Trablusgarp Savaşı başladığı sırada Mustafa Kemal Bey İstanbul’da görevliydi .

Mustafa Kemal bazı arkadaşlarıyla birlikte , Gazeteci Mustafa kimliği ile savaşa katılmak
üzere yola çıkmıştır . Mustafa Kemal Mısır’a geldiğinde on beş gün İskenderiye’de
hastanede yatmak zorunda kalmıştır. Zor şartlar içerisinde geçen yolculuk sırasında iki defa
tutuklanma tehlikesi yaşamışlardır. Çölde bir hafta süren yolculuktan sonra Tobruk’a
ulaşmışlardır.
Yerel kıyafetler giymiş olan Mustafa Kemal bölgedeki Şeyh Senusi , diğer dini liderler
ve aşiret reisleriyle görüşüp düzensiz birlikleri teşkilatlandırmıştır.
Tobruk’da başarılı olan Mustafa Kemal burada iken Binbaşı rütbesine terfii etmiştir.
Tobruk’dan sonra Derne’ye geçmiştir. Ocak 1912’de Derne’de gözünden yaralanmış ve bir
ay Hilal-i Ahmer Hastanesi’nde tedavi görmüştür. Mart 1912’de Derne komutanı olmuştur.
Mustafa Kemal Balkan Savaşı’nın başlaması üzerine Kasım 1912’de bölgeden
ayrılmıştır. Dönüş yolunda Mısır’da iken Selanik’in kaybedildiğini öğrenmiştir. Mısır – Trieste –
Avusturya – Romanya üzerinden İstanbul’a gelmiştir. İstanbul’a gelen Mustafa Kemal önce
Harbiye Nezareti’nde görevlendirilmiş daha sonra 25 Kasım 1912’de « Bahr-ı Sefid Boğazı
Kuva-yı Mürettebe Kumandanlığına » Hareket Şube Başkanı olarak atanmıştır. Bu
kumandanlığın görevi Bolayır üzerinden olabilecek saldırılara karşı Çanakkale Boğazı ve
Gelibolu’yu korumaktı. Mustafa Kemal burada Ekim 1913’e kadar kalmıştır. Daha sonra ise
Bulgaristan’da Sofya Ateşemiliterliğine atanmıştır.
Trablusgarp Savaşı’na Enver Bey , Fethi Bey , Kuşçubaşı Eşref Bey , Süleyman Askeri Bey
, Yakup Cemil Bey , Halil Bey , Fuat Bey , Nuri Bey olmak üzere bir çok subay katılmıştır.
Trablusgarp Savaşı
 Osmanlı Devleti ile İtalya arasında İsviçre’de Caux şehrinde gizli olarak başlayan
görüşmeler Uşi’de devam etmiştir. Görüşmelerin başladığı sırada Balkan Devletleri
seferberlik ilan etmiş ve bir süre sonra Osmanlı Devleti’ne savaş açmışlardır.
15 Ekim 1912’de imzalanmış olan Uşi Antlaşması ile Trablusgarp İtalya’ya bırakılmıştır.
Böylece Osmanlı Devleti Afrika’daki son topraklarını kaybetmiştir. Ayrıca Rodos ve 12 Ada
da geçici olarak İtalya’ya bırakılmıştır. Rodos 1522 yılında Kanuni tarafından alınmıştı.
Türkiye ile Yunanistan arasında yer alan Ege Denizi veya Adalar Denizi’nde 3.000
kadar ada ve adacık vardır. Rodos ile Sakız adası arasında yer alan 12 Ada’nın adı
Yunancada « Dodecanesos » olup Osmanlılarda bölge « Cezair-i Bahr-ı Sefid – Cezair-i
İsna Aşer » olarak kullanılmıştır.
12 Ada olarak adlandırılan bölgede 20’den fazla ada ve adacık vardır. Adı geçen
bölgenin « 12 üyeli bir meclis » tarafından yönetildiği için bu isim verilmiştir. Aynı yere
Menteşe Adaları da denilmiştir.
İtalya bu adalara İtalyan nüfus yerleştirmek istemiş ama gelenler daha sonra geri
dönmüştür.
Rodos ve 12 Ada II . Dünya Savaşı’ndan sonra 1945 yılında Yunanistan’a bırakılmıştır.

* Cemalettin Taşkıran , On İki Ada’nın Dünü Ve Bu Günü , Ankara , 1996

* Çağla D . Tağmat , « Trablusgarp Savaşı’ndan Lozan Barış Antlaşması’na On İki Ada
Konusunda ( Gizli ) Görüşmeler » , dergipark.org.tr