Teoremat themelore te njehsimit diferencial

FE 2021

V.Sinaj
Teorema e Roles

Nese funksioni f(x) ploteson kushtet e

meposhtme:
1. eshte i vazhdueshem ne [a,b]
2. eshte i derivueshem te pakten ne (a,b)
3. ne skaje funksioni ka vlere te njejte f(a)=f(b)
atehere ka te pakten nje pike c ne (a,b), ku
derivati i ketij funksioni anulohet (f’(c)=0)

V.Sinaj
Teorema e Roles

y y

f ′ (c) = 0

y = f(x)
y = f(x)
f(a) = f(b)
x x
a c b a c1 c2 c3 b

Nje pike Disa pika

V.Sinaj
Shembull 1

f ( x)  x  2 x
4 2 ne [2, 2]

f (2)  8  f (2)
f ' ( x)  4 x 3
 4 x  4 x ( x 2
 1)  0

x = –1 , x = 0, x = 1

V.Sinaj
Shembull 2

Jepet funksioni f(x)=x(x+1)(x+2)(x+3)

Te tregohet se ekuacioni f’(x)=0 ka tre rrenje

reale.

V.Sinaj
Teorema e Lagranzhit (Joseph-
Louis Lagrange, mat Francez)

Nese funksioni f(x) ploteson kushtet e

meposhtme:
1. eshte i vazhdueshem ne [a,b]
2. eshte i derivueshem te pakten ne (a,b)
atehere ka te pakten nje pike c ne (a,b), ku
derivati i ketij funksioni
f (b)  f (a )
f ' (c ) 
ba

V.Sinaj
Gjeometrikisht

Ekziston te pakten nje pike c ne (a,b) e tille qe

tangentja ndaj vijes eshte paralele me korden
AB V.Sinaj
Rrjedhime

1. Ne qofte se derivati I funksionit f(x) eshte

zero xϵ[a,b] atehere funksioni eshte
konstant ne [a,b]

1. Nese derivatet e funksioneve f(x) dhe g(x)

jane te barabarte ne cdo pike te [a,b]
atehere ne kete segment, keto funksione
ndryshojne nga nje konstante
( pra f(x)=g(x)+c)
V.Sinaj
Shembull 3

f ( x)  x 3  x 2  2 x ne [-1, 1]
f ' ( x )  3x  2 x  2
2

20
f ' (c )   1 3c 2  2c  2  1
1  (1)
(3c  1)(c  1)  0

1
c   , c 1
3
V.Sinaj
Shembull

Te vertetohet mosbarazimi:

V.Sinaj
Formula e Maklorenit

f ' 0  f '' 0  2 f n  0  n
f  x   f 0   x  x  x
1! 2! n!

V.Sinaj
Formula e Taylor

Polinomi I rendit n ne piken x=a shkruhet:

f ' a  f '' a  f n  a 
f x   f a   x  a    x  a     x  a n
2

1! 2! n!

V.Sinaj
Pergjithesim

Cdo funksion f(x) qe eshte n here I

derivueshem ne [a,b] mund te shkruhet:

n
f k  a 
f x    x  a k  gabim
k 0 k!
f ' a  f '' a  f n  a 
f x   f a   x  a    x  a     x  a n  Rn x
2

1! 2! n!

f ( x)  Pn ( x)  Rn ( x)

V.Sinaj
Gabimi

Ku
f n 1 c 
Rn  x   x  a n1
n  1!
quhet termi mbetes I formules se Taylor ne
formen e Lagranzhit
dhe a<c<x
Kujdes Ne piken c funksioni ka te njejtat veti si
ne piken a
V.Sinaj
Shembull

n k 2 3 n c
x x x x x e
1. e x    1        x n 1
k  0 k! 1! 2! 3! n! n  1!

V.Sinaj
vazhdim

Funksioni:

n
1 1
2.   x  1 x  x  x  x 
k 2 3 n
x n 1

1  x k 0 1  c n 2

V.Sinaj
Vazhdim

:
3
T3 ( x)   x n  1  x  x 2  x 3
n 0

R3 ( x)   x n  x 4  x 5  x 6  
n4

V.Sinaj