‬‬

‫رنُ٘ ٍغزَغ اىلهاٍخ ٍِ اىؼبٍي‪ ِٞ‬ا كاه‪ ِٞٝ‬ف‪ٍْ ٜ‬ظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ في‪ٍ ٜ‬ؾبفظيخ‬
‫ّبثيٌ‪ٗ ،‬قل ثيغ ػلكٌٕ (‪ )197‬ػبٍالً ئكاه‪ٝ‬ب ً ثبٍزضْبء اىَواٍي‪ٗ ِٞ‬األمّيخ ٗاىؾيواً‪ٗ ،‬قيل ثييغ ػيلك‬

‫اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ (‪ٍْ )24‬ظَخ طْبػ‪ٞ‬خك‬

‫عُنت انذساست‪:‬‬

‫رنّ٘ذ ػ‪ْٞ‬خ اىلهاٍخ ٍِ (‪ )83‬ػبٍال ف‪ ٜ‬اىؼيبٍي‪ ِٞ‬في‪ٍْ ٜ‬ظَيبد اىظيْبػبد اىغنائ‪ٞ‬يخ في‪ٜ‬‬

‫ٍؾبفظخ ّبثيٌ (شَبه اىؼفخ اىغوث‪ٞ‬خ)‪ٗ ،‬رٌ افز‪ٞ‬بهٌٕ ثبىطو‪ٝ‬قخ اىطجق‪ٞ‬خ اىؼش٘ائ‪ٞ‬خ ٗفيق اىَْظَيبد‬
‫اىظييْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬ييخ اىزيي‪ٝ ٜ‬ؼيَييُ٘ ثٖييب‪ٗٗ ،‬فييق اىَ٘اقييغ اى٘ظ‪ٞ‬ف‪ٞ‬ييخ اىزيي‪ٝ ٜ‬شييغيّٖ٘ب فيي‪ٍْ ٜ‬ظَييبرٌٖ‪،‬‬
‫ٗاىغلٗه (‪ٝ )1‬ج‪ ِٞ‬ر٘ى‪ٝ‬غ ػ‪ْٞ‬خ اىلهاٍخ ؽَت ٍزغ‪ٞ‬وارٖبك‬

‫‪7‬‬
‫انجذول (‪ )1‬ر٘ى‪ٝ‬غ ػ‪ْٞ‬خ اىلهاٍخ ؽَت ٍزغ‪ٞ‬وارٖب اىََزقيخ‬

‫اىَْجخ اىَئ٘‪ٝ‬خ ‪%‬‬ ‫اىزنواه‬ ‫اىََز٘‪ٙ‬‬ ‫اىَزغ‪ٞ‬و‬


‫‪3‬ك‪72‬‬ ‫‪63‬‬ ‫ممو‬
‫اىغٌْ‬
‫‪7‬ك‪27‬‬ ‫‪23‬‬ ‫أّض‪ٚ‬‬
‫‪8‬ك‪45‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪29-18‬‬
‫‪5‬ك‪32‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪45-33‬‬ ‫اىؼَو‬
‫‪7‬ك‪21‬‬ ‫‪18‬‬ ‫أمضو ٍِ ‪45‬‬
‫‪7‬ك‪21‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪ 333‬ك‪ْٝ‬به فَب كُٗ‬
‫‪4‬ك‪49‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪633-331‬‬ ‫اىلفو اىشٖو‪ٛ‬‬
‫‪9‬ك‪28‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪ 631‬فأمضو‬
‫‪2‬ك‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫صبّ٘‪ٝ‬خ ػبٍخ فَب كُٗ‬
‫‪1‬ك‪83‬‬ ‫‪69‬‬ ‫كثيً٘ ٗثنبى٘ه‪ً٘ٝ‬‬ ‫اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪َٜٞ‬‬
‫‪6‬ك‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫كهاٍبد ػي‪ٞ‬ب‬
‫‪3‬ك‪133‬‬ ‫‪83‬‬ ‫اىَغَ٘ع‬

‫أداة انذساست‪:‬‬

‫اٍزقلً اىجبؽضبُ االٍزجبّخ أكاح ىيلهاٍيخ‪ٗ ،‬قيل قبٍيب ثزط٘‪ٝ‬وٕيب ميأكاح ىغَيغ اىَؼيٍ٘يبد في‪ٜ‬‬
‫ٕنٓ اىلهاٍخ‪ٗ ،‬مىل ٍِ ٍواعؼخ األكة اىْظو‪ ٛ‬اىَزؼيق ثبىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخك‬

‫صذق األداة‪:‬‬
‫رييٌ ػييوع أكاح اىلهاٍييخ ػييي‪ٍ ٚ‬غَ٘ػييخ ٍييِ اىَؾنَيي‪ ِٞ‬اىَقزظيي‪ ِٞ‬فيي‪ ٜ‬ا كاهح ٍييِ ؽَيييخ‬
‫اىييلمز٘هآ‪ٗ ،‬قييل ُ‬
‫ؽيييت ٍييِ اىَؾنَيي‪ ِٞ‬ئثييلاء اىييوأ‪ ٛ‬فيي‪ ٜ‬فقييواد أكاح اىلهاٍييخ ٍييِ ؽ‪ٞ‬ييش طيي‪ٞ‬بغخ‬
‫اىفقواد‪ٍٗ ،‬ل‪ٍْ ٙ‬بٍجزٖب ىيَغبه اىن‪ُٗ ٛ‬ػؼذ ف‪ ،ٔٞ‬ئٍب ثبىَ٘افقيخ ػيي‪ ٚ‬إَٔ‪ٞ‬يخ اىظيؼ٘ثخ أٗ رؼيل‪ٝ‬و‬
‫ط‪ٞ‬بغزٖب أٗ ؽنفٖب ىؼلً إَٔ‪ٞ‬زٖب‪ٗ ،‬ىقل رٌ األفن ثوأ‪ ٛ‬األغيج‪ٞ‬خ (أ‪ ٛ‬صيض‪ ٜ‬أػؼيبء ىغْيخ اىَؾنَي‪)ِٞ‬‬
‫ف‪ ٜ‬ػَي‪ٞ‬خ اىزؾن‪ ،ٌٞ‬ثؾ‪ٞ‬ش أطجؾذ األكاح ف‪ ٜ‬ط٘هرٖب اىْٖبئ‪ٞ‬خك‬

‫ثببث األداة‪:‬‬
‫ىقييل رييٌ اٍييزقواط ٍؼبٍييو صجييبد األكاح‪ ،‬ثبٍييزقلاً ٍؼبكىييخ موّٗجييبؿ أىفييب ‪Cronbach’s‬‬
‫‪ٗ ،Alpha‬اىغلٗه (‪ٝ )2‬ج‪ٍ ِٞ‬ؼبٍالد اىضجبد ىَغبى‪ ٜ‬أكاح اىلهاٍخك‬

‫انجذول (‪ٍ )2‬ؼبٍالد اىضجبد ىَغبى‪ ٜ‬أكاح اىلهاٍخ‬

‫‪8‬‬
‫ٍؼبٍو اىضجبد ثطو‪ٝ‬قخ‬
‫ػلك اىفقواد‬ ‫اىَغبه‬
‫موّٗجبؿ أىفب‬
‫‪97‬ك‪3‬‬ ‫‪25‬‬ ‫اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪َٜٞ‬‬
‫‪92‬ك‪3‬‬ ‫‪41‬‬ ‫اىغ٘كح اىشبٍيخ‬

‫‪ٝ‬زؼييؼ ٍييِ اىغييلٗه (‪ٍ )2‬ؼييبٍالد اىضجييبد اىَورفؼييخ‪ٗ ،‬اىزيي‪ ٜ‬ؽظيييذ ػي‪ٖٞ‬ييب ٍغييبى‪ ٜ‬اىلهاٍييخ‪ٍَ ،‬ييب‬
‫‪ٝ‬غؼيٖب قبثيخ ٍْٗبٍجخ ألغواع اىجؾش اىؼيَ‪ٜ‬ك‬

‫إجشاءاث انذساست‪:‬‬

‫ىقل رٌ ئعواء ٕنٓ اىلهاٍخ ٗفق اىقط٘اد ا‪ٟ‬ر‪ٞ‬خ‪:‬‬

‫‪ -‬ئػلاك أكاح اىلهاٍخ ثظ٘هرٖب اىْٖبئ‪ٞ‬خك‬

‫‪ -‬رؾل‪ٝ‬ل أفواك ػ‪ْٞ‬خ اىلهاٍخك‬

‫‪ -‬قييبً اىجبؽضيبُ ثز٘ى‪ٝ‬ييغ األكاح ػييي‪ ٚ‬ػ‪ْٞ‬ييخ اىلهاٍييخ‪ٗ ،‬اٍييزوعبػٖب‪ ،‬ؽ‪ٞ‬ييش رييٌ ر٘ى‪ٝ‬ييغ (‪ٗ ، )93‬رييٌ‬
‫اٍزوعبع (‪ٗ ،)85‬رٌ اٍزجؼبك (‪ )2‬؛ ئٍب ىؼلً امزَبه ا عبثخ ػي‪ٖٞ‬ب ثَجت ػلً امزَبه اىج‪ٞ‬بّيبد‬
‫اىَطي٘ثييخ اىَزؼيقييخ ثبىََييزغ‪ٞ‬ت أٗ ىَْط‪ٞ‬ييخ االٍييزغبثخ‪ٗ ،‬ثقيي‪ )83( ٜ‬اٍييزجبّخ طييبىؾخ ىيزؾي‪ٞ‬ييو‪،‬‬
‫ٕٗ‪ ٜ‬اىز‪ ٜ‬شنيذ ػ‪ْٞ‬خ اىلهاٍخك‬

‫‪ -‬ئكفيييبه اىج‪ٞ‬بّيييبد ئىييي‪ ٚ‬اىؾبٍيييت ٍٗؼبىغزٖيييب ئؽظيييبئ‪ٞ‬ب ثبٍيييزقلاً اىوىٍيييخ ا ؽظيييبئ‪ٞ‬خ ىيؼييييً٘‬
‫االعزَبػ‪ٞ‬خ (‪(SPSS‬ك‬

‫‪ -‬اٍزقواط اىْزبئظ ٗرؾي‪ٞ‬يٖب ٍْٗبقشيزٖب‪ٍٗ ،‬قبهّزٖيب ٍيغ اىلهاٍيبد اىَيبثقخ‪ٗ ،‬اقزيواػ اىز٘طي‪ٞ‬بد‬

‫اىَْبٍجخك‬

‫انًعبنجبث اإلدصبئُت‪:‬‬

‫ثؼل رفو‪ٝ‬غ ئعبثيبد أفيواك اىؼ‪ْٞ‬يخ عيو‪ ٙ‬روٍ‪ٞ‬يٕيب ٗئكفيبه اىج‪ٞ‬بّيبد ثبٍيزقلاً اىؾبٍي٘ة صيٌ‬
‫رَيييذ ٍؼبىغيييخ اىج‪ٞ‬بّيييبد ئؽظيييبئ‪ٞ‬ب ثبٍيييزقلاً ثوّيييبٍظ اىوىٍيييخ ا ؽظبئ‪ٞ‬ةيييةخ ىيؼييييً٘ االعزَبػ‪ٞ‬ةيييةخ‬
‫(‪ ٍِٗ (SPSS‬اىَؼبىغبد ا ؽظبئ‪ٞ‬خ اىََزقلٍخ‪:‬‬
‫‪1‬ك اىزنواهاد ٗاىَزٍ٘طبد اىؾَبث‪ٞ‬خ ٗاىَْت اىَئ٘‪ٝ‬خ‪ٗ ،‬االّؾوافبد اىَؼ‪ٞ‬به‪ٝ‬خك‬

‫‪9‬‬
‫‪2‬ك افزجبه "د" ىؼ‪ْٞ‬ز‪ٍَ ِٞ‬زقيز‪(Independent t-test( ِٞ‬ك‬
‫‪3‬ك افزجبه رؾي‪ٞ‬و اىزجب‪ ِٝ‬األؽبك‪)One-Way ANOVA( ٛ‬ك‬
‫‪4‬ك ٍؼبٍو االهرجبؽ ث‪ٞ‬وٍُ٘ ‪Pearson Correlation Coefficient‬ك‬

‫نتبئج انذساست ‪:‬‬

‫أوالً ‪ :‬اننتبئج انًتعهمت بأسئهت انذساســت وينبلشتهب ‪:‬‬


‫‪ .1‬اننتبئج انًتعهمت ببنسؤال األول‪:‬‬
‫ّٗض اىَإاه األٗه ػي‪: ٚ‬‬
‫يااااااب يسااااااتىي انتًُااااااض انتنظًُااااااٍ فااااااٍ انًنظًاااااابث انصاااااانبعُت انغزائُاااااات فااااااٍ يذبفظاااااات‬
‫نببهس؟‬

‫ٗىإلعبثخ ػي‪ٍ ٚ‬إاه اىلهاٍخ‪ ،‬رٌ اٍزقواط اىَزٍ٘طبد اىؾَبث‪ٞ‬خ‪ٗ ،‬االّؾوافبد اىَؼ‪ٞ‬به‪ٝ‬خ ٗاىَْت‬
‫اىَئ٘‪ٝ‬خ ىَغبالد اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٗ ،َٜٞ‬اػزَل اىجبؽضبُ اىَق‪ٞ‬بً ا‪ٟ‬ر‪ ٜ‬ىزقل‪ٝ‬و ٍَز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪:َٜٞ‬‬
‫(‪ٍ )%133-%83‬ورفغ علا ً‬
‫(‪9-%73‬ك‪ٍ )%79‬ورفغ‬
‫ٍزٍ٘ؾ‬ ‫(‪9-%63‬ك‪)%69‬‬
‫ٍْقفغ‬ ‫(‪9-%53‬ك‪)%59‬‬
‫ٍْقفغ علا ً‬ ‫(أقةو ٍِ‪)%53‬‬
‫ٗ‪ٝ‬ج‪ ِٞ‬اىغلٗه (‪ٕ )3‬نٓ اىْزبئظك‬
‫انجذول (‪)3‬‬
‫انًتىسطبث انذسببُت واالنذشافبث انًعُبسَت واننسب انًئىَت نًجبالث انتًُض انتنظًٍُ‬
‫ٍَز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ري‬ ‫اىَْجخ‬ ‫االّؾواف‬ ‫اىَزٍ٘ؾ‬
‫اىَغبه‬ ‫اىوقٌ‬
‫اىزْظ‪َٜٞ‬‬ ‫اىَئ٘‪ٝ‬خ‪%‬‬ ‫اىَؼ‪ٞ‬به‪ٛ‬‬ ‫اىؾَبث‪ٜ‬‬
‫ٍورفغ‬ ‫‪6‬ك‪79‬‬ ‫‪68‬ك‪3‬‬ ‫‪98‬ك‪3‬‬ ‫ٍغبه اىق‪ٞ‬بكح‬ ‫‪1‬‬
‫ٍورفغ‬ ‫‪4‬ك‪76‬‬ ‫‪68‬ك‪3‬‬ ‫‪82‬ك‪3‬‬ ‫ٍغبه اىَ٘اهك اىجشو‪ٝ‬خ‬ ‫‪2‬‬

‫‪13‬‬
‫ٍورفغ علاً‬ ‫‪2‬ك‪82‬‬ ‫‪53‬ك‪3‬‬ ‫‪11‬ك‪4‬‬ ‫ٍغبه اىؼَي‪ٞ‬بد‬ ‫‪3‬‬
‫ٍورفغ‬ ‫‪2‬ك‪79‬‬ ‫‪61‬ك‪3‬‬ ‫‪96‬ك‪3‬‬ ‫ٍغبه اىَؼوفخ‬ ‫‪4‬‬
‫ٍورفغ‬ ‫‪8‬ك‪77‬‬ ‫‪81‬ك‪3‬‬ ‫‪89‬ك‪3‬‬ ‫اىَغبه اىَبى‪ٜ‬‬ ‫‪5‬‬
‫يشتفعت‬ ‫‪79.0‬‬ ‫‪0.49‬‬ ‫‪3.95‬‬ ‫انذسجت انكهُت نهتًُّض انتنظًٍُ‬
‫‪ٝ‬زؼؼ ٍِ اىغلٗه (‪ )3‬أُ ٍَز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ َٜٞ‬ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٜ‬‬
‫ٍؾبفظخ ّبثيٌ‪ ،‬قل أر‪ ٚ‬ثَزٍ٘ؾ (‪95‬ك‪ٗ ،)3‬اّؾواف ٍؼ‪ٞ‬به‪49( ٛ‬ك‪ٗ ،)3‬ثَْجخ ٍئ٘‪ٝ‬خ (‪3‬ك‪،)79‬‬
‫ٕٗنا ‪ٝ‬له ػي‪ٍَ ٚ‬ز٘‪ ٙ‬رَ‪ٞ‬ي رْظ‪ٍ َٜٞ‬ورفغ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌك‬
‫ٗ‪ٝ‬ؼيٗ اىجبؽضبُ مىل ئى‪ٍ ٚ‬ؼ‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ئى‪ ٚ‬رؾَ‪ ِٞ‬ئّزبعٖب‪ ،‬هغجخ ف‪ٍْ ٜ‬بفَخ‬
‫ٍب ‪ٝ‬غيٗ األٍ٘اذ اىفيَط‪ْٞٞ‬خ ٍِ ٍْز٘عبد غنائ‪ٞ‬خ ئٍوائ‪ٞ‬ي‪ٞ‬خ أٗ ٍَز٘هكح ٍِ اىقبهط‪ٍَ ،‬ب قل‬
‫‪ٝ‬ؼؼف اىَ٘ذ اىفيَط‪ٕٗ ،ْٜٞ‬نا ‪ٝ‬لػٕ٘ب ئى‪ ٚ‬ئّزبط ثظفبد ػبى‪ٞ‬خ ٍٗ٘اطفبد كق‪ٞ‬قخك‬
‫‪ .2‬اننتبئج انًتعهمت ببنسؤال انثبنٍ‪:‬‬
‫ّٗض اىَإاه اىضبّ‪ ٜ‬ػي‪: ٚ‬‬
‫يااااااب يسااااااتىي انجااااااىدة انشاااااابيهت فااااااٍ انًنظًاااااابث انصاااااانبعُت انغزائُاااااات فااااااٍ يذبفظاااااات‬
‫نببهس؟‬
‫اػزَل اىجبؽضبُ اىَق‪ٞ‬بً ّفَٔ اىََزقلً ف‪ ٜ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ ،َٜٞ‬ىزقل‪ٝ‬و ٍَز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح‬
‫اىشبٍيخ‪ٝٗ ،‬ج‪ ِٞ‬اىغلٗه (‪ٕ )4‬نٓ اىْزبئظك‬

‫انجذول (‪)4‬‬
‫انًتىسطبث انذسببُت واالنذشافبث انًعُبسَت واننسب انًئىَت نًجبالث انجىدة انشبيهت‬
‫ٍَز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح‬ ‫اىَْجخ‬ ‫االّؾواف‬ ‫اىَزٍ٘ؾ‬
‫اىَغبه‬ ‫اىوقٌ‬
‫اىشبٍيخ‬ ‫اىَئ٘‪ٝ‬خ‪%‬‬ ‫اىَؼ‪ٞ‬به‪ٛ‬‬ ‫اىؾَبث‪ٜ‬‬
‫ٍورفغ علاً‬ ‫‪4‬ك‪83‬‬ ‫‪67‬ك‪3‬‬ ‫‪17‬ك‪4‬‬ ‫ٍغبه اىزوم‪ٞ‬ي ػي‪ ٚ‬اىيثبئِ‬ ‫‪1‬‬
‫ٍورفغ علاً‬ ‫‪2‬ك‪84‬‬ ‫‪53‬ك‪3‬‬ ‫‪21‬ك‪4‬‬ ‫ٍغبه اىزياً ا كاهح اىؼي‪ٞ‬ب ثبىغ٘كح‬ ‫‪2‬‬
‫ٍورفغ علاً‬ ‫‪2‬ك‪84‬‬ ‫‪73‬ك‪3‬‬ ‫‪21‬ك‪4‬‬ ‫ٍغبه اىزؾَ‪ ِٞ‬اىََزَو‬ ‫‪3‬‬
‫ٍورفغ‬ ‫‪8‬ك‪79‬‬ ‫‪63‬ك‪3‬‬ ‫‪99‬ك‪3‬‬ ‫ٍغبه اىْظٌ ا كاه‪ٝ‬خ‬ ‫‪4‬‬
‫ٍورفغ علاً‬ ‫‪8‬ك‪83‬‬ ‫‪49‬ك‪3‬‬ ‫‪34‬ك‪4‬‬ ‫ٍغبه ا عواءاد اىزشغ‪ٞ‬ي‪ٞ‬خ‬ ‫‪5‬‬
‫يشتفعت جذاً‬ ‫‪82.6‬‬ ‫‪0.49‬‬ ‫‪4.13‬‬ ‫انذسجت انكهُت نهجىدة انشبيهت‬
‫‪ٝ‬زؼؼ ٍِ اىغلٗه (‪ )4‬أُ ٍَز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٜ‬‬
‫ٍؾبفظخ ّبثيٌ‪ ،‬قل أر‪ ٚ‬ثَزٍ٘ؾ (‪13‬ك‪ٗ ،)4‬اّؾواف ٍؼ‪ٞ‬به‪49( ٛ‬ك‪ٗ ،)3‬ثَْجخ ٍئ٘‪ٝ‬خ (‪63‬ك‪،)82‬‬

‫‪11‬‬
‫ٕٗنا ‪ٝ‬له ػي‪ٍَ ٚ‬ز٘‪ ٙ‬ع٘كح شبٍيخ ٍورفغ علا ً ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ‬
‫ّبثيٌك‬
‫ٗ‪ٝ‬و‪ ٙ‬اىجبؽضبُ أُ ْٕبك إزَبٍب ً ثبىغب ً ثؾبعبد اىََزٖيل اىفيَط‪ْٜٞ‬؛ ّظوا ً ىنضوح ٍب‬
‫‪ُٝ‬ؼوع ػي‪ٍْ ٍِ ٔٞ‬زغبد فبهع‪ٞ‬خ‪ْٕ ٍِٗ ،‬ب رَؼ‪ٍْ ٚ‬ظَبد اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ ئى‪ ٚ‬اٍزطالع‬
‫آهاء اىََزٖين‪ ِٞ‬ؽ٘ه ٍْزغبرٖب ػِ ؽو‪ٝ‬ق عَؼ‪ٞ‬بد ؽَب‪ٝ‬خ اىََزٖيل‪ ،‬مَب أّرٖب رْ٘ع ٍِ ٍْزغبرٖب‬
‫ث‪ ِٞ‬اىؾ‪ٗ ِٞ‬ا‪ٟ‬فوك‬
‫ثبنُب ً ‪ :‬اننتبئج انًتعهمت ببنفشضُبث‬
‫‪ .1‬اننتبئج انًتعهمت ببنفشضُت األونً ‪:‬‬
‫ّٗظذ اىفوػ‪ٞ‬خ األٗى‪ ٚ‬ػي‪: ٚ‬‬
‫ال تىجذ عاللات استببطُاه إَجببُات راث دالنات إدصابئُت عهاً يساتىي (‪ )0.01 = ‬باُن يساتىي‬
‫انتًُض انتنظًٍُ وانجىدة انشبيهت فٍ انًنظًبث انصنبعُت انغزائُت فٍ يذبفظت نببهس‪.‬‬
‫‪Pearson‬‬ ‫ٗىفؾيييييييض اىفوػييييييي‪ٞ‬خ‪ ،‬اٍيييييييزقلً اىجبؽضيييييييبُ ٍؼبٍيييييييو االهرجيييييييبؽ ث‪ٞ‬وٍيييييييُ٘‬
‫‪ّٗ ،Correlation Coefficient‬زبئظ اىغلٗه (‪ )5‬رج‪ ِٞ‬مىل‬
‫اىغلٗه (‪)5‬‬
‫ّزبئظ ٍؼبٍو االهرجبؽ ث‪ٞ‬وٍُ٘ ىيؼالقخ ث‪ٍَ ِٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ٜ‬‬
‫اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ‬
‫ٍَز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ‬ ‫ٍَز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪َٜٞ‬‬
‫ق‪َٞ‬خ ه ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ‬
‫االّؾواف اىَزٍ٘ؾ االّؾواف‬ ‫اىَزٍ٘ؾ‬
‫‪3331‬ك‪*3‬‬ ‫‪771‬ك‪3‬‬ ‫‪49‬ك‪3‬‬ ‫‪13‬ك‪4‬‬ ‫‪49‬ك‪3‬‬ ‫‪95‬ك‪3‬‬
‫* كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ً ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪31 =‬ك‪)3‬‬
‫‪ٝ‬زؼييييييؼ ٍييييييِ اىغييييييلٗه (‪ٗ )5‬عيييييي٘ك ػالقييييييخ اهرجبؽ‪ٞ‬يييييئ ئ‪ٝ‬غبث‪ٞ‬ييييييخ كاىييييييخ ئؽظييييييبئ‪ٞ‬ب ػييييييي‪ٚ‬‬
‫ٍَييييييييز٘‪ ٙ‬اىلالىييييييييخ (‪31=α‬ك‪ )3‬ثيييييييي‪ٍَ ِٞ‬ييييييييز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ييييييييي اىزْظ‪َٞ‬يييييييي‪ٍَٗ ٜ‬ييييييييز٘‪ ٙ‬اىغيييييييي٘كح‬
‫اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌك‬
‫ٗ‪ٝ‬ؼزقييييييل اىجبؽضييييييبُ ر‬
‫أُ اىزَ‪ٞ‬ييييييي اىزْظ‪َٞ‬يييييي‪ُٝ ٜ‬يقيييييي‪ ٜ‬ثظالىيييييئ ػييييييي‪ ٚ‬اىغيييييي٘كح اىشييييييبٍيخ‪ ،‬فَييييييِ‬
‫ّبؽ‪ٞ‬يييييييخ رجؾيييييييش ٍْظَيييييييبد اىظييييييييْبػبد اىغنائ‪ٞ‬يييييييخ ػيييييييِ رفييييييييوك ‪َٞٝ‬يٕيييييييب ػيييييييِ ثييييييييبق‪ٜ‬‬
‫اىظييييييْبػبد ثؾ‪ٞ‬ييييييش رغيييييينة اىََييييييزٖين‪ّ ِٞ‬ؾٕ٘ييييييب‪ٍٗ ،‬ييييييِ ّبؽ‪ٞ‬ييييييخ أفييييييو‪ ٙ‬رزْييييييبفٌ ف‪َٞ‬ييييييب‬
‫ث‪ْٖٞ‬ب ىزظٖو اىَْزغبد ثَ٘اطفبد غب‪ٝ‬خ ف‪ ٜ‬اىلقخ ٗاىْ٘ػ‪ٞ‬خك‬
‫‪ .2‬اننتبئج انًتعهمت ببنفشضُت انثبنُت ‪:‬‬
‫ّٗظذ اىفوػ‪ٞ‬خ اىضبّ‪ٞ‬خ ػي‪: ٚ‬‬

‫‪12‬‬
‫ال ر٘عل فوٗذ ماد كالىخ ئؽظبئ‪ٞ‬خ ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35=α‬ك‪ )3‬ف‪ٍَ ٜ‬يز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬يي اىزْظ‪َٞ‬ي‪ٜ‬‬
‫ٍَٗييز٘‪ ٙ‬اىغيي٘كح اىشييبٍيخ فيي‪ ٜ‬اىَْظَييبد اىظييْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬ييخ فيي‪ٍ ٜ‬ؾبفظييخ ّييبثيٌ‪ ،‬رؼييي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬ييو‬
‫اىغٌْك‬

‫ٗىفؾض اىفوػ‪ٞ‬خ اٍزقلً اىجبؽضبُ افزجبه "د" ىَغَ٘ػز‪ٍَ ِٞ‬زقيز‪Independent t- ِٞ‬‬


‫‪ّٗ test‬زبئظ اىغلٗه (‪ )6‬رج‪ ِٞ‬مىلك‬
‫اىغلٗه (‪)6‬‬
‫ّزبئظ افزجبه "د" ىَغَ٘ػز‪ٍَ ِٞ‬زقيز‪ ِٞ‬ىفؾض كالىخ اىفوٗذ ف‪ٍَ ٜ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ٙ‬‬
‫اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ‪ ،‬رجؼب ىَزغ‪ٞ‬و اىغٌْ‬
‫ٍَز٘‪ٙ‬‬ ‫ئّبس (ُ=‪)23‬‬ ‫مم٘ه (ُ=‪)63‬‬
‫ق‪َٞ‬خ د‬ ‫اىَغبه‬
‫اىلالىخ‬ ‫االّؾواف‬ ‫اىَزٍ٘ؾ‬ ‫االّؾواف‬ ‫اىَزٍ٘ؾ‬
‫‪398‬ك‪3‬‬ ‫‪849‬ك‪3‬‬ ‫‪44‬ك‪3‬‬ ‫‪88‬ك‪3‬‬ ‫‪51‬ك‪3‬‬ ‫‪98‬ك‪3‬‬ ‫اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪َٜٞ‬‬
‫‪919‬ك‪3‬‬ ‫‪132‬ك‪3‬‬ ‫‪51‬ك‪3‬‬ ‫‪12‬ك‪4‬‬ ‫‪52‬ك‪3‬‬ ‫‪13‬ك‪4‬‬ ‫اىغ٘كح اىشبٍيخ‬
‫* كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ً ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35 =‬ك‪ٗ ،)3‬كهعبد ؽو‪ٝ‬خ (‪)81‬ك‬
‫‪ٝ‬زؼييؼ ٍييِ اىغييلٗه (‪ )6‬ػييلً فييوٗذ ماد كالىييخ ئؽظييبئ‪ٞ‬خ ػْييل ٍَييز٘‪ ٙ‬اىلالىييخ (‪35=α‬ك‪ )3‬فيي‪ٜ‬‬
‫ٍَز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىغي٘كح اىشيبٍيخ في‪ ٜ‬اىَْظَيبد اىظيْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬يخ في‪ٍ ٜ‬ؾبفظيخ‬
‫ّبثيٌ‪ ،‬رؼي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬و اىغٌْك‬
‫ئُ ػلً االفزالف ث‪ ِٞ‬اىغَْ‪ ِٞ‬ف‪ ٜ‬ئكهامَٖب ىيزَ‪ٞ‬ري اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ‪ ،‬هثَب قيل ‪ٝ‬ؼي٘ك ئىي‪ٚ‬‬
‫ر‬
‫أُ اىَْزغييبد ثأّ٘اػٖييب ر٘عيئ كُٗ رَ‪ٞٞ‬ييي ثيي‪ ِٞ‬مميي٘ه ٗئّييبس‪ٗ ،‬رييزٌ ٍواػييبح ؽبعييبد اىََييزٖين‪ِٞ‬‬
‫ثبفزالف أّ٘اػٌٖك‬
‫‪ .3‬اننتبئج انًتعهمت ببنفشضُت انثبنثت ‪:‬‬
‫ّٗظذ اىفوػ‪ٞ‬خ اىضبىضخ ػي‪: ٚ‬‬
‫ال ر٘عييل فييوٗذ ماد كالىييخ ئؽظييبئ‪ٞ‬خ ػْييل ٍَييز٘‪ ٙ‬اىلالىييخ (‪35=α‬ك‪ )3‬فيي‪ٍَ ٜ‬ييز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ييي اىزْظ‪َٞ‬يي‪ٜ‬‬
‫ٍَٗز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ‪ ،‬رؼي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬و اىؼَوك‬
‫ٗىفؾض ٕنٓ اىفوػ‪ٞ‬خ اٍزقلً اىجبؽضبُ رؾي‪ٞ‬و اىزجب‪ ِٝ‬األؽبك‪،)One-Way ANOVA( ٛ‬‬
‫ّٗزبئظ اىغلٗه (‪ )7‬رج‪ ِٞ‬مىلك‬

‫اىغلٗه (‪)7‬‬
‫ّزبئظ افزجبه رؾي‪ٞ‬و اىزجب‪ ِٝ‬األؽبك‪ ،ٛ‬ىفؾض كالىخ اىفوٗذ ف‪ٍَ ٜ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ٙ‬‬
‫اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ‪ٗ ،‬فق ٍزغ‪ٞ‬و اىؼَو‬
‫ٍَز٘‪ٙ‬‬ ‫ٍزٍ٘ؾ‬ ‫كهعبد‬ ‫ٍغَ٘ع‬
‫ق‪َٞ‬خ ‪F‬‬ ‫ٍظله اىزجب‪ِٝ‬‬ ‫اىَغبالد‬
‫اىلالىخ‬ ‫اىَوثؼبد‬ ‫اىؾو‪ٝ‬خ‬ ‫اىَوثؼبد‬

‫‪13‬‬
‫‪481‬ك‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪963‬ك‪3‬‬ ‫ث‪ ِٞ‬اىَغَ٘ػبد‬
‫‪136‬ك‪3‬‬ ‫‪349‬ك‪2‬‬ ‫‪235‬ك‪3‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪792‬ك‪18‬‬ ‫فاله اىَغَ٘ػبد‬ ‫اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪َٜٞ‬‬
‫‪82‬‬ ‫‪755‬ك‪19‬‬ ‫اىَغَ٘ع‬
‫‪927‬ك‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪853‬ك‪3‬‬ ‫ث‪ ِٞ‬اىَغَ٘ػبد‬
‫‪3331‬ك‪*3‬‬ ‫‪546‬ك‪9‬‬ ‫‪232‬ك‪3‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪146‬ك‪16‬‬ ‫فاله اىَغَ٘ػبد‬ ‫اىغ٘كح اىشبٍيخ‬
‫‪82‬‬ ‫‪999‬ك‪19‬‬ ‫اىَغَ٘ع‬
‫* كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ً ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35 =‬ك‪)3‬‬
‫‪ٝ‬زؼيييييؼ ٍييييييِ اىغييييييلٗه (‪ )7‬ػييييييلً ٗعيييييي٘ك فييييييوٗذ ماد كالىييييييخ ئؽظييييييبئ‪ٞ‬خ ػْييييييل ٍَييييييز٘‪ٙ‬‬
‫اىلالىيييييخ (‪35=α‬ك‪ )3‬فييييي‪ٍَ ٜ‬يييييز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬يييييي اىزْظ‪َٞ‬ييييي‪ ،ٜ‬رؼيييييي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬يييييو اىؼَيييييو‪ ،‬ث‪َْٞ‬يييييب ر٘عيييييل‬
‫فيييييييوٗذ ماد كالىيييييييخ ئؽظيييييييبئ‪ٞ‬خ ػْيييييييل ٍَيييييييز٘‪ ٙ‬اىلالىيييييييخ (‪35=α‬ك‪ )3‬فييييييي‪ٍَ ٜ‬يييييييز٘‪ ٙ‬اىغييييييي٘كح‬
‫اىشييييييبٍيخ‪ٗ ،‬ىزؼييييييوف ٍظييييييله اىفييييييوٗذ فيييييي‪ ٜ‬اىغيييييي٘كح اىشييييييبٍيخ‪ ،‬فقييييييل ريييييي رٌ اٍييييييزقلاً افزجييييييبه‬
‫شييييي‪ٞ‬ف‪ ٔٞ‬ىيَقبهّيييييخ اىجؼل‪ٝ‬يييييخ‪ٝٗ ،‬شييييي‪ٞ‬و اىغيييييلٗه (‪ ) 8‬ئىييييي‪ ٚ‬اىَقبهّيييييبد اىجؼل‪ٝ‬يييييخ ثييييي‪ٍ ِٞ‬زٍ٘يييييطبد‬
‫اىغ٘كح اىشبٍيخ ٗفق ٍزغ‪ٞ‬و اىؼَوك‬
‫علٗه (‪ّ )8‬زبئظ افزجبه ش‪ٞ‬ف‪ ٔٞ‬ىيَقبهّخ اىجؼل‪ٝ‬خ ث‪ٍ ِٞ‬زٍ٘طبد ٍغبه اىغ٘كح اىشبٍيخ‬
‫ٗفق ٍزغ‪ٞ‬و اىؼَو‬
‫أمضو ٍِ ‪45‬‬ ‫‪45-33‬‬ ‫‪29-18‬‬ ‫اىَزٍ٘ؾ‬ ‫اىؼَو‬
‫‪235‬ك‪3‬‬ ‫‪362-‬ك‪*3‬‬ ‫‪35‬ك‪4‬‬ ‫‪29-18‬‬
‫‪567‬ك‪*3‬‬ ‫‪42‬ك‪4‬‬ ‫‪45-33‬‬
‫‪85‬ك‪3‬‬ ‫أمضو ٍِ ‪45‬‬
‫* كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ً ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35 =‬ك‪)3‬‬

‫‪ٝ‬شييييي‪ٞ‬و اىغيييييلٗه (‪ )8‬ئىييييي‪ٗ ٚ‬عييييي٘ك فيييييوٗذ ماد كالىيييييخ ئؽظيييييبئ‪ٞ‬خ فييييي‪ٍَ ٜ‬يييييز٘‪ ٙ‬اىغييييي٘كح‬

‫اىشبٍيخ ٗىظبىؼ اىفئخ اىؼَو‪ٝ‬خ (‪)45-33‬ك‬

‫ئُ اىفئييييييخ اىؼَو‪ٝ‬ييييييخ (‪ٕ ) 45-33‬يييييي‪ ٜ‬فئييييييخ أمضييييييو ٍقبىطييييييخ ٗقييييييوة ٍييييييِ األٍيييييي٘اذ‪ٗ ،‬قييييييل‬

‫‪ٝ‬نُ٘ ىل‪ٍ ٌٖٝ‬ؼوفخ ٗاٍؼخ ثَب ‪ٝ‬ؾزبعٔ اىْبً ٍِ اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خك‬

‫‪ .4‬اننتبئج انًتعهمت ببنفشضُت انشابعت ‪:‬‬


‫ّٗظذ اىفوػ‪ٞ‬خ اىواثؼخ ػي‪: ٚ‬‬
‫ال ر٘عل فوٗذ ماد كالىخ ئؽظبئ‪ٞ‬خ ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35=α‬ك‪ )3‬ف‪ٍَ ٜ‬يز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬يي اىزْظ‪َٞ‬ي‪ٜ‬‬
‫ٍَٗز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ‪ ،‬رؼي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬و اىلفو‬
‫اىشٖو‪ٛ‬ك‬

‫ٗىفؾض ٕنٓ اىفوػ‪ٞ‬خ اٍزقلً اىجبؽضبُ رؾي‪ٞ‬و اىزجب‪ ِٝ‬األؽبك‪،)One-Way ANOVA( ٛ‬‬
‫ّٗزبئظ اىغلٗه (‪ )9‬رج‪ ِٞ‬مىلك‬

‫‪14‬‬
‫اىغلٗه (‪)9‬‬
‫ّزبئظ افزجبه رؾي‪ٞ‬و اىزجب‪ ِٝ‬األؽبك‪ ،ٛ‬ىفؾض كالىخ اىفوٗذ ف‪ٍَ ٜ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ٙ‬‬
‫اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ‪ٗ ،‬فق ٍزغ‪ٞ‬و اىلفو اىشٖو‪ٛ‬‬
‫ٍَز٘‪ٙ‬‬ ‫ٍزٍ٘ؾ‬ ‫كهعبد‬ ‫ٍغَ٘ع‬
‫ق‪َٞ‬خ ‪F‬‬ ‫ٍظله اىزجب‪ِٝ‬‬ ‫اىَغبالد‬
‫اىلالىخ‬ ‫اىَوثؼبد‬ ‫اىؾو‪ٝ‬خ‬ ‫اىَوثؼبد‬
‫‪332‬ك‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪364‬ك‪3‬‬ ‫ث‪ ِٞ‬اىَغَ٘ػبد‬
‫‪878‬ك‪3‬‬ ‫‪133‬ك‪3‬‬ ‫‪246‬ك‪3‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪691‬ك‪19‬‬ ‫فاله اىَغَ٘ػبد‬ ‫اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪َٜٞ‬‬
‫‪82‬‬ ‫‪755‬ك‪19‬‬ ‫اىَغَ٘ع‬
‫‪343‬ك‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪386‬ك‪3‬‬ ‫ث‪ ِٞ‬اىَغَ٘ػبد‬
‫‪842‬ك‪3‬‬ ‫‪173‬ك‪3‬‬ ‫‪249‬ك‪3‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪913‬ك‪19‬‬ ‫فاله اىَغَ٘ػبد‬ ‫اىغ٘كح اىشبٍيخ‬
‫‪82‬‬ ‫‪999‬ك‪19‬‬ ‫اىَغَ٘ع‬
‫* كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ً ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35 =‬ك‪)3‬‬
‫‪ٝ‬زؼؼ ٍِ اىغلٗه (‪ )9‬ػلً ٗع٘ك فوٗذ ماد كالىخ ئؽظبئ‪ٞ‬خ ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35=α‬ك‪ )3‬في‪ٜ‬‬
‫ٍَز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٗ َٜٞ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ‪ ،‬رؼي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬و اىلفو اىشٖو‪ٛ‬ك‬
‫‪ٝ‬ؼزقيل اىجبؽضييبُ أُ اىيلفو اىشييٖو‪ ٛ‬ال ‪ٝ‬قيف ػبئقيب ً أٍيبً اىجؾييش ػيِ ّ٘ػ‪ٞ‬ييبد أفؼيو ٗأمضييو ٍْبٍييجخ‬
‫ىؾبعبد اىََزٖين‪ ،ِٞ‬فبىنو ‪َٝ‬ؼ‪ّ ٚ‬ؾ٘ ريج‪ٞ‬خ هغجبد مو اىََزٖين‪ِٞ‬ك‬

‫‪ .5‬اننتبئج انًتعهمت ببنفشضُت انخبيست ‪:‬‬


‫ّٗظذ اىفوػ‪ٞ‬خ اىقبٍَخ ػي‪: ٚ‬‬
‫ال ر٘عل فوٗذ ماد كالىخ ئؽظبئ‪ٞ‬خ ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35=α‬ك‪ )3‬ف‪ٍَ ٜ‬يز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬يي اىزْظ‪َٞ‬ي‪ٜ‬‬
‫ٍَٗييز٘‪ ٙ‬اىغيي٘كح اىشييبٍيخ فيي‪ ٜ‬اىَْظَييبد اىظييْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬ييخ فيي‪ٍ ٜ‬ؾبفظييخ ّييبثيٌ‪ ،‬رؼييي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬ييو‬
‫اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪َٜٞ‬ك‬
‫ٗىفؾض ٕنٓ اىفوػ‪ٞ‬خ اٍزقلً اىجبؽضبُ رؾي‪ٞ‬و اىزجب‪ ِٝ‬األؽبك‪،)One-Way ANOVA( ٛ‬‬
‫ّٗزبئظ اىغلٗه (‪ )13‬رج‪ ِٞ‬مىلك‬
‫اىغلٗه (‪)13‬‬
‫ّزبئظ افزجبه رؾي‪ٞ‬و اىزجب‪ ِٝ‬األؽبك‪ ،ٛ‬ىفؾض كالىخ اىفوٗذ ف‪ٍَ ٜ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ٙ‬‬
‫اىغ٘كح اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌ‪ٗ ،‬فق ٍزغ‪ٞ‬و اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪َٜٞ‬‬
‫ٍَز٘‪ٙ‬‬ ‫ٍزٍ٘ؾ‬ ‫كهعبد‬ ‫ٍغَ٘ع‬
‫ق‪َٞ‬خ ‪F‬‬ ‫ٍظله اىزجب‪ِٝ‬‬ ‫اىَغبالد‬
‫اىلالىخ‬ ‫اىَوثؼبد‬ ‫اىؾو‪ٝ‬خ‬ ‫اىَوثؼبد‬
‫‪463‬ك‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪925‬ك‪2‬‬ ‫ث‪ ِٞ‬اىَغَ٘ػبد‬
‫‪332‬ك‪*3‬‬ ‫‪953‬ك‪6‬‬ ‫‪213‬ك‪3‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪833‬ك‪16‬‬ ‫فاله اىَغَ٘ػبد‬ ‫اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪َٜٞ‬‬
‫‪82‬‬ ‫‪755‬ك‪19‬‬ ‫اىَغَ٘ع‬
‫‪983‬ك‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪963‬ك‪1‬‬ ‫ث‪ ِٞ‬اىَغَ٘ػبد‬
‫‪316‬ك‪*3‬‬ ‫‪346‬ك‪4‬‬ ‫‪225‬ك‪3‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪339‬ك‪18‬‬ ‫فاله اىَغَ٘ػبد‬ ‫اىغ٘كح اىشبٍيخ‬
‫‪82‬‬ ‫‪999‬ك‪19‬‬ ‫اىَغَ٘ع‬
‫* كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ً ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35 =‬ك‪)3‬‬

‫‪15‬‬
‫‪ٝ‬زؼيييييييؼ ٍيييييييِ اىغيييييييلٗه (‪ٗ ) 13‬عييييييي٘ك فيييييييوٗذ ماد كالىيييييييخ ئؽظيييييييبئ‪ٞ‬خ ػْيييييييل ٍَيييييييز٘‪ٙ‬‬
‫اىلالىييييييخ (‪35=α‬ك‪ ) 3‬فيييييي‪ٍَ ٜ‬ييييييز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ييييييي اىزْظ‪َٞ‬يييييي‪ٗ ٜ‬اىغيييييي٘كح اىشييييييبٍيخ‪ ،‬رؼييييييي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬ييييييو‬
‫اىََييييييييز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪َٞ‬يييييييي‪ٜ‬ك ٗىزؼييييييييوف ٍظييييييييله اىفييييييييوٗذ فيييييييي‪ ٜ‬اىز َ‪ٞ‬ييييييييي اىزْظ‪َٞ‬يييييييي‪ٗ ٜ‬اىغيييييييي٘كح‬
‫اىشيييييبٍيخ‪ ،‬فقيييييل رييييي رٌ اٍيييييزقلاً افزجيييييبه شييييي‪ٞ‬ف‪ ٔٞ‬ىيَقبهّيييييخ اىجؼل‪ٝ‬يييييخ‪ٝٗ ،‬شييييي‪ٞ‬و اىغيييييلٗه (‪ )11‬ئىييييي‪ٚ‬‬
‫اىَقبهّييييييبد اىجؼل‪ٝ‬ييييييخ ثيييييي‪ٍ ِٞ‬زٍ٘ييييييطبد اىزَ‪ٞ‬ييييييي اىزْظ‪َٞ‬يييييي‪ٗ ٜ‬اىغيييييي٘كح اىشييييييبٍيخ ٗفييييييق ٍزغ‪ٞ‬ييييييو‬
‫اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪َٜٞ‬ك‬
‫علٗه (‪ّ )11‬زبئظ افزجبه ش‪ٞ‬ف‪ ٔٞ‬ىيَقبهّخ اىجؼل‪ٝ‬خ ث‪ٍ ِٞ‬زٍ٘طبد ٍغبه اىغ٘كح اىشبٍيخ‬
‫ٗفق ٍزغ‪ٞ‬و اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪َٜٞ‬‬
‫كهاٍبد‬ ‫كثيً٘‬ ‫صبّ٘‪ٝ‬خ ػبٍخ‬ ‫اىَغبه‬
‫اىَزٍ٘ؾ‬ ‫اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪َٜٞ‬‬
‫ػي‪ٞ‬ب‬ ‫ٗثنبى٘ه‪ً٘ٝ‬‬ ‫فَب كُٗ‬
‫‪743-‬ك‪*3‬‬ ‫‪723-‬ك‪*3‬‬ ‫‪28‬ك‪3‬‬ ‫صبّ٘‪ٝ‬خ ػبٍخ فَب كُٗ‬
‫اىزَ‪ٞ‬ي‬
‫‪371-‬ك‪3‬‬ ‫‪33‬ك‪4‬‬ ‫كثيً٘ ٗثنبى٘ه‪ً٘ٝ‬‬
‫اىزْظ‪َٜٞ‬‬
‫‪32‬ك‪4‬‬ ‫كهاٍبد ػي‪ٞ‬ب‬
‫‪563-‬ك‪*3‬‬ ‫‪633-‬ك‪*3‬‬ ‫‪58‬ك‪3‬‬ ‫صبّ٘‪ٝ‬خ ػبٍخ فَب كُٗ‬
‫اىغ٘كح‬
‫‪332‬ك‪3‬‬ ‫‪17‬ك‪4‬‬ ‫كثيً٘ ٗثنبى٘ه‪ً٘ٝ‬‬
‫اىشبٍيخ‬
‫‪14‬ك‪4‬‬ ‫كهاٍبد ػي‪ٞ‬ب‬
‫* كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ً ػْل ٍَز٘‪ ٙ‬اىلالىخ (‪35 =‬ك‪)3‬‬

‫‪ٝ‬شييييييي‪ٞ‬و اىغيييييييلٗه (‪ ) 11‬ئىييييييي‪ٗ ٚ‬عييييييي٘ك فيييييييوٗذ ماد كالىيييييييخ ئؽظيييييييبئ‪ٞ‬خ فييييييي‪ٍَ ٜ‬يييييييز٘‪ٙ‬‬

‫اىزَ‪ٞ‬ييييييي اىزْظ‪َٞ‬يييييي‪ٗ ٜ‬اىغيييييي٘كح اىشييييييبٍيخ‪ٗ ،‬ىظييييييبىؼ ؽَيييييييخ شييييييٖبكاد اىييييييلثيً٘ ٗاىجنييييييبى٘ه‪ً٘ٝ‬‬

‫ٗاىلهاٍبد اىؼي‪ٞ‬بك‬
‫ٗ‪ٝ‬و‪ ٙ‬اىجبؽضبُ ر‬
‫أُ ؽَيخ اىشٖبكاد اىغبٍؼ‪ٞ‬خ أمضو كها‪ٝ‬خ – ثؾنٌ اىلهاٍخ ٗا ؽالع – ػي‪ ٚ‬هغجبد‬
‫اىََزٖين‪ ٍِ ِٞ‬اىَْزغبد اىغنائ‪ٞ‬خ‪ٗ ،‬هثَيب ‪ٝ‬يوُٗ مىيل ٍيِ فياله ا ؽظيبءاد ٗاىلهاٍيبد اىؼيَ‪ٞ‬يخ‬
‫اىز‪ ٜ‬رش‪ٞ‬و ئى‪ ٚ‬م‪ٞ‬ف‪ٞ‬خ ريج‪ٞ‬خ هغجبد ٗؽبعبد اىََزٖين‪ِٞ‬ك‬

‫يهخص نتبئج انذساست ‪:‬‬


‫‪َٝ‬نِ ريق‪ٞ‬ض ّزبئظ اىلهاٍخ مَب ‪ٝ‬ي‪: ٜ‬‬
‫‪ -‬ريي٘فو ٍَييز٘‪ٍ ٙ‬ورفييغ ٍييِ اىزَ‪ٞ‬ييي اىزْظ‪َٞ‬يي‪ٍَٗ ٜ‬ييز٘‪ٍ ٙ‬ورفييغ عييلا ً اىغيي٘كح اىشييبٍيخ فيي‪ٜ‬‬
‫اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خك‬
‫‪ -‬ر٘عل ػالقخ اهرجبؽ‪ ٔٞ‬ئ‪ٝ‬غبث‪ٞ‬خ كاىخ ئؽظبئ‪ٞ‬ب ث‪ٍَ ِٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىغي٘كح‬
‫اىشبٍيخ ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬خ ف‪ٍ ٜ‬ؾبفظخ ّبثيٌك‬

‫‪16‬‬
‫‪ -‬ال ر٘عل فوٗذ ماد كالىخ ئؽظبئ‪ٞ‬خ ف‪ٍَ ٜ‬ز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬ي اىزْظ‪ٍَٗ َٜٞ‬ز٘‪ ٙ‬اىغي٘كح اىشيبٍيخ‬
‫ف‪ ٜ‬اىَْظَبد اىظْبػ‪ٞ‬خ اىغنائ‪ٞ‬يخ في‪ٍ ٜ‬ؾبفظيخ ّيبثيٌ‪ ،‬رؼيي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬يواد اىغيٌْ‪ٗ ،‬اىيلفو‬
‫اىشٖو‪ٛ‬ك‬
‫‪ -‬ر٘عل فيوٗذ ماد كالىيخ ئؽظيبئ‪ٞ‬خ في‪ٍَ ٜ‬يز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬يي اىزْظ‪َٞ‬ي‪ٗ ٜ‬اىغي٘كح اىشيبٍيخ‪ ،‬رؼيي‪ٙ‬‬
‫ىَزغ‪ٞ‬و اىََز٘‪ ٙ‬اىزؼي‪ٗ ،َٜٞ‬ىظبىؼ اىشٖبكاد األػي‪ ٍِ ٚ‬اىضبّ٘‪ٝ‬خ اىؼبٍخك‬
‫‪ -‬ال ر٘عل فوٗذ ماد كالىخ ئؽظيبئ‪ٞ‬خ في‪ٍَ ٜ‬يز٘‪ ٙ‬اىزَ‪ٞ‬يي اىزْظ‪َٞ‬ي‪ ،ٜ‬رؼيي‪ ٙ‬ىَزغ‪ٞ‬يو اىؼَيو‪،‬‬
‫ث‪َْٞ‬ب ر٘عل فوٗذ ف‪ٍَ ٜ‬ز٘‪ ٙ‬اىغ٘كح اىشبٍيخ‪ٗ ،‬ىظبىؼ اىفئخ اىؼَو‪ٝ‬خ (‪)45-33‬ك‬

‫انتىصُبث ‪:‬‬
‫ف‪ ٜ‬ػ٘ء ٍب أرذ ثٔ اىلهاٍخ ٍِ ّزبئظ‪ ،‬فاُ اىجبؽضبُ ‪٘ٝ‬ط‪ٞ‬بُ ثَب ‪ٝ‬أر‪: ٜ‬‬
‫‪ -‬ئ‪ٝ‬ييالء ٍي‪ٝ‬ييل ٍييِ االٕزَييبً ٗاىزييله‪ٝ‬ت فيي‪ٍ ٜ‬غييبى‪ ٜ‬اىق‪ٞ‬ييبكح ٗا كاهح ىيؼييبٍي‪ ِٞ‬فيي‪ٍْ ٜ‬ظَييبد‬
‫اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خك‬
‫‪ -‬ػييوٗهح كهاٍييخ ؽبعييبد اىََييزٖين‪ ِٞ‬ثبٍييزَواه‪ٗ ،‬أفيينٕب ثؼيي‪ ِٞ‬االػزجييبه ػْييل ئّزبعييبد‬
‫عل‪ٝ‬لحك‬
‫‪ -‬رؾي‪ٞ‬ييو أّيي٘اع اىَْزغييبد اى َُْبفَ يخ‪ٗ ،‬ثْييبء طييْبػخ ٍْزغييبد عل‪ٝ‬ييلح رأفيين ثؼيي‪ ِٞ‬االػزجييبه‬
‫ٍ٘اطفبد اىَْزغبد األفو‪ٙ‬ك‬

‫‪17‬‬
‫انًشاجع ‪:‬‬
‫اىغٖيبى اىَوميي‪ ٛ‬ىإلؽظيبء اىفيَيط‪)2311( ْٜٞ‬ك اىنزيبة ا ؽظيبئ‪ ٜ‬اىَيْ٘‪ٛ‬ك هاً هللا ‪ :‬اىغٖيبى‬
‫اىَومي‪ ٛ‬ىإلؽظبء اىفيَط‪ ،ْٜٞ‬فيَط‪ِٞ‬ك‬
‫اىؾلاك‪ ،‬ػ٘اؽف (‪)2339‬ك إداسة انجىدة انشبيهتك ػَبُ ‪ :‬كاه اىفنو‪ ،‬األهكُك‬
‫ىا‪ٝ‬ل‪ ،‬ػبكه (‪)2333‬ك األداء انتنظًٍُ انًتًُض ‪ :‬انطشَك إنً ينظًت انًستمبمك اىقبٕوح ‪ :‬اىَْظَخ‬
‫اىؼوث‪ٞ‬خ ىيزَْ‪ٞ‬خ ا كاه‪ٝ‬خك‬
‫ؽييبؽُ٘‪ ،‬ىمو‪ٝ‬ييب (‪)2313‬ك إداسة اإلنتااب وانعًهُاابث باابنجىدة انشاابيهتك ٍل‪ْٝ‬ييخ ّظييو ‪ :‬اىْيي٘هً‬
‫ىيطجبػخ‪ٍ ،‬ظوك‬
‫اىطبٕو‪ ،‬ػالء (‪)2313‬ك إداسة انًىاسد وانجىدة انشبيهتك ػَبُ ‪ :‬كاه اىوا‪ٝ‬خ‪ ،‬األهكُك‬
‫اىؼييياٗ‪)2313( ( ،ٛ‬ك إداسة انجااىدة انشاابيهت‪-‬يااذ م اسااتشاتُجٍ تطبُمااٍك ػَييبُ ‪ :‬كاه ئصييواء‪،‬‬
‫األهكُك‬
‫ٍقلاك‪ٗ ( ،‬قفخ‪ ،‬ثش‪ٞ‬و (‪)2337‬ك آفبذ َّ٘ قطبع اىظْبػبد اىغنائ‪ٞ‬خ في‪ ٜ‬فيَيط‪ِٞ‬ك يجهات انجبيعات‬
‫اإلساليُت (سهسهت انذساسبث اإلنسبنُت)‪777-727 ،2)15( ،‬ك‬
‫ٗمبىخ األّجبء ٗاىَؼيٍ٘بد اىفيَط‪ْٞٞ‬خ (‪)2312‬ك سئُس انىصساء َفتاتخ يعاشا انغازاء انفهساطُنٍ‬
‫فٍ انخهُمك اىَ٘قغ االىنزوّٗ‪ ،www.wafa.ps ٜ‬اٍزوك ثزبه‪ٝ‬ـ ‪2313-4-13‬ك‬

‫‪Pinar, M., Girard, T. (2008), “Investigating the impact of organizational‬‬


‫‪excellence and leadership on business performance: An exploratory study‬‬
‫‪of Turkish firms”, The SAM Advanced Management Journal, 73 (1),‬‬
‫‪pp. 29-45.‬‬

‫;‪Shelton, C.‬‬ ‫‪Darling, J & Walker,‬‬ ‫‪W. (2010). Foundations of‬‬


‫‪Organizational Excellence: Leadership Values, Strategies, and Skills.‬‬
‫‪LTA, (1)2, 46-63.‬‬

‫‪18‬‬
19

You might also like