opracowała dr inż.

Katarzyna Misiurek

METODA SIŁ – ROZWIĄZANIE RAMY PŁASKIEJ

1. DANE I SZUKANE

Dana jest rama płaska o schemacie i obciążeniu mechanicznym jak na rysunku 1. Należy:
 Sprawdzić warunek ilościowy i jakościowy geometrycznej niezmienności układu.
 Stosując metodę sił rozwiązać ramę od zadanego obciążenia siłami.
 Przeprowadzić kontrolę rozwiązania (sprawdzić statyczną i kinematyczną dopuszczalność
rozwiązania).
 Obliczyć wartość przemieszczenia w zaznaczonym miejscu.

Rys. 1. Schemat statyczny

Dane do obliczeń: F = 10 kN; q = 5 kN/m; M = 20 kN m;

2. SPRAWDZENIE GEOMETRYCZNEJ NIEZMIENNOŚCI UKŁADU

I OBLICZENIE STOPNIA STATYCZNEJ NIEWYZNACZALNOŚCI

 Stopień statycznej niewyznaczalności

Rys. 2. Tarcze i więzi

t  1, e  1  1  2  4 , nh  e  3  t  4  3 1  1 - układ jest jednokrotnie

statycznie niewyznaczalny.

1
opracowała dr inż. Katarzyna Misiurek

Układ składa się z jednej tarczy połączonej z ostoją czteroma więziami, wśród których można
wyróżnić co najmniej 3 niezbieżne. Cała rama wraz z ostoją tworzy układ geometrycznie
niezmienny.

3. PRZYJĘCIE UKŁADU PODSTAWOWEGO METODY SIŁ

Układ podstawowy metody sił otrzymuje się z układu zadanego po przecięciu nh więzi
i zastąpieniu ich niewiadomymi siłami hiperstatycznymi. Układ podstawowy metody sił jest
statycznie wyznaczalny oraz geometrycznie niezmienny.

Rys. 3. Układ podstawowy metody sił

4. RÓWNANIA KANONICZNE METODY SIŁ

Równania kanoniczne metody sił są równaniami przemieszczeniowymi. Ogólna postać

układu równań metody sił ma postać:
11 X 1F  1F  0

 M iM j S iS j  przemieszczenie na kierunku i-tej więzi

 ij    dx   n n  / Pi nadliczbowej od j-tej niewiadomej w
 EI n kn 
układzie podstawowym,
 M iM F S iS F  przemieszczenie na kierunku i-tej więzi
 iF    dx   n n  / Pi nadliczbowej od obciążenia mechanicznego
 EI n kn 
w układzie podstawowym,
gdzie Pi=1kN, gdy obliczane jest przemieszczenie liniowe oraz dla Pi=1kNm, gdy obliczane
jest przemieszczenie kątowe.

2
opracowała dr inż. Katarzyna Misiurek

5. ROZWIĄZANIE UKŁADU PODSTAWOWEGO OD OBCIĄŻENIA

MECHANICZNEGO

Rys. 5. Reakcje od obciążenia siłami w układzie podstawowym

Obliczenie reakcji
X 0  H1FB  F  0  H1FB  10kN

M  0 B M  F  4m  q  5m  7,5m  RAF  8m  0 
RAF   M  F  4m  q  5m  7,5m / 8m   17,5kNm  10kN  4m  5kN / m  5m  7,5m  / 8m
RAF  16,25kN

Y  0 RBF  RAF  q  5m  0  RBF  RAF  q  5m  16,25kN  5kN / m  5m

RBF  8,75kN

Obliczenie momentów zginających

M AF  0
M 1FA  F  4m  RAF  3m  10kN  4m  16, 25kN  3m  88,75kNm
M DF  F  2m  RAF  1,5m  10kN  2m  16, 25kN  1,5m  44,375kNm
M BF   M  17,5kNm
M 1FB   M  RBF  5m  17,5kN  m  8,75kN  5m  26, 25kNm
M FF   M  RBF  2,5m  17,5kN  m  8,75kN  2,5m  4,375kNm
M CF  0
M 1FC  q  5m  2,5m  5kN / m  5m  2,5m  62,5kNm
M EF  q  2,5m  1, 25m  5kN / m  2,5m  1, 25m  15,625kNm

Obliczenie sił tnących Obliczenie sił osiowych

VAF  V1FA  RAF  cos   F  sin  N AF  N1FA   RAF  sin   F  cos 
 16, 25kN  0,6  10kN  0,8  17,75kN  16,25kN  0,8  10kN  0,6  7 kN
V  V1BF   RBF  8,75kN
B
F
N BF  N1FB   H BF  10kN
Vc  0
F
NCF  N1FC  0
V1BF  q  5m  5kN / m  5m  25kN

3
opracowała dr inż. Katarzyna Misiurek

Rys. 6. Wykresy sił przekrojowych

5.2. ROZWIĄZANIE UKŁADU PODSTAWOWEGO OD (X1=1) kNm

Rys. 7. Reakcje od (X1=1) kN

Obliczenie reakcji
X 0  H11B  0  H11B  0

M  0
B X1kN 10m  RA1  8m  0 
10 10
RA1   X 1kN    1kN  1, 25kN
8 8
Y  0  RB1  RA1  X1kN  0  RB1   RA1  X1kN  1,25kN  1kN  0,25kN

Obliczenie momentów zginających

M11A  RA1  3m  1,25kN  3m  3,75kNm
M11B  X1kN  5m  1kN  5m  5kNm

4
opracowała dr inż. Katarzyna Misiurek

M11A  RC1  3m  0, 25kN  5m  1, 25kNm

M 1A  M B1  M c1  0

Obliczenie sił tnących Obliczenie sił osiowe

VA1  V11A  R11A  sin   1, 25kN  0,6  0,75kN N 1A  N11A   R11A  cos   1, 25kN  0,8  1kN
VB1  V1BF  X 1kN  1kN N B1  N1FB  0
VC1  V11C   R11C  0, 25kN NC1  N11C   H C1  0

Rys. 8. Wykresy sił przekrojowych

5.4. OBLICZENIE WSPÓŁCZYNNIKÓW I WYRAZÓW WOLNYCH UKŁADU

RÓWNAŃ METODY SIŁ

Do obliczenia całek we wzorach podanych w p. 4 zastosowano wzory uproszczonego

całkowania (wzór Simpsona lub wzór Wereszczagina).
 1 1 2  1 1 2 
11     5kNm  5kNm   5kNm     5m   3,75kNm     3,75kNm  
 2 EI  2 3  2 EI  2 3 
1 1 2  kNm3 kNm3
   5m  1, 25kNm  1, 25kNm   / 1kN   20,833  11,719  2,604   35,156
EI  2 3  EI EI
 1 5m 1 1 
1 F    0  4  2,5m   15,625kNm   5kNm   62,5kNm   
2
  5m   3,75kNm    88,75kNm 
 2 EI 6 2 EI  2 3 


1 5m   26, 25  17,5 kNm  0   / 1kN
1, 25kNm  26, 25kNm  4  0,625kNm  
EI 6  2  
kNm3 kNm3
  195,313  277,344  36, 458  436,199
EI EI

5
opracowała dr inż. Katarzyna Misiurek

5.5. SZCZEGÓŁOWA POSTAĆ UKŁADU RÓWNAŃ METODY SIŁ I JEGO

ROZWIĄZANIE

kNm3 kNm3
35,156 X 1  436,199  0,
EI EI
kNm3
436,199
X1  EI  12, 407
kNm3
35,156
EI

5.6. OBLICZENIE WARTOŚCI SIŁ PRZEKROJOWYCH I SPORZĄDZENIE

WYKRESÓW

Rzeczywiste reakcje i siły przekrojowe można obliczyć rozwiązując układ podstawowy od

obciążenia i obliczonych w pkt. 5.5 sił hiperstatycznych. Innym sposobem, jest obliczenie
reakcji i sił przekrojowych korzystając z zasady superpozycji.

Reakcje RiF  Ri1  X1F  Ri2  X 2F  RiF

RAF  RA1  X 1F  RAF  1,25kN 12,407  16,25kN  0,741kN ,

H AF  H 1A  X 1F  H AF  0  12,407  10kN  10kN ,
RBF  RB1  X 1F  RBF  0,25kN 12,407  8,75kN  11,852kN .

Momenty zginające M ijF  M ij1  X 1F  M ij2  X 2F  M ijF

M AF   0  12, 407  0 kNm  0
M 1FA   3,75   12, 407  88,75 kNm  42, 223kNm
M BF   0  12, 407  (17,5)  kNm  17,5kNm
M 1FB  1, 25  12, 407  26, 25 kNm  41,759kNm
M CF   0  12, 407  0 kNm  0
M 1FC  5  12, 407   62,5   kNm  0, 465kNm
M DF  1,875  12, 407  44,375 kNm  21,111kNm
M EF   0,625  12, 4079  4,375 kNm  12,130kNm
M FF   2,5  12, 407  (15,625)  kNm  15,393kNm

Siły tnące VijF  Vij1  X 1F  Vij2  X 2F  VijF Siły osiowe N ijF  N ij1  X 1F  N ij2  X 2F  N ijF
VAF  V1FA   0,75   12, 407  17,75 kN N AF  N1FA  1  12, 407   7   kN  5, 407 kN
 8, 444kN N BF  N1FB   0  12, 407  10 kN  10kN
VBF  V1FB   0, 25   12, 407   8,75  kN N CF  N1FC   0  12, 407  0 kN  0
 11,852kN
VCF  1  12, 407  0 kN  12, 407 kN
V1CF  1  12, 407   25   kN  12,593kN

6
opracowała dr inż. Katarzyna Misiurek

Rys. 9. Wykresy rzeczywistych sił przekrojowych od obciążenia mechanicznego

5.7. KONTROLA POPRAWNOŚCI ROZWIĄZANIA

5.7.1. KONTROLA STATYCZNA ROZWIĄZANIA

Kontrola statycznej dopuszczalności rozwiązania polega na sprawdzeniu czy siły spełniają

równania równowagi na prętach i w węzłach. Wektory sił przekrojowych wskazują dodatnie
wartości zgodnie z wyróżnionymi włóknami uprzywilejowanymi.

Rys. 10. Podział na pręty i węzły, dla których sprawdzono po 3 warunki równowagi

Pręt A-1
M  M
1
F
A  M 1FA  VAF  5m  0  42, 223kNm  8, 444kN  5m   42, 223  42, 22  kNm  0,003kNm  0,
V  V A
F
 V1FA  8, 444kN  8, 444kN  0,

7
opracowała dr inż. Katarzyna Misiurek

 N  N F
A  N1FA  5, 407kN  5, 407kN  0.

Pręt 1-B
M  M
1
F
1B  M BF  M  VBF  5m  41,759kNm  0  17,5kNm  11,852kN  5m  0,001kNm  0,
V  V F
1B  VBF  11,852kN  11,852kN  0,
 N  N F
1B  N BF  10kN  10kN  0.

Pręt 1-C
M 1   M 1FC  M CF  VCF  5m  q  5m  2,5m  0, 465kNm  0  12, 407kN  5m  5 kN m  5m  2,5m
 0,093kNm  0,
V  V C
F
 V1CF  q  5m  12, 407kN  12,593kN  5 kN m  5m  0,
 N  N F
C  N1FC  0,

Węzeł 1
 M  M  M  M  42, 223kNm  41,759  0, 465kNm  0,001kNm  0
1 1A 1B 1C

 Y  V  V  N sin   V  cos   11,852kN  12,593kN  5, 407kN  0,8  8, 444kN  0,6

1B 1C 1C 1C

 0,0002kN  0
X  N 1B  V1 A  sin   N1 A  cos   10kN  8, 444kN  0,8  5, 407  0,6  0,0006kN  0

5.7.2. KONTROLA KINEMATYCZNA ROZWIĄZANIA

Kontrola kinematycznej dopuszczalności rozwiązania polega na sprawdzeniu zgodności

przemieszczeń układu rozwiązanego z przemieszczeniami rzeczywistymi w miejscach i na
kierunkach przeciętych więzi. Wartości obliczonych przemieszczeń muszą być takie, jakie
wynikają ze sposobu podparcia układu.

 Mi M F Si SF 
iF    dx   n n  / Pi
 EI n kn 
 1 5m
1F    0  4  2,5kNm 15,394kNm  5kNm   0, 465kNm  
 2 EI 6
1 1 2 
   5m   3,75kNm    44, 223kNm 
2 EI  2 3 

1, 25kNm  41,759kNm  4  0,625kNm 12,13kNm  0  / 1kN

1 5m

EI 6 
3 3
kNm kNm
  63,173  131,947  68,78  0,006 0
EI EI

6. OBLICZENIE PRZEMIESZCZENIA

Szukane przemieszczenie wyznaczono korzystając ze wzoru poniżej:

 Mi M F Si SF 
iF    dx   n n  / Pi
 EI n kn 

8
opracowała dr inż. Katarzyna Misiurek

6.1. ROZWIĄZANIE UKŁADU PODSTAWOWEGO OD OBCIĄŻENIA

JEDNOSTKOWEGO W MIEJSCU I KIERUNKU SZUKANEGO
PRZEMIESZCZENIA

Rys. 11. Reakcje od (P=1) kNm

Obliczenie reakcji
X 0 H B  0  H B  0

M  0
B P  RA  8m  0  RA  
P
8m

1kNm
8
 0,125kN

Y  0  RB  RA  0  RB   RA  0,125kN

Obliczenie momentów zginających

M1A  RA  3m  0,125kN  3m  0,375kNm
M1B  RB  5m  0,125kN  5m  0,625kNm
M A  M1A  M B1  M c1  0

Rys. 12. Wykresy momentu zginającego

od obciążenia (P=1) kNm

6.2. PRZEMIESZCZENIE OD OBCIĄŻEŃ SIŁAMI

 1 1 2 
 F     5kNm   0,375kNm    44, 223kNm 
 2 EI  2 3 

 0,625kNm  41,759kNm  4  0,3125kNm 12,13kNm  0  / 1kN

1 5m

EI 6 
kNm3 kNm3
  13,195  34,385  21,19
EI EI