Kibris Mücadele Tarihi

KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı
KIBRIS VE KIBRIS TÜRK

TARİHİ
6. SINIF
ÖĞRETMEN
EL KİTABI
Yazarlar
Prof. Dr. Ali Efdal Özkul

Yrd. Doç. Dr. Bülent Kızılduman
Mehmet Karamanoğlu
Nazife Uçar (MA)
Yurdagül Akcansoy
Rasim Taş
Halil Selçuk
1
Temel Eğitim Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi 6-8. Sınıflar Öğretim Programı
Ders Öğretim Programının Tanıtımı
KIBRIS VE KIBRIS TÜRK TARİHİ DERSİ PROGRAMININ

GEREKÇESİ
Eğitim, paydaşları çok olan dinamik ve sürekli gelişen dünya
koşullarına uyumu gerektiren bütünlüklü bir disiplindir. Bu nedenle
yerel, ulusal ve evrensel değişimlere paralel olarak kesintisiz ve
amaca uygun programlar yapılmalıdır. Eğitim tüm karmaşık ve
dinamik yapısına rağmen önceden planlama ve programlama
gerektirir. Dünya tarihinde, tarıma geçiş, imparatorlukların kurulması,
sanayi devrimi gibi meydan okuyucular, yerleşik sosyal, siyasal,
ekonomik ve kültürel yapıları dönüştürmüşlerdir. Günümüzde de
“bilişim” olgusu bir meydan okuyucu olarak toplumları her yönden
dönüşmeye zorlamaktadır. 21. yüzyılda küreselleşme ve bilişim
teknolojileriyle birlikte ortaya çıkan değişim eğilimleri, yalnızca
insanların günlük yaşam alışkanlıklarında bir değişim yaratmanın
ötesinde, içinde eğitimin de yer aldığı birçok sektör için paradigmatik
bir kaymayı da beraberinde getirmiştir. Eğitim; bir kavram, sistem,
yapı ve süreç olarak yeniden tanımlanırken eğitim sistemlerinin
bileşenleri yapısal bir dönüşüm içine girmiştir. Bu durumda
toplumların üç seçeneği vardır: dönüşümün öznesi olmak, dönüşüme
ayak uydurmaya çalışmak, dönüşüme direnmek. Dünya coğrafyası bu
üç seçeneğin de somut örneklerini sunmaktadır. Ülkeler, bulundukları
coğrafyalarda var olma stratejilerini yeni paradigmanın üzerine
kurdukları eğitim sistemlerinin başarısına dayandırmışlardır. Köklü bir
tarih zincirinin son halkası olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin,
dönüşümün öznesi olması beklenir. Karmaşık küresel dünya içinde bu
konum, ancak eğitim sisteminde yapılacak sıçramalarla mümkün
olabilir. Bu sıçramayı sağlaması beklenebilecek iyileştirmelerin üç ana
ayak üzerine oturması gereklidir: Yenilikçi, demokratik ve bilimsel.
Yenilikçi, demokratik ve bilimsel bir eğitim hamlesinin öncelikle eğitim

programlarından başlaması kaçınılmazdır. Bu bağlamda “KIBRIS ve
KIBRIS TÜRK TARİHİ” ders programı hazırlama gerekçesi de
21.yüzyılda değişen toplumsal ve evrensel koşulların sonucu olarak
ortaya çıkmıştır. Bilgi ve iletişimin dünyaya egemen olduğu çağımızda
toplumsal ve evrensel sorunlar da artmaktadır. Bu gerçeklikle; Kıbrıs
ve Kıbrıs Türk Tarihi dersi öğretim programlarının ve bu temele dayalı
olarak ders kitapları, öğretmen yetiştirme, öğretim materyalleri
hazırlama gibi yan unsurların da yenilenmesi ve geliştirilmesi
gereklidir. Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi öğretim programı hazırlanırken
paydaşların görüşleri ve yerel unsurlar dikkate alınarak yenilikçi ve
bilimsel öğrenim ve öğretim yöntemleri kullanılacaktır. Kıbrıs ve Kıbrıs
Türk Tarihi ders programı hazırlanırken, özgür düşünebilen, problem
çözme becerileri gelişmiş, insan haklarına saygılı, işbirlikli çalışabilen,
girişimci ve uzlaşımcı bireylerin yetişmesi amacı önem kazanmıştır.
Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi programı yazılırken bilimsel tarih anlayışı
19. yüzyılda gelişti. Bilimsel Tarih anlayışı ile öğrenciyi merkeze alan
ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık eğitim felsefelerini temel alan çok
perspektifliliği dikkate almaktadır. “KIBRIS ve KIBRIS TÜRK TARİHİ”
programı bu felsefe ve vizyonla yazılmıştır.
2
Programın Temel Yapısı
KIBRIS VE KIBRIS TÜRK TARİHİ PROGRAMININ AMACI

Ülkesinin tarihine, kültürel yapısına sahip çıkan ve yeni değerler
katan sorgulayan ve değerlendirebilen barışçı ve demokratik anlayışa
inanan her türlü ayrımcılığa karşı mücadele eden çağdaş ve teknolojik
gelişmeleri takip eden ve uygulayabilen Kıbrıs'ın, dünya üzerindeki
önemini Tarihi süreçlerle bağlantılı olarak açıklayıp kavrayabilen ülke
sorunlarına duyarlı, çözümler üretebilen, araştırmacı, girişimci,
bilimsel düşünceye sahip, dünya ile bütünleşebilen bireyler
yetiştirmektir.
KIBRIS VE KIBRIS TÜRK TARİHİ DERSİ PROGRAMININ

ÖĞRENME ÇIKTILARI
Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi Dersi Öğretim Programı İle Yetişen
Öğrenciler;
1. Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi ile ilgili, anlatı, iddia, görüş ve kanıtları
eleştirel olarak inceler.
2. Kıbrıs'ın Dünya Tarihi üzerindeki yerini tarihi süreçle bağlantılı
olarak açıklar.
3. Ülke ve Dünya sorunlarına yaratıcı çözümler üretir.
4. Farklı Kültürlerin varlığını kabul ederek evrensel değerleri özümser.
5. Tarih okur-yazarlığı becerisini kullanır.
6. Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi ile ilişkili kültürel ve coğrafi mirası tanır
ve korunması için harekete geçer.
7. Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi ile ilgili tarih biliminin yöntemine uygun
araştırmalar yapar.
8. Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi ile ilgili kilit olgu, süreç, yer, isim ve
kavramların özgül yanlarını ayırt ederek dünya tarihi ile ilişkilendirir.
9. Evrensel hukuka dayalı olarak haklarını savunup sonuçlandırmanın
önemini kavrar.
10. Geçmişi farklı bakış açılarıyla ve yeni veriler doğrultusunda
değerlendirir.
11. Geçmişteki insanların yaşamlarını öğrenerek ötekini kabul
etmenin bir yaşam zenginliği olduğunu Kıbrıs ve dünya tarihinden
kanıtlar göstererek açıklar.
12. Barış ve Demokrasi kültürünü içselleştirir ve mücadele eder.
6. SINIF KIBRIS TARİHİ
I. ÜNİTE DÜNYANIN OLUŞUMU VE KIBRIS

1. Dünyanın Oluşumu ve Yaşam
a. İlkel (Primitif) Zaman
b. Birinci Jeolojik Zaman
c. İkinci Jeolojik Zaman
d. Üçüncü Jeolojik Zaman
e. Dördüncü Jeolojik Zaman
2. Kıbrıs'ın Oluşumu ve Coğrafi Bölgeler
a. Jeolojik Yapı
b. Yüzey Şekilleri
c. Doğal Kaynaklar
d. İklim Özellikleri
e. Bitki Örtüsü ve Hayvanlar
3
II. ÜNİTE KIBRIS'TA ESKİ ÇAĞ (İLK ÇAĞ) ÖNCESİ

1. Yazısız Dönem
a. Akrotiri Safhası (Kıbrıs'ta ilk İnsan)
b. Neolitik Dönem
i.Seramiksiz Neolitik Dönem
ii.Seramikli Neolitik Dönem
c. Kalkolitik Dönem
d. Tunç Dönemi
Erken Tunç
Orta Tunç
Geç Tunç
2. Tarihin Başlangıcında
a. Yazının Keşfi
b. Yazılı Belgelerde Kıbrıs
c. Kıbrıs'ta Yazı
III. ÜNİTE Kıbrıs'ta Eski Çağ'da Etkisi Görülen ve Hüküm

Süren Uygarlıklar
1. Etkisi Görülen Uygarlıklar
a. Mısır
b. Hitit
c. Aka (Akha-Miken)-Dor Kolonileri
d. Fenike Kolonileri
2. Hüküm Süren Uygarlıklar
a. Asur
b. Mısır
c. Pers
d. Büyük İskender İmparatorluğu
e. Mısır Ptolemeleri
f. Roma İmparatorluğu
IV. ÜNİTE Kıbrıs'ta Orta Çağ

1. Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu Egemenliğinde Kıbrıs
a. İslam Akınları ve Bizans
b. Ermeniler
c. Maruniler (Maronitler)
2. Isaac Comneneus (İsak Komnen) Egemenliği
3. Haçlı Seferleri ve İngiltere Krallığı
4. Templier (Templar) Şövalyeleri Dönemi
5. Lusignan (Lüzinyan) Egemenliği (Kıbrıs Latin Krallığı)
a. Kıbrıs Latin Kilisesi
b. Mağusa'da Ceneviz Yönetimi
c. Memluk Hâkimiyeti
V. ÜNİTE Yeni Çağın Başlarında Kıbrıs
Venedik Egemenliği
Kıbrıs Tarihi/Kıbrıs Türk Tarihi kitaplarının içerikleri hazırlanırken
tarihi olaylar kronolojik olarak sınırlandırılmıştır. Kıbrıs tarihindeki
olaylar zaman sıralaması şeklinde verilerek öğrencilerin olaylar
arasında karşılaştırmalar ve benzetmeler yapması hedeflenmektedir.
Dolayısıyla programda içerik düzenlemesi yapılırken doğrusal
yaklaşım izlenmiştir.
4
6.Sınıf Kıbrıs Tarihi Öğrenme Çıktıları
Dünyanın ÖĞRENME ARA

TEMEL
Oluşumu ve ÇIKTILARI AÇIKLAMALAR BECERİLER DİSİPLİNLER
KAVRAMLAR
Kıbrıs
I. ÜNİTE
Evrenin dünyanın kara Bu bölümde büyük patlama,
ve okyanusların Evren, büyük Araştırma becerisi
galaksilerin oluşumu,
oluşumunu birbirine patlama, galaksi,
samanyolu galaksisi ve
bağlı olarak açıklar. güneş sistemi
Dünyanın güneş sistemine kısaca ve
Oluşumu şekillerle değinilir.
ve
Dünyanın oluşumu ile Dünyanın oluşumu, kıtaların Okyanus (su), Kıta, Görsel materyali
Yaşam
yaşamın oluşumu ilk durumları daha sonra yaşam okuma becerisi
arasındaki bağlantıları kıtaların ayrılması
kavrar. vurgulanır.
Tarihöncesi devirlerin Tarih öncesi devirler Eleştirel ve yaratıcı

özelliklerinden düşünce, araştırma
yararlanarak canlılığın becerisi
başlamasına ilişkin
tartışmalar yapar.
Kıtaların nasıl ve neden

Kıbrıs'ın jeolojik oluşum ayrıldığı verilirken Kıbrıs'ın Ada, tektonik hareket Araştırma becerisi, Duyarlı ve Etkin
evrelerini açıklar. nasıl ayrı bir ada olarak Vatandaşlık
oluştuğu evreleriyle
Kıbrıs'ın açıklanır.
Oluşumu
ve Adanın iklimi, bitki Kıbrıs'ın coğrafyası, İklim, bitki örtüsü, Görsel materyali
Coğrafi örtüsü (flora) ve iklimi ve bitki örtüsünü endemik okuma becerisi
Bölgeler hayvan çeşitliliğinin belirleyen coğrafi ve
özgünlüğü (fauna) biyolojik faktörler
Jeolojik oluşum açıklanır ve Adaya özgü
süreçleriyle bitki ve hayvanlar
ilişkilendirerek açıklar. tanıtılır.
5
6
Kıbrıs'ta Esk Çağ ÖĞRENME TEMEL ARA
(İlk Çağ) Önces ÇIKTILARI AÇIKLAMALAR KAVRAMLAR BECERİLER DİSİPLİNLER
Dönemler
II. ÜNİTE
Tarih öncesi çağların Tarih öncesi çağlarda Paleolitik, Epi-
özelliklerini ve Kıbrıs'ta Kıbrıs'ta ortaya çıkan paleolitik, Mezolitik
1. bu devirlerin nasıl buluntu ve bulgulara ve Neolitik, çağ,
yaşandığını açıklar değinilerek adadaki ilk insan devir, MÖ, MS, Problem çözme
Yazısız
yaşamı hakkında bilgi verilir
Dönem
Taş Çağı Kıbrıs'ta nasıl Taş Çağının genel özelliklerini, Kültür, toplum, halk,
bir yaşam olduğunu yer Kıbrıs'ta bu dönemlere ait yapı figürin, idol Araştırma Becerisi,
ve zaman şartlarına eşya ve yerleşim yerlerine Eleştirel ve Yaratıcı
bağlı olarak değerlendirir. değinilir. Taş ve kemik aletler Düşünme
ile seramikler anlatılır.
Akrotiri kültüründe ve Akrotiri kültürü ve Neolitik

Neolitik Çağ'da Kıbrıs'ta Çağ'da genel özellikleri Seramik, obsidyen Araştırma becerisi
yaşam koşullarının vurgulanır, bu devirlerde
a. Akrotiri Safhası, çevre kültürlerle olan Kıbrıs'taki yaşam ile çevre
etkileşimini açıklar. kültürleri arasındaki
Kıbrıs'ta İlk İnsan
etkileşimine değinilir.
Yazısız döneme ait Kıbrıs'taki ilk insan izi görülen Antik yerleşim Problem çözme, işbirliği
b. Neolitik Dönem Kıbrıs'taki kültür Ağrotur (Akrotiri) ve yerleşim yeri, Arkeoloji ve girişimcilik Duyarlı ve
varlıklarının yerlerini ve yerleri olan Klimonas, Etkin Vatandaşlık
önemini kavrar. Shillurakambos, Tatlısu, Ekonomik Katılım
Limnidi kayalığı gibi bölgeler
i. Seramiksiz
harita üzerinde gösterilir.
Neolitik Dönem
Tarih öncesi dönem ile Tarih öncesi çağlarda yaşamın Eleştirel ve

ii. Seramikli ilgili kanıtlara dayalı nasıl olduğu üzerinde durulur. Yaratıcı Düşünme
Neolitik Dönem olarak günlük yaşamı Öğrencilerin Söz konusu
yansıtan ürünler ortaya dönemlerle ilgili yerleşim
koyar. yerleri seçip günlük yaşamın
nasıl olduğunu sergileyen şiir,
resim, öykü vb yazmaları
sağlanır.
Tarih öncesi çağların Bakır, Tunç ve Demir Maden, bakır,
neden belli başlı madenlerinin genel kalay, alaşım,
madenlerle özelliklerine değinilir. Maden tunç, demir, külçe Araştırma becerisi,
d. Tunç Dönemleri adlandırılma devirlerinde adı geçen
nedenlerini açıklar. madenlerle yapılan aletlerin ve
eşyaların hangi amaçla
kullanıldığı vurgulanır.
Eski yerleşim yerlerinin Yerleşim yerlerinin üzerine Akdeniz iklimi,

oluşmasında coğrafi kurulduğu coğrafi şekilleri okur yazarlık
maki, körfez, flora
koşulların oynadığı incelenir geçmişte ve ve fauna
rolleri kavrar. günümüzde İklim koşullarının
yerleşim yerlerine etkisine
dikkat çekilir.
Yazılı dönemle yazısız Yazının Yazı, Mezopotamya, Okur yazarlık,

2.
dönem arasındaki bulunuşunun dünyaya Girit, tablet, kil, problem çözme
Tarihin ve insanlığa etkileri
farkları belirler. Kipro-Minos
Başlangıcında vurgulanarak iki dönem
arasındaki farklılıklar
a. Yazının Keşfi belirtilir
b. Yazılı Belgelerde
Kıbrıs Yazılı dönemde Kıbrıs'ta Kıbrıs'ta kullanılan Fenike Çivi yazısı,
Problem çözme,
c. Kıbrıs'ta Yazı kullanılan yazıları inceler. yazısı, Kipro-Minos yazısı vb hiyeroglif yazı,
yazılar incelenir hece yazısı
7
8
Eski Çağ'da
Kıbrıs'ta Etkisi ÖĞRENME TEMEL ARA
Görülen ve Hüküm ÇIKTILARI AÇIKLAMALAR KAVRAMLAR BECERİLER DİSİPLİNLER
Süren Uygarlıklar
III. ÜNİTE
Kıbrıs'a verilen isimlerle Kıbrıs'ın tarih boyunca aldığı Uygarlık, Görsel materyal okuma
1. Kıbrıs'ın coğrafi isimler ve anlamları verilir. Bu egemenlik, koloni
Etkisi Görülen konumu ve doğal İsimlerin adaya hangi İbranice, Tanrıça,
Uygarlıklar özellikleri arasındaki özelliklerinden dolayı konum
bağlantıları kavrar. verildiğine değinilir.
a. Mısır Eski Çağ'da Kıbrıs'a Kıbrıs'a hâkim olan Uygarlık, Eleştirel ve
b. Hitit etkisi olan uygarlıkların uygarlıkların egemenlik, kavim, yaratıcı düşünme
c. Aka (Miken)- adaya geliş nedenlerini askeri, siyasi ve doğal üs, koloni, isyan
Dor Kolonileri ve ada kültürüne kaynaklar vb nedenlerle adaya
d. Fenike Kolonileri etkilerini açıklar. gelişleri vurgulanır. Bu
uygarlıkların ada kültürüne
yaptığı siyasi, askeri, ticari,
mimari vb etkileri belirtilir
Aka/ Dor etkili Aka ve Dor Kolonileri ile Fenike Donanma,

yerleşimler ile Fenike kolonilerinin kuruldukları yerler deniz ticareti,
kolonileri arasındaki üzerinde durulur ve bu yerlerin alfabe
farkları ortaya koyar. özellikleri vurgulanır. Söz
konusu kolonilerin adaya
yaptıkların olumlu ve olumsuz
katkıları karşılaştırılır.
2.
Hüküm Süren Kıbrıs'taki Eski Çağ Mısır, Hitit, Aka-Dor ve Polis Pproblem çözme,
Uygarlıklar uygarlıklarının Fenike kolonileri, Asur, Pers, (şehir devleti), eleştirel ve
kullandıkları yönetim Büyük İskender, Ptolome ve yaratıcı düşünme
a. Asur şekillerini, dönemin Roma uygarlıklarının yönetim, isyan
b. Mısır özelliklerini göz önüne kullandıkları yönetim şekilleri
c. Pers alarak değerlendirir. açıklanır. Yönetim şekilleri
Eski Çağ'da Kıbrıs arasındaki farklar vurgulanır.
d. Büyük İskender
ekonomisinin temel
İmparatorluğu kaynaklarını ve işleyiş
e. Mısır Ptolemeleri biçimlerini açıklar.
f. Roma
İmparatorluğu
Eski Çağ'da Kıbrıs'taki Kıbrıs adasındaki dini yapıyı Paganizm (çok Eleştirel ve
inanç sistemlerini açıklar. tanrılı), Hıristiyan, yaratıcı düşünme
belirler Musevi, Tevrat,
Kıbrıs'ta çok tanrılı dinleri İncil
ve sonra tek tanrılı dinleri
açıklar.
Eski Çağ Uygarlıklarının Eski Çağ uygarlıklarından Manastır, Antik Görsel materyali Duyarlı ve Etkin
ekonomik ve siyasal kalan Kıbrıs'taki maddi kültür tiyatro, Mozaik, okuma becerisi, iş Vatandaşlık
özelliklerinden yola varlıklarını tanırEskiçağ Kral mezarı birliği
çıkarak Kıbrıs adasının uygarlıklarının adada
jeostratejik önemini kurdukları yerleşim yerlerini
açıklar. harita üzerinde gösterir.
Eski Çağ'da Kıbrıs'a Adadaki uygarlıkların

hâkim olan uygarlıkların buluntuları, yerleşim yerleri
adaya geliş nedenlerini ve tarihi eserleri üzerinde
ve Kıbrıs kültürüne durulur
etkilerini açıklar
9
10
Kıbrıs'ta ÖĞRENME TEMEL ARA
Orta Çağ ÇIKTILARI AÇIKLAMALAR KAVRAMLAR BECERİLER DİSİPLİNLER
IV. ÜNİTE
Orta Çağ'da dünyadaki Orta Çağda dünyadaki siyasi dini ve Feodalizm, Haçlı Okur yazarlık, Duyarlı ve Etkin
1. Doğu Roma ve Kıbrıs'taki siyasi kültürel gelişmeler ile çağın Seferleri, Latin araştırma Vatandaşlık
İmparatorluğu durumu devletlerarası özellikleri hakkında durulur.
Egemenliğinde ilişkiler bakımından Ortaçağda Kıbrıs'a egemen olan
değerlendirir devletler vurgulanır.
Kıbrıs
a. İslam Akınları ve Doğu Roma ve Batı Roma İmparatorluğu'nun. ikiye Kavimler göçü, Eleştirel ve
Bizans Roma imparatorlukları ayrılmasının neden ve sonuçlarına Rumca, Patrik, Papa, yaratıcı düşünce
b. Ermeniler arasındaki siyasi, değinilir. İki imp arasındaki siyasi, Katolik, Ortodoks,
c. Maruniler mezhepsel, kültürel, mezhepsel, kültürel, mimari İmparatorluk.
mimari farkları farklılıkları vurgulanır.
(Maronitler)
karşılaştırır.
2. Isaac Doğu Roma Döneminde İslam Akınlarının özellikleri üzerinde İslam, Halife, Araştırma
Comneneus (İsak Kıbrıs'ta yapılan İslam durulur. Bizans'ın bu akınlara karşı türbe, tekke
akınlarının nedenlerini aldığı önlemler araştırılır. Bu akınlar İslamiyet, Kuran-ı
Komnen)'un
ve sonuçlarını ile Hala Sultan Türbesi ilişkilendirilir Kerim
Egemenliği değerlendirir. ve günümüze kadar süren etkileri
sorgulanır.
3. Haçlı Seferleri ve
İngiltere Krallığı Haçlı Seferlerinin Haçlı Seferlerinin özellikleri açıklanır. İletişim ve bilgi
Kıbrıs'a etkilerini Isaac Comneneus'un teknolojileri
4. Templier açıklar adada kurduğu krallık üzerinde yeterliği
(Templar) durulur. 3. Haçlı Seferi ile adadaki
Şövalyeleri Dönemi İngiliz egemenliği vurgulanır.

Isaac Commeneus döneminde
yapılan III. Haçlı seferini İngiliz
5. Lusignan Krallığı ve İngiltere Kralı I Richard ile
(Lüzinyan) ilişkilendirir.
Egemenliği (Kıbrıs I. Richard'ın adayı Templier
Latin Krallığı) Şövalyelerine satılması açıklanır.
Orta çağda Kıbrıs'ta Kıbrıs'ta Katoliklik ve Ortodoksluk Başpiskopos Araştırma
dini yapının oluşumunu mücadelesi üzerinde durulur. Bu
siyasal ve ekonomik dönemde adadaki İslam akınlarının
nedenlerle birlikte etkileri açıklanır.
açıklar.
Orta Çağ'da Kıbrıs'ta Orta Çağ'da kurulan Krallık, Gotik eleştirel ve
yaşanan siyasi ve yönetimlerin dini, dili, yaratıcı düşünme
kültürel gelişmelerin siyasi, kültürel, toplumsal
günümüze mirasını açıklar ve
yansımalarına yordar günümüze yansımalarını
(tahmin eder.) irdeler.
Kıbrıs'ta kurulan Kıbrıs'ta kurulan Lusignan

Katedral Görsel okuryazarlık
Lusignan krallığının krallığının siyasi, dini,
siyasi, dini, toplumsal, toplumsal, kültürel ve
kültürel ve mimari mimari özelliklerini
özelliklerini belirler. belirler.Lusignan krallığının
adada kurulması ve bu
dönemde adada kurulan
Kıbrıs'ın jeopolitik-
feodal yönetim açıklanır. Angarya, Problem çözme,
jeostratejik önemini
Tapınak Şövalyelerinin korsan,
Ortaçağ'da yaşanan
adadaki etkileri araştırılır. donanma,
uluslararası rekabetten
Adada Katolik kilisesinin cumhuriyet, iletişim ve
örnekler vererek
kurulması ve Papanın bilgi teknolojileri
kanıtlar.
yayınladığı fermanının yeterliği
etkileri irdelenir. Lusignan
Orta Çağ'da Kıbrıs
döneminde adada Venedik
ekonomisinin
Ceneviz rekabeti üzerinde
kaynaklarını adanın
durulur.
jeostratejik
özellikleriyle
ilişkilendirir. Lusignan Memlük ilişkileri
vurgulanır.
Orta Çağ'da Kıbrıs'ta
yaşanan siyasal Lusignan krallığının Anadolu
dönüşümlerin adanın ve Ortadoğu devletleriyle
sosyal ve kültürel ilişkileri analiz edilir.
yapısına etkilerini
tartışır. Lusignan döneminde adada
yapılan tarihi eserler ve
özellikleri üzerinde durulur.
11
12
Yeni Çağ'ın ÖĞRENME TEMEL ARA
Başlarında Kıbrıs ÇIKTILARI AÇIKLAMALAR KAVRAMLAR BECERİLER DİSİPLİNLER
V. ÜNİTE
Yeni Çağ'ın başlarında Yeni Çağ'ın başlarında dünyadaki Fetih, cihad, Eleştirel ve Duyarlı ve Etkin
dünyadaki ve siyasi dini ve kültürel gelişmeler ile köle, isyan, yaratıcı düşünme Vatandaşlık
Kıbrıs'taki siyasi çağın özellikleri hakkında durulur. vergi,
durumu devletlerarası Yeni Çağ'da Kıbrıs'a egemen olan egemenlik,
ilişkiler bakımından devletler vurgulanır.
değerlendirir.
Venedik idaresinde Venedik dönemindeki siyasi dini

Kıbrıs'ın siyasi, dini, toplumsal ve mimari özellikler
toplumsal, kültürel ve üzerinde durulur.
mimari özelliklerini
açıklar.
Hâkimiyet, elçi Araştırma,

Yeni Çağ'da Kıbrıs'ta
problem çözme,
yaşanan siyasal
dönüşümlerin adanın
sosyal ve kültürel
yapısına etkilerini
tartışır.
Programın Öğrenme–Öğretme Yaklaşımları:
Etkili öğretim ve öğrenme olayında gerekli olan, değişik gelişim
alanlarında olan öğrencilerin nasıl öğrendiklerini anlamaktır. Öğretme
ya da öğretmen olmak sadece bilgi aktarmak da değildir. Öğrencinin
öğrenmesinde rehber olmak önem taşır. Böyle bir öğrenme de
öğrenciyi işin içine yani öğrenme ve öğretme olayına katmak ile
olabilecek bir şeydir. Böyle bir anlayış ile hazırladığımız kitaplarımızda
öğrenciyi daha aktif kılacak farklı yöntem ve teknikler kullandık. İlgili
kitapta, sunuş yoluyla öğrenme ve soru cevap yöntemi gibi
geleneksel yöntemler yanında, gösteri yöntemi, tartışma yöntemi,
örnek olay incelemesi, kubaşık öğrenme, rol yapma teknikleri de
kullanıldı.
Programın Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımları

Programda geleneksel ölçme ve değerlendirme yöntemlerine az da
olsa yer verilmekle birlikte, kavram şemaları, eşleştirme, neden
sonuç ilişkileri, performans görevleri, yapılandırılmış gridler, olay
zincirleri ve öz değerlendirmelere yer verildi Yine ölçme ve
değerlendirme yaklaşımlarında da tek bir yaklaşım değil konuya ve
öğrenciye uygunluğu düşünülerek ölçme ve değerlendirme
yaklaşımları seçildi.
Program Uygulanırken Dikkat edilmesi gereken noktalar

Program uygulanırken en başta Kıbrıs Tarihi (Kıbrıs Türk Tarihi)
programının haftada bir ders saati olduğu dikkate alınmalıdır. Ünite
hazırlıkları, konu anlatımları, etkinlikler ve ölçme-değerlendirme
çalışmaları akademik takvim göz önüne alınarak öğretmen tarafından
planlanmalıdır. Ders konularına yönelik olarak kullanılacak olan sözlü,
yazılı, görsel ve dijital öğretim materyalleri; öğrencilerin yaş grubu,
öğrenme düzeyleri, kaynakların güvenilirliğine göre seçilmelidir.
Öğrencileri ezberci anlayıştan kurtarmak için programın öğrenme-
öğretme yaklaşımları dikkate alınmalıdır. Gösteri, tartışma, örnek
olay incelemesi, kubaşık öğrenme, rol yapma, gezi- gözlem, görsel
materyal okuma gibi teknikler geleneksel yöntemlerden daha fazla
uygulanmalıdır. Ölçme -değerlendirme öğrenme- öğretme
tekniklerine paralel olarak geliştirilen yöntemlerle yapılarak, kitabın
ana metnini temel alan değerlendirmeler esas alınmalıdır.
Program Uygulanırken Geri Kalmış ve İleri Düzeyde Olan

Öğrencilere Yardım
Öğrenmeye etkileyen üç temel unsur vardır. Bunlar: öğrenme
yöntemiyle ilgili unsurlar, öğrenme araç-gereçleri ile ilgili unsurlar ve
öğrencilerle ilgili unsurlardır. Öğrenmenin etkili olabilmesi için daha
çok öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarının karşılanması ön planda olmalıdır.
Öğrenmenin merkezinde olan öğrencilerin içinde bulundukları ruh
halleri göz önünde tutulmalı, öğretim yöntemleri buna göre verilmeye
çalışılmalıdır. Bireysel ayrılıklar, öğrencinin öğrenme hızını, düzeyini,
öğrenmeye ilişkin ilgi ve dikkatini, öğrenmenin kalıcılığını etkiler.
Bireysel ayrılıklar gerek kalıtımın gerekse çevresel faktörleri etkisi ile
ortaya çıkar.
Program uygulanırken geri kalmış olan öğrencilere konu anlatılmadan
derste anlatılacak konu ile ilgili bilgiler verilip araştırmaları, işlenecek
13
konu ile ilgili düzeylerini ilerletmek için film ve belgeseller izlemeleri

önerilecektir. İleri düzeyde öğrencilere ilgilerini çeken Kıbrıs Tarihi
konularında okumaları için kitaplar önerilecek, izlemeleri için
belgeseller önerilecektir. Aktiviteler yapılırken öğrencilerin sosya-
ekonomik koşulları göz önünde tutulmalıdır.
Bazı kişiler yaş olarak olgunlaşmış olsalar bile, öğrenemeyebilirler,
çünkü zihinsel açıdan yeterli olgunluğa ulaşmamış olabilirler. Zihinsel
açıdan olgunluk genel olarak zekâ kavramı ile ele alınır. Zekâyı,
herkesin üzerinde anlaşabildiği bir tanımı yapılmamış olmakla
birlikte, “yeni durumlara uyum yapabilme gücü” şeklinde
tanımlanabilir. Zekâ, bireysel farklılıklarla ilgili bölümde ele alınmıştır.
Öğrenme konuları da bireyi öğrenme için istekli kılacak ve harekete
geçirecek bir şekilde sunulmalıdır
Bu yetenek alanları şunlardır:
1) Genel zihin yeteneği,
2) Özel akademik yetenek,
3) Yaratıcı veya üretken düşünme yeteneği,
4) Liderlik yeteneği,
5) Görsel ve sanat yapma yeteneği,
6) Psiko-devimsel (psiko-motor) yetenek.
Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilere uygulanacak öğretim

programının bu öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde
farklılaştırılması gerekir. Bu gruba giren öğrencilerin eğitiminde
dikkate alınması gereken özellikler şunlardır:
· Çalışma alanı içinde kapsamlı ve birbiriyle ilişkili deneyimler
sunulmalıdır.
· Öğrencinin ilgi alanı dikkate alınmalı, öğrenci tarafından seçilmiş
konunun derinlemesine öğrenimine imkân sağlanmalıdır.
Derinlemesine bilgi alabilecekleri kaynaklara yönlendirilmelidir.
· Üstün öğrencilerde sıklıkla rastlanan bağımsız çalışma eğiliminin
sağlıklı bir şekilde işlerlik göstermesi için bağımsız çalışma becerileri
geliştirilmelidir.
· Bilgi yükü yerine, bilgi kazanma süreçlerine önem verilmelidir.
Araştırıcılık, keşif, inceleme ile karmaşık ve soyut düşünme üzerinde
durulmalı, analiz, sentez, değerlendirme yapma gibi yüksek düzeyli
düşünme becerilerinin geliştirilmesine çalışılmalıdır.
· Yaratıcılığın geliştirilmesine ayrıca önem verilmelidir. Öğrencileri
sorunlara yeni çözümler geliştiren üretken bireyler haline getirmek
üstünlerin eğitim ve öğretiminde başlıca amaçlardan biri olmalıdır.
· Açık uçlu görevlerde yoğunlaşmalıdır.
· Öğrencinin kendi hakkında bilgi sahibi olması, yani yeteneklerini
fark edip kullanması, kendi kendini yönlendirmesi, kendi ile diğerleri
arasındaki benzerlik ve ayrılıkları hoşgörüyle değerlendirmesi
konularında gelişmesi teşvik edilmelidir.
· Öğrenciden üstünlüğünü saklamak yerine, iç disiplin kazanmasına
destek olmak açısından kendini artı ve eksi yönleriyle tanımasına
yardımcı olunmalıdır. Bu noktada, yüksek Zekâ Bölümüne sahip
olmanın kendisine bir imtiyaz sağlamadığı, bunu her hangi bir özelliği
gibi ele alması gerektiği ve ayni derecede öneme sahip daha birçok
özelliğin olduğu konularında da bilinçlenmesi sağlanmalıdır.
.
14
Öğrenme güçlüğü olan çocuklar çok farklı nedenlerle çeşitli problemler
yaşamaktadırlar. Bu nedenler:
· Beyin hasarı (hamilelikte, doğum ya da doğum sonrasındaki
sorunlar)
· Olgunlaşmada gecikme (bazı gelişim alanlarında diğerlerine kıyasla
daha yavaş olgunlaşma, konuşmanın gecikmesi gibi)
· Genetik ve kalıtımsal etkenler
· Algısal bozukluklar (işitsel, görsel, dokunsal, mekânsal, kinestetik
algı bozuklukları)
· Nörolojik fonksiyonlarda bozukluk
Öğrenme güçlüğü olan çocukların gereksinim duydukları en belirleyici

şey; öğrenme hızlarına uygun şekilde öğretim programlarını
planlamaktır. Bu çocukların özgüvenlerinin son derece düşük, okulu,
dersleri sevmeyen, ders yapmak istemeyen tavır ve davranışlar
içerisinde oldukları görülür. Bunun nedeni, ailelerin ve eğitimcilerin bu
çocukları; yaramaz, tembel, çalışmak istemeyen, çalışmadığı için
başarısız olan çocuklar olarak düşünüp, çocuklar üzerinde baskı
oluşturmalarıdır. Bu tavır yerine çocukların öğrene isteklerini
uyandıracak aşağıdaki davranışlar yapılmalıdır.
· Mutlaka çocuğun hızına uygun çalışılmalı.

· Çocuğun başarabildiği konulardan başlanmalı ve daima
öğretilenlerde başarabildiği konulara yer verilmeli.
· Çocuğun sınırları yavaş yavaş zorlanmalı. Yeni öğretilen konularla
ilgili bol miktarda örnek verilmelidir. Yardımdan kaçınılmamalı,
yardımlar yavaş yavaş geri çekilmelidir.
· Olumsuz bildirimler yerine, destekleyici-cesaretlendirici ifadeler
kullanılmalıdır “Hayır, olmadı, yanlış vb.” yerine, “tekrar deneyelim,
tekrar bakalım, yeniden yapalım vb. İfadeler kullanılmalıdır.
· Çocukla kurulan bağı güçlendirmek için ortak ilgi alanları
oluşturulmalıdır.
· Çocuğu hiçbir şekilde ne okul durumu ne de başka bir açıdan hiç
kimseyle kıyaslanmamalıdır.
· Öğretmenler, sınıf öğretmeni, rehber öğretmen ve müdür çocuğun
durumu ile ilgili olarak iletişim içerisinde olmalıdır.
Ders Öğretim Programı Ders Kitabı ve Öğretmen El Kitabı

İlişkisi
KIBRIS ve KIBRIS TÜRK TARİHİ ders programı hazırlama gerekçesi;
21. yüzyılda değişen toplumsal ve evrensel koşulların sonucu olarak
ortaya çıkmıştır. Bu amaçla öğretmen yetiştirme, öğretim materyalleri
hazırlama gibi yan unsurların da yenilenmesi ve geliştirilmesi
kaçınılmaz hale gelmiştir. Kıbrıs ve Kıbrıs Türk Tarihi ders programı
hazırlanırken, özgür düşünebilen, problem çözme becerileri gelişmiş,
insan haklarına saygılı, işbirliği içinde çalışabilen, girişimci ve
uzlaşımcı bireylerin yetişmesi amacı temel alınmıştır. Ders öğretim
programının öğrenme çıktıları bu amaca yönelik olarak hazırlanmıştır.
Ders kitabının içeriği, yazımı, ölçme ve değerlendirme bölümleri
programın amaç, gerekçe ve öğrenme çıktıları dikkate alınarak
hazırlanmıştır. Öğretmen ders kitabı ders programı ve öğrenci
kitabının hedefine ulaşması için öğretmene kaynak olarak
15
Başlarken
1 Büyük Patlama ile Dünya’nın ve Evren’in oluşumu nasıl açıklanmaktadır?
2 Dünyada yaşam nasıl başlamıştır?
Başlarken: 3 Kıbrıs'ın dağlarında deniz canlılarına ait fosil kalıntıları nasıl açıklanabilir?
Bu bölümde öğrencileri üniteye 4 Akdeniz ve Kıbrıs'ın oluşumu ile ilgili internetten bilgi ve görsel
materyaller toplayınız.
hazırlayacak, ön bilgilerini yoklayacak 5 Dünyamızda ve Kıbrıs'ta soyu tükenen hayvanları biliyor musunuz?
sorular sorulur. İnceleme ve araştırmaya Temel Büyük patlama Evren Galaksi
Güneş Sistemi Jeolojik Zaman
Kavramlar Ozon Tabakası Atmosfer Endemik
yönelik sorular sorulur. Güncel yaşamla
ilgili, derse motivasyonu artıran soru ve
tartışmalara yer verilir.
Temel Kavramlar:
Bu bölümde ünitede geçen temel kavramlar yer almaktadır.
Öğretmen ünite konuları işlenirken yeri ve sırası geldikçe,
uygun ve doğru yöntemlerle kavramları işler. Ünite sonunda
öğrenciler bu kavramları doğru şekilde açıklar ve kullanır.
Kültür Mirasımızı Tanıyalım
Bu bölüm, bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel
değerlere sahip kültürel ve doğal varlıklarımızdan bazılarını çocuklara
tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci
geliştirmek amacı ile oluşturulmuştur.
Efsanelerimiz: Bu bölümde öğrencilere konuyla ilgili ilgi çekebilecek

efsane örnekleri verilmiştir. Efsanelerin tarih öğretimindeki yeri dikkate
alınarak konuların keyifli olması amaçlanmıştır. Kültürel birçok özelliği de
barındıran efsaneler öğrencilerin düzeylerine uygun olarak ünitelerde yer
almıştır.
Tartışalım:
Sınıfta öğrencilerin farklı fikirlerini ortaya çıkarmak amacıyla tartışma
konusu olabilecek konuları sorgulatır.
İlişkilendirelim:
İki olay arasındaki etkileşim ve bağlantıyı açıklar.
Araştıralım:
Bu bölümde öğrencilerin konuyu daha iyi anlamalarını sağlayacak
araştırmalara yer verilmiştir. Öğrencileri araştırmaya yönelterek bilgiye
ulaşmalarını sağlamak ta amaçlar arasındadır.
Bunları Biliyor musunuz?

Bu bölümde öğrencilerin çok fazla bilmedikleri düşünülen ilgi çekici
konulara yer verilmiştir. Bu konularda Kıbrıs ön planda olmakla birlikte
dünya ile ilgili bilgilere de yer verilmiştir. Sosyal, kültürel, tarihi ve güncel
yaşamla ilişkili konular her ünitede verilerek tarih biliminin geleneksel
öğretim amaçları dışında sosyal ve popüler tarih kullanılmıştır.
Etkinlik:
Ünite içerisindeki konuları öğrencilerin daha iyi anlamalarını, daha aktif
olmalarını sağlamak için yapılan faaliyetlerin tümüdür.
16
ÜNİTE 1
Kıbrıs Tarihi Dünyanın Oluşumu ve Kıbrıs

6 1. Dünyanın Oluşumu ve Yaşam
a. İlkel Zaman
b. Birinci Jeolojik Zaman
c. İkinci Jeolojik Zaman
d. Üçüncü Jeolojik Zaman
e. Dördüncü Jeolojik Zaman
2. Kıbrıs'ın Oluşumu ve Coğrafi Bölgeler
a. Jeolojik Yapı
b. Yüzey Şekilleri
c. Doğal Kaynaklar
d. İklim Özellikleri
e. Bitki Örtüsü ve Hayvanlar
17
Ünite Planı ve Süreleri

Öğrenme Çıktısı Ders Saati
Ünite Süre/ Ders Saati:
Sayısı Yüzdelik (%)
Ünite I 4 ders saati
Dünyanın 5 (beş) 15.38
Oluşumu ve Kıbrıs (160 dk)
Ünite Konuları Öğrenme Çıktıları Süre/Ders Saati
Dünyanın Oluşumu 3 2 ders saati (80 dk)

ve Yaşam (40+40)
Kıbrıs'ın Oluşumu 2 ders saati

ve Coğrafi Bölgeler 2
(80dk)
Ders Planı
Ünite Alanı: I. Ünite Dünyanın Oluşumu ve Kıbrıs
Ders Konusu: Dünyanın Oluşumu ve Yaşam
Öğrenme Çıktıları:
1- Evrenin dünyanın kara ve okyanusların oluşumu birbirine bağlı
olarak açıklar.
2- Dünyanın oluşumu ile yaşamın oluşumu arasındaki bağlantıları
kavrar.
3- Tarihöncesi devirlerin özelliklerinden yararlanarak canlılığın
başlamasına ilişkin tartışmalar yapar.
Ele Alınan Beceriler:

Araştırma , Görsel materyal okuma, eleştirel ve yaratıcı düşünme,
işbirliği.
İlişki Kurulan Ara Disiplin: Duyarlı ve etkin vatandaşlık, ekonomik

katılım.
Öğretim Strateji Yöntem ve Teknikleri:

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi, Araştırma yoluyla öğretim stratejisi,
Soru-Cevap tekniği, tartışma tekniği, gösteri yöntemi ve grup
çalışmasına yer verilir.
Öğretim Araç ve Gereçleri:

Görsel materyaller, belgeseller. Yanardağ etkinliği için getirilmesi
gereken malzemeler: Soda, bulaşık deterjanı,3 yemek kaşığı dolusu,
sirke, kırmızı gıda boyası, bir test tüpü, biraz pamuk, kum ya da ince
taneli toprak.
18
Süre: 2 ders saati (80 dk)
Giriş
“Dünyanın Oluşumu ve Kıbrıs” kitabın ilk konusu ve ilk dersi
olduğundan öğretmen öğrencilere, tarih bilimi hakkında bilgiler verir.
Tarih derslerinin önemi üzerinde durulur. Neden tarih öğreniyoruz?
Sorusuna cevap verilir. Ülkemizin tarihi, arkeolojisi, kültürel miras
hakkında öğrencilere bilgiler verilir.
Uyarı:
İlk ders olduğu için dersin başında tarih bilimi, Kıbrıs Tarihi dersi ve
önemi üzerinde durulmuştur. Bu yaklaşık on dakikalık bir zamanı
kapsamaktadır.
Öğrencilere, dünyanın oluşumu ile ilgili neler bildikleri, büyük
patlamayı duyup duymadıkları ve bu konularda neler bildikleri
konusunda sorular sorulur. Öğretmen derste büyük patlama, evrenin
oluşumu, dünyanın oluşumu, jeolojik zamanlar konularını işleyeceğini
öğrencilere açıklar. Sonrasında “Başlarken” bölümünde yer alan
soruları ve temel kavramları öğrencilere sorar. Böylece işlenecek
konu hakkında öğrencilerin ön bilgilerini öğrenir.
Uyarı:
“Başlarken” bölümünde yer alan sorular ve temel kavramlar
öğrencilere sorularak bu konular hakkında bilgileri var mı? Varsa ne
kadar bilgileri var öğrenilir. Öğrenciler öğrenme çıktılarından
haberdar edilir. Öğretmen “Başlarken” sorularının dışında da kendisi
sorular sorabilir.
Geliştirme
Öğrencilere Büyük patlama ile ilgili bir belgesel gösterilir. (Eleştirel ve
yaratıcı düşünme)
Uyarı:
Ders süresi kısıtlı olduğundan ilgili belgeselin on dakikası
gösterilebilir. Belgesel: Big Bang Büyük Patlama Teorisi Nedir?
National Geographic, 45.38 dk.)
Belgeselden sonra öğretmen sunuş yoluyla öğrencilere büyük
patlama ve evrenin, dünyanın oluşumu ile ilgili bilgiler aktarır. Evren
ve dünyanın büyük patlama ile oluştuğunu, İngilizcede buna Big Bang
dendiğini ve bu patlama sonucunda birikmiş ve yoğunlaşmış enerjinin
çok hızlı bir şekilde yayıldığını açıklar. Yayılan bu enerji içindeki
gazlar, galaksileri, yıldızları ve gezegenleri oluşturduğunu öğrencilere
aktarır.
Öğretmen, dünyanın Samanyolu Galaksisinde yer aldığını belirtir.
Yıldızların görülebildiği bir akşam gökyüzüne bakarlarsa öğrencilerin
samanlı tozlu bir yol şeklinde galaksimizi görebileceklerini söyler.
“Başka galaksileri de görebilirsiniz. Gözle görebileceğimiz diğer
galaksileri Fen Bilgisi öğretmeninize sorabilirsiniz.” diyerek dersi
anlatırken öğrencilere bilgiler verir. (Böylece Fen Bilgisi dersi ile
ilişkilendirme yapılır.) Dünyamızın Samanyolu Galaksisinde Güneş
Sisteminde yer aldığını, yıldızımızın Güneş olduğunu açıklar.
19
Öğretmen, “Dünyamız güneşe en yakın 3. gezegendir. Güneş

sisteminde yaşamın da olduğu tek gezegendir. Başka galaksilerde
yaşam var mı yok mu bilmiyoruz.” açıklamalarını yapar. (Öğrencilere
bu konuları Fen Bilgisi dersinde öğrenip öğrenmedikleri de sorulur.)
Uyarı: Bu konuda Fen Bilgisi öğretmeninden yardım alınabilir veya

Fen Bilgisi öğretmeni ile ortak ders işlenebilir.
Öğretmen, insanların büyük patlama nasıl oldu, dünya nasıl oluştu

konularını çok merak ettiklerini ve bilim adamları bugün bunu
öğrenmek için gece gündüz çalıştıklarını öğrencilerine anlatır. Bu
çalışmaların yapıldığı en önemli yer Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi
(CERN)'den onlara bahseder. Ayrıca bu konuyu merak eden
öğrencilerin de internetten bununla ilgili yazılar, araştırmalar
bulabileceklerini söyler. (Araştırma becerisi)
Uyarı:
Bunları biliyor musunuz? Bölümünde CERN'de yapılan çalışmalar
hakkında bilgiler verilir.
“Dünyamız nasıl oluştu? Bugün bizim bildiğimiz dünya şeklini 4.5

milyar yıl önce aldı. Bir sürü değişiklikler geçirdi. Değişiklikler sonucu
küre şeklindeki dünyamızın dış kabuğu soğudu fakat merkezindeki
çekirdek sıcak kaldı. Bu çekirdeğin kızgın ve akışkan bir yapısı var. Bu
kızgın maddeyi biz yanardağlardan lav olarak dışarı çıkarken
gözlemleyebiliyoruz.” Bilgilerini öğretmen öğrencilere aktarıyor.
Dünyanın çekirdeğinin ne kadar kızgın ve akışkan olduğunu
öğrencilerine göstermek isteyen öğretmen öğrencilere yanardağ
maketi yapmak ile ilgili bir etkinlik yaptırır. (Öğretmen bu aşamada
1. etkinliği uygulayabilir.) (Araştırma becerisi, işbirliği becerisi)
Uyarı:
Etkinlik ile ilgili malzemeler önceden sınıfa getirilir. Öğrencilere neler
yapacaklarına dair etkinlik fişleri dağıtılır. Ayrıca etkinliği yaparken
sınıfın kirlenmemesi için gereken önlemler alınır.
Sınıfta öğretmen yanardağların oluşumunu anlatır. Okyanusların nasıl
oluştuğu konusunda bilgiler verir. Öğrencilere Deniz ile okyanus
arasında ne fark vardır? Dünyada kaç okyanus var? Sosyal Bilgiler
dersinde bu konuları görüp görmediklerini sorar.(Böylece Sosyal
Bilgiler dersi ile de ilişki kurulur.)
Uyarı:
Öğrencilerin ilgisini sunuş stratejisinde çekmek için ilgili sorular ders
anlatılırken sorulabilir.
Su buharı içerisindeki oksijene güneş ışınlarının temas etmesiyle
atmosfer ve ozon tabakası meydana gelmiştir. Atmosfer ve ozonun
dünyada yaşamamızı sağladığı öğrencilere aktarılır.
(İlişkilendirelim bölümü atmosfer ve ozon tabakasıyla ilgilidir. Burada
bilgiler verilir ve sınıfa sorular sorulur. )
Dünyanın oluşumu konusunda bilgiler verildikten sonra dünyada
20
yaşamın başlaması, canlıların ortaya çıkması bilgileri aktarılır.
Yaşamın başlaması, ilk basit canlıların suda ortaya çıkması,
farklılaşma ve değişim geçirdikleri ve suda ve karada yaşayan pek
çok canlı ortaya çıktığı belirtilir. İlk canlıdan bugüne kadar ortaya
çıkan canlıların bir kısmını çevrelerine bakarlarsa görebilecekleri
söylenir.
(Bunları Biliyor musunuz? Bölümünde Vezüv yanardağı ile ilgili
bilgiler yer almaktadır.)
Uyarı: Burada öğrencilere olaylar zinciri ile ilgili etkinlik yaptırılır. Bu

etkinlik yaklaşık 5 dakikadır. (Öğretmen bu aşamada 2. etkinliği
uygulayabilir.) (Görsel materyal okuma becerisi)
Dünyanın bugüne gelinceye kadar değişim geçirdiği, dünyanın

değişimi ile birlikte canlıların yaşamaya başladığı ve onların da
değişim geçirdiği bilgileri, örnekler ile öğrencilere aktarılır. Bilim
insanlarının bu değişimleri ve dönemleri jeolojik zamanlar diye
adlandırdıkları belirtilir.
Kitapta yer alan jeolojik zamanlar ile ilgili zaman çizelgesi öğrencilere
gösterilir. Bunun yanında tahtaya jeolojik zamanlar ile ilgili tablo,
kavram şeması çizilebilir veya “power point” yardımıyla jeolojik
zamanlar ile ilgili kronolojik tablolar gösterilebilir. (Görsel materyal
okuma becerisi). İlk canlılardan itibaren jeolojik zamanları ve ortaya
çıkan canlıları gösterir.
Dünyanın bir gezegen şeklini aldığı dönemin ilkel zaman olduğu, kıta
çekirdeğinin ortaya bu dönemde çıktığı ve bu dönemde sularda ilk
canlıların yaşamaya başladığı aktarılır.
Dünyamızda kaç kıta var? Sorusu sorulur. Sosyal Bilgiler dersinde bu

konuyu işleyip işlemedikleri konusunda bilgi alınır. (Sosyal Bilgiler
dersi ile ilişkilendirme yapılır.) Birinci jeolojik zamanda tek bir kıta
olduğu, karalarda ilk yaşamın bu dönemde başladığı belirtilir. Eğrelti
otları bizim ülkemizde panjur çiçeği denen bitkilerin, akrepler ve
sürüngenlerin bu dönemin canlıları olduğu vurgulanır.
İkinci jeolojik zamanda tek kıtanın bölünmeye başladığı belirtilir. İlk

memeliler ve dinozorlar ortaya çıktığı bilgileri aktarılır. Dinozorlar ile
ilgili resimler öğrencilere gösterilir. Jurassic Park, Jurassic World
filmlerini izlendiniz mi? Soruları sorulur. Dünyaya göktaşı çarpınca bu
hayvanlar yok olduğu belirtilir. Kıbrıs'ta dinozorun olmadığı söylenir.
Dinozorlar öğrencilerin ilgisini çok çeken, merak ettikleri canlılar

oldukları için dinozorlar ile ilgili Dinozorların Yaşamı belgeseli
öğrencilere izletilir. (Öğretmen bu aşamada 3. etkinliği
uygulayabilir.) Bu belgesel ile ilgili sorulara cevap vermeleri
istenir.(Görsel materyal okuma becerisi)
Kitapta yer alan resim ile dinozor ve insan karşılaştırılır. Bunları

biliyor musunuz? bölümü sınıfta okunur. Hatta öğrencilerden burada
yazan dinozorların resimlerini internetten bulup getirip panoya
21
asmaları istenebilir. (Araştırma becerisi) Burada dinozor ve insanların

bir arada yaşamadığını sorgulatmak için Taş Devri çizgi filmi ile ilgili
bir resim öğrencilere gösterilerek sorular sorulur. (Öğretmen bu
aşamada 4. etkinliği uygulayabilir.)
Bunları biliyor musunuz? Bölümünde öğrencilere bilgiler aktarılır.
Üçüncü jeolojik zamanda Kıbrıs ve Anadolu'nun oluştuğu, kuşların,

böceklerin, çiçekli bitkilerin evrimleştiği belirtilir. Memeli hayvanların
çeşitlerinin artmış olduğu ve primat ailesinin ortaya çıktığı anlatılır.
Dördüncü jeolojik zamanın içerisinde yaşamakta olduğumuz zaman

olduğu üzerinde durulur. Dünyamızın günümüzdeki şeklini bu
dönemde aldığı belirtilir. Bu dönemde Kıbrıs'ın da son şeklini aldığı
vurgulanır.
Dördüncü jeolojik zamanda insanın 1.5 milyon yıl önce Afrika'dan

ortaya çıktığı, diğer kıtalara yayıldığı açıklanır. Farklı yerlerde
yaşayan bir sürü farklı insanların ortaya çıktığı belirtilir. Bu
değişimden sonra günümüz modern insanı Homo Sapiens Sapiens
ortaya çıktığı anlatılır. Homo Sapiens Sapiens hakkında bilgiler verilir.
Bu tür bize benzeyen, bizim gibi olan, düşünen, akıllı insanlardır
denir.
Araştıralım bölümünde dünyanın değişim süreci ile ilgili etkenlerin

araştırılması istenir.
Tartışalım bölümlerinde öğrencileri düşünmeye yöneltecek Jeolojik
zamanlarla ilgili sorulara yer verilir.
Sonuç
Öğretmen öğrencilere, Büyük Patlamadan evrenin oluşumuna
galaksilerden, güneş sistemine dünyanın oluşumuna kadar olan
konulardan tekrar bahseder. Konuları özetler ve konularla ilgili
öğrencilere sorular sorar. Öğrencilere anlamadıkları bir yer olup
olmadığını sorar.
Uyarı:
Dünyanın oluşumu ve yaşam konusunda öğrencilerin yanlış bildiği
konular varsa düzeltilmeli ve bu konu ile ilgili öğrencilerin seviyelerini
aşan bilgiler vermemeye dikkat edilmelidir.
Değerlendirme
Dersin sonunda konu ile ilgili değerlendirme soruları öğrencilere
sorulur. Klasik soru sorma yanında alternatif değerlendirme
çalışmaları da yapılabilir.
22
Ünite İle İlgili Önerilen Kaynaklar
Demircioğlu, İ.H. (2014). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli

Yaklaşımlar. Tarih Bölümü Özel Öğretim Yöntemleri . Ankara: Anı
Yayınları
Garlick, M. A. (2009). Resimli Evren Atlası. İstanbul: NTV Yayınları
Goldsmit, M.A. (2012). Dünya- Bir Gezegenin Öyküsü. İstanbul:

Remzi Kitabevi
Hawking, S. (2013). Evrenin başlangıcını Anlamak İçin Çizgibilim.

İstanbul: NTV Yayınları
Hawking, S. (2015). Zamanın Kısa Tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları
Safran, M. (Ed.) (2006) Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin

Özel Öğretim Yöntemleri. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Silk, J. (1999). Evrenin Kısa Tarihi. Ankara: Tübitak Yayınları.
Thuran, T. X. (2014). Evreni Yazgısı Büyük Patlama ve Sonrası.

İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Watt, F: (2014). Yaşadığımız Gerezen( Çeviren: Nazım Özüaydın)

Ankara: Tübitak.
23
Ünitede Öğrendiklerimizi Değerlendiriyoruz

A. Eşleştirme:
Zamanları olaylarla eşleştiriniz.
Karalarda eğrelti
İlkel Zaman
otlarının çıkması
İlk memeliler
Birinci Jeolojik Zaman
ve dinozorlar
İkinci Jeolojik Zaman İlk kez suda yaşam
Üçüncü Jeolojik Zaman Homo Sapiens Sapiens
Dördüncü Jeolojik Zaman Çiçekli bitkiler
B. Aşağıda numaralandırılmış şekiller içerisinde cevaplar bulunmaktadır.

Verilen soruları şekillerdeki numaraları kullanarak cevaplayınız.
1 Sürüngenler 2 Kıbrıs 3 Büyük patlama
4 İlkel Zaman 5 Bakır 6 Atmosfer ve ozon
7 Trodos 8 Dinozor 9 Birinci Jeolojik Zaman
10 Maki 11 Okaliptus 12 Dördüncü Jeolojik Zaman
Aşağıdaki soruları yukarıdaki şekillerde verilen numaraları kullanarak

cevaplayınız.
1) Dünyamız ve evren nasıl ortaya çıkmıştır?
…………………………………………………………………………………………………
2) Birinci Jeolojik zamanda dünyada hangi canlılar yaşamaya başlamıştır?
…………………………………………………………………………………………………
3) Su buharı içerisindeki oksijenin güneş ışınları ile teması neleri oluşturmuştur?
…………………………………………………………………………………………………
4) İlk kez suda yaşam hangi dönemde başlamıştır?
…………………………………………………………………………………………………
5) Eğrelti otlarından ormanlık alanlar hangi dönemde görülür?
…………………………………………………………………………………………………
6) İkinci Jeolojik zamanın en dikkat çeken canlıları hangileridir?
…………………………………………………………………………………………………
24
7) Homo Sapiens Sapiens’in ne zaman ortaya çıkmıştır?
…………………………………………………………………………………………………
8) Akdeniz'in doğusunda üçüncü büyük adanın adı nedir?
…………………………………………………………………………………………………
9) Kıbrıs'ın en yüksek dağının adı nedir?
…………………………………………………………………………………………………
10) Kıbrıs'a adını veren maden hangisidir?
…………………………………………………………………………………………………
11) Akdeniz ikliminin bitki örtüsüne ne ad verilir?
…………………………………………………………………………………………………
12) Avustralya'dan getirilen ve Akdeniz iklimine uyum sağlayan bitkinin adı nedir?
…………………………………………………………………………………………………
C. Aşağıdaki tabloda verilen olayların

neden önemli olduklarıyla ilgili açıklamalar yazınız.
....................................................................................
Büyük Patlama ....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Atmosfer ve
ozon tabakası ....................................................................................
....................................................................................
Homo Sapiens ....................................................................................

Sapiens ....................................................................................
ortaya çıkması
....................................................................................
....................................................................................
Primat ailesinin
ortaya çıkışı ....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Okyanusların
oluşması ....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Dünyanın
ortaya çıkması ....................................................................................
....................................................................................
25
D. Aşağıdaki şemaları yönergeler doğrultusunda tamamlayınız.
1- Jeolojik Zamanlarda önemli olayları zaman çizelgesinde gösteriniz.
İlkel Jeolojik İkinci Jeolojik Birinci Jeolojik
Üçüncü Jeolojik Dördüncü Jeolojik
Zaman Zaman Zaman Zaman Zaman
2- Aşağıda verilen olayları zaman merdiveninde en alttan üste doğru yazarak

sıralayınız.
Olaylar
Homo Sapiens Sapiens
Primat Ailesinin ortaya çıkışı
Sularda ilk yaşam
Karada ilk yaşam
Büyük Patlama
Evrenin oluşumu
26
3. Kavram şeması üzerine aşağıda verilen olayları kronolojik olarak yazınız.
Büyük Patlama Dünyanın Oluşumu Primat Ailesi
İlk Memeliler ve Dinozorlar Karalarda ilk yaşam - Eğrelti Otları
Karalarda ilk yaşayan hayvanlar - Akrepgiller ve Sürüngenler
4. Aşağıdaki tabloda Kıbrıs ile ilgili istenilen bilgileri ilgili yerlere yazınız.
Bitki örtüsü:
Bulunduğu yer:
İklimi:
Endemik Hayvanları:
Dağları:
En yüksek noktası:
Ovaları: Önemli yeraltı kaynakları:
27
E. Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
1. Birinci jeolojik zamanla, ikinci jeolojik zaman arasında dünyanın şekliyle ilgili en
belirgin farklılık nedir?
2. Dünyada dinozorlar kaçıncı jeolojik zamanda niçin yok olmuştur?
3. İnsan türünün ilk ortaya çıktığı kabul edilen kıta hangisidir?
4. Kıbrıs adasında yaygın olarak bulunan maki bitki örtüsünün özellikleri nelerdir?
Bu
bitkilere üç örnek veriniz.
5. Kıbrıs'a ait olmayıp adaya çeşitli zamanlarda başka bölgelerden getirilen ve doğal
ortama uyum sağlayan bitkiler de bulunmaktadır. Bu bitkilere üç örnek veriniz.
6. Kıbrıs'a özgü hayvanlara üç örnek veriniz.
7. Aşağıda verilen kavramlarla ilgili bir cümle yazınız.
Jeolojik Zaman:
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Okaliptus:
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Endemik:
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Medoş Lalesi:
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Flora:
………………………………………………………………………………………………………………………………………
28
F. Bulmaca
1. Sözcük Avı
Aşağıda verilen sözcükler bulmaca içerisinde gizlenmiştir. Bu sözcükler bulmacada

yukarıdan aşağıya, aşağıdan yukarıya, sağdan sola, soldan sağa ve çapraz olarak
yerleştirilmiştir.
Büyük Patlama M P C M N F H Y İ I Z K T S A
Dinozor
A R S D R T Y K H Ü E V C I T
Galaksi
S İ H G D E A F M J T Ğ E H M
Lav
V M Ç A Ö M N S D F E R G O O
Mesarya
Atmosfer E A F L T Y U R D G H K L M S
Maki
Z T L A F G D İ N O Z O R O F
Endemik
E K L K A C V E R U K L O S E
Primat
Y I Ü S A D M N V B E A T A R
Zeytin
Muflon T A N İ E R T Y U D M S E P İ
Gufi İ F M E N A M V Ç A E M G İ L
Trodos
N A S E D F G I L İ Ğ U B E M
Bakır
R Ö T G E B L T K H E F A N C
Homo Sapiens
M G H G M E A R S D F L Ş S A
Sapiens
V U R Ç İ P R O E R T O T S U
B F E A K G H D İ B Ö N J A T
A İ T Ü D L K O H A E B V P A
Ğ H Y G H E D S A K E F L İ K
O Ü V M N G A R U I J K A E H
B G R T G M E S A R Y A V N E
E R D F A S L Ş J U R E F S K
29
Etkinlik 1
Etkinliğin Adı:
Yanardağ Maketi Yapalım.
Etkinliğin Amacı: Yanardağların oluşumu öğrencilere gözlem

ve deney yoluyla kavratma. Dünyanın
oluşumu ve çekirdeğin oluşumunu tanıtma.
Etkinliğin Türü: Grup çalışması, deney
Etkinliğin zamanlaması: 2. hafta
Etkinliğin süresi: 30 dk
Sınıf & Ünite
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf I.Ünite
Evrenin dünyanın kara ve okyanusların oluşumunu birbirine bağlı
olarak açıklar.
Kazandırılacak Beceriler:
Araştırma, analiz, çok boyutlu düşünme.
Ekavramlar:
Yanardağ, lav, magma
Ön Bilgiler:
Yanardağların oluşumu
Farklı Konu ve Disiplinlerle İlişkilendirme:

Fen Bilgisi dersinde bu konu ile ilgili yapılanlar.
Ön Hazırlık Soruları:
Dünyanın çekirdeği nasıldır?
Kızgın magma yeryüzüne nasıl çıkar? Hatırlayınız. (Fen Bilgisi
derslerinden)
Araç-Gereçler:
Soda, Bulaşık deterjanı, 3 yemek kaşığı dolusu sirke, Kırmızı gıda
boyası, Bir test tüpü, Biraz pamuk, Kum ya da ince taneli toprak
Güvenlik Önlemleri:
Çalışmanın yapılabilmesi için boş bir masaya ihtiyaç vardır. Deney
yapılırken yanardağ maketinden çevre kirlenebilir. Bunun için önlem
alınmalıdır.
30
İşlem Basamakları:
1. Test tüpüne bir çay kaşığı dolusu soda koyun. Tüpün 1/3'ünü sıcak
suyla doldurun ve karışımı iyice çalkalayın. Çalkalarken
başparmağınızla tüpün ağzını kapatın.
2. Beş damla bulaşık deterjanı ve üç damla gıda boyası koyarak
karışıma lav rengi verin. Sıvıyı karıştırın. Tüpün ağzını pamukla
tıkayın.
3. Kum ya da toprakla tüpün çevresinde bir yanardağ konisi
oluşturun. Koninin yüksekliği tüpün ağzını aşmamalıdır. Pamuk
tıkaç tüpün içerisine kum kaçmasını önleyecektir.
4. Tıkacı çıkarın ve küçük bir kaptaki sirkeyi tüpün içerisine dökün.
Böylece oluşan yeni karışım tıpkı bir yanardağdan çıkan lavlar gibi
köpürerek fışkıracaktır.
Tartışma Sorusu
Dünyanın çekirdeği nasıldır?
Kaynakça:
Watt, F.(2004) Yaşadığımız Gezegen. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim
Kitapları
31
Etkinlik 2
Etkinliğin Adı:
Dünyada Yaşamın Başlaması İle İlgili Olaylar Zinciri
Etkinliğin Amacı: Dünyada yaşamın başlamasını kavratma.
Etkinliğin Türü: Grup çalışması, olaylar zinciri dizinleri

Etkinliğin zamanlaması: I. Ünite (Dünyanın Oluşumu ve Yaşam)
Sınıf & Ünite
Dünyanın oluşumu ile yaşamın oluşumu arasındaki bağlantıları kavrar.
Okuryazarlık, görsel materyal okuma.
Kavramlar:
Yanardağ, atmosfer, ozon tabakası, okyanus, kıta, yaşam.

Fen Bilgisi öğretmeninden bilgi almaları.
Araç-Gereçler:
Öğrenci sayısı kadar olaylar zincirinin yer aldığı A4 kağıtları
1. Öğrencilere olaylar zincirinin yer aldığı kağıtlar dağıtılır. 2.Olaylar
zincirindeki boşlukları öğrenciler kitaplarından
yararlanarak doldururlar.
3.Daha sonra dünyada yaşamın başlaması ile ilgili bir paragraf
yazarlar.
32
Etkinlik 3
Etkinliğin Adı:
Dinozorların Yaşamı Belgeseli
Etkinliğin Amacı: Dinozorların yaşamlarını beslenmelerini,

türlerini öğrencilere izleterek fikir sahibi
olmalarını sağlama.
Etkinliğin Türü: Belgesel İzleme
Etkinliğin zamanlaması: I. Ünite (Belgesel)
Sınıf & Ünite
Tarihöncesi devirlerin özelliklerinden yararlanarak canlılığın
Eleştirel düşünme, görsel materyal okuma.
Kavramlar:
Tarih öncesi devirler, yaşam.
Farklı Konu ve Disiplinlerle ilişkilendirme:

Fen Bilgisi öğretmeninden Dinozorlar hakkında bilgiler alınabilir.
Araç-Gereçler:
Belgesel izletmek için her türlü donanım ve internet.
Dinozorların Yaşamı Belgeseli aşağıda verilen linktedir.
www.nat-geo.tv/dinozorlarin-yasamı-2007/
Belgesel öğrencilere izletilir ve aşağıdaki soruları belgeseli izledikten

sonra cevaplamaları istenir. Belgeselin süresi 40 dakikadır. Soruları
öğrenciler ders sırasında cevaplayabilir.
1- Dinozor fosillerine ulaşmak için hangi çöllerde araştırma yapılmıştır?
2- Fosil araştırmacılarına ne denir?
3- Dinozorların kaç milyon yıl önce yaşadıkları tahmin edilmektedir?
4- Fosillerine ulaşılan dinozor türlerinden birinin özelliklerini yazınız.
5- Dinozorlar ne şekilde üreme yapardı? Nasıl beslenirlerdi?
Kaynakça:
Dinozorların yaşamı, www.nat-geo.tv/dinozorlarin-yasamı-2007/
33
Etkinlik 4
Etkinliğin Adı:
Jeolojik Zamanlarda Yaşam
Etkinliğin Amacı: Jeolojik zamanı ve jeolojik zamanların canlı

türleri açısından farklılıklarını kavratma.
Etkinliğin Türü: Belgesel, Görsel Materyal İnceleme

Etkinliğin zamanlaması: I. Ünite (Dünyanın Oluşumu ve Yaşam)
Sınıf & Ünite
Tarihöncesi devrilerin özelliklerinden yararlanarak canlılığın
Okuryazarlık, görsel materyal okuma, araştırma.
Kavramlar:
Jeolojik zaman, jeoloji.

Fen Bilgisi öğretmeninden bilgi alınabilir.
Öğrencilerden kitaplarında bulunan taş devri ile ilgili çizgi film
resmine bakmaları istenir. Ve sonra gerçekte böyle bir fotoğrafın olup
olamayacağı sorusu sorulur. Bu konudaki düşüncelerini yazmaları
istenir.
34
Etkinlik 5
Etkinliğin Adı:
Çevre ve Doğal Kaynaklarımızı Korumak
Etkinliğin Amacı: Çevre ve doğal kaynaklarımızı korumak için
yapılması gerekenler, önlemler ile ilgili bilgi
sahibi olma.
Etkinliğin Türü: Proje hazırlama
Etkinliğin zamanlaması: I. Ünite (2. Konu)
Sınıf & Ünite
Adanın iklimi, bitki örtüsü(flora) ve hayvan çeşitliliğinin özgünlüğü
(fauna) jeolojik oluşum süreçleriyle ilişkilendirerek açıklar.
Araştırma, eleştirel ve yaratıcı düşünme.
Kavramlar:
Bitki örtüsü, endemik, flora, fauna.

Fen Bilgisi dersi öğretmeninden bilgi alınabilir.
Araç- Gereçler:
Üzerinde bilgilerin doldurulacağı A4 kağıtları hazırlanır.
Proje hazırlama ile ilgili öğrencilere kağıtlar dağıtılır ve boş yerleri
doldurmaları istenir.
Proje hazırlama ile ilgili öğrenci tarafından doldurulacak bölümler.
Projenin adı: Projede görev alacak kişiler:

………………………………… ………………………………….........
………………………………… ………………………………….........
Projenin yeri: Projenin tarihi:

………………………………… …………………………………
………………………………… …………………………………
Projede kullanılacak araç

Projenin amacı:
ve gereçler:
…………………………………
…………………………………
…………………………………
…………………………………
35
Etkinlik 6
Etkinliğin Adı:
Anıt Ağaçları Korumak
Etkinliğin Amacı: Anıt ağaçları korumak konusunda fikirler

üretmelerini sağlama.
Etkinliğin Türü: Metin yazma/ resim çizme

Etkinliğin zamanlaması: I. Ünite
(Kıbrıs'ın bitki örtüsü ve hayvanları konusu)
Sınıf & Ünite
(fauna) Jeolojik oluşum süreçleriyle ilişkilendirerek açıklar.
Okuryazarlık, eleştirel ve yaratıcı düşünme
Kavramlar:
Flora, anıt ağaç, bitki örtüsü.

Fen Bilgisi öğretmeninden anıt ağaçlar ile ilgili bilgi alınabilir. Metin
yazma konusunda Türkçe öğretmeninden ve resim çizme konusunda
resim öğretmeninden bilgi alınabilir.
Araç-Gereçler:
Metin yazmak için A4 kağıdı ve resim çizmek için boya kalemleri.
Anıt ağaçlar nasıl korunur? Konusu ile ilgili bir kompozisyon yazılması
veya resim yapılması. Bunların daha sonra sınıfta sergilenmesi.
36
Etkinlik 7
Etkinliğin Adı:
Gözlemleyelim
Etkinliğin Amacı: Öğrencilerin çevrelerinde bulunan bitki ve

hayvan türlerini gözlemleyerek tür
çeşitliliğinin farkına varmalarını sağlama.
Etkinliğin Türü: Gözlem ve sergi.
Etkinliğin zamanlaması: I. Ünite (2. Konu e bölümü:
Bitki Örtüsü ve Hayvanlar)
Etkinliğin süresi: 2 hafta
Sınıf & Ünite
(fauna) Jeolojik oluşum süreçleriyle ilişkilendirerek açıklar.
Araştırma, görsel materyal okuma.
Kavramlar:
İklim, bitki örtüsü, endemik.

Fen Bilgisi öğretmeninden bitki ve hayvan türleri ile ilgili bilgiler
alınabilir.
Araç-Gereçler:
Fotoğraf makinesi, fotoğraf çekebilen akıllı telefon, gazeteler, dergiler.
Öğrenciler çevrelerinde gördükleri bitki ve hayvan türlerinin
fotoğraflarını çekip tap edebilirler. Veya gazetelerden, dergilerden bitki
ve hayvan fotoğrafları bulup sınıfa getirebilirler.
Çalışmada öğrencilerin getirecekleri fotoğraf, görsel malzeme, beş

fotoğraf veya görsel malzeme ile sınırlandırılmıştır. Öğrencilerin
getirdiği fotoğraf ve görsel malzemeler sınıf panosunda sergilenir.
37
Etkinlik 8
Etkinliğin Adı:
Hayvanları Tanıyalım
Etkinliğin Amacı: Öğrencilerin ülkemizde yaşayan hayvanları

tanırken onlar ile ilgili bilgileri araştırarak
eğlenerek öğrenmeleri.
Etkinliğin Türü: Grup çalışması, eğlenceli oyunlar.
Etkinliğin zamanlaması: I. Ünite

Sınıf & Ünite
Adanın iklimi, bitki örtüsü(Flora) ve hayvan çeşitliliğinin
özgünlüğünü(fauna) Jeolojik oluşum süreçleriyle ilişkilendirerek
açıklar.
İşbirliği, yaratıcı yazma, çok boyutlu düşünme.
Kavramlar:
İklim, endemik, Fauna.

Fen Bilgisi öğretmeninden hayvanların özellikleri hakkında bilgi
alınabilir.
Sınıf dört gruba ayrılır. Her grup kura yöntemiyle aşağıda verilen
Kıbrıs'ta yaşayan hayvanlardan birinin adını alır.
1. Muflonlar
2.Yılanlar
3. Kaplumbağalar
4. Kertenkeleler
Her grup bir sonraki derse kadar ilgili hayvan hakkında bilgi toplar,
görseller bulur ve derse hazırlanarak gelir. Grupların sözcüsü konuları
hakkında sunum yapar. Daha sonra gruplar sınıfta kendi hayvanı ile
ilgili 4 satırlık şiir yazarak besteler. Her grup sıra ile şarkısını okur.
38
Etkinlik 9
Etkinliğin Adı:
Akdeniz Adalarının Bitki ve Hayvan Türlerini Tanıyalım
Etkinliğin Amacı: Akdeniz'deki adaları, bitki, hayvan türleri,

iklim, doğal kaynaklar yönünden tanıma.
Etkinliğin Türü: Grup Çalışması

Etkinliğin zamanlaması: I. Ünite'nin ilk ya da ikinci haftasında başlanacak.
Etkinliğin süresi: Üç hafta

Sınıf & Ünite
(fauna)Jeolojik oluşum süreçleriyle ilişkilendirerek açıklar.
Araştırma , görsel materyal okuma , iletişim ve bilgi teknolojileri
yeterliği, girişimcilik, eleştirel ve yaratıcı düşünme, kişisel ve sosyal
yetkinlik, okuryazarlık.
Kavramlar:
Ada, iklim, bitki örtüsü, endemik
Ön Bilgiler:
Akdeniz'de yer alan önemli adalar: Sicilya, Sardinya, Korsika, Girit,
malta, Rodos ve Mayorka adalarıdır.

Sosyal bilgiler dersinde Akdeniz iklimi ve buna uygun bitki örtüsü
verilmiştir. Yetişen bitki ve yaşayan hayvan türleri Fen Bilgisi dersi ile
ilişkilidir.
Ada nedir?
Akdeniz iklimi nasıldır?
Maki bitki türünde hangi bitkiler yer alır.
Araç- Gereçler:
Karton, yapıştırıcı, renkli kalemler resim ve fotoğraflar
Sınıf dört kişilik gruplara ayrılır. Her grup bir ada alarak bu adayı
39
inceler internetten yararlanarak, kitaplara bakarak araştırma yapar

ve bilgiler edinir. Kıbrıs ile ilgili bilgiler öğrencilere kitaplarında verilir.
Ayrıca Kıbrıs ile ilgili ek bilgileri öğretmen panolara asar. Öğrenciler
inceledikleri adayı Kıbrıs ile karşılaştırırlar. Böylece, Kıbrıs ile Akdeniz
adalarının benzer ve farklılıkları ortaya çıkarılır. Ayrıca her grup
incelediği adanın bitki örtüsü, hayvan türleri, iklimi ve doğal
kaynakları hakkında tanıtıcı broşür hazırlayarak ve bunu sınıfta sunar.
Bu etkinlik sınıfta 40 dakika ( bir ders saati) içinde gerçekleştirilir ve
hazırlanan broşürler sınıf panosuna asılarak sergilenir
Etkinlik yapıldıktan sonra öğrencilere sorular yöneltilir.

1- Akdeniz adalarının Kıbrıs ile bitki örtüsünde benzeyen bitkileri var
mı?
2-İklimlerinin benzer ve farklılıkları nelerdir? Yaşayan hayvan türleri
ve
3-Yaşayan hayvan türleri ve endemikleri benziyor mu?
Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama

anahtarı kullanılmıştır.
Grubun Adı:
Grupta yer alan öğrencilerin adları:
Değerlendirilecek Konular Puanlama Dereceleri
Pek iyi İyi Orta Zayıf
25 20 15 10
İncelenen ada ile bilgiler
Kıbrıs ile incelenenen

adayı karşılaştırma
Tanıtıcı broşür hazırlama
Sunum yapma
Kaynakça:
İnternet, belgeseller, kitaplar, süreli yayınları.
40
ÜNİTE 2
Kıbrıs Tarihi KIBRIS'TA ESKİ ÇAĞ (İLK ÇAĞ) ÖNCESİ

6 1. Yazısız Devir
a. Akrotiri (Ağrotur) Safhası (Kıbrıs'ta ilk İnsan)

b. Neolitik (Cilalı Taş/Yeni Taş) Dönemi
I.Seramiksiz Neolitik Dönem
II.Seramikli Neolitik Dönem
c. Kalkolitik Dönem
d. Tunç Dönemi
I. Erken Tunç
II. Orta Tunç
III. Geç Tunç
2. Tarihin Başlangıcında
a. Yazının İcadı
b. Yazılı Belgelerde Kıbrıs
c. Kıbrıs'ta Yazı
41

Öğrenme Çıktısı Ders Saati
Ünite Süre/ Ders Saati:
Sayısı Yüzdelik (%)
ÜNİTE II 6 ders saati
Kıbrıs'ta 9 (dokuz) 23
Eski Çağ Öncesi (240 dk)
Ünite Konuları Öğrenme Çıktıları Süre/Ders Saati
1.Yazısız Devir
Akrotiri Safhası 1 Ders (40dk)
5
Neolitik Dönem 1 Ders (40dk)
Kalkolitik Dönem 1 Ders (40dk)

2
Tunç Dönemi 1 Ders (40dk)
2. Tarihin Başlangıcında 1 Ders(40dk)

Yazının İcadı
Yazılı Belgelerde Kıbrıs 2 1 Ders (40dk)

Kıbrıs'ta Yazı
Ders Planı
Ünite Alanı: II. Ünite Kıbrıs'ta Eski Çağ(İlk Çağ) Öncesi
Ders Konuları:
Akrotiri Safhası, Neolitik Dönem
1. Tarih Öncesi çağların özelliklerini ve Kıbrıs'ta bu dönemlerin nasıl
yaşandığını açıklar.
2. Taş Çağ'ında Kıbrıs'ta nasıl bir yaşam olduğunu yer ve zaman
şartlarına bağlı olarak değerlendirir.
3. Akrotiri kültüründe ve Neolitik Çağ'da Kıbrıs'ta yaşam koşullarının
çevre kültürlerle olan etkileşimini açıklar.
4. Yazısız Döneme ait Kıbrıs'taki kültür varlıklarının yerlerini ve
önemini kavrar.
5. Tarih öncesi dönem ile ilgili kanıtlara dayalı olarak günlük yaşamı
yansıtan ürünler ortaya koyar.
Ele Alınan Beceriler:

Problem çözme, araştırma, eleştirel ve yaratıcı düşünme, işbirliği ve
girişimcilik.
İlişki Kurulan Ara Disiplin:
Duyarlı ve etkin vatandaşlık, ekonomik katılım.
42
Öğretim Strateji Yöntem ve Teknikleri:
Sunuş, buluş ve araştırma stratejileri birlikte kullanılır. Ayrıca konular
anlatılırken Soru-cevap yöntemi, tartışma, işbirliğine dayalı öğrenme,
sorgulama, gözlem ve resim inceleme teknikleri kullanılır. Çoklu zeka
yöntemi de dikkate alınır.
Öğretim Araç ve Gereçleri:

Power point, görsel materyaller( harita, buluntu örnekleri, A4
kağıtları, renkli kalemler, internet, ders kitabı ve görselleri, karikatür
örnekleri, etkinliklerle ilgili çalışma kağıtları)
Süre: 2 ders saati ( 80dk )
Uyarı:
Akrotiri Safhası ve Neolitik Dönem konularının bir ders planı içerisinde
yer alması iki dönemin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağı
düşünülmektedir.
Birden fazla öğretim stratejisi yöntem ve tekniklerden yararlanarak
dersin öğrenci merkezli yapılması öngörülmektedir.
Öğrenciler önceden haberdar edilerek derse uygun bir oturma planına
göre oturmaları sağlanmalıdır. Öğrenciler dörder kişilik gruplar
halinde oturmalıdır.
Öğrencilerin, sınıf ortamında interneti kullanmalarına izin verilebilir.
Bu konuda öğrenciler önceden bilgilendirilmelidir. İnternet imkanının
bulunmadığı okullarda ders planı duruma göre uyarlanır.
Ders saatleri blok değil farklı saat ve günlerdeki 40+40 dakikadan
oluşmakla birlikte Ders planı 80dk olarak hazırlanır
Giriş
Öğretmen öğrencilere sınıfa götürdüğü konu ile ilgili çeşitli
karikatürlerle derse başlar. Karikatürler Powerpoint sunusundan da
öğrencilere gösterir. Ayrıca kâğıtlara basılan karikatürler öğrencilere
dağıtılarak öğrencilerin dikkat ve motivasyonu artırılır. Daha sonra
öğrencilere karikatürlerle ilgili sorular sorulur. Karikatürlerde hangi
döneme ait insanların yaşantıları ele alınmıştır? Bu dönemle ilgili hangi
ipuçları yer almaktadır? Benzeri sorular sorulur. Öğretmen dersin
konularını öğrencilere bu şekilde buldurmaya çalışır. Öğrencilerden
alınan dönütler ve öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri dikkate
alınarak, dersin içeriği hakkında genel bilgi verilir. Öğrencilere; “Bugün
Kıbrıs'ta ilk insanın nerede, nasıl ve ne şekilde yaşadıklarını
öğreneceğiz” der. Kıbrıs'ın bu dönemle ilgili özgün ve çok zengin bir
tarihi olduğu vurgular. Epipaleolitik (Akrotiri ) ve Neolitik dönem
konularının işleneceğini belirtir. Kıbrıs'ta insan yaşamın görüldüğü
Epipaleolitik ve Neolitik Dönemler işleneceği bilgisi verilirken; bir önceki
ünite konusu hatırlatılarak Kıbrıs'ın hangi jeolojik dönemde oluştuğu
hatırlatılır. Kıbrıs'ta insan yaşamı görülmeden çok uzun süre önce
adanın jeolojik oluşumun tamamlanmış olduğu bilgisi pekiştirilir.
Böylelikle Öğrencilerin bir önceki dersle de bağlantı kurmaları sağlanır.
Bu dönemle ilgili gezdikleri tarihi mekânlar ve müzeler olup olmadığı,
tanıdıkları arkeolog olup olmadığı sorulur. Ayrıca öğrencilere II.
Ünite'nin ile Başlarken bölümündeki sorular yöneltilir. Öğrencilerin
fikirlerini söylemeleri için fırsat verilir. Daha sonra dersin esas bölümüne
43
geçiş yapılır.
Geliştirme
Öğretmen önce Dünya'da Yontma Taş, Epipaleolitik ve Neolitik
Dönemlerin özelliklerini açıklar. Daha sonra bu dönemlerin “ Dünyada ve
Kıbrıs'ta aynı zamanda yaşamış olup olmadıklarını” sorar ve öğrencilerin
düşünmelerini ister. Öğrencilere bu konudaki fikirlerini söylemeleri için
fırsat verir. Söz alan öğrencilere dönüt verir. Yanıtların durumuna göre
düzeltmeler yapar ve ipuçları verir. Öğretmen Kıbrıs'ta ilk insan yaşamın
görüldüğü Akrotiri ile ilgili bilgiler verir. Akrotiri harita üzerinde
gösterilerek buradaki insanların ateşi ilk kez kullandıklarını söyler.
(Öğretmen bu aşamada 1.ve 2.etkinliği uygulayabilir)
Öğretmen Akrotiri insanlarının cüce suaygırı, cüce fil, kuş, balık gibi
hayvanları avladıkları ve aynı zamanda bitkileri toplayarak yaşamlarını
sürdürdüklerini söyler. Öğrencilere harita üzerinde Akrotiri'nin yerini
incelemelerini ister. “İnsanların geçim kaynakları ile yaşadıkları yer
arasında nasıl bir bağlantı vardır?” sorusunu sorar. Öğrencilerden gelen
yanıtlara göre dönütler verir, açıklamalar yapar.
Öğretmen Akrotiri safhası ile yerleşim yerlerine örnekler verir.
Öğrencilere bu safha ile ilgili yerleşim yerlerini görüp görmediklerini
sorar.(Günlük yaşamla ilişkilendirme)
Daha sonraki dönem olan Neolitik dönemin genel özellikleri söylenir.
Öğrencilere; Tarım'ın keşfi insan yaşamında ne gibi değişikliklere neden
oldu? Tartışalım şeklinde sorular sorar. Öğrencilerin görüşlerini ifade
etmeleri için zaman verir. Alınan yanıtlara göre düzeltmeler ve eklemeler
yapılır. Neolitik Dönemin iki ayrılmasına neden olan Neolitik Dönemi'nin
önemli buluşu seramikle ilgili bilgi verilir. Seramik Neolitik Dönem
Kıbrıs'ta yaşayan insanlara ait yerleşim yerlerine örnekler verilir.
Öğrencilerden de örnekler vermeleri istenir. Neolitik Dönem yerleşim
yerlerinde çıkan buluntulardan yola çıkarak öğrencilerin bu dönemdeki
yaşamı değerlendirmeleri sağlanır. Tarihi eserlerin önemine dikkat
çekilir.)
Kalavassos-Tenta'da ilk insan figürü çiziminin öneminden
bahsedilir.(Öğretmen bu aşamada 3. etkinliği uygulayabilir.)
Sonuç
Öğretmen dersin sonunda Epipaleolitik ve Neolitik Dönemle ilgili
sorular sorar. Dönütlere cevaplar verir. Öğrencilere konu ile ilgili
araştırma ve performans ödevleri verilir. (Öğretmen bu aşamada 4.
Etkinliği uygulayabilir. Performans görevi ile ilgili etkinlik
öğretmen kitabında yer alan 13. etkinliktir.)
Özel ilgisi olan öğrencilere ayrıca farklı performans ödevleri verilebilir.
Öğrenme güçlüğü görülen öğrencilerin konuyu daha iyi
anlayabilmeleri için gerekli motive edici uygulamalar yapılır. Bir
sonraki dersle ilgili ön bilgi verir.
Değerlendirme
Dersin sonunda konu ile ilgili değerlendirme soruları öğrencilere
sorulur. Klasik soru sorma yanında alternatif değerlendirme
çalışmaları da yapılabilir.
Uyarı:
44
Öğretmen öğrencilere bu dönemlerle ilgili pek çok buluntunun yurt
dışında olduğu bilgisini verir.
Louis Palma di Cesnola

Doğu Akdeniz'de stratejik ve coğrafi öneme sahip olan Kıbrıs'ta farklı
dönemlerde birçok konsolosluklar açılmıştır. Akdeniz ticaretinde önemli
bir yere sahip olan Kıbrıs'ta Latinler Dönemi'nde Mağusa önem
kazanırken, Osmanlılar Dönemi'nde Tuzla(Larnaka) ve Limasol da
eklenmiştir.
Osmanlı Devleti idaresinde Kıbrıs'ta konsolosluk açan devletlerden biri de
Amerika Devleti'dir. Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyılın başlarından itibaren
Amerika Devleti ile olan ilişiklerine bağlı olarak Kıbrıs'ta Amerikan
konsoloslukları açılmıştır. Kıbrıs'ta görev yapan Amerikan konsolosları
arasında bulunan İtalyan asıllı Louis Palma di Cesnola, Tuzla'da 1865-
1876 yılları arasında görev yapmıştır. Cesnola sadece konsolos olarak
görev yapmamış Kıbrıs'tan birçok arkeolojik Amerika'ya kaçırmıştır.
Kıbrıs'ta kazılar yaptıran Cesnola'yı durdurmak isteyen Osmanlı
yöneticileri olsa da başarılı olamamışlardır. Cesnola'nın Kıbrıs'tan
kaçırdığı eserlerin önemli bir kısmı Metropolitan müzesinde
sergilenmektedir.
Özkul, E.A.(2014). Kıbrıs'ta Osmanlı İzleri, Lefkoşa.Kıbrıs Türk
Yazarlar Birliği.
Ünite İle ilgili Önerilen Kaynaklar

Dilek, D. (2001). Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünce Gelişimi,
Ankara. Pegem A Yayınevi.
Fer, Seval.(Editör), ve Diğerleri.(2011).Öğrenme Öğretme Kuram ve

Yaklaşımları, , Ankara .Anı yayıncılık.
Jean, G.(2001). Yazı İnsanlığın Belleği. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kızılduman, B. (2008). Kıbrıs'ta Nitovikla Çevresine İlişkin Yeni

Bulgular. Erkanal, A.,Günel,S.,Deniz,U. (Ed.). Batı Anadolu ve Doğu
Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar, 159-166.
Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Köksal, H . (Editör) ve Diğerleri. Yenilikçi Tarih Öğretimi Etkinlik

Örnekleri, Ankara, Harf Eğitim Yayıncılığı.
Kutlu, Ö & Doğan, C.D & Karakaya, İ. (2010). Öğrenci Başarısının

Belirlenmesi. Performansa ve Portfolyoya Dayalı Durum
Belirleme.Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları, Pagem Akademi Yay,
Ankara.
Maner, Ç. (2004). Tarihöncesine Yolculuk. İstanbul: Epsilon Yayınları
Mc Neill. W. (2004). Dünya Tarihi. (Çeviren: Alaeddin Şenel), Ankara:

İmge Kitabevi
Tulga, D.(Ed). (2009)Dünya Tarihi: İstanbul: NTV Yayınları
45

A. Aşağıdakileri uygun şekilde eşleştiriniz.
Enkomi A 1 Cüce fil
Çift boynuzlu tanrı

Akrotiri safhası B 2 heykelciği
Obsidyen C 3 Kalkolitik dönem
Kissonerga D 4 Tatlısu-Çiftlikdüzü
Kıbrıs'ın adı E 5 Yatnana
B. Aşağıda numaralandırılmış şekiller içerisinde Kıbrıs'taki

yerleşim yerlerinin isimleri verilmiştir. Verilen soruları
şekillerdeki numaraları kullanarak cevaplayınız.
1 Akrotiri 4 Khirokitia 7 Enkomi
2 Pereklissia 5 Kissonerga 8 Kral Tepesi
3 Tatlısu -Çiftlikdüzü 6 Vrysi 9 Alambra
1) Obsidyen ilk nerede bulunmuştur?
…………………………………………………………………………………………………
2) Sende katlı yapılar nerede ortaya çıkmıştır?
…………………………………………………………………………………………………
3) En eski madeni buluntu yeri neresidir?
…………………………………………………………………………………………………
4) Karpaz yarımadasında bulunan yerleşim yerinin adı nedir?
…………………………………………………………………………………………………
5) Kedi başı heykelciği Kıbrıs'ta ilk nerede bulunmuştur?
…………………………………………………………………………………………………
6) Kıbrıs'ta ateşin ilk kullanıldığı yer neresidir?
…………………………………………………………………………………………………
7) Etrafı surlarla çevrili yerleşim yeri neresidir?
…………………………………………………………………………………………………
8) Dikdörtgen ve kare planlı yapılar nerede vardır?
…………………………………………………………………………………………………
9) Savunma amaçlı hendek ve duvarlar nerede bulunur?
…………………………………………………………………………………………………
46
C. Aşağıdaki şemaları yönergeler doğrultusunda tamamlayınız.
1. Aşağıdaki icat ve keşiflerin etkilerini açıklayınız.
....................................................................................
İcatlar- Keşifler ....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Ateşin kullanımı ....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Tarımsal üretimin ....................................................................................
başlaması
....................................................................................
....................................................................................
Ticaretin
....................................................................................
başlaması
....................................................................................
....................................................................................
Alfabenin
....................................................................................
bulunuşu
....................................................................................
....................................................................................
Yazının icadı ....................................................................................
....................................................................................
47
2. Aşağıdaki tabloya Kıbrıs'taki Eski Çağ öncesi yerleşim yerlerinin

isimlerini yazıp ait olduğunu düşündüğünüz bölüme işaret koyarak
eşleştiriniz.
Yerleşim Yontma Taş Orta Taş Cilalı Taş Bakır Taş Tunç
Yeri Dönemi Dönemi Dönemi Dönemi Dönemi
48
3.
DEMİR
TUNÇ
BAKIR
Yukarıda verilen şemayı inceleyiniz. Maden Devirlerinin

isimlendirilmesinde hangi
nedenin etkili olduğunu aşağıda verilen yere yazınız.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
D. Görsel Malzemeyi Analiz Etme
1. Aşağıda verilen Fenikeliler ile ilgili bir resimdir. Bu resme bakarak
aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
a. Sizce resimdeki insanlar ne yapıyor?
b. İnsanların taşıdıkları nesneler nelerdir?
c. Bu insanların ekonomik yaşantıları ile

ilgili neler söylenebilir?
2. Aşağıda Kıbrıs'ta bulunan Tunç Tanrı Heykelciği (Enkomi-MÖ.

1200 yılı civarı) verilmiştir. Heykelle ilgili soruları yanıtlayınız.
a. Bu heykel nasıl yapılmıştır?
b. Heykeli kim yapmış olabilir?
c. Heykel hangi amaçla kullanılmıştır?
d. Heykelin sağ ve sol ellerinde

bulunanlar nedir?
e. Heykel neden bu adı almıştır?
3. Kalavasos Tenta'da bulunan resimle ilgili aşağıda verilen soruları

yanıtlayınız.
a. Resimdeki şekiller neyi anlatmaktadır?
b. Resimde niçin kırmızı renk

kullanılmıştır?
c. Resim Öğretmeninizin resimle ilgili

yorumları nelerdir?
49
E. Metin Analizi
“Taş Devri çizgi filminde geçen Çakmaktaş ile Moloztaş

aileleri, Neolitik Dönemde yaşamış iki ailedir.”
Bu iki ailenin yaşantısı ile ilgili aşağıda bir paragraf

verilmiştir. Bu paragrafta yanlış olan kelimeleri bulunuz ve
neden yanlış olduğunu açıklayınız.
Fred ve Barni çok iyi iki arkadaştırlar. Çok yakın evlerde oturan iki
arkadaş her konuda yardımlaşmakta ve mutlu bir hayat
sürmektedirler. Fred ve Barni'nin günleri evlerine çok uzak olmayan
bir arazide toprağı işlemekle ve çeşitli ürünler yetiştirmekle
geçmektedir. Sabanla sürdükleri toprakları verimlidir. Göl kıyısına
yakın bir kentte yaşayan iki aile çiftçilik yanında hayvancılıkla da
uğraşmaktadır. Fred ve Barni'nin eşleri de kendileri gibi çok iyi
anlaşan arkadaşlardır. Fred'in eşi Wilma ve Barni'nin eşi Beti seramik
yapmaktan büyük keyif almanın yanında altın ve gümüş takılara da
çok meraklıdırlar. Wilma'nın küçük oğlu Bambam ile Wilma'nın kızı
Çakıl bahçede Dinozor Dino ile oynarken onlar da günlük işlerini
yapmaya çalışmaktadırlar. Yaşadıkları bölge çok soğuktur ve
kullandıkları battaniyeler bazen yetersiz kalmaktadır. Soğuk hava
koşulları bazen ekinlerine de zarar vermektedir. Bu konuda bölge
yöneticilerine yazılı bilgi vermişler ve zararlarının karşılanmasını
istemişlerdir. İstekleri dikkate alınarak zararlarının karşılanması için
kendilerine bir miktar para verilmiştir.
Ör: Saban
1)………………………
2)………………………
3)………………………
4)………………………
5)……………………..
6)………………………
7)………………………
E. Aşağıdaki Soruları cevaplayınız.
1. İnsanların tarım faaliyetine başlaması hangi tarih öncesi dönemde

gerçekleşti? Tarımdan önce insanlar nasıl yaşıyorlardı?
2. Neolitik dönemde yerleşik yaşama geçilmiştir. Yerleşik yaşama

geçiş insanlık tarihinde hangi ilkleri başlatmıştır?
3. Neolitik dönemde Kıbrıs'ta seramik eşyalar yapmak için nasıl bir

yöntem uygulanmıştır?
50
50
4. Bakırın kalayla karıştırılmasından tunç madeni elde ediliyordu.
Bakıra kalay karıştırılması araç-gereç yapımına nasıl bir yenilik
getirmiştir?
5. Kıbrıs'ta henüz çözülemeyen yazının adı nedir?
6. Geç Tunç Dönemi'nde öküz gönü şeklindeki bakır külçeler (ingot)

hangi amaçlarla kullanılmıştır?
7. Aşağıdaki kavramları kullanarak anlamlı cümleler oluşturunuz.
Akrotiri:
Seramik:
Obsidyen:
Tablet:
Batık Gemi:
F. Bulmacalar
1. Şifreli Bulmaca
Aşağıdaki bulmacada Kıbrıs'ın aldığı isimler verilmiştir. Bulmacadaki

isimleri soldan sağa, sağdan sola, yukarıdan aşağıya, aşağıdan
yukarıya ve çapraz tarayarak bulabilirsiniz. Bütün isimleri bulduktan
sonra kalan harfler ile bir cümle oluşmaktadır. Bu cümleyi bulunuz.
ALASHİA KOPHER YATNANA CYPRİUM CUPRUM YA
Ü L K A L A S H I A E C
M Y İ Z T A R I H I Y
V A E K Ü L M T Ü R P
E T L M İ R A U S A Ç R
I N S I N D A N R Z E İ
N A K O P H E R G P İ U
N N L İ K Y L E R U M
E A S A H İ A P T İ R C
51
51
2. Aşağıda verilen bulmacayı çözünüz.
3 4
5 6
Soldan Sağa
3. Kıbrıs’ta insan yaşamının ilk kez görüldüğü yerleşim yerinin adı
5. Yeni Taş Çağ’ında insan yaşamına kolaylık getiren buluş.
Yukarıdan Aşağıya
1. Yeni Taş Çağı’ı insanlarının Kıbrıs’ta yetiştirildiği ürünlerden biri.
2. Kıbrıs’a verilen isimlerden biri.
4. Bakır ve kalayın elde karıştırılmasından elde edilen maden.
6. İlk Çağ’ın önemli av hayvanlarından biri.
52
52
Etkinlik 1
Etkinliğin Adı:
Ateşin Bulunuşu ile İlgili Hipotez Ortaya Koyma ve Sunma
Etkinliğin Amacı: Tarih öncesi çağların özelliklerini kavrama.
Etkinliğin Türü: Hipotez ortaya koyma ve sunma.

Etkinliğin zamanlaması: Akrotiri ders konusu işlenirken.
Sınıf & Ünite
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf II.Ünite Akrotiri Safhası
Tarih öncesi çağların özelliklerini ve Kıbrıs'ta bu devirlerin nasıl
Eleştirel ve yaratıcı düşünme, araştırma, İş birliği ve girişimcilik,
tarihsel düş gücü ve imgelem.
Kavramlar:
Epi-paleolitik, hipotez, arkeoloji, veri.
Ön Bilgiler:
Öğrencilere Ateşin insanlar tarafında kontrol altına alınıp günlük
yaşamda kullanıldığı dönemde yazının henüz icat edilmediği bilgisi
verilir. Bilim adamlarının ateşin nasıl keşfedildiği ile ilgili bilgilerinin
hipotezlere ve arkeolojik verilere dayalı olduğu söylenir. Ateşin keşfi
ya da bulunuşu ifadesi, ateşin insanlar tarafından kontrol altına
alınması anlamında kullanılır.
1.Yangın, şimşek çakması gibi doğal olaylar insanların ateşi kontrol
altına alması açısından yol gösterici olabilir mi?
Araç- Gereçler:
İnternet, hipotezlerin yazılacağı çalışma kağıtları.
Öğrencileri dörder kişilik gruplara ayırınız. Her grubun görüşlerini
verilen çalışma kağıtlarına yazmalarını isteyiniz. Daha sonra her
grubun temsilcisinin konu ile ilgili görüşleri sınıfa sunmasını
sağlayınız. Her grubun görüşleri ile ilgili diğer grupların soru sorma ve
53
eleştiri yapmalarına fırsat veriniz. Tüm gruplar görüşlerini ifade

ederken yapılan eleştiri ve yanıtlara göre öğrencilere düzeltmeler
yapınız.
Ateşin Bulunuşu ile ilgili Sunulan Hipotezlerle İlgili Sorular;

1.Hipotezde savunulan bilgiler tarihsel gerçeklere uygun mu?
2.Hipotezin zayıf ve güçlü yanları nelerdir?
3.Ateşin insanlar tarafında kontrol altına alınmasının ( bulunuşu
)yazının olmadığı dönemde olduğu düşünülürse hangi bilim dalları bu
konuda aydınlatıcı olabilir?
Tartışma Soruları:
İnsanlar ateşi başka alanlarda kullanmayı nasıl keşfetmiş olabilirler?
(Madenler, seramik vb.)
Öneriler:
Ateşin Bulunuşu ile ilgili hipotezleri araştırınız.
54
Etkinlik 2
Etkinliğin Adı:
Ateşin Bulunuşuyla İlgili
Karikatür Analizi
Etkinliğin Amacı: Karikatür kullanarak öğrencilerin ateşin

bulunuşu ile ilgili analiz yapmalarını
sağlama.
Etkinliğin Türü: Karikatür Analizi
Etkinliğin zamanlaması: Ders İşlenirken.
Sınıf & Ünite
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf II.Ünite Akrotiri Safhası
Tarih öncesi çağların özelliklerini ve Kıbrıs'ta bu devirlerin nasıl
Görsel materyal okuma, eleştirel ve yaratıcı düşünme
Kavramlar:
Karikatür.
Ön Bilgiler:
Karikatürlerin genel özellikleri öğrenciye açıklanır.
Araç- Gereçler:
Ateşin bulunuşu ile ilgili karikatür.
Ateşin Bulunuşu ile ilgili olarak verilen karikatürü, karikatür analiz
sorularını kullanarak analiz edilir.
Karikatür Analiz Soruları:
1. Karikatürde neler görüyorsunuz?
..............................................................................................
2. Karikatürdeki yazıyı okudunuz mu?
..............................................................................................
55
3. Karikatürde ne anlatılıyor?
..............................................................................................
4. Karikatürlerde hangi özellikler gerçeğe uygun değildir?
..............................................................................................
5.Karikatürde abartılı olan şey nedir?
..............................................................................................
Öneriler:
Karikatür çizimi ile ilgili araştırma yaparak Ateşin bulunuşu ile ilgili
siz de bir karikatür çizebilirsiniz.
56
Etkinlik 3
Etkinliğin Adı:
Tenta Yerleşim Yerinde Ortaya
Çıkarılan Buluntu Resmiyle
İlgili Analiz.
Etkinliğin Amacı: Arkeolojik buluntuları analiz ederken yaratıcı

ve eleştirel bakış açısı kazandırma.
Etkinliğin Türü: Analiz.

Etkinliğin zamanlaması: Neolitik Dönem ile ilgili derste.
Sınıf & Ünite
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf II.Ünite Neolitik Dönem
Yazısız Döneme ait Kıbrıs'taki kültür varlıklarının yerlerini ve önemini
kavrar.
Eleştirel ve yaratıcı düşünme, görsel okur-yazarlık.
Ara Disiplin:
Ekonomi, etkin ve duyarlı vatandaşlık .
Kavramlar:
Neolitik dönem, yerleşim yeri, buluntu.
Farklı konu ve Disiplinlerle ilişkilendirme:

Resim öğretmeninden resim ile ilgili görüş alınır.
Araç- Gereçler:
Analiz Edilecek resim, Analiz Soruları.
Öğrencileri Tenta'daki buluntu resmiyle ilgili analiz sorularını yanıtlar.
Resimle ilgili yorumlarda bulunur.
Analiz Soruları
A. Resimdeki şekiller neyi anlatmaktadır?
B. Resimde niçin kırmızı renk kullanılmıştır?
C. Resim Öğretmeninizin resimle ilgili yorumları nelerdir?
57
Etkinlik 4
Etkinliğin Adı:
E-Posta Veya Mektup Yoluyla Resmi Yazı Yazmak
Etkinliğin Amacı: Öğrencilerin duyarlı bir vatandaş olarak

Kıbrıs'taki Arkeolojik eserlerin korunmasına
yönelik girişimde bulunmalarını sağlama.
Etkinliğin Türü: E-posta veya mektup yazma
Etkinliğin zamanlaması: Ders sonunda.
Etkinliğin süresi: 5 gün

Sınıf & Ünite Akrotiri
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf II.Ünite Neolitik Dönem
Yazısız Döneme ait Kıbrıs'taki kültür varlıklarının yerlerini ve önemini
kavrar.
Problem çözme, iş birliği ve girişimcilik, eleştirel ve yaratıcı düşünme,
okur-yazarlık.
Ara Disiplin:
Ekonomi, etkin ve duyarlı vatandaşlık.
Kavramlar:
E-posta, vatandaşlık.
Ön Bilgiler:
Öğrencilere tarihi eserlerin ve kültürel mirası korumanın anayasal bir
hak ve görev olduğu bilgisi verilir. Öğrenciler vatandaşların dilekçe
yazma ve yanıt isteme haklarının olduğu konusunda bilgilendirilir.

Öğrenciler, resmi yazıların nasıl yazılacağı ile ilgili Türkçe
öğretmenlerinden, e-posta yazımı için ise bilgisayar
öğretmenlerinden bilgi alabilirler.
1.Kültürel mirasın korunmasına yönelik çevrenizde yapılan ne tür
çalışmalar bulunmaktadır.
Araç- Gereçler:
İnternet, zarf, pul, kağıt-kalem.
58
Öğrencilerden arkeolojik eserlerin korunmasına yönelik nedenlerin e-
posta veya mektupta mutlaka belirtilmesi gerektiği açıklanır. Bu
konuda araştırma ve gözlemler yapıldıktan sonra e-posta veya
mektup ilgili bakanlığa ulaştırılır.
Tartışma Soruları :
1. Yazılan e-posta veya mektuplara yanıt geldi mi?
2. Sonuç alındı mı?
Öneriler:
Öğrenciler toplu olarak da e-mail veya mektup gönderebilirler. Toplu
imza ile sınıfça yazı gönderilebilir.
59
Etkinlik 5
Etkinliğin Adı:
Buluntu İnceleme
Bir arkeoloji müzesinde yer alan Paleolitik,

Etkinliğin Amacı: Neolitik, Kalkolitik Çağ, Eski Tunç ve Asur
Ticaret Kolonileri Çağı olarak ayrılmış
dönemlere ait buluntuları belirleme.
Etkinliğin Türü: Araştırma - İnceleme
Etkinliğin zamanlaması: Kasım ayı

Sınıf & Ünite
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf II.Ünite
1. Tarih öncesi çağların özelliklerini ve Kıbrıs'ta bu devirlerin nasıl
2. Yazısız döneme ait Kıbrıs'taki kültür varlıklarının yerlerini ve
önemini kavrar.
Araştırma. Eleştirel ve yaratıcı düşünme. Görsel materyal okuma.
Kavramlar:
Paleolitik, Epi-paleolitik, Mezolitik, Neolitik, Çağ, devir, seramik

Resim dersi öğretmeninden yardım alarak buluntunun resminin
çizilmesi.
Araç- Gereçler:
Buluntunun fotoğrafını çekmek için fotoğraf makinesi, çizmek için
kâğıt, kalem.
Eğer öğrenciler müzeye götürülecekse burada uymaları gereken
kurallar onlara açıklanmalıdır.
Buluntular, Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde yer alan buluntulardan
veya İstanbul Arkeoloji Müzesi'nden sanal müze ziyareti ile seçilebilir.
Bunun yanında buluntular bulunduğunuz bölgede yer alan arkeoloji
müzeleri varsa o müzelerden de seçilebilir. Öğrencilerin eserleri
inceleme imkânları olması için müzelere gezi düzenlenebilir. Buna ek
olarak, öğrencilerden inceleme yanında, inceledikleri buluntunun bir
60
benzerini yapmalarını da isteyebilirsiniz.
BULUNTU ANALİZİ ÇALIŞMA KÂĞIDI
1. BULUNTUNUN FİZİKSEL NİTELİKLERİ

Buluntunun yapıldığı materyali betimleyin.
2. BULUNTUNUN ÖZEL NİTELİKLERİ

Buluntu nasıl görünüyor? Biçimi, rengi, yapısı, hacmi, ağırlığı,
hareketli parçaları, üzerinde yazılı şeyler…
3. BULUNTUNUN KULLANIMI
A. Niçin yapılmış olabilir?
B. Kim yapmış olabilir?
C. Nerede kullanılmış olabilir?
D. Ne zaman kullanılmış olabilir?
4. BULUNTU BİZE NE SÖYLÜYOR?

A. Buluntu yapıldığı teknoloji ve kullanıldığı dönem hakkında ne
söylemektedir?
B. Buluntu kendisini yapan ve kullanan insanların hayatı ve
yaşadıkları zaman hakkında ne söylemektedir?
C. Bugün benzer bir nesne var mı?
5. BULUNTUNUN SINIFA BİR ÇİZİMİNİ, FOTOĞRAFINI,

BENZERİNİ GETİRİNİZ.
Kaynakça:
Anadolu Medeniyetleri Müzesi Sanal Gezinti:
www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr
İstanbul Arkeoloji Müzeleri:
www.istanbularkeoloji.gov.tr
St. Barnabas İkon ve Arkeoloji Müzesi
Güzelyurt Doğa ve Arkeoloji Müzesi
61
Etkinlik 6
Etkinliğin Adı:
Tasarım Yapmak
Etkinliğin Amacı: Kıbrıs'ta kazı çalışmalarında çıkan eşyalar

üzerindeki motifleri analiz etme.
Etkinliğin Türü: Görsellere dayalı tarih öğretimi
Etkinliğin zamanlaması: II. Ünite
Etkinliğin süresi: 30 dakika (10 dakika motif seçip

çizim yapma. 20 dakika tartışma)
Sınıf & Ünite
1. Yazısız döneme ait Kıbrıs'taki kültür varlıklarının yerlerini ve
önemini kavrar.
2. Tarih öncesi dönem ile ilgili kanıtlara dayalı olarak günlük yaşamı
Görsel materyal okuma. Eleştirel ve yaratıcı düşünme.
Kavramlar:
Seramik, figürin, idol, antik yerleşim yeri.

Resim öğretmeninden motifler ile ilgili bilgiler alınabilir.
Öğrencilere aşağıda verilen motif resimlerini gösteriniz ve en küçük
eşyadan en büyük eşyaya kadar tamamen kendi isteklerine bağlı
olarak bir eşya belirlemelerini ve üzerindeki resimlerde yer alan
motiflerden herhangi biri ya da birkaçının bulunduğu bir çizim
yapmalarını isteyiniz. Öğrencilere bu etkinlik için 10 dakika veriniz.
Etkinlik sonrasında tartışma yapılır. Tartışma sonunda en iyi tasarım,
en güzel çizim, en kullanışlı tasarım kategorilerinde sınıfça seçim
yapılması sağlanır.
Tartışma:
Öğrenciler kullandıkları motifleri neden kullandılar?
Motif nedir?
Neyi yansıtır?
Bu motifin kullanıldığı bir eşya biliyor musunuz? Sorularıyla tartışma
yapılır.
62
Etkinlik 7
Etkinliğin Adı:
Kıbrıs'ın Eski Çağ Öncesi Yerleşim Yerlerini Tanıyalım
Sınıf Panosu Hazırlamak
Etkinliğin Amacı: Kıbrıs'ta tarih öncesi yerleşim yerlerini

fotoğraf, broşür ve resim gibi görsel
materyallerle ortaya koyma.
Etkinliğin Türü: Görsel materyal hazırlama
Etkinliğin süresi: 15 dk 10 dakika resimlerin seçilmesi

5 dakika pano hazırlama
Sınıf & Ünite
1- Tarih öncesi çağların özelliklerini ve Kıbrıs'ta bu devirlerin nasıl
2-Eski yerleşim yerlerinin oluşmasında coğrafi koşulların oynadığı
rolleri kavrar.
İletişim ve bilgi teknolojileri yeterliği, girişimcilik, araştırma ve
problem çözme, işbirliği.
Araç-Gereçler:
Bilgisayar, yazıcı, sınıf panosu
Öğrencilere ders bitiminde diğer derse getirmeleri için Kıbrıs'ın tarih
öncesi dönemlerine ait fotoğraf, resim ve broşür hazırlamaları istenir.
Öğrenciler hazırladıkları görselleri derse getirirler. Sınıfta öğretmen
eşliğinde 10 dakikalık süre içerisinde bu görsellerden seçim yaparlar.
Seçilen bu materyaller 5 dakikalık sürede panoya yerleştirilir.
63
Etkinlik 8
Etkinliğin Adı:
İnsanlığın Önemli Buluşlarını Tartışmak
Etkinliğin Amacı: İnsanlık tarihinde dönüm noktaları olan

buluş ve icatların önemini ve günümüze
etkilerini kavratma.
Etkinliğin Türü: Grup çalışması
Etkinliğin süresi: II. Saat 28 dakika (Dört dakika her grubun

sunumu üçer dakika sınıfın sunumu
değerlendirip, konu hakkında sorular
sormaları.)
Sınıf & Ünite

1.Tarih öncesi çağların, özelliklerini ve Kıbrıs'ta bu devirlerin nasıl
2.Tarih öncesi dönem ile ilgili kanıtlara dayalı olarak günlük yaşamı
Araştırma, problem çözme, girişimcilik, kişisel ve sosyal yetkinlik,
eleştirel ve yaratıcı düşünme, işbirliği.
Bu etkinlikte öğretmen sınıfı tarım, seramik, ateş ve yazı olarak dört
gruba ayırır. Öğrenciler gerekli hazırlıkları yaptıktan sonra bu
buluşların insanlığı nasıl etkilediği konusunda her grup kendi
konusunda kendilerine verilen sürede sunumda bulunur. Sınıftaki
diğer öğrenciler sunumun bitmesiyle birlikte konuyla ilgili gruba
sorular yöneltir.
64
Etkinlik 9
Etkinliğin Adı:
Karikatür Seçme ve Sergileme
Etkinliğin Amacı: Tarih Öncesi Çağların konularını kavrayarak,

bu konularla ilgili karikatürler seçmek ve
sınıf panosunda sergileme.
Etkinliğin Türü: Karikatür seçme

Sınıf & Ünite
1. Tarih öncesi çağların özelliklerin ve Kıbrıs'ta bu devirlerin nasıl
2. Tarih Öncesi dönem ile ilgili kanıtlara dayalı olarak günlük yaşamı
Araştırma, Eleştirel ve yaratıcı düşünme, görsel materyal okuma.
Kavramlar:
Çağ, devir, antik yerleşim yeri, arkeoloji.
Farklı konu ve disiplinlerle ilişkilendirme:

Resim öğretmeninden karikatürler konusunda bilgi alınabilir.
Tarih öncesi çağlar ile ilgili ilgi çekici karikatürler seçilir ve sınıfa
getirilir. Bunlar sınıfta sergilenir.
65
Etkinlik 10
Etkinliğin Adı:
Tarih Öncesi Dönemlerdeki Günlük Yaşam
Etkinliğin Amacı: Tarih öncesi çağlardaki yaşamı resmederek bu

dönemlerde kullanılan aletleri doğada bulunan
materyallerle yaparak hayal gücünü kullanma.
Etkinliğin Türü: Performans görevi

Etkinliğin süresi: 1 ders (40dk)

Sınıf & Ünite
Tarih öncesi çağların özelliklerini ve Kıbrıs'a bu devirlerin nasıl
yaşandığı açıklar.
Araştırma, eleştirel ve yaratıcı düşünme.
Kavramlar:
Seramik, kap, tarım.
Okuldaki seramik ya da resim dersinde müzelerdeki buluntulardan
seçilenlerin seramikleri yapılır ya da resimleri çizilir.
66
Etkinlik 11
Etkinliğin Adı:
Eski Çağlarda Öğrenci Olmak
Etkinliğin Amacı: Öğrencilerin eski çağda olduklarını

düşünerek bir yazı yazmalarını sağlama.
Etkinliğin Türü: Rol yapma

Sınıf & Ünite
Yazılı dönem ile yazısız dönem arasındaki farkları belirler.
Eleştirel ve yaratıcı düşünme, kişisel ve sosyal yetkinlik.
Kavramlar:
Yazı, çivi yazısı, tablet, hece yazısı.
Öğrencilerden eski çağlarda Kıbrıs'ta bir öğrenci olduklarını düşünerek
çevrelerini ve aldıkları eğitimi anlatan kısa bir yazı yazmaları istenir.
Bunun için öğrencilere 20 dk süre verilir. Öğrenciler yazılarını

yazdıktan sonra onlara aşağıda verilen sorular sorulur.
Kaç yaşındasınız?
Kaç yıldır eğitim görüyorsunuz?
Okul binası nasıl bir yapıdır?
Yazı yazmak için neler kullanıyorsunuz?
Okuduğunuz ve yazdığınız malzemeleri nereden buluyorsunuz?
Sınıfınız kaç kişidir?
Sınıfınızdakilerin aileleri kimler? Ne iş yapıyorlar?
Bu etkinlik için özellikle Muazzez İlmiye Çığ'ın “Sümerli Ludingirra”

adlı eserinden ve eserin 30–37. sayfalarından faydalanabilir ve bu
eseri öğrencilerinizle paylaşabilirsiniz.
Kaynak:
Çığ, M.İ. (2015), Sümerli Ludingirra. İstanbul: Kaynak Yayınları
67
Etkinlik 12
Etkinliğin Adı:
Tarihi Eserler Nasıl Korunur?
Etkinliğin Amacı: Tarihi eserler ve bu eserleri korumanın

öneminin kavrama.
Etkinliğin Türü: Slogan hazırlama


Sınıf & Ünite
Yazısız döneme ait Kıbrıs'taki kültür varlıklarının yerlerini ve önemini
kavrar.
Araştırma , girişimcilik, eleştirel ve yaratıcı düşünme.
Kavramlar:
Antik yerleşim yeri, kültürel miras, tarihi eser.
Öğretmen öğrencilerine slogan yazmanın ne olduğunu açıklayarak
birer slogan hazırlamalarını ister. Slogan yazılırken dikkat edilmesi
gerekenler konusunda öğrencilere bilgi verir.
68
Etkinlik 13
Etkinliğin Adı:
Neolitik Dönemde kullanılan aletler
“Yeni Taş (Neolitik) dönemde yaşadığınızı düşününüz.”

O dönemin koşullarında günlük yaşamla ilgili gerekli olan
eşyaları doğadan bulacağınız materyaller yaparak sergileyiniz.
Etkinliğin Amacı: Neolitik yaşamda kullanılan aletlerin
doğadan bulunacak materyallerle yapılarak
o dönemin koşullarının öğrenilmesi.
Etkinliğin Türü: Yeni Taş(Neolitik) dönem eşyaları yapımı.

Sınıf & Ünite
Tarih öncesi dönem ile ilgili kanıtlara dayalı olarak günlük yaşamı
Araştırma becerisi, yaratıcı düşünce becerisi.
Kavramlar:
Alet, eşya, mızrak,

Arkeoloji
Bu Çalışmada öğrencilerin Neolitik ( Yeni Taş ) dönemi ilgili olarak
derste öğrendikleri bilgileri kullanarak O dönemin koşulları dikkate
alınarak günlük yaşamla ilgili gerekli olan doğadan bulacakları veya
tasarlayacakları ürünleri (araç-gereçler ) sınıfa getirerek
sergilemeleri istenmektedir. Öğrencilerin çalışmayı yaparken, derste
öğrendiklerinin yanında bu dönemlerle ilgili araştırmalar yaparak yeni
bilgiler edinmeleri istenmektedir.Yeni öğrendikleri bilgileri derste
öğrendikleri bilgilerle ilişkilendirerek ve empati yaparak Neolitik
Dönemi yansıtan ürün bulmaları veya tasarlamaları amaçlanmaktadır.
(Öğrencilere etkinlikle ilgili yardımcı olmak için birkaç tarif verilebilir.
Örneğin mızrak yapmak için yassı ve ucu sivri taşın sarmaşıklar veya
buna benzer ince ağaç lifleriyle ince uzun bir tahtaya bağlamak, Balık
kılçığından tarak yapmak, deri parçası ve ip yerine geçecek sarmaşık
türü malzemelerle ayakkabı yapmak gibi.
Yapılan ürünler sınıf veya okul panosunun önüne konulacak bir
masada sergilenebilir.)
69
Dereceli Puanlama Anahtarı
Öğrencinin
Adı Soyadı:
Ölçütler Kabul Oldukça Başarılı Başarı Görüşler

Başlangıç Ed leb l r (3) Puanı ve Öner ler
(2)
Düzey nde
(1)
İçer k Ortaya konulan Ortaya konulan Ortaya konulan veya

veya tasarlanan veya tasarlanan tasarlanan ürün
ürün Neol t k ürün Neol t k Neol t k Dönem çok
Dönem çok az Dönem genel y b r şek lde
yansıtmaktadır. olarak yansıtmaktadır.
yansıtmaktadır.
Araştırma Öğrenc Öğrenc Öğrenc b lg ler n

Sürec b lg ler n çok b lg ler n tamamına kend
azına kend çoğuna kend çabasıyla
çabasıyla çabasıyla ulaşmış,toplamış ve
ulaşmış ve b r ulaşmış, b r araya get rm şt r.
araya toplamış ve b r
get rm şt r. araya
get rm şt r.
Ürün Ürün düzgün ve Ürün çok farklı ve
Ürünün sıradandır.Fazla saded r.İlg yaratıcıdır.Çok lg
Özgünlüğü lg çekmed . çekm şt r. çekm şt r.Tasarım
özenle yapılmıştır.
Zamanı Proje 3-4 gün Proje 1-2 gün Ürün gününde tesl m
Kullanma geç tesl m geç tesl m ed ld .
ed ld . ed ld .
70
Sevgili Öğrenciler,
Aşağıda verilen ifadeler, hazırladığınız ödev konusunda kendi
duygu ve düşüncelerinizi fark etmeniz için hazırlanmıştır.İlgili ifadeler
size uygun değilse “Hayır”''ı biraz uygunsa “ Biraz”'ı çok uygunsa
“Evet” i çarpı (x) ile işaretleyiniz.Tüm ifadeleri işaretlemeyi
unutmayınız.
İFADELER Dereceler
Hayır B raz Evet
1.Çalışmayı yapmadan önce konu le lg l ön hazırlık

yaptım.
2.Araştırma boyunca lg l ve stekl yd m.
3.Neol t k Dönemle lg l araç-gereçler n (ürün) neler

olab leceğ n öğrend m.
4.Ders k tabı dışındak kaynaklardan da yararlandım.
5.Çalışmanın bütününü kend m yaptım.
6.Çalışmam b tt ğ nde yen ve öneml b lg ler

öğrend m.
Açıklama: Soruları, çalışmayla lg l görüşler n z d kkate alarak yanıtlayınız.
1.Çalışma sırasında şu b lg ler öğrend m:
2.Çalışmam sırasında şu noktalara zorlandım:
3.Çalışmayı yen den yapacak olsaydım şunlara d kkat ederd m:
Sınıfı:
Öğretmenin Yorumu:
Neolitik Dönem Ürün Ortaya Koyma Çalışması
Öz Değerlendirme Formu
Öğretmenin Yorumu:
71
72
ÜNİTE 3
KIBRIS'TA ESKİ ÇAĞ'DA ETKİSİ GÖRÜLEN

Kıbrıs Tarihi VE HÜKÜM SÜREN UYGARLIKLAR
6
1. Etkisi Görülen Uygarlıklar
a. Mısır
b. Hitit
c. Aka (Miken)-Dor Kolonileri
d. Fenike Kolonileri
2. Hüküm Süren Uygarlıklar
a. Asur
b. Mısır
c. Pers
d. Büyük İskender'in İmparatorluğu
e. Mısır Ptolemeleri
f. Roma
73
Ün te Öğrenme Çıktı Sayısı Süre/Ders Ders Saat

Saat Yüzdel k (%)
Ün te III Kıbrıs’ta 7ders saat 27
Esk Çağ’da Etk s 9 (Dokuz) (280dk )
Görülen ve Hüküm
Süren Uygarlıklar
Ün te Konuları Öğrenme Çıktıları Süre/Ders Saat

1. Etkisi Görülen 1 1 Ders (40dk)
Uygarlıklar
Mısır
Hitit 2 1 Ders (40 dk)
Aka(M ken) -Dor 1 Ders (40 dk)
Kolon ler
Fen ke Kolon ler
2. Hüküm Süren 6 1 Ders (40 dk)
Uygarlıklar
Asur
Mısır
Pers
Büyük İskender’ n 1 Ders (40 dk)
İmparatorluğu
Mısır Ptolemeler
Roma 2 Ders (80 dk)
Ders Planı
Ünite Alanı: III. Ünite Kıbrıs'ta Eski Çağ'da Etkisi Görülen ve Hüküm
Süren Uygarlıklar
Ders Konusu: Mısır
1- Eski Çağ'da Kıbrıs'a etkisi olan uygarlıkların adaya geliş nedenlerini
ve ada kültürüne etkilerini açıklar.
Ele Alınan Beceriler: Eleştirel ve yaratıcı düşünme, görsel materyal

okuma.
İlişki Kurulan Ara Disiplin: Duyarlı ve etkin vatandaşlık, ekonomik

katılım.
74
Öğretim Stratejisi , Yöntem ve Teknikleri: Sunuş yolu, soru-cevap,
araştırma ve tartışma yöntemleri kullanılır.
Öğretim Araç ve Gereçleri : Görsel materyal, harita.
Süre:1 ders saati (40 dk).
Giriş
Öğretmen bu derste Mısır Uygarlığı'nın Kıbrıs'a etkilerini anlatacağından
“Başlarken” bölümündeki sorudan hareket ederek öğrencilere Mısır
Uygarlığı ile ilgili bilgileri olup olmadığını sorabilir. Mısır'ın harita
üzerinde gösterilmesini isteyebilir. Temel kavramlarda geçen piramit,
firavun sözcüklerini daha önce duyup duymadıklarını sorarak
öğrencilerin derse güdülenmeleri sağlanabilir. Öğrencilerden gelecek
cevaplarla, öğretmen giriş bölümünü tamamlar.
Geliştirme
Mısır Uygarlığı, Nil Nehri kıyısında kurulmuştur. Mısır, firavun unvanı
verilen krallar tarafından yönetiliyordu. Mısırlıların inancına göre
firavunlar tanrı kabul edilmekteydi. Firavun mezarlarına piramit adı
verilmiştir. (Ders kitabından piramit fotoğrafı gösterilir.)
Piramitler yapılırken acaba hangi alanlardan faydalanılmıştır? (Mimari,
matematik gibi. Bu konuda öğrencilerden cevaplar istenebilir.)
Mısır'da ölen kişiler mumyalanıp gömülürdü. Öğrencilere bunun nedeni

sorulabilir. Ölümden sonra yaşama inanılması, böyle bir uygulamaya
neden olmuştur.
Uyarı:
Bu bölümde Mumyalar-Firavunların Sırları belgeselinden beş dakika
gösterilerek öğrencilerin derse yeniden yoğunlaşmaları
sağlanabilir.(Öğretmen bu aşamada 1. etkinliği uygulayabilir.)
Belgeselin geriye kalan bölümü evde etkinlik olarak verilip ilgili
soruların cevaplandırılması istenir.
Mısır'ın en büyük tanrısı, Amon-Ra adını taşıyan güneş tanrısıydı.

Mısırlıların kullandığı yazıya hiyeroglif (resim yazısı) denir. O dönemde
kağıt bilinmiyordu. Dolayısıyla Mısırlılar, yazı aracı olarak papirüs
bitkisinin yapraklarını kullanırlardı. Bu amaçla papirüs yapraklarını
işlemden geçiriyorlardı.
Buraya kadar Mısır ile ilgili genel bilgiler verilir. Dolayısıyla öğretmen
Mısır-Kıbrıs ilişkilerini anlatmaya geçebilir.
Kıbrıs, Doğu Akdeniz'deki coğrafi konumu nedeniyle siyasi ve ticari

öneme sahipti. Suriye ile ilgilenen Mısır, Kıbrıs'ı etkisine alıp bölgede
güçlenmek ister. Firavun III.Tutmosis, M.Ö.1450 yılında Kıbrıs'ı siyasi
olarak kendine bağlar. Mısırlılar, Kıbrıs'a yerleşmeyerek uzaktan ada
üzerinde söz sahibi olmaya çalıştılar.
Kıbrıs'tan Mısır ve Kuzey Suriye'ye, adada üretilen bakır ihraç
ediliyordu. (Öğrencilere ticaretin hangi yöntemle yapıldığı sorulabilir.
Buradaki soru-cevap tekniğiyle kitabın 2.ünitesinde anlatılan takas
yani değiş-tokuş, mal alıp verme yönteminin bu dönemde de geçerli
75
olduğu belirtilir.Çünkü para henüz icat edilmemişti.)

Kıbrıs kralı; gümüş, altın, falcı isterken firavun; bakır, riton, at, at
örtüsü, keten istiyordu. (Öğrencilerden riton sözcüğünün anlamını
sözlükten bulmaları istenebilir.
Bunu biliyor musunuz bölümünde; skarabe isimli taştan yapılmış

boncuklar hakkında bilgi verilir.
Tartışalım bölümünde ;Kıbrıs kralının Mısır'dan falcı istemesiyle ilgili

olarak öğrencilerin tartışması istenir.
Sonuç
Bu bölümde anlatılan konu ile ilgili olarak özet yapılır. Bir sonraki
dersle ilgili bilgi verilir.
Değerlendirme:
Öğrencilere konu ile ilgili sorular sorulur. Değerlendirme sorularıyla
dersin bitirilmesine önem verilmelidir.

Akurgal, E. Anadolu Kültür Tarihi. Ankara: Tübitak Yayınları
Bottero, J.&Steve, M.-J. (2004) Evvel Zaman İçinde Mezopotamya.

İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Demircioğlu, H. (1993). Roma Tarihi I. Cilt Cumhuriyet, I. Kısım

Menşeilerden Akdeniz Havzasına Hakimiyet Kurulmasına Kadar.
Ankara: Türk Tarih Kurumu
Estin, C. & Laporte, H. (2002) Yunan ve Roma Mitolojisi. (Çeviren:

Musa Eran) Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları
Etienne, R. Ve F. (2004) Antik Yunan. Bir Keşfin Arkeolojisi. (Çevrien:

Ali Berktay) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Freeman, C. (1996) Mısır, Yunan ve Antik Roma . Antik Akdeniz

Uygarlıkları. Ankara: Dost Kitabevi
Gözlü, A. (2011) Kıbrıs Eskiçağ ve Jeopolitiği. Konya: Çizgi Yayınları
Moscati, S. (2004) Fenikeliler. (Çeviren: Sinem Gül), Ankara: Dost

Kitabevi
Reid, S. & Chisholm, J. (2004) Piramtleri Kim Yaptı? Ankara: Tübitak

Yayınları
Safran, M. ( Ed). (2014) Sosyal Bilgiler Öğretimi Ankara: Pegem

Akademi Yayıncılık
Tulga, D. (Ed.) (2009) Dünya Tarihi. İstanbul: NTV Yayınları
76
A. Kavram Bilgisi
1. Bu ünitede öğrendiğiniz sözcük veya kavramlardan, bir ve iki numaralı balonlara

beşer örnek yazınız. Yazdığınız örnekleri birer cümle ile açıklayınız.
Açıklamalar
1
1....................... 1. .......................................................................
2....................... 2........................................................................
3....................... 3........................................................................
4....................... 4........................................................................
5....................... 5........................................................................
Açıklamalar
2
1....................... 1. .......................................................................
2....................... 2........................................................................
3....................... 3........................................................................
4....................... 4........................................................................
5....................... 5........................................................................
2. Aşağıda verilen uygarlıklarla ilgili üçer cümlelik açıklama yazınız.
Mısır Uygarlığı
Açıklamalar
1. .............................................................................................................
2..............................................................................................................
3..............................................................................................................
77
Fenike Uygarlığı
Açıklamalar
1. .............................................................................................................
2..............................................................................................................
3..............................................................................................................
Pers İmparatorluğu
Açıklamalar
1. .............................................................................................................
2..............................................................................................................
3..............................................................................................................
Büyük İskender İmparatorluğu
Açıklamalar
1. .............................................................................................................
2..............................................................................................................
3..............................................................................................................
Roma İmparatorluğu
Açıklamalar
1. .............................................................................................................
2..............................................................................................................
3..............................................................................................................
78
B. Aşağıdaki şemaları yönergeler doğrultusunda tamamlayınız.
1) Mısır Uygarlığı ile ilgili olarak aşağıda verilen şemayı doldurunuz
Firavun:………........
…………………………
Kıbrıs ve Mısır
İlişkisi:………........ …………………………
………………………… …………………………
………………………… …………………………
…………………………
…………………………
Mumyalama:……….
…………………………
Mısır Uygarlığı …………………………
…………………………
…………………………
Hiyeroglif:…………. Piramit:…………..…
………………………… …………………………
………………………… Mısır uygarlığı ile ilgili …………………………

bir resim bulup bu
………………………… kutuya yapıştırınız. …………………………
………………………… …………………………
79
2. Eski Çağ'da Kıbrıs'ta etkisi görülen ve hüküm süren uygarlıkların ada

ile ilgilenmelerinin ortak nedenlerini şema üzerinde verilen yere yazınız.
Mısır
Hitit Asur
Ortak Nedenler
....................................……….
………………………….................
Aka-Dor ………………………….................
Kolonileri Roma
………………………….................
………………………….................
………………………….................
Fenike Büyük İskender

Kolonileri İmparatorluğu
Mısır
Pers
Ptolemeleri
80
C. Harita Bilgisi
1. Aşağıda Kıbrıs'ta etkisi görülen ve hüküm süren uygarlıklara ait
haritalar verilmiştir. Haritaların hangi uygarlığa ait olduğunu altında
bırakılan boş yerlere yazınız. Haritalarda verilen uygarlıkların
günümüzde hangi bölgelerde olduğunu araştırınız.
a ........................................ b ........................................
c ........................................ d ........................................
e ........................................ f ........................................
81
2. Aşağıda verilen haritada Kıbrıs'ın konumunu inceleyiniz. Buna

paralel olarak neden pek çok uygarlığın Kıbrıs'ı ele geçirmek
istediğini değerlendiriniz.
İtalya
Karadeniz
Anadolu
Akdeniz
Suriye
Cezayir
Mısır
82
D. Görsel Malzemeyi Analiz Etme
1. Verilen görsellerle ilgili olarak aşağıdaki soruları sıra arkadaşınızla

birlikte yanıtlayınız.
Sorular Yanıtlar
Mozaikler
nasıl yapılmıştır?
Mozaikler neden
yıpranmış olabilir
Görsellerde
tasvir edilen figürler
neyi anlatmaktadır?
Bu üç görsele
ortak bir isim veriniz.
83
2. Kıbrıs'taki yerleşim yerlerinden Amathus'ta ortaya çıkarılmış

nesneyle ilgili aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
a. Bu nesne nedir?
b. Nesne üzerindeki kabartmalarla anlatılmak istenen ne olabilir?
c. Nesne üzerindeki kabartmaları inceleyiniz. Günlük yaşamla ilgili neler

söylenebilir?
d. Nesne nasıl yapılmış olabilir?
84
E. Verilen Metni Tamamlama
Mısır Uygarlığı ile ilgili verilen kelimeleri kullanarak paragrafı
tamamlayınız.
Hiyeroglif Piramit Papirüs Firavun Amon Ra Nil Nehri
Mısır Uygarlığı Nil Nehri kıyısında kurulan çok eski bir uygarlıktır.
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
F. Problem Cümlesi
1. Aşağıda verilen tabloda problem cümleleri bulunmaktadır. Verilen

problemlerle ilgili önerilerinizi boş bırakılan tabloya yazınız.
Problem cümlesi Öneriler
Arkeolojik pek çok kazı alanı

bulunmasına rağmen, ekonomik
sorunlar, bu alandaki çalışmaları
kısıtlamaktadır.
Kazılardan çıkarılan eserlerin yurt

dışına kaçırılması tehlikesi
bulunmaktadır.
Tarihî eserlerin korunması ile ilgili

halk bilinçli değildir.
85
G. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Kıbrıs'ta Mısır Uygarlığı ile ilgili fazla buluntu olmamasının sebebi

nedir?
2. Hitit idaresinde Kıbrıs bir sürgün yeri olarak kullanılmıştır. Bunun

nedeni nedir?
3. İskender İmparatorluğu ile Persler arasında yapılan savaşta, Kıbrıs

kralları hangi tarafı desteklemiştir? Neden?
4. Persler, Kıbrıs krallarının adayı yönetmesine izin verme

karşılığında neler elde etmişlerdir?
H. Benzerlikler Ve Farklılıklar
1. Kıbrıs adasındaki Aka, Dor ve Fenike Kolonileri ile ilgili

ünitede çeşitli bilgiler yer almaktadır. Bu bilgileri
karşılaştırarak kolonilerin benzer ve farklı yönlerini
aşağıdaki tabloya yazınız.
Benzerlikler Farklılıklar
Aka-Dor
Fenike
86
I .Bulmacalar
a. Sözcük Avı
Aşağıda verilen sözcükleri bulmacada bulunuz.
Pankuş Polis Evalton Zenon Baf Çiçero
Firavun Minos Kition Satrap Anal Piramit
Koloni Sidon Afrodit Dor Sargon
87
b. Aşağıda verilen bulmacayı çözünüz.
Soldan Sağa
2. Kıbrıs’ta koloniler kuran maden işçiliğinde
usta bir kavim.
4. Bir uygarlığın başka bir ülkede siyasi, ticari
ve ekonomik amaçlarla kurduğu yerleşim
yerlerinden her biri.
5. Hititlerin kaynaşarak devlet kurdukları
Anadolu’nun yerli halkı.
Yukarıdan Aşağıya
1. Kullandıkları yazıyı kurdukları koloniler
yoluyla Kıbrıs’a getiren uygarlık.
3. Salamis’in krallarından biri.
6. İlk Çağ’da değiş-tokuş yöntemiyle yapılan
ticaret
1
2 3
5 6
88
Etkinlik 1
Etkinliğin Adı:
Eski Mısır ile İlgili Belgesel
Etkinliğin Amacı: Belgesel yolu ile Mısır uygarlığını tanıma.
Etkinliğin Türü: Belgesel İzleme

Etkinliğin zamanlaması: III. Ünite
Sınıf & Ünite
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf III.Ünite
Eski Çağ'da Kıbrıs'a etkisi olan uygarlıkların adaya geliş nedenlerini ve
ada kültürüne etkilerini açıklar.
Görsel materyal okuma, eleştirel ve yaratıcı düşünme.
Kavramlar:
Uygarlık, kavim, mumyalama,

Fen Bilgisi öğretmeninden mumyalama konusunda öğrenciler bilgi
alabilir.
Araç-Gereçler:
Belgesel izletmek için her türlü donanım ve internet.
Belgesel izletilmeden önce öğretmen belgeseli izlemeli ve öğrencilere
uygun olup olmadığını denetlemelidir.
Mumyalar, Firavunların Sırları belgeseli aşağıda verilen linktedir.
http://www.nat-geo.tv/mumyalar-firavunlarin-sirlari/
1. Eski Mısır Uygarlığı yaklaşık ne zaman ortaya çıkmıştır?
2. Eski Mısır nasıl yönetilmiştir?
3. Eski Mısır Uygarlığının insanlık tarihine ne gibi katkıları olmuştur?
Mısır'da gerçekleşen “ilkler nelerdir”? (en az üç tane söyleyiniz.)
89
4. Eski Mısır tanrılarından birinin ismini ve özelliklerini yazın

5. Eski Mısır mezarlarını kazan bir arkeolog ne gibi eşyalarla
karşılaşabilir?
6. Eski Mısırlıların ölülerini mumyalamasının ve mezarlara çeşitli
eşyalar yerleştirmesinin sebebi ne olabilir?
7. Eski Mısır'da mumyalama işlemi nasıl yapılmaktaydı?
8. Eski Mısır'da mezar hırsızları farkında olmadan Mısır tarihine nasıl
katıda bulunmuşlardır?
Kaynakça:
http://www.nat-geo.tv(2007)mumyalar-firavunlarin-sirlari/
90
Etkinlik 2
Etkinliğin Adı:
Hitit-Kıbrıs İlişkileri
Etkinliğin Amacı: Öğrencilerin Hitit ve Kıbrıs ilişkileri

konusunda görsellerden de yararlanarak bir
gazete haberi hazırlama.
Etkinliğin Türü: Gazete haberi hazırlama
Etkinliğin süresi: 1 ders saati (40 dk)

Sınıf & Ünite
Eski Çağ'da Kıbrıs'a etkisi olan uygarlıkları tanır, adaya geliş
nedenlerini ve ada kültürüne etkilerini değerlendirir.
Eleştirel ve yaratıcı düşünme, araştırma.
Kavramlar :
Pankuş, Tavananna.
Her öğrenci Hitit ile ilgili bilgiler bulur. Daha sonra Hitit ile Kıbrıs
ilişkileri konusunda bilgiler bulup bunu gazete haberine çevirir. Gazete
haberi hazırlamak için gazetelerden haberlerin nasıl yapıldığına
bakılabilir. Ayrıca öğretmen sınıfa örnek gazete haberleri getirebilir.
Her öğrencinin hazırladığı gazete haberine göre öğretmen sınıfa örnek
sorular sorarak etkinliği pekiştirir.
Öneriler:
Hazırlanan etkinliklerden bir bölümü sınıfa, okul panosuna konulabilir.
Ayrıca okul yıllığına bir örnek verilebilir.
91
Etkinlik 3
Etkinliğin Adı:
Batık Gemi Müzesi'ni Ziyaret
Etkinliğin Amacı: Tarihi buluntulara ilgi duyma
Etkinliğin Türü: Müze ziyareti


Sınıf & Ünite
Eski Çağ'da Kıbrıs ekonomisinin temel kaynaklarını ve işleyiş
biçimlerini açıklar.
Kazandırılacak Özellikler:
Eleştirel ve yaratıcı düşünme.
Kavramlar:
Koloni, donanma, ticaret, anfora.

Bir arkeologdan sualtı kazılarıyla ilgili bilgi alınır.
Araç–Gereçler:
Kâğıt, kalem, fotoğraf makinesi.
Müze ziyaretine gidiş-gelişlerde öğrencilerin, ulaşım aracında güvenli
seyahat etmesi için gerekli önlemler alınır. Öğrencilerin kale içinde
tarihi eşyalara zarar vermemeleri için önceden uyarılar yapılır.
1-Batık Gemi hangi tarihte kim tarafından bulunmuştur?
2-Geminin sualtı kazısını kimler yapmıştır?
3-Geminin battığı tarih hangi dönemle ilişkilendirilmektedir?
4-Gemide bulunan malzemeler nelerdir?
5-Gemideki amforalarda hangi meyve bulunmuştur?
92
Etkinlik 4
Etkinliğin Adı:
Kâğıttan Mozaik Yapalım
Etkinliğin Amacı: Kağıttan mozaik yapma yoluyla mozaiklerin

yapılma sürecini açıklama.

Etkinliğin süresi: 30 dk.

Sınıf & Ünite
1. Eski Çağ'da Kıbrıs'a hâkim olan uygarlıkların adaya geliş
nedenlerini ve Kıbrıs kültürüne etkilerini açıklar.
2. Eskiçağ uygarlıklarından kalan Kıbrıs'taki maddi kültür varlıklarını
tanır.
İşbirliği, Eleştirel ve yaratıcı düşünme.
Kavramlar:
Mozaik, manastır.

Resim öğretmeninden mozaik yapımı konusunda bilgi alınır.
Araç- Gereçler:
Büyük bir kâğıt parçası, Makas, Kurşun kalem, Tutkal, Renkli ve
dokulu kâğıt
Öğrenciler, makası kullanırken birbirlerini yaralamama, tutkalı çevreye
ve arkadaşlarına bulaştırmama konusunda önceden uyarılır.
Mozaikler ile ilgili görseller verilir. Bu görsellerden biri seçilir. Seçtiğiniz
tasarımınızın ana hatlarını büyük bir kâğıt parçasının üzerine çizin.
Mozaiğin farklı yerleri için hangi renkleri kullanacağınızı planlayın.
Kâğıt parçalarını yaklaşık aynı büyüklükte kareler oluşturacak şekilde
ufak ufak kesin. Bu yapmanın en kolay yolu kâğıt parçalarını makasla
önce düz şeritler halinde kesmek, sonra da bu şeritleri keserek minik
kareler elde etmektir. Tasarımınızın ana çizgilerini takip ederek, kare
kâğıtları, büyük kâğıt parçasının üstüne yapıştırın.
93
Etkinlik 5
Etkinliğin Adı:
Cevaplayalım
Etkinliğin Amacı: Eski Çağ'da Kıbrıs'a gelen uygarlıkların

adaya etkisini açıklama
Etkinliğin Türü: Soru-cevap

Sınıf & Ünite
1- Eski Çağ'da Kıbrıs'a etkisi olan uygarlıkların adaya geliş
nedenlerini ve ada kültürüne etkilerini açıklar.
2- Eski Çağ'da Kıbrıs ekonomisinin temel kaynaklarını ve işleyiş
biçimlerini açıklar.
Araştırma, işbirliği.
Kavramlar:
Uygarlık, egemenlik, koloni, kavim, üs, şehir devleti, gladyatör,
firavun.
Araç–Gereçler:
Kâğıt, kalem.
Verilen soruların bir sütunu bir öğrenciye, diğer sütunu diğer
öğrenciye verilerek cevaplamaları istenir. Daha sonra öğrenciler
kâğıtları değişerek birbirlerinin cevaplarını kontrol ederler.
94
I. Öğrencinin Soruları II. Öğrencinin Soruları
Konu: Kıbrıs'ta Etkisi Olan ve Hüküm Konu: Kıbrıs'ta Etkisi Olan ve Hüküm
Süren Uygarlıklar Süren Uygarlıklar
Adı-Soyadı: ……………………………………… Adı-Soyadı: ………………………………………
1. Kıbrıs'tan hububat ve keten kumaş 1. Kıbrıs'ta St. Mark ile birlikte

ihraç eden Kıbrıs'ta etkisi olan Hristiyanlığı yayan ve daha sonra St.
uygarlığın adı nedir? Barnabas olarak bilinen azizin ismini
yazınız.
Cevap: ........................................ Cevap: ........................................
........................................ ........................................
........................................ ........................................
2. Kıbrıs kralının altın ve falcı da 2. Gemi yapımında usta olan, Kıbrıs'ın

istediği, yöneticileri olan firavunlara ormanlarıyla da ilgilenen ve
piramitler yapılan uygarlığın adı Akdeniz'de koloniler kuran İlk Çağ
nedir? uygarlığının adı nedir?
Cevap: ........................................ Cevap: ........................................
........................................ ........................................
........................................ ........................................
3. “Aşk ve Güzellik” tanrıçası olarak 3. İlk çağ'ın Kıbrıs'ta yaşayan büyük

bilinen ve İlk Çağ'da adı Kıbrıs'la filozofu kimdir?
anılan tanrıça kimdir?
Cevap: ........................................ Cevap: ........................................
........................................ ........................................
........................................ ........................................
4. Gladyatörleriyle ünlü, Kıbrıs'ta da 4. Hindistan'a yaptığı sefer sırasında

hüküm sürmüş İlk Çağ ordusunda Kıbrıslı askerlerin de
uygarlığının ismi nedir? olduğu söylenen Makedonyalı
imparator kimdir?
Cevap: ........................................ Cevap: ........................................
........................................ ........................................
........................................ ........................................
95
96
ÜNİTE 4
Kıbrıs Tarihi KIBRIS'TA ORTA ÇAĞ

6 1. Doğu Roma İmparatorluğu Egemenliğinde Kıbrıs
a. İslam Akınları ve Bizans

b. Ermeniler
c. Maronitler
2. Isaac Comneneus
(İsak Komnen) Egemenliği
3. Haçlı Seferleri ve İngiltere Krallığı
4. Templier (Templar) Şövalyeleri Dönemi
5. Lusignan (Lüzinyan)
Egemenliği (Kıbrıs Latin
Krallığı)

b. Mağusa'da Ceneviz Yönetimi
c. Memlük Hâkimiyeti
97
4. ÜNİTE
Ün te Planı ve Süreler
Ün te Öğrenme Çıktısı Süre/Ders Saat Ders Saat

Sayısı Yüzdel k (%)
Ün te IV 10 (On) 6 ders saat 27
Kıbrıs’ta Orta (240 dk)
Çağ
Ün te Konuları Öğrenme Çıktıları Süre/Ders Saat

1. Doğu Roma
İmparatorluğu
Egemenl ğ nde Kıbrıs
İslam Akınları ve 3 2 ders saat
Kıbrıs (80 dk)
Ermen ler
Maron tler
2. Isaac Comneneus
Egemenl ğ
Haçlı Seferler ve
İng ltere Krallığı
3. Haçlı Seferler ve 1 2 ders saat
İng ltere Krallığı (80 dk)
4.Templ er Şövalyeler
Dönem
5.Lusignan Egemenliği
Kıbrıs Lat n Krallığı
Mağusa’da Ceneviz 6 2 ders saat
Yönet m (80 dk)
Memlük Hakimiyeti
Ders Planı
Ünite Alanı: IV. Ünite Kıbrıs'ta Orta Çağ
Ders Konusu: Lusignan (Lüzinyan) Egemenliği (Kıbrıs Latin Krallığı)
1-Orta Çağ'da Kıbrıs'ta dini yapının oluşumunu siyasal ve ekonomik
nedenlerle birlikte açıklar.
98
2-Orta Çağ'da Kıbrıs'ta yaşanan siyasi ve kültürel gelişmelerin
günümüze yansımalarına yordar(tahmin eder).
3- Kıbrıs'ta kurulan Lusignan krallığının siyasi, dini, toplumsal,
kültürel ve mimari özelliklerini belirler.
4-Kıbrıs'ın jeopolitik- jeostratejik önemini Orta Çağ'da yaşanan
uluslararası rekabetten örnekler vererek kanıtlar.
5- Orta Çağ'da Kıbrıs ekonomisinin kaynaklarını adanın jeostretejik
özellikleriyle ilişkilendirir.
6- Orta Çağ'da Kıbrıs'ta yaşanan siyasal dönüşümlerin adanın sosyal
ve kültürel yapısına etkilerini tartışır.
Ele Alınan Beceriler: Eleştirel ve yaratıcı düşünme, araştırma,
problem çözme görsel okuryazarlık, iletişim ve bilgi teknolojileri
yeterliği
İlişki Kurulan Ara Disiplin: Duyarlı ve etkin vatandaşlık.
Öğretim Strateji Yöntem ve Teknikleri: Sunuş yoluyla öğretim

stratejisi, Araştırma yoluyla öğretim stratejisi, Soru-cevap tekniği,
tartışma tekniği, problem çözme, gösteri yöntemi, grup çalışması
yöntem ve tekniklerine yer verilir.
Öğretim Araç ve Gereçleri: Görsel materyaller, sunum.
Süre: 80 dk
Giriş
Konumuz Kıbrıs'taki Lüzinyan egemenliği. Lüzinyan adını daha önce
duydunuz mu? 500 yıl öncesinde adada hüküm süren Lüzinyan
egemenliğinden günümüze herhangi bir eser gelebilmiş midir?
Uyarı:
Dikkat çekmek ve güdülemek için derse başlarken çeşitli sorular
sorulur. Başlarken bölümündeki bu konuyla ilgili temel kavramlara
yer verilir. Öğrenciler öğrenme
Lüzinyanlar'ın kökeninden, Kıbrıs'a neden ve nereden geldiklerinden
bahsedilir. Hospatilier Şövalyelerinin adamızdaki varlığı hakkında
bilgiler verilir. Lüzinyanlar döneminde Kıbrıs'ta idari açıdan neler
değiştiğini, adadaki sosyal yaşamın en önemli unsurlarından biri olan
avcılığın ilginç yönlerini ve avcılığın sadece bir eğlence değil
devletlerarası ilişkilerde nasıl kullanıldığına dair ilginç bilgiler
verileceği açıklanır. Anadolu Türkleri ile Kıbrıs arasında gerçekleşen
temaslardan söz edilir.
Geliştirme
Bir Fransız soylusu ve şövalye unvanına sahip olan Guy de Lusignan
Haçlı seferleri sırasında Kudüs'e geldi. Burada evlendiği kişi hanedan
üyesi Sbyilla'dı. Kudüs kralı Baldwin'in ölümünden sonra boşalan
tahta Guy de Lüsignan geçer. Selahattin Eyyübi ile yaptığı savaşı
kaybeden Guy de Lusignan topraksız bir Kral olur.
Templier Şövalyelerinin ada halkına karşı tutumlarından dolayı çıkan
isyanı bastırmakta zorlandıkları ve satış bedelini ödeyemedikleri için
Kıbrıs'ı I. Richard'a geri verirler. Bu durum topraksız kral Guy de
99
Lüsignan için bir fırsattı. I. Richard'la anlaşan Guy de Lusignan 1192

yılından 1489'a kadar sürecek olan Lusignan hanedanlığını Kıbrıs'a
taşır.
KIBRIS'IN LÜZİNYANLARA GEÇİŞ SÜRECİNİN TABLO İLE

ANLATILMASI
İngiliz 1
Egemenliği
2
Templier
1- İngiltere adayı Templier şövalyelerine

sattı.
2- Adayı elinde tutamayacağını anlayan
Templier Şövalyeleri Kıbrıs'ı
İngiltere'ye devretti.
Lüzinyan 3- İngiltere adayı Guy de Lüsignan'a
sattı.
Egemenliği
Uyarı:
Tartışalım bölümünde yer alan tartışma sorusu öğrencilere yöneltilir.
Öğrencilere bir önceki konu olan İngiliz Hâkimiyeti hatırlatılarak
devamını getirmeleri istenir.
Uyarı:
Guy de Lusignan'ı ve Selahattin Eyyübi'yi de anlatan Cennetin Krallığı
filminin ilgili sahneleri daha önceden hazırlanarak izletilebilir.
(Öğretmen bu aşamada 4. Etkinliği izletebilir.)
Lüzinyanlar döneminde Lefkoşa adanın başkentiydi. Burası meyve

bahçeleriyle dolu soyluların yaşadıkları bir şehirdi. Birçok gezgin ve
tüccar bu şehri ziyaret ediyordu. Lüzinyanlar adada Fransızcayı kendi
aralarında etkin olarak kullansalar da adada bunun dışında birçok dil
konuşuluyordu.
Guy de Lusignan, adayı rahatça yönetebilmek için feodal bir düzen

kurmuştur. Feodalizm zenginlik ölçüsünün toprak olduğu, toprağa
bağlı köleliğin esas alındığı bir yönetim sistemidir.
100
FEODAL DÜZENİN GENEL HATLARIYLA PİRAMİTTE
GÖSTERİLMESİ
Soylular
Din adamları
Tüccarlar
Köleler
101
KIBRIS'TA AVCILIĞIN UNSURLARININ KAVRAM ŞEMASINDA

GÖSTERİLMESİ
KIBRIS'TA
AVCILIK
Av için Kullanılan Av Hayvanları

Hayvanlar Muflon, Tavşan,
Doğan,
Çeşitli Açılardan Lüzinyan döneminde Kıbrıs'ta avcılık

Sosyal aktivite, Eğlence
Kullanılan av hayvanlarının çeşidi ve sayısına göre statü
belirtisi. Av Hayvanlarının etinden ve postundan yararlanma.
Devletlerarası ilişkilerde (diplomasi) avcı hayvanların hediye
olarak verilmesi.
Uyarı:
Tartışalım bölümündeki avcılık sorusu ile ilgili öğrencilere sorular
sorulur.Bu tartışma günümüzdeki avcılık ile de bağdaştırılarak
yapılabilir. Avcılıktan bahsederken doğal çevrenin korunması ile ilgili
öğrenciler telkin edilir.
Uyarı:
Tartışalım bölümünde yer alan Lüzinyan döneminde adanın refah
seviyesi artmıştır. Bunu etkileyen faktörler neler olabilir? Sorusu
sorulduktan sonra konu balık kılçığı tekniği ile pekiştirilir.
102
LÜZİNYANLAR DÖNEMİNDE REFAH SEVİYESİNİN ARTMASININ
NEDENLERİNİN BALIK KILÇIĞI TEKNİĞİ İLE AÇIKLANMASI
Lüzinyanların Ada'dan elde Halktan

Kıbrıs'ı ettikleri aldıkları
kendilerine gelirleri yine vergileri
yurt olarak buraya indirmeleri
kabul etmeleri harcamaları.
LÜZİNYANLAR
DÖNEMİNDE
REFAH
SEVİYESİNİN
ARTMASININ
NEDENLERİ
Adaya çok Adaya birçok Akdeniz

sayıda ticaret mimari eserin ticaretinin ve
adamı ve inşa edilmesi hac yollarının
sanatçı durak yeri
gelmesi olması.
Uyarı: Anadolu Selçuklu Devleti ile Lüzinyan Devleti arasındaki

ilişkilere girmeden önce Anadolu Selçuklu Devleti hakkında bilgi verilir.
Lüzinyanlar gıda ihtiyaçlarının bir bölümünü Antalya ve civarından
karşılıyorlardı. Bir dönem Lüzinyanlar Antalya'yı bu bölgedeki
Rumların da yardımını alarak ele geçirdiler. Anadolu Selçuklu Devleti
Akdeniz sahillerinin en önemli şehirlerinden biri olan Antalya'yı kontrol
altına alınca Doğu Akdeniz ticaretinde Lüzinyanlarla rekabet haline
girer. Selçuklu hükümdarı ile Lüzinyan Kralı arasında 1220 yılında
yapılan antlaşmayla iki ülkenin tüccarları karşılıklı olarak serbestçe
dolaşım ve ticaret hakkına sahip oldular. Ayrıca korsan saldırılarına
karşı da işbirliği yapacaklardı.
103
a. Kıbrıs Latin (Katolik) Kilisesi

Uyarı: Katolik ve Ortodoks ayrımının nedenleri hatırlatılacak.
Lüzinyanlar döneminde Kıbrıs'taki Katolik kilisesinden bahsetmeden
önce Papazların evlenemediklerinden, günah çıkarma inançlarının
olduğundan, Bu mezhebe bağlı olan kişilerin evlendikten sonra
boşanamadıklarından bahsedilerek öğrencilerin konuya karşı ilgileri
artırılabilir.
Kıbrıs'ta Katolik Kilisesinin Kuruluşu (1196)

Katolik inancında olan Lüzinyanlar Kıbrıs Katolik Kilisesini kurunca
adadaki Ortodoks halk için sıkıntılı günler başlar.
Kıbrıs'taki Katolik Kilisesinin Örgütlenme Düzeninin Kavram
Şemasında Gösterilmesi
Lefkoşa Katolik Kilisesi

(Merkez)
Baf Mağusa Limasol

Piskoposluğu Piskoposluğu Piskoposluğu
İstanbul merkezli Bizans İmparatorluğu adanın Latinlere

geçmesinden rahatsız olur, özellikle Katolik Kilisesinin kuruluşuyla bu
rahatsızlığı iyice artar. Bizans'ın adayı tekrar alma fikri ortaya
çıktıysa da, IV Haçlı Seferleri sırasında İstanbul'un Latinler
tarafından yağmalanması ve işgal edilmesi bu fikrin hayata
geçirilmesine engel olur. Böylece adadaki Ortodoksların İstanbul ile
bağlantıları tamamen kesilmiş olur.
1260'da Papa tarafından yayınlanan Bulla Cypria ile ada genelinde

tüm kiliseler için toplanan yardımların Katolik Kilisesi tarafından
denetlenecektir. Lefkoşa'daki Latin Piskoposluğunun adanın tek
başpiskoposluğu olduğu, Ortodoks piskoposların hepsinin Katolik
Başpiskoposluğuna bağlı olacağı, Kendi aralarında seçimle atanan
Ortodoks piskoposlar kraldan onay alarak Latin başpiskoposluğuna
bağlılık yemini edeceklerdi. Bu hükümlerin uygulanması tam olarak
gerçekleşmediyse de Kıbrıs'taki Ortodoksların Katolikler tarafından
baskı altına alınmasında yeterli bir unsur olacaktı.
Uyarı:
Yukarıda verilen Bulla Cypria'nın hükümleri okunduktan sonra
öğrenci kitabında da olan tartışalım sorusu verilirse, öğrencilerin bu
konuda daha verimli fikirler üretmelerine yardımcı olacaktır.
Sonuç
Öğrencilerin bu derste en fazla ilgilerini çeken konunun ne olduğu
sorulur ve paylaşmaları istenir. Öğrencilerin aklına takılan sorular
104
varsa cevaplanır. Bir sonraki derste hangi konular işleneceği hakkında
bilgi verilir.
Değerlendirme
Öğrencilere ders ile ilgili sorular sorulur. Klasik sorular yanında
alternatif değerlendirme çalışmalar da yapılabilir.

Asbridge, T. (2010) . Haçlı Seferleri. ( Çeviren: Ekin Duru), İstanbul:
Say Yayınları
Ata, B. ( Ed). (2013) Tarih Öğretmenlerine Aktif Tarih Ortamı İçin 100
Etkinlik. İstanbul: Pegem Akademi
Cahen, C. (2000). Osmanlılardan Önce Anadolu. İstanbul: Tarih Vakfı
Yurt Yayınları
Davis, N. (2006). Avrupa Tarihi. ( Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay),
Ankara: İmge Kitabevi
Demirkent, I. (1997). Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık
Diehl, C. (2006) Bizans İmparatorluğu'nun Tarihi. İstanbul: İlgi
Yayınları
Fleet, K. (2009). Erken Osmanlı Döneminde Türk- Ceneviz Ticareti.
İstanbul: İş Bankası yayınları
Gregory, T. G: (2008). Bizans Tarihi. (Çeviren: Esra Ermert),
Gürkan, H. M. (2006). Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa. Lefkoşa: Galeri
Kültür Yayınları
Gürkan, H. M. (2008). Kıbrıs'ın Sisli Geçmişi. Lefkoşa: Galeri Kültür
Yayınları
Holt, P. M. (1999) . Haçlılar Çağı. 11.Yüzyıldan 1517'ye Yakındoğu.
İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
Martin, S. (2009) Tüm Gizemleriyle Tapınak Şövalyeleri . İstanbul:
kalkedon Yayınları
Nicolle, D. (2011) Üçüncü Haçlı Seferi. 1191( İllüstrasyonlar: Chrrista
Hook). (Çeviren: L. Ece Şakar) , İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları
O'shea, S. (2011). İnanç Denizi. Ortaçağ Akdeniz'inde İslam ve
Hıristiyanlık. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Ostrogorsky, G. (1986). Bizans Devlet Tarihi. ( Çeviren: Fikret
Işıltan), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
Pryor, J. H. (2004)Akdeniz'de Coğrafya, Teknoloji ve Savaş. Araplar,
Bizanslılar, Batılılar ve Türkler. İstanbul: Kitap Yayınevi
Read, P.P. (2003) Tapınak Şövalyeleri. Ankara: Dost Kitabevi
105
A. Aşağıdakileri uygun şekilde çizerek eşleştiriniz.
Doğu Roma A 1 Bizans
Papa B 2 İsak Komnen
Sahte belge C 3 Lüzinyan
Feodal yönetim D 4 Hz.Osman
İslam akınları E 5 Katolik Kilisesi
B. Aşağıda numaralandırılmış şekiller içerisinde cevaplar

bulunmaktadır. Verilen soruları şekillerdeki numaraları
kullanarak cevaplayınız.
1 Guy de Lusignan 6 Bulla Cypria 11 İstanbul
2 Ceneviz 7 I.Richard 12 Venedik
3 Barsbay 8 Hala Sultan 13 Memlük
4 II. James 9 Feodal Düzen

14 Isaac Comneneus
5 Salamis 10 Vatikan 15 Anadolu Selçuklu Devleti
1) Kıbrıs'a hakim olan Memlük sultanı kimdir?
2) Kıbrıs'a Lüzinyanlardan sonra hangi İtalyan şehir devleti hâkim

olmuştur?
3) Kıbrıs'a sahte bir belge ile gelen ve egemenlik kuran kral kimdir?
4) Katolik mezhebinin merkezi neresidir?
5) Doğu Roma İmparatorluğu'nun merkezi neresidir?
6) Lüzinyan Krallığı hangi devlet ile ticari ilişkiler kurmuştur?
7) Bizans döneminde Konstantia adını alan şehir hangisidir?
8) İslam akınları sırasında şehit olan ve adına Larnaka'da türbe

yapılan kişi kimdir?
9) 3. Haçlı seferine katılan ve Kıbrıs'ı alan kral kimdir?
106
10) Orta Çağ Avrupası’nın yönetim şekli olan ve adada Lüzinyan
döneminde kullanılan yönetim biçimi nedir?
11) İlk Lüzinyan kralı kimdir?
12) Katerina Cornaro'nun eşi olan son Lüzinyan kralı kimdir?
13) Lüzinyanlar döneminde yayınlanan dinî belgenin adı nedir?
14) Lüzinyan döneminde Mağusa'yı yöneten İtalyan şehir devletinin adı

nedir?
15) Orta Çağ'da Mısır'da kurulan devlet hangisidir?
C. Benzerlikler ve Farklılıklar
1. Templar Şövalyeleri ile Hospitalier Şövalyelerinin benzerliklerini

şema üzerine yazınız.
Hospitalier Benzerlikler Templar

Şövalyeleri Şövalyeleri
2. Batı Roma İmparatorluğu ve Doğu Roma İmparatorluğu ile ilgili

ünitede çeşitli bilgiler yer almaktadır. Bu bilgileri karşılaştırarak iki
imparatorluğun benzer ve farklı yönlerini aşağıdaki tabloya yazınız.
İmparatorluk Benzerlikler Farklılıklar
Batı Roma
İmparatorluğu
Doğu Roma
İmparatorluğu
107
3. Katolikler ile Ortodokslar ile ilgili ünitede çeşitli bilgiler yer

almaktadır. Bu bilgileri karşılaştırarak Katolik ve Ortodoks
mezheplerinin benzer ve farklı yönlerini aşağıdaki tabloya yazınız.
Mezhepler Benzerlikler Farklılıklar
Katolik
Mezhebi
Ortodoks
Mezhebi
4. Lefkoşa ve Mağusa'nın eski dönemleri ile ilgili ünitede çeşitli

bilgiler yer almaktadır. Bu bilgileri karşılaştırarak iki şehrin benzer ve
farklı yönlerini aşağıdaki tabloya yazınız.
Şehirler Benzerlikler Farklılıklar
Lefkoşa
Mağusa
108
108
D. Metin Tamamlama
Etkinlik 5
Aşağıda Kıbrıs'la ilgili olarak St. Hilarion efsanesinin bir bölümü

verilmiştir. Efsanenin geriye kalan bölümünü hayal gücünüzü
kullanarak tamamlayınız. Tamamladığınız efsaneyi bilinen şekliyle
karşılaştırınız.
Rivayete göre kale, Kıbrıs'ın en güzel ve en zalim kadını olan ve

'Regaena' (Recina) adıyla bilinen bir kraliçe tarafından inşa ettirilmiş.
Kalenin inşa edilmesi için askerlerin denetiminde çalışan işçilere,
yüksek bir kaya üzerine oturarak nezaret eden zalim kraliçe, onların
soluklanmalarına bile izin vermiyormuş
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
109
E. Tablo doldurma.
Aşağıda verilen tabloyu doldurunuz.
Kıbrıs'a dış ülkelerden Kıbrıs'ta

gelip yerleşen halklar Dinleri yaşadıkları bölgeler
Ermeniler
Maronitler
F. Empati Kurma
“Lüzinyan Dönemi'nde adada feodal bir düzen vardı. Bu düzene göre

halk, sahip olduğu haklar bakımından üç sınıfa ayrılmıştır. En düşük
sınıfta olanlar yıllık bir vergi ödemek ve bağlı olduğu lorda
(asilzadeye) haftada iki gün bedava (angarya) çalışmak
zorundaydılar. Üstelik halk yetiştirdiği ürünlerin üçte birini de lorda
vermekteydi. Bu sınıftaki Kıbrıslılar bağlı olduğu lordun tam
egemenliği altındaydılar.”
Siz Lüzinyan Dönemi'nde bu şekilde yaşayan biri olsaydınız ne

yapardınız?
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
110
2. İlk Çağ ve Orta Çağ'da Kıbrıs'ta yaşayan halkın, yöneticilerden
şikâyet ettikleri çeşitli konular bulunmaktaydı.Halkın şikâyet
konularını tartışarak, en fazla şikâyet ettikleri konulardan en az
şikâyet ettiklerini düşündüğünüz konulara göre sıralayınız.
Şikâyet Konuları Önem Sırasına Göre
1. Şehirlerin talan edilmesi 1.

2. Ağır vergiler 2.
3. Depremler 3.
4. Çekirge istilaları 4.
5. Salgın hastalıklar 5.
6. Angarya 6.
G. Görsel Materyal Analizi
A. Yanda verilen eserlerin kullanım

amacı ne olabilir?
B. Bu eserler neden çok yüksekte

yapılmışlardır?
C. Bu eserlerlerin neden yapıldığını

araştırarak yazınız.
111
H. Yargılar- Kanıtlar
A Tablosu'nda verilen Yargıları kanıtlayan cümleleri B Tablosu'na yazınız.

Yargılar Kanıtlar
Ör: Maruniler Hristiyan bir Ör: KKTC'de Koruçam'da yaşamakta olup,

topluluktur. kendilerine ait kiliseleri bulunmaktadır.
1. ”Lüzinyan Dönemi'nde 1. ..................................................................

Kıbrıs ekonomik ve ticari ......................................................................
açıdan canlanmıştı. ......................................................................
2. Kıbrıs'a egemen olan 2. ..................................................................

devletlerin Kıbrıs'ı elde tutma ......................................................................
süreleri çok farklıdır. ......................................................................
3. Lüzinyan Dönemi'nde 3. ..................................................................

Kıbrıs'ta çok önemli mimari ......................................................................
eserler yapılmıştır. ......................................................................
4. Orta Çağ'da Kıbrıs'ta tek 4. ..................................................................

halk yaşamıyordu. ......................................................................
......................................................................
5. Orta Çağ'da Kıbrıs'ta 5. ..................................................................

yaşayan halk birçok savaştan ......................................................................
etkilenmiştir. ......................................................................
İ. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1- Müslüman Arapların Kıbrıs'a sefer düzenlemelerinin nedenleri nelerdir?
2- Roma Uygarlığı'nın dünya medeniyetine katkıları nelerdir?
3- Kıbrıs halkının Rumca konuşmasına neden olan gelişme nedir?
4- Kıbrıs halkının İsak Komnenus ile Templier Şövalyelerinin yönetimlerinden memnun

olmamasının ortak nedeni nedir?
5- Kıbrıs'a hâkim olan Lüzinyanlar adada kalıcı olmak istiyorlardı. Bunu

gerçekleştirmek için kendilerinden önceki yönetimlerden farklı olarak ne gibi önlemler
almışlardır?
6- Lüzinyanlar dönemindeki avcılıkla günümüzdeki avcılık arasındaki benzerlikler ve

farklılıklar nelerdir?
7- İlk Çağ ve Orta Çağ'da Kıbrıs farklı uygarlıkların yönetimi altına girmiştir. Bunun
nedenini açıklayınız.
8- Cenevizlilerin Mağusa'yı ele geçirmeleri bu şehri ve insanlarını nasıl etkilemiştir?
9- Templar ve Hospitailer Şövalyelerinin Kıbrıs'a gelme nedenleri neler olabilir?

112
I. Şema doldurma
Aşağıda Lüzinyan Krallığı ile ilgili verilen tabloyu doldurunuz.
Ticaret İlişkisi: İlk Kralı:

………………………… …………………………
………………………… …………………………
………………………… …………………………
………………………… …………………………
………………………… …………………………
………….................. …………..................
Dini: Başkenti:
………………………… …………………………
………………………… …………………………
Lüzinyan Egemenliği
………………………… …………………………
………………………… …………………………
………………………… …………………………
………….................. …………..................
Önemli Lüzinyan Sosyal Hayat:

Eserleri: …………………………
…………………………
…………………………
…………………………
…………………………
…………………………
Halk Sınıfları:
…………………………
…………………………
…………………………
…………………………
…………………………
…………………………
…………..................
…………………………
…………………………
…………………………
…………..................
113
J. Bulmacalar
1. Sözcük Avı
Aşağıda verilen sözcükleri bulmacada bulunuz. Sözcükler sağdan

sola, soldan sağa, aşağıdan yukarı, yukarıdan aşağıya ve çapraz
olarak yerleştirilmiştir.
Bizans Bulla Cypria Katherina Cornaro Şövalye
Salamis Ceneviz Memlük
Venedik Hala Sultan Bufavento Kantara
Ledra Templar Barsbay
A S E R F G T B E K H Y L Ş Ö V A L Y E Ş
B U F A V E N T O A V S E M N B C D J G H
M K R T A T H G K H A L A S U L T A N Y Ğ
G H E R T E B S Y E A V K O I K L Ş Ö P O
B M L Ö M N R K A N T A R A F D A M M H I
K Y U D G B V İ C L A D G E R H L T E Y U
B İ Z A N S G H N K A L G D E R E H M L Ş
A Y J K O L D F E A V M G İ Ş O D K L J Y
E G K Y U M Z U K L C G İ H B P R E Ü G A
R E İ R T F İ G A H K O E S P Y A J K A B
T A D B E B V D E R P Ş R L N M L K O H S
Y F E Y N O E U O Ğ P Ü R N Y K G T O J R
U T N U T P N T G Y B U L L A C Y P P İ A
I T E M P L A R A H A L A T J R H K T L B
K L V J G T C F T A F V R T L P O Ğ Ş M O
114
2) Aşağıda verilen
bulmacayı çözünüz.
Solsan Sağa
3. Lüzinyan krallarının Yukarıdan Aşağıya
Kıbrıs krallığı yanında 1. Lüzinyan Dönemi’nde zenginliğiyle
taç giydiği krallıklardan ünlü liman kenti.
biri. 2. Sahte belgeyle Kıbrıs’a egemen olan
4. Kıbrıs’ta İslam Kıbrıs imparatoru.
akınlarına karşı yapılan 5. St.Nikolas Katedarli’nin avlusunda
kalelerden biri. bulunan tarihi anıt ağaç.
7. İslam Akınları sırasında 6. Feodal sistemde soylu sınıfından
Kıbrıs’ta şehit olan kimse.
Hz.Muhammet’in süt
annesinin kardeşi olan
kişi.
8. Kıbrıs’ta Koruçam’da 1
halen yaşayan halk.
2
115
Etkinlik 1
Etkinliğin Adı:
Batı Roma ve Doğu Roma'nın Farklı ve Ortak Yönleri
Batı Roma ve Doğu Roma

İmparatorlukları'nın benzer ve farklı yönleri
Etkinliğin Amacı: ile yaşanan olayları venn şemasına
yerleştirerek öğrenme.
Etkinliğin Türü: Venn şeması, Grup çalışması
Etkinliğin zamanlaması: IV. Ünite
1 hafta (Derste ödev olarak verilecek.

Etkinliğin süresi: Bir hafta sonra istenecek)
Sınıf & Ünite III.Ünite

Öğrenme Alanı: 6.Sınıf IV.Ünite
Doğu Roma ve Batı Roma imparatorlukları arasındaki siyasi, idari ve
mezhep farklarını karşılaştırır. Benzerliklerini ayırt eder.
Araştırma becerileri, Eleştirel ve yaratıcı düşünce.
Kavramlar:
İmparatorluk, vali, Hristiyanlık, İncil, ayaklanma, kanun, akın,
mezhep, Rumca
Farklı Konu ve Disiplinlerle İlişkilendirme: Matematik

öğretmeninden venn şemasının kullanılması konusunda ayrıntılı bilgi
alma
Öğrenciler ikişerli guruplara ayrılır. Öğrencilere bir sonraki derse
kadar süre verilir. Bir öğrenci ders kitabındaki III. Ünitede olan Roma,
diğer öğrenci de IV. Ünite'de olan Doğu Roma (Bizans İmparatorluğu)
bölümünü inceleyerek numaralandırılmış olarak verilen bilgilerin kendi
bölümüyle ilgili olanlarını işaretlerler. Çizecekleri venn şemasının
özellikleri hakkında matematik öğretmenlerinden yardım alırlar.
Okudukları ve kendi bölümleriyle ilgili olan numaralandırılmış bilgileri
ortak olarak çizdikleri venn şeması içine yazarlar. Seçtikleri bilgi
numaralardan her ikisinde de varsa bu numarayı kesişim yerine
yazarak Doğu ve Batı Roma arasındaki ortak yönleri tespit ederler.
116
Etkinlik 2
Etkinliğin Adı:
Halife Kavramının Kökeni ve Tarihsel Gelişimi
Etkinliğin Amacı: Halife kavramının kökenini ve gelişimini

inceleme.
Etkinliğin Türü: İnceleme-Araştırma


Sınıf & Ünite
Doğu Roma döneminde Kıbrıs'ta yapılan İslam akınlarının nedenlerini
ve sonuçlarını değerlendirir.
Araştırma.
Kavram: İslam, halife, İslamiyet, Kuran-ı Kerim

Din ve Ahlak Bilgisi hocasından halife konusunda bilgi alabilirler.
Bu etkinlik ile “halife” kavramının Arapçadaki gerçek anlamından
başlanılarak siyasi ve dinî anlamlar yüklenme sürecinin tümüne
değinilmesini ve günümüze değin kullanımındaki anlam
değişikliklerinin ifade edilmesini, zaman içinde halife ile birlikte
kullanılan diğer unvanların ve bu unvanların anlamlarının belirtilmesini
sağlayınız.
117
Etkinlik 3
Etkinliğin Adı:
Templer (Tapınak Şövalyeleri) Belgeseli
Etkinliğin Amacı: Templer(Tapınak) Şövalyeleri'nin Kıbrıs'a

etkilerini inceleme
Etkinliğin Türü: Belgesel izleme
43 dakika (I.Bölüm)
Etkinliğin süresi: ( etkinliğin tamamı 1 saat 28 dakikadır.)
Sınıf & Ünite

Orta Çağ'da Kıbrıs'ta yaşanan siyasi ve kültürel gelişmelerin günümüze
yansımalarını tahmin eder
3- Haçlı Seferlerinin Kıbrıs'a etkisini açıklar.
Bilgi ve iletişim teknolojisi yeterliliği, görsel materyal okuma becerisi.
Kavramlar:
Haçlı seferleri, Papa, Şövalye
Araç-Gereçler:
Belgesel izletmek için gerekli donanım ve internet
Templer( Tapınak Şövalyeleri) Belgeseli aşağıda verilen linktedir.
www.youtube.com/watch

Sorular:
1.) Templer şövalyeleri kaç şövalye tarafından kurulmuştur? Amaçları
neydi?
2.) Katolik kilisesi Haçlı seferlerine daha çok katılım sağlamak için
Hıristiyanları hangi vaatlerle teşvik ediyordu?
3.) Templer Şövalyeleri'ne niçin Tapınak Şövalyeleri de denmektedir?
4.) Süleyman mabedi hangi dinler için, neden önemlidir?
5.) Kudüs'ü 1187 Hittin Savaşı ile Haçlılardan alan İslam hükümdarı
kimdir?
6. Templer Şövalyeleri'nin Süleyman mabedinin tepesinde aradıkları
neydi?
Kaynakça:
Templer (Tapınak) Şövalyeleri, Margaret G. Kim,
ProducedbyMindworksMedraGroupIncForTheHistory Channel.
www.youtuobe.com/watch
118
Etkinlik 4
Etkinliğin Adı:
Cennetin Krallığı Filmi
Etkinliğin Amacı: “Cennetin Krallığı” filmi aracılığıyla, Haçlı

seferlerinin Kıbrıs üzerindeki etkilerini
kavrama.
Etkinliğin Türü: Film izleme etkinliği
Etkinliğin süresi: 80 dakika (I. Bölüm)

( Filmin tamamı 1 saat 45 dakikadır.).
Sınıf & Ünite

1-Orta Çağda dünyadaki ve Kıbrıs'taki siyasi durumu devletlerarası
ilişkiler bakımından değerlendirir
2-Haçlı Seferlerinin Kıbrıs'a etkilerini açıklar
Bilgi ve iletişim teknolojisi yeterliliği, araştırma .
Kavramlar:
Haçlı Seferleri, Hristiyanlık, Şövalye, Kral,
Araç- Gereçler:
Belgesel izletmek için gerekli donanım ve internet
Filmin süresi bir ders saatinden fazla olduğu için sadece ilgili bölümler
kısaltılarak izletilebilir. (Ders öncesi öğrenciler filmin tamamını evde
de izleyebilirler.) Film izletildikten sonra öğrencilere aşağıdaki
örneklere benzer sorular yöneltilir.
1- Kudüs'ü bu kadar önemli kılan nedir? Hristiyanlar Müslümanlar ve

Yahudiler Kudüs'e neden bu kadar değer veriyorlar?
2- Filmde Guy de Lusignan nasıl bir kişidir?
3- Savaş Kudüs'teki yerli halkı nasıl etkilemiştir?
4- Filimde sizi en çok etkileyen sahne hangisiydi?
119
Etkinlik 5
Etkinliğin Adı:
Metin Çalışması
Etkinliğin Amacı: IV. Ünitede öğrenilen konuların metin

yazma ile kavranması
Etkinliğin Türü: Yaratıcı yazma, ilişkilendirme, metin yazma

Etkinliğin süresi: 15 dakika

Sınıf & Ünite
1-Orta Çağda dünyadaki ve Kıbrıs'taki siyasi durumu devletlerarası
ilişkiler bakımından değerlendirir.
2-Doğu Roma ve Batı Roma imparatorlukları arasındaki siyasi,
mezhepsel, kültürel, mimari farkları karşılaştırır.
3-Haçlı Seferlerinin Kıbrıs'a etkilerini açıklar
4-Orta çağda Kıbrıs'ta dini yapının oluşumunu siyasal ve ekonomik
nedenlerle birlikte açıklar.
Araştırma becerisi, eleştirel ve yaratıcı düşünce, okuryazarlık
Kavram:
Haçlı Seferleri, Şövalye, Azınlıklar, Merkez, İslam Akınları
IV. Ünitenin bitiminde öğrencilere evlerinde bu üniteyi tekrar
okumaları istenir. Bir sonraki derste öğrencilere aşağıdaki kelimeler
de verilerek IV. Ünite hakkında bir metin yazmaları istenir. Bu etkinlik
için 15 dakika ayrılır.
Kullanılması gereken sözcükler ve tarihler:

Bizans İmparatorluğu, Konstantia,649, Maruniler, 3. Haçlı Seferi, I.
Richard, Templar Şövalyeleri, Guy de Lusingan ve Lefkoşa .
120
Etkinlik 6
Etkinliğin Adı:
Tanıtım Broşürü
Etkinliğin Amacı: Kıbrıs'taki tarihi eserler ile ilgili bir tanıtım

broşürü hazırlama.

Etkinliğin zamanlaması: IV. Ünite Araştırıp hazırlama

Sınıf & Ünite
1. Orta Çağ'da Kıbrıs'ta yaşanan siyasi ve kültürel gelişmelerin günümüze
yansımalarını tahmin eder.
2. Kıbrıs'ta kurulan Lusignan krallığının siyasi, dini, toplumsal, kültürel ve
mimari özelliklerini belirler.
Araştırma becerisi, eleştirel ve yaratıcı düşünce
Kavramlar:
Katedral, Krallık, gotik.

Resim öğretmeninden bu konuda bilgi alınabilir.
Araç- Gereçler:
Karton, yapıştırıcı, tarihi eserler ile ilgili fotoğraflar, resimler, renkli kalemler.
Tanıtım broşürü hazırlanırken sınıf dört kişilik gruplara ayrılır. Her gruba
aşağıda sıralanan tarihi eserlerden biri verilerek bunlar hakkında bir tanıtım
broşürü hazırlamaları istenir. Bu broşür o eseri gezecek olan kişilere bilgi
vermelidir. Öğrenciler bu konuda araştırma yapıp, bilgileri toplamalı, görseller
bulmalı ve broşürü hazırlamalıdırlar. Bu hazırlanan broşürü sınıfta
arkadaşlarına ve öğretmenlerine sunmalıdırlar.
Tarihi Eserler
Bellapais Manastırı - Venedik Sarayı - St. Barnabas Manastırı - St. Sophia
Katedrali - St. Nicholas Katedrali - St. Katherina Kilisesi - Othello Kalesi -
Sourp Magar Manastırı
Kaynakça:
Kıbrıs ile ilgili tarihi eser kitapları, Turizm bakanlığına ait tanıtım broşürleri,
internet
121
Etkinlik 7
Etkinliğin Adı:
Kronolojik Sıralama
Etkinliğin Amacı: IV. Ünite'de geçen olayları kronolojik olarak
sıralayarak kronolojik düşünme becerisini
kazandırma
Etkinliğin Türü: İkili grup çalışması
Etkinliğin süresi: 15 dk.

Sınıf & Ünite
Orta Çağda dünyadaki ve Kıbrıs'taki siyasi durumu devletlerarası
ilişkiler bakımından değerlendirir
Araştırma becerisi, okuryazarlık.
Kavramlar:
Akın, İmparatorluk, egemenlik,

Matematik, sayılar
Öğrenciler ikişerli guruplara ayrılır. Kubaşık eğitimin faydalarından
yararlanmak için akademik olarak farklı seviyelerdeki öğrencilerin
yan yana gelmesine özen gösterilir. Öğrencilerden tarih şeridi
yapmak için dikey olarak iki yönlü ok çizmeleri istenir. Bu tarih
şeridine ilk olarak miladi 0 rakamının yazmaları istenir. Daha sonra
sırasıyla en eski tarihten başlayarak öğrencilere verilen tarihleri ve
olayları belirli bir süre içinde kronolojik olarak sıralamaları söylenir.
Verilen sürenin dolmasıyla öğretmen tahtada doğru sıralamayı
yaparak etkinliği bitirir.
Aşağıda Orta Çağ'da Kıbrıs'ta yer alan olayları tarih şeridi üzerinde
gösteriniz.
Bulla Cypria belgesinin yayınlanması- 1260

Isaac Comneneus Egemenliği 1184-1191
I. Richard'ın Kıbrıs'a gelmesi 1191
Doğu Roma İmparatorluğu- 395
LüzinyanEgemenliği'nin başlaması– 1192
Mağusa'da Ceneviz yönetiminin bitişi- 1464 Miladi 0
Kıbrıs'a İslam akınları- 649
Milat 0 tarihi zaman çizelgesinde gösterilecek
Örnek zaman çizelgesi yukarıda verilmiştir.

122
ÜNİTE 5
Kıbrıs Tarihi YENİ ÇAĞ'IN BAŞLARINDA KIBRIS

6 Venedik Egemenliği
Etkinliğin Türü:
Etkinliğin zamanlaması:
Etkinliğin süresi:
Sınıf & Ünite

Öğrenme Alanı:
123
Öğrenme Öğrenme Çıktısı Süre/ Ders Saat : Ders Saat

Alanı/Ün teler Sayısı Yüzdel k (%)
Ün te V. Yen 3 2 ders saat 7.69
Çağ’ın (80 dk)
Başlarında
Kıbrıs
Ün te Konuları Öğrenme Çıktıları Süre/ Ders Saat

Venedik Egemenliği 3 2 ders saati ( 80 dk)
Ders Planı
Ünite Alanı: V. Ünite Yeni Çağ'ın Başlarında Kıbrıs
Ders Konusu: Venedik Egemenliği
1- Yeni Çağ'ın başlarında dünyadaki ve Kıbrıs'taki siyasi durumu

devletlerarası ilişkiler bakımından değerlendirir.
2- Venedik idaresinde Kıbrıs'ın siyasi, dini, toplumsal, kültürel ve

mimari özelliklerini açıklar.
3- Yeni Çağ'da Kıbrıs'ta yaşanan siyasi dönüşümlerin adanın sosyal

ve kültürel yapısına etkilerini tartışır.
Ele Alınan Beceriler: Eleştirel ve yaratıcı düşünme, Araştırma,

problem çözme
İlişki Kurulan Ara Disiplin: Duyarlı ve etkin Vatandaşlık.
Öğretim Strateji Yöntem ve Teknikleri: Sunuş yoluyla öğretim

stratejisi, Araştırma yoluyla öğretim stratejisi, Soru-cevap tekniği,
tartışma tekniği, problem çözme, gösteri yöntemi, grup çalışmasına
yer verilir.
Öğretim Araç ve Gereçleri: Görsel materyaller, belgesel
Süre: 80 dk
Giriş
Öğretmen öğrencilerine Yeni Çağ'ın başlarında Kıbrıs konusuna
geçmeden önce Yeni Çağ ne zaman başlar? Yeni Çağ hakkında neler
biliyorsunuz? Venedik nerededir? Venedik hakkında ne biliyorsunuz?
124
Kıbrıs'ta Venedik dönemi eserlerinden hangilerini biliyorsunuz? Duka
nedir? gibi sorular sorar. Başlarken bölümünde yer alan soruları sorar
ve temel kavramları öğrencilerin bilip bilmediklerini öğrenir.
Yeni Çağ'da Kıbrıs'ta egemenlik kuran Venediklileri, bu dönemde

dünyanın, Akdeniz'in durumunu, devletlerarası ilişkileri, Kıbrıs'ın
önemini öğrencilerine anlatacağını söyler. Ayrıca adada Venedik'in dini
ve toplumsal faaliyetlerini, mimari yapılarını ve Yeni Çağ'da ne gibi
değişiklikler olduğunu aktaracağını belirtir. ( Dikkat çekmek ve
güdülemek için derse başlarken çeşitli sorular sorar. Başlarken
bölümündeki sorulara ve temel kavramlara yer verir.
Uyarı:
Öğrenciler öğrenme çıktılarından haberdar edilir.
Geliştime
Öğrencilere 5 dakikalık Venedik ile ilgili İlber Ortaylı'nın belgeseli
izletilir. Öğrencilere bugünkü Venedik ile ilgili 3- 5 dakikalık Venedik
ile ilgili tanıtıcı bir fragman gösterir.
Öğrencilere, Venedik'in bugün İtalya'da ünü dünyaya yayılmış bir

kent olduğu, Yeni Çağ'da ise Venedik'in İtalya'da bağımsız bir şehir
devleti olduğu bilgileri aktarılır. Akdeniz ve Karadeniz'de ticaret
yaptığı ve ticaret kolonileri olduğu bilgisi verilir.
Doğu ve Avrupa arasında deniz ticareti yaptıkları ve bu yüzden de

zengin olduklarını belirtilir. Venedik'in yine İtalyan şehir devleti olan
Ceneviz ile arasında rekabet olduğunu vurgulanır. ( Bu konular
anlatılırken haritada Venedik ve Ceneviz gösterilir.)
Yeni Çağ'ın başında Kıbrıs'ta Lüzinyan Krallığı'nın bulunduğunu

öğrencilere aktarılır.
Lüzinyan kralı II. James gücünü arttırmak ve Cenevizlilere karşı

Venedik desteği sağlamak için Venedik asıllı Catherina Cornaro ile
evlendiği bilgisi verilir. Öğretmen, öğrencilere Caterina Cornaro ile
ilgili dünyaca ünlü bir operanın olduğundan bahseder. Ve ilgilenenlerin
internetten araştırabileceklerini veya müzik öğretmenlerine
sorabileceklerini söyler. (Böylece müzik dersi ile ilgili ilişkilendirme
yapılır.)
Öğretmen, kral II. James ve küçük yaştaki oğlu ölünce Lüzinyan

kraliçesi olarak Kıbrıs Krallığı'nın başına geçtiğini, 16 yıl boyunca
Kıbrıs'ı yönettiğini fakat Kıbrıs coğrafi konumu ile ticaret açısından
önemli bir yer olduğu için Venedik'in Kıbrıs'ı ele geçirmek istediği
bilgilerini verir. Bu yüzden kraliçeye baskı yapıldığı açıklar. (Caterina
Cornaro ile ilgili düşünelim sorusu öğrencilere yöneltilir.)
1489'da kraliçenin bu baskılara dayanamayarak Kıbrıs'ın yönetimini

Venedik idaresine bıraktığı ve son haçlı krallığı olan Kıbrıs Latin
Krallığı'nın son bulduğu açıklar.
125
Böylece Kıbrıs'ta Venedik yönetiminin başladığı, Lüzinyan krallarının

Kıbrıs'tan adayı yönetmelerine rağmen Venedik'in krala bağlı
yöneticisinin adayı yönetmeye başladığını açıklar. Merkeze bağlı
yöneticilerin adaya gönderildiği ve başkentin Lüzinyanlarda olduğu
gibi, Lefkoşa olduğu bilgisini verir.
Adanın yönetiminde iki yıl görevli olan bir vekil (Vali) ve iki meclis
üyesinin olduğunu söyler.
Adanın Venedik dönemindeki yönetimini öğrencilere daha kolay

anlatabilmek için tahtaya kavram şeması çizer. Ve bu şema ile
Venedik'in Kıbrıs'taki yönetimini anlatır. (Aşağıda örnek bir kavram
şeması vardır.)
Venedik Egemenliği
Adanın yöneticisi: Vekil(Vali) ve iki meclis üyesi vardı. (Valinin bir

askeri rütbesi vardı.) ( Lefkoşa'da oturuyorlardı.
Görevleri: Genel yönetim Vergilerin

toplanması
Yüksek mahkeme yargıçlarından ve

askeri durumdan sorumluydular.
Mağusa'nın yöneticisi Kıbrıs'ın kaptanı unanı vardı.
Görevi: Sivil yetkileri vardı

Adadaki tüm askerlere komuta eder.
Her yıl tüm kaleleri denetlerdi.
126
Venedik döneminde Mağusa'nın yoğun olarak ticaret yapılan bir liman
kenti olduğunu belirtir. Doğu-Batı arasındaki transit ticaretin merkezi
konumunda olduğu bilgisini verir.
Bu dönemde kentte en az on farklı dil konuşulduğu bu dillerin
Latince, İtalyanca,Yunanca , Ermeni dili gibi diller olduğu aktarır.
( Bu dönemde Mağusa'da konuşulan diller: Latince, İtalyanca,
Yunanca (diyalekt), Ermeni, Kıpti, Yakubi ve Maruni dilleri, Süryanice,
Hintçe, Arnavutça ve ya Makedonca ve Mısır dili dâhil olmak üzere
kullanılan birçok dil olduğu kaynaklarda geçmektedir.)
Lüzinyan dönemindeki Feodal sistem bu dönemde de devam ettiği,

Memluk Devleti ile aralarını bozmamak için Lüzinyanların ödedikleri
vergiyi ödemeye devam ettikleri, hatta Osmanlı padişahı Yavuz
Sultan Selim Mısır'ı alınca bu vergiyi Osmanlı'ya ödemeye başladıkları
ve bu durumun Kıbrıs'ın Osmanlı egemenliğine girdiği zamana kadar
devam ettiğini anlatır.
Venedik döneminde ada halkının sıkıntılı ve zor dönemler yaşadığı,

Katolik olan Venediklilerin Ortodoks halka baskı yaptıkları ve
Lüzinyanlar döneminde dini baskının pek olmasa da bu dönemde
görülmekte olduğu bilgisini verir.
Venediklilerin Ortodoks halkı Katolikliğe zorladıkları, Ortodoks

kilisesinin ve din adamalarının bütün ayrıcalıklarını kaldırdıklarını
vurgular.
Halktan ağır vergiler aldıkları ve halkı belirli günlerde bedava
çalıştırdıkları, bu nedenlerden dolayı halk çok zor duruma
düşürdüklerini, zaman zaman yönetime karşı ayaklandıklarını açıklar.
Kıbrıslılar kurtuluşu Osmanlı'dan yardım istemekte bulduklarını söyler.
Çünkü Osmanlı, Kıbrıs'a yakın en güçlü devlet olduğu vurgusunu
yapar.
Bu dönemdeki ; deprem, kuraklık ve çekirge istilaları gibi

olumsuzluklar halkı derinden etkilediğini belirtir.
Kötü yönetime olumsuzluklar eklenince adadan göçler olduğu ve

bunun sonucunda adanın nüfusu azaldığı bilgisini verir.
Öğretmen Venedik yönetimi ile ilgili bilgileri öğrencilere aktardıktan

sonra neler öğrendiklerini yoklamak için Venedik döneminde adadan
göçler ve nüfusun azalması ile ilgili Balık Kılçığı tekniği etkinliğini
yaptırır. (Öğretmen bu aşamada 1. Etkinliği uygulayabilir.)
1571'de Osmanlıların adayı almasıyla Venedik yönetiminin son

bulduğunu belirtir.
Tartışalım bölümünde Lüzinyanlar adayı sahiplenirken Venediklilerin

Kıbrıs'ı yurt olarak görmemelerinin nedeni ne olabilir? sorusunu
öğrencilere sorar.
Venedik ile ilgili olaylar zinciri etkinliğini öğrencilere yaptırır.
127
Venedik döneminde adanın zenginliğinin azaldığı, üretim ve ticaret

azaldığı Tüm bu olumsuzlukların yanında Kıbrıs'ı yönetmek
Venedikliler için kazançlı olduğunu açıklar. Venediklilerin İpek ve
Baharat yollarının Akdeniz güzergahını kontrol ettiğini belirtir. İpek ve
Baharat Yolu Doğu ile Batı arasında iki önemli yol olduğunu vurgular.
İnternetten, İpek ve Baharat yolları hakkında bilgi toplamalarını
öğrencilerden ister. (Araştırma becerisi) Ayrıca İpek ve Baharat yolunu
haritada öğrencilere gösterir.
Tartışalım bölümünde Yerli halkı nasıl etkilemiştir? Sorusuna cevap
aranır.
Öğretmen, öğrencilere Lüzinyan ve Venedik ile ilgili slogan etkinliğini
yaptırır. (Öğretmen bu aşamada 3. etkinliği uygulayabilir.)
Venediklilerin Kıbrıs'tan tuz, şeker, pamuk, hububat ve kereste ihraç

ederek büyük gelir sağladıklarını vurgular.
“Venedikliler adaya mimari açıdan çok fazla katkıda bulunmadılar.

Genellikle savunma amaçlı yapılar yaptılar. Lüzinyanlardan kalan
surları yıkarak Lefkoşa'nın çevresine yeni sur sistemi yaptılar.
Venediklilerin savunma amaçlı yapılara önem vermelerinin nedeni
Kıbrıs'ın savunmasını güçlendirmekti.” bilgilerini öğretmen
öğrencilerine verir. Venediklilerin yaptıkları yapılarda ve restore
ettikleri yapılarda sembolleri olan St. Mark aslanı kullandıklarını
belirtir.
Her ne kadar savunma amaçlı yapılara büyük önem vermişlerse de

ada 1571 yılında Osmanlı egemenliğine girdiğini ve Venedik
Akdeniz'deki önemli gücü olan Kıbrıs'ı kaybettiği bilgisini verir.
Lefkoşa surları ile ilgili etkinlikler sınıfta yapılır. Etkinlikler yapılırken

Kültürel Mirası Tanıyalım Lefkoşa Surları ve Girne kapısından
yararlanılır. (Araştırma becerisi) (Öğretmen bu aşamada 4.
etkinliği uygulayabilir.)
Karşılaştıralım bölümünde Lüzinyan ve Venediklilerin adada yaptıkları

mimari eserler karşılaştırılır.
Bunu biliyor musunuz? Bölümünde Othello ile ilgili bilgi verilir.
Öğretmen, öğrencilere Lefkoşa'nın simgeleri ile ilgili bir etkinlik

yaptırır. (Araştırma becerisi, Eleştirel ve yaratıcı düşünme)
(Öğretmen bu aşamada 2. etkinliği uygulayabilir.)
Sonuç
Öğretmen öğrencilerine görülen konuları özetleyerek anlayıp
anlamadıklarını öğrenmek için sorular sorar.
Değerlendirme
Klasik sorular yanında alternatif değerlendirme soruları da sorabilir.
128
Bradford, E. (2004). Akdeniz- Bir Denizin Portresi. (Çeviren: Ahmet
Fethi) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Cobham, C.D. (2014). Exceptra Cypria. Kıbrıs Yazıları. Lefkoşa: Galeri
Kültür Yayınları
Dursteler, E. R. (2012). İstanbul'daki Venedikliler. Yeniçağ Başlarında
Akdeniz'de Millet, Kimlik Ve Bir Arada Varoluş. (Çeviren: Taciser Ulaş
Belge), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Faroqhi, S. (2007). Osmanlı İmparatorluğu ve Etrafındaki Dünya .
(Çeviren: Ayşe Berktay), İstanbul: Kitap Yayınevi
Halluma, R. ( Ed.) Kıbrıs'ın El Kitabı. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları
Nicol, D. M. (2000). Bizans ve Venedik Diplomatik Ve Kültürel İlişkiler
Üzerine. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları
Waley, D. &Dean, T. (2014). İtalyan Şehir Cumhuriyetleri. ( Çeviren:
Hamdi Çalışkan) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
129
A. Çıkarımlar - Kanıtlar
1. Aşağıda Venediklilerle ilgili bazı çıkarımlar verilmiştir. Her çıkarım

ile ilgili tablo
üzerine iki kanıt yazınız.
Çıkarım Kanıt
1. A. Ortodoks halk Katolik olmaya zorlanıyordu.

Venedikliler
Dönemi'nde halk dinî
baskı altındaydı.
B.………………………………………………………………………………........
………………………………............................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
A.....................................................................................
2.
Venedikliler ........................................................................................
Dönemi'nde halk ........................................................................................
ekonomik sıkıntılar ........................................................................................
içerisindeydi.
B.………………………………………………………………………………........
………………………………............................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
A.....................................................................................
3. ........................................................................................
Venedikliler ........................................................................................
Dönemi'nde doğal ........................................................................................
afetler halka sıkıntı
veriyordu.
B.………………………………………………………………………………........
………………………………............................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
130
B. Metin yazma
1. Feodal sistemin sınıf farklılıkları ve yönetimin halka karşı

tutumlarını hatırlayınız. Buna bağlı olarak feodal sistemin insan
haklarına uymayan yönleriyle ilgili bir paragraf yazınız.
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
2. Kıbrıs'ı Venedik'e bırakması için Katerina Cornaro'ya mektup

yazmakla görevlendirilen bir kişi olsaydınız nasıl bir yazı kaleme
alırdınız?
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
3. Venedik Dönemi'nde adanın limanları korsan yatağına

dönüşmüştü. Buralarda barınan korsanlar Venedik bayrağı taşıyan
gemilerin dışındaki ticaret gemilerine zarar vermekteydiler. Venedik
Devleti'nin bu korsanlara engel olmamasının nedenleri neler olabilir?
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
131
C. Benzerlikler ve Farklılıklar
1. Lüzinyan ve Venedik devletleriyle ilgili olarak 4. ve 5. ünitelerde

çeşitli bilgiler yer almaktadır. Bu bilgileri karşılaştırarak iki devletin
benzer ve farklı yönlerini aşağıdaki tabloya yazınız.
Şehirler Benzerlikler Farklılıklar
Lüzinyan
Venedik
2. Ceneviz ve Venedik devletleriyle ilgili 4. ve 5. ünitelerde çeşitli

bilgiler yer almaktadır. Bu bilgileri karşılaştırarak iki devletin benzer
ve farklı yönlerini aşağıdaki tabloya yazınız.
Devletler Benzerlikler Farklılıklar
Ceneviz
Venedik
C. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Venedik Devleti'nin Katerina Kornaro'ya baskı yapmasının amacı nedir?
2. Venedik, Kıbrıs'ı elinde bulundurduğu dönemlerde hangi devletlere haraç

vermiştir?
3. Venedik yönetiminin Kıbrıs'ta yaşayan Ortodoks halka uyguladığı baskılar

nelerdir?
4. Kıbrıslılar Venedik idaresinde hem maddi hem de manevi baskılarla karşı karşıya
kalmışlardır. Kıbrıs halkı bu baskılardan kurtulmak için hangi yolu denemiştir?
5. Venedik Dönemi'nde Kıbrıs halkının nüfusunun azalmasına yol açan nedenler

nelerdir?
6. Venedik Dönemi'nde Lefkoşa'nın surlarının yenilenme nedeni nedir?
132
D. Bulmacalar
1) Aşağıda verilen bulmacayı çözünüz.
Soldan Sağa
1. Adını William Yukarıdan Aşağıya
Shakespare’in yazdığı 2. Venedik Dönemi’nde adanın başkenti.
aşk oyunundan alan 5. Venedik Dönemi’nde adanın önemli
kale. ihrac mallarından biri.
3. Venediklerin Kıbrıs
için vergi ödedikleri
Müslüman devlet.
4. Venedik’in
günümüzde
bulunduğu ülke.
1 2
4 5
133
2. Sözcük Avı
Aşağıda verilen sözcükleri bulmacada bulunuz. Sözcükler sağdan

sola, soldan sağa aşağıdan yukarı, yukarında aşağı ve çapraz
yerleştirilmiştir.
Akdeniz Angarya Shakespeare İpek Yolu
Baharat Yolu Koloni St. Mark Lefkoşa Surları
Othello Girne Kapısı
E A R T H G Y T Ö U L P Ş L R
L A M A N V C L K J H G F B D
L K S D N E R T L O Ç Ö F A N
Ç D T E A G K Ş Ö D S E L H D
E E R Y F U A L M O Y R K A R
G N G H J H K R L Ğ H G Ö R T
C İ T E R A F H Y L O T Y A H
Y Z U R E J G I L A P U Ş T J
L Ö U K N E R A M F G E Y Y K
T O T H E L L O G E R K I O O
T M N B T A B H K A D Y H L L
E D A R E S İ P E K Y O L U O
A P T N L Ö M P E F A R T K N
D E R T O H S T K A F U Ç H İ
Y U M L T E R O Ğ L U M T R L
A R A D K R E T S T M A R K M
E R T A N G Y U T K H L O Ş V
T K H G İ R N E K A P I S I C
U S Y A C Z D S A R E G H L D
L E F K O Ş A S U R L A R I S
134
3. Aşağıdaki ifadelere uygun kavramları bulunuz. İlgili numara ile
gösterilen satıra yazınız.
1. İtalya yarımadasında ortaya çıkan İlk Çağ imparatorluğu.

2. Saf bakırın öküz gönü şeklinde külçelere dönüştürülmesi.
3. Doğu Roma İmparatorluğu'nun benimsediği mezhebin adı.
4. Kıbrıs'ta yaşamış bilinen en eski yönetici olan Alashia ülkesi
kralının adı.
5. Papa'nın 1260 yılında yayınladığı resmî belge.
6. 11. ve 13. yüzyıllarda Müslümanların elinde bulunan Kudüs ve
çevresindeki
kutsal toprakları ele geçirmek için yapılan seferler.
7. Kıbrıslılar tarafından oluşturulan yazı.
8. Modern insan.
9. Büyük İskender'in Asya Seferi ile Doğu ve Batı kültürlerinin
kaynaşmasına
verilen isim.
10. Kıbrıs'ın ilk Lüzinyan kralı .
11. Lefkoşa surlarının kapılarından birinin ismi.
12. Kıbrıs'ta kullanılan ilk yazı
13. Geç Tunç Çağı ticaretini gösteren Antalya yakınlarında bulunan
batığın adı.
14. Doğu Akdeniz'in karşılığı.
15. Asur yazılı belgelerinde Kıbrıs'a verilen isim.
135
Etkinlik 1
Etkinliğin Adı:
Venedik Dönemi'nde Yaşanan Olumsuzluklar
Etkinliğin Amacı: Venedik döneminde halkın adadan ayrılma

nedenlerini öğrenciye kavratma.
Etkinliğin Türü: Balık kılçığı
Etkinliğin zamanlaması: V. Ünite
Etkinliğin süresi: 25 dakika. (15 dakika nedenleri yazma,

10 dakika değerlendirme yapılması)
Sınıf & Ünite
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf V.Ünite
1-Venedik idaresinde Kıbrıs'ın siyasi, dini, toplumsal, kültürel ve
Araştırma ve problem çözme, eleştirel ve yaratıcı düşünme, işbirliği.
Araç-Gereçler:
A4 kağıt, kalem, silgi
Etkinlik için öğrencilere balık kılçığı şemasını yapmaları için birer tane
A4 kağıdına fotokopisi çekilmiş hazır şema dağıtılır. Sınıf ikiye ayrılır.
Sınıfın yarısına yönetimden kaynaklanan nedenleri yazmaları söylenir.
Diğer yarısı ise doğal olumsuzlukları yazmaları istenir. 15 dakika süre
tanınır. Öğretmen bu süre içerisinde tahtaya bir balık kılçığı şekli
oluşturur. Öğretmen süre bitiminde gruplarda yer alan öğrencilere
her öğrenci bir bulgu yazacak şekilde söz verir. Öğrenciler tahtada
oluşturulan balık kılçığına bulduklarını yazar ve doğruluğu sınıf
tarafından tartışılır.
136
Etkinlik 2
Etkinliğin Adı:
Mağusa'nın Simgelerini Bulma
Etkinliğin Amacı: Resimler yoluyla Mağusa'nın simgelerini

tanıma.
Etkinliğin Türü: Görsel materyal bulma
Etkinliğin süresi: II. Saat 15 dakika değerlendirme yapılarak

pano hazırlanması
Sınıf & Ünite
Venedik idaresinde Kıbrıs'ın siyasi, dini, toplumsal, kültürel ve mimari
özelliklerini açıklar.
Okur yazarlık, iletişim ve bilgi teknolojileri yeterliği, araştırma ve
problem çözme.
Araç-Gereçler:
Sınıf panosu , bilgisayar, yazıcı, A4 kağıt
Öğretmen derste Mağusa'nın simgesi olan bir resmi örnek olarak
öğrencilere gösterir. Gelen derse bu resim gibi Mağusa resimlerini
internetten bularak fotokopilerini getirmelerini ister. Öğrenciler
buldukları resimleri derse getirirler. Öğretmen bu resimler arasından
Mağusa'nın simgesi olan yapılara ait resimler seçilir ve bunlar
hakkında kısa bilgi verilerek niçin oldukları açıklanır. Seçilen bu
resimler sınıf panosuna öğretmen eşliğinde öğrenciler tarafından
yerleştirilir.
137
Etkinlik 3
Etkinliğin Adı:
Lüzinyan ve Venedikliler İle İlgili Slogan Hazırlama.
Etkinliğin Amacı: Kıbrıs Tarihi açısından Lüzinyan ve Venedik

dönemlerinin değerlendirilmesi.
Etkinliğin süresi: 30 dakika. (10 dakika slogan yazma,

Sınıf & Ünite
1. Yeni Çağ'ın başlarında dünyadaki ve Kıbrıs'taki siyasi durumu
devletlerarası ilişkiler bakımından değerlendirir.
2. Venedik idaresinde Kıbrıs'ın siyasi, dini, toplumsal, kültürel ve
Eleştirel düşünme, Tarihsel analiz ve yorum, tarihsel konuları analiz
ve karar verme, çıkarımda bulunma, saptamada bulunma.
Bu etkinlikte öğrencileri gruplara ayırınız ve grupların yarısına
Lüzinyan diğer yarısına da Venedikliler ile ilgili slogan hazırlamalarını
söyleyiniz. Bu etkinlik için öğrencilere 10 dakika veriniz ve ardından
sloganları siz de tahtaya yazarak her bir sloganın üzerinde sınıfça
değerlendirme yapılmasını sağlayınız. Bu etkinlikte öğrenciler
Lüzinyanlar olumlu Venedikler olumsuz olarak niteleme eğilimi içinde
olacaklardır. Bu nedenle etkinlik sonrasında yaptığınız değerlendirme
esnasında olumlu ve olumsuz nitelemelerinin sebeplerini ortaya
koymalarını, bu nitelemelerinin doğruluğunu ve yanlışlığını ortaya
koyan kanıtların olup olamayacağını düşünmelerini, Lüzinyan ve
Venediklilere farklı açılardan bakmalarını sağlayınız.
138
Etkinlik 4
Etkinliğin Adı:
Resimlerden Yararlanarak Lefkoşa ve Surlarını İncelemek
Etkinliğin Amacı: Lefkoşa hakkında bilgiler toplama.
Etkinliğin Türü: 5N 1 K
Etkinliğin süresi: 20 dakika. (10 görselleri inceleme,

Sınıf & Ünite
İletişim ve Bilgi Teknolojileri Yeterliği, Kişisel ve Sosyal Yetkinlik
Araç-Gereçler:
Projeksiyon makinası, bilgisayar, kalem, A4 kâğıt
Slayt şeklinde Lefkoşa ve surları her slayt 1 dakika olacak şekilde
gösterilir. Öğrenciler daha önceden hazırlanan soruları slaytta
gördüğü resme bakarak uygun şekilde cevaplar. Öğretmen gösterim
bitiminde öğrencilerin cevaplarını inceleyerek öğrencilerin Lefkoşa
kenti hakkındaki bilgilerini değerlendirir.
139
Etkinlik 5
Etkinliğin Adı:
Venedik Dönemi Olaylar Zinciri
Etkinliğin Amacı: Kıbrıs Tarihinde Venedik dönemini tanıtma.

Etkinliğin Türü: Olaylar zinciri dizini
Etkinliğin zamanlaması: V. Ünite sonu
Etkinliğin süresi: 30 dakika (8 dakika boşluk doldurma ,

10 dakika paragraf yazma,
12dakika değerlendirme yapılması)
Sınıf & Ünite
Öğrenme Alanı: 6.Sınıf V. Ünite
Tarihsel düşünme, kronolojik düşünme, tablo okuma, bağlantı kurma
Kavramlar:
Venedik, II. James, Kral, Kraliçe,Egemenlik
Araç-Gereçler:
A4 kağıt, kalem, silgi
Bu etkinlikte öğrencilere olaylar zincirini oluşturacakları birer tane A4
kağıdına fotokopisi çekilmiş hazır şema dağıtılır. 8 dakika zaman
süresi içerisinde bu şemadaki boşlukların doldurulması istenir.
Öğrenciler bu süre bitiminde olayların oluş sırasını dikkate alarak
birer paragraf yazarlar. öğretmen hazırlanan paragraflar ile ilgili
sorular yönelterek öğrencilerin paragraf yazarken nelere dikkat
ettikleri, hangi bilgileri nasıl kullandıkları konuyu nasıl kavrayıp hangi
çıkarımlarda bulundukları hakkında değerlendirmeler yapar.
140
Müze Eğitimi
Müze, sanat ve bilim eserlerinin veya sanat ve bilime yarayan

nesnelerin saklandığı, halka göstermek için sergilendiği yer veya
yapıdır. Müzeler tarihi çevreye ait pek çok materyali saklama, koruma
ve sergilemenin yanında toplumların sosyal, kültürel, ekonomik ve
bilimsel geçmişlerine dair bilgi sahibi olmamızı sağlar.
Müzeler; Bilim ve teknoloji müzeleri, sanat müzeleri, tarih ve
arkeoloji müzeleri ve doğa müzeleri olmak üzere dörde ayrılır.
Müzelerin Tarih Derslerinde Kullanılması

Müzeler günümüzde tarih öğretimi açısından derslerin sıkıcılıktan
kurtarılabileceği sınıf içerisinde kazandırılması zor olan becerilerin
kazandırılabileceği mekanlardır. Müze eğitimi öğrencilere, kendi
kültürünü, tarihini, arkeolojisini tanıyabilme, empati yapabilme, farklı
kültürleri anlayabilme, müzelerdeki nesnelerin farkına varabilme,
kullanım alanlarını öğrenme, geçmişle bugün arasında bağ kurulması,
tarih ve kültürel mirasa sahip, tarih ve kültürel mirasa sahip çıkma
gibi pek çok kazanım sağlar.
Müzeye gitmeden önce öğretmenin hazırlığı:

1- Müzeyi önceden görünüz.
2- Müze yetkilileri ile tanışınız.
3- Gezi için müzeden ve diğer ilgililerden izin alınız.
4- Müze dahilinde yapılacak gezi ve incelemenin tarihi, saat ve
süresini karşılıklı olarak belirleyiniz.
5- Gezi giderlerini tespit ediniz.
6- Müze ile ilgili bilgi toplayınız.
7- Gezi ile ilgili anketler hazırlayınız.
8- Öğrenciler için müze ve gezi planı ve diğer çalışma yapraklarını
hazırlayınız.
9- Müzedeki eserlerin bazılarını öğreniniz.
Müze:
St. Barnabas İkon ve Arkeoloji Müzesi- Gazimağusa
Arkeoloji Müzesi:
Arkeolojik zenginlikleri içine alan, binlerce yıllık tarihin maddi kültür
belgelerini sergileyen müzelerdir. Arkeoloji Müzesi müze türlerinden
biridir. Arkeoloji müzelerinde Arkeologların yaptıkları kazılar
sonucunda ortaya çıkarılan binlerce yıllık kalıntılar sergilenir.
İkon Müzesi:
İkon; Ortodokslarda Hz. İsa, Meryem ya da azizlerin tahta üzerine
mumlu ve yumurtalı boyalarla yapılmış dinsel resimlerine verilen ad.
İkon müzesi ikonların yer aldığı müzedir.)
Müze St. Barnabas Kilisesi ve Manastırı'nda yer almaktadır. Salamis

Nekropolü'nün batı ucunda yer almaktadır. Müzeye adını veren St.
Barnabas Kıbrıs ve Doğu Akdeniz'de Hıristiyanlığı yayan kişilerden
141
biridir. St. Barnabas ile ilgili efsaneler de vardır.

Müze İkon ve Arkeoloji müzesi olarak günümüzde hizmet
vermektedir. Müzenin girişinde gişe bölümü ve hediyelik eşya satış
yeri bulunmaktadır. İç avluya bakan birbirini takip eden üç bölüm
arkeoloji müzesi olarak, yine iç avluya bakan manastır binası ise İkon
müzesi olarak hizmet vermektedir. Müzede Atölye, depolar, tuvalet,
büfe, seminer ve TV odası bulunmaktadır.
I. Bölümde, Neolitik Devir, Bronz Devri (Erken, Orta, Geç), 2.

Bölümde geometrik devir, arkaik devir eserleri yer almaktadır. 3.
Bölümde ilk kısımda Klasik devir ve Helenistik devir ve Roma dönemi,
ikinci kısımda Bizans, Lüzinyan, Venedik ve Osmanlı Dönemi eserleri
yer almaktadır. İkon müzesinde ise Ortodoks azizlerin ikonları
bulunmaktadır.
Öğrenciler için ön anket formu

(Öğrencilere müzeye gitmeden uygulanır)
Adı- Soyadı:
Sınıf-No:
1. Müze ne demektir?
2. Hangi tür müzeler vardır?
3. Müzelere eserler nerelerden gelmektedir?
4. Müzeler ne işe yarar?
5. Daha önce hiç müze gezdiniz mi? Hangilerini?
(cevaplarınız için teşekkür ederiz)
Müze etkinliği planlanırken bir sınıf öğrenci için (25-32 arası

planlanmalı ve diğer ders öğretmenlerinden de yardım alınmalıdır.
Müze eğitimi okulun tüm aynı sınıfları için planlanmış ise her sınıfa bir
öğretmen gerekir ve müze gezisinin günleri bütün sınıflar için aynı
güne denk gelmemelidir.)
Müzeye gitmeden önce öğrenciler bilgilendirilmelidir. Ziyaretin hangi

amaçlarla yapılacağı, nelere ihtiyaç duyacakları, yapılacak etkinlikler
ve müzede nasıl davranılması gerektiği konularında öğrencilere bilgi
verilecektir.
Gözlem Defterleri
Her öğrenci için ilgi çekici tasarımı olan gözlem defterleri verilebilir.
Burada müze hakkında bilgiler, bilmedikleri kelimeler hakkında sözlük,
çeşitli sorular yer almalıdır. Ayrıca boş sayfalara öğrenciler neler
gördüklerini yazmalı ve çizmelidirler. (gezi sonrasında öğrenciler bu
defterleri sınıfta kullanacaklar topladıkları bilgileri tartışacaklar ve
izlenimlerini paylaşacaklardır.)
142
Müzede yapılacak etkinlikler.
Önce öğrenciler düz anlatım yoluyla müze ve müzedeki materyaller
konusundan bilgilendirilir. Gerekiyorsa öğrencilere müzedeki
materyaller ile ilgili bir sözlük de verilebilir.
* Herhangi bir nesneyi ya da nesneleri seçip çizmeleri (10 dk)

* Her öğrencinin en ilgisini çeken nesneyi ve nedenini anlatması. (10
dk)
* Geçmişte kullanılan bir nesneyi tanıtma amaçlı canlandırma
yapılması. ( O nesne konuşuyormuş gibi)(Müzede yapılabileceği gibi
müzeden döndükten sonra sınıfta da yapılabilir.
Neredeyim Etkinliği (Müze Avı) (20 dk)

Müze içerisinde yer alan bir eserin nerede olduğunu bulma etkinliği
Neredeyim? Etkinliği Müze avı
1. Eserin adı nedir?
2. Eser nerede bulunmuştur?
3. Eser hangi döneme/yüzyıla aittir?
4. Eser hangi amaçla kullanılmıştır?
Eseri beğenip beğenmediğinizi

nedenleriyle yazınız.
143
Dün - Bugün Gelecek Etkinliği (25 dk)

Aşağıdaki çizelgede “bulunan nesneler” bölümüne müzeden
seçtiğiniz 3 nesnenin adını yazınız ve şeklini çiziniz. Bu nesnelerin
geçmişte nasıl kullanıldığını, bugün nasıl kullanıldıklarını ve gelecekte
nasıl kullanılacaklarını çizelgede doldurunuz.
Tema I II III
Bulunan
Nesneler
Geçmişte Nasıl
kullanılmışlar?
Günümüzde
kullanılıyorlar mı?
Kullanım alanları
nelerdir?
Gelecekte Nasıl
kullanılacak?
Müze etkinliğinden sonraki günlerde sınıfta öğretmen öğrencilere ön

anket gibi bir son anket yaptırır.
Son anket Formu
Adı-Soyadı:
Sınıf-No:
1. Gezdiğiniz müzenin türü nedir?
2. İncelediğini eserlerin türü nedir?
3. Eserler nasıl ve nereden sağlanmıştır?
4. En çok hangi eseri/eserleri beğendiniz?
5. Neleri ilk defa görüp öğrendiniz?
6. Müzede neleri görmek isterdiniz?
7. Gezinin aksayan eksik yönü var mı?
8. Bu gezi hoşunuza gitti mi?
-----------------------------------------------------------------------------
Ayrıca gezi sonunda gözlem defterlerinden bilgiler sınıf panosunda
sergilenebilir. Çizimler, poster, broşürler hazırlanabilir.
144
Kaynakça:
Adams, S. (2008). Arkeoloji Dedektifleri Tarihin Gizemleri, İstanbul:

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Ağır, M. & Solak, K. (2013). “Memluk Devleti'nin Doğu Akdeniz'deki
Önemli Siyasi Faaliyetleri”Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl:11,
Sayı: 14, s. 107-130
Aktüre, Sevgi.(2003). Anadolu'da Demir Çağı Kentleri. İstanbul: Tarih
Vakfı Yurt Yayınları.
Akurgal, E. (2008). Anadolu Kültür Tarihi. Ankara: Tübitak
Alparslan, M. (2013). “Hitit Devletinde Ticaret”, Aktüel Arkeoloji
Dergisi, Mayıs- Haziran 33/11, s.74-83. İstanbul: Aktüel Arkeoloji
Basın Yayıncılık Turizm Org. Ltd. Şti.
Asbridge, T. (2010). Haçlı Seferleri.(Çeviren: Ekin Duru), İstanbul:
Say Yayınları
Ata,B.(Editör).(2013). Tarih Öğretmenlerine Aktif Tarih Ortamı İçin
100 Etkinlik. İstanbul: Pegem Akademi.
Bauer, S. W. (2014). Dünya Tarihi. 4 cilt. (Çeviren: Mihriban Doğan),
İstanbul: Say Yayınları.
Bedevi, V. (1978). Tarih Boyunca Kıbrıs – Anadolu İlişkilerine Genel
Bakış.
Bostan, İ. ( (2015). Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği.
İstanbul: Kitap Yayınevi.
Bottero, J. & Steve, M. -J. (2004) Evvel Zaman İçinde Mezopotamya.
Bradford, E. (2004). Akdeniz- Bir Denizin Portresi.(Çeviren: Ahmet
Fethi),İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Brummett, Palmira. (2009). Osmanlı Denizgücü. Keşifler Çağında
Osmanlı Denizgücü ve Doğu Akdeniz'de Diplomasi. İstanbul: Timaş
Yayınları.
Cahen, C. (2000). Osmanlılardan Önce Anadolu. İstanbul: Tarih Vakfı
Yurt Yayınları.
Cahen, C.(2001) “13. Yüzyılın Başında Anadolu'da Ticaret” Cogito (Üç
Aylık Düşünce Dergisi), Güz, Sayı 29, s. 132-143. İstanbul, Yapı Kredi
Yayınları.
Cobham, C.D. ( 2014 ). Exceptra Cyprıa. Kıbrıs Yazıları,
Lefkoşa.Galeri Kültür Yayınları.
Çetintaş,B. (2010). Tarihi Gizemler, “Tapınak Şövalyelerinin
İstanbul'daki Gizli Mabedi”Atlas Tarih. Sayı:1, s.36-40. İstanbul:
Doğan Burda Dergi Yayıncılıkve Pazarlama A.Ş.
Dağtekin, H. (1980). Genel Tarih Atlası. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Davis, N. (2006). Avrupa Tarihi. (Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay),
Ankara: İmge Kitabevi.
Dawson, T.(2011). Bizans Piyadesi. Doğu Roma İmparatorluğu 900-
1204. (İllüstrasyonlar: Angus Mc. Bride). (Çeviren: Gürkan Ergin),
İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Demircioğlu H. (1993). Roma Tarihi I. Cilt Cumhuriyet, I. Kısım
Menşeilerden Akdeniz Havzasına Hakimiyet Kurulmasına Kadar.
Ankara: Türk Tarih Kurumu
Demircioğlu, İ.H. (2014). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli
Yaklaşımlar. Tarih Bölümü Özel Öğretim Yöntemleri. Ankara: Anı
145
Yayınları
Demirkent, I. (1999). “Kıbrıs” İslam .Ansiklopedisi, c. 25, Ankara:
Türk Diyanet Vakfı.
Demirkent, I. (1997). Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık.
Diehl, C. (2006) . Bizans İmparatorluğunun Tarihi, İstanbul: İlgi
Yayınları
Dursteler, E. R. (2012). İstanbul'daki Venedikliler. Yeniçağ Başlarında
Akdeniz'de Millet, Kimlik Ve Bir Arada Varoluş.( Çeviren: Taciser Ulaş
Belge), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Ekinci, A. (2005). “Türkiye Selçukluları'nın Akdeniz Politikası ve Doğu
Akdeniz'de Hakimiyetin Tesiri”. Doğu Batı Düşünce Dergisi. Yıl: 9,
Sayı: 34, s. 247-263. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Erzen, A. (1976). “İlkçağ Tarihinde Kıbrıs” , Belleten, XL, 15, s. 102.
Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Estin, C. & Laporte, H. (2002).Yunan ve Roma Mitolojisi ( Çeviren:
Musa Eran), Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
Etienne, R. Ve F. (2004) Antik Yunan. Bir Keşfin Arkeolojisi. (
Çeviren: Ali Berktay), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Faroqhi, S. (1993). Osmanlı'da Kentler ve Kentliler. İstanbul: Tarih
Vakfı Yurt Yayınları.
Faroqhi, S. (1997). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam. Ortaçağdan
Yirminci Yüzyıla. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Faroqhi, S. (2006). Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı. (Çeviri: Emine
Sonnur Özcan), İstanbul: Doğu Batı Yayınları
Faroqhi, S. (2007). Osmanlı İmparatorluğu ve Etrafındaki Dünya.
(Çeviri: Ayşe Berktay), İstanbul: Kitap Yayınevi
Faroqhi, S. (2012). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. (Çeviri: Ercan
Ertürk), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
Fleet, K. (2009). Erken Osmanlı Döneminde Türk- Ceneviz Ticareti.
İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Fontanille, I.K. (2005). Hititler. Ankara: Dost Kitabevi
Freeman, C. (1996). Mısır, Yunan ve Roma Antik Akdeniz Uygarlıkları.
Ankara: Dost Kitabevi.
Garlick, M.A. (2009). Resimli Evren Atlası. İstanbul: NTV Yayınları.
Goldsmit, M. (2012). Dünya – Bir Gezegenin Öyküsü. İstanbul: Remzi
Kitabevi.
Gökçeoğlu, M. ( 2004 ). Efsanelerimiz,Lefkoşa.Gökçeoğlu Yayınları.
Gökkaya, A. K. & Yeşilbursa, C.C. (2008). Yeni ve Yakın Çağ Tarihi.
Ankara: Siyasal Yayınevi.
Gözlü, Ahmet. (2011). Kıbrıs Eskiçağı ve Jeopolitiği. Konya: Çizgi
Yayınları
Gregory, T. G.(2008). Bizans Tarihi. (Çeviren: Esra Ermert), İstanbul:
Yapı Kredi Yayınları.
Gurney, O.R. (2001). Hititler. Ankara: Dost Kitabevi
Gürkan, H.M (2006). Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa, Galeri Kültür
Yayınları
Gürkan, H.M (2006). Kıbrıs Tarihinden Sayfalar, Galeri Kültür Yayınları
Gürkan, H.M (2008). Kıbrıs'ın Sisli Geçmişi, Galeri Kültür Yayınları
Hakeri, B. H.,(1993). Başlangıcından 1878'e dek Kıbrıs Tarihi, Ankara
Hakeri, B.H. ( 1993 ). Başlangıcından 1878'e Dek Kıbrıs Tarihi,
Ankara.KKTC Milli Eğitim Ve Kültür Bakanlığı Yayınları.
Halluma,R. (Editör). Kıbrıs'ın Elkitabı, Lefkoşa.Galeri Kültür Yayınları.
146
Haşmet, G. ( 2000 ). Tarih İçinde Kıbrıs, Lefkoşa.Galeri Kültür
Yayınları.
Hawking, S.(2013). Evrenin Başlangıcını Anlamak İçin Çizgiblim.
İstanbul: NTV Yayınları
Hawking, S.(2015). Zamanın Kısa Tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları.
Herrin, Judith.(2007). Bizans. Bir Orta Çağ İmparatorluğunun
Şaşırtıcı Yaşamı. (Çeviren: Uygur Kocabaşoğlu, İstanbul: İletişim
Yayınları.
Holt, P.M. (1999). Haçlılar Çağı. 11. Yüzyıldan 1517'ye Yakındoğu.
İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Holt, P.M. (2007). Haçlı Devletleri ve Komşuları. Urfa Kontluğu,
Antakya Prensliği, Trablusşam Kontluğu, Kudüs Krallığı. (Çeviri: Tanju
Akad),İstanbul: Kitap Yayınevi
Home, G. (1960). Cyprus then and now. London
Hornung, E. (2004). Mısır Tarihi, Kabalcı Yayınevi.
İmpey, C. (2014). Evrenin Doğuşu. (Çeviren: Orhan Düz). İstanbul:
Say Yayınları.
İnan, A. (1992). Eski Mısır Tarihi ve Medeniyeti, TTK Ankara.
İnan, A. (1987 ). Eski Mısır ve Medeniyeti.Türk Tarih Kurumu.
Jean, G. (2001). Yazı İnsanlığın Belleği. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Jorga, N. (2005). Osmanlı İmparatorluğu. Cilt 1. (Çeviren: Nilüfer
Epçeli, Kemal Beydilli), İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
Kaplan, M. (2004). Bizans'ın Altınları.( Çeviren: İhsan Batur),
Kaplan, S.N. (1986).The Grid: A Model to construct differentiated
curriculum for the gifted. Systems and models for developing for the
gifted and talented. Derleyen: J.S. Renzulli. Connecticut 06250:
Creative Learning Press, Inc. p. 183
Karaköse, H. (2012). Orta Çağ Tarihi ve Uygarlığı. Ankara: Nobel
Yayınları
Karul, N. (Ed.) (2011). Arkeo Atlas. Tarih öncesinden Demir Çağı'na
Anadolu'nun Arkeoloji Atlası. S. 1. İstanbul: Doğan Burda Dergi
Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş.
Karul, N. (Ed.) (2012) Arkeo Atlas. Son Tunç Çağı'ndan Helenistik
Döneme Anadolu'nun Arkeoloji Atlası. S. 2. İstanbul: Doğan Burda
Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş.
Kınal, F. (1964). “İlkçağlarda Kıbrıs” , Belleten, XII, s.111
Kınal, F. (1998). Eski Anadolu Tarihi.Ankara: Türk Tarih Kurumu
Yayınları
Kinder, H. & Hilgemann, W. (2006) Dünya Tarihi Atlası. Başlangıçtan
Fransız Devrimine Kadar. 1. Cilt. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
Köroğlu, Kemalettin. (2006). Eski Mezopotamya Tarihi Başlangıcından
perslere Kadar Eski Mezopotamya Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kunt, M. & Woodhead, C.(Ed) . (1998). Kanuni ve Çağı Yeniçağda
Osmanlı Dünyası. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Kuruçayırlı, E. & College B. (2013). “MÖ 2. Binde Ticaretin İşleyişi”,
Mayıs- Haziran,33/11, s. 58-73. İstanbul: Aktüel Arkeoloji Basın
Yayıncılık Turizm Org. Ltd. Şti.
KYRRİS C. P. (1985). History of Cyprus, Nicosia.
Lewis, B. (1997). Çatışan Kültürler Keşifler Çağında Hıristiyanlar,
Müslümanlar,Yahudiler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Lukach, H. C. (2007). Kıbrıs'ın El Kitabı, (2007). Galeri Kültür.
147
Luke, H. (1965) Cyprus, Edinburgh.

Macdonald, Fiona. 100 Adımda Antik Roma. İzmir: Tudem Yayınları.
Macqueen, J.G. (2001). Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Arkadaş
Yayınevi.
Macqueen, J. G. (1999). Hititler ve Hitit Çağında Anadolu.İstanbul:
Arkadaş Yayınevi.
Maner, Ç. (2004) Tarihöncesine Yolculuk. İstanbul: Epsilon Yayınları
Maner, Ç. (2004). Hititler. İstanbul: Epsilon Yayınları.
Maner, Ç. (2008). Tarih Canavarı Mezopotamya. İstanbul: Türkiye İş
Bankası Yayınları.
Mango, Cyril.(2007). Bizans Yeni Roma İmparatorluğu(Çeviren: Gül
Çağalı Güven),İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Mansel, A. M. (1988). Ege ve Yunan Tarihi, Ankara.
Mansel, A. (1988). Ege ve Yunan Tarihi,Ankara.Türk Tarih Kurumu.
Mapolar, H.A. ( 1997 ). Kıbrıs Efsaneleri, Lefkoşa.Galeri Kültür
Yayınları.
Martin, S. (2009). Tüm Gizemleriyle Tapınak Şövalyeleri. İstanbul:
Kalkedon Yayınları
Mc Neill, W. (2004), Dünya Tarihi.( Çeviren: Alaeddin Şenel), Ankara:
İmge Kitabevi
McEvedy, Colin(2005). Ortaçağ Tarih Atlası.İstanbul: Sabancı
Üniversitesi Yayınları.
Meinesz, A. (2010) . Evrimin Üç Kökeni. Ankara: ODTÜ Yayınları.
Merçil, E. &Sevim, A. (1995). Selçuklu Devletleri Tarihi. Siyaset,
Teşkilat ve Kültür. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Milletlerarası Birinci Kıbrıs Tetkikleri Konferansı, 14-19 Nisan 1969,
Türk Heyeti Tebliğleri, Cemal Arif Alagöz, Kıbrıs Tarihine Coğrafi Giriş,
s.13-29, Ankara 1971
Mogabgab,T.A.H. (2014). SupplementaryExcerpts On Cyprus, Kıbrıs
Yazılarına Ek MÖ 522- MS 1581, Galeri Kültür Yayınları
Moscati, S.(2004). Fenikeliler.(Çeviren: Sinem Gül), Ankara: Dost
Kitabevi
Möhring,H. (2008). Salaheddin Eyyubi 1138-1193.(Çeviren: Ayşe
Dağlı), İstanbul: Kitap Yayınevi.
Nicol, D. M. (2000). Bizans ve Venedik Diplomatik ve Kültürel İlişkiler
Üzerine. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
Nicol, D.M. (2003). Bizans'ın Son Yüzyılları (1261-1453). İstanbul:
Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Nicolle, D. (2011) İkinci Haçlı Seferi 1148. ( İllüstrasyonlar: Christa
Hook). (Çeviren: L.ECE Sakar), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları.
Nicolle, D. (2011) Üçüncü Haçlı Seferi 1191( İllüstrasyonlar: Christa
Hook.) (Çeviren: L. Ece Şakar), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları.
Nicolle, D. Dördüncü Haçlı Seferi 1202-1204. (İllüstrasyonlar: Christa
Hook.) (Çeviren: Gürkan Ergin), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları
O'shea, S.(2011). İnanç Denizi. Ortaçağ Akdeniz'inde İslam ve
Hıristiyanlık. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Orr, C.W.R. ( 2013 ). İngiliz Egemenliği Altında Kıbrıs, Lefkoşa.Galeri
Kültür Yayınları.
Ostrogorsky, G. (1986). Bizans Devlet Tarihi (Çev: Fikret Işıltan),
148
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Öznur, Ş. – Nesim, A. (2011) Kıbrıs Türk Kültürü ve Kıbrıs Efsaneleri.
Lefkoşa: Gökada Yayınları.
Pryor, J.H.(2004). Akdeniz'de Coğrafya, Teknoloji ve Savaş. Araplar,
Bizanslılar, Batılılar ve Türkler. İstanbul: Kitap Yayınevi
Read, P.P. (2003). Tapınak Şövalyeleri. Ankara: Dost Kitabevi.
Reicholf, J.H. (2014). İnsanın Evrimi . İstanbul: Say Yayınları.
Reid, S. &Chisholm, J. (2004). Piramitleri Kim Yaptı. (Çeviren: Özlem
Özbal), Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
Roberts, J. M. (2011). Dünya Tarihi. Cilt 1-2İstanbul: İnkılap Yayınları
Roberts, J.M. (2010). Avrupa Tarihi. İstanbul: İnkılap Yayınları.
Ruelland, J.G. (2004). Kutsal Savaşlar Tarihi. İstanbul: İletişim
Yayınları.
Runciman, S. (1989). Haçlı Seferleri Tarihi Cilt (I,II,III). TTK
yayınları, II. Baskı
Safran, M. & Dilek, D. (Ed). (2008) 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık
Ve Tarih Eğitimi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Safran, M. (Ed). (2011). Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin
Özel Öğretim Yöntemleri. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Safran, M. (2006), Tarih Eğitimi Makale ve Bildiriler. Ankara:Gazi
Kitabevi.
Safran, M. (Ed).(2014) Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara:2014
Sander, O. Siyasi Tarih.(1993) İlkçağlardan-1918'e . İstanbul: İmge
Kitabevi.
Sert, G. (2003) Tarihöncesinde İnsan (Tarihöncesi Eğitim Programı)
İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Silk, J. (1999). Evrenin Kısa Tarihi. Ankara: Tübitak Yayınları
Smith, J.R. (2004). Haçlılar Kimlerdir. İstanbul: Bileşim Yayınevi.
Smolin, L. (2015). Evrenin Yaşamı. Geçmişten Geleceğe Evrenin
Evrimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
Starr, C. G. (2000). Antik Çağda Deniz Gücü. (Çeviren: Gürkan
Ergin). İstanbul: Homer Kitabevi.
Tamson, S. (2014). Kuzey Kıbrıs'ın Orkideleri. Ankara: Ertem Basım.
Tekin, O.(2003), Eski Yunan Tarihi. İstanbul: İletişim.
Thuran, T. X. (2014). Evrenin Yazgısı Büyük Patlama ve Sonrası:
İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Toledano, E.R. (1994). Osmanlı Köle Ticareti (1840-1890). İstanbul:
Tarih Vakfı Yurt Yayınları
Tulga, D. (Ed).(2009)Dünya Tarihi. İstanbul: NTV Yayınları.
Turan, O. (1964) Ortaçağ'da Türkiye – Kıbrıs Münasebetleri,
Belleten, 110, Cilt: XXVIII - Sayı: 110 - Yıl: 1964 Nisan, sayfa 210
Turan, O. (1993) Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti,
Boğaziçi Yayınları, İstanbul
Turan, O. (1993) Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları,
İstanbul
Tüzün, G. & Kayacan, G. & Özdemir, H. (2015). Uygarlıklar Tarihi I.
Öğrenci ve Öğretmenler İçin Çalışma Kitabı. İstanbul: Tarih Vakfı
Yayınları.
Tüzün, G. & Kayacan, G. & Özdemir, H. (2015). Uygarlıklar Tarihi II.
Öğrenci ve Öğretmenler İçin Çalışma Kitabı. İstanbul: Tarih Vakfı
Yayınları.
Umar, B. (1984). ''Türkiye Halkının İlçağ Tarihi II'', Sergi Yayınevi,
149
1984
Umar, B. (1999). İlkçağda Türkiye Halkı. İstanbul: İnkılap Yayınları.
Uzunboylu, H. (Ed.) (2008). Öğretim Teknolojileri ve Materyal
Tasarımı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu
Karakoyunlu Devletleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Vatin, N. (2004). Rodos Şövalyeleri. Doğu Akdeniz'de Savaş
Diplomasi Korsanlık. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Vercoutter, J. (2004). Unutulmuş Mısır'ın İzinde. (Çeviren: Ali
Berktay), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Waley, D. & Dean, T. (2014). İtalyan Şehir Cumhuriyetleri. ( Çeviren:
Hamti Çalışkan), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Watt, F. (2014) Yaşadığımız Gezegen (Çeviren: Nazım Özüaydın)
Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
Wells, H.G. (1959). Kısa Dünya Tarihi. İstanbul: Varlık Yayınları.
Wood, B. (2005). İnsan Evrimi. İstanbul: Dost Kitabevi.
Yalçın, Ü. (2013). “Geç Tunç Çağında Küreselleşme”. Aktüel Arkeoloji
Dergisi, Mayıs- Haziran 33/11, s.44-57. İstanbul: Aktüel Arkeoloji
Basın Yayıncılık Turizm Org. Ltd. Şti.
Belgeseller
* Big Bang Büyük Patlama Teorisi Nedir?, National Geografic
*Cosmos Bir Uzay Serüveni, 1. Bölüm, Yönetmen: BrannonBraga,
AnnDruyan
*Evrenin Oluşumu ve Büyük Patlama, NationalGeographic
150

Kibris Mücadele Tarihi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kibris Mücadele Tarihi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı

KIBRIS VE KIBRIS TÜRK

Prof. Dr. Ali Efdal Özkul

Ders Öğretim Programının Tanıtımı

KIBRIS VE KIBRIS TÜRK TARİHİ DERSİ PROGRAMININ

Yenilikçi, demokratik ve bilimsel bir eğitim hamlesinin öncelikle eğitim

KIBRIS VE KIBRIS TÜRK TARİHİ PROGRAMININ AMACI

KIBRIS VE KIBRIS TÜRK TARİHİ DERSİ PROGRAMININ

6. SINIF KIBRIS TARİHİ

I. ÜNİTE DÜNYANIN OLUŞUMU VE KIBRIS

II. ÜNİTE KIBRIS'TA ESKİ ÇAĞ (İLK ÇAĞ) ÖNCESİ

III. ÜNİTE Kıbrıs'ta Eski Çağ'da Etkisi Görülen ve Hüküm

IV. ÜNİTE Kıbrıs'ta Orta Çağ

V. ÜNİTE Yeni Çağın Başlarında Kıbrıs

Dünyanın ÖĞRENME ARA

Tarihöncesi devirlerin Tarih öncesi devirler Eleştirel ve yaratıcı

Kıtaların nasıl ve neden

Akrotiri kültüründe ve Akrotiri kültürü ve Neolitik

Tarih öncesi dönem ile Tarih öncesi çağlarda yaşamın Eleştirel ve

Eski yerleşim yerlerinin Yerleşim yerlerinin üzerine Akdeniz iklimi,

Yazılı dönemle yazısız Yazının Yazı, Mezopotamya, Okur yazarlık,

Aka/ Dor etkili Aka ve Dor Kolonileri ile Fenike Donanma,

Eski Çağ'da Kıbrıs'a Adadaki uygarlıkların

Şövalyeleri Dönemi İngiliz egemenliği vurgulanır.

Kıbrıs'ta kurulan Kıbrıs'ta kurulan Lusignan

Venedik idaresinde Venedik dönemindeki siyasi dini

Hâkimiyet, elçi Araştırma,

Programın Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımları

Program Uygulanırken Dikkat edilmesi gereken noktalar

Program Uygulanırken Geri Kalmış ve İleri Düzeyde Olan

konu ile ilgili düzeylerini ilerletmek için ﬁlm ve belgeseller izlemeleri

Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilere uygulanacak öğretim

Öğrenme güçlüğü olan çocukların gereksinim duydukları en belirleyici

· Mutlaka çocuğun hızına uygun çalışılmalı.

Ders Öğretim Programı Ders Kitabı ve Öğretmen El Kitabı

Efsanelerimiz: Bu bölümde öğrencilere konuyla ilgili ilgi çekebilecek

Bunları Biliyor musunuz?

Kıbrıs Tarihi Dünyanın Oluşumu ve Kıbrıs

2. Kıbrıs'ın Oluşumu ve Coğrafi Bölgeler

Ünite Planı ve Süreleri

Ünite Konuları Öğrenme Çıktıları Süre/Ders Saati

Dünyanın Oluşumu 3 2 ders saati (80 dk)

Kıbrıs'ın Oluşumu 2 ders saati

Ünite Alanı: I. Ünite Dünyanın Oluşumu ve Kıbrıs

Ders Konusu: Dünyanın Oluşumu ve Yaşam

Ele Alınan Beceriler:

İlişki Kurulan Ara Disiplin: Duyarlı ve etkin vatandaşlık, ekonomik

Öğretim Strateji Yöntem ve Teknikleri:

Öğretim Araç ve Gereçleri:

Öğretmen, “Dünyamız güneşe en yakın 3. gezegendir. Güneş

Uyarı: Bu konuda Fen Bilgisi öğretmeninden yardım alınabilir veya

Öğretmen, insanların büyük patlama nasıl oldu, dünya nasıl oluştu

“Dünyamız nasıl oluştu? Bugün bizim bildiğimiz dünya şeklini 4.5

Dünyanın oluşumu konusunda bilgiler verildikten sonra dünyada

Uyarı: Burada öğrencilere olaylar zinciri ile ilgili etkinlik yaptırılır. Bu

Dünyanın bugüne gelinceye kadar değişim geçirdiği, dünyanın

Dünyamızda kaç kıta var? Sorusu sorulur. Sosyal Bilgiler dersinde bu

İkinci jeolojik zamanda tek kıtanın bölünmeye başladığı belirtilir. İlk

Dinozorlar öğrencilerin ilgisini çok çeken, merak ettikleri canlılar

Kitapta yer alan resim ile dinozor ve insan karşılaştırılır. Bunları

asmaları istenebilir. (Araştırma becerisi) Burada dinozor ve insanların

Bunları biliyor musunuz? Bölümünde öğrencilere bilgiler aktarılır.

Üçüncü jeolojik zamanda Kıbrıs ve Anadolu'nun oluştuğu, kuşların,