Professional Documents
Culture Documents
Health G3 P1
Health G3 P1
3 (Health)
Unang Markahan
LEARNER’S MATERIAL
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na Hindi
maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayumpaman, kailangan muna ang
pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na
naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
pagtakda ng kaukulang bayad.
CLMD CALABARZON
PIVOT 4A CALABARZON
Health
Ikatlong Baitang
Regional Office Management and Development Team: Job S. Zape Jr., Romyr L. Lazo,
Fe M. ong-ongowan, Lhovie A. Cauilan, at Ephraim L. Gibas
Para sa Mag-aaral
PIVOT 4A CALABARZON
Mga Bahagi ng PIVOT 4A Modyul
Bahagi ng LM Nilalaman
Ang bahaging ito ay naglalahad ng MELC at ninanais na
(Introduction)
CLMD CALABARZON
PIVOT 4A CALABARZON
WEEK Paglalarawan ng Malusog na Pangangatawan
1
I Aralin
Jaypee, ang turo sa akin ni Ma’am Tama ka jan Faye, ang turo
Imelda, para mapanatili ang naman ni Ma’am Generosa,
wastong nutrisyon at malusog na sikaping masunod ang regular
katawan ay dapat kumain ng iba’t na oras ng pagkain at kuumain
ibang uri ng prutas at gulay. Ang ng masustansiyang agahan.
mga ito ay mayaman sa mga Ang isip at katawan ay
bitamina at mineral na kailangan ng mahihirapang gumana o
katawan upang magkaroon ng magtrabaho kung walang
resistensiya laban sa mga sakit. laman ang tiyan. Kumain ng
Iwasan din kumain ng mga junk balanseng pagkain araw-araw.
foods tulad ng kendi, chips, soft Dapat magkaroon ng sapat na
drinks, at iba pa. Nagtataglay ang sustansiya mula sa tatlong
mga ito ng maraming artipisyal na pangkat ng pagkain.
sangkap na nakakasira ng katawan.
PIVOT 4A CALABARZON
6
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1: Sumulat ng limang pangungusap
tungkol sa isang batang malusog. Gawin ito sa kuwaderno.
2._____________________________________________________________
3._____________________________________________________________
4._____________________________________________________________
5.______________________________________________________________
D
Gawain sa Pagkatuto Bilang 2: Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat
ito sa ibibigay na sagutang papel.
1. Alin sa mga pagkaing nabanggit ang ngapapakita ng
masustansiyang pagkain?
A. keni B. lollipop C. sorbets D. saging
2. Alin ang masustansiyang inumin?
A. kape B. gatas C. cola D. tsaa
3. Alin sa mga pagkaing nabanggit ang tamang kainin?
A. fries B. gulay C. kendi D. hotdog
4. Para maiwasan ang malnutrisyon anong mga pagkain ang dapat
nating kainin?
A. Gulat at prutras B. sitsirya C. pizza D. tsokolate
5. Paano malalaman ang isang bata ay malusog?
A. Kumakain ng mga kendi at mga junk foods
B. Labis na pagkain o sobrang pagkain n hindi naman
nakakatulong sa ating katawan
C. Pagkain sa tamang oras at ng mga masusutansiyang
pagkain gaya ng manok, isda , baboy, atbp.
D. Madalasd na pagkakasakit.
PIVOT 4A CALABARZON
7
Gawain sa Pagkatuto Bilang 3: Basahin at unawain ang bawat
pangungusap. Iguhit ang masayang mukha kung totoo ang
pahayag at malungkot naman kung ito ay hindi totoo. Isulat ang
iyong sagot sa ibibigay na sagutang papel.
PIVOT 4A CALABARZON
8
E
Gawain sa Pagkatuto Bilang 5: Basahin ang sumusunod na
katanungan. Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ang sagot sa
sagutang papel.
PIVOT 4A CALABARZON
9
A
Gawain Sa Pagkatuto Bilang 6: Pag-aralan mabuti ang mga pagkaing
nakasulat sa kahon at iguhit ang tamang pagkain sa tamang hanay
sa talaan.
tsokolate soup
PIVOT 4A CALABARZON
10
Paglalarawan sa Sintomas ng
Kakulangan sa Nutrisyon WEEK
Aralin 2
I
Pagkatapos ng araling ito, inaasahan na mailarawan ang
mga sintomas ng kakulangan sa nutrisyon, matututuhan ang
paraan kung paano maiiwasan ang kakulangan sa mineral at
makapagbigay ng hinuha sa sitwasyon ukol sa malnutrisyon.
1 PIVOT 4A CALABARZON
11
Salamat sa ibinahagi mo
Gilbert. Natutuhan ko naman
Elsie, natutuhan ko na ang na ang iron ay nakatutulong sa
wastong nutrisyon ay ang pagbuo ng red blood cells,
pagkain ng tama at sapat na uri kung saan nanggagaling ang
ng pagkain upang makakuha ng oxygen na kinakailangan ng
sustansiya ang ating katawan ating katawan at nakatutulong
mula sa mga ito. Ang tamang sa paglaki ng bata na tulad
nutrisyon ay mahalaga sa natin. Mahalaga ang iron dahil
paglaki ng isang bata na tulad ito ang tumutulong sa maayos
natin. Ito ang nabibigay lakas, na pagdaloy ng dugo sa
resistensiya, tibay ng mga buto, katawan. Kung wala ito,
at sapat na enerhiya. maaaring magkaroon ng
anemia.
Magandang pagmulan
ng iron ay karne, beans, gulay,
tuna, itlog,at iba pa.
10 PIVOT 4A CALABARZON
12
Ang iodine ay isang kemikal na mahalaga sa
produksyon ng mga hormone na nagmula sa
glandulang thyroid. Kabilang dito ang thyroxine (T4) at
triodothyronine (T3), mga hormone na responsable sa
maayos na paglago ng mga tissue sa katawan at
paglaki ng pangangatawan ng isang tao. Kumikilos
din ang mga hormones na ito sa pagreregulisa ng
metabolismo sa katawan at sa paggana ng mga
enzymes sa katawan. Magandang pagmulan ng iodine
ay seafoods at asin.
Ang calcium ay nakakatulong din sa pagbuo ng
matitibay na buto. Ito ay importanteng mineral na
kinakailangan ng mga buto upang maging matibay.
Magandang pagmulan ng calcium ay dairy products
tulad ng gatas, fortified soy milk, tofu, at dry cereals.
13
Kakulangan sa Nutrisyon Ano ang kakainin?
Kakulangan sa Iron- Anemia tofu
soya
spinach
red meat
peas
itlog
Kakulanagan sa Iodine-Goiter pagkaing-dagat
iodized salt
Kakulangan sa Calcium-Rickets/ gatas
Osteoporosis keso
yogurt
sardinas
matingkad na madahong gulay
shellfish
10 PIVOT 4A CALABARZON
14
Gawain sa Pagkatuto Bilang 2: Anong uri ng mineral (Iron, Iodine,
Calcium) mayroon ang mga pagkain sa ibaba? Isulat ang sagot
sa iyong kuwaderno.
1. gatas ______________
2. halamang dagat ______________
3. keso ______________
4. isda ______________
5. talaba ______________
6. manok ______________
7. hipon ______________
8. alimango ______________
9. malunggay ______________
ng sakit na anemia.
pagluwa ng mata.
2 PIVOT 4A CALABARZON
15
E
Gawain sa Pagkatuto Bilang 4: Basahing mabuti at unawain ang
pangungusap. Piliin ang mga paraan kung paano maiiwasan ang
kakulangan sa mineral. Isulat ang letra ng tamang sagot sa iyong
kuwaderno.
1. Maiiwasan ang sakit na goiter kung kakain tayo lagi ng ____?
A. keso B. itlog C. yogurt D. iodized salt
2. Ang pag-inom ng ________ ay makakatulong upang tumibay ang
ating mga buto.
A. softdrinks B. gatas C. kape D. tubig
3. Ang sakit na anemia ay maiiwasan sa pagkain ng ____.
A. tofu B. sardinas C. keso D. tinapay
4. Mahalaga ang pagkain ng _______ upang maiwasan ang
kakulangan sa iodine.
A. keso B. karne C. seafood D. tofu
5. Ito ang mabuting pagkain upang maiwasan ang kakulangan sa
calcium.
A. madahong gulay B. soya C. itlog D. karne
A
Gawain sa Pagkatuto Bilang 5: Magbigay ng hinuha mula sa
babasahing sitwasyon ukol sa malnutrisyon. Sagutin ng Tama o Mali
at ipaliwanag. Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno.
A. Ang pagkain nang sobra ay makabubuti sa ating katawan
upang tayo ay maging malusog at masigla.
_____________________________________________________
B. Ang malnutrisyon ay dulot ng kakulangan sa pagkain,
di-masustansyang pagkain, at dahilan ng pagbaba ng timbang.
_____________________________________________________
Ang malakas na resistensiya ng katawan,iwas sa impeksiyon at
sakit ay epekto ng malnutrisyon.
PIVOT 4A CALABARZON
16
Pagtukoy sa Sintomas ng Kakulangan sa
WEEK
Nutrisyon
3
Aralin
I
Pagkatapos ng araling ito, inaasahang makikilala ang mga
problema at sintomas ng may kakulangan sa nutrisyon.
D
Faye, tandaan mo na ang
bitamina ay mahalagang sustansiya
para sa kalusugan. Ito ay tumutulong
sa ating paglaki at mapanatili ang
Salamat po ma’am
ating buhay. Makukuha natin ang
Alon, ang batang tulad ko
mga ito mula sa iba’t ibang uri ng
na lumalaki ay kailangan ng
pagkain. Ang kakulangan sa kahit
iba’t ibang bitamina na
isang uri lamang ng bitamina ay
tama at balanse.
maaring maging sanhi ng sakit.
Ang Bitamina A, B, C at
D ay apat lamang na
bitamina na nakilala sa
labintatlong (13) bitamina.
Makakakuha tau ng
bitamina sa mga
masusutansiyang pagkain.
PIVOT 4A CALABARZON
17
Kung ang bata ay kulang sa bitamina siya ay makakaranas sa
mga sumusunod na kakulangan sa nutrisyon.
Mga Bitamina Katangian Simbolo at Sintomas
Bitamina A- Mahinang paningin kapag Mahirap makakita sa
Panlalabo ng gabi lalo na kung may dilim o kahirap makakita
paningin paparating na maliwanag tuwing gabi
na ilaw
itamina B- Pagkawala ng gana sa *Pagbaba ng timbang
Beri-beri pagkain at pakiramdam ng
kakulangan sa ginhawa *Emosyunal na
naiuugnay sa bigat at pang pagkabagabag
hihina ng mga binti at
pamamanhin ng paa
*Pananakit ng paa
Bitamina C- Maigsing paghinga, *pagdurugo ng gilagid
Scurvy madaling pagdurugo ng *mabagal ng
gilagid at pananakit ng m paggaling ng sugat
*pagdurugo ng ilong
buto at mga kasukasuan
*pagkapagod
Bitamina D- Skeletal deformities at *panghihina ng
Rickets pananakit ng buto kalamanan
*nakakaramdam ng
pananakit ng mga buto
sa katawan
18
D
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1: Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat
ito sa iyong kuwaderno.
1. Anong sakit ang dulot ng kakulangan sa Bitamina A?
A. beri-beri
B. paglabo ng mga mata
C. rikets
D. galis
2. Ano ang maiiwasang sakit kung kulang tayo sa Bitamina C?
A. labis na timbang C. scurvy
B. rikets D. malabong paningin
3. Paano maiiwasan ang pagkakaroon ng riket sa ating katawan?
A. kumain ng atay at pula ng itlog
B. kumain ng mga matatamis na pagkain
C. kumain ng maalat na pagkain
D. kumain ng mabeberdeng gulay
4. Anong sintomas kung mayroon tayong beri-beri?
A. pagdurugo ng gilagid
B. kahinaan ng kalamnan
C. pagbaba ng timbang
D. mahirap makakita kung madilim ang ilaw o tuwing gabi
5. Alin ang mayaman sa Bitamina A?
A. tinapay B. carrot C. kamote D. kahel
Hanay A Hanay B
______1. Scurvy A. Bitamina C
______2. Beri- beri B. Bitamina D
______3. Riket C. Bitamina A
______4. Paglabo ng mata D. Bitamina B
PIVOT 4A CALABARZON
19
E
Gawain sa Pagkatuto Bilang 3: Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat
ito sa iyong kuwaderno.
A
Gawain sa Pagkatuto Bilang 4: Gumawa ng isang talata na binubuo
ng limang pangungusap kung bakit kailangan ng ating katawan ang
bitamina. Isulat ito sa iyong kuwaderno.
____________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_______________________________________________________________.
PIVOT 4A CALABARZON
20
WEEK
Katangian, Sintomas at Epekto ng Malnutrisyon
Aralin 4
I
Pagkatapos ng araling ito, inaasahang mailarawan ang
katangian, tanda, sintomas at epekto ng malnutrisyion.
PIVOT 4A CALABARZON
21
Mga Sintomas at Pagiwas at
Epekto ng
Palatandaan ng Pagkontrol ng
Malnutrisyon
Malnutrisyon Malnutrisyon
D
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1: Lagyan ng tsek(/) ang patlang kung
tama ang sinasaad ng pangungusap at ekis (X) kung mali. Gawin ito
sa iyong kuwaderno.
PIVOT 4A CALABARZON
22
Gawain sa Pagkatuto Bilang 2: Isulat sa kuwaderno ang mga
masusustansiyang pagkain na nasa kahon.
manok gulay
E
Gawain sa Pagkatuto Bilang 3: Piliin an letra ng tamang sagot. Isulat
ang iyong sagot sa sagutang papel.
PIVOT 4A CALABARZON
23
3.Ano ang pangunahing gawain ng protina?
A. Lunasan o isaayos ang mga nasirang tisyu ng katawan
B. Magpanatili ng temperature ng katawan
C. Magbigay lakas
D. Tumutulong sa pamumuo ng dugo
4. Alin sa mga sumusunod na kombinasyon ng pagkain ang
nagbibigay ng kompletong protina?
A. Manga at orange
B. Tinapay at kape
C. Isda at itlog
D. Kanin at kamote
5.Ano sa sumusunod na kombinasyon ng pagkain ang masustansiya?
A. Hamburger at fries
B. Lollipop at kendi
C. Kanin at itlog
D. Sorbetes at keyk
A
Gawain sa Pagkatuto Bilang 4: Magbigay ng limang masusustansiyang
pagkain. Ilagay sa katapat nito kung anong kabutihan ang naidudulot
nito sa ating katawan. Gawin ito sa iyong kuwaderno.
1.
2.
3.
4.
5.
PIVOT 4A CALABARZON
24
Pag-iwas sa Iba’t ibang Uri ng Malnutrisyon WEEK
5
I Aralin
PIVOT 4A CALABARZON
25
D
Kumain ng masusustansiyang pagkain upang makaiwas sa
iba’t ibang malnutrisyon. Ang mga sustansiya ay makukuha natin
sa mga pagkain sa mayaman sa:
26
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1: Magbigay ng limang masusustansiyang
pagkain na napag-aralan sa mga gawain. Ilagay sa katapat nito kung
anung kabutihan ang naidudulot nito sa ating katawan.
A B C D
F G H I
J K L
PIVOT 4A CALABARZON
27
E
Gawain sa Pagkatuto Bilang 3: Sa anong pamamaraan maiiwasan
ang iba’t ibang uri ng malnutrisyon? Lagyan ng tsek ( √ )ang bilog
kung tama ang sagot at ekis ( X ) kung hindi. Gawin to sa
kuwaderno.
PIVOT 4A CALABARZON
28
A
Gawain sa Pagkatuto Bilang 4: Basahin ang mga sitwasyon sa ibaba.
Iguhit sa kahon ang bituin kung tama ang ginawa ng bata. Iguhit
naman ay buwan kung hindi tama. Gawin ito sa iyong kuwaderno.
PIVOT 4A CALABARZON
29
Pag-alam sa mga Gabay sa Wastong Nutrisyon WEEK
I Aralin 6
PIVOT 4A CALABARZON
30
D
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1: Basahing mabuti ang mga katanungan.
Isulat ang letra ng tamang sagot sa iyong kuwaderno.
1. Aling inumin ang kailangan ng katawan ng batang katulad mo?
A. tsaa B. gatas C. kape D. soda
2. Upang maiwasan ang malnutrisyon, alin ang nararapat kainin?
A. Masustansiyang pagkain gaya ng prutas at gulay.
B. Processed foods gaya ng hotdog at footlong.
C. Pagkaing matatamis gaya ng kendi , lolipap, tsokolate.
D. Malulutong na sitsirya at malamig na soda.
3. Aling pangungusap ang hindi nagsasaad ng pangangalaga sa
kalusugan?
A. Paglalaro ng computer games araw-araw.
B. Pagkain ng balanseng pagkain.
C. Pag- eehersisyo araw-araw.
D. Paglalaan ng sapat na oras sa pagtulog.
E
Gawain sa Pagkatuto Bilang 2: Lagyan ng tsek (/) ang patlang kung
tama ang sagot at ekis (X) kung hindi. Isulat ang sagot sa kuwaderno.
31
______7. Kumain ng mga pagkaing mayaman sa starch, protina at
bitamina.
______8. Habang nagbubuntis ang ina, kinakailangan na alagaan ang
anak sa pamamagitan ng tamang pagkain.
______9. Ugaliin ang pagkain ng processed , junk at fast foods.
______10. I-breastfeed ang sanggol mula sa pagkasilang hanggang
anim na buwan.
A
Gawain sa Pagkatuto Bilang 3: Tukuyin kung ginagawa o hindi mo
ginagawa ang mga gabay sa wastong nutrisyon. Gawin ito sa
pamamagitan ng paglalagay ng tsek (/) sa kolum na nakalaan para
sa iyong sagot. Gawin ito sa iyong kuwaderno.
32
Pagkakatroon ng Malusog na Pamumuhay WEEK
I Aralin 7
PIVOT 4A CALABARZON
33
D
Ang ibig sabihin ng healthy lifestyle ay malusog na
pamumuhay. Upang magkaroon ng malusog na pamumuhay ay
kailangang gawin ang 5 pamamaraan.
1. Pagiging malinis. Maghugas lagi ng mga kamay. Maging malinis
din sa bahay at kapaligiran.
2. Paggamit ng malinis na tubig. Uminom ng 8 basong tubig araw-
araw. Gumamit ng malinis na tubig sa pagligo
3. Pagkain ng balanseng pagkain. Dalasan ang pagkain ng gulay at
prutas. Kumain ng iba’t ibang pagkain upang magkakuhang iba’t
ibang sustansiya ang katawan
4. Pagkakaroon ng sapat na tulog di bababa sa walong (8) oras ang
kailangan ng isang batang tulad mo kaya iwasang magpuyat
5. Mag-ehersisyo ng 30 minuto o kaya ay 1 oras araw-araw
PIVOT 4A CALABARZON
34
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1: Basahin ang mga tanong. Isulat sa
ang letra ng tamang sagot sa iyong kuwaderno.
1. Kailan dapat maghuhugas ng mga kamay?
A. Maghugas ng mga kamay bago at pagkatapos kumain
B. Maghugas ng kamay kapag gusto lamang.
C. Maghugas lang ng kamay kapag naliligo.
D. Bago matulog ay saka lamang maghugas ng mga kamay.
2. Ano ang kabutihang dulot sa katawan ng pag-iehersisyo?
A. Nahihirapang huminga ang mga nag-iehersisyo
B. Pinahihina ng ehersisyo ang katawan.
C. Nakasasama sa isang bata ang pag-iehersisyo.
D. Pinalalakas ng pag-iehersisyo ang baga at pinalulusog nito
ang katawan.
3. Hanggang ilang oras dapat natutulog ang isang batang
katulad mo?
A. 10 Oras B. 5 Oras C. 3 Oras D. 2 Oras
4. Aling mga pagkain ang masama sa kalusugan?
A. mga junk foods B. prutas C. gulay D. isda
5. Ano ang dapat na palakasin upang makaiwas sa sakit?
A. immune system B. boses C. braso D. binti
1. ________________________________________________________________
2. ________________________________________________________________
3. ________________________________________________________________
4. ________________________________________________________________
5. ________________________________________________________________
PIVOT 4A CALABARZON
35
E
Gawin sa Pagkatuto Bilang 3: Basahin ang mga tanong. Isulat ang
T kung tama ang pangungusap at M naman kung mali. Gawin ito
sa iyong kuwaderno.
1. Ang mga batang tulad mo ay dapat matulog ng hindi bababa
sa 8 oras.
2. Mabuti sa katawan ang pag-inom ng 4 na basong tubig araw-
araw.
3. Lumusong sa tubig-baha at magtampisaw roon.
4. Huwag mag-ehersisyo upang hindi mapagod
5. Iwasan ang pagkain ng mga junk foods.
6. Ang paggawa ng mga gawaing bahay ay uri din ng ehersisyo.
7. Nalakas ang immune system kapag balanseng pagkain ang
laging kinakain
8. Ang sakit na liptospirosis ay mula sa ihi ng tao.
9. Kapag marumi ka sa sarili, bahay at paligid ay madali kang
magkakaroon ng bacteria at virus.
10. Mabuti sa kalusugan ang laging pagpupuyat.
36
Pagsasabuhay ng Malusog na Pangangatawan WEEK
Aralin 8
I
Pagkatapos ng araling ito, inaasahang maibigay ang mga
paraan upang magkaroon ng mabuting kalusugan, maipaliwanag
ang kahalagahan ng malusog na gawi at magamit ang mga
bagong kaalaman at kakayahang ito upang makatulong para
magkaroon ng tamang gawaing pangkalusugan.
Kailangan natin na magkaroon ng magandang kalusugan
upang makamit natin ang buong potensyal. Marami tayong
maaaring gawin upang matulungan ang sarili at ang pamilya na
magkaroon ng magandang kalusugan at bawasan ang
pagkakataong magkasakit upang magkaroon ng maginhawang
buhay.
1. Magkaroon ng sapat na tulog
2. Pag-eehersisyo
3. Tamang dieta para sa ating katawan
4. Maging malinis
5. Uminom ng gatas araw-araw
6. Uminom ng 8-10 baso ng tubig
7. Kumain sa tamang oras
8. Piliin ang mga pagkaing mababa sa asin, asukal, taba
at mantika, at sagana sa fiber
9. Magpahinga ng sapat
10. Maging aktibo bawat araw
11. Kumain ng mas maraming prutas at gulay
12. Kumain ng mas kaunting pagkaing meryenda at piliin ang
mga panghaliling pagkaing nakakalusog.
D
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1: Lagyan ng tsek (/) ang bilog kung
nagpapakita ng magandang gawaing pangkalusugan at ekis (X)
kung hindi.
________1. Araw– araw na paliligo
________ 2. Pagtulog ng “ late “ tuwing gabi
________ 3. Kawalan ng pang-araw-araw na pisikal na gawain
________ 4. Pagkain ng balanse at masustansiya
________5. Pagbisita sa doktor kung kinakailangan lamang
PIVOT 4A CALABARZON
37
Gawain sa Pagkatuto Bilang 2: Pansinin ang mga salita. Iayos ang
mga ito upang makabuo ng isang pangungusap.
E
Gawain sa Pagkatuto Bilang 3: Magtala ng limang paraan kung
paano ka magkakaroon ng malusog na uri ng pamumuhay. Gawin
ito sa kuwaderno.
A
Gawain sa Pagkatuto Bilang 4: Bilang isang mag-aaral, papaano mo
maibabahagi ang iyong natutuhan sa araling ito sa ibang kasapi ng
iyong pamilya? Isulat ang sagot sa loob ng puso.
PIVOT 4A CALABARZON
38
Sanggunian
PIVOT 4A CALABARZON
39
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: