Professional Documents
Culture Documents
Liber Mesuesi Gjeografia 12 Me Zgjedhje Ok1
Liber Mesuesi Gjeografia 12 Me Zgjedhje Ok1
Gjeçka
Libër mësuesi
për tekstin shkollor
GJEOGRAFIA 12
(me zgjedhje)
albas
Botues:
Latif AJRULLAI
Rita PETRO
Redaktore:
Dorina BASHA
Arti grafik:
Eva KUKALESHI
Kopertina:
Semela
MERO
© Albas, 2018
Shtypur në shtypshkronjën:
Hyrje
3
PËRMBAJTJA
Plani analitik
Plani sintetik
Karakteri ndërdisiplinor i studimit të gjeografisë si shkencë
Drejtimet e karrierës së gjeografit
Konceptet bazë në gjeografi për analiza hapësinore
Zhvillimet lokale, rajonale dhe proceset globalizuese.
Punë praktike nr. 1. Zhvillimi i globalizimit
Projekt. Ora e parë (Përcaktimi i temës, ndarja e klasës në grupe dhe përcaktimi i detyrave për
gjithsecilin grup)
Objekti i studimit të gjeografisë rajonale të botës
Tiparet e përgjithshme natyrore-gjeografike të Europës
Klima dhe rajonet natyrore të Europës
Popullsia dhe procesi i urbanizimit të Europës
Identiteti kulturor dhe harta politike e Europës
Bashkimi Europian dhe perspektiva e zhvillimit të tij
Ekonomia e Europës
Kultura europiane
Punë praktike nr. 2. Rajoni i Bashkimit Europian
Përsëritje nr. 1
Europa Perëndimore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Perëndimore
Europa Ishullore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Ishullore
Punë praktike nr. 3. Rajoni i Europës Ishullore dhe i Europës Perëndimore
Europa Veriore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Veriore
Europa Qendrore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Qendrore
Punë praktike nr. 4. Rajoni i Europës Veriore dhe Europës Qendrore
Europa Lindore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Lindore
Përsëritje nr. 2
Europa Mesdhetare. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Mesdhetare
Makrorajoni i Rusisë. Kushtet natyrore
Popullsia dhe ekonomia e Makrorajonit Rus
Zhvillimet aktuale gjeopolitike të Makrorajonit Rus
Punë praktike nr. 5. Rajoni i Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore
Amerika. Pozita gjeografike dhe ndarja makrorajonale
4
PËRMBAJTJA
6
PËRMBAJTJA
Përsëritje nr. 5
Azia Jugore. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Azisë
Jugore
Veprimtaritë ekonomike të Azisë Jugore
Azia Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 13. Rajoni i Azisë Jugore
Australia dhe Oqeania. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Australisë, Zelandës së Re dhe Oqeanisë
Veprimtaritë ekonomike të Australisë, Zelandës së Re dhe Oqeanisë
Australia, Zelanda e Re dhe Oqeania në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 14. Rajoni i Australisë dhe Oqeanisë
Projekt
Përsëritje nr. 6
Testim. Periudha e dytë, Janar–Mars
Vlerësim dosjeje
Vlerësim dosjeje
Popullsia e botës
Mbipopullimi dhe presioni demografik mbi territorin
Modelet dhe teoritë mbi ndryshimet e popullsisë
Punë praktike nr. 15. Modelet tipike demografike botërore
Lëvizjet migratore në botë
Politikat rajonale dhe globale për kontrollin e migracionit
Migrimet e shqiptarëve në botë
Rajonet gjuhësore dhe proceset integruese shumëkulturore
Racat dhe etnitë. Ndikimi i tyre në diversitetin kulturor
Fetë dhe shumëkulturalizmi
Globalizimi i ekonomisë
Kriza ekonomike botërore
Bujqësia në ndikimin e globalizimit
Përsëritje nr. 7
Punë praktike nr. 15. Rajonet kulturore të botës
Modelet e industrisë
Tregtia globale
Roli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë botërore
Turizmi në zhvillimet rajonale dhe globale
Modelet e qyteteve botërore
Procesi i urbanizimit dhe sistemet urbane
Urbanizimi i Shqipërisë
Ndarja e sotme territoriale e Shqipërisë
7
PËRMBAJTJA
Përsëritje nr. 8
Zhvillimi i Qëndrueshëm. Politikat dhe strategjitë rajonale e globale për menaxhimin e tij
Burimet energjetike
Ekosistemet natyrore
Rreziqet natyrore dhe menaxhimi i tyre
Llojet e rreziqeve natyrore (vazhdim)
Ndryshimet klimatike
Politikat rajonale, globale për menaxhimin e qëndrueshëm të ndryshimeve klimatike
Ndotja globale
Mungesa e ujit dhe menaxhimi i burimeve ujore
Varfëria në botë
Edukimi mjedisor
Zhvillimet gjeopolitike dhe prirjet aktuale
Përsëritje nr.
9 Testim
Vlerësim dosjeje
Punë praktike. Ndryshimet e hartës politike të botës
Projekt. Prezantimi dhe vlerësimi
Projekt. Prezantimi dhe vlerësimi
Tregtia e armëve dhe politikat botërore mbi çarmatimin
Prodhimi i armëve të shkatërrimit në masë
Konfliktet rajonale
Testet për çdo tremujor (Grupe A-B)
8
8
Kompetenca e të menduarit
Nxënësi/ja:
- sqaron ecurinë e zgjidhjes së një problemi, duke e vërtetuar zgjidhjen e problemit përmes analizës dhe e prezanton para moshatarëve apo të tjerëve;
- analizon, në mënyrë të pavarur, informacionet e marra nga burimet e ndryshme për një temë ose detyrë të dhënë, vlerëson cilësinë e tyre dhe i radhit
ato sipas rëndësisë dhe qëllimit që kanë (temat mund të jenë, p.sh.: ekonomia globale, ndryshimet klimatike etj.);
- gjykon rezultatet e arritura nga analiza e të dhënave të një projekti të realizuar dhe i interpreton ato;
- hulumton në mënyrë të pavarur për një çështje të caktuar, duke përcaktuar fazat dhe procedurat e hulumtimit, paraqet dhe interpreton rezultatet e
fituara në tabela dhe grafikë, duke përdorur teknologjinë e informacionit;
- identifikon burimet e informacioneve të nevojshme dhe i shfrytëzon ato në mënyrë të duhur për të zgjidhur një problem në nivelin e caktuar të
vështirësisë, duke dhënë shembuj konkretë;
- vlerëson cilësinë e informacioneve në një material të shkruar për një temë të caktuar (p.sh.: për ngrohjen globale, për shumëllojshmërinë kulturore etj.);
identifikon elementet kryesore; i diskuton ato me moshatarë, duke dhënë propozime konkrete për shfrytëzimin e shembujve pozitivë në kontekstin lokal
apo global, duke shprehur qëndrimin personal;
- përpunon në mënyrë kritike informacionet e mbledhura nga burime të ndryshme për ndonjë temë të ndjeshme në shoqëri, formon qëndrim kritik dhe e
paraqet atë gjatë një debati me moshatarë dhe me të tjerë për çështjen e ngritur, pro ose kundër (si, p.sh., nëse ndryshimet klimatike janë pasojë e
veprimtarisë njerëzore etj.).
Kompetenca e të mësuarit
Nxënësi/ja:
- demonstron shkathtësi të përdorimit të TIK-ut në situata të përditshme dhe në përmbushjen e kërkesave të ndryshme gjatë të nxënit (p.sh.: për
ndërtimin e tabelave, grafikëve apo diagrameve, për përgatitjen e prezantimeve etj.);
15
16
- diskuton në grup për mënyrat e bashkëpunimit me të tjerët për të zgjidhur një situatë të re mësimore, tregon mënyrën e shfrytëzimit të përvojave
paraprake për të zhvilluar njohuritë dhe shkathtësitë e reja në zgjidhjen e situatave dhe problemeve të tilla;
- bën përpunimin e informacioneve për një temë të caktuar në mënyrë të pavarur dhe efektive, rezultatet e punës i prezanton me shkrim ose me gojë
para të tjerëve, duke dhënë shpjegime për mënyrën e zgjedhjes dhe të shfrytëzimit të burimeve të informacionit;
- paraqet një plan studimi (në formë skice, vizatimi, shkrimi etj.) për ndonjë çështje të caktuar (p.sh., vlerat kulturore të një rajoni të caktuar etj.) duke
respektuar të gjithë hapat e planit të studimit dhe e paraqet para të tjerëve;
- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndj ekur avancimin e vet dhe
masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;
- vlerëson në mënyrë kritike punën e vet, duke iu referuar qëllimeve fillestare të punës, me qëllim përmirësimin e organizimit të punimit, qartësisë së
mendimit etj.
Kompetenca personale
Nxënësi/ja:
- demonstron vetëbesim dhe shkathtësi personale e ndërpersonale, duke dalluar aspektet pozitive për veten dhe duke ndërmarrë veprime konkrete për
arritjen e rezultateve personale të synuara;
- zgjidh konfliktet ndërpersonale në mënyrë konstruktive, duke shqyrtuar alternativat, duke marrë vendime dhe duke shpjeguar zgjedhjet e bëra;
- shfaq në forma të ndryshme ndërgjegjësim për menaxhimin e emocioneve, stresit dhe konflikteve në situata të ndryshme etj.
Kompetenca qytetare
Nxënësi/ja:
- prezanton, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, mënyrën e funksionimit të mjedisit shoqëror në nivel lokal dhe më gjerë, si dhe me shembuj
konkretë tregon kontributin e vet në ruajtjen dhe kultivimin e vlerave të mjedisit;
- paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit vlerat kryesore të diversitetit në shoqëri apo në mjedisin ku jeton, i diskuton ato me të tjerët, duke i
krahasuar me shembuj nga jeta e përditshme që tregojnë tolerancë, respekt dhe qëndrim të hapur ndaj dallimeve;
- prezanton, në një debat me të tjerët ose në një formë tjetër të të shprehurit, masat për mbrojtjen dhe avancimin e vlerave dhe parimeve
të të drejtave të njeriut në jetën e përditshme, duke veçuar shembuj konkretë të ndonjë veprimtarie (p.sh.: veprimtari për promovimin e
barazisë gjinore, për luftimin e paragjykimeve dhe diskriminimit, për luftimin e varfërisë etj.);
- ilustron me shembuj zgjidhjen e problemeve të caktuara, si dhe e arsyeton atë me argumente para një audience të caktuar;
- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga njeriu,
dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.
Kompetenca digjitale
Nxënësi/ja:
- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke përfshirë
edhe të nxënit në distancë;
- prezanton një projekt, duke përdorur sekuenca animimesh, videosh, figurash për demonstrimin e temave mësimore;
- vlerëson cilësinë e informacionit të gjetur nga një shumëllojshmëri burimesh dhe mediesh;
- ndërgjegjësohet mbi globalizmin dhe larminë e kulturave, duke shkëmbyer përvojat e vendit tonë me nxënësit e vendeve të ndryshme.
Nr. Tematika Temat mësimore Situata e parashikuar e të nxënit Metodologjia Vlerësimi Burimet
(orë) dhe
veprimtaritë e
nxënësve
1. Gjeografia 1. Karakteri Në lëndën e gjeografisë, ju keni mësuar Vlerësim Teksti
dhe proceset ndërdisiplinor i shumë njohuri për botën, hapësirën, si: individual i Gjeografia
globalizuese studimit të klimën, relievin, hidrografinë, popullsinë, nxënësve. 12,
4 orë njohuri gjeografisë si kulturën, ekonominë, urbanizimin etj. Cilët Stuhi Vlerësim i materiale
të reja shkencë nga këta komponentë janë fizikë dhe cilët mendimesh përgjigjeve me plotësuese
humanë? gojë
1 orë punë
2. praktike 2. Drejtimet e Gjeografia është një shkencë që ka lidhje të Vlerësim Teksti
karrierës së shumta dhe të gjera me shkencat e tjera. Harta e individual i Gjeografia
(5 orë gjeografit Ajo zotëron karakteristika të ngjashme dhe konceptit nxënësve. 12,
gjithsej) përbën një urë lidhëse midis shkencave Vlerësim i
sociale dhe atyre fizike. Gjeografia vijon të përgjigjeve me materiale
jetë një shkencë unike, fokusimi parësor i së gojë plotësuese
Parashikimi me
cilës është hapësira. A do t’ju pëlqente të
terma
ishit gjeograf dhe pse?
paraprakë
3. 3. Konceptet Ualdo Tobler, gjeograf në Universitetin e Vlerësim Teksti
bazë në Kalifornisë shprehej: “... Çdo gjë është e individual i Gjeografia
gjeografi për lidhur me një objekt gjeografik, por gjërat që nxënësve. 12,
analiza janë pranë, janë më të lidhura se gjërat që Veprimtari e Vlerësim i materiale
hapësinore janë larg”. Si e kuptoni këtë shprehje? A leximit të përgjigjeve me plotësuese
ndikon distanca në aktivitetin njerëzor? drejtuar (VLD) gojë
4. 4. Zhvillimet Para disa vitesh, duke përkufizuar procesin Vlerësim Teksti
lokale, rajonale e globalizimit, gazeta “Le Monde” në Francë individual i Gjeografia
dhe proceset shkruante: “Globalizimi është një princeshë Rrjeti i nxënësve. 12,
globalizuese angleze, e cila së bashku me mikun e saj diskutimit Vlerësim i materiale
egjiptian u aksidentua në një tunel në Paris, përgjigjeve me plotësuese
ndërsa po udhëtonin me shpejtësi me një gojë
makinë gjermane, e cila kishte motor
holandez, ndërsa shoferi ishte belg. Di – Dua të di
Princeshën po e ndiqnin paparacët italianë, – Mësova
të cilët udhëtonin me motor japonez”. Si e
kuptoni këtë përkufizim?
5. 5. Punë praktike Ju tashmë e njihni shumë mirë procesin e Diagram Vlerësim Teksti
nr. 1. globalizimit. Le të realizojmë një punë piramidal individual i Gjeografia
Zhvillimi i praktike rreth globalizimit ekonomik dhe atij nxënësve. 12,
globalizimit shoqëror. Vlerësim i
përgjigjeve me materiale
Shkrim i lirë plotësuese
gojë
6. 6. Projekt. Ora e Le të vendosim të gjithë bashkë se cila do të Vlerësim
jetë tema e projektit që ne do të përzgjedhim Shkrim i individual i
19
20
Kompetenca e të menduarit
Nxënësi/ja:
- sqaron ecurinë e zgjidhjes së një problemi, duke e vërtetuar zgjidhjen e problemit përmes analizës dhe e prezanton para moshatarëve apo të
tjerëve;
- analizon, në mënyrë të pavarur, informacionet e marra nga burimet e ndryshme për një temë ose detyrë të dhënë, vlerëson cilësinë e tyre dhe i
radhit ato sipas rëndësisë dhe qëllimit që kanë (temat mund të jenë, p.sh.: ekonomia globale, ndryshimet klimatike etj.);
- gjykon rezultatet e arritura nga analiza e të dhënave të një projekti të realizuar dhe i interpreton ato;
- hulumton në mënyrë të pavarur për një çështje të caktuar, duke përcaktuar fazat dhe procedurat e hulumtimit, paraqet dhe interpreton rezultatet e
fituara në tabela dhe grafikë, duke përdorur teknologjinë e informacionit;
- identifikon burimet e informacioneve të nevojshme dhe i shfrytëzon ato në mënyrë të duhur për të zgjidhur një problem në nivelin e caktuar të
vështirësisë, duke dhënë shembuj konkretë;
- vlerëson cilësinë e informacioneve në një material të shkruar për një temë të caktuar (p.sh.: për ngrohjen globale, për shumëllojshmërinë kulturore
etj.); identifikon elementet kryesore; i diskuton ato me moshatarë, duke dhënë propozime konkrete për shfrytëzimin e shembujve pozitivë në
kontekstin lokal apo global, duke shprehur qëndrimin personal;
- përpunon në mënyrë kritike informacionet e mbledhura nga burime të ndryshme për ndonjë temë të ndjeshme në shoqëri, formon qëndrim kritik dhe
e paraqet atë gjatë një debati me moshatarë dhe me të tjerë për çështjen e ngritur, pro ose kundër (si, p.sh., nëse ndryshimet klimatike janë pasojë e
veprimtarisë njerëzore etj.).
Kompetenca e të mësuarit
Nxënësi/ja:
- demonstron shkathtësi të përdorimit të TIK-ut në situata të përditshme dhe në përmbushjen e kërkesave të ndryshme gjatë të nxënit (p.sh.: për
ndërtimin e tabelave, grafikëve apo diagrameve, për përgatitjen e prezantimeve etj.);
- diskuton në grup për mënyrat e bashkëpunimit me të tjerët për të zgjidhur një situatë të re mësimore, tregon mënyrën e shfrytëzimit të përvojave
paraprake për të zhvilluar njohuritë dhe shkathtësitë e reja në zgjidhjen e situatave dhe problemeve të tilla;
29
30
- bën përpunimin e informacioneve për një temë të caktuar në mënyrë të pavarur dhe efektive, rezultatet e punës i prezanton me shkrim ose me gojë
para të tjerëve, duke dhënë shpjegime për mënyrën e zgjedhjes dhe të shfrytëzimit të burimeve të informacionit;
- paraqet një plan studimi (në formë skice, vizatimi, shkrimi etj.) për ndonjë çështje të caktuar (p.sh., vlerat kulturore të një rajoni të caktuar etj.) duke
respektuar të gjithë hapat e planit të studimit dhe e paraqet para të tjerëve;
- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndjekur avancimin e vet
dhe masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;
- vlerëson në mënyrë kritike punën e vet, duke iu referuar qëllimeve fillestare të punës, me qëllim përmirësimin e organizimit të punimit, qartësisë së
mendimit etj.
Kompetenca personale
Nxënësi/ja:
- demonstron vetëbesim dhe shkathtësi personale e ndërpersonale, duke dalluar aspektet pozitive për veten dhe duke ndërmarrë veprime konkrete
për arritjen e rezultateve personale të synuara;
- zgjidh konfliktet ndërpersonale në mënyrë konstruktive, duke shqyrtuar alternativat, duke marrë vendime dhe duke shpjeguar zgjedhjet e bëra;
- shfaq në forma të ndryshme ndërgjegjësim për menaxhimin e emocioneve, stresit dhe konflikteve në situata të ndryshme etj.
Kompetenca qytetare
Nxënësi/ja:
- prezanton, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, mënyrën e funksionimit të mjedisit shoqëror në nivel lokal dhe më gjerë, si dhe me shembuj
konkretë tregon kontributin e vet në ruajtjen dhe kultivimin e vlerave të mjedisit;
- paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit vlerat kryesore të diversitetit në shoqëri apo në mjedisin ku jeton, i diskuton ato me të tjerët, duke i
krahasuar me shembuj nga jeta e përditshme që tregojnë tolerancë, respekt dhe qëndrim të hapur ndaj dallimeve;
- prezanton, në një debat me të tjerët ose në një formë tjetër të të shprehurit, masat për mbrojtjen dhe avancimin e vlerave dhe parimeve
të të drejtave të njeriut në jetën e përditshme, duke veçuar shembuj konkretë të ndonjë veprimtarie (p.sh.: veprimtari për promovimin e
barazisë gjinore, për luftimin e paragjykimeve dhe diskriminimit, për luftimin e varfërisë etj.);
- ilustron me shembuj zgjidhjen e problemeve të caktuara, si dhe e arsyeton atë me argumente para një audience të caktuar;
- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga
njeriu, dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.
Kompetenca digjitale
Nxënësi/ja:
- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke përfshirë
edhe të nxënit në distancë;
- prezanton një projekt, duke përdorur sekuenca animimesh, videosh, figurash për demonstrimin e temave mësimore;
- vlerëson cilësinë e informacionit të gjetur nga një shumëllojshmëri burimesh dhe mediesh;
- ndërgjegjësohet mbi globalizmin dhe larminë e kulturave, duke shkëmbyer përvojat e vendit tonë me nxënësit e vendeve të ndryshme.
vlerëson shkallën e urbanizimit të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore dhe perspektivën e saj të zhvillimit;
analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore, bazën e resurseve të naftës dhe rolin e saj në zhvillimin
e rajonit;
analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore, si dhe perspektivën e tyre;
përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Azisë Jugore, me fokus praninë e lartësive më të mëdha në botë:
- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,
- tiparet dhe format kryesore të relievit,
- sistemet ujore
tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,
- tokat dhe brezat e bimësisë;
vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Jugore;
identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Jugore;
përshkruan shkallën e urbanizimit të Azisë Jugore dhe perspektivën e zhvillimit;
analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Azisë Jugore;
analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Jugore, si dhe perspektivën e tyre;
përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Azisë Juglindore:
- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,
- tiparet dhe format kryesore të relievit,
sistemet ujore,
- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,
- tokat dhe brezat e bimësisë;
vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Juglindore;
identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Juglindore;
përshkruan shkallën e urbanizimit të Azisë Juglindore dhe perspektivën e zhvillimit;
analizon veçoritë e zhvillimit ekonomik të Azisë Juglindore, me fokus modelin e zhvillimit ekonomik të një prej shteteve të ashtuquajtura “tigrat
e Azisë”;
analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Juglindore, si dhe perspektivën e tyre; vlerëson pozitën gjeografike të rajonit
të Azisë Lindore;
përshkruan tiparet specifike të kushteve natyrore të këtij rajoni:
- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,
- tiparet dhe format kryesore të relievit,
- sistemet ujore,
- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,
- tokat dhe brezat e bimësisë;
vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Lindore;
identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Lindore;
vlerëson shkallën e urbanizimit të Azisë Lindore dhe perspektivën e zhvillimit;
analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Azisë Lindore, me fokus të veçantë modelin kinez dhe atë japonez;
analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Lindore, si dhe perspektivën e tyre;
përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Australisë dhe Oqeanisë:
- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,
- tiparet dhe format kryesore të relievit,
- sistemet ujore,
- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,
- tokat dhe brezat e bimësisë;
vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Australisë dhe Oqeanisë;
identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Australisë dhe Oqeanisë;
përshkruan shkallën e urbanizimit të Australisë dhe Oqeanisë dhe perspektivën e zhvillimit;
analizon veçoritë e zhvillimit ekonomik të Australisë dhe Oqeanisë;
analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Australisë dhe Oqeanisë, si dhe perspektivën e tyre.
Identifikon tendencat e ndryshimit të numrit të popullsisë në botë dhe shpërndarjes gjeografike të saj;
analizon rritjen e popullsisë në vendet e zhvilluara dhe vendet në zhvillim, faktorët që ndikojnë në këtë rritje dhe shpërndarjen e popullsisë;
përshkruan tipare dhe pasoja të mbipopullimit dhe presionit demografik mbi territorin;
identifikon qytetet më të populluara sot në botë;
bën dallimin ndërmjet modeleve dhe teorive populiste dhe antipopuliste të ndryshimeve të popullsisë;
Nr. Tematika Temat mësimore Situata e parashikuar e të nxënit Metodologjia Vlerësimi Burimet
(orë) dhe
veprimtaritë e
nxënësve
53. 1. Amerika Jugore Nga vendet e Amerikës Jugore, si Vlerësim individual Teksti Gjeografia
në zhvillimet e Brazili dhe Argjentina marrim shumë i nxënësve. 12,
sotme rajonale produkte. A njihni ndonjë Stuhi Vlerësim i materiale
dhe globale produkt? mendimesh përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
54. 2. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 8 Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Harta e i nxënësve. 12,
Amerikës Amerikës Jugore, veçorive natyrore të konceptit Vlerësim i materiale
Jugore saj dhe veçorive të popullimit e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë gjeografike
një veprimtari praktike ku të Parashikimi
thellohemi më shumë rreth këtij rajoni. me terma
paraprakë
55. 3. Afrika Rajoni i Afrikës Nënsahariane është Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Nënsahariane. quajtur një Eden i madh kafshësh. i nxënësve. 12,
Kushtet natyrore Çfarë dini ju për mjediset jetësore, Vlerësim i materiale
bimët dhe kafshët që rriten në këtë Veprimtari e plotësuese, harta
33
34
68. 16. Modelet Japonia është një shtet ishullor, i Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të varfër në pasuri natyrore, por shumë i i nxënësve. 12,
zhvillimit të Azisë zhvilluar ekonomikisht. Si shpjegohet Mësimdhënie Vlerësim i materiale
Lindore zhvillimi ekonomik i saj? e ndërsjellë përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
69. 17. Azia Lindore në Pas përfundimit të Luftës së Dytë Lexim me Vlerësim individual Teksti Gjeografia
zhvillimet e sotme Botërore, drejtimi politik dhe kodim të imët i nxënësve. 12,
rajonale dhe ekonomik i Japonisë, Kinës dhe i dy Vlerësim i materiale
globale Koreve paraqitet i ndryshëm. Çfarë përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
dini për drejtimin politik dhe ekonomik gjeografike
të këtyre shteteve? Imagjinatë e
70. 18. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të drejtuar Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 11. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Azisë i nxënësve. 12,
Azisë Lindore Lindore, veçorive natyrore të saj, Vlerësim i materiale
veçorive të popullimit e zhvillimit Kubimi përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
ekonomik. Le të realizojmë një gjeografike
veprimtari praktike ku të thellohemi
më shumë rreth këtyre rajoneve.
Kundërshtia
71. 19. Azia Juglindore. Në rajonin e Azisë Juglindore ndodhin akademike Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Kushtet natyrore shumë dukuri gjeografike. i nxënësve. 12,
Vlerësim i materiale
Përmendni këto dukuri dhe ndikimin e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
tyre në rajon. Grupi i
ekspertëve gjeografike
72. 20. Popullsia dhe Rajoni i Azisë Juglindore ka shumë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i Azisë popuj me kombësi të ndryshme dhe i nxënësve. 12,
Juglindore kultura të ndryshme. Çfarë gjuhe Vlerësim i materiale
flasin dhe çfarë besimi janë? përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Lexim dhe gjeografike
pyetje
73. 21. Veprimtaritë Renditni kushtet natyrore të Azisë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të Juglindore, që mundësojnë zhvillimin i nxënësve. 12,
Azisë Juglindore e degëve të ekonomisë së rajonit. Lexim Vlerësim i materiale
përmbledhje përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
në dyshe gjeografike
74. 22. Azia Juglindore Vendet e rajonit të Azisë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
në zhvillimet e Juglindore kanë qenë koloni të i nxënësve. 12,
sotme rajonale shteteve europiane, ndërsa sot rajoni Vlerësim i materiale
dhe globale po u nënshtrohet transformimeve të përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
shpejta. gjeografike
Afërsia me gjigantët e mëdhenj Përmbledhje e
industrialë e pozicionon në rrugën e strukturuar
zhvillimit rajonal dhe global. Diskutoni
në klasë në lidhje me këtë pozicion.
75. 23. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të Tabelë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 12. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit Azisë koncepti i nxënësve. 12,
Azisë Juglindore, veçorive natyrore të tyre, Vlerësim i materiale
Juglindore veçorive të popullimit e zhvillimit përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
ekonomik. Le të realizojmë një Stuhi gjeografike
veprimtari praktike ku të thellohemi mendimesh
më shumë rreth këtyre rajoneve.
76. 24. Përsëritje nr. 5 Gjatë kësaj periudhe kemi marrë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
njohuri rreth Rajoneve të Azisë i nxënësve. 12,
Lindore dhe Azisë Juglindore. Le të Vlerësim i materiale
shohim se sa të qëndrueshme janë Harta e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të konceptit gjeografike
ndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje.
77. 25. Azia Jugore. Rajoni i Azisë Jugore ndikohet Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Kushtet natyrore shumë nga klima musonike. Tregoni i nxënësve. 12,
çfarë dini për të. Parashikimi Vlerësim i materiale
me terma përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
paraprakë gjeografike
78. 26. Popullsia dhe Nënkontinenti është zona më Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i Azisë komplekse kulturore e përmasave të i nxënësve. 12,
Jugore saj në tokë dhe qytetërimet e saj kanë Vlerësim i materiale
rrënjë të thella në Antikitet. përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Nënkontinenti indian është një nga Veprimtari e gjeografike
kullat e kulturës botërore. Çfarë dini leximit të
për këtë kulturë? drejtuar (VLD)
79. 27. Veprimtaritë Në Indi u zhvilluan qytetërimet e Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të lashta në luginat e lumenjve Ind i nxënësve. 12,
Azisë Jugore dhe Gand. Njerëzit merreshin me Rrjeti i Vlerësim i materiale
bujqësi dhe punimin e metaleve. Cilat diskutimit përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
ishin kulturat bujqësore, që edhe sot gjeografike
nuk e kanë humbur peshën?
37
38
80. 28. Azia Jugore në India dhe Pakistani janë shtete të Vlerësim individual Teksti Gjeografia
zhvillimet e sotme Azisë Jugore, të cilat janë të i nxënësve. 12,
rajonale dhe ndryshme në zhvillimin e ekonomisë Vlerësim i materiale
globale dhe në zhvillimin e sistemeve politike. Di – Dua të di përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Çfarë dini për këto shtete dhe rolin e – Mësova gjeografike
tyre në rajon?
81. 29. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 13. Rajoni mjaftueshme rreth Rajonit Azisë Diagram i nxënësve. 12,
i Azisë Jugore, veçorive natyrore të tyre, piramidal Vlerësim i materiale
Jugore veçorive të popullimit e zhvillimit përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
ekonomik. Le të realizojmë një gjeografike
veprimtari praktike, ku të thellohemi
Shkrim i lirë
më shumë rreth këtyre rajoneve.
82. 30. Australia dhe Australia dallohet për florën Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Oqeania. Kushtet dhe faunën shumë origjinale, të i nxënësve. 12,
natyrore lashtë dhe endemike. Çfarë dini Vlerësim i materiale
për këtë? Shkrim i përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
shpejtë gjeografike
83. 31. Popullsia dhe Australia dhe Zelanda e Re janë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i produkte të kolonizimit britanik dhe i nxënësve. 12,
Australisë dhe reflektojnë trashëgiminë britanike në Vlerësim i materiale
Oqeanisë përbërjen etnike dhe kulturën e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
shumicës së popullsive të tyre. Diskutim për gjeografike
njohuritë
84. 32. Veprimtaritë Çdo vit nga Australia, një numër i paraprake Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të madh gjëje e gjallë eksportohet në i nxënësve. 12,
Australisë, Arabinë Saudite dhe në vendet e tjera Vlerësim i materiale
Zelandës së Re myslimane të Lindjes së Mesme, ku përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
dhe Oqeanisë therja e devotshme në festën e Insert - gjeografike
Kurbanit kremton fundin e Sistemi
pelegrinazhit në Mekë. ndërveprues i
shënimeve
85. 33. Australia, Që nga viti 1770, kohë kur kapiteni Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Zelanda e Re dhe Xhejms Kuk mbërriti në lindje të i nxënësve. 12,
Oqeania në Australisë, interesi i europianëve për Vlerësim i materiale
zhvillimet e sotme këto vende të largëta me peizazhe përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
rajonale dhe tërheqëse, klimë të favorshme, toka Diagram Veni gjeografike
globale pjellore dhe minerale të çmuara, erdhi
vazhdimisht duke u rritur. Çfarë dini
për kolonizimin e Australisë?
86. 34. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 14. Rajoni mjaftueshme rreth Rajonit Australisë Pyetja sjell i nxënësve. 12,
i Australisë dhe Oqeanisë, veçorive natyrore të pyetjen Vlerësim i materiale
dhe Oqeanisë tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
ekonomik. Le të realizojmë një gjeografike
veprimtari praktike ku të thellohemi
më shumë rreth këtyre rajoneve.
Ditari
87. 35. Projekt Le të shohim se si e keni organizuar trepjesësh Vlerësim individual Teksti Gjeografia
punën në grupe për realizimin e i nxënësve. 12,
projektit dhe materialet që keni Vlerësim i materiale
grumbulluar për të. përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Ditari
gjeografike
dypjesësh
88. 36. Përsëritje Në këtë orë përsëritje të periudhës së Vlerësim individual Teksti Gjeografia
dytë le të kontrollojmë se sa të i nxënësve. 12,
qëndrueshme i keni njohuritë Fjali – koment Vlerësim i materiale
nëpërmjet veprimtarive të ndryshme. përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
89. 37. Testim. Le të testojmë njohuritë në mënyrë Pyetja sjell Vlerësim individual Dosjet e nxënësve
Periudha e dytë, individuale në testin e periudhës së pyetjen
Janar – Mars dytë, Janar – Mars.
90. Sfida të 38. Vlerësim dosjeje Vlerësojmë dosjet e periudhës së Vlerësim individual Dosjet e nxënësve
dytë. Rrjeti i
botës
diskutimit
91. globale 39. Vlerësim dosjeje Vlerësojmë dosjet e periudhës së Vlerësim individual Dosjet e nxënësve
dytë.
92. 40. Popullsia e botës Nga ekuatori në drejtim të Vlerësim individual Teksti Gjeografia
3 orë poleve, mjediset jetësore janë i nxënësve. 12,materiale
vlerësim të larmishme dhe pasuritë Mësimdhënie Vlerësim i plotësuese, harta
dosje natyrore nuk janë shpërndarë në e ndërsjellë përgjigjeve me gojë gjeografike
3 orë mënyrë të barabartë në të gjithë
përsëritje botën. Sipas jush, cilat janë
2 orë punë rajonet që ofrojnë Lexim me
praktike kushtet më të përshtatshme për të kodim të imët
jetuar?
93. 2 orë projekt 41. Mbipopullimi dhe Mbipopullimi nuk është çështje Vlerësim individual Teksti Gjeografia
presioni numri, por rritja e shpejtë e i nxënësve. 12, materiale
demografik mbi popullsisë dhe mbajtja gjallë e Vlerësim i plotësuese, harta
39
40
37 orë njohuri territorin saj. Sipas jush çfarë tregon kjo? Imagjinatë e përgjigjeve me gojë gjeografike
të reja drejtuar
94. 42. Modelet dhe Ritmet e rritjes së popullsisë dhe Vlerësim individual Teksti Gjeografia
teoritë mbi e zhvillimit ekonomik janë të i nxënësve. 12, materiale
ndryshimet e lidhura ngushtë me njëra-tjetrën. Vlerësim i plotësuese, harta
(47 orë popullsisë Sipas mendimit tuaj, si janë të Kubimi përgjigjeve me gojë gjeografike
gjithësej) lidhura rritja e popullsisë me
zhvillimin ekonomik?
Kundërshtia
95. 43. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të akademike Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 15. Modelet mjaftueshme rreth historikut të i nxënësve. 12, materiale
tipike popullimit dhe teorive mbi ndryshimet Vlerësim i plotësuese, harta
demografike e popullsisë. Le të realizojmë një përgjigjeve me gojë gjeografike
botërore veprimtari praktike ku të thellohemi Grupi i
më shumë rreth modeleve tipike ekspertëve
demografike botërore.
96. 44. Lëvizjet migratore Shqipëria është përfshirë nga lëvizjet Lexim dhe Vlerësim individual Teksti Gjeografia
në botë migratore në formën e migrimit të pyetje i nxënësve. 12, materiale
brendshëm dhe të jashtëm. Kujtoni Vlerësim i plotësuese, harta
çfarë veçorish kanë pasur lëvizjet përgjigjeve me gojë gjeografike
migratore në Shqipëri gjatë
periudhave të ndryshme. Lexim
përmbledhje
në dyshe
Përmbledhje e
strukturuar
Tabelë
koncepti
PLANIFIKIMI I TREMUJORIT
TË TRETË, PRILL - MAJ
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: VI
KLASA: XII
Kompetenca e të menduarit
Nxënësi/ja:
- sqaron ecurinë e zgjidhjes së një problemi, duke e vërtetuar zgjidhjen e problemit përmes analizës dhe e prezanton para moshatarëve apo të
tjerëve;
- analizon, në mënyrë të pavarur, informacionet e marra nga burimet e ndryshme për një temë ose detyrë të dhënë, vlerëson cilësinë e tyre dhe i
radhit ato sipas rëndësisë dhe qëllimit që kanë (temat mund të jenë, p.sh.: ekonomia globale, ndryshimet klimatike etj.);
- gjykon rezultatet e arritura nga analiza e të dhënave të një projekti të realizuar dhe i interpreton ato;
- hulumton në mënyrë të pavarur për një çështje të caktuar, duke përcaktuar fazat dhe procedurat e hulumtimit, paraqet dhe interpreton rezultatet e
fituara në tabela dhe grafikë, duke përdorur teknologjinë e informacionit;
- identifikon burimet e informacioneve të nevojshme dhe i shfrytëzon ato në mënyrë të duhur për të zgjidhur një problem në nivelin e caktuar të
vështirësisë, duke dhënë shembuj konkretë;
- vlerëson cilësinë e informacioneve në një material të shkruar për një temë të caktuar (p.sh.: për ngrohjen globale, për shumëllojshmërinë kulturore
etj.); identifikon elementet kryesore; i diskuton ato me moshatarë, duke dhënë propozime konkrete për shfrytëzimin e shembujve pozitivë në
kontekstin lokal apo global, duke shprehur qëndrimin personal;
- përpunon në mënyrë kritike informacionet e mbledhura nga burime të ndryshme për ndonjë temë të ndjeshme në shoqëri, formon qëndrim kritik dhe
e paraqet atë gjatë një debati me moshatarë dhe me të tjerë për çështjen e ngritur, pro ose kundër (si, p.sh., nëse ndryshimet klimatike janë pasojë e
veprimtarisë njerëzore etj.).
41
42
Kompetenca e të mësuarit
Nxënësi/ja:
- demonstron shkathtësi të përdorimit të TIK-ut në situata të përditshme dhe në përmbushjen e kërkesave të ndryshme gjatë të nxënit (p.sh.: për
ndërtimin e tabelave, grafikëve apo diagrameve, për përgatitjen e prezantimeve etj.);
- diskuton në grup për mënyrat e bashkëpunimit me të tjerët për të zgjidhur një situatë të re mësimore, tregon mënyrën e shfrytëzimit të përvojave
paraprake për të zhvilluar njohuritë dhe shkathtësitë e reja në zgjidhjen e situatave dhe problemeve të tilla;
- bën përpunimin e informacioneve për një temë të caktuar në mënyrë të pavarur dhe efektive, rezultatet e punës i prezanton me shkrim ose me gojë
para të tjerëve, duke dhënë shpjegime për mënyrën e zgjedhjes dhe të shfrytëzimit të burimeve të informacionit;
- paraqet një plan studimi (në formë skice, vizatimi, shkrimi etj.) për ndonjë çështje të caktuar (p.sh., vlerat kulturore të një rajoni të caktuar etj.) duke
respektuar të gjithë hapat e planit të studimit dhe e paraqet para të tjerëve;
- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndjekur avancimin e vet
dhe masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;
- vlerëson në mënyrë kritike punën e vet, duke iu referuar qëllimeve fillestare të punës, me qëllim përmirësimin e organizimit të punimit, qartësisë së
mendimit etj.
Kompetenca personale
Nxënësi/ja:
- demonstron vetëbesim dhe shkathtësi personale e ndërpersonale, duke dalluar aspektet pozitive për veten dhe duke ndërmarrë veprime konkrete
për arritjen e rezultateve personale të synuara;
- zgjidh konfliktet ndërpersonale në mënyrë konstruktive, duke shqyrtuar alternativat, duke marrë vendime dhe duke shpjeguar zgjedhjet e bëra;
- shfaq në forma të ndryshme ndërgjegjësim për menaxhimin e emocioneve, stresit dhe konflikteve në situata të ndryshme etj.
Kompetenca qytetare
Nxënësi/ja:
- prezanton, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, mënyrën e funksionimit të mjedisit shoqëror në nivel lokal dhe më gjerë, si dhe me shembuj
konkretë tregon kontributin e vet në ruajtjen dhe kultivimin e vlerave të mjedisit;
- paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit vlerat kryesore të diversitetit në shoqëri apo në mjedisin ku jeton, i diskuton ato me të tjerët, duke i
krahasuar me shembuj nga jeta e përditshme që tregojnë tolerancë, respekt dhe qëndrim të hapur ndaj dallimeve;
- prezanton, në një debat me të tjerët ose në një formë tjetër të të shprehurit, masat për mbrojtjen dhe avancimin e vlerave dhe parimeve
të të drejtave të njeriut në jetën e përditshme, duke veçuar shembuj konkretë të ndonjë veprimtarie (p.sh.: veprimtari për promovimin e
barazisë gjinore, për luftimin e paragjykimeve dhe diskriminimit, për luftimin e varfërisë etj.);
- ilustron me shembuj zgjidhjen e problemeve të caktuara, si dhe e arsyeton atë me argumente para një audience të caktuar;
- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga
njeriu, dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.
Kompetenca digjitale
Nxënësi/ja:
- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke
përfshirë edhe të nxënit në distancë;
- prezanton një projekt, duke përdorur sekuenca animimesh, videosh, figurash për demonstrimin e temave mësimore;
- vlerëson cilësinë e informacionit të gjetur nga një shumëllojshmëri burimesh dhe mediesh;
- ndërgjegjësohet mbi globalizmin dhe larminë e kulturave, duke shkëmbyer përvojat e vendit tonë me nxënësit e vendeve të ndryshme.
vlerëson bashkëpunimet shumëkombëshe (si General Electric, Toyota etj.) si mjet suksesi në treg;
analizon tiparet e zhvillimit të bujqësisë në kushtet e globalizmit;
evidenton tipologjinë e rajoneve bujqësore në botë sot, shoqëruar me shembuj;
përshkruan veçoritë e revolucionit të gjelbër dhe pasojat e tij në zhvillimin e rajoneve ku është zhvilluar;
identifikon modelet e industrisë botërore dhe tendencat e zhvillimit të saj në ditët e sotme;
përshkruan pasojat e zhvillimeve industriale dhe revolucionin teknologjik(fazat, ndryshimet sot);
analizon zhvillimin e sektorit të shërbimeve, tendencat dhe shkaqet e zgjerimit të tij;
rajonizon shpërndarjen gjeografike të sektorit të shërbimeve sot në botë;
identifikon karakteristikat e zhvillimit të rrjetit botëror të transporteve sot, shoqëruar me shembuj;
interpreton “konfliktin” midis zhvillimit të rrjetit të transporteve përkundrejt mjedisit dhe strategjitë për menaxhimin e tij;
përshkruan zhvillimin e telekomunikacionit sot dhe tiparet e zhvillimit, shoqëruar me shembuj;
përshkruan llojet kryesore të turizmit;
identifikon rajonet turistike më të spikatura në botë dhe dallon disa ndër specifikat e tyre;
vlerëson perspektivën rajonale të zhvillimit të turizmit në Shqipëri;
analizon natyrën globale të tregtisë dhe rëndësinë e këtij sektori, shoqëruar me studime rasti;
vlerëson peshën që zënë në tregtinë globale produkte, si: nafta, hekuri, gruri, makinat etj.;
interpreton rolin e organizmave ndërkombëtarë, si OBT, NAFTA, OPEC, G8, BE, dhe politikat e tyre në tregtinë botërore;
identifikon avantazhet dhe disavantazhet që shoqërojnë globalizimin e tregtisë në botë;
rajonizon shpërndarjen gjeografike të varfërisë;
analizon faktorët që ndikojnë në këtë shpërndarje (duke qëndruar në faktorët humanë);
vlerëson perspektivën e kësaj problematike;
identifikon rajonet që përballen me pamjaftueshmërinë e rezervave ujore;
vlerëson masat që duhen marrë për mirëmenaxhimin e burimeve ujore;
analizon karakteristikat e qendrave urbane dhe rurale, tendencën e rritjes së shkallës së urbanizimit sot në botë;
identifikon problematikat në rajonet urbane;
analizon procesin e urbanizimit në rajonet periferike;
përshkruan veçoritë e funksionimit dhe zhvillimit të megaqyteteve sot në botë;
përshkruan procesin e urbanizimit dhe diferencimet rajonale;
krahason, përmes shembujve, modele të ndarjes administrative dhe të decentralizimit të qeverisjes;
përshkruan historikun e urbanizimit në Shqipëri;
identifikon problematikat dhe pasojat e proceseve urbanizuese në Shqipëri pas viteve ’90;
vlerëson ndikimin e procesit të urbanizimit në mjedis;
përshkruan veçoritë e ndarjes së sotme administrative në Shqipëri dhe problemet që janë evidentuar;
përshkruan konceptin e zhvillimit të qëndrueshëm dhe rëndësinë e tij; vlerëson rëndësinë e zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik përmes
koordinimit të politikave rajonale me ato globale të zhvillimit;
identifikon rrugë dhe strategji drejt një zhvillimi të qëndrueshëm industrial, bujqësor dhe urban;
analizon shpërndarjen gjeografike të burimeve të energjisë në botë;
interpreton perspektivën e zhvillimit dhe të shpërndarjes së energjisë në botë;
përshkruan përdorimin e burimeve të ripërtërishme të energjisë sot në botë(energjinë e erës, diellit, ujit, biomasën, energjinë
atomike) shoqëruar me shembuj, duke veçuar vendet tipike të shfrytëzimit të secilës;
analizon faktorët që ndikojnë në prishjen e ekuilibrit në ekosisteme të rëndësishme (p.sh., shpyllëzimet në Indonezi, pellgun e
Amazonës etj.) si dhe pasojat për mjedisin; identifikon shkaqet dhe pasojat e përmbytjeve të shumta sot në botë, shoqëruar me shembuj;
vlerëson rëndësinë e mbrojtjes së pyjeve dhe kujdesit për shtretërit e lumenjve;
analizon shkaqet dhe pasojat e ndryshimeve klimatike;
vlerëson politikat botërore e rajonale për menaxhimin e këtyre ndryshimeve;
interpreton ndotjen si proces global;
vlerëson faktorët që ndikojnë dhe pasojat që e shoqërojnë;
identifikon rajonet me ndotjen më të madhe në botë;
vlerëson shkallën e ndikimit të llojeve të ndryshme të ndotjeve në mjedis dhe masat që mund të merren për reduktimin e tyre;
përshkruan ndryshimet e hartës politike të botës (dekolonizimin) deri në Luftën e Dytë Botërore dhe evolucionin e saj pas Luftës së
Dytë Botërore;
analizon krijimin e shteteve të reja pas rënies së murit të Berlinit (kushtet,faktorët), problematikat që kanë shoqëruar zhvillimin e tyre,
shoqëruar me shembuj;
përshkruan polet e Fuqive të Mëdha, kushtet të cilat i favorizojnë këto vende për të qenë të tilla;
përshkruan raportet që kanë vendet pole me vendet e tjera;
analizon, përmes shembujve, krijimin e poleve të refugjatëve sot në botë, tendencën e krijimit të tyre;
vlerëson perspektivën e këtyre poleve;
analizon faktorët që nxisin tregtinë dhe trafikun e armëve, korridoret e trafikimit dhe konfliktet rajonale, shoqëruar me shembuj;
vlerëson dhe diskuton mbi politikat në nivel europian dhe botëror për çarmatimin;
identifikon vendet që konsiderohen si fuqi bërthamore botërore, shoqëruar me shembuj të specifikave të tyre;
vlerëson politikat botërore për parandalimin e prodhimit të armëve bërthamore;
hulumton mbi historikun e përdorimit të fuqisë bërthamore.
Nr. Tematika Temat mësimore Situata e parashikuar e të nxënit Metodologjia Vlerësimi Burimet
(orë) dhe
veprimtaritë e
nxënësve
98. 2. Migrimet e Migrimi është një nga dukuritë që ka Vlerësim Teksti Gjeografia
shqiptarëve shoqëruar popullsinë shqiptare në tërë individual i 12,
në botë historinë e zhvillimit të saj, duke u shfaqur Harta e nxënësve. Materiale
në të gjitha format dhe drejtimet e tij. konceptit Vlerësim i plotësuese, harta
Mbështetur në njohuritë përgjigjeve gjeografike
e mëparshme, tregoni si kanë migruar me gojë
shqiptarët gjatë periudhave të ndryshme.
99. 3. Rajonet Gjuha është element komunikimi që i Vlerësim Teksti Gjeografia
gjuhësore bashkon, njerëzit, popujt dhe shtetet. Parashikimi me individual i 12,
dhe proceset Spanjollët, anglezët, portugezët krijuan terma nxënësve. Materiale
integruese kolonitë e tyre në Amerikën Veriore dhe paraprakë Vlerësim i plotësuese, harta
shumëkulturo Jugore. A u diktuan gjuhën e tyre këto përgjigjeve gjeografike
re shtete kolonive të tyre? Çfarë gjuhe flasin me gojë
sot këto shtete? Veprimtari e
leximit të
100. 4. Racat dhe Njerëzit dallojnë nga tiparet fizike, ngjyra e Vlerësim Teksti Gjeografia
drejtuar (VLD)
etnitë. lëkurës, forma e syve, e flokut, por dallojnë individual i 12,
Ndikimi i tyre edhe nga gjuha, feja, kombësia, traditat nxënësve. materiale
në diversitetin kulturore. Sipas jush, cili nga këto Vlerësim i plotësuese, harta
kulturor elemente përcakton racën dhe cili etninë? Rrjeti i përgjigjeve gjeografike
Cilat janë tiparet biologjike dhe kulturore të diskutimit me gojë
njerëzve në rajonin ku jetoni?
101. 5. Fetë dhe Në qytetërimet e lashta popujt ishin të Vlerësim Teksti Gjeografia
shumëkultural besimit pagan dhe më vonë lindi individual i 12,
izmi krishterimi, islamizmi, budizmi etj. Di – Dua të di – nxënësve. materiale
Mbështetur në njohuritë e marra Mësova Vlerësim i plotësuese, harta
përshkruani historikun e lindjes së këtyre përgjigjeve gjeografike
besimeve fetare. me gojë
102. 6. Globalizimi i Resurset natyrore në botë nuk janë ndarë Diagram Vlerësim Teksti Gjeografia
ekonomisë në mënyrë të barabartë dhe shtetet, piramidal individual i 12,
rajonet kanë bashkëpunuar në nxënësve. materiale
marrëveshje ekonomike shumëpalëshe. Vlerësim i plotësuese, harta
Përmendni disa marrëveshje ekonomike. Shkrim i lirë përgjigjeve gjeografike
A flitet për globalizim të ekonomisë me me gojë
këto
marrëveshje?
103. 7. Kriza Bota ka kaluar kriza të mëdha globale pas Vlerësim Teksti Gjeografia
Shkrim i
ekonomike Luftës së Parë Botërore, 1929-1933, dhe individual i 12,
shpejtë
botërore në vitin 1973. Cilat ishin shkaqet dhe nxënësve. materiale
masat që u morën për kapërcimin e Vlerësim i plotësuese, harta
krizave? përgjigjeve gjeografike
me gojë
Diskutim për
104. 8. Bujqësia në Veprimtaria kryesore e qytetërimeve të njohuritë Vlerësim Teksti Gjeografia
ndikimin e lashta ka qenë bujqësia. Sipas jush, a paraprake individual i 12,
globalizimit mendoni se zhvillimi i bujqësisë në ditët e nxënësve. materiale
sotme ndihmon vendet të dalin nga Vlerësim i plotësuese, harta
varfëria? Insert - Sistemi përgjigjeve gjeografike
ndërveprues i me gojë
105. 9. Përsëritje nr. Le të provojmë se sa të qëndrueshme i shënimeve Vlerësim Teksti Gjeografia
7 keni njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje individual i 12,
nëpërmjet veprimtarive të ndryshme. nxënësve. materiale
Diagram Veni Vlerësim i plotësuese, harta
përgjigjeve gjeografike
me gojë
106. 10. Punë Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri Vlerësim Teksti Gjeografia
praktike nr. rreth gjuhëve, feve, kulturave dhe jemi individual i 12,
15. Rajonet njohur dhe me procesin e globalizimit. Le Pyetja sjell nxënësve. materiale
kulturore të zhvillojmë një punë praktike rreth pyetjen Vlerësim i plotësuese, harta
të botës rajoneve kulturore të botës. përgjigjeve gjeografike
me gojë
107. 11. Modelet e Revolucioni Industrial në Angli, shek. XVIII, Vlerësim Teksti Gjeografia
Ditari
industrisë luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e individual i 12,
trepjesësh
industrisë në botë, ndarjen dhe nxënësve. materiale
specializimeve të rajoneve industriale. Vlerësim i plotësuese, harta
Çfarë dini për të? përgjigjeve gjeografike
Ditari me gojë
dypjesësh
108. 12. Tregtia Tregtia bën pjesë në sektorin e tretë të Vlerësim Teksti Gjeografia
globale ekonomisë dhe është në shërbim të dy individual i 12,
sektorëve të tjerë të saj. Ka ekzistuar që nxënësve. materiale
në Antikitet dhe është zhvilluar deri në Fjali – koment Vlerësim i plotësuese, harta
ditët tona. Tregoni si është e zhvilluar përgjigjeve gjeografike
tregtia globale sot, në kushtet e zhvillimeve me gojë
teknologjike. Pyetja sjell
pyetjen
109. 13. Roli i Hapi i parë i integrimit europian ishte Vlerësim Teksti Gjeografia
organizmave më 1957 me krijimin e TPE-së (Tregun e individual i 12,
ndërkombëtar Përbashkët të Qymyrit dhe Çelikut), me nxënësve. materiale
ë në tregtinë pjesëmarrjen e 6 shteteve: Holandë, Rrjeti i Vlerësim i plotësuese, harta
47
48
121. 25. Ndryshimet Gjatë gjithë historisë gjeologjike Vlerësim Teksti Gjeografia
klimatike të tokës ka pasur ndryshime klimatike, si Shkrim i individual i 12,
epoka akullnajore dhe ndërakullnajore. shpejtë nxënësve. materiale
Edhe sot po flitet për ndryshime klimatike. Vlerësim i plotësuese, harta
Çfarë dini për këto ndryshime klimatike përgjigjeve gjeografike
dhe efektin serrë? me gojë
122. 26. Politikat Ngrohja globale nuk mund të mbetet Diskutim për Vlerësim Teksti Gjeografia
rajonale, shqetësim vetëm i ekspertëve, njohuritë individual i 12,
globale për shkencëtarëve apo individëve, por është paraprake nxënësve. materiale
menaxhimin e një çështje globale, për zgjidhjen e së cilës Vlerësim i plotësuese, harta
qëndrueshëm duhet të shqetësohemi të gjithë, përgjigjeve gjeografike
të pasi po udhëtojmë me të njëjtën anije. Si e Insert - Sistemi me gojë
ndryshimeve kuptoni këtë shprehje? ndërveprues i
klimatike shënimeve
123. 27. Ndotja Ndotja e mjedisit është një problem i madh Vlerësim Teksti Gjeografia
globale global si për vendet e zhvilluara, edhe për individual i 12,
vendet në zhvillim. Përshkruani me fjalët Diagram Veni nxënësve. materiale
tuaja si ndotet toka, ajri dhe uji. Vlerësim i plotësuese, harta
përgjigjeve gjeografike
Pyetja sjell me gojë
pyetjen
124. 28. Mungesa e Uji është një e mirë e çmuar, që sot është Vlerësim Teksti Gjeografia
ujit dhe në rrezik. Si e kuptoni këtë shprehje? individual i 12,
menaxhimi I nxënësve. materiale
burimeve Ditari Vlerësim i plotësuese, harta
ujore trepjesësh përgjigjeve gjeografike
me gojë
125. 29. Varfëria në Adam Smith, “babai i kapitalizmit”, Vlerësim Teksti Gjeografia
Ditari
botë shkruan se: “Asnjë shoqëri nuk mund të individual i 12,
dypjesësh
jetë me siguri e begatë dhe e lumtur, nxënësve. materiale
kur pjesa më e madhe e anëtarëve të Vlerësim i plotësuese, harta
saj janë të varfër dhe të mjerë.” përgjigjeve gjeografike
Komentojeni këtë shprehje. Fjali – koment me gojë
126. 30. Edukimi Mendoni sot për një të nesërme më të Vlerësim Teksti Gjeografia
mirë! Të shpenzosh më pak letër do të individual i 12,
mjedisor thotë më shumë pyje dhe oksigjen. Një nxënësve. materiale
llambë më pak, më shumë energji, ajër i Vlerësim i plotësuese, harta
pastër. Për një jetë më të gjatë përdorni Pyetja sjell përgjigjeve gjeografike
një qese letre në vend të qeses plastike. pyetjen me gojë
Rrjeti i
diskutimit
127. 31. Zhvillimet Në shekulli XXI dhe në vazhdim ngrihet Vlerësim Teksti Gjeografia
gjeopolitike pyetja nëse bota do të jetë tripolare individual i 12,
dhe prirjet (SHBA, Rusi, Japoni) apo po shkon drejt nxënësve. materiale
Mësimdhënie e
aktuale homogjenizimit të saj? Përgjigjja e kësaj Vlerësim i plotësuese, harta
ndërsjellë
pyetjeje i mbetet së ardhmes. Si mendoni? përgjigjeve gjeografike
me gojë
128. 32. Përsëritje Në këtë orë përsëritje të periudhës së tretë Lexim me Vlerësim Teksti Gjeografia
le të kontrollojmë se sa sa të qëndrueshme kodim të imët individual i 12,
i keni njohuritë nëpërmjet veprimtarive të nxënësve. materiale
ndryshme. Vlerësim i plotësuese, harta
përgjigjeve gjeografike
Imagjinatë e
me gojë
drejtuar
129. 33. Testim Le të testojmë njohuritë në mënyrë Vlerësim Teksti Gjeografia
individuale në testin e periudhës së tretë, individual 12,
Prill - Qershor Kubimi materiale
plotësuese, harta
gjeografike
130. 34. Vlerësim Vlerësojmë dosjet e periudhës së tretë Kundërshtia Vlerësim Dosjet e nxënësve
dosjeje akademike individual
131. 35. Punë Konfigurimi i hartës politike të botë procces Vlerësim Teksti Gjeografia
praktike. i vazhdueshëm, si ka ndryshuar ky individual i 12,
Ndryshimet konfigurim nga antikiteti në ditët e sotme, nxënësve. materiale
e hartës pas gjithë këtyre njohurive që keni marrë ju Grupi i Vlerësim i plotësuese, harta
politike të takon ju në këtë punë praktike ta realizoni ekspertëve përgjigjeve gjeografike
botës këtë retrospektivë. me gojë
132. 36. Projekt Prezantojmë dhe vlerësojmë projektet. Vlerësim Teksti Gjeografia
individual i 12,
nxënësve. materiale
51
52
Parashikimi me
terma
paraprakë
Veprimtari e
leximit të
drejtuar (VLD)
Rrjeti i
diskutimit
Di – Dua të di –
Mësova
Diagram
piramidal
Shkrim i lirë
53
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa: XII
Tematika: Gjeografia dhe proceset globalizuese Situata e të nxënit: Në lëndën e gjeografisë, ju
keni mësuar shumë njohuri për botën, hapësirën,
Tema mësimore:
si: klimën, relievin, hidrografinë, popullsinë,
1. Karakteri ndërdisiplinor i studimit të gjeografisë
kulturën, ekonominë, urbanizimin etj. Cilët nga
si shkencë
këta komponentë janë fizikë dhe cilët humanë?
2. Drejtimet e karrierës së gjeografit
Gjeografia është një shkencë që ka lidhje të
shumta dhe të gjera me shkencat e tjera. Ajo
zotëron karakteristika të ngjashme dhe përbën
një urë lidhëse midis shkencave sociale dhe
atyre fizike. Gjeografia vijon të jetë një shkencë
unike, ku fokusimi i saj parësor është hapësira. A
do t’ju
pëlqente të ishit gjeograf dhe pse?
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të Fjalë kyç:
fushës sipas temës mësimore Gjeografi fizike
Nxënësi/ja: Gjeografi humane
përcakton kuptimin e konceptit gjeografi; Ekumena
analizon drejtimet e studimit të shkencës së Gjeografia e aplikuar
gjeografisë;
vlerëson rolin e saj në studimin e botës në lidhje
me shkencat e tjera;
identifikon problematikat hapësinore, që mund të
analizohen nëpërmjet gjeografisë së aplikuar;
përcakton hapësirat tradicionale të studimit të
gjeografisë në shpjegimin e botës;
argumenton rolin dhe rëndësinë e profesionit të
gjeografit në jetën sociale dhe ekonomike.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti mësimor Gjeografi 12, materiale plotësuese. ndërkurrikulare:
Gjuhët dhe komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
Historia
Tik
Ndërvarësia
Bashkëjetesa paqësore
Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Stuhi mendimi
Ndërtimi i njohurive: Punë me grupe, Ditari dypjesësh
Përforcimi i njohurive: Kllaster
Situatat e të nxënit na ndihmon për të kuptuar se cilat janë njohuritë që nxënësit kanë për temat mësimore
që do të trajtohen. Ato prezantohen në mënyrë të njëpasnjëshme, ndërkohë mësuesi mban shënime në
54
dërrasën e zezë mendimet e nxënësit.
55
Komponentët fizikë të Komponentët humanë të Pse do ju pëlqente të ishit
gjeografisë gjeografisë gjeograf?
- - -
- - -
- - -
Grupi I:
Drejtimi i tretë Gjeografia rajonale: bazat teorike dhe gjeografia e rajoneve të veçanta.
Grupi II:
Grupi III:
56
Grupi IV:
Grupi V:
Grupi VI:
Gjeografët në biznes Gjeografët duhet të jenë pjesë e ekipeve shkencore, që, së bashku me urbanistë,
ekonomistë, arkitektë, kontribuojnë në hartimin dhe zbatimin e shumë projekteve
të planifikimit dhe zhvillimit hapësinor.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
57
Shkalla: VI VIV
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Klasa XII
VI VI
Tema mësimore: Situata e të nxënit:
1.3 Konceptet bazë në gjeografi për analiza Ualdo Tobler, gjeograf në Universitetin e
hapësinore Kalifornisë shprehej: “... Çdo gjë është e lidhur
me një objekt gjeografik, por gjërat që janë
pranë, janë më të lidhura se gjërat që janë larg”.
Si e kuptoni këtë shprehje? A ndikon distanca në
aktivitetin njerëzor?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Vendndodhja
• evidenton konceptet bazë gjeografike, që shërbejnë Distanca
për analizat hapësinore; Hapësira
• analizon konceptet bazë të gjeografisë në proceset Arritshmëria
hapësinore; Ndërveprimi hapësinor.
• krijon një veprimtari ekonomike në një rajon (ku jeton)
përmes koncepteve gjeografike.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, hartë politike ndërkurrikulare:
dhe fizike e botës. Gjuhët dhe Komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
Historia
Tik
Ndërvarësia
Bashkëjetesa paqësore
Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Tabelë e pyetjeve
Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)
Përforcimi: Tabelë koncepti
58
59
i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disa
pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
- Tre faktorët e lokacionit sipas Ueberit;
- Distanca dhe aktivitetet ekonomike;
- Koncepti i hapësirës;
- Arritshmëria, si perceptohet ajo;
- Parimet themelore të ndërveprimit hapësinor;
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një model veprimtarie ekonomike në rajonin ku ju banoni, me ndihmën
e temave bazë të gjeografisë.
60
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Tema mësimore: Situata e të nxënit:
1.4 Zhvillimet lokale, rajonale dhe proceset Para disa vitesh, duke përkufizuar procesin e
globalizuese globalizimit, gazeta “Le Monde” në Francë
shkruante: “Globalizimi është një princeshë angleze,
e cila së bashku me mikun e saj egjiptian u
aksidentuan në një tunel në Paris, ndërsa po
udhëtonin me shpejtësi me një makinë gjermane, e
cila kishte motor holandez, ndërsa shoferi ishte belg.
Princeshën po e ndiqnin paparacët italianë, të cilët
udhëtonin me motor japonez”. Si e kuptoni këtë
përkufizim?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Zhvillim
• evidenton faktorët që ndikojnë në pabarazitë e Tri polet
zhvillimit ekonomik me dimensione rajonale, lokale Jugu i botës
përmes shembujve; Globalizim
• shpjegon kuptimin e konceptit globalizim;
• vlerëson prirjet e sotme globalizuese dhe
problemet në këtë proces.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12. ndërkurrikulare:
Gjuhët dhe komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
Historia
Tik
Ndërvarësia
Bashkëjetesa paqësore
Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Stuhi mendimi
Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë
Përforcimi: Tabelë koncepti
Globalizimi
61
Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë
Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që
më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të
bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të
paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me
sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn
mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve,
për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit.
Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më
poshtë: Paragrafi I: Zhvillimi i pabarabartë ekonomik dhe kontrastet rajonale qendër-periferi;
Paragrafi II: Rajonet bërthamë të sistemit botëror të ekonomisë;
Paragrafi III: Kontrastet rajonale në zhvillim;
Paragrafi IV: Problemet kritike që kërkojnë vëmendje të menjëhershme në shkallë botërore;
Paragrafi V: Proceset globalizuese dhe zhvillimi ekonomik;
Paragrafi VI: Dimensionet më të rëndësishme të globalizimit.
Në Antikitet
Me zbulimin e Botës së Re
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni qëndrimet pro dhe kundër procesit të globalizimit.
62
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
63
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Hapi II
Ndahet klasa në grupe (në këtë rast 4 grupe, pasi janë parashikuar 4 nëntema për t’u trajtuar).
Nxënësve u shpjegohet se projekti i tyre do të zhvillohet në formën e një miniprojekti.
Orientohen nxënësit për qëllimin e projektit, synimin, rezultatet e të nxënit të projektit, strukturën, burimet
dhe mjediset e punës, raportin, mënyrën e vlerësimit, buxhetin etj.
Ndahet klasa në grupe dhe përcaktohet detyra për gjithsecilin grup si më poshtë:
Grupi i parë: Faktorët që ndikojnë në ndryshimet klimatike
Grupi i dytë: Pasojat e ndryshimeve klimatike në sektorët e ndryshëm ekonomikë
Grupi i tretë: Ngrohja globale dhe shtimi i sëmundjeve ngjitëse
Grupi i katërt: Masat që duhen marrë për minimizimin e ndryshimeve
Hapi III
Në këtë fazë nxënësi/ja:
harton një plan se si do ta realizojë projektin;
përcakton detyrat për çdo anëtar të grupit;
harton planet e veprimit;
ndërton kalendarin e takimeve për diskutimin e realizimit të projektit.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Përgatitja e planit personal dhe planit të grupit.
64
65
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Europa është e ndarë
2.1 Objekti i studimit të gjeografisë rajonale të botës në disa rajone: Europa Perëndimore, Europa
Veriore, Europa Mesdhetare etj. Çfarë kanë të
përbashkët shtetet e Europës Perëndimore,
Mesdhetare etj.?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Fjalë kyç:
• përcakton kuptimin e konceptit rajon; Rajon
• shpjegon kriteret mbi të cilat bazohet ndarja rajonale e Rajon funksional
botës; Rajone natyrore
• analizon llojet e rajoneve përmes shembujve; Ekonomike
• vlerëson rëndësinë e studimit të gjeografisë rajonale të Kulturore
botës.
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike dhe Europës. ndërkurrikulare:
Historia
Gjuhët dhe komunikimi
66
Funksional Jo funksional
Kriteret e
rajonizimit
Pasi plotësojnë hartën e konceptit, përfaqësues të çdo grupi lexojnë modelin e plotësuar. Mësuesi/ja e
plotëson në dërrasën e zezë me ndihmën e nxënësve.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
67
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Tema mësimore: 2.2 Tiparet e përgjithshme natyrore Situata e të nxënit: Zhvillimi progresiv i botës,
gjeografike të Europës revolucioni në teknikë e informatikë po i
zvogëlon më shume diferencat në shkallë dhe
hap pas hapi.
Procesi i globalizimit po i zhduk kufijtë
tradicionalë të kontinenteve. Kufijtë tradicionalë
ndërmjet tyre po mbeten si relikte historike të
së kaluarës.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: sistemi i maleve Qendrore dhe Veriore
• përshkruan karakteristikat që e bëjnë diferencën Vargjet Jugore
e Europës në tërësi si kontinent; Fushat e Mëdha Qendrore-Lindore
• përcakton pozitën gjeografike, kufijtë dhe madhësinë e
Europës;
• analizon veçoritë e strukturave të relievit të Europës.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12, Harta fizike dhe politike dhe Europës. ndërkurrikulare:
Gjeologjia
Historia
68
69
P - Pozita gjeografike R - relievi F - fushat M - malet H - hidrografia
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre. Orientimi në hartë.
Detyrat dhe puna e pavarur: Hartoni një ese argumentuese me temë “Kontinenti i Europës, i ndryshëm nga
të tjerët”.
70
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
71
Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve
Klasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5. Më pas
mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr. 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende te
caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë format A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Përcaktoni faktorët që ndikojnë në formimin e klimës së Europës dhe elementet klimatike.
Grupi i dyshave: Përcaktoni katër rajonet natyrore të Europës dhe krahasoni rajonet mesdhetare me rajonet
e Atlantikut.
Grupi i treshave: Krahasoni rajonet kontinentale me rajonet e ftohta.
Grupi i katrave: Analizoni dinamikën e popullsisë së Europës dhe veçoritë e popullimit të saj.
Grupi i pesave: Vlerësoni procesin e urbanizimit të Europës, anët pozitive dhe negative të tij.
Pasi lexojnë tekstin për t’iu përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje
përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare,
secili prej numrave 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, numrat 2 për
pyetjen e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjithë grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/
ja ka bërë. Më pas bëhet diskutohet me gjithë klasën.
PRO KUNDËR
“Urbanizimi i Europës është procesi më pozitiv që është zhvilluar në të.”
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Nëpërmjet hulumtimeve personale realizoni një parashikim për ecurinë e numrit
të popullsisë në Europën e së ardhmes.
72
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Kultura
Europiane
73
dhe me të dhënat e tyre, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal dhe me informacionin shtesë të tij apo ato që
nxënësit mund të kenë anashkaluar. Diagrami do të ketë këtë pamje:
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Materiale plotësuese për qytetërimin grek dhe romak.
74
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
75
DI DUA TË DI MËSOVA
- Bashkim ekonomik, politik i - Etapat nëpër të cilat ka - Qëllimi i planit Mone:
cili krijua pas Luftës së Dytë kaluar krijimi i Bashkimit - të shmangej një luftë e re
Botërore në Europë; Europian; Francës dhe Gjermanisë dhe të vihej
- Vendet anëtarë të BE-së - Çfarë është TPE-ja? paqja midis vendeve europiane;
lëvizin pa viza; - Çfarë përmbante - të mbrohej Europa Perëndimore nga
- Nuk paguajnë taksa doganore Marrëveshja e Mastrihtit? rreziku i komunizmit;
për qarkullimin e mallrave; - Institucionet e Bashkimit - të rimëkëmbej e fuqizohej kontinenti i
- Ka qëllim sigurinë ekonomike, Europian dhe funksionet e vjetër;
politike dhe shoqërore të tyre etj.. - Fazat nëpër të cilat kaloi:
vendeve anëtare; - Bashkimi Ekonomik i vendeve të
- Disa nga institucionet e BE- BENELUKSIT;
së janë Këshilli i Europës. - Bashkimi Europian për Qymyrin dhe
Komisioni Europian, Parlamenti Çelikun;
Europian etj.; - 25 mars të vitit 1957 TPE nga 6 vende të
Europës Perëndimore;
- 7 shkurt 1992 u nënshkrua
Marrëveshja e Mastrihtit nga 12 vendet
pjesëmarrëse;
- sot BE-ja ka 27 anëtarë;
- Organet dhe institucionet e Bashkimit
Europian: Parlamenti Europian, Këshilli i
Ministrave, Komisioni Europian, Komiteti
Ekonomik dhe social, Gjykata e Nderit,
Banka e Investimeve Europiane, Fondi
për Zhvillim Rajonal, Banka Europiane për
Rindërtim dhe Zhvillim.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Nxënësit realizojnë një ese argumentuese me temë: “Perspektiva e Bashkimit
Europian dhe integrimi i Shqipërisë”.
76
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
77
EUROPA
Ekonomia e Europës
Potencialet e zhvillimit Sektori i parë, bujqësia Sektori i dytë, Sektori i tretë: transporti,
ekonomik industria tregtia, turizmi
- pozita gjeografike; - karakterizohet nga një - Europa Perëndimore - sektori më i rëndësishëm
- pasuritë natyrore, si: nivel i lartë i mekanizimit, është një nga tri i jetës ekonomike
hekuri, qymyrguri, bakri, kimizimit dhe përdorimit rajonet më të mëdha shoqërore;
kromi etj.; të teknologjive moderne; industriale në botë ku - siguron më shumë të
- pasuritë klimatike; - në fushat europiane, përfshihen (Gjermania, ardhura dhe ka numrin më
- pasuritë hidrike; bimë industriale, si Franca, Britania e të madh të të punësuarve;
- pasuritë pyjore etj. panxhari, luledielli, Madhe, Italia, Rusia); - përfshin: transportin,
pambuku, perimet, - rolin kryesor në tregtinë dhe turizmin...
thekra, patatja, elbi, industri e zë industria
tërshëra etj.; e nxjerrjes dhe
- rajonet kryesore përpunimit të metaleve
bujqësore blegtorale dhe ajo e energjetikës;
janë: Fusha e Francës - shtetet me industri
Veriore, Fusha më të zhvilluar e
Gjermano-Polake, e komplekse janë
Lombardisë, Andaluzia Republika Federale
etj. Gjermane, Franca,
Britania e Madhe, Italia
dhe Spanja...
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
78
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
79
– Në cilat fusha pati ndikim humanizmi i Rilindjes Europiane?
– Cilat ishin arritjet e kulturës Europiane gjatë periudhës së Rilindjes së Vonë Europiane?
– Cilat janë disa nga karakteristikat e kinematografisë, letërsisë artistike, dramaturgjisë, arteve figurative në
Europë?
Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me elementet e kulturës europiane që kanë pasur
ndikim në zhvillimin e kulturave mbarë botërore. Ky diskutim shoqërohet me foto të ndryshme me pamje të
elementëve që u diskutuan më lart.
Rilindja Europiane
Bashkëkohorë të
shek. XX
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një album me foto ku të paraqisni elementet e kulturës europiane në të
gjitha gjinitë: art, letërsi, kinematografi, muzikë etj.
80
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
Tema mësimore: Veprimtari praktike 2 - Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri
Rajoni i Bashkimit Europian të mjaftueshme rreth Europës, veçorive natyrore
të saj dhe kushtet të cilat çuan në formimin e
Bashkimit Europian. Le të realizojmë një
veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë
rreth Bashkimit
Europian.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Bashkim Europian
• përcakton në hartën skicë shtetet dhe kryeqytetet e Harta skicë
Europës; Perspektivë zhvillimi
• evidenton me një ngjyrë shtetet anëtare të BE-së;
• analizon perspektivën e rajonit të Bashkimit Europian.
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
harta politike dhe harta skicë e Europës, atlasi ndërkurrikulare:
gjeografik, lapsa me ngjyra, tekstet Gjeografi 12, Historia
Historia 11, materiale plotësuese nga interneti. Histori Arti
Tik
Gjuhët dhe komunikimi
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
81
Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohet.
82
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Faza e parë
Mësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh
liderin e tij. Lideri zgjedh një nga fishat që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur.
Secili nga grupet punon për hartimin e 5 pyetjeve që duhet t’i përmbahen fishës që u ka rënë. Pas hartimit të
pyetjeve, grupet do ua drejtojnë pyetjet grupeve të tjera .Grupi i parë do ia drejtojë grupit të dytë, grupi i dytë
do ia drejtojë grupit të tretë dhe grupi i tretë do ia drejtojë grupit të parë.
83
84
- Çdo përgjigje e saktë vlerësohet me 10 pikë.
- Kur përgjigjja është e pjesshme, vlerësimi është i pjesshëm, në këtë rast ndërhyn edhe mësuesi/ja për të
vlerësuar saktësinë e përgjigjes dhe të vlerësimit. Nxënësit kështu kanë mundësi të diskutojnë së bashku
çështje që kanë të bëjnë me njohuritë që kanë marrë deri në këtë periudhë, por të shikojnë dhe mangësitë e
tyre. Pikët shënohen në dërrasën e zezë.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me temën e fishës, që u ra në fillim të orës.
Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave
të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen
me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 47 të librit.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
85
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
Hidrografia
Popullimi Relievi
Rajoni
Ekonomia Perëndimor Klima
86
Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstit
Për çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, popullimin dhe zhvillimin ekonomik
të rajonit të Europës Perëndimore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të
veçanta, si:
• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;
• U, ultësirat të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike të Europës;
• M, malet të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike Europës;
• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;
• SH, ku ndeshin shtetet që janë pjesë e rajonit;
• Pop, ku ndeshin informacion për popullsinë;
• Eko, ku ndeshin informacion për ekonominë.
Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Realizo një ese argumentuese me temë : Faktorët natyrorë janë element i
rëndësishëm për zhvillimin ekonomik dhe të popullimit në rajonin perëndimor.
87
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
88
Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstit
Për çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, popullimin dhe zhvillimin ekonomik të
rajonit Europës Ishullore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:
• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;
• F, fushat të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike të Europës Ishullore;
• M, malet të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike Europës Ishullore;
• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;
• SH, ku ndeshin shtetet që janë pjesë e rajonit;
• Pop, ku ndeshin informacion për popullsinë;
• Eko, ku ndeshin informacion për ekonominë.
Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.
89
Përforcimi: Tabela e konceptit / Punë me hartën
Në përfundim nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme dhe evidentojnë në hartë:
- pozitën gjeografike të Europës Ishullore;
- shtetet përbërëse të rajonit;
- fushat, malet, lumenjtë;
- zonat më të rëndësishme industriale;
- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj..
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjyko rreth daljes së Anglisë nga BE-ja në vitin 2016.
90
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
92
Hapi i tretë: Vlerësimi
Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:
- respektimi i mendimit dhe i punës së secilit nxënës;
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Europës
Perëndimore dhe Europës Ishullore;
- gjykimi i modelit zhvillimor të rajonit të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore;
- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike
midis Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
93
Organizimi i orës së mësimit
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
94
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
95
96
– Cilat janë sektorët kryesorë të zhvillimit të ekonomisë dhe karakteristikat e tyre?
Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me një bisedë rreth raportit klimë – popullim – zhvillim
ekonomik, si është organizuar ky trekëndësh dhe a ka ndikuar klima në zhvillimin e popullimit dhe të
ekonomisë në Rajonin e Europës Veriore.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni faktin se si modeli ekonomik i ekonomisë liberale të kombinuar me
planifikimin e centralizuar është suksesi i ekonomisë së Vendeve Skandinave.
97
Organizimi i orës së mësimit
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
98
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
99
EUROPA QENDRORE
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një hartë skicë të vendeve të Europës Qendrore dhe vendosni në të
të gjitha zonat mineralmbajtëse dhe sektorët ekonomikë që janë zhvilluar në gjithsecilin rajon.
10
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
101
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Europës Veriore dhe Europës Qendrore, duke respektuar kriterin
gjuhësor dhe gjeografik.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
10
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
105
Përforcimi: Tabela e konceptit / Punë me hartën
Në përfundim, nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme dhe evidentojnë në hartë:
- pozitën gjeografike të Europës Lindore;
- shtetet përbërëse të rajonit;
- fushat, malet, lumenjtë;
- zonat më të rëndësishme industriale;
- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj.
Bujqësia
Industria
Turizmi
Transporti
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni ekonominë e Europës Lindore me ekonominë e Europës Perëndimore,
duke e lidhur dhe me nivelin e jetesës së popullsisë.
10
Lënda:
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Shkalla: VI Klasa XII
Gjeografi
Tema mësimore: Përsëritje 2 - Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe kemi
Europa Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe marrë njohuri rreth veçorive natyrore, zhvillimeve
Veriore ekonomike dhe demografike të rajoneve të
Europës: Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe
Veriore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë
këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme
gjatë kësaj ore përsëritjeje.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Rajon
• njeh konceptet kryesore; Pozitë gjeografike
• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në Hidrografi
gjithsecilin prej rajoneve te Europës: Perëndimore, Reliev
Ishullore, Qendrore dhe Veriore; Klimë
• evidenton saktë pozitën gjeografike të Europës Botë bimore
Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore Botë shtazore
• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë Popullim
e formave të tij në rajonet e Europës Perëndimore, Sektorë të zhvillimit ekonomik
Ishullore, Qendrore dhe Veriore;
• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto
rajone dhe karakteristikat e tyre;
• vlerëson zhvillimet demografike në këto rajone;
• fiton aftësi të orientimit në hartë.
• shpreh lirshëm mendimin e tij.
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Europës, ndërkurrikulare:
materiale plotësuese. Historia
Tik
Gjuhët dhe komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
107
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Europës Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.
d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Europës Perëndimore, Ishullore, Veriore dhe Qendrore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.
d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave,
që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më
të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u
realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 81 të librit.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
10
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
Greqi
Portugali
Shtete të Europës
Mesdhetare
Spanja
Kroaci
Itali
109
100
Grupi I: Pozita gjeografike e Europës Mesdhetare;
Grupi II: Relievi në Europën Mesdhetare;
Grupi III: Hidrografia në Europën Mesdhetare;
Grupi IV: Klima dhe bota bimore në Europën Mesdhetare;
Grupi V: Shtetet që janë pjesë e këtij rajoni.
Kllasteri mund të ketë pamjen e mëposhtme:
- mesdhetare, me dimër të
Pozita gjeografike Shtetet butë e të lagësht dhe verë
të nxehtë e të thatë
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Analizoni situatën politike të Ballkanit në perspektivën e anëtarësimit drejt
Bashkimit Europian (Maqedonia, Serbia, Shqipëria, Mali i Zi, Bosnjë-Hercegovina dhe Kosova).
101
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
102
Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)
Nxënësit do të lexojnë individualisht. Paraprakisht tema është ndarë në paragrafë nga mësuesi/ja, që
gjithashtu ka përgatitur dhe pyetjet që do u drejtojë nxënësve për secilën pjesë. Ai/ajo bën pyetjen dhe
nxënësit lexojnë në heshtje për të gjetur përgjigjen. Ja disa pyetje:
– Cilat janë disa nga veçoritë e popullimit të Europës Mesdhetare?
– Gjeni karakteristikat e gjuhës dhe besimeve në këtë rajon.
– Si ka ndikuar klima në vendosjen e popullsisë dhe zhvillimin e ekonomisë së rajonit të Europës Mesdhetare?
– Cilat janë sektorët kryesorë të zhvillimit të ekonomisë dhe karakteristikat e tyre?
Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me një bisedë rreth raportit klimë – popullim – zhvillim
ekonomik, a ka ndikuar klima në zhvillimin e popullimit dhe të ekonomisë në Rajonin e Europës Mesdhetare.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën skicë të Europës Mesdhetare vendosni rajonet ekonomike dhe
qytetet kryesore.
103
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Sipërfaqe shumë
Shumëllojshmëri
e madhe
klimash
Makrorajoni Rus
Pasuri të shumta
minerale Ndahet me Europën
me malet Urale
105
vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët e
sugjeruar mund të jenë si më poshtë:
Çifti i parë: Paragrafi I: karakteristikat natyrore; Paragrafi II: ndërtimi gjeologjik, relievi;
Çifti i dytë: Paragrafi I: veçoritë e Rusisë Europiane; Paragrafi II: veçoritë e Rusisë
Aziatike; Çifti i tretë: Paragrafi I: faktorët e formimit të klimës; Paragrafi II: ndikimi i klimës tek njeriu;
Çifti i katërt: Paragrafi I: hidrografia; Paragrafi II: bota bimore dhe shtazore.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Plotësoni elementet fiziko-gjeografike në hartën fizike të tekstit.
106
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
107
Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve
Klasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5. Më pas
mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr. 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende te
caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë formati A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Evidentoni veçoritë e përgjithshme të popullsisë, etnisë, gjuhës, fesë në Makrorajonin Rus;
Grupi i dyshave: Analizoni zhvillimin ekonomik të këtij makrorajoni dhe sektorët kryesorë të ekonomisë;
Grupi i treshave: Vlerësoni rolin gjeopolitik të Makrorajonit Rus;
Grupi i katrave: Analizoni disa nga problemet rajonale dhe globale;
Grupi i pesave: Diskutoni rreth rolit lider të Rusisë në politikën botërore.
Pasi lexojnë tekstin për t’iu përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje
përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare,
secili prej numrave 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, numrat 2 për
pyetjen e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjithë grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/
ja ka bërë. Më pas diskutohet me gjithë klasën.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse pasuritë e shumta natyrore të Rusisë e justifikojnë shkallën e
zhvillimit ekonomik të saj.
108
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, duke respektuar
kriterin gjuhësor dhe gjeografik.
109
Hapi II: Puna e drejtpërdrejtë
Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, duke shfrytëzuar bazën e të
dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
110
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Imagjinatë e drejtuar
Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet
gjatë kësaj ore mësimore. Kështu duke parë hartën fizike të Amerikës së Veriut, nxënësit nxiten të mendojnë
rreth veçorive natyrore të Rajonit të Amerikës së Veriut, klimës, shumëllojshmërisë së formave të relievit,
hidrografisë etj.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
11
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
11
Organizimi i orës së mësimit
Pasi lexojnë tekstin për t’ju përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje
përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehet në grupet e fillimit. Në grupet fillestare,
secili prej numrave 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, numrat 2 për
pyetjen e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjitha grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/
ja ka bërë. Më pas diskutohet me gjithë klasën.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
11
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
11
Veprimtaria e nxënësve. SHBA-ja ka një ekonomi shumë të zhvilluar, ku industria luan një rol shumë të
rëndësishëm, në të janë ngritur filialet më të rëndësishme të industrisë si: “General Motors”, “Ford”, “Boeing”,
“Exxson”, “IBM”, “Mobil”, “Microsoft”, “Dupont”
Mësuesi/ja gjithashtu u drejton këto pyetje nxënësve, për të realizuar lidhjen me temën e re:
– Pse mendoni ju që SHBA-ja ka një ekonomi shumë të zhvilluar?
– Cilët janë disa nga faktorët që kanë ndikuar në këtë zhvillim?
– A mund të përmendni ju disa nga rajonet më të zhvilluara bujqësore–industriale në SHBA?
Fjali Koment
Faktorët e zhvillimit ekonomik pozita gjeografike e përshtatshme dhe pasuritë e shumta
natyrore;
imigracioni i madh i popullsisë nga të gjitha kontinentet;
revolucionet në teknologji, tregu i gjerë i brendshëm dhe ai
ndërkombëtar;
mungesa e marrëdhënieve parakapitaliste etj.
Rajonet gjeografike Rajoni Verilindor
Rajoni Jugor
Rajoni Perëndimor
Ekonomia industriale është shteti më i fuqishëm industrial në botë;
diversiteti i konsiderueshëm (strukturë komplekse);
kapacitetet e reja nga më prodhimtaret në botë;
avancimi i shpejtë i teknologjisë mbi bazën e kërkimeve të
thelluara shkencore etj.
Ekonomia bujqësore fusha pjellore;
klimë të butë;
ujëra të bollshme dhe rrugë lumore;
niveli i lartë i mekanizmit, kimizimit dhe modernizimit të
bujqësisë etj.
Zonat bujqësore zona e grurit
zona e pambukut
zona e prodhimeve
zona e Kalifornisë
zona e Floridës
11
Zhvillimet e sotme ekonomike rritja e niveleve teknike dhe teknologjike
sistemet kompjuterike dhe informatike;
sistemet e transmetimit të informacioneve;
robotizimi i proceseve teknologjike;
investime të mëdha janë përqendruar në sistemet vaditëse
dhe rritjen e mekanizimit të bujqësisë etj.
Lufta ndaj terrorizmit së pari, krijimi i një aleance mbarëbotërore ndaj rrezikut
terrorist me mbështetje të gjithanshme, pa rezerva, ndaj
vendeve mbështetëse;
së dyti, vendosja e paqes dhe standardeve demokratike në
të gjitha ato vende, të cilat kanë shërbyer si bazë e tyre, në
cilindo vend të botës.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Grumbulloni informacion për sulmet terroriste në SHBA dhe vende të tjera.
11
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
11
11
Hapi III: Vlerësimi
Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Amerikës së Veriut;
- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;
- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike
midis Amerikës së Veriut dhe Europës.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
11
Organizimi i orës së mësimit
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Amerikano-veriorët e pëlqejnë shumë klimën dhe plazhet e Amerikës
Qendrore dhe kalojnë pushimet aty. Krijoni një guidë turistike me vende piktoreske, plazhe nga ky rajon,
duke argumentuar pse këto destinacione duhen eksploruar.
11
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
12
– A flasim për zhvillim ekonomik dhe vazhdimësi të kulturës maja e azteke në vendet e Amerikës Qendrore?
– Meksika, Portugalia, Belize, Venezuela, Kosta Rika, Guatemalë, Hondurasi, Nikaragua, El Salvador,
Kolumbia. Cilat nga këto shtete nuk i përkasin Amerikës Qendrore?
Mësuesi/ja në këtë moment fton nxënësit të kthehen nga shoku i bankës e të diskutojnë përgjigjen e pyetjes
së shtruar. Disa dyshe japin përgjigje, të tjerë plotësojnë.
Ekonomia e Meksikës:
Degët e ekonomisë Nëndegët e ekonomisë Rajonet
Ekonomia bujqësore
Ekonomia industriale
Në fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë:
- pozitën gjeografike të rajonit të Amerikës Qendrore;
- shtetet përbërëse të rajonit;
- fushat dhe malet;
- shpërndarjen e botës bimore
- lumenjtë;
- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
120
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
Faza e parë
Mësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh
liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave
paraqitet si më poshtë:
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,
liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.
121
122
ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëve
të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
.
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.
d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.
d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave,
që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më
të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët e
realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 123 të librit.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
123
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
125
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
126
Hapi II: Puna e drejtpërdrejtë
Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Amerikës Qendrore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më
përpara nga njohuritë e marra.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
127
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Imagjinatë e drejtuar
Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë
kësaj ore mësimore. Kështu nxënësi evidentojnë disa nga shtetet të cilat janë pjesë e rajonit, duke parë
hartën i evidentojnë ato në hartë dhe përcaktojnë disa nga njohuritë që ato kanë rreth këtyre njësive.
Ata evidentojnë një lum të rëndësishëm të rajonit, një shkretëtirë dhe një varg malor.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës Veriore me kushtet natyrore të Amerikës
Jugore.
128
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
129
Ndërtimi i njohurive: Fjali – koment
Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë:
Grupi I: Historia e popullimit dhe qytetërimet e vjetra në Amerikën e Jugut;
Grupi II: Veçoritë e sotme të popullimit në Amerikën e Jugut;
Grupi III: Urbanizimi i sotëm në Amerikën e Jugut;
Grupi IV: Ekonomia bujqësore në Amerikën e Jugut;
Grupi V: Zhvillimi industrial në Amerikën e Jugut.
FJALI KOMENT
Popullimi në Qytetërimi maja;
Amerikën e Jugut Qytetërimi aztek;
Qytetërimi inkas etj..
Veçoritë e sotme të Popullsia e Amerikës Latine sot përbëhet në 1/3 nga të bardhët;
popullimit 1/3 përbëhet nga indosit indigjenë dhe metisët;
1/3 nga të zinjtë, si dhe pasardhësit e tyre mulatë;
dendësia e popullimit është 24 b/km²;
1 b/km² në zonat e shkretëtirave, gjer në mbi 100 b/km² në periferinë e
qyteteve kryesore;
gjuhët më të përhapura janë ajo spanjolle e portugeze etj..
Urbanizim në Vërehet rritja e ndjeshme dhe e qëndrueshme demografike;
Amerikën e Jugut ekzistenca e fluksit të imigrimit nga fshati;
qytetet e Amerikës Latine grupohen në tre tipa:
- qytete me kapacitete të mëdha;
- qytete me makroorganizim të territorit ose
- qytete metropole ose nënmetropole;
- qytete rajonale dhe qytete lokale etj..
Ekonomia bujqësore bujqësia jep rreth 10% të produktit të përgjithshëm shoqëror;
bujqësia latino-amerikane e latifondeve është shndërruar në një bujqësi
modern;
janë toka pak prodhuese dhe kultivohen bimë pak të njohura tradicionale;
në latifonde nuk mund të praktikohet qarkullimi bujqësor etj.
Zhvillimi industrial Venezuela, eksportuese e naftës;
Argjentina, e pasur me burime natyrore;
Kili siguron gati gjysmën e nitratit;
Zhvillimi i industrisë së automobilave në Amerikën Latine që mbështetet
nga ndërmarrje vetëm të huaja (Ford, General Motor, Volksvagen,
Mercedes, Renault, Fiat) dhe nuk ka asnjë markë vendase;
industrializimi i kontinentit amerikano-latin është i varur, para së gjithash nga
sektori i investimeve dhe i teknologjisë, prej vendeve të zhvilluara, të huaja
etj.
Përforcimi: Shkrim i lirë
Pasi nxënësit kanë marrë njohuritë e reja ata shkruajnë një shkrim të shkurtër rreth temës së mëposhtme:
“Perspektiva e zhvillimit industrial në Amerikën Latine dhe shfrytëzimi i krahut të punës”.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
130
Detyrat dhe puna e pavarur: materiale plotësuese për qytetërimet maja, azteke dhe inkase.
131
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
132
133
- Resurset për mundësi zhvillimi në të ardhmen;
- Turizmi, mundësi zhvillimi në të ardhmen.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni si ju duken vendet e Amerikës Jugore në zhvillimet e sotme
ekonomike, politike rajonale dhe globale.
130
Organizimi i orës së mësimit
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
131
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
132
Ndërtimi i njohurive: VLD
Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në
paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi
lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për
këtë paragraf.
- Evidentoni në hartën fizike të Afrikës dy male, dy lugina lumore, një shkretëtirë, një liqen;
Pasi përgjigjen, nxënësit pyeten nëse kanë njohuri për botën bimore dhe shtazore të Afrikës. Ata japin
përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë
fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit, nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e
zezë.
133
Përforcimi: Organizues grafik / Punë me hartën
Në përfundim të orës mësimore nxënësit punojnë me hartën dhe punojnë organizuesin grafik:
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
134
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
135
Organizimi i orës së mësimit
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse Kina po ndërton një lloj marrëdhënieje tregtare me vendet e
Afrikës Nënsahariane, që karakterizonte dikur Perëndimin kolonial.
136
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
137
Hapi III: Vlerësimi
Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Afrikës
Nënsahariane;
- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;
- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike
midis Amerikës së Veriut dhe Afrikës Nënsahariane.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
138
Lënda:
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Shkalla: VI Klasa XII
Gjeografi
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rajoni i Afrikës Veriore dhe
2.40 Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore. Azisë Juglindore është një udhëkryq fizik, ku
Kushtet natyrore kontinentet e Afrikës, Azisë dhe Europës takohen
dhe ujërat e detit Mesdhe dhe Oqeanit Indian
përzihen. Si e kuptoni këtë?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Kushtet natyrore
• përcakton pozitën gjeografike dhe pjesët përbërëse të Shkretëtirat
Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore; Oazat
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të këtij rajoni; Beduinët
• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës Tuaregët
bimore të rajonit. Nomadët
Uedet
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Afrikës ndërkurrikulare:
Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, materiale Historia
plotësuese. Tik
Gjuhët dhe komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
Ndërvarësia
Bashkëjetesa paqësore
Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Parashikim me terma paraprakë
Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstit
Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën
139
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Parashikim me terma paraprakë
Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohen
gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto, të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe
situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë, harta fizike dhe politike e Afrikës Veriore dhe
Azisë Jugperëndimore luan gjithashtu një rol të rëndësishëm për nxitjen e nxënësve që të shprehin njohuritë
e tyre lidhur me këtë rajon:
140
Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Bota bimore dhe Klima
shtazore
Në perëndim shtrihet - malet Pontike; - lumi Nil; - mbizotëron bimësia e - Klimat e rajonit
Oqeani Atlantik; në - shkretëtira e - lumi Tigër; llojit kserofit; dallohen për
jug, Saharaja dhe Saharasë; - lumi Eufrat; - rriten barëra amplituda të
malësitë e Afrikës - Rrafshnalta e - lumit Zambes; shumëvjeçare; mëdha
Lindore; në veri, Armenisë; ……. - kafshët më të ditore dhe stinore
deti Mesdhe, Deti i Zi - Ultësira e përhapura janë: të temperaturës
dhe deti Kaspik, së Mesopotamisë; gazelet, hiena, çakalli, karakteristike të
bashku me malet dhe - malet leopardi, struci; tokave të thata;
shkretëtirat që gjenden Atlas të Marokut, - bimësia tipike janë - në përgjithësi,
në kufijtë jugorë të Algjerisë, makiet mesdhetare dimri është i
Rusisë dhe rrethinat e Tunizisë; me gjelbërim të freskët;
jashtme të saj; dhe në - malet Elbrus; përhershëm dhe pyje ………..
lindje, - malet Zagros; halorësh;
malet Hindu …….. - çakalli, hiena,
Kush në kufirin leopardi, dhia e egër
Afganistan-Pakistan …….
dhe shkretëtira e
Balukistanit (pjesë e
shkretëtirës Tar), që
kufizojnë Iranin dhe
Pakistanin.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën skicë të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore evidentoni
zonat kryesore sizmike.
141
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
140
Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë
Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më
parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë, secili prej nxënësve do të bëhet
mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me
një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi
sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi/ja. Rolin e
mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar
punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja
ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë:
Paragrafi I: Popullsia e rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore;
Paragrafi II: Dendësia dhe shpërndarja e popullsisë në këtë rajon;
Paragrafi III: Shtimi natyror i rajonit, koncepti i “Botës arabe”;
Paragrafi IV: Urbanizimi i rajonit;
Paragrafi V: Nafta dhe burimet e tjera natyrore minerare në rajon;
Paragrafi VI: Harta e zonave botërore të prodhimit të naftës.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
142
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
143
nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragraf të
ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa paragrafësh
kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin.
Paragrafët sugjerohen të jenë si më poshtë:
Paragrafi I: Pikat gjeostrategjike të rajonit;
Paragrafi II: Roli i naftës në konfliktet e rajonit;
Paragrafi III: Kontrolli mbi ujin dhe konfliktet;
Paragrafi IV: Ideologjitë fetare konservatore;
Paragrafi V: Ndryshimet politike që solli Pranvera Arabe.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
144
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë
Jugperëndimore;
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të rajoneve.
145
146
c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,
liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.
ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit ccdonjeri prej
anëtarëve të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore,
Azisë Jugperëndimore;
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.
d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë
Jugperëndimore;
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.
d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që
u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të
rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u
realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 163 të librit.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
147
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
148
149
Hapi II: Puna e drejtpërdrejtë
Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, duke shfrytëzuar bazën e të
dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
150
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Tabela e pyetjeve
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re Azia Lindore. Kushtet natyrore dhe në vazhdim i fton të shohin
një material filmik ku paraqitet rrafshnalta e Tibetit, por dhe pamje të tjera nga ky rajon. I orienton të mbajnë
shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës që shohin materialin. Disa nga pyetjet janë:
– Pse rrafshnalta e Tibetit është cilësuar si çatia e botës?
– Duke parë hartën përcaktoni pozitën gjeografike të rajonit.
– Cilët janë faktorët që ndikojnë në formimin e klimës së rajonit?
– Çfarë janë musonet?
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën fizike të rajonit plotësojmë me shigjeta mënyrën e formimit të
musoneve.
151
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
150
Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë
Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që
më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të
bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të
paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me
sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn
mësuesi/ja. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes
grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë
mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë
si më poshtë: Paragrafi I: Popullsia e rajonit;
Paragrafi II: Politika e një fëmije, pasojat;
Paragrafi III: Përbërja kombëtare e popullsive të rajonit;
Paragrafi IV: Urbanizimi i Azisë Lindore
Paragrafi V: Modeli Kinez i zhvillimit ekonomik;
Paragrafi VI: Modeli Japonez i zhvillimit ekonomik.
Në përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm dhe zhvillon një diskutim
mbi pozicionin që ka sot Kina dhe Japonia në kushtet e globalizimit të ekonomisë.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
151
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një ese argumentuese rreth zhvillimeve ekonomike dhe politike të
Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut.
153
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
154
Organizimi i orës së mësimit
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
155
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
156
pamje:
Kushtet natyrore
157
perëndim me gadishullin e Malakës
Oqeanin Indian gadishullin e Indokinës
arkipelagu i Malajeve
veriperëndim me
ishujt Filipine Ka karakter musonik
Azinë Jugore
veri e verilindje
Përfshinë Klima
me Azinë Lindore Pozita geografike Larmi kushtesh natyrore
Puna me hartën
Nxënësi/ja përcakton:
- pozitën gjeografike të Azisë Juglindore;
- format e ndryshme te relievit;
- lumenjtë.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
158
Lënda:
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Shkalla: VI Klasa XII
Gjeografi
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Renditni kushtet natyrore
2.50 Veprimtaritë ekonomike të Azisë Juglindore të Azisë Juglindore, që mundësojnë zhvillimin e
2.51 Azia Juglindore në zhvillimet e sotme rajonale degëve të ekonomisë së rajonit.
(globale) Vendet e rajonit të Azisë Juglindore kanë qenë
koloni të shteteve europiane, ndërsa sot rajoni
po u nënshtrohet transformimeve të shpejta.
Afërsia me gjigantët e mëdhenj industrialë e
pozicionon në rrugën e zhvillimit rajonal dhe
global. Diskutoni në klasë në lidhje me këtë
pozicion.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Tigrat e Azisë
• përshkruan tiparet e përgjithshme të ekonomisë së Bujqësi ekzistenciale
rajonit të Azisë Juglindore; Kultura tropikale
• analizon zhvillimin e ekonomisë bujqësore bashkë me Kultura komerciale
nëndegët e saj; Qendër e gravitetit
• vlerëson pasuritë e shumta minerale si një bazë e ASEAN
mirë për zhvillimin e ekonomisë industriale; Biopolis
• përshkruan rolin që ka luajtur Azia Juglindore
në zhvillimet globale dhe rajonale;
• argumenton pozicionin e Singaporit në zhvillimet
rajonale dhe globale;
• vlerëson peshën e rajonit të Azisë Juglindore në
zhvillimet e sotme politike, ekonomike rajonale dhe
globale.
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike ndërkurrikulare:
e Azisë Juglindore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Gjuhët dhe komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
Ndërvarësia
Bashkëjetesa paqësore
Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Imagjinatë e drejtuar
Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)
Përforcimi: Tabelë koncepti
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një kërkim për zhvillimet në fushën e bioteknologjisë në Singapor.
161
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
162
163
Hapi III: Vlerësimi
Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Azisë Juglindore;
- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;
- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis
Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
160
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
161
Organizimi i orës së mësimit
Faza e parë
Mësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh
liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave
paraqitet si më poshtë:
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,
liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.
ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëve
të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.
d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.
d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që
u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të
rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u
realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 191 të librit.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
160
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
162 161
Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)
Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin
ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi. Pasi lexuan
paragrafin e parë, nxënësit, duke u bazuar në shënime, u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë
paragraf.
- Evidentoni në hartën fizike të Afrikës dy male, dy lugina lumore, një shkretëtirë, një liqen;
Pasi përgjigjen, nxënësit pyeten nëse kanë njohuri për botën bimore dhe shtazore të Azisë Jugore. Ata japin
përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë
fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e
zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
– Cilat janë format e relievit që takojmë në Azinë Jugore?
– Karakteristikat e klimës së rajonit;
– Si paraqitet rrjeti hidrografik në këtë rajon?
– Nga cilat elemente përfaqësohet bota bimore dhe shtazore e rajonit?
– Si ka evoluar numri i popullsisë në rajonin e Azisë Jugore?
– Cilët janë faktorët që kanë ndikuar në të?
– Karakteristikat e diversitetit etnik, fetar dhe gjuhësor në rajon;
– Si paraqitet urbanizimi i Azisë Jugore?
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohet.
163
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
164
Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë
Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej pesë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më
parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet
mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me
një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi
sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e
mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar
punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja
ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë:
Paragrafi I: India, bërthama e rajonit të Azisë Jugore;
Paragrafi II: Struktura e ekonomisë në Azinë Jugore;
Paragrafi III: Shtetet periferike në Azinë Jugore;
Paragrafi IV: Roli i Azisë Jugore në zhvillimet globale dhe rajonale;
Paragrafi V: Ndikimi i Indisë dhe Pakistanit në botë.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse ndërhyrja e SHBA-së në Pakistan i nxit grupet etnike, që të
ngrihen kundër autoriteteve qeveritare. A përbën kjo shqetësim për përdorimin e armëve bërthamore?
165
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
166
Hapi III: Vlerësimi
Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Azisë Jugore;
- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;
- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis
Azisë Juglindore dhe Azisë Jugore.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
167
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
168
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: DDM ( Di – Dua të di – Mësova )
Mësuesi/ja paraprakisht e ka ndarë klasën në grupe dhe secilit grup i shpërndan fleta formati A4, ku
paraqitet një organizues grafik me tri kolona. Të njëjtin organizues grafik, mësuesi/ja e ndërton edhe në
dërrasën e zezë. Ai/ajo parashtron situatën e të nxënit dhe nxënësve u kërkohet të thonë gjithë
informacionin që dinë rreth florës dhe faunës së rajonit të Australisë dhe Oqeanisë.
Di Dua të di Mësova
- florë dhe faunë të pasur; - rëndësinë e pozitës gjeografike;
- duke qenë se është në formë - format kryesore të relievit;
ishulli, florë dhe faunë endemike; - flora dhe fauna;
- pyje tropikale; - ishujt e Oqeanisë etj..
- karakteristikë e rajonit kanguri …..
etj.. ……..
Mësuesi/ja plotëson edhe kolonën e dytë të tabelës, duke pyetur nxënësit se çfarë duan të dinë më tepër mbi
këtë temë.
Di Dua të di Mësova
- florë dhe faunë të pasur; - rëndësinë e pozitës - së pari, shtrirjen shumë pranë gjerësive
- duke qenë se është në gjeografike; ekuatoriale;
formë ishulli, florë dhe - format kryesore të relievit; - së dyti, Tropiku i Jugut e pret atë në dy pjesë
faunë endemike; - flora dhe fauna; pothuajse të barabarta;
- pyje tropikale; - Ishujt e Oqeanisë etj.. - së treti, Australia izolohet pothuajse plotësisht
- karakteristikë e rajonit ….. nga kontinentet e tjera të rruzullit tokësor;
kanguri etj.. - Pllaja e Australisë Perëndimore, Fusha
…….. Qendrore, Malet e Australisë Lindore;
- Guineja e Re, Zelanda e Re, Melanezia
(Ishujt e Zinj), Mikronezia (Ishujt e Vegjël),
Polinezia (Ishujt e Shumtë)….
……
Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën
Në fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë dhe plotësojnë tabelën e konceptit:
- pozitën gjeografike të Australisë dhe Oqeanisë;
- format e ndryshme te relievit;
- lumenjtë.
169
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
171
Ndërtimi i njohurive: Insert
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që të lexojnë temën, duke vendosur këto shenja anash tekstit që do të lexojnë.
Shenjat që do përdoren janë këto:
Kjo shenjë pohon informacionin që nxënësit dinë.
- Kjo shenjë tregon që informacioni që po lexojnë, është i ndryshëm nga ai që dinë.
+ Kjo shenjë tregon informacion të ri.
X Kjo shenjë tregon informacion të paqartë
Pasi vendosin shenja anës tekstit, nxënësit plotësojnë tabelën si më poshtë:
+ - X
- toka pjellore; - janar 1901, Australia - Timori Lindor;
- peizazhe të larmishme; shpalli pavarësinë dhe - Strategic Defense
- pasuri minerale; po në këtë datë u formua Initiative;
- koloni të Britanisë së Komonuelthi Australian; ……
Madhe; - në vitin 1907 fitoi
- hidrografi e pasur; pavarësinë Zelanda e
……… Re;
- aziatikët që lëvizin në
qytetet e Zelandës së
Re;
- Australia, Zelanda e Re
ka filluar të shtrëngojë
imigracionin;
- udhëkryq i globalizimit;
- Oqeania është një
tërësi shtetesh ende të
lidhura
politikisht me vendet
e huaja dhe të tjera
që janë plotësisht të
pavarura;
……
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Analizoni: Australia ka qenë pjesë e Komonuelthit Britanik dhe më vonë, pasi
fitoi pavarësinë, pati bashkëpunim ekonomik dhe politik me SHBA-në dhe me Tigrat e Azisë. Si e shikoni
bashkëpunimin e rajonit me SHBA-në dhe me Kinën?
172
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
173
Hapi III: Vlerësimi
Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Australisë dhe
Oqeanisë;
- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;
- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis
Australisë dhe Oqeanisë.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
174
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
175
Organizimi i orës së mësimit
Faza e parë
Mësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh
liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave
paraqitet si më poshtë (ato përfshin elementët natyror, ekonomik dhe demografik të Amerikës Jugore,
Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë
Jugore, Australisë dhe Oqeanisë):
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të rajoneve të mësipërme.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të këtyre rajoneve.
c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,
liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.
ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëve
të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të rajoneve të mësipërme.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.
d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të rajoneve të mësipërme.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të këtyre rajoneve.
c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.
d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave,
që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më
të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët e
realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat e mëposhtme:
176
Afrika
Veriore/ Azia
Jugperëndimore
Azia Lindore
Azia Juglindore
Azia Jugore
Australia dhe
Oqeania
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
177
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Tema mësimore: Testim 2 - Periudha Janar – Mars Situata e të nxënit: Le të testojmë njohuritë
në mënyrë individuale në testin e periudhës
së dytë Janar – Mars.
178
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Përforcimi: Konkurs
Nxënësit në dyshe me shokun e bankës vlerësojnë portofolin e njëri-tjetrit.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
179
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen.
180
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Natyrorë
Pushtimet
Pasuritë minerale
Luftërat Politik Ekonomikë
Faktorët
Pasuritë ujore
Kolonizimet
Popullsia e botës
Struktura e popullsisë
Struktura sociale Struktura e vendbanimit
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Ndërtoni grafikun e popullsisë së botës bazuar në të dhënat e tekstit.
181
Lënda:
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Shkalla: VI Klasa XII
Gjeografi
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Mbipopullimi nuk është
3.2 Mbipopullimi dhe presioni demografik mbi çështje numri, por rritja e shpejtë e popullsisë dhe
territorin mbajtja gjallë e saj. Sipas jush çfarë tregon kjo?
3.3 Modelet dhe teoritë mbi ndryshimet e Ritmet e rritjes së popullsisë dhe e zhvillimit
popullsisë ekonomik janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën.
Sipas mendimit tuaj, si janë të lidhura rritja e
popullsisë me zhvillimin ekonomik?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Mbipopullim
• përshkruan tiparet e mbipopullimit në botë; Presion demografik
• identifikon qytetet e mbipopulluara sot në botë; Teoria nataliste
• analizon pasojat e mbipopullimit dhe presionin Anataliste
demografik mbi territorin; Maltusiane
Optimiste
• përcakton kuptimin e koncepteve teori
Pesimiste
demografike, politika demografike dhe tranzicion
demografik;
• dallon teoritë populiste me teoritë antipopuliste,
optimiste dhe pesimiste të ndryshimit të popullsisë;
• analizon 5 bazat e modelit të tranzicionit demografik.
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme demografike, ndërkurrikulare:
materiale plotësuese. Historia
Tik
Gjuhët dhe komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
Ndërvarësia
Bashkëjetesa paqësore
Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakë
Ndërtimi i njohurive: Fjali - koment
Përforcimi: Tabelë koncepti
Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë
kësaj ore mësimore Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe
situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë rreth situatës së të nxënit dhe realizojnë një
shkrim të shkurtër:
180
Ndërtimi i njohurive: Fjali – koment
Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë.
Nxënësve u shpërndahet dhe një format A4 në të cilën janë dhënë “fjalitë” dhe në krah nxënësit duhet të
plotësojnë komentin.
Grupi I: Ndryshuar marrëdhënia njeri – mjedis;
Grupi II: Shpërndarja e popullsisë në botë;
Grupi III: Teoria populiste (nataliste);
Grupi IV: Teoria antipopuliste (antinataliste);
Grupi V: Teoria maltusiane;
Grupi VI: Etapat e Modelit të Tranzicionit Demografik.
Fjali Koment
182
Teria maltusiane - evidenton lidhjen mes zhvillimit ekonomik dhe popullsisë;
- ritmet e rritjes së popullsisë janë në progresion gjeometrik, në raport
me ripërtëritjen e pasurive natyrore;
- numri i popullsisë është në funksion të nivelit të jetesës.
Etapat e Modelit të - Etapa e parë karakterizohet nga një shtesë natyrore e ulët;
Tranzicionit Demografik - Etapa e dytë 1750-1850, karakterizohet me nivel të ulët të vdekjeve;
- Etapa e tretë karakterizohet nga rritja e popullsisë me ritme të ngadalta,
numri i lindjeve bie, familja është e vogël në numër;
- Etapa e katërt karakterizohet nga rritja e popullsisë me ritme konstante;
- Etapa e pestë karakterizohet nga rritja e shkallës së vdekshmërisë.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni: A ka presion demografik mbi territorin e Shqipërisë?
183
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
184
Hapi III: Vlerësimi
Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:
- respektimi i mendimit dhe i punës së secilit nxënës;
- saktësia në plotësimin e hartave skicë të botës, qytetet e populluara, pak të populluara;
- analiza e ndryshimeve të popullsisë së botës.
- gjykimi për të ardhmen e popullsisë së botës.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
185
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
186
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Tabela e pyetjeve
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re “Lëvizjet migratore në botë” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë
në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit.
Disa nga pyetjet janë:
– Cilat janë disa nga faktorët që nxisin lëvizjet migruese në Shqipëri? Po në botë?
– Cilat vende janë më të preferuar për të migruar?
– Rendisni disa nga pasojat pozitive dhe negative të migrimit?
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Bëni një hartë të botës, ku me metodën e drejtimit të lëvizjeve, të tregoni
drejtimin e lëvizjeve të migracionit.
187
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
188
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakë
Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë
kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto, të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe
situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë:
189
Përforcimi: Kundërshtia akademike
Në fund të orës së mësimit, mësuesi/ja ndan klasën në dy grupe ku njëri do të mbrojë tezën që dukuria e
emigracionit është pozitive dhe grupi tjetër do të mbrojë tezën që dukuria e migracionit është negative.
Dukuria e migracionit
Pozitive Negative
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni pse kontrolli i migracionit është shndërruar në një sfidë globale.
190
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
191
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Tabela e pyetjeve
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja “Gjuhët, racat dhe etnitë” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë
në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit.
Disa nga pyetjet janë:
– Çfarë gjuhe flasin sot vendet kolonizatore në botë?
– Cilat janë elementet që përcaktojnë racën dhe cilat etninë?
– Cilat janë tiparet biologjike dhe kulturore të njerëzve në rajonin ku jetoni?
Fjali Koment
190
Konfliktet gjuhësore - gjuhët e vogla janë përpjekur të asimilohen nga pushtuesit;
- ka shërbyer si element për ndarjen e kufijve gjeografikë;
- funksionon Karta e Gjuhëve….
….
Racat dhe klasifikimi i tyre - Raca përbën një grup njerëzish me karakteristika të përbashkëta të
trashëguara, që i dallojnë ato nga grupet e tjera të njerëzish;
- raca e bardhë (kaukazoide);
- raca e zezë (negroide);
- raca e verdhë (mongoloide).
Etnitë Etnia përbën identitetin kulturor të një individi apo grupi, që përfaqësohet
nga:
- gjuha, feja, kombësia, prejardhja, traditat kulturore...
Përcaktoni në hartën e botës shpërndarjen gjeografike të racave dhe rastet e konflikteve etnike.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: A janë përdorur instrumentet e duhura për menaxhimin e konflikteve etnike në
Ballkan?
191
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
192
Ndërtimi i njohurive: INSERT
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që të lexojnë temën, duke vendosur këto shenja anash tekstit që do të
lexojnë. Shenjat që do të përdoren janë këto:
Kjo shenjë pohon informacionin që nxënësit dinë.
- Kjo shenjë tregon që informacioni që po lexojnë, është i ndryshëm nga ai që dinë.
+ Kjo shenjë tregon informacion të ri.
X Kjo shenjë tregon informacion të paqartë.
Pasi vendosin shenja anës tekstit, nxënësit plotësojnë tabelën si më poshtë:
+ - X
- feja islame; - besim fetar, përveçse lidhet me të mbinatyrshmen, ajo
- feja e krishterë;ndikon në sjelljen e shoqërisë njerëzore;
- ateizmi; - feja, si element shpirtëror, ka ndikim në zhvillimet politike të
- budizmi; një vendi;
- hinduizmi - fisnore (animizmi, shamanizmi);
- etnike, që lidhen me identifikimin mbi bazë territoriale;
- universal (judaizmi, budizmi, krishterimi, islami);
- Përhapja e besimeve fetare në botë është realizuar në
forma të ndryshme, si:
- nga pushtimet e vendeve të ndryshme, siç është rasti
i besimit islam nga P. O, apo atij katolik nga Perandoria
Romake;
- nga lëvizjet migrative ndërkombëtare dhe të brendshme;
- liria e përqafimit të besimeve fetare pas rënies së regjimeve
diktatoriale në shumë vende të botës, si rast përmendim
Europën Lindore;
- shkëmbimet kulturore, tregtare, arsimore etj.
- konflikte brenda një feje, siç është fundamentalizmi fetar;
- bota paraqet një diversitet kulturor (shumëkulturalizëm);
…………….
Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën
Në përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme dhe punojnë me hartën:
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
193
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Di Dua të di Mësova
- Bashkimi Europian (bashkim - faktorët që kanë ndikuar në
ekonomik dhe politik ndërmjet globalizim;
vendeve që janë anëtare në të); - aspektet që kanë prekur
NAFTA etj. globalizimin;
…….. - pasojat e globalizimit.
Mësuesi/ja plotëson edhe kolonën e dytë të tabelës, duke pyetur nxënësit se çfarë duan të dinë më tepër
mbi këtë temë.
194
195
Ndërtimi i njohurive: DDM ( Di – Dua të di – Mësova )
Nxënësit orientohen të lexojnë temën dhe të plotësojnë kolonën e tretë të tabelës DDM. Pas punës grupet
lexojnë variantet e tyre. Në të njëjtën kohë, mësuesi/ja plotëson në dërrasën e zezë variantin përfundimtar,
duke u bazuar në informacionet e dhëna nga nxënësit, por dhe me shtesa të bëra nga ana e tij/saj. Tabela
mund të ketë këtë pamje:
Di Dua të di Mësova
- Bashkimi Europian - Faktorët që kanë ndikuar në 1. zhvillimet në transport (siç është
(bashkim ekonomik dhe globalizim; lokomotiva me avull, motori reaktiv etj.);
politik ndërmjet vendeve që - Aspektet që kanë prekur 2. zhvillimet në infrastrukturë;
janë anëtare në të); globalizimin; 3. zhvillimet në telekomunikacion.
NAFTA etj. - Pasojat e globalizimit.
…….. ….. 1 – Aspekti ekonomik;
2 – Kulturor,
shoqëror; 3 - Aspektin
teknik;
4 - Aspektin politik.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
196
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
197
Ndërtimi i njohurive: Pyet sërish
Fillimisht mësuesi/ja ka ndarë mësimin në paragrafë dhe nxënësit në dyshe. Për çdo paragraf një nga
nxënësit e dyshes bën pyetjen, nxënësi i dytë i përgjigjet pyetjes që bën shoku. Kështu vazhdohet deri në
fund. Për paragrafë të ndryshëm përgjigjen nxënës të ndryshëm. Pyetjet për paragrafin e parë mund të jenë:
– Cilët janë treguesit e krizës ekonomike?
Për paragrafin e dytë disa nga pyetjet mund të jenë:
– Cilët përfitojnë nga kriza ekonomike?
– Cilët humbasin nga kriza ekonomike?
Për paragrafin e tretë:
– Në cilat shtete dhe sektorë u ndie më shumë kriza ekonomike?
Për paragrafin e katërt:
– Cilat janë masat që janë marrë për të dalë nga kriza?
Për paragrafin e pestë:
– Si ka ndikuar bujqësia në globalizimin e ekonomisë?
Për paragrafin e gjashtë:
– Tipologjitë e rajoneve bujqësore në
botë. Për paragrafin e shtatë:
– karakteristikat e Revolucionit të Gjelbër.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Mbështetur në masat antikrizë, hartoni një projekt si mund t’i zbatoni masat për
të kapërcyer krizën ekonomike.
198
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Zarfi 1
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: mbipopullim, besime;
2. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë në botë;
3. Evidentoni konfliktet gjuhësore fetare dhe etnike më të spikatura në botë;
4. Dalloni modelet dhe teoritë e ndryshimit të popullsisë (teoritë populiste dhe antipopuliste).
Zarfi 2
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: migrim, revolucion bujqësor;
2. Analizoni zhvillimet demografike në vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim;
3. Vlerësoni strategjitë dhe politikat për zgjidhjen e tyre lidhur me zhvillimet demografike në botë;
4. Analizoni tiparet e bujqësisë në kushtet e globalizimit dhe tipologjinë e rajoneve bujqësore.
199
200
Zarfi 3
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: etni, race;
2. Analizoni modelet e tranzicionit demografik;
3. Dalloni racat nga etnitë;
4. Analizoni krizën ekonomike globale.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit, secili prej
anëtarëve të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe. Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe
fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster
e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar
grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 253, libri Gjeografi 12.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
201
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
202
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti Gjeografi 12, Harta politike, fizike e botës, harta ndërkurrikulare:
skicë e Botës, të dhëna statistikore rreth numrit të Historia
popullsisë, materiale plotësuese nga interneti. Tik
Gjuhët dhe komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
Ndërvarësia
Bashkëjetesa paqësore
Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Hapi I: Njohja me punën praktike
Hapi II: Puna e drejtpërdrejtë
Hapi III: Vlerësimi
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
203
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
204
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime
Klasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5, 6. Më pas
mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende të
caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë format A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Përcaktoni fazat e zhvillimeve industriale nga fillimi i viteve 1700 deri në fundin e shek. XIX
dhe karakteristikat kryesore për secilën fazë.
Grupi i dyshave: Përcaktoni fazat e zhvillimeve industriale nga fillimi i shek. XIX deri në fundin e Luftës së Dytë
Botërore dhe karakteristikat kryesore për secilën fazë.
Grupi i treshave: Përcaktoni modelet e zhvillimit industrial në botë.
Grupi i katrave: Evidentoni karakteristikat e tregtisë ndërkombëtare.
Grupi i pesave: Tregtia ndërkombëtare dhe globalizimi, bilanci tregtar midis vendeve të zhvilluara dhe
vendeve në zhvillim.
Grupi i gjashtave: Vlerësoni marrëdhënien: tregti – zhvillim industrial – globalizim.
Pasi lexojnë tekstin për t’ju përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje
përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare,
secili prej nr. 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, nr. 2 për pyetjen e tyre
e me radhë numrat e tjerë/ kështu i gjithë grupi merr njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ja ka bërë. Më pas
diskutohet me gjithë klasën.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni mbi pasojat pozitive dhe negative që sjell tregtia globale.
205
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
206
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Tabela e pyetjeve
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja, “Roli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë botërore” dhe
“Turizmi dhe tregtia në zhvillimet rajonale globale” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së
të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:
– Çfarë dini rreth TPE-së, cili ishte qëllimi i krijimit të këtij tregu?
– Turizmi dhe tregtia janë elemente të sektorit të tretë të zhvillimit ekonomik, si ndikojnë këto në zhvillimet
rajonale globale?
– Potencialet natyrore që ofron Shqipëria për zhvillimin e turizmit dhe tregtisë?
Klasifikohet në:
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
207
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
208
Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)
Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në
paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi
lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për
këtë paragraf.
– Pse qytetet janë qendra ku jetohet brenda standardeve moderne?;
Pasi përgjigjen, nxënësit, pyeten rreth disa qyteteve kryesore europiane dhe jo vetëm dhe karakteristikat që
i dallojnë ato. Ata japin përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe
në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës
plotëson në dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
- Modelet e qyteteve në rajonet e zhvilluara;
- Modelet e qyteteve të rajoneve në zhvillim;
- Procesi i urbanizimit;
- Fazat nëpër të cilat ka kaluar ky proces;
- Modelet e sistemeve urbane.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni qytetet në vendet e zhvilluara me ato të vendeve në zhvillim
(arkitektura, qendra–periferia, popullsia).
209
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
210
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Imagjinatë e drejtuar
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja “Urbanizimi në Shqipëri dhe ndarja administrative” dhe në
vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit, pasi disa prej njohurive nxënësit i kanë marrë
dhe një vit më parë në lëndën e gjeografisë dhe historisë. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin
gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:
– Çfarë dini për drejtimin e lëvizjes së lirë të njerëzve brenda vendit dhe problematikat që solli (duke e lidhur
dhe me vendbanimin tuaj)?
– Si ka ndryshuar ndarja administrative e Republikës së Shqipërisë?
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Hartoni një projekt, ku të parashikoni si mund të parandalohen problematikat,
që sjell procesi i urbanizimit në Shqipëri.
211
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Zarfi 1
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: zhvillim i qëndrueshëm, çarmatim, ndryshime klimatike;
2. Evidentoni problemet globale, që janë sfidat e mëdha të shekullit XXI;
3. Analizoni me shembuj konkretë zonat më të ndotura në botë;
4. Argumentoni rolin e edukimit mjedisor në shkollë.
212
Zarfi 2
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: ngrohje globale, zhvillim gjeopolitik;
2. Argumentoni pasojat globale të ndotjes në zhvillimin botëror;
3. Vlerësoni rolin e qytetarit në edukimin mjedisor në shkollë;
4. Analizoni ndryshimet e hartës politike të botës në kohë dhe hapësirë.
Zarfi 3
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: rrezik natyror, armë të shkatërrimit në masë, ekosistem;
2. Argumentoni rolin e organizmave shtetëror në edukimin qytetar;
3. Gjykoni si paraqitet bota në zhvillimet e sotme gjeopolitike;
4. Vlerësoni rolin e njeriut në mjedis në kuadër të globalizimit.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit, secili prej
anëtarëve të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe. Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe
fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster
e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar
grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 318, libri Gjeografi 12 dhe plotësojnë tabelën e mëposhtme:
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
211
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
210
211
Përforcimi: Kundërshtia akademike
Në fund të orës së mësimit nxënësit ndahen në dy grupe dhe zhvillojnë një diskutim me temë:
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
212
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
213
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Imagjinatë e drejtuar
Ndërtimi i njohurive: Kubimi
Përforcimi: Tabelë koncepti
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Skico një hartë me temë: Shpërndarja e energjisë në botë.
214
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
215
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime
Klasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5, 6. Më pas
mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende të
caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë format A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Përkufizoni çfarë quajmë rrezik natyror. Shkaqet dhe pasojat e tyre.
Grupi i dyshave: Përshkruani tri grupet e rreziqeve natyrore.
Grupi i treshave: Analizoni rreziqet gjeomorfologjike, thatësirat dhe zjarret në pyje.
Grupi i katrave: Analizoni përmbytjet, ciklonet dhe uraganet.
Grupi i pesave: Si realizohet menaxhimi i rreziqeve natyrore.
Grupi i gjashtave: Listoni politika rajonale dhe globale të menaxhimit të qëndrueshëm të këtyre rreziqeve
natyrore.
Pasi lexojnë tekstin për t’ju përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje
përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare,
secili prej nr. 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, nr. 2 për pyetjen e tyre
e me radhë numrat e tjerë/ kështu i gjithë grupi merr njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ja ka bërë. Më pas
bëhet diskutohet me gjithë klasën.
Rreziqet natyrore
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
216
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
217
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Parashikim me terma paraprakë
Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë
kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe
situatën e të nxënit, ata bëjnë një shkrim të shkurtër dhe shprehin të gjitha njohuritë që kanë:
Evidentohen nëpërmjet
-------------------------- Janë:
217
218
Grupet e tjera orientohen që të lexojnë në mënyrë të drejtuar tekstin. Por leximin do ta vazhdojnë deri në
paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi
lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për
këtë paragraf. Kështu p.sh.:
Paragrafi i parë: Listoni disa nga politikat botërore që janë ndërmarrë për menaxhimin e ndryshimeve
klimaterike. Nxënësit përgjigjen, por pa lexuar paragrafin, përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë. Nxënësit
lexojnë paragrafin dhe kontrollojnë përgjigjet e tyre me ato që parashtroheshin në paragrafë. Në një moment
të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në
dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
- Çfarë përmban Konventa e Kombeve të Bashkuara?
- Çfarë u nënshkrua në Protokollin e Kiotos?
- Cilat janë masat që ka marrë BE-ja për minimizimin e ndryshimeve klimatike?
- Cilat ishin tri çështjet kryesore që u diskutuan në Samitin e Kopenhagës (COP 15).
- Evidentoni disa nga politikat lokale dhe rajonale për uljen e efekteve të ndryshimeve klimatike.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Si mund t’i zbatojmë praktikat e mira në vendin tonë, me qëllim uljen e efekteve
negative të ndryshimeve klimatike?
218
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
219
Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dyshe
Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragraf dhe nxënësit do
të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do realizojë përmbledhje të ideve kryesore të
paragrafit, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për
paragrafë të ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa
paragrafësh kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë
përvetësimin. Paragrafët mund të jenë si më poshtë:
Paragrafi I: Faktorët që ndikojnë në ndotjen e atmosferës;
Paragrafi II: Shkaqet e ndotjes së tokave;
Paragrafi III: Faktorët që ndikojnë në ndotjen e ujrave;
Paragrafi IV: Konfliktet ujore, roli i tyre në destabilizimin e rajoneve;
Paragrafi V: Menaxhimi i burimeve ujore, masat e rekomanduara;
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një listë të masave që duhet të merren për reduktimin e ndotjes.
220
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
221
Organizimi i orës së mësimit
Parashikimi: Tabela e pyetjeve
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re “Varfëria dhe edukimi mjedisor” dhe në vazhdim i fton të
diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës
së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:
– Sa e rëndësishme është pasuria për një jetë të lumtur?
– A lidhet pasuria dhe varfëria me mirësinë dhe ligësinë;
– Pse është e rëndësishme përdorimi letrës në vend të plastikës etj.?
Shkolla
Qytetarët
Konferencat ndërkombëtare
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një listë të masave që duhet të merren për reduktimin urisë dhe
mungesës së ujit.
222
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
223
Ndërtimi i njohurive: Fjali – koment
Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për secilin grup si më poshtë.
Nxënësve u shpërndahet dhe një format A4, në të cilën janë dhënë “fjalitë” dhe në krah nxënësit duhet të
plotësojnë komentin.
Grupi I: Koncepti gjeopolitikë dhe ndikimi saj në krijimin e hartës politike të botës;
Grupi II: Konfigurimi i hartës politike të botës nga antikiteti deri në shek. XV;
Grupi III: Konfigurimi i hartës politike të botës nga shek. XV deri në përfundim të Luftës së Dytë Botërore;
Grupi IV: Prirjet gjeopolitike në ditët e sotme;
Grupi V: Globalizimi i ekonomisë.
Fjali Koment
224
Polet ekonomike Rajonet Tiparet e zhvillimit
Poli i parë
Poli i dytë
Poli i tretë
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni pse prirjet gjeopolitike të ditës së sotme janë të prirura drejt një
gjeopolitike me karakter global.
225
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
226
Organizimi i orës së mësimit
Faza e parë
Mësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh
liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja ka përgatitur paraprakisht, përmbajtja e të cilave
paraqitet si më poshtë.
Zarfi 1
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: urbanizim, vende të zhvilluara, varfëri absolute;
2. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në procesin e urbanizimit;
3. Evidentoni zhvillimin industrial dhe rolin e tij në zhvillimin ekonomik;
4. Dalloni modelet e ndryshme të zhvillimit urban.
Zarfi 2
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: sisteme urbane, vende në tranzicion;
2. Analizoni anët pozitive dhe negative të industrisë botërore;
3. Vlerësoni zhvillimin e tregtisë globale;
4. Analizoni rolin që luajnë organizmat ndërkombëtarë në zhvillimin e tregtisë globale.
Zarfi 3
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: tregti globale, Bota e Tretë, varfëri relative;
2. Analizoni faktorët që kanë ndikuar në ndarjen administrative të Shqipërisë;
3. Përshkruani historinë e organizimit administrativ në Shqipëri.
4. Vlerësoni ndarjen e sotme administrative në Shqipëri.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëve
të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe. Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe
fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster
e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar
grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 276, libri Gjeografi 12.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
227
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
228
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
231
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
232
Organizimi i orës së mësimit
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
231
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
230
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
232
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Parashikim me terma paraprakë
Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)
Përforcimi: Shkrim i lirë
233
- Kur janë përdorur armët e shfarosjes në masë;
- Pasojat e përdorimit të armëve kimike;
- Roli i OKB- së për minimizimin e prodhimit dhe përdorimit të armëve në botë;
- Konfliktet rajonale më të nxehta;
- Roli i OKB-së në zgjidhjen e konflikteve;
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
234
Test 2 (Grupi A)
1. Majat më të
larta dhe liqenet më të mëdha të kontinentit gjenden pikërisht në këtë brez: 1 pikë
a) lindor dhe jugor; b)verior dhe lindor;
c) jugor dhe verior; ç) verior dhe perëndimor.
3. Lumi më i gjatë i Rajonit të Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut është: 1 pikë
a) lumi Tigër; b) lumi Nil;
c) lumi Eufrat ç) lumi Shat-el-Arab.
4. Në pjesën jugore të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore mbizotëron klima: 1 pikë
a) subekuatoriale; b) ekuatoriale;
c) tropikale; ç) subtropikale.
5. Shteti me normën më të ulët të rritjes së popullsisë në rajonin e Afrikës Veriore dhe 1 pikë
Azisë Jugperëndimore është:
a) Tunizia; b) Sudani;
c) Izraeli; ç) Maroku.
2. Listoni tri male dhe dy fusha aluvionale që ndodhen në Azinë Lindore. 5 pikë
Male: , , Fusha
aluvionale: ,
235
3. Evidentoni tri karakteristika dalluese që i jep pozita gjeografike rajonit të Australisë. 3 pikë
a)
b)
c)
4. Renditni katër shqetësime gjeopolitike të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. 4 pikë
a)
b)
c)
ç)
- Hidrografia
6. Analizoni pozitën e Afrikës Nënsahariane midis Kinës dhe Perëndimit dhe ndryshimet që ka
ndërmarrë ajo. 5 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
7. Vlerësoni rolin e SHBA-së në zhvillimet politike dhe ekonomike në Indi dhe Pakistan. 6 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
Aspekti shoqëror
236
8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Azisë Lindore me Azinë Juglindore. 8 pikë
Popullsia - -
- -
- -
- -
Veprimtaria - -
ekonomike - -
- -
- -
Nota 4 5 6 7 8 9 10
237
Test 2 (Grupi B)
8. Japonia kaloi një periudhë të vështirë të recesionit ekonomik gjatë viteve: 1 pikë
a)1992-1998; b) 1990-2000;
c)2000-2005; ç) 1995-1999.
Gjuha
Feja
Aspekti politik
Aspekti social
7. Analizoni popullsinë e Azisë Lindore dhe politikat e ndërmarra për uljen e saj në shtete të caktuara.
5 pikë
239
8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane dhe Afrikës Veriore
dhe Azia Jugperëndimore. 8 pikë
Popullsia - -
- -
- -
- -
Veprimtaria - -
ekonomike - -
- -
- -
Nota 4 5 6 7 8 9 10
240
Test 2 (Grupi A)
Emër Mbiemër Kl. XII
3. Lumi më i gjatë i Rajonit të Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut është: 1 pikë
a) lumi Tigër; b) lumi Nil;
c) lumi Eufrat ç) lumi Shat-el-Arab.
4. Në pjesën jugore të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore mbizotëron klima: 1 pikë
a) subekuatoriale; b) ekuatoriale;
c) tropikale; ç) subtropikale.
5. Shteti me normën më të ulët të rritjes së popullsisë në rajonin e Afrikës Veriore dhe 1 pikë
Azisë Jugperëndimore është:
a) Tunizia; b) Sudani;
c) Izraeli; ç) Maroku.
2. Listoni tri male dhe dy fusha aluvionale që ndodhen në Azinë Lindore. 5 pikë
Male: , , Fusha
aluvionale: ,
241
3. Evidentoni tri karakteristika dalluese që i jep pozita gjeografike rajonit të Australisë. 3 pikë
a)
b)
c)
4. Renditni katër shqetësime gjeopolitike të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. 4 pikë
a)
b)
c)
ç)
Hidrografia
6. Analizoni pozitën e Afrikës Nënsahariane midis Kinës dhe Perëndimit dhe ndryshimet që ka
ndërmarrë ajo. 5 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
7. Vlerësoni rolin e SHBA-së në zhvillimet politike dhe ekonomike në Indi dhe Pakistan. 6 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
Aspekti shoqëror
242
8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Azisë Lindore me Azinë Juglindore. 8 pikë
Popullsia - -
- -
- -
- -
Veprimtaria - -
ekonomike - -
- -
- -
Nota 4 5 6 7 8 9 10
243
Test 2 (Grupi B)
Emër/Mbiemër
1. Liqeni më i
thellë i rajonit është: 1 pikë
a) Viktoria; b) Tanganika;
c) Malavi; ç) Çadi.
7. Të ardhurat mesatare për frymë të popullsisë që jeton në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë
Jugperëndimore janë: 1 pikë
a) 8000 $; b) 6000 $ c) 5000 $ ç) 7000 $.
8. Japonia kaloi një periudhë të vështirë të recesionit ekonomik gjatë viteve: 1 pikë
a)1992-1998; b) 1990-2000;
c)2000-2005; ç) 1995-1999.
245
4. Përshkruani kufijtë e Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut. 4 pikë
a)
b)
c)
ç)
Gjuha
Feja
Aspekti politik
Aspekti social
7. Analizoni popullsinë e Azisë Lindore dhe politikat e ndërmarra për uljen e saj në shtete të caktuara.
5 pikë
246
8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane dhe Afrikës Veriore
dhe Azia Jugperëndimore. 8 pikë
Popullsia - -
- -
- -
- -
Veprimtaria - -
ekonomike - -
- -
- -
Nota 4 5 6 7 8 9 10
247
Lënda: Gjeografi 12 Test 3 (Grupi A) Emër/Mbiemër
5. Deri në vitin 1800 njihej në Europë si qytet me numër të lartë popullsie: 1 pikë
a) Parisi; b) Madridi;
c) Roma; ç) Londra.
248
3. Përshkruaj tre faktorë të lëvizjes migratore. 3 pikë
a) b)
c)
4. Evidentoni pesë karakteristika të qyteteve në vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim. 5 pikë
Qytetet në vendet e zhvilluara Qytetet në vendet në zhvillim
- -
Karakteristikat
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
6. Hartoni një listë masash që duhen për menaxhimin e rreziqeve natyrore. 5 pikë
1-
2-
3-
4-
5-
249
8. Krahasoni varfërinë absolute me varfërinë relative. 8 pikë
Nota 4 5 6 7 8 9 10
250
Test 3 (Grupi B)
Emër/Mbiemër
7. Cila etapë e Modelit të Tranzicionit Demografik karakterizohet nga një shtesë natyrore e ulët: 1 pikë
a) etapa e parë; b) etapa e dytë;
c) etapa e tretë; ç) etapa e katërt?
251
3. Evidentoni 5 nga pasojat negative të migracionit. 5 pikë
a)
b) c)
ç)
d)
5. Argumentoni pasojat shëndetësore dhe mjedisore që sjell ndotja e atmosferës, e ujit dhe e tokës. 6 pikë
Ndotja e atmosferës Ndotja e ujit Ndotja e tokës
Pasojat shëndetësore - - -
- - -
Pasojat mjedisore - - -
- - -
6. Analizoni dëmet që po i shkakton njeriu florës e faunës, si dhe rrugët për minimizimin e këtyre
dëmeve. 5 pikë
Dëmtimi i florës:
Dëmtimi i faunës:
250
8. Bëni krahasimin
midis rreziqeve hidrologjike-klimatike dhe atyre gjeomorfologjike. 6 pikë
Nota 4 5 6 7 8 9 10
251
252