Apokryfy

 Apokryf
− (z gr. apókryphos, od czasownikaapokrypto — ukrywać)
− oznacza tekst, księgę ukrytą, schowaną, usuniętą, tajemną, niezrozumiałą czy
niewiadomego pochodzenia.
− starożydowskie i starochrześcijańskie pisma religijne, nawiązujące treściowo, gatunkowo
lub stylistycznie do Biblii, które jednak ze względu na niejasne pochodzenie i
falsyfikatowy charakter nie zostały zaliczone do kanonu Pisma świętego (czyli oficjalnie
ogłoszonego przez Kościół spisu ksiąg biblijnych).
Fenomen niezwykłej popularności apokryfów w tradycji chrześcijańskiej tłumaczy najlepiej
ostatnie zdanie Ewangelii św. Jana: "Jest ponadto wiele innych rzeczy, których Jezus
dokonał, a które, gdyby je szczegółowo opisać, to sądzę, że cały świat nie pomieściłby ksiąg,
które trzeba by napisać". Informuje ono o świadomym pomijaniu przez autorów biblijnych
"wielu rzeczy" mniej istotnych z punktu widzenia przekazu chrześcijańskiej doktryny.
Okresem największego rozkwitu piśmiennictwa apokryficznego był na Zachodzie schyłek
średniowiecza.

Staropolskie utwory apokryficzne to niemal wyłącznie przekłady, przeróbki i kompilacje

źródeł łacińskich.

 Najważniejszym dziełem apokryficznym naszego średniowiecza jest tzw. Rozmyślanie

przemyskie (Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa), powstałe prawdopodobnie w
połowie XV w., a zachowane w kopii sporządzonej na początku w. XVI.
− Rozmyślanie przemyskie jest unikatową w skali europejskiej kompilacją
najrozmaitszych źródeł (Ewangelie, komentarze biblijne, apokryfy, traktaty
teologiczne, legendy), imponującą mozaiką cytatów umiejętnie skomponowaną
przez anonimowego erudytę, który - co najbardziej interesujące dla historyka
literatury - odsłania również tajniki warsztatu średniowiecznego "składacza".

I. Sprawa chędoga o męce Pana Chrystusowej, posiadająca formę kazania

wielkopiątkowego, w które wplecione zostały modlitwy, rozmyślania i komentarze
teologiczne;
II. Ewangelia Nikodema, składająca się z tzw. aktów Piłata dotyczących sądu nad
Jezusem oraz opowieści o zstąpieniu Chrystusa do otchłani;
III. Historia Trzech Króli, przekład utworu karmelity Jana z Hildesheim, apokryficzna
legenda z elementami fantastyki i egzotyki wschodniej.
 Apokryfy okazały się twórcze i inspirujące.
Postać Zbawiciela - Jezusa Chrystusa
Apokryfy to dopełnienie miejsc pustych

o Żywot Pana Jezu Krysta opowiada o życiu Jezusa od początku do końca.

Opowiastki są budowane tak, żeby była spójność.
Wzorzec jest eksplikowany innymi, nieznanymi faktami z życia Jezusa.

 APOKRYF DOPOWIADA
Wypracowano metodykę interpretacji Biblii.

 Alegorera -

Apokryf musi mieć wielki pretekst do opowiadania historii pobocznych.

Do XI wieku Żywot Pana Jezusa Krysta była jedną z częściej wydawanych książek.

Stworzenie Nieba i Ziemi

Opowiada np. O raju i starym Adamie, który jest śmiertelnie chory.
Archanioł podarował gałązki, z których wyrosły drzewa. Jedno zostaje wycięte i
wykorzystane do ukrzyżowania Jezusa.
Drzewo grzechu - początek historii (grzesznej) ludzkości, jest to jednocześnie zbawieniem.

 Główne pytanie apokryfów - A DLACZEGO?

Aleksander Wielki – symbol władcy idealnego, wielkiego, synonim panowania nad ziemią
śródziemnomorską,
 Jabłko idealnie okrągłe
Symboliczna wartość kuli - absolutnie doskonała bryły

• POCZYTAĆ O KATEGORII KULTURY ŚREDNIOWIECZA

• Arun Guriewicz Kategorie kultury średniowiecznej
• Lewis Odrzucony obraz
 ➢ Bezruch = negatywny
➢ Ruch = pozytywny
Trzej wrogowie człowieka: świat, ciało i grzech.

 Doloryzm – Europa po przejściach, po ciężkiej epidemii Dżumy

− Jedni praktykowali rzeczy związane z umartwianiem swojego ciała
− Z łac. Dolor - ból, cierpienie
− Ja tu cierpię, ale znoszę to cierpienie jak Chrystus.
− Drudzy brali do ręki Rozmyślania przemyskie - przemyślenia, medytacja,
rozważanie
Jak się objawia w kulturze?
Idea naśladowania Chrystusa pojmowana liberalnie, dosłownie. Imitacja swoją praktyką -
cierpienia Jezusa.