Liber Mesuesi Gjeografia 12 Me Zgjedhje Ok1

Aurela Gjeçka
GJEOGRAFIA 12
(me zgjedhje)
albas
Botues:
Latif AJRULLAI
Rita PETRO
Redaktore:
Dorina BASHA
Arti grafik:
Eva KUKALESHI
Kopertina:
Semela MERO
© Albas, 2018
Shtëpia botuese Albas

Në Tiranë: rr. “Donika Kastrioti”, pallati 14, ap. 4D.
Tel: 00355 45800160
e-mail: info@albas.al
Në Tetovë: rr. “Ilinden”, nr. 105

Tel.: 00389 44 344 047
e-mail: albas_te@yahoo.com
Në Prishtinë: rr. “Muharrem Fejza”, p.n.

Tel.: 00377 45 999 770
e-mail: albas_pr@yahoo.com
Në Preshevë: rr. “Selami Hallaqi”

Tel.: 00381 17 669 677
e-m ail: albas_pr@hotmail.com
Shtypur në shtypshkronjën:
Hyrje
Libri i mësuesit për tekstin Gjeografia 12 është hartuar duke u

mbështetur në tematikat e tekstit të nxënësit, të cilat janë në
përputhshmëri me programin lëndor. Ky libër ka si qëllim t’u vijë në
ndihmë jo vetëm mësuesve, të cilët po hedhin hapat e parë në
mësimdhënie, por edhe mësuesve me përvojë shumëvjeçare në
këtë profesion. Mësimdhënia ndërvepruese dhe të nxënit aktiv janë
bërë pjesë e modeleve të planifikimeve ditore në këtë libër
mësuesi. Teknika dhe metoda mësimdhënieje që i nxisin nxënësit
të jenë kërkues në zgjerimin e njohurive të reja dhe t’i zbatojnë këto
njohuri për zgjidhjen e problemeve në jetën e përditshme. Këto
metoda do të lehtësojnë jo vetëm procesin e mësimdhënies, por
edhe atë të mësimnxënies, ku nxënësit nuk duhet të jenë vetëm
riprodhues, por ata duhet të evidentojnë, të krijojnë, të
interpretojnë, të diskutojnë dhe të zgjidhin situatat e ndryshme
problemore që trajtohen gjatë orëve mësimore. Ky tekst është
hartuar në mënyrë të tillë që, me ndihmën e mësuesit, nxënësit t’i
krijohen mundësitë të zhvillojë kompetencat e nevojshme dhe
mësuesit të kenë lehtësitë e mundshme gjatë gjithë vitit shkollor.
Këto lehtësira përqendrohen në:
- hartimin e planit vjetor (analitik dhe sintetik, strukturuar sipas

një ndarjeje në periudha 3-mujore),
- planifikimin e zhvillimit të të gjitha temave mësimore, përfshirë

edhe vlerësimet e dosjeve dhe testet për çdo tremujor;
- përdorimin e metodave sa më pranë realitetit shqiptar,
- larmishmërinë e mjeteve dhe burimeve të përdorura etj.
Çdo temë mësimore zhvillohet nëpërmjet trajtimit të një situate të

shkëputur nga realiteti. Kjo do t’i ndihmojë nxënësit të aftësohen e
të zhvillojnë të menduarin kritik e krijues, të pasurojnë kulturën dhe
të përgatiten për të luajtur një rol aktiv në shoqëri.
3
PËRMBAJTJA
Plani analitik
Plani sintetik
Karakteri ndërdisiplinor i studimit të gjeografisë si shkencë
Drejtimet e karrierës së gjeografit
Konceptet bazë në gjeografi për analiza hapësinore
Zhvillimet lokale, rajonale dhe proceset globalizuese.
Punë praktike nr. 1. Zhvillimi i globalizimit
Projekt. Ora e parë (Përcaktimi i temës, ndarja e klasës në grupe dhe përcaktimi i detyrave për
gjithsecilin grup)
Objekti i studimit të gjeografisë rajonale të botës
Tiparet e përgjithshme natyrore-gjeografike të Europës
Klima dhe rajonet natyrore të Europës
Popullsia dhe procesi i urbanizimit të Europës
Identiteti kulturor dhe harta politike e Europës
Bashkimi Europian dhe perspektiva e zhvillimit të tij
Ekonomia e Europës
Kultura europiane
Punë praktike nr. 2. Rajoni i Bashkimit Europian
Përsëritje nr. 1
Europa Perëndimore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Perëndimore
Europa Ishullore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Ishullore
Punë praktike nr. 3. Rajoni i Europës Ishullore dhe i Europës Perëndimore
Europa Veriore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Veriore
Europa Qendrore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Qendrore
Punë praktike nr. 4. Rajoni i Europës Veriore dhe Europës Qendrore
Europa Lindore. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Lindore
Përsëritje nr. 2
Europa Mesdhetare. Kushtet natyrore dhe harta politike
Popullsia dhe ekonomia e Europës Mesdhetare
Makrorajoni i Rusisë. Kushtet natyrore
Popullsia dhe ekonomia e Makrorajonit Rus
Zhvillimet aktuale gjeopolitike të Makrorajonit Rus
Punë praktike nr. 5. Rajoni i Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore
Amerika. Pozita gjeografike dhe ndarja makrorajonale
4
PËRMBAJTJA
Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Veriore

Shtetet e Bashkuara të Amerikës
Karakteristikat e ekonomisë së SHBA-së
Amerika e Veriut në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 6. Rajoni i Amerikës së Veriut
Amerika Qendrore. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Qendrore
Meksika. Kushtet natyrore
Përsëritje nr. 3
Testim. Periudha e parë, Shtator - Dhjetor
Vlerësim dosjeje
Vlerësim dosjeje
Punë praktike nr. 7. Rajoni i Amerikës Qendrore
Amerika Jugore. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Jugore
Veprimtaritë ekonomike të Amerikës Jugore
Amerika Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 8. Rajoni i Amerikës Jugore
Afrika Nënsahariane. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Nënsahariane
Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane
Afrika Nënsahariane në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 9. Rajoni i Afrikës Nënsahariane
Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore
Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore
Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Përsëritje nr. 4
Punë praktike nr. 10. Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore
Azia Lindore. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Lindore
Modelet ekonomike të zhvillimit në Azinë Lindore
Azia Lindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 11. Rajoni i Azisë Lindore
Azia Juglindore. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Juglindore
Veprimtaritë ekonomike të Azisë Juglindore
Azia Juglindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 12. Rajoni i Azisë Juglindore
5
PËRMBAJTJA
Përsëritje nr. 5
Azia Jugore. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Jugore
Veprimtaritë ekonomike të Azisë Jugore
Azia Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 13. Rajoni i Azisë Jugore
Australia dhe Oqeania. Kushtet natyrore
Popullsia dhe urbanizimi i Australisë, Zelandës së Re dhe Oqeanisë
Veprimtaritë ekonomike të Australisë, Zelandës së Re dhe Oqeanisë
Australia, Zelanda e Re dhe Oqeania në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale
Punë praktike nr. 14. Rajoni i Australisë dhe Oqeanisë
Projekt
Përsëritje nr. 6
Testim. Periudha e dytë, Janar–Mars
Vlerësim dosjeje
Vlerësim dosjeje
Popullsia e botës
Mbipopullimi dhe presioni demografik mbi territorin
Modelet dhe teoritë mbi ndryshimet e popullsisë
Punë praktike nr. 15. Modelet tipike demografike botërore
Lëvizjet migratore në botë
Politikat rajonale dhe globale për kontrollin e migracionit
Migrimet e shqiptarëve në botë
Rajonet gjuhësore dhe proceset integruese shumëkulturore
Racat dhe etnitë. Ndikimi i tyre në diversitetin kulturor
Fetë dhe shumëkulturalizmi
Globalizimi i ekonomisë
Kriza ekonomike botërore
Bujqësia në ndikimin e globalizimit
Përsëritje nr. 7
Punë praktike nr. 15. Rajonet kulturore të botës
Modelet e industrisë
Tregtia globale
Roli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë botërore
Turizmi në zhvillimet rajonale dhe globale
Modelet e qyteteve botërore
Procesi i urbanizimit dhe sistemet urbane
Urbanizimi i Shqipërisë
Ndarja e sotme territoriale e Shqipërisë
6
PËRMBAJTJA
Përsëritje nr. 8
Zhvillimi i Qëndrueshëm. Politikat dhe strategjitë rajonale e globale për menaxhimin e tij
Burimet energjetike
Ekosistemet natyrore
Rreziqet natyrore dhe menaxhimi i tyre
Llojet e rreziqeve natyrore (vazhdim)
Ndryshimet klimatike
Politikat rajonale, globale për menaxhimin e qëndrueshëm të ndryshimeve klimatike
Ndotja globale
Mungesa e ujit dhe menaxhimi i burimeve ujore
Varfëria në botë
Edukimi mjedisor
Zhvillimet gjeopolitike dhe prirjet aktuale
Përsëritje nr. 9
Testim
Vlerësim dosjeje
Punë praktike. Ndryshimet e hartës politike të botës
Projekt. Prezantimi dhe vlerësimi
Projekt. Prezantimi dhe vlerësimi
Tregtia e armëve dhe politikat botërore mbi çarmatimin
Prodhimi i armëve të shkatërrimit në masë
Konfliktet rajonale
Testet për çdo tremujor (Grupe A-B)
7
8
PLANI MËSIMOR VJETOR

FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: GJEOGRAFI
KLASA: XII
Tematika Nëntematikat Shpërndarja e përmbajtjes së lëndës
Shtator – Dhjetor Janar – Mars Prill – Qershor
52 orë 44 orë 40 orë
Ndërvarësia Gjeografia 1. Karakteri ndërdisiplinor i studimit
midis dhe proceset të gjeografisë si shkencë
njerëzve, globalizuese 2. Drejtimet e karrierës së gjeografit
rajoneve dhe 4 orë njohuri të 3. Konceptet bazë në gjeografi për
mjediseve reja analiza hapësinore
1 orë punë 4. Zhvillimet lokale, rajonale dhe
praktike proceset globalizuese.
(5 orë gjithsej) 5. Punë praktike nr. 1. Zhvillimi i
globalizimit
6. Projekt. Ora e parë (Përcaktimi i
temës, ndarja e klasës në grupe
dhe përcaktimi i detyrave për
gjithsecilin grup)
Rajonet 7. Objekti i studimit të gjeografisë
gjeografike të rajonale të botës
botës 8. Tiparet e përgjithshme natyrore-
gjeografike të Europës
2 orë projekt 9. Klima dhe rajonet natyrore të
13 orë punë Europës
praktike 10. Popullsia dhe procesi i
6 orë përsëritje urbanizimit të Europës
2 orë testim 11. Identiteti kulturor dhe harta
2 orë vlerësim politike e Europës
dosje 12. Bashkimi Europian dhe
59 orë njohuri perspektiva e zhvillimit të tij
të reja 13. Ekonomia e Europës
14. Kultura europiane
(84 orë 15. Punë praktike nr. 2. Rajoni i
gjithsej) Bashkimit Europian
16. Përsëritje nr. 1
17. Europa Perëndimore. Kushtet
natyrore dhe harta politike
18. Popullsia dhe ekonomia e
Europës Perëndimore
19. Europa Ishullore. Kushtet
Europës Ishullore
21. Punë praktike nr. 3. Rajoni i
Europës Ishullore dhe i Europës
Perëndimore
22. Europa Veriore. Kushtet natyrore
dhe harta politike
Europës Veriore
24. Europa Qendrore. Kushtet
Europës Qendrore
Europës Veriore dhe Europës
Qendrore
27. Europa Lindore. Kushtet natyrore
dhe harta politike
Europës Lindore
30. Europa Mesdhetare. Kushtet
Europës Mesdhetare
32. Makrorajoni i Rusisë. Kushtet
natyrore
Makrorajonit Rus
34. Zhvillimet aktuale gjeopolitike të
Makrorajonit Rus
Europës Mesdhetare dhe
Europës Lindore
36. Amerika. Pozita gjeografike dhe
ndarja makrorajonale
9
10
37. Popullsia dhe urbanizimi i

Amerikës Veriore
38. Shtetet e Bashkuara të Amerikës
39. Karakteristikat e ekonomisë së
SHBA-së
40. Amerika e Veriut në zhvillimet e
sotme rajonale dhe globale
Amerikës së Veriut
42. Amerika Qendrore. Kushtet
natyrore
Amerikës Qendrore
44. Meksika. Kushtet natyrore
46. Testim. Periudha e parë, Shtator
- Dhjetor
47. Vlerësim dosjeje
Amerikës Qendrore
50. Amerika Jugore. Kushtet
natyrore
Amerikës Jugore
52. Veprimtaritë ekonomike të
Amerikës Jugore
1. Amerika Jugore në zhvillimet

e sotme rajonale dhe globale
Amerikës Jugore
3. Afrika Nënsahariane. Kushtet
natyrore
Afrikës Nënsahariane
6. Afrika Nënsahariane në
zhvillimet e sotme rajonale
dhe globale
8. Afrika Veriore dhe Azia
Jugperëndimore. Kushtet
natyrore
Afrikës Veriore dhe Azisë
Jugperëndimore
Jugperëndimore
11. Afrika Veriore dhe Azia
Jugperëndimore në zhvillimet
Jugperëndimore
14. Azia Lindore. Kushtet
natyrore
Azisë Lindore
16. Modelet ekonomike të
zhvillimit në Azinë Lindore
17. Azia Lindore në zhvillimet e
Azisë Lindore
19. Azia Juglindore. Kushtet
natyrore
Azisë Juglindore
Azisë Juglindore
22. Azia Juglindore në zhvillimet
Azisë Juglindore
11
12

25. Azia Jugore. Kushtet natyrore
Azisë Jugore
Azisë Jugore
28. Azia Jugore në zhvillimet e
Azisë Jugore
30. Australia dhe Oqeania.
Kushtet natyrore
Australisë, Zelandës së Re
dhe Oqeanisë
Australisë, Zelandës së Re
dhe Oqeanisë
33. Australia, Zelanda e Re dhe
Oqeania në zhvillimet e sotme
rajonale dhe globale
Australisë dhe Oqeanisë
35. Projekt
37. Testim. Periudha e dytë,
Janar–Mars
40. Popullsia e botës
41. Mbipopullimi dhe presioni
Sfida të botës demografik mbi territorin
globale 42. Modelet dhe teoritë mbi
ndryshimet e popullsisë
3 orë vlerësim 43. Punë praktike nr. 15. Modelet
dosjeje tipike demografike botërore
44. Lëvizjet migratore në botë
3 orë përsëritje 1. Politikat rajonale dhe globale
2 orë punë për kontrollin e migracionit
praktike 2. Migrimet e shqiptarëve në botë
2 orë projekt 3. Rajonet gjuhësore dhe
37 orë njohuri proceset integruese
të reja shumëkulturore
4. Racat dhe etnitë. Ndikimi i tyre
(47 orë në diversitetin kulturor
gjithsej) 5. Fetë dhe shumëkulturalizmi
6. Globalizimi i ekonomisë
7. Kriza ekonomike botërore
8. Bujqësia në ndikimin e
globalizimit
10. Punë praktike nr. 15. Rajonet
kulturore të botës
11. Modelet e industrisë
12. Tregtia globale
13. Roli i organizmave
ndërkombëtarë në tregtinë
botërore
14. Turizmi në zhvillimet rajonale
dhe globale
15. Modelet e qyteteve botërore
16. Procesi i urbanizimit dhe
sistemet urbane
17. Urbanizimi i Shqipërisë
18. Ndarja e sotme territoriale e
Shqipërisë
20. Zhvillimi i Qëndrueshëm.
Politikat dhe strategjitë rajonale e
globale për menaxhimin e tij
21. Burimet energjetike
22. Ekosistemet natyrore
23. Rreziqet natyrore dhe
menaxhimi i tyre
24. Llojet e rreziqeve natyrore
(vazhdim)
25. Ndryshimet klimatike
26. Politikat rajonale, globale për
menaxhimin e qëndrueshëm të
ndryshimeve klimatike
13
14
27. Ndotja globale

28. Mungesa e ujit dhe
menaxhimi i burimeve ujore
29. Varfëria në botë
30. Edukimi mjedisor
31. Zhvillimet gjeopolitike dhe
prirjet aktuale
33. Testim
35. Punë praktike. Ndryshimet e
hartës politike të botës
36. Projekt. Prezantimi dhe
vlerësimi
37. Projekt. Prezantimi dhe
vlerësimi
38. Tregtia e armëve dhe politikat
botërore mbi çarmatimin
39. Prodhimi i armëve të
shkatërrimit në masë
40. Konfliktet rajonale
PLANIFIKIMI I TREMUJORIT TË
PARË, SHTATOR – DHJETOR
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: VI
KLASA:XII
REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ
Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit

Nxënësi/ja:
- shpreh, para një audience të caktuar mësimore, çështjet thelbësore të ngritura në një punim për një temë të caktuar, përmes së paku një forme të
komunikimit (gjuhës, simboleve, shenjave, kodeve etj.);
- diskuton në grup, në mënyrë konstruktive, duke dhënë informacion e argumente dhe duke shtruar pyetje në një dialog në kohëzgjatje prej disa
minutash, për një temë të caktuar në gjeografi;
- përdor drejt strukturën dhe rregullat standarde të drejtshkrimit të gjuhës në një numër të caktuar të konteksteve, si: ese, prezantime etj.;
- prezanton në mënyrë efektive për një temë të caktuar nga rajonet gjeografike të botës dhe çështjet globale, komunikon me audiencën duke përdorur
TIK-un dhe mediet e tjera të shkruara dhe elektronike.
Kompetenca e të menduarit
Nxënësi/ja:
- sqaron ecurinë e zgjidhjes së një problemi, duke e vërtetuar zgjidhjen e problemit përmes analizës dhe e prezanton para moshatarëve apo të tjerëve;
- analizon, në mënyrë të pavarur, informacionet e marra nga burimet e ndryshme për një temë ose detyrë të dhënë, vlerëson cilësinë e tyre dhe i radhit
ato sipas rëndësisë dhe qëllimit që kanë (temat mund të jenë, p.sh.: ekonomia globale, ndryshimet klimatike etj.);
- gjykon rezultatet e arritura nga analiza e të dhënave të një projekti të realizuar dhe i interpreton ato;
- hulumton në mënyrë të pavarur për një çështje të caktuar, duke përcaktuar fazat dhe procedurat e hulumtimit, paraqet dhe interpreton rezultatet e
fituara në tabela dhe grafikë, duke përdorur teknologjinë e informacionit;
- identifikon burimet e informacioneve të nevojshme dhe i shfrytëzon ato në mënyrë të duhur për të zgjidhur një problem në nivelin e caktuar të
vështirësisë, duke dhënë shembuj konkretë;
- vlerëson cilësinë e informacioneve në një material të shkruar për një temë të caktuar (p.sh.: për ngrohjen globale, për shumëllojshmërinë kulturore etj.);
identifikon elementet kryesore; i diskuton ato me moshatarë, duke dhënë propozime konkrete për shfrytëzimin e shembujve pozitivë në kontekstin lokal
apo global, duke shprehur qëndrimin personal;
- përpunon në mënyrë kritike informacionet e mbledhura nga burime të ndryshme për ndonjë temë të ndjeshme në shoqëri, formon qëndrim kritik dhe e
paraqet atë gjatë një debati me moshatarë dhe me të tjerë për çështjen e ngritur, pro ose kundër (si, p.sh., nëse ndryshimet klimatike janë pasojë e
veprimtarisë njerëzore etj.).
Kompetenca e të mësuarit
Nxënësi/ja:
- demonstron shkathtësi të përdorimit të TIK-ut në situata të përditshme dhe në përmbushjen e kërkesave të ndryshme gjatë të nxënit (p.sh.: për
ndërtimin e tabelave, grafikëve apo diagrameve, për përgatitjen e prezantimeve etj.);
15
16
- diskuton në grup për mënyrat e bashkëpunimit me të tjerët për të zgjidhur një situatë të re mësimore, tregon mënyrën e shfrytëzimit të përvojave
paraprake për të zhvilluar njohuritë dhe shkathtësitë e reja në zgjidhjen e situatave dhe problemeve të tilla;
- bën përpunimin e informacioneve për një temë të caktuar në mënyrë të pavarur dhe efektive, rezultatet e punës i prezanton me shkrim ose me gojë
para të tjerëve, duke dhënë shpjegime për mënyrën e zgjedhjes dhe të shfrytëzimit të burimeve të informacionit;
- paraqet një plan studimi (në formë skice, vizatimi, shkrimi etj.) për ndonjë çështje të caktuar (p.sh., vlerat kulturore të një rajoni të caktuar etj.) duke
respektuar të gjithë hapat e planit të studimit dhe e paraqet para të tjerëve;
- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndj ekur avancimin e vet dhe
masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;
- vlerëson në mënyrë kritike punën e vet, duke iu referuar qëllimeve fillestare të punës, me qëllim përmirësimin e organizimit të punimit, qartësisë së
mendimit etj.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin

Nxënësi/ja:
- argumenton me shembuj konkretë lidhjet midis punës, profesionit dhe karrierës, prezanton vendimmarrjen personale referuar mundësive në dispozicion
për arsimim/trajnim të mëtejshëm, si dhe argumenton zgjidhjet për realizimin e planit personal të karrierës;
- planifikon dhe menaxhon me sukses një projekt me objektiva të caktuar;
- paraqet, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, kompetencat e nevojshme për përballimin e situatave të ndryshme jetësore apo për zhvillimin e
karrierës në një fushë të caktuar.
Kompetenca personale
Nxënësi/ja:
- demonstron vetëbesim dhe shkathtësi personale e ndërpersonale, duke dalluar aspektet pozitive për veten dhe duke ndërmarrë veprime konkrete për
arritjen e rezultateve personale të synuara;
- zgjidh konfliktet ndërpersonale në mënyrë konstruktive, duke shqyrtuar alternativat, duke marrë vendime dhe duke shpjeguar zgjedhjet e bëra;
- shfaq në forma të ndryshme ndërgjegjësim për menaxhimin e emocioneve, stresit dhe konflikteve në situata të ndryshme etj.
Kompetenca qytetare
Nxënësi/ja:
- prezanton, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, mënyrën e funksionimit të mjedisit shoqëror në nivel lokal dhe më gjerë, si dhe me shembuj
konkretë tregon kontributin e vet në ruajtjen dhe kultivimin e vlerave të mjedisit;
- paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit vlerat kryesore të diversitetit në shoqëri apo në mjedisin ku jeton, i diskuton ato me të tjerët, duke i
krahasuar me shembuj nga jeta e përditshme që tregojnë tolerancë, respekt dhe qëndrim të hapur ndaj dallimeve;
- prezanton, në një debat me të tjerët ose në një formë tjetër të të shprehurit, masat për mbrojtjen dhe avancimin e vlerave dhe parimeve të
të drejtave të njeriut në jetën e përditshme, duke veçuar shembuj konkretë të ndonjë veprimtarie (p.sh.: veprimtari për promovimin e
barazisë gjinore, për luftimin e paragjykimeve dhe diskriminimit, për luftimin e varfërisë etj.);
- ilustron me shembuj zgjidhjen e problemeve të caktuara, si dhe e arsyeton atë me argumente para një audience të caktuar;
- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga njeriu,
dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.
Kompetenca digjitale
Nxënësi/ja:
- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke përfshirë
edhe të nxënit në distancë;
- prezanton një projekt, duke përdorur sekuenca animimesh, videosh, figurash për demonstrimin e temave mësimore;
- vlerëson cilësinë e informacionit të gjetur nga një shumëllojshmëri burimesh dhe mediesh;
- ndërgjegjësohet mbi globalizmin dhe larminë e kulturave, duke shkëmbyer përvojat e vendit tonë me nxënësit e vendeve të ndryshme.
REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS/LËNDËS

Nxënësi/ja:
• analizon dhe vlerëson karakterin ndërdisiplinor të gjeografisë si shkencë;
• shpjegon rolin e saj për studimin e botës si një urë kalimi midis shkencave shoqërore dhe atyre natyrore;
• argumenton rolin dhe rëndësinë e profesionit të gjeografit në fusha të ndryshme të jetës sociale dhe ekonomike;
• analizon temat bazë në gjeografi: vendndodhja, vendi, rajoni, lëvizja, marrëdhëniet njeri-mjedis dhe proceset hapësinore;
• analizon dhe vlerëson proceset e sotme integruese dhe marrëdhëniet në nivele të ndryshme: lokal, rajonal dhe global;
• vlerëson tendencat e sotme globalizuese dhe problemet në këtë proces;
• argumenton qëndrimet pro dhe kundër këtyre proceseve;
• përshkruan objektin dhe rëndësinë e studimit të gjeografisë rajonale të botës;
• vlerëson ndërlidhjen e saj me fushat e tjera të studimit të gjeografisë;
• vlerëson rolin e pozitës gjeografike në karakteristikat e përgjithshme gjeografike të Europës dhe në marrëdhëniet me rajonet e tjera;
• përshkruan veçoritë specifike rajonale natyrore të Europës:
- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,
- tiparet dhe format kryesore të relievit,
- sistemet ujore,
- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,
- tokat dhe brezat e bimësisë;
• vlerëson ndikimin dhe rolin e veprimtarisë njerëzore në mjedisin natyror;
• dallon etapat më të rëndësishme të ndryshimit të hartës politike të Europës;
• analizon veçoritë e popullsisë së Europës dhe tendencat aktuale të zhvillimeve demografike në Europë;
• shpjegon veçoritë kryesore të zhvillimit të sektorëve të ekonomisë europiane; vlerëson perspektivën e zhvillimit ekonomik të Europës;
• analizon veçoritë kryesore të proceseve urbanizuese në Europë dhe problemet që i shoqërojnë;
• identifikon tipare të shumëllojshmërisë kulturore të Europës;
• interpreton historikun dhe karakteristikat e formimit, zhvillimit e zgjerimit të BE-së;
• interpreton zhvillimet aktuale dhe problematikat që i shoqërojnë;
• identifikon disa ndër problemet e sotme rajonale të Europës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre;
• identifikon nënrajonet kryesore të Europës;
• interpreton për secilin nënrajon tiparet kryesore natyrore dhe tiparet socioekonomike; vlerëson pozitën gjeopolitike dhe gjeoekonomike të
Shqipërisë në Ballkanin Perëndimor dhe në Europë;
• vlerëson rolin e pozitës gjeografike të Rusisë në karakteristikat e përgjithshme gjeografike dhe marrëdhënien e saj me rajonet e tjera;
17
18
• vlerëson rolin e pasurive të shumta natyrore që ka Rusia në zhvillimin ekonomik të saj;

• identifikon veçoritë specifike rajonale natyrore të Rusisë;
• vlerëson ndikimin dhe rolin e veprimtarisë njerëzore në mjedisin natyror;
• analizon veçoritë e popullimit dhe tendencat aktuale të zhvillimeve demografike në rajonin rus, me fokus të veçantë shumëllojshmërinë etnike
dhe shpërndarjen e popullsisë;
• shpjegon veçoritë kryesore të zhvillimit të sektorëve të ekonomisë në Rusi; interpreton perspektivën e zhvillimit ekonomik të Rusisë;
• vlerëson zhvillimet aktuale gjeopolitike të makrorajonit rus dhe problemet e sotme të perspektivës rajonale e globale;
• përshkruan tiparet kryesore natyrore të rajonit të Amerikës së Veriut:
- sistemet ujore,
- tokat dhe brezat e bimësisë.
• vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Amerikës së Veriut;
• shpjegon karakteristikat e përgjithshme të zhvillimeve demografike të Amerikës së Veriut;
• identifikon dhe vlerëson tipare të shumëllojshmërisë kulturore të rajonit të Amerikës së Veriut;
• vlerëson shkallën e urbanizimit të Amerikës Veriore dhe perspektivën e zhvillimit;
• analizon tipat dhe llojet e ndryshme të rajoneve të ShBA-së dhe të Kanadasë, si dhe modelet e tyre të zhvillimit, duke evidentuar modelin
ekonomik të zhvillimit të ShBA-së;
• analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Amerikës së Veriut dhe parashikon perspektivën e tyre;
• përshkruan tiparet kryesore natyrore të Amerikës Qendrore, me fokus të veçantë specifikat e bimësisë së këtij rajoni (shtrirjen gjeografike, llojet
etj.):
- tiparet dhe format kryesore të relievit,sistemet ujore,
• vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Amerikës Qendrore;
• shpjegon veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Amerikës Qendrore, duke vlerësuar gërshetimin e kulturave;
• identifikon veçoritë dhe shkallën e urbanizimit të Amerikës Qendrore;
• analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Amerikës Qendrore;
• analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Amerikës Qendrore, si dhe perspektivën e tyre.
Nr. Tematika Temat mësimore Situata e parashikuar e të nxënit Metodologjia Vlerësimi Burimet
(orë) dhe
veprimtaritë e
nxënësve
1. Gjeografia 1. Karakteri Në lëndën e gjeografisë, ju keni mësuar Vlerësim Teksti
dhe proceset ndërdisiplinor i shumë njohuri për botën, hapësirën, si: individual i Gjeografia
globalizuese studimit të klimën, relievin, hidrografinë, popullsinë, nxënësve. 12,
4 orë njohuri gjeografisë si kulturën, ekonominë, urbanizimin etj. Cilët Stuhi Vlerësim i materiale
të reja shkencë nga këta komponentë janë fizikë dhe cilët mendimesh përgjigjeve me plotësuese
humanë? gojë
1 orë punë
2. praktike 2. Drejtimet e Gjeografia është një shkencë që ka lidhje të Vlerësim Teksti
karrierës së shumta dhe të gjera me shkencat e tjera. Harta e individual i Gjeografia
(5 orë gjeografit Ajo zotëron karakteristika të ngjashme dhe konceptit nxënësve. 12,
gjithsej) përbën një urë lidhëse midis shkencave Vlerësim i
sociale dhe atyre fizike. Gjeografia vijon të përgjigjeve me materiale
jetë një shkencë unike, fokusimi parësor i së gojë plotësuese
Parashikimi me
cilës është hapësira. A do t’ju pëlqente të terma
ishit gjeograf dhe pse?
paraprakë
3. 3. Konceptet Ualdo Tobler, gjeograf në Universitetin e Vlerësim Teksti
bazë në Kalifornisë shprehej: “... Çdo gjë është e individual i Gjeografia
gjeografi për lidhur me një objekt gjeografik, por gjërat që nxënësve. 12,
analiza janë pranë, janë më të lidhura se gjërat që Veprimtari e Vlerësim i materiale
hapësinore janë larg”. Si e kuptoni këtë shprehje? A leximit të përgjigjeve me plotësuese
ndikon distanca në aktivitetin njerëzor? drejtuar (VLD) gojë
4. 4. Zhvillimet Para disa vitesh, duke përkufizuar procesin Vlerësim Teksti
lokale, rajonale e globalizimit, gazeta “Le Monde” në Francë individual i Gjeografia
dhe proceset shkruante: “Globalizimi është një princeshë Rrjeti i nxënësve. 12,
globalizuese angleze, e cila së bashku me mikun e saj diskutimit Vlerësim i materiale
egjiptian u aksidentua në një tunel në Paris, përgjigjeve me plotësuese
ndërsa po udhëtonin me shpejtësi me një gojë
makinë gjermane, e cila kishte motor
Di – Dua të di
holandez, ndërsa shoferi ishte belg.
– Mësova
Princeshën po e ndiqnin paparacët italianë,
të cilët udhëtonin me motor japonez”. Si e
kuptoni këtë përkufizim?
5. 5. Punë praktike Ju tashmë e njihni shumë mirë procesin e Diagram Vlerësim Teksti
nr. 1. globalizimit. Le të realizojmë një punë piramidal individual i Gjeografia
Zhvillimi i praktike rreth globalizimit ekonomik dhe atij nxënësve. 12,
globalizimit shoqëror. Vlerësim i
përgjigjeve me materiale
Shkrim i lirë plotësuese
gojë
6. 6. Projekt. Ora e Le të vendosim të gjithë bashkë se cila do të Vlerësim
jetë tema e projektit që ne do të përzgjedhim Shkrim i individual i
19
20
parë për të zhvilluar në lëndën e gjeografisë shpejtë nxënësve.

rajonale të botës. Vlerësim i
përgjigjeve me
Diskutim për gojë
7. 7. Objekti i Europa është e ndarë në disa rajone: njohuritë Vlerësim Teksti
studimit të Europa Perëndimore, Europa Veriore, paraprake individual i Gjeografia
gjeografisë Europa Mesdhetare etj. Çfarë kanë të nxënësve. 12,
rajonale të përbashkët shtetet e Europës Perëndimore, Vlerësim i materiale
Rajonet botës Mesdhetare etj.? Insert - Sistemi përgjigjeve me plotësuese,
gjeografike ndërveprues i gojë harta
të botës shënimeve gjeografike
8. 8. Tiparet e Zhvillimi progresiv i botës, Vlerësim Teksti
përgjithshme revolucioni në teknikë e informatikë po i individual i Gjeografia
2 orë projekt natyrore- zvogëlon më shume dallimet në shkallë dhe Diagram Veni nxënësve. 12,
gjeografike të hap pas hapi. Procesi i globalizimit po i Vlerësim i materiale
13 orë punë Europës zhduk kufijtë tradicionalë të kontinenteve. përgjigjeve me plotësuese,
praktike Kufijtë tradicionalë ndërmjet tyre po mbeten gojë harta
si relikte historike të së kaluarës. Pyetja sjell gjeografike
6 orë pyetjen
9. 9. Klima dhe Ju tashmë keni njohuri rreth pozitës Vlerësim Teksti
përsëritje
rajonet gjeografike të Europës dhe relievit të saj. A individual i Gjeografia
2 orë testim natyrore të mund të përcaktoni klimën e këtij rajoni dhe nxënësve. 12,
Europës faktorët që ndikojnë në formimin e saj? Cili Ditari Vlerësim i materiale
2 orë vlerësim është roli që luan klima, pozita gjeografike trepjesësh përgjigjeve me plotësuese,
dosje dhe relievi në popullimin e rajonit? gojë harta
Rikujtojmë që qytetërimet e lashta në gjeografike
59 orë njohuri
Europë u zhvilluan në Greqinë e lashtë, në
10. të reja 10. Popullsia dhe Ditari Vlerësim Teksti
Romë dhe këto qytetërime kanë pasur një
procesi i dypjesësh individual i Gjeografia
shkallë të lartë zhvillimi.
urbanizimit të nxënësve. 12,
(84 orë Europës Vlerësim i materiale
gjithsej) Fjali – koment përgjigjeve me plotësuese,
gojë harta
gjeografike
11. 11. Identiteti Europianët emigruan drejt Botës së Re gjatë Pyetja sjell Vlerësim Teksti
kulturor dhe luftërave fetare. Tregoni çfarë elementesh pyetjen individual i Gjeografia
harta politike e kulturore përhapën europianët në vendet ku nxënësve. 12,
Rrjeti i
Europës shkuan. Vlerësim i materiale
diskutimit
përgjigjeve me plotësuese,
gojë harta
gjeografike
12. 12. Bashkimi Rrugët e Strasburgut, ku ndodhet Vlerësim Teksti
Europian dhe Parlamenti Europian, mbajnë emrat e Mësimdhënie e individual i Gjeografia
perspektiva e kryeqyteteve të vendeve anëtare, si p.sh., ndërsjellë nxënësve. 12,
zhvillimit të tij rruga Londra, rruga Parisi, rruga Brukseli etj. Vlerësim i materiale
Sipas jush, çfarë tregojnë këto emërtime? përgjigjeve me plotësuese,
Lexim me gojë harta
kodim të imët gjeografike
13. 13. Ekonomia e Lugina e Renit është rajoni më i zhvilluar Vlerësim Teksti
Europës ekonomiko-industrial në Europë. Çfarë dini individual i Gjeografia
për këtë rajon? Imagjinatë e nxënësve. 12,
drejtuar Vlerësim i materiale
gojë harta
gjeografike
Kubimi
14. 14. Kultura Europa është djepi i kulturës botërore. Këtu Vlerësim Teksti
europiane u zhvillua letërsia, Iluminizmi, u hapën individual i Gjeografia
universitetet e para, lindi futbolli etj. Çfarë nxënësve. 12,
Kundërshtia
dini për këto elemente të kulturës Vlerësim i materiale
akademike
europiane? përgjigjeve me plotësuese,
gojë harta
gjeografike
Grupi i
15. 15. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të ekspertëve Vlerësim Teksti
nr. 2. Rajoni i mjaftueshme rreth Europës, veçorive individual i Gjeografia
Bashkimit natyrore të saj dhe kushtet të cilat çuan në nxënësve. 12,
Europian formimin e Bashkimit Europian. Le të Vlerësim i materiale
Lexim dhe
realizojmë një veprimtari praktike, ku të përgjigjeve me plotësuese,
pyetje
thellohemi më shumë rreth Bashkimit gojë harta
Europian. gjeografike
16. 16. Përsëritje nr. Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri Vlerësim Teksti
1 rreth gjeografisë si shkencë dhe një Lexim individual i Gjeografia
vështrim të përgjithshëm rreth Europës dhe përmbledhje nxënësve. 12,
Bashkimit Europian. Le të shohim se sa të në dyshe Vlerësim i materiale
qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet përgjigjeve me plotësuese,
veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj ore gojë harta
përsëritjeje. Përmbledhje e gjeografike
strukturuar
17. 17. Europa Rajoni i Europës Perëndimore ka tiparet e Vlerësim Teksti
Perëndimore. klimës mesatare oqeanike, që e dallon nga individual i Gjeografia
21
22
Kushtet rajonet e tjera. Mendoni cilët faktorë kanë nxënësve. 12,

natyrore dhe ndikuar në klimën e këtij rajoni. A ka ndikuar Vlerësim i materiale
harta politike dhe si ka ndikuar klima në popullimin e Tabelë përgjigjeve me plotësuese,
rajonit dhe zhvillimit ekonomik të tij? koncepti gojë harta
gjeografike
18. 18. Popullsia dhe Stuhi Vlerësim Teksti
ekonomia e mendimesh individual i Gjeografia
Europës nxënësve. 12,
Perëndimore Vlerësim i materiale
Harta e gojë harta
konceptit gjeografike
19. 19. Europa Duke parë hartën fizike të Europës, si Vlerësim Teksti
Ishullore. mendoni cili territor mund të cilësohet si Parashikimi me individual i Gjeografia
Kushtet Europa Ishullore? Cilat janë format e relievit terma nxënësve. 12,
natyrore dhe që mbizotërojnë në të? Si paraqitet zhvillimi paraprakë Vlerësim i materiale
harta politike ekonomik dhe i popullsisë në këto territore? përgjigjeve me plotësuese,
Çfarë njohurish keni ju për to? gojë harta
gjeografike
20. 20. Popullsia dhe Veprimtari e Vlerësim Teksti
ekonomia e leximit të individual i Gjeografia
Europës drejtuar (VLD) nxënësve. 12,
Ishullore Vlerësim i materiale
Rrjeti i gojë harta
diskutimit gjeografike
21. 21. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të Vlerësim Teksti
nr. 3. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Europës individual i Gjeografia
Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore, nxënësve. 12,
Di – Dua të di
Ishullore dhe veçorive natyrore të tyre dhe veçoritë e Vlerësim i materiale
– Mësova
Europës popullimit e zhvillimit ekonomik të tyre. Le të përgjigjeve me plotësuese,
Perëndimore realizojmë një veprimtari praktike ku të gojë harta
thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve. gjeografike
Diagram
22. 22. Europa Në veri të Europës ndodhin shumë dukuri piramidal Vlerësim Teksti
Veriore. gjeografike të ndryshme nga rajonet e tjera. individual i Gjeografia
Kushtet Kujtoni disa nga këto dukuri dhe diskutoni nxënësve. 12,
natyrore dhe në klasë (gejzerët p.sh.). Vlerësim i materiale
harta politike Shkrim i lirë gojë harta
gjeografike
23. 23. Popullsia dhe Ngjarjet më të vjetra të popullit skandinav Vlerësim Teksti
ekonomia e janë të lidhura me vikingët, banorët e parë të Shkrim i individual i Gjeografia
Europës këtyre viseve. Në shekujt VII-XI vikingët shpejtë nxënësve. 12,
Veriore njiheshin si lundrues të mëdhenj, të cilët Vlerësim i materiale
lundronin jo vetëm në Detin e Veriut, por në përgjigjeve me plotësuese,
të gjitha detet e Europës. Legjendat e Diskutim për gojë harta
vikingëve flasin për arritjen e tyre në brigjet njohuritë gjeografike
e kontinentit amerikan 500 vjet para paraprake
Kolombit. Çfarë tregon kjo?
24. 24. Europa Shtetet e Europës Qendrore janë anëtare të Vlerësim Teksti
Qendrore. Bashkimit Europian. Përmendni këto shtete. Insert - Sistemi individual i Gjeografia
Kushtet ndërveprues i nxënësve. 12,
natyrore dhe shënimeve Vlerësim i materiale
harta politike përgjigjeve me plotësuese,
gojë harta
gjeografike
25. 25. Popullsia dhe Rajoni i Europës Qendrore ka një identitet Diagram Veni Vlerësim Teksti
ekonomia e historik dhe kulturor të hershëm. Çfarë dini Pyetja sjell individual i Gjeografia
Europës për elementet kulturore të Europës pyetjen nxënësve. 12,
Qendrore Qendrore (universitetet, muzika, letërsia)? Vlerësim i materiale
gojë harta
Ditari gjeografike
trepjesësh
nr. 4. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Europës individual i Gjeografia
Europës Veriore dhe Europës Qendrore, veçorive nxënësve. 12,
Ditari
Veriore dhe natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e Vlerësim i materiale
dypjesësh
Europës zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një përgjigjeve me plotësuese,
Qendrore veprimtari praktike, ku të thellohemi më gojë harta
shumë rreth këtyre rajoneve. gjeografike
Fjali – koment
27. 27. Europa Në Europën Lindore ka konflikte të Vlerësim Teksti
Lindore. ndryshme. Republikat autonome në periferi individual i Gjeografia
Kushtet të Federatës Ruse përpiqen të arrijnë nxënësve. 12,
Pyetja sjell
natyrore dhe statusin e shtetit të pavarur, pra të Vlerësim i materiale
pyetjen
harta politike shkëputen nga Rusia. Shembulli më tipik përgjigjeve me plotësuese,
është ai i popullit të Çeçenisë. Rusia është gojë harta
23
24
një vend shumëkulturor, por njëherësh gjeografike

28. 28. Popullsia dhe përmendet edhe për nacionalizmin e vet Vlerësim Teksti
ekonomia e tipik. Këtë e dëshmojnë edhe ngjarjet e Rrjeti i individual i Gjeografia
Europës kohëve të fundit në Ukrainë, aneksimi i diskutimit nxënësve. 12,
Lindore Krimesë etj. Çfarë dini ju për këto ngjarje? Vlerësim i materiale
Po për zhvillimin ekonomik të rajonit, a e dini përgjigjeve me plotësuese,
se malet Urale përmbajnë të gjitha Mësimdhënie e gojë harta
elementet e tabelës së Mendelejevit, si ndërsjellë gjeografike
ndikon kjo?
2 rreth veçorive natyrore, zhvillimeve Lexim me individual i Gjeografia
ekonomike dhe demografike të rajoneve të kodim të imët nxënësve. 12,
Europës: Perëndimore, Ishullore, Qendrore Vlerësim i materiale
dhe Veriore. Le të shohim se sa të përgjigjeve me plotësuese,
qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet Imagjinatë e gojë harta
veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj ore drejtuar gjeografike
përsëritjeje.
30. 30. Europa Gadishulli i Ballkanit është pjesë e Europës Vlerësim Teksti
Mesdhetare. Mesdhetare dhe ka 12 shtete. Përmendni Kubimi individual i Gjeografia
Kushtet shtetet dhe kryeqytetet e Ballkanit. nxënësve. 12,
natyrore dhe Vlerësim i materiale
harta politike Kundërshtia përgjigjeve me plotësuese,
akademike gojë harta
gjeografike
31. 31. Popullsia dhe Qytetërimi i lashtë europian lindi në Mesdhe. Vlerësim Teksti
ekonomia e Çfarë dini për qytetërimin e lashtë grek dhe Grupi i individual i Gjeografia
Europës romak? ekspertëve nxënësve. 12,
Mesdhetare Vlerësim i materiale
Lexim dhe gojë harta
pyetje gjeografike
32. 32. Makrorajoni i Rusia është shteti me sipërfaqen më të Vlerësim Teksti
Rusisë. madhe në botë dhe shtrihet në dy individual i Gjeografia
Kushtet kontinente. Kujtoni disa nga elementet nxënësve. 12,
Lexim
natyrore gjeografike të Rusisë. Vlerësim i materiale
përmbledhje përgjigjeve me plotësuese,
në dyshe
gojë harta
gjeografike
33. 33. Popullsia dhe Historia e formimit të shtetit rus është e gjatë Vlerësim Teksti
ekonomia e dhe e ndërlikuar. Kujtoni nga historia si ka individual i Gjeografia
Makrorajonit ardhur Rusia deri në ditët tona, ndryshimet e Përmbledhje e nxënësve. 12,
Rus hartës së saj politike. strukturuar Vlerësim i materiale
Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore përgjigjeve me plotësuese,
SHBA-ja dhe BRSS-ja u përballën në një gojë harta
luftë të ftohtë. Çfarë dini për Luftën e Ftohtë Tabelë gjeografike
dhe a ka sot një të tillë? koncepti
34. 34. Zhvillimet Vlerësim Teksti
aktuale individual i Gjeografia
gjeopolitike të Stuhi nxënësve. 12,
Makrorajonit mendimesh Vlerësim i materiale
Rus Harta e përgjigjeve me plotësuese,
konceptit gojë harta
gjeografike
nr. 5. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Europës Parashikimi me individual i Gjeografia
Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, veçorive terma nxënësve. 12,
Mesdhetare natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e paraprakë Vlerësim i materiale
dhe Europës zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një përgjigjeve me plotësuese,
Lindore veprimtari praktike ku të thellohemi më gojë harta
shumë rreth këtyre rajoneve. Veprimtari e gjeografike
leximit të
36. 36. Amerika. Rruga ujore më e rëndësishme në botë drejtuar (VLD) Vlerësim Teksti
Pozita është Oqeani Atlantik, lumi Shën Lorenc, individual i Gjeografia
gjeografike Misisipi, Gjiri i Meksikës, Liqenet e Mëdha. nxënësve. 12,
dhe ndarja Interpretoni në hartë. Vlerësim i materiale
makrorajonale Rrjeti i përgjigjeve me plotësuese,
diskutimit gojë harta
gjeografike
37. 37. Popullsia dhe Amerika u zbulua nga Kristofor Kolombi në Vlerësim Teksti
urbanizimi i vitin 1492 dhe filloi të popullohet nga Di – Dua të di individual i Gjeografia
Amerikës europianët. Çfarë dini për identitetin historik – Mësova nxënësve. 12,
Veriore dhe kulturor të Amerikës? Vlerësim i materiale
Historia e SHBA-së fillon me shpalljen e përgjigjeve me plotësuese,
pavarësisë më 4 korrik 1776, të gojë harta
Diagram
trembëdhjetë kolonive angleze që ndodhen gjeografike
piramidal
në brigjet atlantike të Amerikës së Veriut.
38. 38. Shtetet e Pas fitores në luftën me Britaninë e Madhe Vlerësim Teksti
Bashkuara të në vitin 1787, kongresi i SHBA-së miratoi individual i Gjeografia
25
26
Amerikës Kushtetutën e Federatës. President i parë i Shkrim i lirë nxënësve. 12,

shtetit të ri u zgjodh Xh. Uashington, emrin e Vlerësim i materiale
të cilit mori më 1800 kryeqyteti i vendit. përgjigjeve me plotësuese,
Çfarë kujtoni nga Kushtetuta e parë Shkrim i gojë harta
Amerikane? shpejtë gjeografike
39. 39. Karakteristikat Në SHBA gjenden shumë ndërmarrje të Vlerësim Teksti
e ekonomisë mëdha industriale të shpërndara në botë, si individual i Gjeografia
së SHBA-së “General Motors”, “Ford”, “Boeing”, Diskutim për nxënësve. 12,
“Exxson”, “IBM”, “Mobil”, “Microsoft”, njohuritë Vlerësim i materiale
“Dupont” etj. Çfarë dini për këto ndërmarrje? paraprake përgjigjeve me plotësuese,
Ekonomia e Amerikës së Veriut luan rol lider gojë harta
në zhvillimet ekonomike globale, duke qenë gjeografike
në Insert - Sistemi
40. 40. Amerika e konkurrencë me BE-në, Kinën dhe Vlerësim Teksti
Veriut në ndërveprues i individual i Gjeografia
Japoninë. Në cilat degë konkurron Amerika? shënimeve
zhvillimet e nxënësve. 12,
sotme rajonale Vlerësim i materiale
dhe globale përgjigjeve me plotësuese,
Diagram Veni gojë harta
gjeografike
nr. 6. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Amerikës së Pyetja sjell individual i Gjeografia
Amerikës së Veriut, veçorive natyrore të tyre dhe nxënësve. 12,
pyetjen
Veriut veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Vlerësim i materiale
Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të përgjigjeve me plotësuese,
thellohemi më shumë rreth këtij rajoni. gojë harta
Ditari gjeografike
trepjesësh
42. 42. Amerika Amerika Qendrore është ura lidhëse Vlerësim Teksti
Qendrore. ndërmjet Amerikës së Veriut dhe Amerikës individual i Gjeografia
Kushtet së Jugut, ndërsa istmi i Panamasë lidh nxënësve. 12,
Ditari
natyrore Oqeanin Atlantik me atë Paqësor. Vlerësim i materiale
dypjesësh
Evidentojeni këtë nëpërmjet hartës. përgjigjeve me plotësuese,
gojë harta
gjeografike
43. 43. Popullsia dhe Kulturat azteke dhe maja në Meksikë janë Vlerësim Teksti
urbanizimi i dëshmi e një zhvillimi të hershëm ekonomik individual i Gjeografia
Amerikës shoqëror të këtij rajoni. nxënësve. 12,
Vlerësim i materiale
Qendrore përgjigjeve me plotësuese,
gojë harta
gjeografike
44. 44. Meksika. Meksika, Portugalia, Belize, Venezuela, Vlerësim Teksti
Kushtet Kosta Rika, Guatemalë, Hondurasi, individual i Gjeografia
natyrore Nikaragua, El Salvador, Kolumbia. Cilat nga nxënësve. 12,
këto shtete nuk i përkasin Amerikës Vlerësim i materiale
Qendrore? përgjigjeve me plotësuese,
gojë harta
gjeografike
3 rreth veçorive natyrore, zhvillimeve individual i Gjeografia
ekonomike dhe demografike të rajoneve të nxënësve. 12,
Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore. Vlerësim i materiale
Le të shohim se sa të qëndrueshme janë përgjigjeve me plotësuese,
këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të gojë harta
ndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje. gjeografike
46. 46. Testim. Le të testojmë njohuritë në mënyrë Vlerësim Fletët e
Periudha e individuale në testin e periudhës së parë individual testimit
parë, Shtator - Shtator – Dhjetor.
Dhjetor
47. 47. Vlerësim Vlerësojmë dosjet e periudhës së parë. Vlerësim Dosjet e

dosjeje individual nxënësve
48. 48. Vlerësim Vlerësojmë dosjet e periudhës së parë. Vlerësim Dosjet e
dosjeje individual nxënësve
nr. 7. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Amerikës individual i Gjeografia
Amerikës Qendrore, veçorive natyrore të saj dhe nxënësve. 12,
Qendrore veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Vlerësim i Materiale
Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku përgjigjeve me plotësuese,
të thellohemi më shumë rreth këtij rajoni. gojë harta
gjeografike
50. 50. Amerika Amerika e Jugut është kontinenti i Vlerësim Teksti
Jugore. kontrasteve të mëdha të peizazhit. Çfarë individual i Gjeografia
Kushtet elementesh gjeografike të peizazhit kujtoni nxënësve. 12,
Vlerësim i Materiale
27
28
natyrore nga Amerika e Jugut? përgjigjeve me plotësuese,

gojë harta
gjeografike
51. 51. Popullsia dhe Qytetërimet më të hershme të territoreve të Vlerësim Teksti
urbanizimi i Amerikës së Jugut ishin majat, inkasit dhe individual i Gjeografia
Amerikës aztekët. Kujtoni shkallën e zhvillimit të këtyre nxënësve. 12,
Jugore fiseve. Vlerësim i materiale
gojë harta
gjeografike
52. 52. Veprimtaritë Amerika e Jugut ka kushte natyrore të Vlerësim Teksti
ekonomike të larmishme, klimë të shumëllojshme, pyje të individual i Gjeografia
Amerikës shumta, pampat, rrjet të pasur hidrik. Cilat nxënësve. 12,
Jugore degë të ekonomisë mund të zhvillohen në Vlerësim i materiale
shtetet e Amerikës së Jugut? përgjigjeve me plotësuese,
gojë harta
gjeografike
PLANIFIKIMI I TREMUJORIT
TË DYTË, JANAR – MARS
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: VI
KLASA: XII

Nxënësi/ja:
minutash, për një temë të caktuar në gjeografi;
- përdor drejt strukturën dhe rregullat standarde të drejtshkrimit të gjuhës në një numër të caktuar të konteksteve, si: ese, prezantime etj.;
- prezanton në mënyrë efektive për një temë të caktuar nga rajonet gjeografike të botës dhe çështjet globale, komunikon me audiencën duke përdorur
TIK-un dhe mediet e tjera të shkruara dhe elektronike.
Nxënësi/ja:
- sqaron ecurinë e zgjidhjes së një problemi, duke e vërtetuar zgjidhjen e problemit përmes analizës dhe e prezanton para moshatarëve apo të
tjerëve;
- analizon, në mënyrë të pavarur, informacionet e marra nga burimet e ndryshme për një temë ose detyrë të dhënë, vlerëson cilësinë e tyre dhe i
radhit ato sipas rëndësisë dhe qëllimit që kanë (temat mund të jenë, p.sh.: ekonomia globale, ndryshimet klimatike etj.);
- vlerëson cilësinë e informacioneve në një material të shkruar për një temë të caktuar (p.sh.: për ngrohjen globale, për shumëllojshmërinë kulturore
etj.); identifikon elementet kryesore; i diskuton ato me moshatarë, duke dhënë propozime konkrete për shfrytëzimin e shembujve pozitivë në kontekstin
lokal apo global, duke shprehur qëndrimin personal;
- përpunon në mënyrë kritike informacionet e mbledhura nga burime të ndryshme për ndonjë temë të ndjeshme në shoqëri, formon qëndrim kritik dhe
e paraqet atë gjatë një debati me moshatarë dhe me të tjerë për çështjen e ngritur, pro ose kundër (si, p.sh., nëse ndryshimet klimatike janë pasojë e
Nxënësi/ja:
29
30
- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndjekur avancimin e vet
dhe masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;
mendimit etj.

Nxënësi/ja:
- argumenton me shembuj konkretë lidhjet midis punës, profesionit dhe karrierës, prezanton vendimmarrjen personale referuar mundësive në
dispozicion për arsimim/trajnim të mëtejshëm, si dhe argumenton zgjidhjet për realizimin e planit personal të karrierës;
- paraqet, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, kompetencat e nevojshme për përballimin e situatave të ndryshme jetësore apo për zhvillimin e
Nxënësi/ja:
- demonstron vetëbesim dhe shkathtësi personale e ndërpersonale, duke dalluar aspektet pozitive për veten dhe duke ndërmarrë veprime konkrete
për arritjen e rezultateve personale të synuara;
Kompetenca qytetare
Nxënësi/ja:
- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga
njeriu, dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.
Nxënësi/ja:
- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke përfshirë
edhe të nxënit në distancë;

Nxënësi/ja:
• përshkruan tiparet kryesore natyrore të Amerikës së Jugut: resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,
- sistemet ujore,
• identifikon tiparet kryesore të zhvillimit historik territorial rajonal të Amerikës Jugore;
• shpjegon veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Amerikës Jugore, duke evidentuar diferencimin hapësinor të kulturave vendase
dhe europiane;
• vlerëson shkallën e urbanizimit të Amerikës Jugore dhe perspektivën e zhvillimit;
• analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Amerikës Jugore;
• interpreton problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Amerikës Jugore dhe perspektivën e tyre;
• përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Afrikës Nënsahariane, duke evidentuar tipizimin e botës bimore dhe shtazore:
- sistemet ujore,
• përshkruan veçoritë kryesore të zhvillimit historiko-territorial rajonal të Afrikës Nënsahariane;
• identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Afrikës Nënsahariane;
• përshkruan shkallën e urbanizimit të Afrikës Nënsahariane dhe perspektivën e zhvillimit të saj; analizon modelet e zhvillimit ekonomik të
Afrikës Nënsahariane;
• analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Afrikës Nënsahariane, si dhe perspektivën e tyre;
• vlerëson pozitën gjeografike të rajonit të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore;
• analizon tiparet specifike të kushteve natyrore të këtij rajoni:
- sistemet ujore,
• vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore;
• identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore,duke u ndalur në sfidën e
islamit;
31
32
• vlerëson shkallën e urbanizimit të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore dhe perspektivën e saj të zhvillimit;
• analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore, bazën e resurseve të naftës dhe rolin e saj në zhvillimin e
rajonit;
• analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore, si dhe perspektivën e tyre;
• përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Azisë Jugore, me fokus praninë e lartësive më të mëdha në botë:
- sistemet ujore
• tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,
• vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Jugore;
• identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Jugore;
• përshkruan shkallën e urbanizimit të Azisë Jugore dhe perspektivën e zhvillimit;
• analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Azisë Jugore;
• analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Jugore, si dhe perspektivën e tyre;
• përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Azisë Juglindore:
• sistemet ujore,
• vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Juglindore;
• identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Juglindore;
• përshkruan shkallën e urbanizimit të Azisë Juglindore dhe perspektivën e zhvillimit;
• analizon veçoritë e zhvillimit ekonomik të Azisë Juglindore, me fokus modelin e zhvillimit ekonomik të një prej shteteve të ashtuquajtura “tigrat
e Azisë”;
• analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Juglindore, si dhe perspektivën e tyre; vlerëson pozitën gjeografike të rajonit të
Azisë Lindore;
• përshkruan tiparet specifike të kushteve natyrore të këtij rajoni:
- sistemet ujore,
• vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Lindore;
• identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Lindore;
• vlerëson shkallën e urbanizimit të Azisë Lindore dhe perspektivën e zhvillimit;
• analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Azisë Lindore, me fokus të veçantë modelin kinez dhe atë japonez;
• analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Lindore, si dhe perspektivën e tyre;
• përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Australisë dhe Oqeanisë:
- sistemet ujore,
• vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Australisë dhe Oqeanisë;
• identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Australisë dhe Oqeanisë;
• përshkruan shkallën e urbanizimit të Australisë dhe Oqeanisë dhe perspektivën e zhvillimit;
• analizon veçoritë e zhvillimit ekonomik të Australisë dhe Oqeanisë;
• analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Australisë dhe Oqeanisë, si dhe perspektivën e tyre.
• Identifikon tendencat e ndryshimit të numrit të popullsisë në botë dhe shpërndarjes gjeografike të saj;
• analizon rritjen e popullsisë në vendet e zhvilluara dhe vendet në zhvillim, faktorët që ndikojnë në këtë rritje dhe shpërndarjen e popullsisë;
• përshkruan tipare dhe pasoja të mbipopullimit dhe presionit demografik mbi territorin;
• identifikon qytetet më të populluara sot në botë;
• bën dallimin ndërmjet modeleve dhe teorive populiste dhe antipopuliste të ndryshimeve të popullsisë;
(orë) dhe
veprimtaritë e
nxënësve
53. 1. Amerika Jugore Nga vendet e Amerikës Jugore, si Vlerësim individual Teksti Gjeografia
në zhvillimet e Brazili dhe Argjentina marrim shumë i nxënësve. 12,
sotme rajonale produkte. A njihni ndonjë Stuhi Vlerësim i materiale
dhe globale produkt? mendimesh përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
54. 2. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 8 Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Harta e i nxënësve. 12,
Amerikës Amerikës Jugore, veçorive natyrore të konceptit Vlerësim i materiale
Jugore saj dhe veçorive të popullimit e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë gjeografike
një veprimtari praktike ku të Parashikimi
thellohemi më shumë rreth këtij rajoni. me terma
paraprakë
55. 3. Afrika Rajoni i Afrikës Nënsahariane është Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Nënsahariane. quajtur një Eden i madh kafshësh. i nxënësve. 12,
Kushtet natyrore Çfarë dini ju për mjediset jetësore, Vlerësim i materiale
bimët dhe kafshët që rriten në këtë Veprimtari e plotësuese, harta
33
34
rajon? leximit të përgjigjeve me gojë gjeografike

drejtuar (VLD)
56. 4. Popullsia dhe Popujt e Afrikës Nënsahariane flasin Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i gjuhë të ndryshme dhe kanë një i nxënësve. 12,
Afrikës peizazh fetar tepër kompleks dhe Vlerësim i materiale
Nënsahariane dinamik. Çfarë dini për këto elemente përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
të kulturës së tyre? Rrjeti i gjeografike
57. 5. Veprimtaritë Afrika Nënsahariane ka pasuri të diskutimit Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të shumta natyrore, që janë bazë e i nxënësve. 12,
Afrikës zhvillimit ekonomik të një vendi. Bëni Vlerësim i materiale
Nënsahariane një vlerësim të këtyre pasurive. përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
Di – Dua të di
58. 6. Afrika Afrika Nënsahariane është shumë e – Mësova Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Nënsahariane në varfër, por është furnizuese kryesore i nxënësve. 12,
zhvillimet e sotme e tregjeve me lëndë të parë (metale të Vlerësim i materiale
rajonale dhe çmuara). Si e shikoni Afrikën Diagram përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
globale Nënsahariane në kushtet e piramidal gjeografike
globalizimit?
nr. 9. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Afrikës i nxënësve. 12,
Afrikës Nënsahariane, veçorive natyrore të Shkrim i lirë Vlerësim i materiale
Nënsahariane saj dhe veçorive të popullimit e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë gjeografike
një veprimtari praktike ku të Shkrim i
thellohemi më shumë rreth këtij rajoni. shpejtë
60. 8. Afrika Veriore dhe Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Azia Juglindore është një udhëkryq fizik, i nxënësve. 12,
Jugperëndimore. ku kontinentet e Afrikës, Azisë dhe Diskutim për Vlerësim i materiale
Kushtet natyrore Europës takohen dhe ujërat e detit njohuritë përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Mesdhe dhe Oqeanit Indian përzihen. paraprake gjeografike
Si e kuptoni këtë?
61. 9. Popullsia dhe Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i Jugperëndimore i ka dhënë njerëzimit i nxënësve. 12,
Afrikës Veriore një trashëgimi të pasur, Insert - Vlerësim i materiale
dhe Azisë që përfshin qytetërimet e lashta të Sistemi përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Jugperëndimore Egjiptit dhe Mesopotamisë. ndërveprues i gjeografike
62. 10. Veprimtaritë Fari i Aleksandrisë, Piramida e shënimeve Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të Keopsit dhe Kopshtet e Varura të i nxënësve. 12,
Afrikës Veriore Babilonisë janë vende kryesore Vlerësim i materiale
dhe Azisë turistike në botë, që i përkasin rajonit. përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Jugperëndimore Çfarë dini për këto monumente të gjeografike
rëndësishme? Diagram Veni
63. 11. Afrika Veriore dhe Pozita gjeografike e rajonit të Afrikës Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Azia Veriore dhe Azisë Jugperëndimore që i nxënësve. 12,
Jugperëndimore në Antikitet ka luajtur një rol kyç në Pyetja sjell Vlerësim i materiale
në zhvillimet e tregtinë globale. Çfarë dini për rolin e pyetjen përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
sotme rajonale rajonit në tregtinë rajonale dhe gjeografike
dhe globale globale?
64. 12. Përsëritje nr. 4 Gjatë kësaj periudhe kemi marrë Ditari Vlerësim individual Teksti Gjeografia
njohuri rreth Rajoneve të Amerikës trepjesësh i nxënësve. 12,
Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Vlerësim i materiale
Jugore dhe Azisë Jugperëndimore. Le përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
të shohim se sa të qëndrueshme janë gjeografike
këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të
ndryshme gjatë kësaj ore përsëritje.
65. 13. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të Ditari Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 10. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Afrikës dypjesësh i nxënësve. 12,
Afrikës Veriore Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, Vlerësim i materiale
dhe Azisë veçorive natyrore të tyre dhe veçorive përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Jugperëndimore të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le gjeografike
të realizojmë një veprimtari praktike
ku të thellohemi më shumë rreth Fjali – koment
këtyre rajoneve.
66. 14. Azia Lindore. Rrafshnalta e Tibetit quhet ndryshe Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Kushtet natyrore çatia e Botës dhe përbën rajonin më Pyetja sjell i nxënësve. 12,
të lartë të populluar në botë. Kujtoni pyetjen Vlerësim i materiale
çfarë dini për të. përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
67. 15. Popullsia dhe Qytetërimet e lashta lindën edhe në Rrjeti i Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i Azisë Azinë Lindore, nëpër luginat e diskutimit i nxënësve. 12,
Lindore lumenjve. Çfarë dini për shkallën e Vlerësim i materiale
zhvillimit të këtyre qytetërimeve? përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
35
36
68. 16. Modelet Japonia është një shtet ishullor, i Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të varfër në pasuri natyrore, por shumë i i nxënësve. 12,
zhvillimit të Azisë zhvilluar ekonomikisht. Si shpjegohet Mësimdhënie Vlerësim i materiale
Lindore zhvillimi ekonomik i saj? e ndërsjellë përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
69. 17. Azia Lindore në Pas përfundimit të Luftës së Dytë Lexim me Vlerësim individual Teksti Gjeografia
zhvillimet e sotme Botërore, drejtimi politik dhe kodim të imët i nxënësve. 12,
rajonale dhe ekonomik i Japonisë, Kinës dhe i dy Vlerësim i materiale
globale Koreve paraqitet i ndryshëm. Çfarë përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
dini për drejtimin politik dhe ekonomik gjeografike
të këtyre shteteve? Imagjinatë e
70. 18. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të drejtuar Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 11. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit të Azisë i nxënësve. 12,
Azisë Lindore Lindore, veçorive natyrore të saj, Vlerësim i materiale
veçorive të popullimit e zhvillimit Kubimi përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
ekonomik. Le të realizojmë një gjeografike
veprimtari praktike ku të thellohemi
më shumë rreth këtyre rajoneve.
Kundërshtia
71. 19. Azia Juglindore. Në rajonin e Azisë Juglindore ndodhin akademike Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Kushtet natyrore shumë dukuri gjeografike. i nxënësve. 12,
Vlerësim i materiale
Përmendni këto dukuri dhe ndikimin e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Grupi i
tyre në rajon. gjeografike
ekspertëve
72. 20. Popullsia dhe Rajoni i Azisë Juglindore ka shumë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i Azisë popuj me kombësi të ndryshme dhe i nxënësve. 12,
Juglindore kultura të ndryshme. Çfarë gjuhe Vlerësim i materiale
flasin dhe çfarë besimi janë? përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Lexim dhe
gjeografike
pyetje
73. 21. Veprimtaritë Renditni kushtet natyrore të Azisë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të Juglindore, që mundësojnë zhvillimin i nxënësve. 12,
Azisë Juglindore e degëve të ekonomisë së rajonit. Lexim Vlerësim i materiale
përmbledhje përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
në dyshe gjeografike
74. 22. Azia Juglindore Vendet e rajonit të Azisë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
në zhvillimet e Juglindore kanë qenë koloni të i nxënësve. 12,
sotme rajonale shteteve europiane, ndërsa sot rajoni Vlerësim i materiale
dhe globale po u nënshtrohet transformimeve të përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
shpejta. gjeografike
Afërsia me gjigantët e mëdhenj Përmbledhje e
industrialë e pozicionon në rrugën e strukturuar
zhvillimit rajonal dhe global. Diskutoni
në klasë në lidhje me këtë pozicion.
75. 23. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të Tabelë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 12. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit Azisë koncepti i nxënësve. 12,
Azisë Juglindore Juglindore, veçorive natyrore të tyre, Vlerësim i materiale
veçorive të popullimit e zhvillimit përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
ekonomik. Le të realizojmë një Stuhi gjeografike
veprimtari praktike ku të thellohemi mendimesh
76. 24. Përsëritje nr. 5 Gjatë kësaj periudhe kemi marrë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
njohuri rreth Rajoneve të Azisë i nxënësve. 12,
Lindore dhe Azisë Juglindore. Le të Vlerësim i materiale
shohim se sa të qëndrueshme janë Harta e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të konceptit gjeografike
ndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje.
77. 25. Azia Jugore. Rajoni i Azisë Jugore ndikohet Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Kushtet natyrore shumë nga klima musonike. Tregoni i nxënësve. 12,
çfarë dini për të. Parashikimi Vlerësim i materiale
me terma përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
paraprakë gjeografike
78. 26. Popullsia dhe Nënkontinenti është zona më Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i Azisë komplekse kulturore e përmasave të i nxënësve. 12,
Jugore saj në tokë dhe qytetërimet e saj kanë Vlerësim i materiale
rrënjë të thella në Antikitet. përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Veprimtari e
Nënkontinenti indian është një nga gjeografike
leximit të
kullat e kulturës botërore. Çfarë dini
drejtuar (VLD)
për këtë kulturë?
79. 27. Veprimtaritë Në Indi u zhvilluan qytetërimet e Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të lashta në luginat e lumenjve Ind i nxënësve. 12,
Azisë Jugore dhe Gand. Njerëzit merreshin me Rrjeti i Vlerësim i materiale
bujqësi dhe punimin e metaleve. Cilat diskutimit përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
ishin kulturat bujqësore, që edhe sot gjeografike
nuk e kanë humbur peshën?
37
38
80. 28. Azia Jugore në India dhe Pakistani janë shtete të Vlerësim individual Teksti Gjeografia
zhvillimet e sotme Azisë Jugore, të cilat janë të i nxënësve. 12,
rajonale dhe ndryshme në zhvillimin e ekonomisë Vlerësim i materiale
globale dhe në zhvillimin e sistemeve politike. Di – Dua të di përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Çfarë dini për këto shtete dhe rolin e – Mësova gjeografike
tyre në rajon?
nr. 13. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit Azisë Diagram i nxënësve. 12,
Azisë Jugore Jugore, veçorive natyrore të tyre, piramidal Vlerësim i materiale
veçorive të popullimit e zhvillimit përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
veprimtari praktike, ku të thellohemi Shkrim i lirë
82. 30. Australia dhe Australia dallohet për florën Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Oqeania. Kushtet dhe faunën shumë origjinale, të i nxënësve. 12,
natyrore lashtë dhe endemike. Çfarë dini Vlerësim i materiale
për këtë? Shkrim i përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
shpejtë gjeografike
83. 31. Popullsia dhe Australia dhe Zelanda e Re janë Vlerësim individual Teksti Gjeografia
urbanizimi i produkte të kolonizimit britanik dhe i nxënësve. 12,
Australisë dhe reflektojnë trashëgiminë britanike në Vlerësim i materiale
Oqeanisë përbërjen etnike dhe kulturën e përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
shumicës së popullsive të tyre. Diskutim për gjeografike
njohuritë
84. 32. Veprimtaritë Çdo vit nga Australia, një numër i paraprake Vlerësim individual Teksti Gjeografia
ekonomike të madh gjëje e gjallë eksportohet në i nxënësve. 12,
Australisë, Arabinë Saudite dhe në vendet e tjera Vlerësim i materiale
Zelandës së Re myslimane të Lindjes së Mesme, ku përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
Insert -
dhe Oqeanisë therja e devotshme në festën e gjeografike
Sistemi
Kurbanit kremton fundin e
ndërveprues i
pelegrinazhit në Mekë.
shënimeve
85. 33. Australia, Që nga viti 1770, kohë kur kapiteni Vlerësim individual Teksti Gjeografia
Zelanda e Re dhe Xhejms Kuk mbërriti në lindje të i nxënësve. 12,
Oqeania në Australisë, interesi i europianëve për Vlerësim i materiale
zhvillimet e sotme këto vende të largëta me peizazhe përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
rajonale dhe tërheqëse, klimë të favorshme, toka Diagram Veni gjeografike
globale pjellore dhe minerale të çmuara, erdhi
vazhdimisht duke u rritur. Çfarë dini
për kolonizimin e Australisë?
nr. 14. Rajoni i mjaftueshme rreth Rajonit Australisë Pyetja sjell i nxënësve. 12,
Australisë dhe dhe Oqeanisë, veçorive natyrore të pyetjen Vlerësim i materiale
Oqeanisë tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
veprimtari praktike ku të thellohemi
Ditari
87. 35. Projekt Le të shohim se si e keni organizuar trepjesësh Vlerësim individual Teksti Gjeografia
punën në grupe për realizimin e i nxënësve. 12,
projektit dhe materialet që keni Vlerësim i materiale
grumbulluar për të. Ditari përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
dypjesësh gjeografike
88. 36. Përsëritje Në këtë orë përsëritje të periudhës së Vlerësim individual Teksti Gjeografia
dytë le të kontrollojmë se sa të i nxënësve. 12,
qëndrueshme i keni njohuritë Fjali – koment Vlerësim i materiale
nëpërmjet veprimtarive të ndryshme. përgjigjeve me gojë plotësuese, harta
gjeografike
89. 37. Testim. Le të testojmë njohuritë në mënyrë Pyetja sjell Vlerësim individual Dosjet e nxënësve
Periudha e dytë, individuale në testin e periudhës së pyetjen
Janar – Mars dytë, Janar – Mars.
90. Sfida të 38. Vlerësim dosjeje Vlerësojmë dosjet e periudhës së Rrjeti i Vlerësim individual Dosjet e nxënësve
botës dytë. diskutimit
91. globale 39. Vlerësim dosjeje Vlerësojmë dosjet e periudhës së Vlerësim individual Dosjet e nxënësve
dytë.
92. 40. Popullsia e botës Nga ekuatori në drejtim të Vlerësim individual Teksti Gjeografia
3 orë poleve, mjediset jetësore janë i nxënësve. 12,materiale
vlerësim të larmishme dhe pasuritë natyrore Mësimdhënie Vlerësim i plotësuese, harta
dosje nuk janë shpërndarë në mënyrë të e ndërsjellë përgjigjeve me gojë gjeografike
3 orë barabartë në të gjithë botën. Sipas
përsëritje jush, cilat janë rajonet që ofrojnë
2 orë punë kushtet më të përshtatshme për të Lexim me
praktike jetuar? kodim të imët
93. 41. Mbipopullimi dhe Mbipopullimi nuk është çështje Vlerësim individual Teksti Gjeografia
2 orë projekt presioni numri, por rritja e shpejtë e i nxënësve. 12, materiale
demografik mbi popullsisë dhe mbajtja gjallë e Vlerësim i plotësuese, harta
39
40
37 orë njohuri territorin saj. Sipas jush çfarë tregon kjo? Imagjinatë e përgjigjeve me gojë gjeografike
të reja drejtuar
94. 42. Modelet dhe Ritmet e rritjes së popullsisë dhe Vlerësim individual Teksti Gjeografia
teoritë mbi e zhvillimit ekonomik janë të i nxënësve. 12, materiale
ndryshimet e lidhura ngushtë me njëra-tjetrën. Vlerësim i plotësuese, harta
(47 orë popullsisë Sipas mendimit tuaj, si janë të Kubimi përgjigjeve me gojë gjeografike
gjithësej) lidhura rritja e popullsisë me
zhvillimin ekonomik?
Kundërshtia
95. 43. Punë praktike Ju tashmë keni marrë njohuri të akademike Vlerësim individual Teksti Gjeografia
nr. 15. Modelet mjaftueshme rreth historikut të i nxënësve. 12, materiale
tipike popullimit dhe teorive mbi ndryshimet Vlerësim i plotësuese, harta
demografike e popullsisë. Le të realizojmë një përgjigjeve me gojë gjeografike
botërore veprimtari praktike ku të thellohemi Grupi i
më shumë rreth modeleve tipike ekspertëve
demografike botërore.
96. 44. Lëvizjet migratore Shqipëria është përfshirë nga lëvizjet Lexim dhe Vlerësim individual Teksti Gjeografia
në botë migratore në formën e migrimit të pyetje i nxënësve. 12, materiale
brendshëm dhe të jashtëm. Kujtoni Vlerësim i plotësuese, harta
çfarë veçorish kanë pasur lëvizjet përgjigjeve me gojë gjeografike
migratore në Shqipëri gjatë
periudhave të ndryshme. Lexim
përmbledhje
në dyshe
Përmbledhje e
strukturuar
Tabelë
koncepti
PLANIFIKIMI I TREMUJORIT
TË TRETË, PRILL - MAJ
LËNDA: GJEOGRAFI
SHKALLA: VI
KLASA: XII

Nxënësi/ja:
minutash, për një temë të caktuar në gjeografi.
- përdor drejt strukturën dhe rregullat standarde të drejtshkrimit të gjuhës në një numër të caktuar të konteksteve, si: ese, prezantime etj.
- prezanton në mënyrë efektive për një temë të caktuar nga rajonet gjeografike të botës dhe çështjet globale, komunikon me audiencën duke
përdorur TIK-un dhe mediat e tjera të shkruara dhe elektronike.
Nxënësi/ja:
- sqaron ecurinë e zgjidhjes së një problemi, duke e vërtetuar zgjidhjen e problemit përmes analizës dhe e prezanton para moshatarëve apo të
tjerëve;
- analizon, në mënyrë të pavarur, informacionet e marra nga burimet e ndryshme për një temë ose detyrë të dhënë, vlerëson cilësinë e tyre dhe i
radhit ato sipas rëndësisë dhe qëllimit që kanë (temat mund të jenë, p.sh.: ekonomia globale, ndryshimet klimatike etj.);
- vlerëson cilësinë e informacioneve në një material të shkruar për një temë të caktuar (p.sh.: për ngrohjen globale, për shumëllojshmërinë kulturore
etj.); identifikon elementet kryesore; i diskuton ato me moshatarë, duke dhënë propozime konkrete për shfrytëzimin e shembujve pozitivë në kontekstin
lokal apo global, duke shprehur qëndrimin personal;
- përpunon në mënyrë kritike informacionet e mbledhura nga burime të ndryshme për ndonjë temë të ndjeshme në shoqëri, formon qëndrim kritik dhe
e paraqet atë gjatë një debati me moshatarë dhe me të tjerë për çështjen e ngritur, pro ose kundër (si, p.sh., nëse ndryshimet klimatike janë pasojë e
41
42
Nxënësi/ja:
- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndjekur avancimin e vet
dhe masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;
mendimit etj.

Nxënësi/ja:
- argumenton me shembuj konkretë lidhjet midis punës, profesionit dhe karrierës, prezanton vendimmarrjen personale referuar mundësive në
dispozicion për arsimim/trajnim të mëtejshëm, si dhe argumenton zgjidhjet për realizimin e planit personal të karrierës;
-paraqet, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, kompetencat e nevojshme për përballimin e situatave të ndryshme jetësore apo për zhvillimin e
Nxënësi/ja:
- demonstron vetëbesim dhe shkathtësi personale e ndërpersonale, duke dalluar aspektet pozitive për veten dhe duke ndërmarrë veprime konkrete
për arritjen e rezultateve personale të synuara;
Kompetenca qytetare
Nxënësi/ja:
- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga
njeriu, dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.
Nxënësi/ja:
- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke
përfshirë edhe të nxënit në distancë;

Nxënësi/ja:
• analizon faktorët kryesorë që ndikojnë në proceset migratore në botë;
• analizon ecuritë e të dhënave të mbledhura dhe të paraqitura grafikisht të disa modeleve tipike demografike botërore;
• përshkruan stadet e migracionit të brendshëm nga zonat rurale drejt zonave urbane në rajone apo shtete të ndryshme të botës, shoqëruar
me raste studimore;
• evidenton dhe vlerëson strategjitë për uljen e migracionit nga zonat rurale drejt zonave urbane;
• analizon shkaqet e migracionit të jashtëm dhe pasojat e tij përmes rasteve studimore nga vende të ndryshme;
• evidenton disa ndër strategjitë për kontrollin e emigracionit, duke veçuar strategjitë e BE-së lidhur me këtë dukuri;
• prezanton historikun e emigrimit të shqiptarëve në botë përmes të dhënave të shfrytëzuara nga burime të ndryshme informacioni;
• analizon shkaqet e emigracionit të jashtëm në Shqipëri pas viteve ’90 dhe pasojat e tij;
• diskuton mbi disa ndër strategjitë për zgjidhjen e këtyre problematikave;
• vlerëson rolin e lëvizjeve migruese të shqiptarëve në zhvillimet ekonomike të vendit;
• hulumton në burime të ndryshme informacioni mbi migracionin e brendshëm në Shqipëri, karakteristikat, pasojat dhe strategjitë për
menaxhimin e tij;
• përcakton shpërndarjen hapësinore të gjuhëve më të përhapura sot në botë dhe rajonet gjuhësore me veçoritë e tyre të zhvillimit;
• përshkruan disa ndër politikat për mbijetesën e gjuhëve të pakicave;
• analizon përhapjen rajonale të gjuhëve indoeuropiane, problematika që lidhen me to, përmes hulumtimit në burime të ndryshme informacioni
(materiale burimore, internet, media etj.);
• tregon shpërndarjen hapësinore të problemeve etnike më të spikatura përmes rasteve studimore;
• identifikon shkaqet e tyre dhe problemet që i shoqërojnë;
• vlerëson politikat dhe perspektivat e zgjidhjes së disa prej problemeve etnike më të spikatura në botë;
• tregon shpërndarjen hapësinore të besimeve fetare më të përhapura sot;
• vlerëson disa ndër problematikat/konfliktet më të spikatura fetare dhe rajonet e tyre;
• përshkruan shpërndarjen e pabarabartë të të mirave materiale në shkallë botërore dhe rajonale;
• analizon faktorët që ndikojnë në zhvillimin ekonomik të vendeve të zhvilluara dhe vendeve në zhvillim, shoqëruar me shembuj;
• vlerëson vendin e ekonomisë europiane në ekonominë botërore, rolin dhe tendencat e zhvillimit;
• analizon lëvizshmërinë e veprimtarive të ekonomisë moderne, faktorët që ndikojnë dhe pasojat e kësaj lëvizshmërie;
43
44
• vlerëson bashkëpunimet shumëkombëshe (si General Electric, Toyota etj.) si mjet suksesi në treg;
• analizon tiparet e zhvillimit të bujqësisë në kushtet e globalizmit;
• evidenton tipologjinë e rajoneve bujqësore në botë sot, shoqëruar me shembuj;
• përshkruan veçoritë e revolucionit të gjelbër dhe pasojat e tij në zhvillimin e rajoneve ku është zhvilluar;
• identifikon modelet e industrisë botërore dhe tendencat e zhvillimit të saj në ditët e sotme;
• përshkruan pasojat e zhvillimeve industriale dhe revolucionin teknologjik(fazat, ndryshimet sot);
• analizon zhvillimin e sektorit të shërbimeve, tendencat dhe shkaqet e zgjerimit të tij;
• rajonizon shpërndarjen gjeografike të sektorit të shërbimeve sot në botë;
• identifikon karakteristikat e zhvillimit të rrjetit botëror të transporteve sot, shoqëruar me shembuj;
• interpreton “konfliktin” midis zhvillimit të rrjetit të transporteve përkundrejt mjedisit dhe strategjitë për menaxhimin e tij;
• përshkruan zhvillimin e telekomunikacionit sot dhe tiparet e zhvillimit, shoqëruar me shembuj;
• përshkruan llojet kryesore të turizmit;
• identifikon rajonet turistike më të spikatura në botë dhe dallon disa ndër specifikat e tyre;
• vlerëson perspektivën rajonale të zhvillimit të turizmit në Shqipëri;
• analizon natyrën globale të tregtisë dhe rëndësinë e këtij sektori, shoqëruar me studime rasti;
• vlerëson peshën që zënë në tregtinë globale produkte, si: nafta, hekuri, gruri, makinat etj.;
• interpreton rolin e organizmave ndërkombëtarë, si OBT, NAFTA, OPEC, G8, BE, dhe politikat e tyre në tregtinë botërore;
• identifikon avantazhet dhe disavantazhet që shoqërojnë globalizimin e tregtisë në botë;
• rajonizon shpërndarjen gjeografike të varfërisë;
• analizon faktorët që ndikojnë në këtë shpërndarje (duke qëndruar në faktorët humanë);
• vlerëson perspektivën e kësaj problematike;
• identifikon rajonet që përballen me pamjaftueshmërinë e rezervave ujore;
• vlerëson masat që duhen marrë për mirëmenaxhimin e burimeve ujore;
• analizon karakteristikat e qendrave urbane dhe rurale, tendencën e rritjes së shkallës së urbanizimit sot në botë;
• identifikon problematikat në rajonet urbane;
• analizon procesin e urbanizimit në rajonet periferike;
• përshkruan veçoritë e funksionimit dhe zhvillimit të megaqyteteve sot në botë;
• përshkruan procesin e urbanizimit dhe diferencimet rajonale;
• krahason, përmes shembujve, modele të ndarjes administrative dhe të decentralizimit të qeverisjes;
• përshkruan historikun e urbanizimit në Shqipëri;
• identifikon problematikat dhe pasojat e proceseve urbanizuese në Shqipëri pas viteve ’90;
• vlerëson ndikimin e procesit të urbanizimit në mjedis;
• përshkruan veçoritë e ndarjes së sotme administrative në Shqipëri dhe problemet që janë evidentuar;
• përshkruan konceptin e zhvillimit të qëndrueshëm dhe rëndësinë e tij; vlerëson rëndësinë e zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik përmes
koordinimit të politikave rajonale me ato globale të zhvillimit;
• identifikon rrugë dhe strategji drejt një zhvillimi të qëndrueshëm industrial, bujqësor dhe urban;
• analizon shpërndarjen gjeografike të burimeve të energjisë në botë;
• interpreton perspektivën e zhvillimit dhe të shpërndarjes së energjisë në botë;
• përshkruan përdorimin e burimeve të ripërtërishme të energjisë sot në botë(energjinë e erës, diellit, ujit, biomasën, energjinë atomike)
shoqëruar me shembuj, duke veçuar vendet tipike të shfrytëzimit të secilës;
• analizon faktorët që ndikojnë në prishjen e ekuilibrit në ekosisteme të rëndësishme (p.sh., shpyllëzimet në Indonezi, pellgun e
• Amazonës etj.) si dhe pasojat për mjedisin; identifikon shkaqet dhe pasojat e përmbytjeve të shumta sot në botë, shoqëruar me shembuj;
• vlerëson rëndësinë e mbrojtjes së pyjeve dhe kujdesit për shtretërit e lumenjve;
• analizon shkaqet dhe pasojat e ndryshimeve klimatike;
• vlerëson politikat botërore e rajonale për menaxhimin e këtyre ndryshimeve;
• interpreton ndotjen si proces global;
• vlerëson faktorët që ndikojnë dhe pasojat që e shoqërojnë;
• identifikon rajonet me ndotjen më të madhe në botë;
• vlerëson shkallën e ndikimit të llojeve të ndryshme të ndotjeve në mjedis dhe masat që mund të merren për reduktimin e tyre;
• përshkruan ndryshimet e hartës politike të botës (dekolonizimin) deri në Luftën e Dytë Botërore dhe evolucionin e saj pas Luftës së Dytë
Botërore;
• analizon krijimin e shteteve të reja pas rënies së murit të Berlinit (kushtet,faktorët), problematikat që kanë shoqëruar zhvillimin e tyre,
shoqëruar me shembuj;
• përshkruan polet e Fuqive të Mëdha, kushtet të cilat i favorizojnë këto vende për të qenë të tilla;
• përshkruan raportet që kanë vendet pole me vendet e tjera;
• analizon, përmes shembujve, krijimin e poleve të refugjatëve sot në botë, tendencën e krijimit të tyre;
• vlerëson perspektivën e këtyre poleve;
• analizon faktorët që nxisin tregtinë dhe trafikun e armëve, korridoret e trafikimit dhe konfliktet rajonale, shoqëruar me shembuj;
• vlerëson dhe diskuton mbi politikat në nivel europian dhe botëror për çarmatimin;
• identifikon vendet që konsiderohen si fuqi bërthamore botërore, shoqëruar me shembuj të specifikave të tyre;
• vlerëson politikat botërore për parandalimin e prodhimit të armëve bërthamore;
• hulumton mbi historikun e përdorimit të fuqisë bërthamore.
(orë) dhe
veprimtaritë e
nxënësve
97. 1. Politikat Dukuria e migracionit ka shoqëruar dhe Vlerësim Teksti Gjeografia

rajonale dhe vendin tonë. Destinacionet kanë qenë drejt individual i 12,
globale për Italisë, Greqisë, Europës Perëndimore etj. Stuhi nxënësve. materiale
kontrollin e Me çfarë problemesh mendimesh Vlerësim i plotësuese, harta
migracionit ndeshen emigrantët shqiptarë në vendet përgjigjeve gjeografike
ku shkojnë? me gojë
45
46
98. 2. Migrimet e Migrimi është një nga dukuritë që ka Vlerësim Teksti Gjeografia
shqiptarëve shoqëruar popullsinë shqiptare në tërë individual i 12,
në botë historinë e zhvillimit të saj, duke u shfaqur Harta e nxënësve. Materiale
në të gjitha format dhe drejtimet e tij. konceptit Vlerësim i plotësuese, harta
Mbështetur në njohuritë përgjigjeve gjeografike
e mëparshme, tregoni si kanë migruar me gojë
shqiptarët gjatë periudhave të ndryshme.
99. 3. Rajonet Gjuha është element komunikimi që i Vlerësim Teksti Gjeografia
gjuhësore bashkon, njerëzit, popujt dhe shtetet. Parashikimi me individual i 12,
dhe proceset Spanjollët, anglezët, portugezët krijuan terma nxënësve. Materiale
integruese kolonitë e tyre në Amerikën Veriore dhe paraprakë Vlerësim i plotësuese, harta
shumëkulturo Jugore. A u diktuan gjuhën e tyre këto përgjigjeve gjeografike
re shtete kolonive të tyre? Çfarë gjuhe flasin me gojë
sot këto shtete? Veprimtari e
leximit të
100. 4. Racat dhe Njerëzit dallojnë nga tiparet fizike, ngjyra e drejtuar (VLD) Vlerësim Teksti Gjeografia
etnitë. lëkurës, forma e syve, e flokut, por dallojnë individual i 12,
Ndikimi i tyre edhe nga gjuha, feja, kombësia, traditat nxënësve. materiale
në diversitetin kulturore. Sipas jush, cili nga këto Vlerësim i plotësuese, harta
kulturor elemente përcakton racën dhe cili etninë? Rrjeti i përgjigjeve gjeografike
Cilat janë tiparet biologjike dhe kulturore të diskutimit me gojë
njerëzve në rajonin ku jetoni?
101. 5. Fetë dhe Në qytetërimet e lashta popujt ishin të Vlerësim Teksti Gjeografia
shumëkultural besimit pagan dhe më vonë lindi individual i 12,
izmi krishterimi, islamizmi, budizmi etj. Di – Dua të di – nxënësve. materiale
Mbështetur në njohuritë e marra Mësova Vlerësim i plotësuese, harta
përshkruani historikun e lindjes së këtyre përgjigjeve gjeografike
besimeve fetare. me gojë
102. 6. Globalizimi i Resurset natyrore në botë nuk janë ndarë Diagram Vlerësim Teksti Gjeografia
ekonomisë në mënyrë të barabartë dhe shtetet, piramidal individual i 12,
rajonet kanë bashkëpunuar në nxënësve. materiale
marrëveshje ekonomike shumëpalëshe. Vlerësim i plotësuese, harta
Përmendni disa marrëveshje ekonomike. A Shkrim i lirë përgjigjeve gjeografike
flitet për globalizim të ekonomisë me këto me gojë
marrëveshje?
103. 7. Kriza Bota ka kaluar kriza të mëdha globale pas Vlerësim Teksti Gjeografia
Shkrim i
ekonomike Luftës së Parë Botërore, 1929-1933, dhe individual i 12,
shpejtë
botërore në vitin 1973. Cilat ishin shkaqet dhe nxënësve. materiale
masat që u morën për kapërcimin e Vlerësim i plotësuese, harta
krizave? përgjigjeve gjeografike
me gojë
Diskutim për
104. 8. Bujqësia në Veprimtaria kryesore e qytetërimeve të njohuritë Vlerësim Teksti Gjeografia
ndikimin e lashta ka qenë bujqësia. Sipas jush, a paraprake individual i 12,
globalizimit mendoni se zhvillimi i bujqësisë në ditët e nxënësve. materiale
sotme ndihmon vendet të dalin nga Vlerësim i plotësuese, harta
varfëria? Insert - Sistemi përgjigjeve gjeografike
ndërveprues i me gojë
105. 9. Përsëritje nr. Le të provojmë se sa të qëndrueshme i shënimeve Vlerësim Teksti Gjeografia
7 keni njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje individual i 12,
nëpërmjet veprimtarive të ndryshme. nxënësve. materiale
Diagram Veni Vlerësim i plotësuese, harta
përgjigjeve gjeografike
me gojë
106. 10. Punë Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri Vlerësim Teksti Gjeografia
praktike nr. rreth gjuhëve, feve, kulturave dhe jemi individual i 12,
15. Rajonet njohur dhe me procesin e globalizimit. Le Pyetja sjell nxënësve. materiale
kulturore të të zhvillojmë një punë praktike rreth pyetjen Vlerësim i plotësuese, harta
botës rajoneve kulturore të botës. përgjigjeve gjeografike
me gojë
107. 11. Modelet e Revolucioni Industrial në Angli, shek. XVIII, Ditari Vlerësim Teksti Gjeografia
industrisë luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e trepjesësh individual i 12,
industrisë në botë, ndarjen dhe nxënësve. materiale
specializimeve të rajoneve industriale. Vlerësim i plotësuese, harta
Çfarë dini për të? përgjigjeve gjeografike
Ditari me gojë
dypjesësh
108. 12. Tregtia Tregtia bën pjesë në sektorin e tretë të Vlerësim Teksti Gjeografia
globale ekonomisë dhe është në shërbim të dy individual i 12,
sektorëve të tjerë të saj. Ka ekzistuar që nxënësve. materiale
Fjali – koment
në Antikitet dhe është zhvilluar deri në ditët Vlerësim i plotësuese, harta
tona. Tregoni si është e zhvilluar tregtia përgjigjeve gjeografike
globale sot, në kushtet e zhvillimeve me gojë
teknologjike. Pyetja sjell
pyetjen
109. 13. Roli i Hapi i parë i integrimit europian ishte Vlerësim Teksti Gjeografia
organizmave më 1957 me krijimin e TPE-së (Tregun e individual i 12,
ndërkombëtar Përbashkët të Qymyrit dhe Çelikut), me nxënësve. materiale
Rrjeti i
ë në tregtinë pjesëmarrjen e 6 shteteve: Holandë, Vlerësim i plotësuese, harta
47
48
botërore Luksemburg, Belgjikë, Itali, Francë dhe diskutimit përgjigjeve gjeografike

Gjermani. BE-ja sot është zgjeruar me me gojë
27 shtete dhe qëllimi është krijimi i një
tregu unik. Çfarë dini për krijimin e këtij Mësimdhënie e
tregu? ndërsjellë
110. 14. Turizmi në Zhvillimi i turizmit është konsideruar Vlerësim Teksti Gjeografia
zhvillimet si një instrument efikas për ngritjen individual i 12,
rajonale dhe e nivelit të jetesës në vendet me standard nxënësve. materiale
globale të ulët jetese, varfëri në shkallë të lartë dhe Lexim me Vlerësim i plotësuese, harta
mundësi punësimi të ulëta, por pasuri kodim të imët përgjigjeve gjeografike
natyrore dhe kulturore të pasur. Sipas jush, me gojë
a i ka Shqipëria kushtet për zhvillimin e
turizmit? Imagjinatë e
111. 15. Modelet e Mbështetur në foton e tekstit, shikoni drejtuar Vlerësim Teksti Gjeografia
qyteteve pamjen e qytetit të Nju-Jorkut dhe të individual i 12,
botërore Shangait. Çfarë karakteristikash kanë këto nxënësve. materiale
2 qytete? Vlerësim i plotësuese, harta
Kubimi
me gojë
112. 16. Procesi i Procesi i urbanizimit sjell ndryshime në Kundërshtia Vlerësim Teksti Gjeografia
urbanizimit mënyrën e jetesës, strukturën e popullsisë, akademike individual i 12,
dhe sistemet në mirëqenie dhe zhvillimin ekonomik. nxënësve. materiale
urbane Çfarë dini për urbanizimin në Shqipëri? Vlerësim i plotësuese, harta
Grupi i
me gojë
ekspertëve
113. 17. Urbanizimi i Pas viteve 1990, shqiptarëve iu lejua Vlerësim Teksti Gjeografia
Shqipërisë lëvizja e lirë si nëpërmjet migrimit të individual i 12,
brendshëm, edhe atij të jashtëm. Çfarë dini Lexim dhe nxënësve. materiale
për drejtimin e lëvizjes së lirë të njerëzve pyetje Vlerësim i plotësuese, harta
brenda vendit dhe problematikat që solli përgjigjeve gjeografike
(duke e lidhur dhe me vendbanimin tuaj)? me gojë
114. 18. Ndarja Ju keni mësuar në lëndën e historisë që Vlerësim Teksti Gjeografia
Lexim
administrative gjatë pushtimit bizantin, romak etj. ndarja individual i 12,
përmbledhje në
territoriale e administrative e Shqipërisë ka pësuar nxënësve. materiale
dyshe
Shqipërisë ndryshime. Si ka ndryshuar? Vlerësim i plotësuese, harta
me gojë
115. 19. Përsëritje nr. Le të provojmë se sa të qëndrueshme i Përmbledhje e Vlerësim Teksti Gjeografia
8 keni njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje strukturuar individual i 12,
nëpërmjet veprimtarive të ndryshme. nxënësve. materiale
Vlerësim i plotësuese, harta
Tabelë përgjigjeve gjeografike
koncepti me gojë
116. 20. Zhvillimi i “Planeti tokë është shtëpia jonë e Vlerësim Teksti Gjeografia
Qëndrueshë përbashkët, e marrë hua nga pasardhësit individual i 12,
m. Politikat tanë”. Si e komentoni këtë shprehje? Stuhi nxënësve. materiale
dhe mendimesh Vlerësim i plotësuese, harta
strategjitë përgjigjeve gjeografike
rajonale e me gojë
globale për
Harta e
menaxhimin e
konceptit
tij
117. 21. Burimet Përdorimi i burimeve të papërtëritshme në Vlerësim Teksti Gjeografia
energjetike prodhimin e energjisë është i dëmshëm Parashikimi me individual i 12,
për mjedisin. Tregoni pse është i dëmshëm terma nxënësve. materiale
dhe me çfarë burimesh alternative mund të paraprakë Vlerësim i plotësuese, harta
prodhojmë energjinë. përgjigjeve gjeografike
me gojë
118. 22. Ekosistemet Ekosistemi është një kombinim i Vlerësim Teksti Gjeografia
Veprimtari e
natyrore bashkësisë bimore dhe shtazore me leximit të individual i 12,
mjedisin rrethues. Në rruzullin tokësor drejtuar (VLD) nxënësve. materiale
gjenden shumë ekosisteme ujore, Vlerësim i plotësuese, harta
tokësore. Përshkruani ekosistemin që përgjigjeve gjeografike
mbani mend. me gojë
Rrjeti i
119. 23. Rreziqet Tërmetet, vullkanet janë dukuri gjeografike diskutimit Vlerësim Teksti Gjeografia
natyrore dhe që sjellin pasoja në vendet ku ndodhin. individual i 12,
menaxhimi i Çfarë dini për këto dukuri? A përbëjnë nxënësve. materiale
tyre rrezik ? Po në Shqipëri ndodhin tërmete Vlerësim i plotësuese, harta
Di – Dua të di –
dhe vullkane ? përgjigjeve gjeografike
Mësova
me gojë
120. 24. Llojet e Në botë ndodhin shumë dukuri natyrore si Vlerësim Teksti Gjeografia
rreziqeve përmbytje, ciklone, zjarre në pyje. Po në Diagram individual i 12,
natyrore Shqipëri a ndodhin dukuri të tilla? Çfarë piramidal nxënësve. materiale
pasojash sjellin ato? Ose përmes një Vlerësim i plotësuese, harta
49
50
(vazhdim) videoje të shkurtër do të mund të kuptoni përgjigjeve gjeografike

rëndësinë e menaxhimit të rreziqeve me gojë
natyrore. Shkrim i lirë
121. 25. Ndryshimet Gjatë gjithë historisë gjeologjike Vlerësim Teksti Gjeografia
klimatike të tokës ka pasur ndryshime klimatike, si Shkrim i individual i 12,
epoka akullnajore dhe ndërakullnajore. shpejtë nxënësve. materiale
Edhe sot po flitet për ndryshime klimatike. Vlerësim i plotësuese, harta
Çfarë dini për këto ndryshime klimatike përgjigjeve gjeografike
dhe efektin serrë? me gojë
122. 26. Politikat Ngrohja globale nuk mund të mbetet Diskutim për Vlerësim Teksti Gjeografia
rajonale, shqetësim vetëm i ekspertëve, njohuritë individual i 12,
globale për shkencëtarëve apo individëve, por është paraprake nxënësve. materiale
menaxhimin e një çështje globale, për zgjidhjen e së cilës Vlerësim i plotësuese, harta
qëndrueshëm duhet të shqetësohemi të gjithë, përgjigjeve gjeografike
të pasi po udhëtojmë me të njëjtën anije. Si e Insert - Sistemi me gojë
ndryshimeve kuptoni këtë shprehje? ndërveprues i
klimatike shënimeve
123. 27. Ndotja Ndotja e mjedisit është një problem i madh Vlerësim Teksti Gjeografia
globale global si për vendet e zhvilluara, edhe për individual i 12,
vendet në zhvillim. Përshkruani me fjalët Diagram Veni nxënësve. materiale
tuaja si ndotet toka, ajri dhe uji. Vlerësim i plotësuese, harta
Pyetja sjell me gojë
pyetjen
124. 28. Mungesa e Uji është një e mirë e çmuar, që sot është Vlerësim Teksti Gjeografia
ujit dhe në rrezik. Si e kuptoni këtë shprehje? individual i 12,
menaxhimi I nxënësve. materiale
burimeve Ditari Vlerësim i plotësuese, harta
ujore trepjesësh përgjigjeve gjeografike
me gojë
125. 29. Varfëria në Adam Smith, “babai i kapitalizmit”, Ditari Vlerësim Teksti Gjeografia
botë shkruan se: “Asnjë shoqëri nuk mund të dypjesësh individual i 12,
jetë me siguri e begatë dhe e lumtur, nxënësve. materiale
kur pjesa më e madhe e anëtarëve të saj Vlerësim i plotësuese, harta
janë të varfër dhe të mjerë.” Komentojeni përgjigjeve gjeografike
këtë shprehje. Fjali – koment me gojë
126. 30. Edukimi Mendoni sot për një të nesërme më të Vlerësim Teksti Gjeografia
mirë! Të shpenzosh më pak letër do të individual i 12,
mjedisor thotë më shumë pyje dhe oksigjen. Një nxënësve. materiale
llambë më pak, më shumë energji, ajër i Vlerësim i plotësuese, harta
pastër. Për një jetë më të gjatë përdorni Pyetja sjell përgjigjeve gjeografike
një qese letre në vend të qeses plastike. pyetjen me gojë
Rrjeti i
diskutimit
127. 31. Zhvillimet Në shekulli XXI dhe në vazhdim ngrihet Vlerësim Teksti Gjeografia
gjeopolitike pyetja nëse bota do të jetë tripolare individual i 12,
dhe prirjet (SHBA, Rusi, Japoni) apo po shkon drejt nxënësve. materiale
Mësimdhënie e
aktuale homogjenizimit të saj? Përgjigjja e kësaj ndërsjellë Vlerësim i plotësuese, harta
pyetjeje i mbetet së ardhmes. Si mendoni? përgjigjeve gjeografike
me gojë
128. 32. Përsëritje Në këtë orë përsëritje të periudhës së tretë Lexim me Vlerësim Teksti Gjeografia
le të kontrollojmë se sa sa të qëndrueshme kodim të imët individual i 12,
i keni njohuritë nëpërmjet veprimtarive të nxënësve. materiale
ndryshme. Vlerësim i plotësuese, harta
Imagjinatë e
me gojë
drejtuar
129. 33. Testim Le të testojmë njohuritë në mënyrë Vlerësim Teksti Gjeografia
individuale në testin e periudhës së tretë, individual 12,
Prill - Qershor Kubimi materiale
plotësuese, harta
gjeografike
130. 34. Vlerësim Vlerësojmë dosjet e periudhës së tretë Kundërshtia Vlerësim Dosjet e nxënësve
dosjeje akademike individual
131. 35. Punë Konfigurimi i hartës politike të botë procces Vlerësim Teksti Gjeografia
praktike. i vazhdueshëm, si ka ndryshuar ky individual i 12,
Ndryshimet konfigurim nga antikiteti në ditët e sotme, nxënësve. materiale
e hartës pas gjithë këtyre njohurive që keni marrë ju Grupi i Vlerësim i plotësuese, harta
politike të takon ju në këtë punë praktike ta realizoni ekspertëve përgjigjeve gjeografike
botës këtë retrospektivë. me gojë
132. 36. Projekt Prezantojmë dhe vlerësojmë projektet. Vlerësim Teksti Gjeografia
individual i 12,
nxënësve. materiale
51
52
Lexim dhe Vlerësim i plotësuese, harta

pyetje përgjigjeve gjeografike
me gojë
133. 37. Projekt Prezantojmë dhe vlerësojmë projektet Vlerësim Teksti Gjeografia
individual i 12,
Lexim nxënësve. materiale
përmbledhje në Vlerësim i plotësuese, harta
dyshe përgjigjeve gjeografike
me gojë
134. 38. Tregtia e Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, Vlerësim Teksti Gjeografia
armëve dhe dy ishin shtetet superfuqi, SHBA-ja dhe individual i 12,
politikat Bashkimi Sovjetik. Ato ishin në garë midis nxënësve. materiale
botërore mbi tyre për të rritur gjithnjë e më shumë fuqinë Përmbledhje e Vlerësim i plotësuese, harta
çarmatimin e tyre ekonomike dhe politike. Kujtoni për strukturuar përgjigjeve gjeografike
çfarë ishin në garë këto shtete. me gojë
135. 39. Prodhimi i Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Japonia Vlerësim Teksti Gjeografia
armëve të goditi bazën ushtarake të Amerikës në individual i 12,
shkatërrimit ishullin e Havait. Kujtoni nga historia çfarë Tabelë nxënësve. materiale
në masë bëri Amerika për t’u hakmarrë ndaj koncepti Vlerësim i plotësuese, harta
Japonisë? përgjigjeve gjeografike
me gojë
136. 40. Konfliktet Në botë shpesh ka pasur mosmarrëveshje Vlerësim Teksti Gjeografia
rajonale me karakter politik, ekonomik, kulturor. individual i 12,
Kujtoni shtetet që kanë pasur konflikte nxënësve. materiale
midis tyre. Vlerësim i plotësuese, harta
Harta e
me gojë
konceptit
Parashikimi me
terma
paraprakë
Veprimtari e
leximit të
drejtuar (VLD)
Rrjeti i
diskutimit
Di – Dua të di –
Mësova
Diagram
piramidal
Shkrim i lirë
53
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa: XII
Tematika: Gjeografia dhe proceset globalizuese Situata e të nxënit: Në lëndën e gjeografisë, ju
keni mësuar shumë njohuri për botën, hapësirën,
Tema mësimore:
si: klimën, relievin, hidrografinë, popullsinë,
1. Karakteri ndërdisiplinor i studimit të gjeografisë
kulturën, ekonominë, urbanizimin etj. Cilët nga
si shkencë
këta komponentë janë fizikë dhe cilët humanë?
2. Drejtimet e karrierës së gjeografit
Gjeografia është një shkencë që ka lidhje të
shumta dhe të gjera me shkencat e tjera. Ajo
zotëron karakteristika të ngjashme dhe përbën një
urë lidhëse midis shkencave sociale dhe atyre
fizike. Gjeografia vijon të jetë një shkencë unike,
ku fokusimi i saj parësor është hapësira. A do t’ju
pëlqente të ishit gjeograf dhe pse?
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të Fjalë kyç:
fushës sipas temës mësimore Gjeografi fizike
Nxënësi/ja: Gjeografi humane
• përcakton kuptimin e konceptit gjeografi; Ekumena
• analizon drejtimet e studimit të shkencës së Gjeografia e aplikuar
gjeografisë;
• vlerëson rolin e saj në studimin e botës në lidhje
me shkencat e tjera;
• identifikon problematikat hapësinore, që mund të
analizohen nëpërmjet gjeografisë së aplikuar;
• përcakton hapësirat tradicionale të studimit të
gjeografisë në shpjegimin e botës;
• argumenton rolin dhe rëndësinë e profesionit të
gjeografit në jetën sociale dhe ekonomike.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti mësimor Gjeografi 12, materiale plotësuese. ndërkurrikulare:
Gjuhët dhe komunikimi
Zhvillimi i qëndrueshëm
Historia
Tik
Ndërvarësia
Bashkëjetesa paqësore
Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Parashikimi: Stuhi mendimi
Ndërtimi i njohurive: Punë me grupe, Ditari dypjesësh
Përforcimi i njohurive: Kllaster
Organizimi i orës së mësimit
Situatat e të nxënit na ndihmon për të kuptuar se cilat janë njohuritë që nxënësit kanë për temat mësimore që
do të trajtohen. Ato prezantohen në mënyrë të njëpasnjëshme, ndërkohë mësuesi mban shënime në dërrasën
e zezë mendimet e nxënësit.
54
Komponentët fizikë të Komponentët humanë të Pse do ju pëlqente të ishit
gjeografisë gjeografisë gjeograf?
- - -
- - -
- - -
Ndërtimi i njohurive: Punë me grupe, ditari dypjesësh

Për të realizuar ndërtimin e njohurive për informacionet që do të prezantohen përgjatë dy orëve mësimore e
ndajmë klasën në grupe dhe përcaktojmë detyrat për gjithsecilin grup:
Grupi I: Drejtimet kryesore të studimit të gjeografisë
Grupi II: Gjeografia dhe lidhjet e saj me disiplinat e tjera
Grupi III: Zhvillimet e sotme botërore
Grupi IV: Gjeografia e aplikuar
Grupi V: Gjeografia moderne dhe fushat e zbatimit të saj
Grupi VI: Gjeografia dhe biznesi
Pasi nxënësit kanë punuar me tekstin dhe kanë mbajtur shënime në fletoret e tyre ata plotësojnë në dërrasën e
zezë njohuritë për gjithsecilin grup (një nga anëtarët e grupit), pritshmëritë e plotësimit paraqiten si më poshtë:
Grupi I:
Drejtimet e studimit të Elementet e tyre

gjeografisë
Drejtimi i parë Gjeografia e përgjithshme: fizike dhe humane
Drejtimi i dytë - Sistematik (tematik) fizike: gjeomorfologji, klimatologji, hidrologji biogjeografi
etj.
- Sistematik (tematik) humane: gjeografia e popullsisë, gjeografia sociale,
gjeografia urbane, gjeografia rurale, gjeografia e industrisë etj.
Drejtimi i tretë Gjeografia rajonale: bazat teorike dhe gjeografia e rajoneve të veçanta.
Grupi II:
Disiplinat e tjera që lidhen me të

Gjeografia - Fizike: hidrografia, biologjia, klimatografia etj.
- Humane: demografia, ekonomia, zhvillimet urbane dhe sociale etj.
Grupi III:
Zhvillimet e sotme - problemet ekonomike;

botërore - problemet mjedisore që lidhen me: energjinë, ndotjen, strehimin, transportin;
- industrializimi dhe urbanizimi;
- papunësia, strehimi, mungesa e energjisë;
- globalizimi i ekonomisë etj.
55
Grupi IV:
Gjeografia e aplikuar - në shëndetësi, përcaktojnë shpërndarjen e sëmundjeve dhe lidhjen e tyre me

nivelin higjieno-sanitar;
- studime që lidhen me: tërmetet, rrëshqitjet, shkarjet, përmbytjet;
- në ekonomi, përcaktimin e territorit më të përshtatshëm për magazinimin e
prodhimit, përcaktimin e tregjeve potenciale të shitjes;
- në zhvillimin e industrisë: mundësinë e përdorimit të lëndës së parë, industrinë e
turizmit dhe linjat e transportit etj.
Grupi V:
Fushat e zbatimit të - toka në aspektin fizik;

gjeografisë moderne - rajonet si zona të përkufizuara të uniteteve gjeografike, të objekteve; dukurive,
fenomeneve dhe strukturave gjeografike;
- marrëdhëniet ndërmjet shoqërisë dhe natyrës;
- mënyrën e organizimit të strukturave gjeografike mbi bazën e frekuencës dhe
ndërvarësisë së komponentëve fizikë dhe humanë në një rajon gjeografik.
Grupi VI:
Gjeografët në biznes Gjeografët duhet të jenë pjesë e ekipeve shkencore, që, së bashku me urbanistë,
ekonomistë, arkitektë, kontribuojnë në hartimin dhe zbatimin e shumë projekteve
të planifikimit dhe zhvillimit hapësinor.
Përforcimi i njohurive: Kllaster

Në këtë fazë të gjithë nxënësit plotësojnë kllasterat, të cilat janë paraqitur në fund të mësimeve përkatëse:
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.
Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen.
56
Shkalla: VI VIV
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Klasa XII
VI VI
Tema mësimore: Situata e të nxënit:
1.3 Konceptet bazë në gjeografi për analiza Ualdo Tobler, gjeograf në Universitetin e
hapësinore Kalifornisë shprehej: “... Çdo gjë është e lidhur me
një objekt gjeografik, por gjërat që janë pranë, janë
më të lidhura se gjërat që janë larg”. Si e kuptoni
këtë shprehje? A ndikon distanca në aktivitetin
njerëzor?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Vendndodhja
• evidenton konceptet bazë gjeografike, që shërbejnë Distanca
për analizat hapësinore; Hapësira
• analizon konceptet bazë të gjeografisë në proceset Arritshmëria
hapësinore; Ndërveprimi hapësinor.
• krijon një veprimtari ekonomike në një rajon (ku jeton)
përmes koncepteve gjeografike.
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, hartë politike ndërkurrikulare:
dhe fizike e botës. Gjuhët dhe Komunikimi
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: Tabelë e pyetjeve
Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)
Përforcimi: Tabelë koncepti

Parashikimi: Tabelë e pyetjeve
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re “Konceptet bazë të gjeografisë” dhe në vazhdim i fton të
diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së
diskutimit. Disa nga pyetjet janë:
– A ndikon distanca në aktivitetin njerëzor?
– Çfarë ju kujton distanca dhe si shprehet ajo?

Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin
ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi lexuan
paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë
paragraf.
– Çfarë është lokacioni?
Pasi përgjigjen, nxënësit, pyeten ku dhe përse janë përqendruar aktivitet ekonomike në një vendndodhje të
caktuar, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi
57
i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disa
pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
- Tre faktorët e lokacionit sipas Ueberit;
- Distanca dhe aktivitetet ekonomike;
- Koncepti i hapësirës;
- Arritshmëria, si perceptohet ajo;
- Parimet themelore të ndërveprimit hapësinor;

Në përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:
Vendndodhja Distanca Hapësira Arritshmëria Ndërveprimi hapësinor
Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një model veprimtarie ekonomike në rajonin ku ju banoni, me ndihmën
e temave bazë të gjeografisë.
58
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII
1.4 Zhvillimet lokale, rajonale dhe proceset Para disa vitesh, duke përkufizuar procesin e
globalizuese globalizimit, gazeta “Le Monde” në Francë shkruante:
“Globalizimi është një princeshë angleze, e cila së
bashku me mikun e saj egjiptian u aksidentuan në një
tunel në Paris, ndërsa po udhëtonin me shpejtësi me
një makinë gjermane, e cila kishte motor holandez,
ndërsa shoferi ishte belg. Princeshën po e ndiqnin
paparacët italianë, të cilët udhëtonin me motor
japonez”. Si e kuptoni këtë përkufizim?
Nxënësi/ja: Zhvillim
• evidenton faktorët që ndikojnë në pabarazitë e Tri polet
zhvillimit ekonomik me dimensione rajonale, lokale Jugu i botës
përmes shembujve; Globalizim
• shpjegon kuptimin e konceptit globalizim;
• vlerëson prirjet e sotme globalizuese dhe problemet
në këtë proces.
teksti Gjeografi 12. ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë

Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë
kësaj ore mësimore. Nxënësit rikujtojnë dhe një herë të gjitha informacionet që ato kanë rreth zhvillimeve
lokale dhe rajonale dhe globalizimit, mësuesi/ja shënon në dërrasën e zezë të gjitha informacionet që nxënësit
dinë.
Globalizimi
59
Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që
më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet
mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me
një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi
sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e
mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar
punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja
ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë:
Paragrafi I: Zhvillimi i pabarabartë ekonomik dhe kontrastet rajonale qendër-periferi;
Paragrafi II: Rajonet bërthamë të sistemit botëror të ekonomisë;
Paragrafi III: Kontrastet rajonale në zhvillim;
Paragrafi IV: Problemet kritike që kërkojnë vëmendje të menjëhershme në shkallë botërore;
Paragrafi V: Proceset globalizuese dhe zhvillimi ekonomik;
Paragrafi VI: Dimensionet më të rëndësishme të globalizimit.

Në përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :
Në Antikitet
Me zbulimin e Botës së Re
Me zhvillimin e Revolucionit Industrial
Pas Luftës së Parë Botërore
Në fillim të shek. XXI
Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni qëndrimet pro dhe kundër procesit të globalizimit.
60
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Ju tashmë e njihni shumë

Punë praktike 1 - Zhvillimi i globalizimit mirë procesin e globalizimit. Le të realizojmë
një punë praktike rreth globalizimit ekonomik
dhe atij shoqëror.
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: Fjalë kyç:
• përcakton kuptimin e konceptit globalizim; Globalizim
• përshkruan lindjen dhe zhvillimin e globalizimit;
• analizon tiparet e globalizimit gjatë periudhave historike.
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat

teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese nga interneti, ndërkurrikulare:
harta politike dhe harta skicë e botës, atlasi gjeografik, Historia
lapsa me ngjyra. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Hapi I: Njohja me punën praktike
Hapi II: Puna e drejtpërdrejtë
Hapi III: Vlerësimi

Klasa ndahet në 5 grupe dhe secili grup njihet me kërkesat.
Grupi I: Globalizimi i ekonomisë dhe i kulturës në Antikitet dhe Mesjetë
Grupi II: Globalizimi i ekonomisë dhe kulturës me zbulimin e Botës së Re
Grupi III: Globalizimi i ekonomisë dhe kulturës me zhvillimin e Revolucionit industrial
Grupi IV: Globalizimi i ekonomisë dhe i kulturës pas Luftës së Parë Botërore
Grupi V: Globalizimi i ekonomisë dhe kulturës në fillim të shekullit XXI

Grupet mund ta paraqesin globalizimin e ekonomisë dhe kulturës në mënyrë skematike në një hartë skicë të
botës, sipas veçorive që ka pasur në çdo periudhë historike.

Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:
- respektimi i mendimit dhe i punës në grup;
- analiza e tipareve të globalizimit ekonomik dhe kulturor gjatë periudhave të ndryshme.
61
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Le të vendosim të gjithë

Projekt - Ndryshimet klimatike, pasojat në gjeosistem bashkë se cila do të jetë tema e projektit që ne
(ora e parë) do të përzgjedhim për të zhvilluar në lëndën e
gjeografisë rajonale të botës.
Nxënësi/ja: Projekt
• evidenton larmishmëri idesh; Strukturë
• mbron zgjedhjen e bërë; Grup
• bashkëpunon në grup; Rezultate
• strukturon projektin dhe miniprojektin; Bashkëpunim
• mban përgjegjësi si anëtar i grupit.
teksti Gjeografi 12, interneti, literaturë gjeografike, harta të ndërkurrikulare:
ndryshme gjeografike. Gjuhët dhe komunikimi
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Hapi I
• Mësuesi/ja realizon një përmbledhje të njohurive, shprehive dhe shkathtësive që nxënësi/ja do të trajtojë
në lëndën Gjeografi 12.
• Nxënësit propozojnë e përzgjedhin temën e projektit, ata marrin parasysh dhe temën e sugjeruar më lart.
Hapi II
• Ndahet klasa në grupe (në këtë rast 4 grupe, pasi janë parashikuar 4 nëntema për t’u trajtuar).
• Nxënësve u shpjegohet se projekti i tyre do të zhvillohet në formën e një miniprojekti.
• Orientohen nxënësit për qëllimin e projektit, synimin, rezultatet e të nxënit të projektit, strukturën, burimet
dhe mjediset e punës, raportin, mënyrën e vlerësimit, buxhetin etj.
• Ndahet klasa në grupe dhe përcaktohet detyra për gjithsecilin grup si më poshtë:
Grupi i parë: Faktorët që ndikojnë në ndryshimet klimatike
Grupi i dytë: Pasojat e ndryshimeve klimatike në sektorët e ndryshëm ekonomikë
Grupi i tretë: Ngrohja globale dhe shtimi i sëmundjeve ngjitëse
Grupi i katërt: Masat që duhen marrë për minimizimin e ndryshimeve
Hapi III
Në këtë fazë nxënësi/ja:
• harton një plan se si do ta realizojë projektin;
• përcakton detyrat për çdo anëtar të grupit;
• harton planet e veprimit;
• ndërton kalendarin e takimeve për diskutimin e realizimit të projektit.
Detyrat dhe puna e pavarur: Përgatitja e planit personal dhe planit të grupit.
62
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Europa është e ndarë
2.1 Objekti i studimit të gjeografisë rajonale të botës në disa rajone: Europa Perëndimore, Europa
Veriore, Europa Mesdhetare etj. Çfarë kanë të
përbashkët shtetet e Europës Perëndimore,
Mesdhetare etj.?
• përcakton kuptimin e konceptit rajon; Rajon
• shpjegon kriteret mbi të cilat bazohet ndarja rajonale e Rajon funksional
botës; Rajone natyrore
• analizon llojet e rajoneve përmes shembujve; Ekonomike
• vlerëson rëndësinë e studimit të gjeografisë rajonale të Kulturore
botës.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike dhe Europës. ndërkurrikulare:
Historia

Ndërtimi i njohurive: Harta e konceptit
Përforcimi: Punë e pavarur

kësaj ore mësimore.
- Në dërrasën e zezë shënohen të gjitha përgjigjet që japin nxënësit lidhur me situatën e të nxënit.
Përkufizimi Rajonet Rajoni

i rajonit e Europës
Ndërtimi i njohurive: Harta e konceptit

Nxënësit lejohen për pak minuta të lexojnë mësimin e ri. Pas leximit, klasa ndahet në 4 grupe dhe ndërkohë
mësuesi/ja ndërton në dërrasën e zezë modelin e hartës së konceptit dhe nxënësit udhëzohen për plotësimin
e saj.
63
Jo funksional
Funksional
Kriteret e
rajonizimit
Pasi plotësojnë hartën e konceptit, përfaqësues të çdo grupi lexojnë modelin e plotësuar. Mësuesi/ja e
plotëson në dërrasën e zezë me ndihmën e nxënësve.
Përforcimi: Punë e pavarur

Duke reflektuar rreth njohurive të përfituara gjatë kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit që të realizojnë
një hartë skicë të Europës dhe bëjnë një ndarje rajonale të saj bazuar në kriterin natyror, kulturor dhe
ekonomik.
Detyrat dhe puna e pavarur: Plotësimi i tabelës në faqen 22.
64
Tema mësimore: 2.2 Tiparet e përgjithshme natyrore Situata e të nxënit: Zhvillimi progresiv i botës,
gjeografike të Europës revolucioni në teknikë e informatikë po i
zvogëlon më shume diferencat në shkallë dhe
hap pas hapi.
Procesi i globalizimit po i zhduk kufijtë
tradicionalë të kontinenteve. Kufijtë tradicionalë
ndërmjet tyre po mbeten si relikte historike të
së kaluarës.
Nxënësi/ja: sistemi i maleve Qendrore dhe Veriore
• përshkruan karakteristikat që e bëjnë diferencën e Vargjet Jugore
Europës në tërësi si kontinent; Fushat e Mëdha Qendrore-Lindore
• përcakton pozitën gjeografike, kufijtë dhe madhësinë e
Europës;
• analizon veçoritë e strukturave të relievit të Europës.
teksti Gjeografi 12, Harta fizike dhe politike dhe Europës. ndërkurrikulare:
Gjeologjia
Historia

Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstit
Përforcimi: Shkrim i shpejtë

kësaj ore mësimore;
- gjithashtu në hartën fizike të Europës evidentojmë të gjitha njësitë fizike që ato njohin, kështu nxënësit duke
parë hartën mund të përcaktojnë veçori të tilla, si: pozitën gjeografike, klimën, format e relievit që mbizotërojnë
në rajon etj.

Për çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të
lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:
• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;
• R, ku ndeshin informacion për relievin;
• F, fushat të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike të Europës;
• M, malet të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike Europës;
• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;
Pas leximit të koduar, nxënësit sipas grupeve të përcaktuara më parë me 3-4 nxënës plotësojnë modelin e
tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.
65
P - Pozita gjeografike R - relievi F - fushat M - malet H - hidrografia
- shtrihet në brezin e - ultësira, lugina - Fusha Ruse; - malet - lumin Ural;

gjerësisë mesatare lumore, rrafshe - Fusha e Skandinavisë; - Oqeani i Ngrirë i
të Hemisferës Veriore; aluvionale, male të Gjermano-Polake; - malet Grampian Veriut;
- Në lindje, kufizohet larta; - fusha e dhe Penine; - Deti Mesdhe….
me malet Urale… - lartësitë deri në Lombardisë dhe - Masivi Qendror
500 m zënë 84%; Venetos… Francez...
- relievi malor
përfshin vetëm
16%...
Përforcimi: Shkrimi i shpejtë

Në përfundim, mësuesi/ja u kërkon nxënësve që në fletoren e tyre të realizojnë një shkrim të shpejtë, ku të
evidentojnë se si ka ndikuar relievi i Europës në shpërndarjen e popullsisë dhe zhvillimit ekonomik.
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre. Orientimi në hartë.
Detyrat dhe puna e pavarur: Hartoni një ese argumentuese me temë “Kontinenti i Europës, i ndryshëm nga
të tjerët”.
66
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Ju tashmë keni njohuri

2.3 Klima dhe rajonet natyrore të Europës rreth pozitës gjeografike të Europës dhe
2.4 Popullsia dhe procesi i urbanizimit të Europës relievit të saj. A mund të përcaktoni ju klimën
e këtij rajoni dhe faktorët që ndikojnë në
formimin e saj? Cili është roli që luan klima,
pozita gjeografike dhe relievi në popullimin
e rajonit? Rikujtojmë që qytetërimet e lashta
në Europë u zhvilluan në Greqinë e Lashtë,
në Romë dhe këto qytetërime kanë pasur një
shkallë të lartë zhvillimi.
Nxënësi/ja: Rajoni i Mesdheut
• rendit llojet e klimës së Europës; Rajonet e Atlantikut
• shpjegon faktorët që ndikojnë në formimin e klimës së Rajonet kontinentale
Europës, përmes studimit të elementeve të saj; Rajonet e ftohta
• analizon veçoritë e rajoneve natyrore të Europës; Revolucion urban
• përshkruan veçoritë e popullsisë europiane;
• analizon prirjet aktuale të zhvillimeve demografike në
Europë;
• gjykon veçoritë kryesore të proceseve urbanizuese të
Europës dhe problemet që i shoqërojnë.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Europës, ndërkurrikulare:
Historia e Qytetërimeve botërore, format A4. Historia

Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakë
Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve
Përforcimi: Kundërshtia akademike

kësaj ore mësimore. Mësimi vazhdon me një tjetër veprimtari. Nxënësit ndahen në grupe dhe në dërrasën e
zezë mësuesi/ja shkruan termat:
reliev, klimë, rajone natyrore, tipare klimatike, veçori popullimi, dinamika e popullimit, faktorët që ndikojnë në
popullimit, urbanizimi, globalizimi.
Duke u mbështetur në këta terma, grupeve u kërkohet t’i lidhin ata me njëri-tjetrin, duke krijuar një shkrim të
shkurtër dhe përfaqësues të grupeve lexojnë punët e tyre. Nënvizohet fakti që të gjithë këta terma kanë lidhje
me Europën. Më pas kalohet në një diskutim dhe përgatitet klasa për të kaluar në fazën tjetër.
67
Klasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5. Më pas
mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr. 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende te
caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë format A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Përcaktoni faktorët që ndikojnë në formimin e klimës së Europës dhe elementet klimatike.
Grupi i dyshave: Përcaktoni katër rajonet natyrore të Europës dhe krahasoni rajonet mesdhetare me rajonet
e Atlantikut.
Grupi i treshave: Krahasoni rajonet kontinentale me rajonet e ftohta.
Grupi i katrave: Analizoni dinamikën e popullsisë së Europës dhe veçoritë e popullimit të saj.
Grupi i pesave: Vlerësoni procesin e urbanizimit të Europës, anët pozitive dhe negative të tij.
Pasi lexojnë tekstin për t’iu përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje
përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare,
secili prej numrave 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, numrat 2 për pyetjen
e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjithë grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ ja ka
bërë. Më pas bëhet diskutohet me gjithë klasën.

Në këtë fazë të orës mësimore nxënësit ndahen në dy grupe, ku njërit grup i përcaktohet që të japë argumente
pro temës që do të parashtrohet për diskutim (dhe pse mund të ketë anëtar të grupit që janë plotësisht kundër)
dhe grupit tjetër i përcaktohet që të jap argumente kundër temës që do të parashtrohet për diskutim (dhe pse
mund të ketë anëtar të grupit që janë plotësisht pro). Tema është:
PRO KUNDËR
“Urbanizimi i Europës është procesi më pozitiv që është zhvilluar në të.”
Detyrat dhe puna e pavarur: Nëpërmjet hulumtimeve personale realizoni një parashikim për ecurinë e numrit
të popullsisë në Europën e së ardhmes.
68
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Europianët emigruan

2.5 Identiteti kulturor dhe harta politike e Europës drejt Botës së Re gjatë luftërave fetare.
Tregoni çfarë elementesh kulturore përhapën
europianët në
vendet ku shkuan.
Nxënësi/ja: Bota antike
• përshkruan tiparet e kulturës europianë gjatë periudhës së Hartë politike
Rilindjes; Rilindje Europiane
• shpjegon se si Europa antike ishte djepi i kulturës botërore;
• analizon ndryshimet e mëdha të hartës politike të Europës
gjatë epokës moderne.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike dhe Europës. ndërkurrikulare:
Historia

Ndërtimi i njohurive: Diagrami piramidal

Nxënësit rikujtojnë dhe një herë të gjitha informacionet që ato kanë rreth Europës dhe kulturës europiane,
mësuesi/ja shënon në dërrasën e zezë të gjitha informacionet që nxënësit dinë.
Kultura
Europiane

Mësuesi/ja drejton pyetjen, ku do të përqendrohen nxënësit gjatë leximit të temës.
– Pse Europa është cilësuar si djep i kulturës botërore?
– Në periudha të ndryshme historike si ka ndryshuar jeta ekonomike, sociale dhe kulturore?
Nxënësit të ndarë në grupe fillojnë të lexojnë duke mbajtur shënime, mbi pyetjet që iu drejtuan. Në dërrasën
e zezë, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal. Pasi mbarojnë leximin, nxënësit lexojnë shënimet e mbajtura
69
dhe me të dhënat e tyre, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal dhe me informacionin shtesë të tij apo ato që
nxënësit mund të kenë anashkaluar. Diagrami do të ketë këtë pamje:
Europa antike, djep i kulturës botërore
Antikiteti Rilindja Europiane Në shek. XV Epoka moderne

- protoglobalizmi - zhvillimi i manifakturës - u zhvilluan - Në shek. XVIII,
helenistik dhe romak; dhe ngritja e qendrave marrëdhëniet Revolucioni Industrial;
- specializimi dhe artizanale dhe tregtare; kapitaliste; - në fillim të shek.
ndërkombëtarizimi i - rritja e popullsisë me - specializimi i disa XX, Europa e humbi
prodhimit dhe ritme të shpejta; rajoneve në prodhimin e hegjemoninë ekonomike;
shkëmbimit, informacionit - intensifikimi i tekstileve; - luftërat botërore,
e kulturave të ndryshme; pyllëzimeve dhe - specializimi i disa ndryshoi harta politike
- kalonin rrugë të bonifikimeve, rajoneve në shkrirjen e - u krijuan NATO, TPE-ja,
rëndësishme detare; bujqësia u fut në rrugën metaleve… Këshilli i Europës etj.;
- grekët dhe romakët, e zhvillimit… - vitin 1990 u rrëzua muri i
vunë bazat e kulturës Berlinit;
dhe qytetërimit - Federata e Jugosllavisë
europian… u shpërbë….

Duke reflektuar rreth njohurive të përfituara gjatë kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit që të plotësojnë
tabelën e mëposhtme:
Periudha Shtetet e reja që u krijuan
Pas Luftës së Parë Botërore
Pas Luftës së Dytë Botërore
Pas shembjes së Murit të Berlinit
Detyrat dhe puna e pavarur: Materiale plotësuese për qytetërimin grek dhe romak.
70
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rrugët e Strasburgut, ku

2.6 Bashkimi Europian dhe perspektiva e zhvillimit të tij ndodhet Parlamenti Europian, mbajnë emrat
e kryeqyteteve të vendeve anëtare, si p.sh.,
rruga Londra, rruga Parisi, rruga Brukseli etj.
Sipas jush, çfarë tregojnë këto emërtime?
Nxënësi/ja: Këshilli Europian
• përshkruan historikun e krijimit të Bashkimit Europian; Komuniteti Europian për Qymyrin dhe Çelikun
• identifikon shtetet anëtare të BE-së dhe institucionet që Komisioni Europian
e qeverisin; Traktati i Mastrihtit
• analizon hapësirën ekonomike Europiane dhe Tarifa doganore
perspektivën e zhvillimit të saj.
teksti Gjeografia 12 ndërkurrikulare:
Historia

Parashikimi: Di – Dua të di – Mësova
Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova

Mësuesi/ja paraprakisht e ka ndarë klasën në grupe dhe secilit grup u shpërndan fleta formati A4, ku paraqitet
një organizues grafik me tri kolona. Të njëjtin organizues grafik, mësuesi/ja e ndërton edhe në dërrasën e zezë.
Nxënësve u kërkohet të thonë gjithë informacionin që dinë mbi Bashkimin Europian dhe historikun e krijimit të
tij. Nxënësit orientohen nga mësuesi/ja me anë të pyetjeve.
– Çfarë është Bashkimi Europian?
– Cili është qëllimi i krijimit të tij?
– Cilat janë disa nga institucionet e Bashkimit Europian që ju njihni?
Mësuesi/ja plotëson edhe kolonën e dytë të tabelës, duke pyetur nxënësit se çfarë duan të dinë më tepër mbi
këtë temë.

Nxënësit orientohen të lexojnë temën dhe të plotësojnë kolonën e tretë të tabelës. Pas punës, grupet lexojnë
variantet e tyre. Në të njëjtën kohë, mësuesi/ja plotëson në dërrasën e zezë variantin përfundimtar, duke u
bazuar në informacionet e dhëna nga nxënësit, por dhe me shtesa të bëra nga ana e tij. Tabela mund të ketë
këtë pamje:
71
DI DUA TË DI MËSOVA
- Bashkim ekonomik, politik i - Etapat nëpër të cilat ka - Qëllimi i planit Mone:
cili krijua pas Luftës së Dytë kaluar krijimi i Bashkimit - të shmangej një luftë e re
Botërore në Europë; Europian; Francës dhe Gjermanisë dhe të vihej
- Vendet anëtarë të BE-së - Çfarë është TPE-ja? paqja midis vendeve europiane;
lëvizin pa viza; - Çfarë përmbante - të mbrohej Europa Perëndimore nga
- Nuk paguajnë taksa doganore Marrëveshja e Mastrihtit? rreziku i komunizmit;
për qarkullimin e mallrave; - Institucionet e Bashkimit - të rimëkëmbej e fuqizohej kontinenti i
- Ka qëllim sigurinë ekonomike, Europian dhe funksionet e vjetër;
politike dhe shoqërore të tyre etj.. - Fazat nëpër të cilat kaloi:
vendeve anëtare; - Bashkimi Ekonomik i vendeve të
- Disa nga institucionet e BE- BENELUKSIT;
së janë Këshilli i Europës. - Bashkimi Europian për Qymyrin dhe
Komisioni Europian, Parlamenti Çelikun;
Europian etj.; - 25 mars të vitit 1957 TPE nga 6 vende të
Europës Perëndimore;
- 7 shkurt 1992 u nënshkrua
Marrëveshja e Mastrihtit nga 12 vendet
pjesëmarrëse;
- sot BE-ja ka 27 anëtarë;
- Organet dhe institucionet e Bashkimit
Europian: Parlamenti Europian, Këshilli i
Ministrave, Komisioni Europian, Komiteti
Ekonomik dhe social, Gjykata e Nderit,
Banka e Investimeve Europiane, Fondi
për Zhvillim Rajonal, Banka Europiane për
Rindërtim dhe Zhvillim.

Duke reflektuar rreth njohurive të përfituara gjatë kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit që të realizojnë një
shkrim të shpejtë me temë: “Shqipëria sa larg dhe afër Bashkimit Europian”, ku nxënësit të listojnë disa arsyet
pse Shqipëria është larg apo afër Bashkimit Europian.
Detyrat dhe puna e pavarur: Nxënësit realizojnë një ese argumentuese me temë: “Perspektiva e Bashkimit
Europian dhe integrimi i Shqipërisë”.
72
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Lugina e Renit është

2.7 Ekonomia e Europës rajoni
më i zhvilluar ekonomiko-industrial në Europë.
Çfarë dini për këtë rajon?
• përshkruan tiparet e përgjithshme të ekonomisë së Ekonomi
Europës; Industri
• shpjegon shkaqet që kanë ndikuar në zhvillimin Bujqësi
ekonomik të Europës; Shërbime
• analizon shkallën e zhvillimit të tre sektorëve të Mekanizim
ekonomisë europiane.
materiale plotësuese. Historia
Gjuha dhe komunikimi


Nxënësit rikujtojnë dhe një herë të gjitha ato njohuri që kanë rreth zhvillimit ekonomik të Europës dhe potencialet
që ajo ofron për zhvillim. Kjo realizohet nëpërmjet termave paraprakë, kështu mësuesi/ja shkruan disa terma
në dërrasën e zezë dhe nxënësve i lihen në dispozicion disa minuta që ai të realizojë një shkrim të shpejtë që
përmban këta terma: pozitë gjeografike, pasuri minerale, veçori natyrore, sektori i parë i ekonomisë, sektori i
dytë, sektori i tretë, rajone industriale, rajone bujqësore, rajone turistike etj.
73
EUROPA
Ekonomia e Europës
Potencialet e zhvillimit Sektori i parë, bujqësia Sektori i dytë, Sektori i tretë: transporti,
ekonomik industria tregtia, turizmi
- pozita gjeografike; - karakterizohet nga një - Europa Perëndimore - sektori më i rëndësishëm
- pasuritë natyrore, si: nivel i lartë i mekanizimit, është një nga tri i jetës ekonomike
hekuri, qymyrguri, bakri, kimizimit dhe përdorimit rajonet më të mëdha shoqërore;
kromi etj.; të teknologjive moderne; industriale në botë ku - siguron më shumë të
- pasuritë klimatike; - në fushat europiane, përfshihen (Gjermania, ardhura dhe ka numrin më
- pasuritë hidrike; bimë industriale, si Franca, Britania e të madh të të punësuarve;
- pasuritë pyjore etj. panxhari, luledielli, Madhe, Italia, Rusia); - përfshin: transportin,
pambuku, perimet, - rolin kryesor në tregtinë dhe turizmin...
thekra, patatja, elbi, industri e zë industria
tërshëra etj.; e nxjerrjes dhe
- rajonet kryesore përpunimit të metaleve
bujqësore blegtorale dhe ajo e energjetikës;
janë: Fusha e Francës - shtetet me industri
Veriore, Fusha më të zhvilluar e
Gjermano-Polake, e komplekse janë
Lombardisë, Andaluzia Republika Federale
etj. Gjermane, Franca,
Britania e Madhe, Italia
dhe Spanja...

tabelën e mëposhtme, e cila është e pasqyruar dhe në tekstin mësimor në faqen 42:
Degët e ekonomisë Nëndegët e ekonomisë Rajonet

Ekonomia bujqësore
Ekonomia industriale
Ekonomia e shërbimeve
Detyrat dhe puna e pavarur: Plotësoni hartën skicë të ekonomisë së Europës.
74
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Europa është djepi i

2.8 Kultura europiane kulturës botërore. Këtu u zhvillua letërsia,
Iluminizmi, u hapën universitetet e para, lindi
futbolli etj. Çfarë dini për këto elemente të
kulturës europiane?
Nxënësi/ja: Humanizëm
• përshkruan tiparet e përgjithshme të kulturës europiane Iluminizëm
gjatë periudhave të ndryshme; Rilindje Europiane
• identifikon arritjet në arsim, art, muzikë, kinematografi, Bota e Re
letërsi, politikë; Reformacion
• vlerëson rolin e kulturës europiane në atë botërore.
harta fizike dhe politike e Europës, teksti Gjeografi 12, ndërkurrikulare:
Histori arti, materiale plotësuese. Historia
Histori arti
Tik
Parashikimi: Imagjinatë e drejtuar
Ndërtimi i njohurive: VLD

Mësuesi/ja i parapërgatit nxënësit për të përdorur imagjinatën dhe u sugjeron:
– Imagjinoni sikur jeni nisur të udhëtoni një ekspeditë njohëse të kulturës Europiane, cilat janë vendet që do të
vizitoni dhe çfarë do të shikoni në to?
Lihen pak të imagjinojnë e më pas pyeten:
– A ishte pjesë e itinerarit tuaj Roma? Po Athina?
– A ishte pjesë e këtij itinerari Muzeu i Luvrit?
– Cilat janë disa nga veprat e njohura letrare që morët me vete për të lexuar gjatë këtyre ditëve udhëtimi?
Për pak minuta shfaqet një material, i cili paraqet disa nga qytetet kryesore europiane, elemente të kulturës
Europiane në periudha të ndryshme në art, letërsi, shkencë etj.

Nxënësit do të lexojnë individualisht. Paraprakisht tema është ndarë në paragrafë nga mësuesi/ia, që gjithashtu
ka përgatitur dhe pyetjet që do u drejtojë nxënësve për secilën pjesë. Ai/ajo bën pyetjen dhe nxënësit lexojnë
në heshtje për të gjetur përgjigjen. Ja disa pyetje:
– Çfarë përfaqësonin: Humanizmi, Iluminizmi, Bota e Re, Reformacioni?
75
– Në cilat fusha pati ndikim humanizmi i Rilindjes Europiane?
– Cilat ishin arritjet e kulturës Europiane gjatë periudhës së Rilindjes së Vonë Europiane?
– Cilat janë disa nga karakteristikat e kinematografisë, letërsisë artistike, dramaturgjisë, arteve figurative në
Europë?
Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me elementet e kulturës europiane që kanë pasur ndikim
në zhvillimin e kulturave mbarë botërore. Ky diskutim shoqërohet me foto të ndryshme me pamje të elementëve
që u diskutuan më lart.

Në fund të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme, e cila është dhe në libër në faqen 45:
Periudha Letërsia Përfaqësues Arsimi/ Përfaqësues Muzika/ Përfaqësues

shkenca arti
Humanizmi
Rilindja Europiane
Bashkëkohorë të
shek. XX
Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një album me foto ku të paraqisni elementet e kulturës europiane në të
gjitha gjinitë: art, letërsi, kinematografi, muzikë etj.
76
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII
Tema mësimore: Veprimtari praktike 2 - Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri
Rajoni i Bashkimit Europian të mjaftueshme rreth Europës, veçorive natyrore të
saj dhe kushtet të cilat çuan në formimin e
Bashkimit Europian. Le të realizojmë një veprimtari
praktike ku të thellohemi më shumë rreth Bashkimit
Europian.
Nxënësi/ja: Bashkim Europian
• përcakton në hartën skicë shtetet dhe kryeqytetet e Europës; Harta skicë
• evidenton me një ngjyrë shtetet anëtare të BE-së; Perspektivë zhvillimi
• analizon perspektivën e rajonit të Bashkimit Europian.
harta politike dhe harta skicë e Europës, atlasi ndërkurrikulare:
gjeografik, lapsa me ngjyra, tekstet Gjeografi 12, Historia
Historia 11, materiale plotësuese nga interneti. Histori Arti
Tik

Hapi parë: Familjarizimi me kërkesat e punës

Nxënësit njihen me kërkesat. Hapat që do të ndiqen:
- plotësohet harta politike e Europës me shtetet dhe kryeqytetet;
- duke përdorur ngjyrat, plotësohet harta me shtetet anëtare të BE-së sipas hapave të integrimit, duke e nisur
me shtetet nismëtare dhe deri në ditët e sotme.
Hapi i dytë: Puna e drejtpërdrejtë

Nxënësit plotësojnë hartat politike skicë të Europës në mënyrë të pavarur, duke shfrytëzuar materialet dhe
njohuritë e marra më parë. Ata evidentojnë shtetet anëtare të BE-së dhe gjykojnë mbi të ardhmen e rajonit të
Bashkimit Europian.
Hapi i tretë: Vlerësimi

- respektimi i mendimit dhe i punës së secilit nxënës;
- saktësia në plotësimin e hartave politike skicë të Europës;
- gjykimi për të ardhmen e rajonit të Bashkimit Europian.
Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohet.
77
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe

Përsëritje 1 - Studimi i gjeografisë si shkencë dhe kemi marrë njohuri rreth gjeografisë si
vështrimi i përgjithshëm i Europës shkencë dhe një vështrim të përgjithshëm
rreth Europës dhe Bashkimit Europian. Le
të shohim se sa të qëndrueshme janë këto
njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme
gjatë kësaj ore përsëritje.
Nxënësi/ja: Kritere rajonizimi
• njeh konceptet kryesore; drejtimet e studimit të gjeografisë
• vlerëson bashkëpunimin dhe mirëkuptimin midis vendeve e globalizim
popujve fqinj e më gjerë; veçori natyrore
• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave klimë
të tij, rolin e relievit në larminë e peizazheve dhe zhvillimin njësi gjeografike
socio-ekonomik në Europë; forma relievi
• analizon rëndësinë e krijimit të Bashkimit Europian; mjedise jetësore
• fiton aftësi të orientimit në hartë; popullsi
• shpreh lirshëm mendimin e tij. urbanizim
sektori parë i ekonomisë
sektori i dytë
sektori i tretë
ndërkurrikulare:
Historia
Histori arti
Tik
Faza e parë
Mësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh
liderin e tij. Lideri zgjedh një nga fishat që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur.
Fisha 1 – Objekti i studimit të gjeografisë dhe roli i gjeografit
Fisha 2 – Veçoritë natyrore, ekonomike dhe sociale të Europës
Fisha 3 – Krijimi i Bashkimit Europian, historiku dhe rëndësia e tij
Secili nga grupet punon për hartimin e 5 pyetjeve që duhet t’i përmbahen fishës që u ka rënë. Pas hartimit të
pyetjeve, grupet do ua drejtojnë pyetjet grupeve të tjera .Grupi i parë do ia drejtojë grupit të dytë, grupi i dytë
do ia drejtojë grupit të tretë dhe grupi i tretë do ia drejtojë grupit të parë.
78
- Çdo përgjigje e saktë vlerësohet me 10 pikë.
- Kur përgjigjja është e pjesshme, vlerësimi është i pjesshëm, në këtë rast ndërhyn edhe mësuesi/ja për të
vlerësuar saktësinë e përgjigjes dhe të vlerësimit. Nxënësit kështu kanë mundësi të diskutojnë së bashku
çështje që kanë të bëjnë me njohuritë që kanë marrë deri në këtë periudhë, por të shikojnë dhe mangësitë e
tyre. Pikët shënohen në dërrasën e zezë.
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me temën e fishës, që u ra në fillim të orës.
Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave
të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen
me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 47 të librit.
79
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rajoni i Europës

2.9 Europa Perëndimore. Kushtet natyrore dhe harta Perëndimore ka tiparet e klimës mesatare
politike. oqeanike, që e dallon nga rajonet e tjera.
2.10 Popullsia dhe ekonomia e Europës Perëndimore Mendoni cilët faktorë kanë ndikuar në klimën e
këtij rajoni. A ka ndikuar dhe si ka ndikuar klima
në popullimin e rajonit dhe zhvillimit ekonomik
të tij?
Nxënësi/ja: Europa Perëndimore
• përcakton në hartë shtrirjen gjeografike dhe vijën Kushtet natyrore
bregdetare të Europës Perëndimore; Vija bregdetare
• përshkruan kushtet natyrore të Europës Perëndimore Harta politike
nëpërmjet hartës; Plakje e popullsisë
• analizon hartën politike të Europës Perëndimore; Dendësi
• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së Qytetet metropol
rajonit të Europës Perëndimore; Industrializim
• evidentoni elemente të përbashkëta kulturore të Europës
Perëndimore;
• analizoni zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë së
Europës Perëndimore.
materiale plotësuese. Histori
Histori arti
Tik

Përforcimi: Punë me hartën

kësaj ore mësimore. Gjithashtu nxënësit japin të gjitha njohuritë që nxënësit kanë rreth rajonit perëndimor të
Europës në të gjitha aspektet, qoftë për veçoritë natyrore dhe për ato të zhvillimit të popullsisë dhe ekonomisë.
Hidrografia
Popullimi Relievi
Rajoni
Ekonomia Perëndimor Klima
80
Për çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, popullimin dhe zhvillimin ekonomik
të rajonit të Europës Perëndimore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të
veçanta, si:
• U, ultësirat të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike të Europës;
• M, malet të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike Europës;
• SH, ku ndeshin shtetet që janë pjesë e rajonit;
• Pop, ku ndeshin informacion për popullsinë;
• Eko, ku ndeshin informacion për ekonominë.
Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.
P- Pozita U- M- malet H– SH- shtetet Pop – Eko -

gjeografike ultësirat hidrografia popullsia ekonomia
- shtrihet nga - Ultësirën - Masivin - Danubi, - Franca, - 176 milionë - Industria
malet Pirenej Franceze, Qendror të - Sena, - Gjermania, banorë kimike,
në perëndim - ultësirën Francës, - Luara, - vendet e - Dendësia energjetike,
dhe deri në e - malet Harz - Garona, Beneluksit 240 b/km2, metalurgjia,
rrafshnaltën e Belgjikës (Gjermani), - Rona (Belgjikë, - dukuria e industria
Gjermanisë së dhe - malet (Francë), Holandë dhe plakjes së tekstile, të
Mesme (malet Holandës, Arden - Vezeri, Luksemburg) popullsisë, veshjeve etj
Harz dhe Pylli - ultësira (Belgjikë), - Elba, - Andora, - niveli i lartë - Bujqësia.
Çek) në lindje, Gjermane malet e - Emsi, - Monako, i urbanizimit Ekonomia
dhe nga një ……… Jurës - Reni - të vendeve bujqësore
pjesë e brigjeve (Zvicër), …….. Lihtenshtajni. ……. është e
të detit Mesdhe - Pirenejtë organizuar
dhe Alpeve …….. në forma
Europiane në kapitaliste me
jug, në kufi me nivel të lartë
detin e të mekanizimit
Norvegjisë në dhe kimizimit;
veri - Turizmi;
…….. - Transporti;
………..
Në fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë:
- pozitën gjeografike të rajonit perëndimor; - shtetet përbërëse të rajonit;
- ultësirat, rrafshnaltat, malet; - zonat më të rëndësishme industriale;
- lumenjtë; - qytetet më të rëndësishme të rajonit etj.
Detyrat dhe puna e pavarur: Realizo një ese argumentuese me temë : Faktorët natyrorë janë element i
rëndësishëm për zhvillimin ekonomik dhe të popullimit në rajonin perëndimor.
81
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Duke parë hartën fizike të

2.11 Europa Ishullore. Kushtet natyrore dhe harta Europës, si mendoni cili territor mund të
politike cilësohet si Europa Ishullore? Cilat janë format
2.12 Popullsia dhe ekonomia e Europës Ishullore e relievit që mbizotërojnë në të? Si paraqitet
zhvillimi ekonomik dhe i popullsisë në këto
territore? Çfarë njohurish keni ju për to?

Nxënësi/ja: Europa Ishullore (Uellsi, Anglia, Skocia,
• identifikon njësitë politiko-administrative të Mbretërisë së Irlanda e Veriut, Mbretëria e Bashkuar)
Bashkuar; Plakja e kombit
• përcakton pozitën gjeografike të Europës Ishullore; Kembrixh
• përshkruan kushtet natyrore të Europës Ishullore; Oksfordi
• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së Big Beng
rajonit të Europës Ishullore; Gjuhët kelte
• evidentoni elemente të përbashkëta dhe të veçanta Central bërthamor
kulturore të Europës Ishullore;
• analizon zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë së
Europës Ishullore.

Histori arti
Tik
Parashikimi: Pyetja sjell pyetjen
Përforcimi: Tabela e konceptit / Punë me hartën

– Në Europë cili territor cilësohet si Europa Ishullore?
– Cilat shtete përfshin?
– Cilat janë format e relievit që mbizotërojnë në të?
– Si paraqitet zhvillimi ekonomik dhe i popullsisë në këto territore?
– Çfarë njohurish keni ju për to?
Nxënësit duke parë hartën fizike të Europës evidentojnë se cili rajon cilësohet si Europa Ishullore, gjithashtu
nëpërmjet ngjyrave që janë përdorur në hartën fizike të Europës ato evidentojnë se cilat forma relievi
mbizotërojnë. Gjithashtu, nxënësit mund të shprehin të gjitha njohuritë që ata kanë rreth këtij rajoni, qoftë për
nga pikëpamja e popullsisë, por dhe zhvillimi ekonomik.
82
Për çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, popullimin dhe zhvillimin ekonomik të
rajonit Europës Ishullore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:
• F, fushat të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike të Europës Ishullore;
• M, malet të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike Europës Ishullore;
P- Pozita F – fushat K- klima H– SH- shtetet Pop – Eko -

gjeografike M- malet hidrografia popullsia ekonomia
- Në afërsi - fushat e Klima e - Lumi Tamiz; - Në Europën - tri - Britania e
të bregut Lankashirit; ishujve - Lumi Ishullore bashkësi Madhe bën
kontinental të - fushat e britanikë Seven; ndodhen dy etnike: pjesë në 7
Europës Jorkshirit; është tipike - Lumi shtete: angleze, vendet më
Perëndimore - fushat oqeanike Shanon Mbretëria e skoceze të
shtrihen Midlend me dimër ……... Bashkuar e dhe uellse; industrializuara
dy ishuj të ……… të butë Britanisë së - anglishtja të botës. Sektori
mëdhenj, të - malet dhe verë Madhe dhe është gjuhë tradicional i
rrethuar nga Penine; gjithmonë të e Irlandës së zyrtare; ekonomisë
një grumbuj - malet freskët. Veriut dhe - nr. i është ai i
ishujsh të Granpian Republika e popullsisë shërbimeve,
vegjël, të ……. Irlandës. në BM tregtia, financat,
cilët së bashku Mbretëria e 65 648 054 shoqëritë e
përbëjnë Bashkuar banorë; sigurimeve,
Europën përbëhet - dendësia bankat dhe
Ishullore... nga 4 njësi 271 turizmi,
të mëdha banorë/ centralet
2
politiko- km ; nukleare,
administrative: - 82,6% e bujqësia,
Anglia, Skocia, popullsisë transporti
Uellsi dhe jeton në - Irlanda
Irlanda e qytet; “Tigri çeltik”;
Veriut... ……… hidrocentrale;
termocentrale;
industria kimike,
farmaceutike, e
prodhimit
të anijeve,
ushqimore
……………..
83
Në përfundim nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme dhe evidentojnë në hartë:
- pozitën gjeografike të Europës Ishullore;
- shtetet përbërëse të rajonit;
- fushat, malet, lumenjtë;
- zonat më të rëndësishme industriale;
- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj..
Pozita gjeografike Malet / fushat Ishujt Hidrografia Klima
Degët e ekonomisë Nëndegët Rajonet

Bujqësia
Industria
Turizmi
Transporti
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjyko rreth daljes së Anglisë nga BE-ja në vitin 2016.
84
Tema mësimore: Veprimtari praktike 3 - Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë

Rajoni i Europës Perëndimore dhe i Europës Ishullore njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Europës
Perëndimore dhe Europës Ishullore, veçorive
natyrore të tyre dhe veçoritë e popullimit e
zhvillimit ekonomik të tyre. Le të realizojmë një
veprimtari praktike ku të thellohemi më
shumë rreth këtyre rajoneve.
Nxënësi/ja: Europa Perëndimore
• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike Europa Ishullore
të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore; veçori popullimi
• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit; zhvillim ekonomik
• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të veçori natyrore
ekonomisë; Harta skicë
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të perspektivë zhvillimi
Europës Perëndimore dhe
Europës Ishullore, duke sistemuar ngjashmëritë dhe dallimet
midis tyre.
harta politike dhe harta skicë e Europës, atlasi gjeografik, ndërkurrikulare:
lapsa me ngjyra, tekstet Gjeografi 12, Historia 11, materiale Historia
plotësuese nga interneti. Histori Arti
Tik

Hapi parë: Familjarizimi me kërkesat e punës

Klasa ndahet në grupe me çifte dhe njihen me kërkesat e punës.
Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore, lidhur me:
• kushtet natyrore, pasuritë mbi dhe nëntokësore;
• historikun e popullimit, përbërjen, dendësinë;
• të ardhurat për frymë, komunikacionin,transportin, shpërndarjen e sektorëve të ekonomisë.
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Europës Perëndimore dhe disa të tjerë të Europës Ishullore, duke
respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.
Hapi dytë: Puna e drejtpërdrejtë

Nxënësit plotësojnë hartat politike skicë të Rajonit të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore në mënyrë të
pavarur, duke shfrytëzuar materialet dhe njohuritë e marra më parë. Gjithashtu ato realizojnë një përmbledhje
me shkrim të: kushteve natyrore, historikun e popullimit të këtyre rajoneve dhe veçoritë e zhvillimit ekonomik
të tyre.
85
Hapi i tretë: Vlerësimi
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Europës
Perëndimore dhe Europës Ishullore;
- gjykimi i modelit zhvillimor të rajonit të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore;
- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis
Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore.
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohet
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Në veri të Europës

2.13 Europa Veriore. Kushtet natyrore dhe harta politike ndodhin shumë dukuri gjeografike të
ndryshme nga rajonet e tjera. Kujtoni disa
nga këto dukuri dhe diskutoni në klasë
(gejzerët p.sh.).
Nxënësi/ja: Skandinav
• përcakton pozitën gjeografike, vijën bregdetare të rajonit Tokë e akullt
të Europës Veriore; Fjorde
• përshkruan kushtet natyrore të rajonit të Europës Veriore; Suomi
• analizon hartën politike të Europës Veriore. EFTA

materiale plotësuese, foto të ndryshme. Historia
Histori arti
Tik
Ndërtimi i njohurive: Lexim, përmbledhje dyshe
Përforcimi: Diagrami i Venit
86

Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojmë gjatë
Nxënësit rikujtojnë dhe një herë të gjitha ato njohuri që kanë rreth veçorive natyrore të Europës Veriore dhe
potencialet që ajo ofron për zhvillim. Kjo realizohet nëpërmjet termave paraprakë, kështu mësuesi/ja shkruan
disa terma në dërrasën e zezë dhe nxënësve i lihen në dispozicion disa minuta që të realizojnë një përshkrim
të shpejtë të tyre:

Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në nëntema dhe nxënësit do
të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të
nëntemës, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për nëntemën. Rolet ndryshojnë. Për nëntema të ndryshme
përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa prezantimesh në çifte kërkon
vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët e
sugjeruar mund të jenë si më poshtë:
Çifti i parë: Paragrafi I: pozita gjeografike; Paragrafi II: vija bregdetare;
Çifti i dytë: Paragrafi I: format e relievit; Paragrafi II: hidrografia;
Çifti i tretë: Paragrafi I: veçoritë e klimës; Paragrafi II: bota e gjallë;
Çifti i katërt: Paragrafi I: shtetet që bëjnë pjesë në të; Paragrafi II: historiku i shteteve;
Përforcimi: Diagrami i Venit

Nxënësit nxiten të gjejnë të përbashkëtat e ndryshimet mes rajonit të Europës Perëndimore me Europën
Veriore:
EUROPA PERËNDIMORE TË PËRBASHKËTAT EUROPA VERIORE

- klima tipike mesatare oqeanike; - janë pjesë e Europës; - klima është tipike oqeanike;
- toka pjellore; - kanë dalje në det; - 12 % e zënë akullnajat, prandaj
- shumëllojshmëri formash relievi, - brigjet detare të copëtuara; quhet toka e akullt;
lartësia jo shumë e madhe; - hidrografi të pasur... - lartësia e relievit deri 2500 m;
- mbizotëron bimësia e kultivuar, por - mbizotërojnë pyjet konifere;
takojmë dhe pyjet halore dhe fletëgjerë - takojmë dhe tundrën etj.;
- të gjitha shtetet e rajonit janë anëtare - jo të gjitha vendet e rajonit janë
të BE-së... anëtare të BE-së...
Plotësimi i diagramit të Venit mund të ketë pamjen e mësipërme.
87
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Ngjarjet më të vjetra të

2.14 Popullsia dhe ekonomia e Europës Veriore popullit skandinav janë të lidhura me vikingët,
banorët e parë të këtyre viseve. Në shekujt
VII-XI, vikingët njiheshin si lundrues të
mëdhenj, të cilët lundronin jo vetëm në Detin
e Veriut, por në të gjitha detet e Europës.
Legjendat e vikingëve flasin për arritjen e tyre
në brigjet e kontinentit amerikan 500 vjet para
Kolombit. Çfarë tregon kjo?
Nxënësi/ja: planifikim i centralizuar
• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së Groenlanda autonome
rajonit të Europës Veriore; Laponët
• evidentoni elemente e përbashkëtat kulturore të Eskimezët
Europës Veriore;
Europës Veriore.
Histori arti
Tik


Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohen gjatë
‒Imagjinoni dhe përshkruani dhe një herë rrugën që ndoqi Kolombi, cilat ishin arsyet të cilat e nxitën këtë
ekspeditë?

– Cilat janë disa nga veçoritë e popullimit të Europës Veriore?

– Gjeni karakteristikat e gjuhës dhe besimeve në këtë rajon.
– Si ka ndikuar klima në vendosjen e popullsisë dhe zhvillimin e ekonomisë së rajonit?
88
– Cilat janë sektorët kryesorë të zhvillimit të ekonomisë dhe karakteristikat e tyre?
Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me një bisedë rreth raportit klimë – popullim – zhvillim
ekonomik, si është organizuar ky trekëndësh dhe a ka ndikuar klima në zhvillimin e popullimit dhe të ekonomisë
në Rajonin e Europës Veriore.

Në fund të orës mësimore nxënësve u jepet detyrë që të plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Bujqësia
Industria
Turizmi
Transporti
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni faktin se si modeli ekonomik i ekonomisë liberale të kombinuar me
planifikimin e centralizuar është suksesi i ekonomisë së Vendeve Skandinave.
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Shtetet e Europës

2.15 Europa Qendrore. Kushtet natyrore dhe harta politike Qendrore janë anëtare të Bashkimit
Europian.
Përmendni këto shtete.
Nxënësi/ja: Europa Qendrore
• përcakton pozitën gjeografike, vijën bregdetare të rajonit të kushtet natyrore
Europës Qendrore; bota e gjallë
• përshkruan kushtet natyrore të rajonit të Europës Qendrore;
• analizon hartën politike të Europës Qendrore.
Histori arti
Tik

89

kësaj ore mësimore. Kështu nxënësi evidentojnë disa nga shtetet të cilat janë pjesë e rajonit, duke parë hartën
i evidentojnë ato në hartë dhe përcaktojnë disa nga njohuritë që ato kanë rreth këtyre njësive.

Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më
parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet
punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon
për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta.
Paragrafët e sugjeruar nga mësuesi/ja janë si më poshtë:
- Pozita gjeografike e rajonit dhe shtetet që ndodhen në këtë rajon;
- Karakteri i vijës bregdetare;
- Relievi i rajonit të Europës Qendrore;
- Hidrografia e rajonit;
- Klima e rajonit dhe karakteristikat e saj;
- Bota e gjallë.

- pozitën gjeografike të rajonit të Europës Qendrore;
- fushat dhe malet;
- shpërndarjen e botës bimore
- lumenjtë;
- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj.
90
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rajoni i Europës Qendrore

2.16 Popullsia dhe ekonomia e Europës Qendrore ka një identitet historik dhe kulturor të hershëm.
Çfarë dini për elementet kulturore të Europës
Qendrore (universitetet, muzika, letërsia)?
Nxënësi/ja: Dendësi
• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së Grupi ugrofin
rajonit të Europës Qendrore; Grupin baltik
• evidenton elemente të përbashkëta kulturore të
Europës Qendrore;
Europës Qendrore.
Tik


Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojë gjatë
kësaj ore mësimore. Kështu nxënësve u paraqitet një video me pamje disa qytete të Europës Qendrore, si:
Pragë, Budapest, Varshavë etj. dhe u lihet disa minuta kohë që të rikujtojnë e të shprehin të gjitha njohuritë që
ato kanë rreth tyre, nga pikëpamja ekonomike, politike dhe shoqërore.

Mësuesi/ja drejton disa pyetje se ku do të përqendrohen nxënësit gjatë leximit të temës së re mësimore.
– Cilat janë veçoritë e popullimit dhe tiparet demografike në Europën Qendrore?
– Si paraqiten karakteristikat e përgjithshme të ekonomisë në këtë rajon?
– Cilat janë degët e zhvillimit të ekonomisë në rajonin e Europës Qendrore?
Nxënësit të ndarë në grupe fillojnë të lexojnë duke mbajtur shënime, mbi pyetjet që iu drejtuan. Në dërrasën e
zezë, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal. Pasi mbarojnë leximin, nxënësit lexojnë shënimet e mbajtura
dhe me të dhënat e tyre, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal dhe me informacionin shtesë të tij apo ato që
nxënësit mund të kenë anashkaluar. Diagrami do të ketë këtë pamje:
91
EUROPA QENDRORE
POPULLSIA DHE EKONOMIA
Veçoritë e Karakteristikat Bujqësia / blegtoria Industria Sektori i tretë

popullimit ekonomike
- popullsia rreth - është i pasur - Bujqësia është një - bazohet - Turizmi është i
71,5 milionë me burime natyrore, nga degët kryesore në pasuritë zhvilluar sidomos
banorë; si: qymyrgur, të ekonomisë së nëntokësore, si: në Çeki;
- aktualisht lindjet boksite, hekur, vendeve të rajonit; bakër, qymyrgur, - burimet
më të pakta se metale me ngjyra, - 50% e të gjithë boksite, argjend, hidrominerale,
vdekjet; si dhe me pyje, sipërfaqes plumb, zhivë, gaz si ato të Karlo-
- emigrim masiv i kullota dhe ujëra të së rajonit është natyror etj.; Vivarit (Çeki)
popullsisë; bollshme; sipërfaqe bujqësore, - investimet e përbëjnë një rajon
- shpërndarja e - pas LII Botërore është punësuar 14% huaja; të rëndësishëm të
popullsisë është e deri në fillim të e popullsisë; - përmendim turizmit kurativ e
pabarabartë; viteve 1990 ekonomi - Blegtoria SKODA, TATRA relaksues.
- qytetet kryesore e centralizuar; merret me rritjen si marka të
të rajonit: Pragë, - pas viteve 1990 e gjedhëve, derrit, rajonit;
Budapest, ekonomi e tregut të bagëtive të imëta e - industria e
Varshavë, Rigë, lirë; ……. kuajve dhe peshkim; birrës (Pilsen në
Vilnius, Talin, - ndarja e tokës në Çeki), prodhimi i
Bratislavë; ngastra të vogla ka qeramikës,
- shumica popullsia penguar rendimentin xhamit, veglave
është e besimit në këtë sektor…… muzikore dhe
katolik; i sallamit të
famshëm
hungarez……

tabelën e mëposhtme:

Bujqësia
Industria
Turizmi
Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një hartë skicë të vendeve të Europës Qendrore dhe vendosni në të
të gjitha zonat mineralmbajtëse dhe sektorët ekonomikë që janë zhvilluar në gjithsecilin rajon.
92
Tema mësimore: Veprimtari praktike 4 - Situata e të nxënit: Ju tashmë keni

Rajoni i Europës Veriore dhe i Europës Qendrore marrë njohuri të mjaftueshme rreth
Rajonit të Europës Veriore dhe Europës
Qendrore, veçorive natyrore të tyre
dhe veçorive të popullimit e zhvillimit
ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari
praktike ku të thellohemi më shumë rreth
këtyre rajoneve.
Nxënësi/ja: Europa Veriore
• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Europa Qendrore
Europës Veriore dhe Europës Qendrore; Veçori popullimi
• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit; Zhvillim ekonomik
• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të Veçori natyrore
ekonomisë; Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme Harta skicë
rreth Rajonit të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, Perspektivë zhvillimi
veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit
ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të
thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve;
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Europës
Veriore dhe Europës
Qendrore, duke sistemuar ngjashmëritë dhe dallimet midis
tyre.
plotësuese nga interneti. Tik


Klasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.
Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Europës Veriore dhe Europës Qendrore, lidhur me:
93
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Europës Veriore dhe Europës Qendrore, duke respektuar kriterin
gjuhësor dhe gjeografik.

Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Europës Veriore dhe Europës Qendrore, duke shfrytëzuar bazën e të
dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Europës Veriore
dhe Europës Qendrore;
- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;
Europës Veriore dhe Europës Qendrore.
94

2.17 Europa Lindore. Kushtet natyrore dhe harta Në Europën Lindore ka konflikte të
politike ndryshme. Republikat autonome në periferi
2.18 Popullsia dhe ekonomia e Europës Lindore të Federatës Ruse përpiqen të arrijnë
statusin e shtetit të pavarur, pra të shkëputen
nga Rusia. Shembulli më tipik është ai i
popullit të Çeçenisë. Rusia është një vend
shumëkulturor, por njëherësh përmendet
edhe për nacionalizmin e vet tipik. Këtë e
dëshmojnë edhe ngjarjet e kohëve të fundit në
Ukrainë, aneksimi i
Krimesë etj. Çfarë dini ju për këto ngjarje? Po
për zhvillimin ekonomik të rajonit, a e dini se
malet Urale kanë pothuajse në ndërtim të tyre
të gjithë tabelën e Mendelejevit, si ndikon kjo?
Nxënësi/ja: Kushtet natyrore
• përcakton pozitën gjeografike, vijën bregdetare të rajonit Hartë politike
të Europës Lindore; Pozita gjeografike
• përshkruan kushtet natyrore të rajonit të Europës Popullsi
Lindore; Dendësi
• analizon krijimin e hartës politike të Europës Lindore; Transport
• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së Industri
rajonit të Europës Lindore; Blegtori
• evidenton elemente të përbashkëta kulturore të
Europës Lindore;
Europës Lindore.
Tik


Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë
– Cilat janë disa nga shtetet që bëjnë pjesë në Europën Lindore?
– Duke parë hartën fizike të rajonit të Europës Lindore, evidentoni disa nga format e relievit që mbizotërojnë në të.
– Si paraqitet zhvillimi ekonomik dhe i popullsisë në këto territore?
– Çfarë njohurish keni ju për to?
Nxënësit duke parë hartën fizike të Europës evidentojnë disa nga format e relievit që mbizotërojnë në Europën
95
Lindore. Gjithashtu nxënësit mund të shprehin të gjitha njohuritë që ata kanë rreth këtij rajoni, qoftë për nga
pikëpamja e popullsisë, por dhe zhvillimi ekonomik.

Për çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, popullimin dhe zhvillimin ekonomik
të rajonit Europës Lindore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:
• R, relievi ndeshin në libër forma të ndryshme të relievit dhe i evidentojnë ato në hartën fizike të Europës Lindore;
• BB, ku ndeshin informacion për botën bimore të rajonit;
P- Pozita R – relievi K- klima H– BB – bota SH- shtetet Pop – Eko - ekonomia

gjeografike hidrografia bimore popullsia
- në V laget - Përbëhet - Mbizotëron - lumi Vollga; - Bimësia - Federata - rreth 170 - 1917-1991 në
nga Oqeani i nga hapësira klima - lumi Dnjepër; e shkurreve Ruse; milionë rrugën e zhvillimit
Ngrirë i Veriut; të kontinentale - lumi Don; mesdhetare; - Ukrainë; banorë; ekonomiko-
- në L malet pafundme - takohet - lumi Peçorra; - bimësia e - Bjellorusi; - shpërndarje shoqëror të tipit
Urale dhe fushore (Fusha dhe klima - lumi Ural tundrës; - Moldavi. e pabarabartë socialist;
lumin Ural; Ruse); subtropikale - lumi Dvina - pyjet e popullsisë; - sot liberalizimi
- në JL - sistemet mesdhetare Veriore, konifere; - dendësia i ekonomisë dhe
kodrat e kodrinore të …… Dvina - pyje të mesatare zgjerimi i
Kazakistanit, Valdajit; Perëndimore; përziera … 62 b/km²; marrëdhënieve
Ultësirën e - malet Urale; - liqenet - zhvillimi i me BE-në hap
Kaspikut e - malet Ladoga dhe industrisë perspektiva të reja
deti Kaspik; Kaukaze…. Onega … ndikoi në për
- në J malet procesin e vendet e këtij
Kaukaze si urbanizimit; rajoni të madh;
kufi me Azinë; - qytetet - bujqësi, blegtori,
- në JP deti kryesore: peshkim, turizëm,
i Zi dhe deti Moska, Shën- industri druri.
Azov; Petërburgu, Rajonet kryesore
- në P Fusha Kievi, Minsku, ekonomike: rajoni i
Gjermano- Kishinjevi Moskës, rajoni
Polake ………. veriperëndimor
dhe malet (Shën-Petërburgu,
Karpate; Novgorod,
- në VP Pskov) dhe
Finlandë, rajoni i Uraleve
Norvegji (Mgnetogorsk,
dhe vendet Çeliabinsk,
Baltike. Nizhni-Tagill)...
96
Në përfundim, nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme dhe evidentojnë në hartë:
- pozitën gjeografike të Europës Lindore;
Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Bota e gjallë Klima
Bujqësia
Industria
Turizmi
Transporti
Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni ekonominë e Europës Lindore me ekonominë e Europës Perëndimore,
duke e lidhur dhe me nivelin e jetesës së popullsisë.
97
Lënda:
Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Shkalla: VI Klasa XII
Gjeografi
Tema mësimore: Përsëritje 2 - Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe kemi
Europa Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe marrë njohuri rreth veçorive natyrore, zhvillimeve
Veriore ekonomike dhe demografike të rajoneve të
Europës: Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe
Veriore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë
këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme
gjatë kësaj ore përsëritjeje.
Nxënësi/ja: Rajon
• njeh konceptet kryesore; Pozitë gjeografike
• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në Hidrografi
gjithsecilin prej rajoneve te Europës: Perëndimore, Reliev
Ishullore, Qendrore dhe Veriore; Klimë
• evidenton saktë pozitën gjeografike të Europës Botë bimore
Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore Botë shtazore
• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë Popullim
e formave të tij në rajonet e Europës Perëndimore, Sektorë të zhvillimit ekonomik
Ishullore, Qendrore dhe Veriore;
• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto
rajone dhe karakteristikat e tyre;
• vlerëson zhvillimet demografike në këto rajone;
• fiton aftësi të orientimit në hartë.
• shpreh lirshëm mendimin e tij.
Tik

Faza e parë
liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave paraqitet
si më poshtë:
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të Europës Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,
liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.
ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit çdonjëri prej
anëtarëve të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
98
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Europës Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.
d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Europës Perëndimore, Ishullore, Veriore dhe Qendrore.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.
c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.
ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.
d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.
Faza e dytë
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që
u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të
rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u
realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
99
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Gadishulli i Ballkanit

2.19 Europa Mesdhetare. Kushtet natyrore dhe harta është pjesë e Europës Mesdhetare dhe
politike ka 12 shtete. Përmendni shtetet dhe
kryeqytetet e
Ballkanit.
Nxënësi/ja: Europa Mesdhetare
• përcakton pozitën gjeografike, vijën bregdetare të rajonit të Gadishulli Iberik, Apenin
Europës Mesdhetare; Ballkanik
• përshkruan kushtet natyrore të këtij rajoni; Mikroshtete
• analizon krijimin e hartës politike të Europës Mesdhetare.
Tik

Ndërtimi i njohurive: Kllaster
Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

- Në dërrasën e zezë shënohen të gjitha përgjigjet që japin nxënësit lidhur me situatën e të nxënit. Disa
përgjigje mund të jenë si më poshtë:
Greqi
Portugali
Shtete të Europës
Mesdhetare
Spanja
Kroaci
Itali
Ndërtimi i njohurive: Kllaster

Nxënësit lejohen për pak minuta të lexojnë mësimin e ri. Pas leximit klasa ndahet në 5 grupe dhe ndërkohë
mësuesi ndërton në dërrasën e zezë modelin e hartës së konceptit dhe nxënësit udhëzohen për plotësimin e
saj.
100
Grupi I: Pozita gjeografike e Europës Mesdhetare;
Grupi II: Relievi në Europën Mesdhetare;
Grupi III: Hidrografia në Europën Mesdhetare;
Grupi IV: Klima dhe bota bimore në Europën Mesdhetare;
Grupi V: Shtetet që janë pjesë e këtij rajoni.
Kllasteri mund të ketë pamjen e mëposhtme:
- fusha e Danubit të Poshtëm;

Lumenjtë
- Ultësira e Maricës;
- Ultësira Perëndimore e Shqipërisë…
Liqenet
- malet Pirenej; Detet
- malet Kantabride; Relievi Hidrografia

- Alpet Betike;
- Alpet Europiane
Europa Mesdhetare Klima
- mesdhetare, me dimër të
Pozita gjeografike Shtetet butë e të lagësht dhe verë
të nxehtë e të thatë
- shtrihet në formën e një harku; - Spanja e Portugalia (në gadishullin Iberik);

- nga oqeani Atlantik në brigjet - Italia (në gadishullin Apenin);
perëndimore të Spanjës e Portugalisë, - Sllovenia, Kroacia, Serbia, Mali i Zi,
deri në brigjet e Detit të Zi në lindje; Bosnjë-Hercegovina, Maqedonia, Shqipëria,
Kosova, Greqia, Bullgaria, Rumania e Turqia
europiane (në gadishullin Ballkanik).

Në përfundim nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme dhe evidentojnë në hartë:
- pozitën gjeografike të Europës Mesdhetare;
- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj..
Detyrat dhe puna e pavarur: Analizoni situatën politike të Ballkanit në perspektivën e anëtarësimit drejt
101
Bashkimit Europian (Maqedonia, Serbia, Shqipëria, Mali i Zi, Bosnjë-Hercegovina dhe Kosova).
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Qytetërimi i lashtë

2.20 Popullsia dhe ekonomia e Europës Mesdhetare europian lindi në Mesdhe. Çfarë dini për
qytetërimin e lashtë grek dhe romak?

Nxënësi/ja: Popullsia
• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së rajonit të Sektorët e ekonomisë
Europës Mesdhetare; Shtimi natyror
• evidenton elemente të përbashkëta dhe të veçanta të
kulturës së Europës Mesdhetare;
• analizon zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë së Europës
Mesdhetare.
Tik


kësaj ore mësimore. Krahas situatës të së nxënit paraqesim dhe disa foto të qyteteve kryesore të Europës
Mesdhetare për të parë njohuritë që kanë nxënësit rreth tyre, ata shkruajnë disa minuta rreth çështjeve të
mësipërme dhe në një moment të dytë lexojnë me zë atë që kanë shkruar.
102 103
Nxënësit do të lexojnë individualisht. Paraprakisht tema është ndarë në paragrafë nga mësuesi/ja, që gjithashtu
– Cilat janë disa nga veçoritë e popullimit të Europës Mesdhetare?
– Gjeni karakteristikat e gjuhës dhe besimeve në këtë rajon.
– Si ka ndikuar klima në vendosjen e popullsisë dhe zhvillimin e ekonomisë së rajonit të Europës Mesdhetare?
– Cilat janë sektorët kryesorë të zhvillimit të ekonomisë dhe karakteristikat e tyre?
Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me një bisedë rreth raportit klimë – popullim – zhvillim
ekonomik, a ka ndikuar klima në zhvillimin e popullimit dhe të ekonomisë në Rajonin e Europës Mesdhetare.

Në fund të orës mësimore nxënësve u jepet që të plotësojnë tabelën e mëposhtme.

Bujqësia
Industria
Turizmi
Transporti
Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën skicë të Europës Mesdhetare vendosni rajonet ekonomike dhe
qytetet kryesore.
103
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rusia është shteti me

2.21 Makrorajoni i Rusisë. Kushtet natyrore sipërfaqen më të madhe në botë dhe
shtrihet në
dy kontinente. Kujtoni disa nga elementet
gjeografike të Rusisë.
Nxënësi/ja: Rusia Europiane
• përcakton pozitën gjeografike të makrorajonit rus; Rusia Aziatike
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të makrorajonit rus;
• krahason kushtet natyrore të Rusisë Europiane me kushtet
natyrore të Rusisë Aziatike.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e botës, ndërkurrikulare:
Tik


kësaj ore mësimore. Kështu nxënësit evidentojnë disa nga njohuritë që kanë rreth makrorajonit rus dhe
mësuesi/ja shënon në dërrasën e zezë njohuritë e nxënësve:
Sipërfaqe shumë Shumëllojshmëri

e madhe klimash
Makrorajoni Rus
Pasuri të shumta Ndahet me Europën

minerale me malet Urale

Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, ku paraprakisht ai është ndarë në nëntema dhe nxënësit do të
vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të
104
Çifti i parë: Paragrafi I: karakteristikat natyrore; Paragrafi II: ndërtimi gjeologjik, relievi;
Çifti i dytë: Paragrafi I: veçoritë e Rusisë Europiane; Paragrafi II: veçoritë e Rusisë Aziatike;
Çifti i tretë: Paragrafi I: faktorët e formimit të klimës; Paragrafi II: ndikimi i klimës tek njeriu;
Çifti i katërt: Paragrafi I: hidrografia; Paragrafi II: bota bimore dhe shtazore.

Në përfundim nxënësit evidentojnë në hartë:
- pozitën gjeografike të makrorajonit rus;
- disa nga qytetet më kryesore të rajonit;
- zonat më të rëndësishme të zhvillimit ekonomik etj.
Detyrat dhe puna e pavarur: Plotësoni elementet fiziko-gjeografike në hartën fizike të tekstit.
105
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Historia e formimit të

2.22. Popullsia dhe ekonomia e Makrorajonit Rus shtetit rus është e gjatë dhe e ndërlikuar.
2.23. Zhvillimet aktuale gjeopolitike të Makrorajonit Rus Kujtoni nga historia si ka ardhur Rusia deri
në ditët tona, ndryshimet e hartës së saj
politike.
Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore
SHBA-ja dhe BRSS-ja u përballën në një
luftë të ftohtë. Çfarë dini për Luftën e Ftohtë
dhe a ka
sot një të tillë?
Nxënësi/ja: Pakica etnike
• përshkruan tiparet e përgjithshme të popullsisë dhe Çeçeni
ekonomisë ruse; KNER
• evidenton qytetin e Moskës si qendër urbane dhe zemër Traktati i Varshavës
të ekonomisë ruse; BRSS
• vlerëson pasuritë e shumta minerare, si bazë për
zhvillimin e ekonomisë industriale;
• përshkruan zhvillimin historik-territorial të Makrorajonit
Rus;
• shpjegon Rusinë e kohëve moderne në zhvillimet rajonale
dhe globale;
• analizon rolin lider të Rusisë në politikën botërore.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e botës, ndërkurrikulare:
Tik

kësaj ore mësimore. Ato diskutojnë rreth zhvillimit të Makrorajonit Rus dhe situatës aktuale të zhvillimeve
politike të Rusisë me vendet e rajonit e më gjerë.
106
mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr. 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende te
caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë formati A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Evidentoni veçoritë e përgjithshme të popullsisë, etnisë, gjuhës, fesë në Makrorajonin Rus;
Grupi i dyshave: Analizoni zhvillimin ekonomik të këtij makrorajoni dhe sektorët kryesorë të ekonomisë;
Grupi i treshave: Vlerësoni rolin gjeopolitik të Makrorajonit Rus;
Grupi i katrave: Analizoni disa nga problemet rajonale dhe globale;
Grupi i pesave: Diskutoni rreth rolit lider të Rusisë në politikën botërore.
Pasi lexojnë tekstin për t’iu përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje
e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjithë grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ ja ka
bërë. Më pas diskutohet me gjithë klasën.

Në fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Bujqësia
Industria
Shërbimet
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse pasuritë e shumta natyrore të Rusisë e justifikojnë shkallën e
zhvillimit ekonomik të saj.
107
Tema mësimore: Veprimtare praktike 5 - Situata e të nxënit: Ju tashmë keni

Rajoni i Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore marrë njohuri të mjaftueshme rreth
Rajonit të Europës Mesdhetare dhe
Europës Lindore, veçorive natyrore të
tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit
praktike, ku të thellohemi më shumë
rreth këtyre rajoneve.
Nxënësi/ja: Europë Mesdhetare
• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Europë Lindore
Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore; veçori popullimi
• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit; zhvillim ekonomik
• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë; veçori natyrore
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Europës harta skicë
Mesdhetare dhe Europës Lindore, duke sistemuar ngjashmëritë perspektivë zhvillimi
dhe dallimet midis tyre.
plotësuese nga interneti. Tik

Klasa ndahet në grupe dyshe, që njihen me kërkesat e punës.
Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, lidhur me:
• demografinë, popullsinë, përbërjen, dendësinë, të ardhurat për frymë;
• komunikacionin, transportin dhe shpërndarjen e sektorëve të ekonomisë.
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, duke respektuar
kriterin gjuhësor dhe gjeografik.
108
Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, duke shfrytëzuar bazën e të
Hapi III: Vlerësimi:

- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Europës Mesdhetare
dhe Europës Lindore;
Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore.
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rruga ujore më

2.24 Amerika. Pozita gjeografike dhe ndarja makrorajonale e rëndësishme në botë është Oqeani
Atlantik,
lumi Shën Lorenc, Misisipi, Gjiri i
Meksikës, Liqenet e Mëdha. Evidentojeni
atë në hartë.
Nxënësi/ja: Amerika Anglosaksone
• përcakton në hartën fizike të botës pozitën gjeografike të Latine
Amerikës Veriore; Kordilieret
• evidenton ndarjen makrorajonale të Amerikës dhe rajonet
natyrore të saj;
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Amerikës Veriore.
teksti Gjeografi 12, hartë fizike dhe politike e Amerikës së ndërkurrikulare:
Veriut, hartë fizike dhe politike e botës, materiale plotësuese. Historia
Tik
Përforcimi: Punë me hartën / Tabelë koncepti
109
kësaj ore mësimore. Kështu duke parë hartën fizike të Amerikës së Veriut, nxënësit nxiten të mendojnë rreth
veçorive natyrore të Rajonit të Amerikës së Veriut, klimës, shumëllojshmërisë së formave të relievit,
hidrografisë etj.

Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, që paraprakisht është ndarë në nëntema dhe nxënësit do të
vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të
Çifti i parë: Paragrafi I: karakteristikat natyrore të Amerikës së Veriut;
Paragrafi II: rajonet natyrore të Amerikës së Veriut;
Çifti i dytë: Paragrafi I: njësitë fizike të rajonit (malet, fushat, rrafshnaltat);
Paragrafi II: hidrografia e Amerikës së Veriut;
Çifti i tretë: Paragrafi I: faktorët e formimit të klimës në Amerikën e Veriut;
Paragrafi II: ndikimi i klimës te veprimtaria njerëzore;
Përforcimi: Punë me hartën / Tabelë koncepti

Në përfundim nxënësit evidentojnë në hartë elementet e mëposhtme dhe plotësojnë tabelën e konceptit:
- pozitën gjeografike të Amerikës së Veriut;
- fushat, malet, lumenjtë.
Klima Llojet Shtrirja gjeografike
Mjediset jetësore Llojet Shtrirja gjeografike
Hidrografia Lumenjtë Liqenet
110
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Amerika u zbulua nga

2.25 Popullsia dhe urbanizimi në Amerikën Veriore Kristofor Kolombi në vitin 1492 dhe filloi të
2.26 Shtetet e Bashkuara të Amerikës popullohet nga europianët. Çfarë dini për
identitetin historik dhe kulturor të Amerikës?
Historia e SHBA-së fillon me shpalljen e
pavarësisë më 4 korrik 1776, të trembëdhjetë
kolonive angleze që ndodhen në brigjet
atlantike të Amerikës së Veriut. Pas fitores në
luftën me Britaninë e Madhe në vitin 1787,
kongresi i SHBA-së miratoi Kushtetutën e
Federatës. President i parë i shtetit të ri u
zgjodh Xh. Uashington, emrin e të cilit mori
më 1800 kryeqyteti i vendit. Çfarë kujtoni nga
Kushtetuta e parë amerikane?
Nxënësi/ja: Eskimezët
• përshkruan historikun e popullimit të Amerikës Veriore; Indianët
• evidenton strukturat e popullsisë së Amerikës Veriore; Aztekët
• analizon tiparet e modeleve të ekonomisë së Amerikës Megalopol
Veriore; NAFTA
• vlerëson faktorët që kanë ndikuar në shkallën e Parku kombëtar i Jelloustonit
zhvillimit ekonomik të Amerikës Veriore; Nju-Jork
• përcakton pozitën gjeografike të Shteteve të Uashington
Bashkuara të Amerikës;
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Shteteve të
Bashkuara të Amerikës;
• analizon zhvillimet demografike dhe organizimin politik
të SHBA-së.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës së ndërkurrikulare:
Veriut, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
111

kësaj ore mësimore. Nxënësit kanë mjaftueshëm njohuri nga pikëpamja historike për sa i përket zbulimit të
Amerikës dhe historisë së zhvillimit të saj dhe fillimisht ato diskutojnë rreth këtyre njohurive. Pyetjet që ngrihen
për diskutim janë si më poshtë:
– Kur u zbulua Amerika?
– Cili ishte itinerari që ndoqi Kolombi për të arritur në Amerikë?
– Cilat ishin arsyet që ndikuan në këtë periudhë për realizimin e zbulimeve të mëdha gjeografike?
– Kur u shpall pavarësia e SHBA-së?
– Cilat ishin disa nga nenet që përmbante Kushtetuta e parë Amerikane?

mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr. 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende të
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Evidentoni historinë e popullimit të Amerikës së Veriut dhe prejardhjen e saj.
Grupi i dyshave: Analizoni disa nga tiparet e sotme të popullsisë së Amerikës së Veriut.
Grupi i treshave: Vlerësoni potencialet që ndikojnë në sektorët e zhvillimit ekonomik të këtij rajoni.
Grupi i katrave: Përcaktoni pozitën gjeografike dhe kushtet natyrore të SHBA-së.
Grupi i pesave: Analizoni historinë e popullimit të SHBA-së dhe tiparet e sotme të zhvillimit të saj.
Pasi lexojnë tekstin për t’ju përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje
përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehet në grupet e fillimit. Në grupet fillestare,
e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjitha grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ ja ka
bërë. Më pas diskutohet me gjithë klasën.

Në fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme:
Struktura e popullsisë Degët e ekonomisë Nëndegët e ekonomisë Rajonet

Etnike dhe fetare industriale
Gjinore Bujqësore
Vendbanimeve Shërbimet
Njësitë morfologjike Relievi Mjediset jetësore Shtrirja gjeografike
Detyrat dhe puna e pavarur: Si e komentoni shprehjen “Ëndrra amerikane”.
112
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Në SHBA gjenden shumë

2.27 Karakteristikat e ekonomisë së SHBA-së ndërmarrje të mëdha industriale të shpërndara
2.28 Amerika e Veriut në zhvillimet e sotme rajonale në
dhe globale botë, si “General Motors”, “Ford”, “Boeing”,
“Exxson”, “IBM”, “Mobil”, “Microsoft”,
“Dupont” etj. Çfarë dini për këto ndërmarrje?
Ekonomia e Amerikës së Veriut luan rol lider
në zhvillimet ekonomike globale, duke qenë në
konkurrencë me BE-në, Kinën dhe Japoninë.
Në cilat degë konkurron Amerika?
Nxënësi/ja: Globalizimi amerikan
• rendit disa tregues të zhvillimit ekonomik të SHBA-së; Liberalizëm ekonomik
• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin e madh Rajonet e specializuara
ekonomik të SHBA-së; PBB
• analizon tiparet e zhvillimit të ekonomisë bujqësore dhe Shkëmbime botërore
industriale të SHBA-së; Terrorizëm
• evidenton rajonet industriale dhe bujqësore sipas
specializimit;
• evidenton pozicionin ekonomik të Amerikës së Veriut
në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale;
• shpjegon faktorët që ndikojnë në fuqinë e saj
ekonomike botërore;
• analizon luftën ndaj terrorizmit si një nga sfidat në
zhvillimet e sotme rajonale dhe globale.
Veriut, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Fjali - koment

kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa terma, si: “General Motors”, “Ford”, “Boeing”, “Exxson”,
“IBM”, “Mobil”, “Microsoft”, “Dupont” dhe me to nxiten të realizojnë një krijim të shkurtër. Lihen të punojnë
disa minuta e më pas disa prej tyre lexojnë punën e realizuar.
113
Veprimtaria e nxënësve. SHBA-ja ka një ekonomi shumë të zhvilluar, ku industria luan një rol shumë të
rëndësishëm, në të janë ngritur filialet më të rëndësishme të industrisë si: “General Motors”, “Ford”, “Boeing”,
“Exxson”, “IBM”, “Mobil”, “Microsoft”, “Dupont”
Mësuesi/ja gjithashtu u drejton këto pyetje nxënësve, për të realizuar lidhjen me temën e re:
– Pse mendoni ju që SHBA-ja ka një ekonomi shumë të zhvilluar?
– Cilët janë disa nga faktorët që kanë ndikuar në këtë zhvillim?
– A mund të përmendni ju disa nga rajonet më të zhvilluara bujqësore–industriale në SHBA?

Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë:
Grupi I: Evidentoni potencialet ekonomike të SHBA-ve dhe faktorët që ndikojnë në këtë zhvillim;
Grupi II: Evidentoni rajonet gjeografike dhe sektorët e zhvillimet ekonomik në këto rajone;
Grupi III: Përcaktoni karakteristikat e zhvillimit të industrisë;
Grupi IV: Përcaktoni karakteristikat e zhvillimit të bujqësisë;
Grupi V: Përcaktoni zonat bujqësore në SHBA;
Grupi VI: Analizoni zhvillimet e sotme ekonomike;
Grupi VII: Diskutoni rreth terrorizmit dhe luftës ndaj tij.
Nxënësit diskutojnë brenda grupit temat e mësipërme dhe plotësojnë komentet për gjithsecilën fjali, mësuesi/
ja ndërton tabelën në dërrasë dhe nga një përfaqësues i grupit plotëson komentet, një model i sugjeruar
paraqitet më poshtë:
Fjali Koment
Faktorët e zhvillimit ekonomik ➢ pozita gjeografike e përshtatshme dhe pasuritë e shumta
natyrore;
➢ imigracioni i madh i popullsisë nga të gjitha kontinentet;
➢ revolucionet në teknologji, tregu i gjerë i brendshëm dhe ai
ndërkombëtar;
➢ mungesa e marrëdhënieve parakapitaliste etj.
Rajonet gjeografike ➢ Rajoni Verilindor
➢ Rajoni Jugor
➢ Rajoni Perëndimor
Ekonomia industriale ➢ është shteti më i fuqishëm industrial në botë;
➢ diversiteti i konsiderueshëm (strukturë komplekse);
➢ kapacitetet e reja nga më prodhimtaret në botë;
➢ avancimi i shpejtë i teknologjisë mbi bazën e kërkimeve të
thelluara shkencore etj.
Ekonomia bujqësore ➢ fusha pjellore;
➢ klimë të butë;
➢ ujëra të bollshme dhe rrugë lumore;
➢ niveli i lartë i mekanizmit, kimizimit dhe modernizimit të
bujqësisë etj.
Zonat bujqësore ➢ zona e grurit
➢ zona e pambukut
➢ zona e prodhimeve
➢ zona e Kalifornisë
➢ zona e Floridës
114
Zhvillimet e sotme ekonomike ➢ rritja e niveleve teknike dhe teknologjike
➢ sistemet kompjuterike dhe informatike;
➢ sistemet e transmetimit të informacioneve;
➢ robotizimi i proceseve teknologjike;
➢ investime të mëdha janë përqendruar në sistemet vaditëse
dhe rritjen e mekanizimit të bujqësisë etj.
Lufta ndaj terrorizmit ➢ së pari, krijimi i një aleance mbarëbotërore ndaj rrezikut
terrorist me mbështetje të gjithanshme, pa rezerva, ndaj
vendeve mbështetëse;
➢ së dyti, vendosja e paqes dhe standardeve demokratike në
të gjitha ato vende, të cilat kanë shërbyer si bazë e tyre, në
cilindo vend të botës.

Në fund të orës së mësimit, nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:
Zonat bujqësore Specializimi Shtrirja Rajonet Specializimi Shtrirja

gjeografike industriale gjeografike
Zona e grurit Rajoni Verilindor
Zona e pambukut Rajoni Perëndimor
Zona e blegtorisë Rajoni Jugor
Zona e Kalifornisë
Zona e Floridës
Detyrat dhe puna e pavarur: Grumbulloni informacion për sulmet terroriste në SHBA dhe vende të tjera.
115
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë

Veprimtari praktike - Rajoni i Amerikës së Veriut njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të
Amerikës së Veriut, veçorive natyrore të
tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit
praktike, ku të thellohemi më shumë rreth
këtij rajoni.
Nxënësi/ja: Amerika e Veriut
• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike veçori popullimi
të Amerikës Veriore; zhvillim ekonomik
• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit; veçori natyrore
• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të harta skicë
ekonomisë; perspektivë zhvillimi
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të
Amerikës Veriore, duke sistemuar ngjashmëritë dhe dallimet
midis tyre.
teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e ndërkurrikulare:
Amerikës së Veriut, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia
Historia 11, materiale plotësuese nga interneti. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Klasa ndahet në grupe dyshe dhe njihet me kërkesat e punës.
Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Amerikës së Veriut, lidhur me:
• të ardhurat për frymë, komunikacionin, transportin, shpërndarjen e sektorëve të ekonomisë.
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Amerikës së Veriut, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe
gjeografik.

Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Amerikës së Veriut, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më
përpara nga njohuritë e marra.
116
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Amerikës së Veriut;
Amerikës së Veriut dhe Europës.
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Amerika Qendrore

Amerika Qendrore. Kushtet natyrore është ura lidhëse ndërmjet Amerikës së
Veriut dhe Amerikës së Jugut, ndërsa
istmi i Panamasë lidh Oqeanin Atlantik me
atë Paqësor. Evidentojeni këtë nëpërmjet
hartës.
Nxënësi/ja: Istmi
• përcakton pozitën gjeografike të Amerikës Qendrore; Llojet e tokave
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Amerikës Nënrajoni ishullor i Karaibeve
Qendrore dhe të nënrajonit ishullor të Karaibeve;
• vlerëson turizmin si degën bazë të nënrajonit ishullor të
Karaibeve.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës ndërkurrikulare:
Qendrore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

117

Amerika Qendrore është ura lidhëse ndërmjet Amerikës së Veriut dhe Amerikës së Jugut, ndërsa istmi i
Panamasë lidh Oqeanin Atlantik me atë Paqësor. Evidentojeni këtë nëpërmjet hartës.

Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej katër anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më
parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë, secili prej nxënësve do të bëhet
- Pozita gjeografike e rajonit të Amerikës Qendrore;
- Llojet e tokave të Amerikës Qendrore;
- Veçoritë e nënrajonit ishullor të Karaibeve;
- Potenciali turistik që ofron rajoni i Amerikës Qendrore.

Në përfundim të orës mësimore, nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:
Pozita Vija bregdetare Relievi Tokat Hidrografia Bota e gjallë

gjeografike
Detyrat dhe puna e pavarur: Amerikano-veriorët e pëlqejnë shumë klimën dhe plazhet e Amerikës Qendrore
dhe kalojnë pushimet aty. Krijoni një guidë turistike me vende piktoreske, plazhe nga ky rajon, duke argumentuar
pse këto destinacione duhen eksploruar.
118
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Kulturat azteke dhe

2.30 Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Qendrore maja në Meksikë janë dëshmi e një zhvillimi
2.31 Meksika. Kushtet natyrore të hershëm ekonomik e shoqëror të këtij
rajoni.
Meksika, Portugalia, Belize, Venezuela,
Kosta Rika, Guatemalë, Hondurasi,
Nikaragua, El Salvador, Kolumbia. Cilat
nga këto shtete nuk i përkasin Amerikës
Qendrore?
Nxënësi/ja: Popullsi
• përcakton veçoritë e popullsisë së Amerikës Qendrore; Shpërndarje e pabarabartë
• përshkruan shtetet e Amerikës Qendrore dhe ekonominë Maquiladoras
e tyre; NAFTA
• analizon shpërndarjen e popullsisë së Amerikës Meksiko
Qendrore;
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Meksikës;
• evidenton disa nga veçoritë e përgjithshme të popullsisë
dhe urbanizimit të Meksikës;
• shpjegon shpërndarjen e popullsisë së Meksikës;
• vlerëson ekonominë e Meksikës si model suksesi i
rajonit të Amerikës Qendrore.
Qendrore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: Përmbledhje e strukturuar
Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dyshe

kësaj ore mësimore, kështu në këtë mënyrë zhvillohet një bashkëbisedim i shkurtër dhe rikujtim i njohurive për
sa i përket kulturave azteke. Për t’i bërë nxënësit të fillojnë të mendojnë për temën e për t’u ngjallur kureshtjen,
mësuesi/ja shtron pyetjen:
119
– A flasim për zhvillim ekonomik dhe vazhdimësi të kulturës maja e azteke në vendet e Amerikës Qendrore?
– Meksika, Portugalia, Belize, Venezuela, Kosta Rika, Guatemalë, Hondurasi, Nikaragua, El Salvador,
Kolumbia. Cilat nga këto shtete nuk i përkasin Amerikës Qendrore?
Mësuesi/ja në këtë moment fton nxënësit të kthehen nga shoku i bankës e të diskutojnë përgjigjen e pyetjes
së shtruar. Disa dyshe japin përgjigje, të tjerë plotësojnë.

Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragrafë dhe nxënësit do
paragrafit, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për
paragrafë të ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa
paragrafësh kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë
përvetësimin. Paragrafët sugjerohen të jenë si më poshtë:
Paragrafi I: Veçoritë e popullsisë në Amerikën Qendrore;
Paragrafi II: Zhvillimi ekonomik i Amerikës Qendrore;
Paragrafi III: Shtetet përbërëse të Amerikës Qendrore;
Paragrafi IV: Shpërndarja e popullsisë në Amerikën Qendrore;
Paragrafi V: Kushtet natyrore të Meksikës;
Paragrafi VI: Tiparet e popullsisë dhe shpërndarja gjeografike në Meksikë;
Paragrafi VII: Tiparet e ekonomisë dhe shpërndarja gjeografike e degëve të saj në Meksikë.

Në përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelat e koncepteve:
Zona hipsometrike dhe veprimtaria që kryejnë në Amerikën e Qendrore:
Zonat bujqësore Specializimi Shtrirja gjeografike
Ekonomia e Meksikës:
Ekonomia bujqësore
Ekonomia industriale
- pozitën gjeografike të rajonit të Amerikës Qendrore;
- fushat dhe malet;
- shpërndarjen e botës bimore
- lumenjtë;
Detyrat dhe puna e pavarur:

120
Tema mësimore: Përsëritje 3 - Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe

Amerika e Veriut dhe Amerika Qendrore kemi marrë njohuri rreth veçorive natyrore,
zhvillimeve ekonomike dhe demografike
të rajoneve të Amerikës së Veriut dhe
Amerikës Qendrore. Le të shohim se sa të
qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet
veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj ore
përsëritjeje.
Nxënësi/ja: Rajon
• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në gjithsecilin prej Hidrografi
rajoneve të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore; Reliev
• evidenton saktë pozitën gjeografike të të Amerikës së Veriut Klimë
dhe Amerikës Qendrore; Botë bimore
• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave të Botë shtazore
tij në rajonet e të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore; Popullim
• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe Sektorë të zhvillimit ekonomik
karakteristikat e tyre;
• fiton aftësi të orientimit në hartë;
Veriut dhe Amerikës Qendrore, materiale plotësuese Historia
Tik
Zhvillimi i qëndrueshëm,
Ndërvarësia
Mjedisi
Faza e parë
si më poshtë:
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore.
121
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëve
të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.
.
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;
Faza e dytë
rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët e
Faza e tretë
122
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Portofoli nënkupton detyrat/

Vlerësim dosjeje. Periudha e parë shtator – dhjetor punët më të mira tuaja gjatë një periudhe
tremujore. Le të shikojmë dhe të vlerësojmë ato
çka ju keni bërë gjatë kësaj periudhe.
Nxënësi/ja: Periudhë
• demonstron përdorimin e një llojshmërie të mjeteve, Dosje
mënyrave dhe proceseve për të menduarit kritik, Vlerësim
zgjidhjen e problemit dhe marrjen e vendimeve; Organizim
• analizon situata të ndryshme duke përdorur hipoteza
të qëndrueshme dhe të besueshme gjatë procesit të të
menduarit, të zbatimit dhe mekanizmave të marrjes së
vendimeve;
• shfaq aftësi të evidentojë dilema, dyshime, t’i rendisë
problemet, si dhe propozon një gjerësi zgjidhjesh;
• paraqet në forma të ndryshme (poster, fletëpalosje,
moket, pptx) detyrat e periudhës;
• vlerëson veten dhe shokun.
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, dosjet dhe ndërkurrikulare:
detyrat e periudhës. Gjuhët dhe komunikimi
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: Diskutimi
Ndërtimi i njohurive: Turi i galerisë
Përforcimi: Konkurs

Portofoli nënkupton detyrat/punët më të mira tuaja gjatë një periudhe tremujore. Le të shikojmë dhe të
vlerësojmë ato çka ju keni bërë gjatë kësaj periudhe. Në këtë fazë nxënësit tregojnë në mënyrë të përmbledhur
mënyrën se si i kanë realizuar detyrat dhe punët që përmban portofoli i tyre në lëndën e gjeografisë.

Nxënësit ekspozojnë punimet e tyre, në këtë mënyrë ato shikohen nga shokët e tyre dhe prezantohen nga
vetë nxënësit.
Nxënësit në dyshe me shokun e bankës vlerësojnë portofolin e njëri-tjetrit.
123
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Ju tashmë keni

Veprimtari praktike 7 - Rajoni i Amerikës Qendrore marrë njohuri të mjaftueshme rreth
Rajonit të Amerikës Qendrore, veçorive
natyrore të saj dhe veçorive të popullimit
e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një
shumë rreth këtij rajoni.
Nxënësi/ja: Amerika Qendrore
• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Veçori popullimi
Amerikës Qendrore; Zhvillim ekonomik
• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit; Veçori natyrore
• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë; Harta skicë
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Amerikës Perspektivë zhvillimi
Qendrore.
Amerikës Qendrore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia
Ndërvarësia
Mjedisi


Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Amerikës Qendrore, lidhur me:
• të ardhurat për frymë, komunikacionin, transportin, shpërndarjen e sektorëve të ekonomisë.
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Amerikës Qendrore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe
gjeografik.
124
Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Amerikës Qendrore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më

- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Amerikës Qendrore;
Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore.
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Amerika e Jugut

Amerika Jugore. Kushtet natyrore është kontinenti i kontrasteve të mëdha të
peizazhit. Çfarë elementesh gjeografike të
peizazhit kujtoni nga Amerika e Jugut?
Nxënësi/ja: Pllajat e mëdha Qendrore
• përcakton në hartën fizike të botës pozitën gjeografike të Rrafshnalta e Patagonisë
Amerikës Jugore; Pellgu i Amazonës
• evidenton rajonet fiziko-gjeografike të Amerikës Jugore;
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Amerikës Jugore.
Jugore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

125
Ata evidentojnë një lum të rëndësishëm të rajonit, një shkretëtirë dhe një varg malor.

- Pozita gjeografike e rajonit të Amerikës Jugore;
- Rajonet fizike të Amerikës së Jugut;
- Hapësirat e mëdha në jug ose ultësira Kako;
- Potenciali hidrik i Amerikës së Jugut.

Nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:
Pozita gjeografike Relievi Klima Hidrografia Mjediset jetësore

- pozitën gjeografike të rajonit të Amerikës së Jugut;
- fushat, malet, lumenjtë etj..
Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës Veriore me kushtet natyrore të Amerikës
Jugore.
126
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Qytetërimet më të

2.33 Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Jugore hershme të territoreve të Amerikës së
2.34 Veprimtaritë ekonomike të Amerikës Jugore Jugut ishin majat, inkasit dhe aztekët.
Kujtoni shkallën e zhvillimit të këtyre
fiseve.
Amerika e Jugut ka kushte natyrore të
larmishme, klimë të shumëllojshme,
pyje të shumta, pampat, rrjet të pasur
hidrik. Cilat degë të ekonomisë mund
të zhvillohen në shtetet e Amerikës së
Jugut?
Nxënësi/ja: Qytetërimi maja
• përshkruan historinë e popullimit të Amerikës së Jugut; Inkas
• shpjegon zhvillimet e sotme demografike në Amerikën e Jugut; Aztekët
• analizon tiparet e urbanizimit në Amerikën e Jugut; Indigjenë
• përshkruan tiparet e bujqësisë latino-amerikane, duke nxjerrë Latifondët
në pah atë të latifondeve; Kafe
• analizon shkallën e zhvillimit të industrisë së vendeve të
Amerikës së Jugut;
• vlerëson perspektivën e zhvillimit të industrisë së Amerikës
Jugut.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës së Jugut, ndërkurrikulare:
materiale plotësuese, foto të ndryshme. Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: Parashikimi me terma paraprakë
Përforcimi: Shkrim i lirë

Parashikimi: Parashikimi me terma paraprakë
kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën
e të nxënit. Ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë.
127
Ndërtimi i njohurive: Fjali – koment
Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë:
Grupi I: Historia e popullimit dhe qytetërimet e vjetra në Amerikën e Jugut;
Grupi II: Veçoritë e sotme të popullimit në Amerikën e Jugut;
Grupi III: Urbanizimi i sotëm në Amerikën e Jugut;
Grupi IV: Ekonomia bujqësore në Amerikën e Jugut;
Grupi V: Zhvillimi industrial në Amerikën e Jugut.
FJALI KOMENT
Popullimi në ➢ Qytetërimi maja;
Amerikën e Jugut ➢ Qytetërimi aztek;
➢ Qytetërimi inkas etj..
Veçoritë e sotme të ➢ Popullsia e Amerikës Latine sot përbëhet në 1/3 nga të bardhët;
popullimit ➢ 1/3 përbëhet nga indosit indigjenë dhe metisët;
➢ 1/3 nga të zinjtë, si dhe pasardhësit e tyre mulatë;
➢ dendësia e popullimit është 24 b/km²;
➢ 1 b/km² në zonat e shkretëtirave, gjer në mbi 100 b/km² në periferinë e
qyteteve kryesore;
➢ gjuhët më të përhapura janë ajo spanjolle e portugeze etj..
Urbanizim në ➢ Vërehet rritja e ndjeshme dhe e qëndrueshme demografike;
Amerikën e Jugut ➢ ekzistenca e fluksit të imigrimit nga fshati;
➢ qytetet e Amerikës Latine grupohen në tre tipa:
- qytete me kapacitete të mëdha;
- qytete me makroorganizim të territorit ose
- qytete metropole ose nënmetropole;
- qytete rajonale dhe qytete lokale etj..
Ekonomia bujqësore ➢ bujqësia jep rreth 10% të produktit të përgjithshëm shoqëror;
➢ bujqësia latino-amerikane e latifondeve është shndërruar në një bujqësi modern;
➢ janë toka pak prodhuese dhe kultivohen bimë pak të njohura tradicionale;
➢ në latifonde nuk mund të praktikohet qarkullimi bujqësor etj.
Zhvillimi industrial ➢ Venezuela, eksportuese e naftës;
➢ Argjentina, e pasur me burime natyrore;
➢ Kili siguron gati gjysmën e nitratit;
➢ Zhvillimi i industrisë së automobilave në Amerikën Latine që mbështetet nga
ndërmarrje vetëm të huaja (Ford, General Motor, Volksvagen, Mercedes,
Renault, Fiat) dhe nuk ka asnjë markë vendase;
➢ industrializimi i kontinentit amerikano-latin është i varur, para së gjithash nga
sektori i investimeve dhe i teknologjisë, prej vendeve të zhvilluara, të huaja etj.
Pasi nxënësit kanë marrë njohuritë e reja ata shkruajnë një shkrim të shkurtër rreth temës së mëposhtme:
“Perspektiva e zhvillimit industrial në Amerikën Latine dhe shfrytëzimi i krahut të punës”.
Detyrat dhe puna e pavarur: materiale plotësuese për qytetërimet maja, azteke dhe inkase.
128
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Nga vendet

2.35 Amerika Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe e Amerikës Jugore, si Brazili dhe
globale Argjentina, marrim shumë produkte. A
njihni ndonjë produkt?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç: Monterei–
Nxënësi/ja: Saltilio–Monkava Rio-de-
• evidenton pozicionin ekonomik të Amerikës së Jugut në Zhanejro–San Paolo
zhvillimet rajonale dhe globale;
• shpjegon faktorët që ndikojnë në zhvillimin ekonomik të rajonit;
• vlerëson të ardhmen në zhvillimet politike dhe ekonomike të
vendeve të Amerikës Jugore.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës së Jugut, ndërkurrikulare:
materiale plotësuese, fotot të ndryshme etj. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Përforcimi: Rrjeti i diskutimit

kësaj ore mësimore. Kështu nxënësit sjellin në mendjen e tyre dhe rendisin në klasë disa nga produktet që
shiten në tregun tonë dhe që vijnë nga vendet e Amerikë Latine.

- Sfidat ekonomike në ditët e sotme në Amerikën e Jugut;
129
- Resurset për mundësi zhvillimi në të ardhmen;
- Turizmi, mundësi zhvillimi në të ardhmen.
Përforcimi: Rrjeti i diskutimit

Në fund të orës së mësimit nxënësit diskutojnë dhe listojnë se cilët janë elementet që po e bëjnë ekonominë e
rajonit të Amerikës Latine gjithmonë e më globale.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni si ju duken vendet e Amerikës Jugore në zhvillimet e sotme ekonomike,
politike rajonale dhe globale.

Veprimtari praktike 8 - Rajoni i Amerikës Jugore marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit
të Amerikës Jugore, veçorive natyrore të
saj dhe veçorive të popullimit e zhvillimit
këtij rajoni.
Nxënësi/ja: Amerika Jugore
Amerikës Jugore; Zhvillim ekonomik
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Amerikës Perspektivë zhvillimi
Jugore.
Amerikës Jugore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia
Ndërvarësia
Mjedisi
130

Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Amerikës Jugore, lidhur me:
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Amerikës Jugore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Amerikës Jugore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më

- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Amerikës Jugore;
Amerikës së Veriut dhe Amerikës së Jugut.
131
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rajoni i Afrikës

2.36 Afrika Nënsahariane. Kushtet natyrore Nënsahariane është quajtur një Eden i
2.37 Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Nënsahariane madh kafshësh. Çfarë dini ju për mjediset
jetësore, bimët dhe kafshët që rriten në
këtë rajon?
Popujt e Afrikës Nënsahariane flasin gjuhë
të ndryshme dhe kanë një peizazh fetar
tepër kompleks dhe dinamik. Çfarë dini për
këto elemente të kulturës së tyre?
Nxënësi/ja: Afrika Nënsahariane
• përcakton në hartë shtrirjen Afrikës Nënsahariane dhe vijën Shkretëtirë
bregdetare të këtij rajoni; Ishuj
• përshkruan kushtet natyrore të Afrikës Nënsahariane; Rrafshnalta
• vlerëson botën e gjallë dhe parqet kombëtare, si bazë për Klimë ekuatoriale
zhvillimin e turizmit të rajonit; Gjuhë
• përshkruan veçoritë kryesore të zhvillimit historiko-territorial Sisteme besimi
rajonal dhe shkallën e urbanizimit të Afrikës Nënsahariane; Urbanizim
• identifikon karakteristikat e popullsisë dhe të kulturës së Indigjenë
rajonit të Afrikës Nënsahariane;
• vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të
Afrikës Nënsahariane dhe perspektivën e zhvillimit të saj.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Afrikës ndërkurrikulare:
Nënsahariane, foto të ndryshme, materiale plotësuese. Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Përforcimi: Organizues grafik / Punë me hartën

e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë:
132
paragraf.
- Evidentoni në hartën fizike të Afrikës dy male, dy lugina lumore, një shkretëtirë, një liqen;
Pasi përgjigjen, nxënësit pyeten nëse kanë njohuri për botën bimore dhe shtazore të Afrikës. Ata japin përgjigjet
e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi i
paragrafit të ri. Gjatë leximit, nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë.
Disa pyetje për paragrafët e tjera mund të jenë si më poshtë:

- Cilat janë disa nga problematikat me të cilat po përballet rajoni sot?
- Si paraqitet shpërndarja e popullsisë në rajon?
- Cilët janë faktorët që ndikojnë në këtë shpërndarje?
- Si paraqitet raporti popullsi urbane dhe popullsi rurale në rajon?
- Si paraqitet perspektiva e këtij rajoni për sa u përket zhvillimeve ekonomike dhe sociale?
- Cilat janë grupet kryesore gjuhësore të cilat fliten në rajon etj.?
133
Përforcimi: Organizues grafik / Punë me hartën
Në përfundim të orës mësimore nxënësit punojnë me hartën dhe punojnë organizuesin grafik:
Sistemet e besimit Popullsia e Afrikës Është dhe

dhe rajonet Nënsahariane Dendësia
Gjuhët dhe rajonet

që e flasin

- pozitën gjeografike të rajonit të Afrikës Nënsahariane;
- fushat, malet, lumenjtë etj.
134
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Afrika

2.38 Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane Nënsahariane ka pasuri të shumta
2.39 Afrika Nënsahariane në zhvillimet e sotme globale natyrore, që janë bazë e
zhvillimit ekonomik të një vendi. Bëni një
vlerësim të këtyre pasurive.
Afrika Nënsahariane është shumë e
varfër, por është furnizuese kryesore
e tregjeve me lëndë të parë (metale
të çmuara). Si e shikoni Afrikën
Nënsahariane në kushtet e globalizimit?
Nxënësi/ja: Ekonomi e nënindustrializuar
• përshkruan nivelin e ulët të ekonomisë së rajonit të Afrikës Analfabetizëm
Nënsahariane; Sisa
• shpjegon shkaqet e prapambetjes së madhe ekonomike të Diamante
rajonit; Infrastrukturë koloniale
• vlerëson pasuritë e shumta minerale si bazë e mirë për AGOA
zhvillimin ekonomik; SACU
• vë në dukje infrastrukturën e dobët, si pengesë e zhvillimit Kosto humanitare
ekonomik të rajonit; Kina
• përcakton se si është parë Afrika Nënsahariane nga shtetet e Perëndimi
fuqishme, si furnizuese me lëndë të parë për tregjet botërore;
• vlerëson rolin që ka luajtur organizmat ndërkombëtarë dhe të
tjerë për vendet e Afrikës Nënsahariane në uljen e borxhit ndaj
huadhënësve të huaj;
• analizon situatën e vendeve të Afrikës Nënsahariane midis
Kinës dhe Perëndimit në kushtet e globalizimit ekonomik.

Nënsahariane, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Pyet sërish
135

kësaj ore mësimore. Në këtë mënyrë nxënësit evidentojnë disa nga pasuritë minerare të rajonit dhe
përcaktojnë rolin që këto pasuri luajnë në zhvillimin ekonomik dhe zhvillimet rajonale e globale.

Fillimisht, mësuesi/ja ka ndarë mësimin në paragrafë dhe nxënësit në dyshe. Për çdo paragraf një nga nxënësit
e dyshes bën pyetjen, nxënësi i dytë i përgjigjet pyetjes që bën shoku. Kështu vazhdohet deri në fund. Për
paragrafë të ndryshëm përgjigjen nxënës të ndryshëm. Pyetjet për paragrafin e parë mund të jenë:
- Pse Afrika Nënsahariane cilësohet si rajon i rrënuar nga grindjet?
- Çfarë roli luajnë eksportet në zhvillimin ekonomik të rajonit?
- A ndikojnë problemet shoqërore në moszhvillimin e rajonit? Pse?
Për paragrafin e dytë, disa nga pyetjet mund të jenë:
- Problemet ekonomike me të cilat përballet rajoni;
- Cilat janë disa nga produktet bujqësore kryesore që rriten në rajon etj.?
Për paragrafin e tretë:
- Cilat janë disa nga zonat kryesore mineralmbajtëse të rajonit?
- Si janë shfrytëzuar këto pasuri minerale?
- Çfarë janë korporatat e mëdha shumëkombëshe etj.?
Për paragrafin e katërt:
- Çfarë ju kujton infrastruktura koloniale?
- Si paraqitet zhvillimi infrastrukturor dhe ndërlidhja në rajon etj.?
Për paragrafin e pestë:
- Listoni disa nga organizmat botërore që funksionojnë në rajon;
- Cili është roli i tyre etj.?
Për paragrafin e gjashtë:
- Si e vlerësoni rolin e Afrikës Nënsahariane midis Perëndimit dhe Kinës etj.?

Në përfundim të orës mësimore lidhur me njohuritë e reja që nxënësit morën, hartojnë një listë, ku shënojnë
pasojat që sjell mungesa e infrastrukturës në Afrikës Nënsahariane.
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse Kina po ndërton një lloj marrëdhënieje tregtare me vendet e
Afrikës Nënsahariane, që karakterizonte dikur Perëndimin kolonial.
136

Veprimtari praktike 9 - Rajoni i Afrikës Nënsahariane njohuri të mjaftueshme rreth rajonit të Afrikës
Nënsahariane, veçorive natyrore të saj dhe
veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik.
Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të
thellohemi më shumë rreth këtij rajoni.
Nxënësi/ja: Afrika Nënsahariane
Afrikës Nënsahariane; Zhvillim ekonomik
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Afrikës Perspektivë zhvillimi
Nënsahariane.
Afrikës Nënsahariane, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia
Ndërvarësia
Mjedisi


Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Afrikës Nënsahariane, lidhur me:
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Afrikës Nënsahariane, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe
gjeografik.

Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Afrikës Nënsahariane, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara
më përpara nga njohuritë e marra.
137
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Afrikës
Nënsahariane;
Amerikës së Veriut dhe Afrikës Nënsahariane.
138
Lënda:
Gjeografi
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rajoni i Afrikës Veriore dhe
2.40 Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore. Azisë Juglindore është një udhëkryq fizik, ku
Kushtet natyrore kontinentet e Afrikës, Azisë dhe Europës takohen
dhe ujërat e detit Mesdhe dhe Oqeanit Indian
përzihen. Si e kuptoni këtë?
Nxënësi/ja: Kushtet natyrore
• përcakton pozitën gjeografike dhe pjesët përbërëse të Shkretëtirat
Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore; Oazat
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të këtij rajoni; Beduinët
• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës Tuaregët
bimore të rajonit. Nomadët
Uedet
Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, materiale Historia
plotësuese. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: Parashikim me terma paraprakë
139
kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto, të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën
e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë, harta fizike dhe politike e Afrikës Veriore dhe Azisë
Jugperëndimore luan gjithashtu një rol të rëndësishëm për nxitjen e nxënësve që të shprehin njohuritë e tyre
lidhur me këtë rajon:

Për çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore të Afrikës Veriore dhe Azisë
Jugperëndimore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:
• R, relievi ku ndeshin informacion rreth shumëllojshmërisë të formave të relievit, të cilat më pas i evidentojnë
dhe në hartën fizike të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore;
• K, ku ndeshin informacion për klimën;
• BBSH, ku ndeshin ku ndeshin informacion për botën bimore dhe shtazore;
140
Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Bota bimore dhe Klima
shtazore
Në perëndim shtrihet - malet Pontike; - lumi Nil; - mbizotëron bimësia e - Klimat e rajonit
Oqeani Atlantik; në - shkretëtira e - lumi Tigër; llojit kserofit; dallohen për
jug, Saharaja dhe Saharasë; - lumi Eufrat; - rriten barëra amplituda të
malësitë e Afrikës - Rrafshnalta e - lumit Zambes; shumëvjeçare; mëdha
Lindore; në veri, Armenisë; ……. - kafshët më të ditore dhe stinore
deti Mesdhe, Deti i Zi - Ultësira e përhapura janë: të temperaturës
dhe deti Kaspik, së Mesopotamisë; gazelet, hiena, çakalli, karakteristike të
bashku me malet dhe - malet leopardi, struci; tokave të thata;
shkretëtirat që gjenden Atlas të Marokut, - bimësia tipike janë - në përgjithësi,
në kufijtë jugorë të Algjerisë, makiet mesdhetare dimri është i
Rusisë dhe rrethinat e Tunizisë; me gjelbërim të freskët;
jashtme të saj; dhe në - malet Elbrus; përhershëm dhe pyje ………..
lindje, - malet Zagros; halorësh;
malet Hindu …….. - çakalli, hiena,
Kush në kufirin leopardi, dhia e egër
Afganistan-Pakistan …….
dhe shkretëtira e
Balukistanit (pjesë e
shkretëtirës Tar), që
kufizojnë Iranin dhe
Pakistanin.

Në fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë dhe plotësojnë tabelën e konceptit:
- pozitën gjeografike të rajonit;
- format e ndryshme të relievit;
- lumenjtë;
Pozita gjeografike Vija bregdetare Relievi Hidrografia Bota e gjallë
Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën skicë të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore evidentoni
zonat kryesore sizmike.
141
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rajoni i Afrikës

2.41 Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Veriore dhe Azisë Veriore dhe Azisë Jugperëndimore i ka
Jugperëndimore dhënë njerëzimit një trashëgimi të pasur,
2.42 Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Veriore dhe Azisë që përfshin qytetërimet e lashta të Egjiptit
Jugperëndimore dhe Mesopotamisë.
Fari i Aleksandrisë, Piramida e Keopsit dhe
Kopshtet e Varura të Babilonisë janë vende
kryesore turistike në botë, që i përkasin
rajonit. Çfarë dini për këto monumente të
rëndësishme?
Nxënësi/ja: Bota arabe
• identifikon elementet kulturore që bashkojnë popujt e rajonit; Hebrenj
• shpjegon normën e rritjes së popullsisë së rajonit të Afrikës Kurd
Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, përmes shembujve; Tuaregë
• analizon tiparet e urbanizimit të Afrikës Veriore dhe Azisë Sudanezë
Jugperëndimore, përmes shembujve; OPEKU
• identifikon pabarazitë e zhvillimit ekonomik që ekzistojnë Lindja e Mesme
midis shteteve të Afrikës Veriore Nafta
dhe Azisë Jugperëndimore; Gjiri Persik
• shpjegon rolin e rajonit në krizën ekonomike globale të Arabia Saudite
naftës në vitet 1973;
• vlerëson prodhimin e naftës, si një nga veprimtaritë
ekonomike më të rëndësishme të rajonit.

teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Afrikës Veriore ndërkurrikulare:
dhe Azisë Jugperëndimore, materiale plotësuese. Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: Parashikimi nga termat paraprakë

Parashikimi: Parashikimi nga termat paraprakë
e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë.
140
Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më
sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi/ja. Rolin e
Paragrafi I: Popullsia e rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore;
Paragrafi II: Dendësia dhe shpërndarja e popullsisë në këtë rajon;
Paragrafi III: Shtimi natyror i rajonit, koncepti i “Botës arabe”;
Paragrafi IV: Urbanizimi i rajonit;
Paragrafi V: Nafta dhe burimet e tjera natyrore minerare në rajon;
Paragrafi VI: Harta e zonave botërore të prodhimit të naftës.

Klasifikimi i shteteve të rajonit sipas të ardhurave për frymë:
Shtete me nivel të ulët
Shtetet me nivel mesatar
Shtetet me nivel të lartë
Detyrat dhe puna e pavarur:

Në hartën skicë të botës evidentoni shpërndarjen e zonave të prodhimit të naftës.
142
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Pozita gjeografike

2.43 Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore në e rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë
zhvillimet e sotme rajonale dhe globale Jugperëndimore që në Antikitet ka luajtur një
rol kyç në tregtinë globale. Çfarë dini për rolin
e rajonit në tregtinë rajonale dhe globale?
Nxënësi/ja: pika strategjike
• përcakton shqetësimet gjeopolitike me të cilat përballen teokraci
shtetet e rajonit të Afrikës vehabizmi
Veriore, Azisë Jugperëndimore përmes shembujve; Pranvera Arabe
• shpjegon përhapjen e ideologjive fetare konservatore në
shtetet e rajonit;
• analizon rolin e rajonit në ekonominë globale të naftës;
• vlerëson ndryshimet politike që solli Pranvera Arabe për
shtetet e rajonit.
teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike Afrikës Veriore ndërkurrikulare:
dhe Azisë Jugperëndimore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi


Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe me nga katër-pesë nxënës dhe zgjedh katër pesë terma të njohur / dëgjuar
më pare nga nxënësit:
Al-Kaeda, ISIS, Afganistan, terrorizëm, Lindje e Mesme, islamizim, Sadam Husein
Duke u mbështetur në këta terma, grupet përpiqen t’i lidhin me njëra-tjetrën e realizojnë një krijim të shkurtër.
Disa prej këtyre krijimeve lexohen. Më pas kalohet në një diskutim të shkurtër të situatës së të nxënit, ku
nxënësit bëjnë një interpretim të hartës së faqes 159, e cila i ndihmon që të evidentojnë rolin e rajonit në
tregtinë rajonale dhe globale.

Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragraf dhe nxënësit do të
vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do realizojë përmbledhje të ideve kryesore të paragrafit,
143
nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragraf të
ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa paragrafësh kërkon
vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët
sugjerohen të jenë si më poshtë:
Paragrafi I: Pikat gjeostrategjike të rajonit;
Paragrafi II: Roli i naftës në konfliktet e rajonit;
Paragrafi III: Kontrolli mbi ujin dhe konfliktet;
Paragrafi IV: Ideologjitë fetare konservatore;
Paragrafi V: Ndryshimet politike që solli Pranvera Arabe.

Në përfundim të konsolidimit të njohurive të reja nxënësit realizojnë një shkrim të shpejtë, ku japin gjykimin e
tyre rreth rolit të ndërkombëtarëve në zgjidhjen e konfliktit në Siri.
144
Tema mësimore: Përsëritje 4 - Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe

Rajonet e Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, kemi marrë njohuri rreth Rajoneve të
Afrikës Veriore, Azisë Jugperëndimore Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane,
Afrikës Jugore dhe Azisë Jugperëndimore.
Le të shohim se sa të qëndrueshme janë
këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të
ndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje.
Nxënësi/ja: Rajon
rajoneve të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Reliev
Veriore, Azisë Jugperëndimore; Klimë
• evidenton saktë pozitën gjeografike të Amerikës Jugore, Botë bimore
Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë Jugperëndimore; Botë shtazore
• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave Popullim
të tij në rajonet e të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Sektorë të zhvillimit ekonomik
Afrikës Veriore, Azisë Jugperëndimore;
• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe
teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike e ndërkurrikulare:
Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Historia
Azisë Jugperëndimore, materiale plotësuese. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Faza e parë
si më poshtë:
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë
Jugperëndimore;
145
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit ccdonjeri prej
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore,
Azisë Jugperëndimore;
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë
Jugperëndimore;
Faza e dytë
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u
ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të
Faza e tretë
146

Veprimtari praktike 10 - Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë marrë njohuri të mjaftueshme rreth
Jugperëndimore Rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë
Jugperëndimore, veçorive natyrore
të tyre dhe veçorive të popullimit e
zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një
Nxënësi/ja: Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore
Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore; Zhvillim ekonomik
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Perspektivë zhvillimi
Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, duke sistemuar
ngjashmëritë dhe dallimet mes tyre.
teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Afrikës ndërkurrikulare:
Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, atlasi gjeografik, lapsa me Historia
ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi


Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, lidhur me:
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, duke respektuar
kriterin gjuhësor dhe gjeografik.
147
Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, duke shfrytëzuar bazën e të

- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Afrikës Veriore dhe
Azisë Jugperëndimore;
Afrikës Nënsahariane dhe Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rrafshnalta e Tibetit quhet

2.44 Azia Lindore. Kushtet natyrore ndryshe çatia e Botës dhe përbën rajonin më të
lartë të populluar në botë. Kujtoni çfarë dini për
rrafshnaltën e Tibetit.
Nxënësi/ja: Azia Lindore
• përcakton pozitën gjeografike të Azisë Lindore; Ishullore
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të rajonit të kanali i Madh
Azisë Lindore; Mançuria
• vlerëson pozitën gjeografike dhe kushtet natyrore të musonet
Kinës Lindore.
Burimet/mjetet/materialet: Teksti Gjeografi 12, Harta Lidhja me fushat e tjera ose me temat
fizike dhe politike e Azisë Lindore, materiale plotësuese. ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Parashikimi: Tabela e pyetjeve
148
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re Azia Lindore. Kushtet natyrore dhe në vazhdim i fton të shohin
një material filmik ku paraqitet rrafshnalta e Tibetit, por dhe pamje të tjera nga ky rajon. I orienton të mbajnë
shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës që shohin materialin. Disa nga pyetjet janë:
– Pse rrafshnalta e Tibetit është cilësuar si çatia e botës?
– Duke parë hartën përcaktoni pozitën gjeografike të rajonit.
– Cilët janë faktorët që ndikojnë në formimin e klimës së rajonit?
– Çfarë janë musonet?

Për çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore të Azisë Lindore, mësuesi/ja u kërkon
nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:
• R, relievi ku ndeshin informacion rreth shumëllojshmërisë të formave të relievi të cilat më pas i evidentojnë
dhe në hartën fizike të Azisë Lindore;
• K, ku ndeshin informacion për klimën;
• BBSH, ku ndeshin ku ndeshin informacion për botën bimore dhe shtazore;
Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve
Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Bota bimore dhe Klima

shtazore
- në perëndim - malet: Tian Shan, - lumenjtë: - pyjet musonike - klima subtropikale
kufizohet me Azinë Pamir, Karakorum, Huanhe, tropikale e dhe tropikale
Qendrore, Kun Lun; Jangce, Amur; subtropikale; musonike;
- në veri kufizohet - rrafshnalta e Tibetit, liqene - rriten palma,
me Azinë Veriore, - Fusha e Madhe e akullnajore dhe banane, bambu;
- në jug me Kinës, Fusha Qendrore vullkanike - majmunët dhe
Azinë Jugore dhe e Mançurisë; …….. arinjtë
Juglindore, - shkretëtira Taklamakan; …………..
- në lindje me - Shkretëtira mongoliane
Oqeanin Paqësor. e Gobit
…… ……..

- pozitën gjeografike të Azisë Lindore;
- format e ndryshme te relievit;
- lumenjtë.
Pozita gjeografike Vija bregdetare Relievi Hidrografia Bota e gjallë
Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën fizike të rajonit plotësojmë me shigjeta mënyrën e formimit të
musoneve.
149
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Qytetërimet e lashta

2.45 Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Lindore lindën edhe në Azinë Lindore, nëpër luginat e
2.46 Modelet ekonomike të zhvillimit në Azinë Lindore lumenjve. Çfarë dini për shkallën e zhvillimit
të këtyre qytetërimeve?
Japonia është një shtet ishullor, i varfër
në pasuri natyrore, por shumë i zhvilluar
ekonomikisht. Si shpjegohet zhvillimi
ekonomik i saj?
Nxënësi/ja: Norma e rritjes natyrore
• përshkruan zhvillimin historik-territorial rajonal të Azisë Urbanizimi
Lindore; Pakicat kombëtare
• identifikon karakteristikat e popullsisë dhe të kulturës së Tigrat e Azisë
rajonit të Azisë Lindore; Zonat Ekonomike Speciale (SEZ)
• vlerëson shkallën e urbanizimit të rajonit të Azisë Lindore; Hopi i madh
• krahason modelin ekonomik të Kinës midis dy periudhave: Kolektivizimi dhe komunat
pas Luftës Civile dhe pas vitit 1978; Ekonomi socialiste e tregut
• analizon modelin ekonomik të Japonisë;
• vlerëson modelin ekonomik japonez si histori suksesi për
vendet e tjera.
Burimet/mjetet/materialet: Teksti Gjeografi 12, Harta Lidhja me fushat e tjera ose me temat
fizike, politike dhe ekonomike e Azisë Lindore, materiale ndërkurrikulare:
plotësuese. Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Përforcimi: Tabelë koncepti / Rrjet diskutimi

e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë.
150
Paragrafi I: Popullsia e rajonit;
Paragrafi II: Politika e një fëmije, pasojat;
Paragrafi III: Përbërja kombëtare e popullsive të rajonit;
Paragrafi IV: Urbanizimi i Azisë Lindore
Paragrafi V: Modeli Kinez i zhvillimit ekonomik;
Paragrafi VI: Modeli Japonez i zhvillimit ekonomik.
Përforcimi: Tabelë koncepti / Rrjet diskutimi
Në përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm dhe zhvillon një diskutim
mbi pozicionin që ka sot Kina dhe Japonia në kushtet e globalizimit të ekonomisë.
Struktura moshore Struktura etnike Struktura fetare Urbane / rurale
151
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Pas përfundimit të

2.47 Azia Lindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe Luftës së Dytë Botërore, drejtimi politik
globale dhe ekonomik i Japonisë, Kinës dhe i dy
Koreve paraqitet i ndryshëm. Çfarë dini
për drejtimin politik dhe ekonomik të këtyre
shteteve?
Nxënësi/ja: Koreja e Veriut
• përshkruan rolin që ka luajtur Kina dhe Japonia në zhvillimet Koreja e Jugut
globale dhe rajonale; Kina
• argumenton pozicionin e dy Koreve në zhvillimet rajonale Japonia
dhe globale;
• vlerëson peshën e rajonit të Azisë Lindore në zhvillimet
politike, ekonomike rajonale dhe globale.
Azisë Lindore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje në dyshe

Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re, duke zhvilluar një bashkëbisedim të shkurtër. Për t’i bërë nxënësit
të fillojnë të mendojnë për temën e për t’u ngjallur kureshtjen parashtron situatën e të nxënit: në këtë
moment fton nxënësit të kthehen nga shoku i bankës e të diskutojnë rreth situatës të së nxënit. Disa dyshe
japin përgjigje, të tjerë plotësojnë.
Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje në dyshe

Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragrafë dhe nxënësit do
paragrafit, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për
paragrafë të ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa
paragrafësh kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë
përvetësimin. Paragrafët e sugjeruar mund të jenë si më poshtë:
Paragrafi I: Veçoritë e zhvillimit ekonomike të Kinës;
Paragrafi II: Veçoritë e zhvillimeve politike të Kinës;
Paragrafi III: Veçoritë e zhvillimit ekonomike të Japonisë;
Paragrafi IV: Veçoritë e zhvillimeve politike të Japonisë;
Paragrafi V: Veçoritë e zhvillimit ekonomike të Koresë së Veriut e Koresë së Jugut;
Paragrafi VI: Veçoritë e zhvillimeve politike të Koresë së Veriut e Koresë së Jugut;

Në përfundim të marrjes së njohurive të reja, nxënësit nxiten të plotësojnë tabelën e mëposhtme, ku të
evidentojnë të paktën dy elemente për gjithsecilin shtet rreth veçorive të zhvillimit ekonomik dhe politik global:
Shtetet e Azisë Lindore Zhvillimet politike globale Zhvillimet ekonomike globale

Japonia - -
- -
Kina - -
- -
Koreja e Veriut - -
- -
Koreja e Jugut - -
- -
Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një ese argumentuese rreth zhvillimeve ekonomike dhe politike të
Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut.
153

Veprimtari praktike 11 - Rajoni i Azisë Lindore marrë njohuri të mjaftueshme rreth
Rajonit të Azisë Lindore, veçorive
natyrore të saj, veçorive të popullimit e
Nxënësi/ja: Azia Lindore
Azisë Lindore; Zhvillim ekonomik
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Azisë Perspektivë zhvillimi
Lindore.
•
154
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Historia
Burimet/mjetet/materialet:
Tik
teksti Gjeografi 12, Harta politike, fizike dhe harta skicë e Azisë
Lindore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11,
materiale plotësuese nga interneti.
Ndërvarësia
Mjedisi

155

Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Azisë Lindore, lidhur me:
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Azisë Lindore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Azisë Lindore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më

- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Azisë Lindore;
Kinës, Japonisë, Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut.
156
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Në rajonin e

2.48 Azia Juglindore. Kushtet natyrore Azisë Juglindore ndodhin shumë dukuri
2.49 Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Juglindore gjeografike. Përmendni këto dukuri dhe
ndikimin e tyre në rajon.
Rajoni i Azisë Juglindore ka shumë popuj
me kombësi të ndryshme dhe kultura të
ndryshme. Çfarë gjuhe flasin dhe të kujt
besimi janë?
Nxënësi/ja: Kushte natyrore
• përcakton pozitën gjeografike të rajonit të Azisë Juglindore; Pjesë ishullore
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Azisë Juglindore; Gadishullore
• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës organike; Tsunami
• identifikon veçoritë e popullimit të rajonit të Azisë Juglindore; Arkipelag
• përshkruan elemente të kulturës së Azisë Juglindore; Shpyllëzim,
• analizon shkallën e urbanizimit të Azisë Juglindore. Urbanizim
Pakica etnike
Besimi dhe gjuhët
teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike, ekonomike e Azisë ndërkurrikulare:
Juglindore, materiale plotësuese Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Organizues grafik i informacionit (Kllaster)

Mësuesi/ja zgjedh disa terma dhe me to nxënësit krijojnë paragraf të shkurtër, sigurisht që termat kanë dhe
lidhje me situatat e të nxënit të parashtruara më parë. Termat mund të jenë: muson, pozitë gjeografike, Azi
juglindore, tsunami, kultura, gjuhë, besime.
Këto i ndihmojnë nxënësit për të kujtuar njohuritë që ata kanë rreth Azisë Juglindore dhe dukurive natyrore
që ndodhin në këtë rajon.
Ndërtimi i njohurive: Organizues grafik i informacionit (Kllaster)

Nxënësit ndahen në grupe dhe orientohen të lexojnë tekstin. Paraprakisht, mësuesi/ja i ka shpërndarë çdo grupi
Organizuesin grafik të informacionit, për ta plotësuar gjatë leximit. Pasi secili grup plotëson këto harta, realizohet një
diskutim me gjithë klasën. Në fund plotësohet dhe organizuesi në dërrasën e zezë, mësuesi/ja shton informacion
kur sheh që nxënësit e kanë anashkaluar apo jep dhe informacion shtesë. Në fund kllasteri ka këtë pamje:
157
perëndim me gadishullin e Malakës
Oqeanin Indian gadishullin e Indokinës
arkipelagu i Malajeve
veriperëndim me ishujt Filipine Ka karakter musonik
Azinë Jugore
Klima
veri e verilindje Përfshinë
me Azinë Lindore Larmi kushtesh natyrore
Pozita geografike
Unaza e Zjarrtë
lindje me Azia Juglindore Kushtet natyrore
Oqeanin Paqësor tsunami, vullkane
Popullsia Hidrografi e pasur

574 mln banorë Relievi
D 145 b/km2 Iravad, Menan, Mekong
Popujt dhe fiset
Botë e pasur
Malet Arakan, Anam
bimore dhe
popujt e Indokinës popujt e ishujve shtazore Rrafshnalta
Ultësira
Urbanizimi
“Tigrat e rinj të Azisë” Qytetet më të mëdha Bangkok,

Manila
Xhakarta

Në përfundim të orës së mësimit, nxënësit punojnë me hartën fizike të Azisë Juglindore dhe plotësojnë tabelën
e mëposhtme:
Pozitë gjeografike Relievi Hidrografia Klima Bota e gjallë
Numri Dendësia Pakicat kombëtare Gjuhët Besimi Urbane / rurale
Puna me hartën
Nxënësi/ja përcakton:
- pozitën gjeografike të Azisë Juglindore;
- lumenjtë.
158
Lënda:
Gjeografi
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Renditni kushtet natyrore
2.50 Veprimtaritë ekonomike të Azisë Juglindore të Azisë Juglindore, që mundësojnë zhvillimin e
2.51 Azia Juglindore në zhvillimet e sotme rajonale degëve të ekonomisë së rajonit.
(globale) Vendet e rajonit të Azisë Juglindore kanë qenë
koloni të shteteve europiane, ndërsa sot rajoni
po u nënshtrohet transformimeve të shpejta.
Afërsia me gjigantët e mëdhenj industrialë e
pozicionon në rrugën e zhvillimit rajonal dhe
global. Diskutoni në klasë në lidhje me këtë
pozicion.
Nxënësi/ja: Tigrat e Azisë
• përshkruan tiparet e përgjithshme të ekonomisë së Bujqësi ekzistenciale
rajonit të Azisë Juglindore; Kultura tropikale
• analizon zhvillimin e ekonomisë bujqësore bashkë me Kultura komerciale
nëndegët e saj; Qendër e gravitetit
• vlerëson pasuritë e shumta minerale si një bazë e ASEAN
mirë për zhvillimin e ekonomisë industriale; Biopolis
• përshkruan rolin që ka luajtur Azia Juglindore në
zhvillimet globale dhe rajonale;
• argumenton pozicionin e Singaporit në zhvillimet
rajonale dhe globale;
• vlerëson peshën e rajonit të Azisë Juglindore në
zhvillimet e sotme politike, ekonomike rajonale dhe
globale.
teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike ndërkurrikulare:
e Azisë Juglindore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Mësuesi/ja i parapërgatit nxënësit për të përdorur imagjinatën dhe u paraqet atyre disa foto nga rajoni i Azisë
Juglindore dhe i parashtron situatat e të nxënit, elemente këto që u nxisin mendimet nxënësve.
159
– Si paraqitet zhvillimi i bujqësisë në Azinë Juglindore?
– Çfarë përfaqëson kultura komerciale?
– Cilat janë disa nga produktet që eksportohen nga ky rajon?
– Cilat janë disa nga pasuritë minerale të rajonit dhe roli i tyre në zhvillimin industrial?
– Si paraqitet roli i Azisë Juglindore në zhvillimet rajonale globale?
– Si ka ndikuar Kina në zhvillimin ekonomik të Azisë Juglindore?
– Si paraqitet zhvillimi ekonomik, politik dhe shkencor në Azinë Juglindore?
Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre.

Në përfundim të diskutimeve, nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Singapori
Indonezia
Tajlanda
Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një kërkim për zhvillimet në fushën e bioteknologjisë në Singapor.
160

Veprimtari praktike - Rajoni i Azisë Juglindore marrë njohuri të mjaftueshme rreth
Rajonit Azisë Juglindore, veçorive
natyrore të tyre, veçorive të popullimit e
Nxënësi/ja: Azia Juglindore
• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të veçori popullimi
Azisë Juglindore; zhvillim ekonomik
• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë; harta skicë
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Azisë perspektivë zhvillimi
Juglindore.
teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Azisë ndërkurrikulare:
Juglindore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, Hitoria
materiale plotësuese nga interneti. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Azisë Juglindore, lidhur me:
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Azisë Juglindore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Azisë Juglindore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më
161
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Azisë Juglindore;
Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.
160
Tema mësimore: Përsëritje 5 - Situata e të nxënit: Gjatë kësaj

Rajonet e Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore periudhe kemi marrë njohuri rreth
Rajoneve të Azisë Lindore dhe
Azisë Juglindore. Le të shohim se
sa të qëndrueshme janë këto njohuri
nëpërmjet veprimtarive të ndryshme
gjatë kësaj ore përsëritjeje.
Nxënësi/ja: Rajon
rajoneve të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore; Reliev
• evidenton saktë pozitën gjeografike të Azisë Lindore dhe Azisë Klimë
Juglindore; Botë bimore
• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave të tij Botë shtazore
në rajonet e të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore; Popullim
• Analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe Sektorë të zhvillimit ekonomik

teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike e Azisë ndërkurrikulare:
Lindore dhe Azisë Juglindore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
161
Faza e parë
Mësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin
e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave paraqitet si më
poshtë:
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.
Faza e dytë
Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u
ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të
Faza e tretë
Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen
160
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Rajoni i Azisë Jugore

2.52 Azia Jugore. Kushtet natyrore ndikohet shumë nga klima musonike.
2.53 Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Jugore Tregoni çfarë dini për të.
Nënkontinenti indian është një nga kullat
e kulturës botërore. Çfarë dini për këtë
kulturë?
Nxënësi/ja: Gadishulli i Industanit
• përcakton pozitën gjeografike dhe shtetet e rajonit të Azisë Klima musonike
Jugore; Xhomolunga
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Azisë Jugore; Dekan
• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës bimore të Gate
Azisë Jugore; Diversitet etnik, fetar, linguistik
• identifikon veçoritë e popullimit të rajonit të Azisë Jugore; Popullsi rurale
• përshkruan elemente të kulturës së Azisë Jugore;
• analizon shkallën e urbanizimit të Azisë Jugore.
teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike, ekonomike e Azisë ndërkurrikulare:
Jugore, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re, që do të trajtojnë gjatë
162 161
Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku
i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi. Pasi lexuan paragrafin
e parë, nxënësit, duke u bazuar në shënime, u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf.
- Evidentoni në hartën fizike të Afrikës dy male, dy lugina lumore, një shkretëtirë, një liqen;
Pasi përgjigjen, nxënësit pyeten nëse kanë njohuri për botën bimore dhe shtazore të Azisë Jugore. Ata japin
përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon
leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë.
Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
– Cilat janë format e relievit që takojmë në Azinë Jugore?
– Karakteristikat e klimës së rajonit;
– Si paraqitet rrjeti hidrografik në këtë rajon?
– Nga cilat elemente përfaqësohet bota bimore dhe shtazore e rajonit?
– Si ka evoluar numri i popullsisë në rajonin e Azisë Jugore?
– Cilët janë faktorët që kanë ndikuar në të?
– Karakteristikat e diversitetit etnik, fetar dhe gjuhësor në rajon;
– Si paraqitet urbanizimi i Azisë Jugore?

- pozitën gjeografike të rajonit të Azisë Jugore;
- fushat, malet, lumenjtë etj.
Nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme:
Numri Dendësia Pakicat kombëtare Gjuhët Besimi Urbane / rurale
Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Klima Bota e gjallë
163
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Në Indi u zhvilluan

2.54 Veprimtaritë ekonomike të Azisë Jugore qytetërimet e lashta në luginat e lumenjve
2.55 Azia Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe Ind dhe Gand. Njerëzit merreshin me bujqësi
globale dhe punimin e metaleve. Cilat ishin kulturat
bujqësore, që edhe sot nuk e kanë humbur
peshën?
India dhe Pakistani janë shtete të Azisë
Jugore, të cilat janë të ndryshme në zhvillimin
e ekonomisë dhe në zhvillimin e sistemeve
politike. Çfarë dini për këto shtete dhe rolin e
tyre në rajon?
Nxënësi/ja: Central atomik
• përshkruan tiparet e përgjithshme të ekonomisë së rajonit Opium
të Azisë Jugore; Ishuj koralorë
• analizon zhvillimin e ekonomisë bujqësore, industriale Industri kinematografike
dhe turizmit, bashkë me nëndegët e saj; Armë bërthamore
• vlerëson pasuritë e shumta minerale, si një bazë e mirë Terrorizëm islamik
për zhvillimin e ekonomisë industriale në Indi; Luftëtarë talebanë
• përshkruan rolin që ka luajtur India në zhvillimet globale
dhe rajonale;
• argumenton pozicionin e Indisë dhe Pakistanit në
zhvillimet rajonale dhe globale;
• vlerëson peshën e rajonit të Indisë dhe Pakistanit në
zhvillimet e sotme politike, ekonomike rajonale dhe globale.
teksti Gjeografi 12, hartë fizike, politike dhe ekonomike e ndërkurrikulare:
Azisë Jugore, materiale plotësuese. Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë.
164
Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej pesë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më
Paragrafi I: India, bërthama e rajonit të Azisë Jugore;
Paragrafi II: Struktura e ekonomisë në Azinë Jugore;
Paragrafi III: Shtetet periferike në Azinë Jugore;
Paragrafi IV: Roli i Azisë Jugore në zhvillimet globale dhe rajonale;
Paragrafi V: Ndikimi i Indisë dhe Pakistanit në botë.

Në përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm :
Bujqësore
Industriale
Turizmi
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse ndërhyrja e SHBA-së në Pakistan i nxit grupet etnike, që të
ngrihen kundër autoriteteve qeveritare. A përbën kjo shqetësim për përdorimin e armëve bërthamore?
165

Veprimtari praktike - Rajoni i Azisë Jugore marrë njohuri të mjaftueshme rreth
Rajonit Azisë Jugore, veçorive natyrore
të tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit
këtyre rajoneve.
Nxënësi/ja: Azia Jugore
Azisë Jugore; Zhvillim ekonomik
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Azisë Perspektivë zhvillimi
Jugore.
Burimet/mjetet/materialet: teksti Gjeografi 12, harta politike, Lidhja me fushat e tjera ose me temat
fizike dhe harta skicë e Azisë Jugore, atlasi gjeografik, lapsa ndërkurrikulare:
me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga Historia
interneti. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Azisë Jugore, lidhur me:
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Azisë Jugore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Azisë Jugore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më përpara
nga njohuritë e marra.
166
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Azisë Jugore;
Azisë Juglindore dhe Azisë Jugore.
167
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Australia dallohet për

2.56 Australia dhe Oqeania. Kushtet natyrore florën
dhe faunën shumë origjinale, të lashtë dhe
endemike. Çfarë dini për këtë?
Nxënësi/ja: Australia
• përcakton pozitën gjeografike dhe pjesët përbërëse të Oqeania
Australisë dhe Oqeanisë; Zelanda e re
• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Australisë; Guineja e Re
• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës bimore Polinezia
të Australisë. Melanezia
Mikronezia
Australisë dhe Oqeanisë, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: DDM ( Di – Dua të di – Mësova )
Ndërtimi i njohurive: DDM ( Di – Dua të di – Mësova )
168
Parashikimi: DDM ( Di – Dua të di – Mësova )
Mësuesi/ja paraprakisht e ka ndarë klasën në grupe dhe secilit grup i shpërndan fleta formati A4, ku paraqitet
një organizues grafik me tri kolona. Të njëjtin organizues grafik, mësuesi/ja e ndërton edhe në dërrasën e
zezë. Ai/ajo parashtron situatën e të nxënit dhe nxënësve u kërkohet të thonë gjithë informacionin që dinë rreth
florës dhe faunës së rajonit të Australisë dhe Oqeanisë.
Di Dua të di Mësova
- florë dhe faunë të pasur; - rëndësinë e pozitës gjeografike;
- duke qenë se është në formë - format kryesore të relievit;
ishulli, florë dhe faunë endemike; - flora dhe fauna;
- pyje tropikale; - ishujt e Oqeanisë etj..
- karakteristikë e rajonit kanguri …..
etj.. ……..
këtë temë.

Nxënësit orientohen të lexojnë temën dhe të plotësojnë kolonën e tretë të tabelës DDM. Pas punës, grupet
lexojnë variantet e tyre. Në të njëjtën kohë, mësuesi/ja plotëson në dërrasën e zezë variantin përfundimtar,
duke u bazuar në informacionet e dhëna nga nxënësit, por dhe me shtesa të bëra nga ana e tij/saj. Tabela
mund të ketë këtë pamje:
- florë dhe faunë të pasur; - rëndësinë e pozitës - së pari, shtrirjen shumë pranë gjerësive
- duke qenë se është në gjeografike; ekuatoriale;
formë ishulli, florë dhe - format kryesore të relievit; - së dyti, Tropiku i Jugut e pret atë në dy pjesë
faunë endemike; - flora dhe fauna; pothuajse të barabarta;
- pyje tropikale; - Ishujt e Oqeanisë etj.. - së treti, Australia izolohet pothuajse plotësisht
- karakteristikë e rajonit ….. nga kontinentet e tjera të rruzullit tokësor;
kanguri etj.. - Pllaja e Australisë Perëndimore, Fusha
…….. Qendrore, Malet e Australisë Lindore;
- Guineja e Re, Zelanda e Re, Melanezia
(Ishujt e Zinj), Mikronezia (Ishujt e Vegjël),
Polinezia (Ishujt e Shumtë)….
……
- pozitën gjeografike të Australisë dhe Oqeanisë;
- lumenjtë.
169
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Australia dhe Zelanda e

2.57 Popullsia dhe urbanizimi i Australisë, Zelandës së Re janë produkte të kolonizimit britanik dhe
Re dhe Oqeanisë reflektojnë trashëgiminë britanike në përbërjen
2.58 Veprimtaritë ekonomike të Australisë, Zelandës së etnike dhe kulturën e shumicës së popullsive
Re dhe Oqeanisë të tyre.
Çdo vit nga Australia, një numër i madh gjëje e
gjallë eksportohet në Arabinë Saudite dhe në
vendet e tjera myslimane të Lindjes së Mesme,
ku therja e devotshme në festën e Kurbanit
kremton fundin e pelegrinazhit në Mekë.
Nxënësi/ja: Aborigjenë
• identifikon veçoritë e popullimit të rajonit të Australisë, Indigjenë
Zelandës së Re dhe Oqeanisë; Maori
• përshkruan elemente të kulturës së Australisë dhe Fermat
Zelandës së Re; Pasuritë minerale
• analizon shkallën e urbanizimit të tyre; Gruri
• përshkruan tiparet e zhvillimit të ekonomisë së Australisë, Merino
Oqeanisë dhe Zelandës së Re;
• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik
të rajonit;
• vlerëson bazat e ekonomisë australiane.
Australisë dhe Oqeanisë, materiale plotësuese. Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Parashikimi: Parashikim
Vlerësimi: Vlerësim nga termat
individual, paraprakë
ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
Situata e të nxënit i shërben mësuesit për tëmendimin
informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar nxitur mendimet
e tyre. që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë
e të nxënit,
Detyrat dheata bëjnë
puna shprehin Nuk
e pavarur: të gjitha njohuritë që kanë.
parashikohen.
168
mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit
me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë
mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi.
Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të
vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/
ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë:
Paragrafi I: Popullsia e Australisë dhe Zelandës së Re;
Paragrafi II: Popullsia e Oqeanisë;
Paragrafi III: Urbanizimi në Australi dhe Oqeani;
Paragrafi IV: Baza e ekonomisë në Australi;
Paragrafi V: Sektorët e zhvillimit ekonomik në Australi dhe Oqeani;
Paragrafi VI: Ekonomia në Zelandën e Re dhe Oqeani.

Në përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm:
Rajoni Bujqësia Industria Tregtia Turizmi Transporti

Australi
Oqeani
Zelanda e Re
171
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Që nga viti 1770,

2.59 Australia dhe Oqeania në zhvillimet e sotme rajonale kohë kur kapiteni Xhejms Kuk mbërriti në
dhe globale lindje të Australisë, interesi i europianëve
për këto vende të largëta me peizazhe
tërheqëse, klimë të favorshme, toka
pjellore dhe minerale të çmuara, erdhi
vazhdimisht duke u rritur. Çfarë dini për
kolonizimin e Australisë?
Nxënësi/ja: Komonuelthi Britanik
• përshkruan rolin që ka luajtur Australia dhe Zelanda e Re në Timori Lindor
zhvillimet globale dhe rajonale; Guam e Samua Amerikane
• argumenton pozicionin e Australisë në zhvillimet rajonale dhe
globale;
• vlerëson peshën e rajonit të Australisë dhe Zelandës së Re
në zhvillimet e sotme politike, ekonomike rajonale dhe globale.
Australisë dhe Oqeanisë, materiale plotësuese. Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Insert

- Në dërrasën e zezë shënohen të gjitha përgjigjet që japin nxënësit lidhur me situatën e të nxënit.
Kolonizimi i Australisë

170
Ndërtimi i njohurive: Insert
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që të lexojnë temën, duke vendosur këto shenja anash tekstit që do të lexojnë.
Shenjat që do përdoren janë këto:
✓ Kjo shenjë pohon informacionin që nxënësit dinë.
- Kjo shenjë tregon që informacioni që po lexojnë, është i ndryshëm nga ai që dinë.
+ Kjo shenjë tregon informacion të ri.
X Kjo shenjë tregon informacion të paqartë
Pasi vendosin shenja anës tekstit, nxënësit plotësojnë tabelën si më poshtë:
✓ + - X
- toka pjellore; - janar 1901, Australia - Timori Lindor;
- peizazhe të larmishme; shpalli pavarësinë dhe - Strategic Defense
- pasuri minerale; po në këtë datë u formua Initiative;
- koloni të Britanisë së Komonuelthi Australian; ……
Madhe; - në vitin 1907 fitoi
- hidrografi e pasur; pavarësinë Zelanda e
……… Re;
- aziatikët që lëvizin në
qytetet e Zelandës së
Re;
- Australia, Zelanda e Re
ka filluar të shtrëngojë
imigracionin;
- udhëkryq i globalizimit;
- Oqeania është një
tërësi shtetesh ende të
lidhura
politikisht me vendet
e huaja dhe të tjera
që janë plotësisht të
pavarura;
……

Në përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Australia
Oqeania
Zelanda e Re
Detyrat dhe puna e pavarur: Analizoni: Australia ka qenë pjesë e Komonuelthit Britanik dhe më vonë, pasi
fitoi pavarësinë, pati bashkëpunim ekonomik dhe politik me SHBA-në dhe me Tigrat e Azisë. Si e shikoni
bashkëpunimin e rajonit me SHBA-në dhe me Kinën?
172

Veprimtari praktike - Rajoni i Australisë dhe Oqeanisë marrë njohuri të mjaftueshme rreth
Rajonit Australisë dhe Oqeanisë,
veçorive natyrore të tyre, veçorive të
popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të
realizojmë një veprimtari praktike, ku
të thellohemi më shumë rreth këtyre
rajoneve.
Nxënësi/ja: Australia dhe Oqeania
• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të veçori popullimi
Australisë dhe Oqeanisë; zhvillim ekonomik
• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë; harta skicë
• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Australisë perspektivë zhvillimi
dhe Oqeanisë.
Australisë dhe Oqeanisë, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, Historia
teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Australisë dhe Oqeanisë, lidhur me:
Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Australisë dhe Oqeanisë, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe
gjeografik.

Nxënësit plotësojnë hartat skicë të Australisë dhe Oqeanisë, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara
më përpara nga njohuritë e marra.
173
- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Australisë dhe
Oqeanisë;
Australisë dhe Oqeanisë.
174
Tema mësimore: Përsëritje 6 - Situata e të nxënit: Në këtë orë përsëritjeje

Periudha e dytë Janar – Mars të periudhës së dytë le të kontrollojmë se sa
të qëndrueshme i keni njohuritë nëpërmjet
veprimtarive të ndryshme.
Nxënësi/ja: Rajon
rajoneve të: Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore dhe Azisë Reliev
Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Klimë
Jugore, Australisë dhe Oqeanisë; Botë bimore
• evidenton saktë pozitën gjeografike të gjithsecilit prej Botë shtazore
rajoneve; Popullim
• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave të Sektorë të zhvillimit ekonomik
tyre në gjithsecilin prej rajoneve;
Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore dhe Historia
Azisë Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Tik
Azisë Jugore, Australisë dhe Oqeanisë, materiale Gjuhët dhe komunikimi
plotësuese. Zhvillimi i qëndrueshëm
Ndërvarësia
Mjedisi
175
Faza e parë
poshtë (ato përfshin elementët natyror, ekonomik dhe demografik të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane,
Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Jugore, Australisë dhe
Oqeanisë):
Zarfi 1
a. Krahasoni kushtet natyrore të rajoneve të mësipërme.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të këtyre rajoneve.
Zarfi 2
a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të rajoneve të mësipërme.
Zarfi 3
a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të rajoneve të mësipërme.
b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të këtyre rajoneve.
Faza e dytë
rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët e
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat e mëposhtme:
Rajonet Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Klima Bota e gjallë

Afrika
Nënsahariane
Australisë dhe
Oqeanisë
176
Afrika
Veriore/ Azia
Jugperëndimore
Azia Lindore
Azia Juglindore
Azia Jugore
Australia dhe
Oqeania
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar
Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen
177
Tema mësimore: Testim 2 - Periudha Janar – Mars Situata e të nxënit: Le të testojmë njohuritë
në mënyrë individuale në testin e periudhës
së dytë Janar – Mars.

Nxënësi/ja: Rajon
rajoneve të: Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore dhe Azisë Reliev
Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Klimë
Jugore, Australisë dhe Oqeanisë; Botë bimore
• evidenton saktë pozitën gjeografike të gjithsecilit prej Botë shtazore
rajoneve; Popullim
• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave Sektorë të zhvillimit ekonomik
të tyre në gjithsecilin prej rajoneve;
• punon në mënyrë individuale;
Burimet/mjetet/materialet: fletët e testimit. Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi – Shpërndajmë fletët e testimit, orientojmë nxënësit për plotësimin e tyre.
Ndërtimi njohurive – Nxënësit plotësojnë testin në mënyrë individuale.
Përforcimi – Mbledhim fletët e testimit
Shiko testet bashkangjitur.
178
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Portofoli

Vlerësim dosjeje - Periudha e dytë Janar - Mars nënkupton detyrat/punët më të mira
tuaja gjatë një periudhe tremujore. Le
të shikojmë dhe të vlerësojmë ato që
ju keni bërë gjatë kësaj periudhe.
• demonstron përdorimin e një llojshmërie të mjeteve, mënyrave Periudhë
dhe proceseve për të menduarit kritik, zgjidhjen e problemit dhe Dosje
marrjen e vendimeve; Vlerësim
• analizon situatë të ndryshme duke përdorur hipoteza të Organizim
qëndrueshme dhe të besueshme gjatë procesit të të menduarit,
të zbatimit dhe mekanizmave të marrjes së vendimeve;
• shfaq aftësi të evidentojë dilema, dyshime, t’i rendisë problemet,
si dhe propozon një gjerësi zgjidhjesh;
• paraqet në forma të ndryshme (poster, fletëpalosje, moket,
pptx) detyrat e periudhës;
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, dosjet dhe detyrat e temat ndërkurrikulare:
periudhës. Gjuhët dhe komunikimi
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

vlerësojmë ato që ju keni bërë gjatë kësaj periudhe. Në këtë fazë nxënësit tregojnë në mënyrë të përmbledhur
mënyrën se si i kanë realizuar detyrat dhe punët që përmban portofoli i tyre në lëndën e gjeografisë

vetë nxënësit.
179
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Nga ekuatori në drejtim të

3.1 Popullsia e botës poleve, mjediset jetësore janë të larmishme
dhe pasuritë natyrore nuk janë shpërndarë në
mënyrë të barabartë në të gjithë botën. Sipas
jush, cilat janë rajonet që ofrojnë kushtet më të
përshtatshme për të jetuar?
Nxënësi/ja: Strukturat e popullsisë
• identifikon ndryshimin e numrit të popullsisë së botës Teoria monocentrike
dhe shpërndarjen gjeografike të saj; Policentrike
• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e
popullsisë së botës;
• analizon faktorët që kanë ndikuar në rritjen e popullsisë
në vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim;
teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme demografike, ndërkurrikulare:
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Hartë koncepti
Përforcimi: Rrjeti diskutimit
Parashikimi: Imagjinatë drejtuar

Nxënësit prezantohen me temën e re: “Popullsia e botës” dhe me situatën e të nxënit, e cila i nxit ata për të
bërë pyetje të cilat mund të jenë si më poshtë:
– Cilët janë faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e pabarabartë të popullsisë?
– Sa është numri i popullsisë?
Ndërtimi i njohurive: Hartë koncepti

Nxënësit ndahen në grupe dhe orientohen të lexojnë tekstin. Paraprakisht, mësuesi/ja i ka shpërndarë çdo
grupi Hartën e konceptit, për ta plotësuar gjatë leximit. Pasi secili grup plotëson këto harta, realizohet një
diskutim me gjithë klasën. Në fund plotësohet dhe harta në dërrasën e zezë, mësuesi/ja shton informacion kur
sheh që nxënësit e kanë anashkaluar apo jep dhe informacion shtesë.
Grupi I: Evidenton faktorët që ndikojnë në shpërndarjen e popullsisë;
Grupi II: Përcakton strukturat e popullsisë.
Në fund harta ka këtë pamje:
180
Lartësia Klima
Pozita gjeografike Bota bimore
Natyrorë
Pushtimet
Pasuritë minerale
Luftërat Politik Faktorët Ekonomikë
Pasuritë ujore
Kolonizimet
Popullsia e botës
Struktura e popullsisë
Struktura sociale Struktura e vendbanimit
Struktura moshore Struktura gjinore
Struktura etnike Struktura fetare Struktura ekonomike - sociale
Përforcimi: Rrjeti diskutimit

Në përfundim të orës mësimore, nxënësit diskutojnë rreth parashikimit të ecurisë së numrit të popullsisë së
botës dhe faktorët që do të ndikojnë në këtë ecuri.
Detyrat dhe puna e pavarur: Ndërtoni grafikun e popullsisë së botës bazuar në të dhënat e tekstit.
181
Lënda:
Gjeografi
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Mbipopullimi nuk është
3.2 Mbipopullimi dhe presioni demografik mbi çështje numri, por rritja e shpejtë e popullsisë dhe
territorin mbajtja gjallë e saj. Sipas jush çfarë tregon kjo?
3.3 Modelet dhe teoritë mbi ndryshimet e Ritmet e rritjes së popullsisë dhe e zhvillimit
popullsisë ekonomik janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën.
Sipas mendimit tuaj, si janë të lidhura rritja e
popullsisë me zhvillimin ekonomik?
Nxënësi/ja: Mbipopullim
• përshkruan tiparet e mbipopullimit në botë; Presion demografik
• identifikon qytetet e mbipopulluara sot në botë; Teoria nataliste
• analizon pasojat e mbipopullimit dhe presionin Anataliste
demografik mbi territorin; Maltusiane
Optimiste
• përcakton kuptimin e koncepteve teori demografike,
Pesimiste
politika demografike dhe tranzicion demografik;
• dallon teoritë populiste me teoritë antipopuliste,
optimiste dhe pesimiste të ndryshimit të popullsisë;
• analizon 5 bazat e modelit të tranzicionit demografik.
teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme demografike, ndërkurrikulare:
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

kësaj ore mësimore Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën
e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë rreth situatës së të nxënit dhe realizojnë një shkrim të
shkurtër:
180
Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë.
Nxënësve u shpërndahet dhe një format A4 në të cilën janë dhënë “fjalitë” dhe në krah nxënësit duhet të
plotësojnë komentin.
Grupi I: Ndryshuar marrëdhënia njeri – mjedis;
Grupi II: Shpërndarja e popullsisë në botë;
Grupi III: Teoria populiste (nataliste);
Grupi IV: Teoria antipopuliste (antinataliste);
Grupi V: Teoria maltusiane;
Grupi VI: Etapat e Modelit të Tranzicionit Demografik.
Fjali Koment
Marrëdhënia njeri - mjedis - raporti njeri-mjedis ka ndryshuar;

- kemi mbipopullim të territorit;
- shoqëria zhvillohet shumë më shpejt se mjedisi;
- ndodh antropogjenizimi;
- mbishfrytëzimi i resurseve natyrore etj..
Shpërndarja e popullsisë Shpërndarja e popullsisë në botë është në varësi të faktorëve:
- natyrorë,
- burimeve natyrore,
- zhvillimit ekonomik,
- zhvillimit historik e politik etj.
Teoria nataliste - mbështet shtimin e popullsisë duke favorizuar lindjen;
Teoria anataliste - kufizimin e lindshmërisë,

- planifikimi familjar,
- përdorimin e metodave kontraceptive,
- shtetet që përkrahin politikat anataliste ishin: India, Pakistani, Koreja e
Jugut, Kina etj.
182
Teria maltusiane - evidenton lidhjen mes zhvillimit ekonomik dhe popullsisë;
- ritmet e rritjes së popullsisë janë në progresion gjeometrik, në raport me
ripërtëritjen e pasurive natyrore;
- numri i popullsisë është në funksion të nivelit të jetesës.
Etapat e Modelit të - Etapa e parë karakterizohet nga një shtesë natyrore e ulët;
Tranzicionit Demografik - Etapa e dytë 1750-1850, karakterizohet me nivel të ulët të vdekjeve;
- Etapa e tretë karakterizohet nga rritja e popullsisë me ritme të ngadalta,
numri i lindjeve bie, familja është e vogël në numër;
- Etapa e katërt karakterizohet nga rritja e popullsisë me ritme konstante;
- Etapa e pestë karakterizohet nga rritja e shkallës së vdekshmërisë.
Komentet e mësipërme plotësohen dhe në dërrasën e zezë.

Në përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :
Etapat e tranzicionit Koeficienti i Koeficienti i Shtimi natyror Rajonet

demografik lindjeve vdekjeve
Etapa e parë
Etapa e dytë
Etapa e tretë
Etapa e katërt
Etapa e pestë
Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni: A ka presion demografik mbi territorin e Shqipërisë?
183

Veprimtari praktike - Modelet tipike demografike njohuri të mjaftueshme rreth historikut të
botërore popullimit dhe teorive mbi ndryshimet e
popullsisë. Le të realizojmë një veprimtari
modeleve tipike demografike botërore.
• identifikon ecurinë e numrit të popullsisë së botës; Zhvendosje
• përcakton në hartën skicë të botës: Ecuri
• shpërndarjen e popullsisë sipas qyteteve; shpërndarje
• qytetet më shumë dhe më pak të populluara;
• analizon faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e
popullsisë.
teksti Gjeografi 12, Harta politike, fizike e botës, harta ndërkurrikulare:
skicë e Botës, të dhëna statistikore rreth numrit të Historia
popullsisë, materiale plotësuese nga interneti. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

• Nxënësit përshkruajnë ecurinë e numrit të popullsisë së botës;
• projeksionet e popullsisë së botës në të ardhmen dhe shpërndarjen e popullsisë në botë;
• evidentojnë në hartë qytetet më shumë të populluara dhe qytetet më pak të populluara;
• mbipopullimin e qyteteve dhe presionin demografik mbi territorin.

Nxënësit analizojnë grafikët e popullsisë së botës mbi ndryshimet që ka pësuar numri i popullsisë dhe
projeksionin në të ardhmen. Plotësojnë me ngjyra qytetet më shumë dhe më pak të populluara. Analizojnë
pasojat e mbipopullimit dhe presionin demografik mbi territorin.
184
- saktësia në plotësimin e hartave skicë të botës, qytetet e populluara, pak të populluara;
- analiza e ndryshimeve të popullsisë së botës.
- gjykimi për të ardhmen e popullsisë së botës.
185
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Shqipëria është përfshirë

3.4 Lëvizjet migratore në botë nga lëvizjet migratore në formën e migrimit
të brendshëm dhe të jashtëm. Kujtoni
çfarë veçorish ka pasur në Shqipëri gjatë
periudhave të ndryshme.
Nxënësi/ja: Migracion ndërkombëtar
• përcakton tipat e migracionit; Migracion i brendshëm
• përshkruan stadet e migracionit të brendshëm dhe Emigracion
të jashtëm të rajoneve apo shteteve përmes rasteve Imigracion
studimore;
• analizon faktorët kryesorë që ndikojnë në proceset
migratore në botë;
• vlerëson strategjitë për uljen e migracionit nga zonat
rurale drejt zonave urbane.
teksti Gjeografi 12, statistika të ndryshme për lëvizjet ndërkurrikulare:
migruese në botë, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
186
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re “Lëvizjet migratore në botë” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë
në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit.
Disa nga pyetjet janë:
– Cilat janë disa nga faktorët që nxisin lëvizjet migruese në Shqipëri? Po në botë?
– Cilat vende janë më të preferuar për të migruar?
– Rendisni disa nga pasojat pozitive dhe negative të migrimit?

Paragrafi I: Faktorët që kanë ndikuar në lëvizjet migratore të popullsisë në botë;
Paragrafi II: Cilat janë disa nga periudhat që kanë pasur lëvizje të mëdha migruese;
Paragrafi III: Pasojat e migrimit në vendin e origjinës;
Paragrafi IV: Pasojat e migrimit në vendin e destinacionit;
Paragrafi V: Historiku i lëvizjeve migratore në Europë;
Paragrafi VI: Procesi i migrimit dhe llojet e migrimit.

Në përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm lidhur me efektet e
lëvizjeve migruese:
Në vendet e origjinës Në vendet e destinacionit
Detyrat dhe puna e pavarur: Bëni një hartë të botës, ku me metodën e drejtimit të lëvizjeve, të tregoni
drejtimin e lëvizjeve të migracionit.
187

3.5 Politikat rajonale dhe globale për kontrollin e Dukuria e migracionit ka shoqëruar
migracionit dhe vendin tonë. Destinacionet kanë
3.6 Migrimet e shqiptarëve në botë qenë drejt Italisë, Greqisë, Europës
Perëndimore etj. Me çfarë problemesh
ndeshen emigrantët shqiptarë në vendet
ku shkojnë?
Migrimi është një nga dukuritë që ka
shoqëruar popullsinë shqiptare në
tërë historinë e zhvillimit të saj, duke
u shfaqur në të gjitha format dhe
drejtimet e tij. Mbështetur në njohuritë
e mëparshme, tregoni si kanë migruar
shqiptarët gjatë periudhave të ndryshme.
• përshkruan disa nga efektet negative që sjell migracioni, Migracion
migracioni ndërkombëtar në Migracion ndërkombëtar
vendin e destinacionit dhe të origjinës; E drejtë ndërkombëtare e migracionit
• shpjegon politikat që ndjekin shtetet e ndryshme për të zbutur Migrim
problematikat e migracionit; Emigracion
• evidenton disa dokumente zbatuese të së drejtës
ndërkombëtare të migracionit, të hartuara
nga Organizata Ndërkombëtare;
• vlerëson strategjitë e BE-së për kontrollin e
migracionit;
• përshkruan historikun e emigrimit të shqiptarëve në botë;
• shpjegon faktorët që ndikojnë dhe në lëvizjet migratore;
• analizon shkaqet dhe pasojat e emigracionit të jashtëm në
Shqipëri pas viteve 90;
• diskuton mbi disa ndër strategjitë e BE-së për zgjidhjen e
problemit të emigracionit.
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, pamje të ndryshme. ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

188

Nxënësit, të orientuar nga mësuesi/ja, fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin
paragraf.
– A lidhje ka migracioni me procesin e globalizimit;
Pasi përgjigjen, nxënësit, pyeten rreth procesit të migrimit dhe procesit të globalizimit.
– A ka ndikuar migrimi në globalizim?
Ata japin përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të
dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën
e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
- Pasojat pozitive dhe negative të migrimit në botë;
- Masat që mund të merren për minimizimin e pasojave negative të migrimit në botë;
- Migrimi ndërkombëtar dhe e drejta ndërkombëtare;
- Roli i BE-së në procesin e migrimit;
- Zhvillimet migratore në vendin tonë dhe faktorët që kanë ndikuar në to;
- Pasojat pozitive dhe negative të migrimit në vendin tonë;
- Shkaqet dhe pasojat e emigracionit të jashtëm në Shqipëri pas viteve 1990;
- Pasojat e emigracionit të jashtëm të shqiptarëve.
189
Në fund të orës së mësimit, mësuesi/ja ndan klasën në dy grupe ku njëri do të mbrojë tezën që dukuria e
emigracionit është pozitive dhe grupi tjetër do të mbrojë tezën që dukuria e migracionit është negative.
Dukuria e migracionit
Pozitive Negative
Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni pse kontrolli i migracionit është shndërruar në një sfidë globale.
190

3.7 Rajonet gjuhësore dhe proceset integruese Gjuha është element komunikimi që i bashkon,
shumëkulturore njerëzit, popujt dhe shtetet. Spanjollët,
3.8 Racat dhe etnitë në botë. Ndikimi i tyre në anglezët, portugezët krijuan kolonitë e tyre
diversitetin kulturor në Amerikën Veriore dhe Jugore. A u diktuan
gjuhën e tyre këto shtete kolonive të tyre?
Çfarë gjuhe flasin sot këto shtete?
Njerëzit dallojnë nga tiparet fizike, ngjyra e
lëkurës, forma e syve, e flokut, por dallojnë
edhe nga gjuha, feja, kombësia, traditat
kulturore. Sipas jush, cili nga këto elemente
përcakton racën dhe cili etninë? Cilat janë
tiparet biologjike dhe kulturore të njerëzve në
rajonin ku jetoni?
Nxënësi/ja: Gjuha
• përcakton shpërndarjen hapësinore të gjuhëve më të gjuha zyrtare
përhapura në botë; indoeuropiane
• analizon përhapjen rajonale të gjuhëve indoeuropiane; sino-tibetiane
• gjykon mbi rolin që luan gjuha; gjuhë lokale
• dallon racën nga etnia; Racë
• tregon përmes rasteve studimore problemet etnike më të Etni
spikatura në botë; Kaukazoide
• identifikon shkaqet dhe problemet që i shoqërojnë Negroide
konfliktet etnike; Mongoloide
• vlerëson politikat dhe perspektivat e zgjidhjes së
problemeve etnike.
191
teksti Gjeografi 12, pema e gjuhëve, materiale plotësuese. ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
192
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja “Gjuhët, racat dhe etnitë” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë
– Çfarë gjuhe flasin sot vendet kolonizatore në botë?
– Cilat janë elementet që përcaktojnë racën dhe cilat etninë?
– Cilat janë tiparet biologjike dhe kulturore të njerëzve në rajonin ku jetoni?

Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë.
Nxënësve i shpërndahet dhe një format A4 në të cilën janë dhënë “fjalitë” dhe në krah nxënësit duhet të
plotësojnë komentin.
Grupi I: Gjuhët më të përhapura në botë;
Grupi II: Familjet gjuhësore;
Grupi III: Konfliktet gjuhësore;
Grupi IV: Racat dhe klasifikimi i tyre;
Grupi V: Etnitë;
Grupi VI: Shkaqet e konflikteve mes grupeve etnike.
Fjali Koment
Gjuhët më të përhapura në - në botë fliten 6800 gjuhë;

botë - gjuhët zyrtare të Kombeve të Bashkuara janë: anglishtja, frëngjishtja,
spanjishtja, portugalishtja, rusishtja, arabishtja.
Familjet gjuhësore - indoeuropiane (grupet e gjuhëve romake, sllave dhe gjermane);
- sino-tibetiane (gjuha kineze);
- semito-hamatike (gjuha arabe dhe hebraishtja);
- Nigër-Kongo (gjuhët që fliten në Afrikën Qendrore dhe Perëndimore);
- malajo-polineziane (flitet në Indonezi, Ishujt e Paqësorit, dhe Azinë
Juglindore).
191
Konfliktet gjuhësore - gjuhët e vogla janë përpjekur të asimilohen nga pushtuesit;
- ka shërbyer si element për ndarjen e kufijve gjeografikë;
- funksionon Karta e Gjuhëve….
….
Racat dhe klasifikimi i tyre - Raca përbën një grup njerëzish me karakteristika të përbashkëta të
trashëguara, që i dallojnë ato nga grupet e tjera të njerëzish;
- raca e bardhë (kaukazoide);
- raca e zezë (negroide);
- raca e verdhë (mongoloide).
Etnitë Etnia përbën identitetin kulturor të një individi apo grupi, që përfaqësohet
nga:
- gjuha, feja, kombësia, prejardhja, traditat kulturore...
Shkaqet e konflikteve mes - politikat qeveritare diskriminuese;

grupeve etnike - konkurrenca mes grupeve etnike për burime ekonomike;
- pabarazitë sociale;
- krenaria për identitetit kulturor, ndjenja e superioritetit të një grupi
etnik ndaj një tjetri duke imponuar kulturën e tyre, çështjet fetare, prirjet
nacionaliste...
Komentet e mësipërme plotësohet dhe në dërrasën e zezë nga nxënësit e gjithsecilit grup dhe kërkohet dhe
ndërhyrja e mësuesit.

Në përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :
Familja Familja Familja Familja Familja

indoeuropiane sino–tibetiane semito-hamatike Nigër-Kongo malajo-polinezane
Përcaktoni në hartën e botës shpërndarjen gjeografike të racave dhe rastet e konflikteve etnike.
Detyrat dhe puna e pavarur: A janë përdorur instrumentet e duhura për menaxhimin e konflikteve etnike në
Ballkan?
190

3.9 Fetë dhe shumëkulturalizmi Në qytetërimet e lashta, popujt ishin të besimit
pagan dhe më vonë lindi krishterimi, islamizmi,
budizmi etj. Mbështetur në njohuritë e marra
përshkruani historikun e lindjes së këtyre
besimeve fetare.

• tregon shpërndarjen hapësinore të besimeve fetare më Terrorizëm
të përhapura në botë; Krishterim
• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në përhapjen e Islamizëm
besimeve fetare në botë; Budizëm
• vlerëson disa nga konfliktet më të spikatura fetare dhe Hinduizëm
rajonet e tyre. Judaizëm
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, harta e ndërkurrikulare:
shpërndarjes gjeografike të feve kryesore në botë. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: Parashikim me termat paraprakë
Ndërtimi i njohurive: INSERT

Nxënësit ndahen në grupe dhe mësuesi/ja i prezanton situatën e të nxënit dhe shkruan termat në dërrasën e
zezë:
krishterim, islamizëm, judaizëm, budizëm.
Duke u mbështetur në këta terma, grupeve u kërkohet t’i lidhin ata me njëri-tjetrin, duke krijuar një ese të
shkurtër dhe përfaqësues të grupeve lexojnë punët e tyre. Duke u bazuar edhe në të dhënat e historisë flitet
për mënyrën se si kanë lindur dhe janë përhapur këto besime.
192
Ndërtimi i njohurive: INSERT
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që të lexojnë temën, duke vendosur këto shenja anash tekstit që do të
lexojnë. Shenjat që do të përdoren janë këto:
✓ Kjo shenjë pohon informacionin që nxënësit dinë.
- Kjo shenjë tregon që informacioni që po lexojnë, është i ndryshëm nga ai që dinë.
+ Kjo shenjë tregon informacion të ri.
X Kjo shenjë tregon informacion të paqartë.
Pasi vendosin shenja anës tekstit, nxënësit plotësojnë tabelën si më poshtë:
✓ + - X
- feja islame; - besim fetar, përveçse lidhet me të mbinatyrshmen, ajo
- feja e krishterë; ndikon në sjelljen e shoqërisë njerëzore;
- ateizmi; - feja, si element shpirtëror, ka ndikim në zhvillimet politike të
- budizmi; një vendi;
- hinduizmi - fisnore (animizmi, shamanizmi);
- etnike, që lidhen me identifikimin mbi bazë territoriale;
- universal (judaizmi, budizmi, krishterimi, islami);
- Përhapja e besimeve fetare në botë është realizuar në
forma të ndryshme, si:
- nga pushtimet e vendeve të ndryshme, siç është rasti
i besimit islam nga P. O, apo atij katolik nga Perandoria
Romake;
- nga lëvizjet migrative ndërkombëtare dhe të brendshme;
- liria e përqafimit të besimeve fetare pas rënies së regjimeve
diktatoriale në shumë vende të botës, si rast përmendim
Europën Lindore;
- shkëmbimet kulturore, tregtare, arsimore etj.
- konflikte brenda një feje, siç është fundamentalizmi fetar;
- bota paraqet një diversitet kulturor (shumëkulturalizëm);
…………….
Në përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme dhe punojnë me hartën:
Fetë në botë Numri i ndjekësve në botë Karakteristikat Shpërndarja

gjeografike
Krishterimi
Islamizmi
Hinduizmi
Budizmi
Judaizmi
Lokalizojnë në hartën e botës shpërndarjen gjeografike të besimeve fetare.
193

3.10 Globalizimi i ekonomisë Resurset natyrore në botë nuk janë ndarë në
mënyrë të barabartë dhe shtetet, rajonet kanë
bashkëpunuar në marrëveshje ekonomike
shumëpalëshe. Përmendni disa marrëveshje
ekonomike. A flitet për globalizim të ekonomisë
me këto marrëveshje?
Nxënësi/ja: Globalizim i ekonomisë
• përcakton kuptimin e konceptit globalizim ekonomik;
• shpjegon disa nga segmentet ku është shprehur
globalizimi në botën e sotme;
• analizon pasojat e globalizimit të ekonomisë në vendet
e zhvilluara dhe në zhvillim;
• vlerëson vendin e ekonomisë europiane në ekonominë
botërore.
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese. ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Mësuesi/ja paraprakisht e ka ndarë klasën në grupe dhe secilit grup i shpërndan fleta formati A4, ku paraqitet
një organizues grafik me tri kolona. Të njëjtin organizues grafik, mësuesi/ja e ndërton edhe në dërrasën e
zezë. Ai/ajo parashtron situatën e të nxënit dhe nxënësve u kërkohet të thonë gjithë informacionin që dinë rreth
globalizimit të ekonomisë dhe disa organizata të njohura ekonomike.
- Bashkimi Europian (bashkim - faktorët që kanë ndikuar në
ekonomik dhe politik ndërmjet globalizim;
vendeve që janë anëtare në të); - aspektet që kanë prekur
NAFTA etj. globalizimin;
…….. - pasojat e globalizimit.
këtë temë.
194
Nxënësit orientohen të lexojnë temën dhe të plotësojnë kolonën e tretë të tabelës DDM. Pas punës grupet
lexojnë variantet e tyre. Në të njëjtën kohë, mësuesi/ja plotëson në dërrasën e zezë variantin përfundimtar,
duke u bazuar në informacionet e dhëna nga nxënësit, por dhe me shtesa të bëra nga ana e tij/saj. Tabela
mund të ketë këtë pamje:
- Bashkimi Europian - Faktorët që kanë ndikuar në 1. zhvillimet në transport (siç është
(bashkim ekonomik dhe globalizim; lokomotiva me avull, motori reaktiv etj.);
politik ndërmjet vendeve që - Aspektet që kanë prekur 2. zhvillimet në infrastrukturë;
janë anëtare në të); globalizimin; 3. zhvillimet në telekomunikacion.
NAFTA etj. - Pasojat e globalizimit.
…….. ….. 1 – Aspekti ekonomik;
2 – Kulturor, shoqëror;
3 - Aspektin teknik;
4 - Aspektin politik.
1- Globalizimi nuk është as i mirë, as i

keq;
2- Probleme në ekonomi, mjedis,
papunësi, tranzicion, emigracion,
trafikimin e qenieve njerëzore, drogën…

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja i jep nxënësve të analizojnë anët pozitive dhe negative të globalizimit
të ekonomisë në vendet e zhvilluara dhe në zhvillim.
195

3.11 Kriza ekonomike botërore Bota ka kaluar kriza të mëdha globale pas
3.12 Bujqësia në ndikimin e globalizimit Luftës së Parë Botërore, 1929‒1933, dhe në
vitin 1973. Cilat ishin shkaqet dhe masat që u
morën për kapërcimin e krizave?
Veprimtaria kryesore e qytetërimeve të lashta
ka qenë bujqësia. Sipas jush, a mendoni se
zhvillimi i bujqësisë në ditët e sotme ndihmon
vendet të dalin nga varfëria?
Nxënësi/ja: Bursë
• përshkruan treguesit e krizës ekonomike globale të vitit Recension
2008; Krizë ekonomike
• shpjegon pasojat që solli kriza; Revolucion i gjelbër
• analizon masat antikrizë; Rajonet bujqësore
• evidenton tipologjinë e rajoneve bujqësore në botë Brezi i Gjelbër i Europës
përmes shembujve;
• analizon tiparet e zhvillimit të bujqësisë në vendet e
zhvilluara dhe ato në zhvillim në kushtet e globalizimit;
• vlerëson pasojat e Revolucionit të Gjelbër në zhvillimin
ekonomik të rajoneve ku u zhvillua.
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, tregues të ndërkurrikulare:
ndryshëm të zhvillimit ekonomik. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja “Krizat ekonomike dhe ndikimi i bujqësisë në globalizim” dhe
në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u
dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:
– Cilat ishin shkaqet dhe masat që u morën për kapërcimin e krizave?
– A i ndihmon bujqësia vendet e varfra për të dalë nga kriza?
196
Fillimisht mësuesi/ja ka ndarë mësimin në paragrafë dhe nxënësit në dyshe. Për çdo paragraf një nga nxënësit
e dyshes bën pyetjen, nxënësi i dytë i përgjigjet pyetjes që bën shoku. Kështu vazhdohet deri në fund. Për
paragrafë të ndryshëm përgjigjen nxënës të ndryshëm. Pyetjet për paragrafin e parë mund të jenë:
– Cilët janë treguesit e krizës ekonomike?
Për paragrafin e dytë disa nga pyetjet mund të jenë:
– Cilët përfitojnë nga kriza ekonomike?
– Cilët humbasin nga kriza ekonomike?
Për paragrafin e tretë:
– Në cilat shtete dhe sektorë u ndie më shumë kriza ekonomike?
Për paragrafin e katërt:
– Cilat janë masat që janë marrë për të dalë nga kriza?
Për paragrafin e pestë:
– Si ka ndikuar bujqësia në globalizimin e ekonomisë?
Për paragrafin e gjashtë:
– Tipologjitë e rajoneve bujqësore në botë.
Për paragrafin e shtatë:
– karakteristikat e Revolucionit të Gjelbër.

Në fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:
Përfituesit nga kriza Humbësit nga kriza
Detyrat dhe puna e pavarur: Mbështetur në masat antikrizë, hartoni një projekt si mund t’i zbatoni masat për
të kapërcyer krizën ekonomike.
197

Përsëritje 7 - Dinamikat e problemeve të popullsisë Le të provojmë se sa të qëndrueshme i
keni njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje
nëpërmjet veprimtarive të ndryshme.
Nxënësi/ja: Mbipopullim
• përkufizon saktë konceptet: mbipopullim, besime Besime fetare
fetare, migrim, revolucion bujqësor, etni, race; Migrim
• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen Revolucion bujqësor
e popullsisë në botë; Etni
• analizon zhvillimet demografike në vendet e Racë
zhvilluara dhe në vendet në zhvillim;
• analizon modelet e tranzicionit demografik;
• evidenton konfliktet gjuhësore fetare dhe etnike më
të spikatura në botë;
• analizon tiparet e bujqësisë në kushtet e globalizimit
dhe tipologjinë e rajoneve bujqësore;
Burimet/mjetet/materialet: teksti Gjeografi 12, të dhëna Lidhja me fushat e tjera ose me temat
të ndryshme statistikore, materiale plotësuese, harta të ndërkurrikulare:
ndryshme gjeografike. Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Faza e parë
poshtë.
Zarfi 1
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: mbipopullim, besime;
2. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë në botë;
3. Evidentoni konfliktet gjuhësore fetare dhe etnike më të spikatura në botë;
4. Dalloni modelet dhe teoritë e ndryshimit të popullsisë (teoritë populiste dhe antipopuliste).
Zarfi 2
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: migrim, revolucion bujqësor;
2. Analizoni zhvillimet demografike në vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim;
3. Vlerësoni strategjitë dhe politikat për zgjidhjen e tyre lidhur me zhvillimet demografike në botë;
4. Analizoni tiparet e bujqësisë në kushtet e globalizimit dhe tipologjinë e rajoneve bujqësore.
198
Zarfi 3
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: etni, race;
2. Analizoni modelet e tranzicionit demografik;
3. Dalloni racat nga etnitë;
4. Analizoni krizën ekonomike globale.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit, secili prej
Faza e dytë
Nxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe. Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe
fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster
e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar
grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 253, libri Gjeografi 12.
199

Veprimtari praktike - Modelet tipike demografike njohuri të mjaftueshme rreth historikut të
botërore popullimit dhe teorive mbi ndryshimet e
popullsisë. Le të realizojmë një veprimtari
modeleve tipike demografike botërore.
• identifikon ecurinë e numrit të popullsisë së botës; Zhvendosje
• përcakton në hartën skicë të botës: Ecuri
• shpërndarjen e popullsisë sipas qyteteve; shpërndarje
• qytetet më shumë dhe më pak të populluara;
• analizon faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e
popullsisë.
200
teksti Gjeografi 12, Harta politike, fizike e botës, harta ndërkurrikulare:
skicë e Botës, të dhëna statistikore rreth numrit të Historia
popullsisë, materiale plotësuese nga interneti. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

• Nxënësit përshkruajnë ecurinë e numrit të popullsisë së botës;
• projeksionet e popullsisë së botës në të ardhmen dhe shpërndarjen e popullsisë në botë;
• evidentojnë në hartë qytetet më shumë të populluara dhe qytetet më pak të populluara;
• mbipopullimin e qyteteve dhe presionin demografik mbi territorin.

Nxënësit analizojnë grafikët e popullsisë së botës mbi ndryshimet që ka pësuar numri i popullsisë dhe
projeksionin në të ardhmen. Plotësojnë me ngjyra qytetet më shumë dhe më pak të populluara. Analizojnë
pasojat e mbipopullimit dhe presionin demografik mbi territorin.

- saktësia në plotësimin e hartave skicë të botës, qytetet e populluara, pak të populluara;
- analiza e ndryshimeve të popullsisë së botës.
- gjykimi për të ardhmen e popullsisë së botës.
201

3.13 Modelet e industrisë Revolucioni Industrial në Angli, shek. XVIII,
3.14 Tregtia botërore luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e
industrisë në botë, ndarjen dhe specializimet e
rajoneve industriale. Çfarë dini për të?
Tregtia bën pjesë në sektorin e tretë të
ekonomisë dhe është në shërbim të dy
sektorëve të tjerë të saj. Ka ekzistuar që në
Antikitet dhe është zhvilluar deri në ditët tona.
Tregoni si është e zhvilluar tregtia globale sot,
në kushtet e zhvillimeve teknologjike.
Nxënësi/ja: Ekonomi e përzier
• përshkruan pasojat e zhvillimeve industriale sipas Ekonomi tregu
fazave të zhvillimit; Revolucion industrial
• identifikon modelet e industrisë botërore; Shoqëri shumëkombëshe
• vlerëson prirjet e zhvillimit industrial në ditët e sotme; Ekonomi e planifikuar
• përshkruan natyrën globale të tregtisë; Tregtia globale
• analizon tregtinë globale midis vendeve të zhvilluara OBT
dhe vendeve në zhvillim;
• vlerëson rëndësinë e tregtisë globale përmes studimeve
të rasteve.
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, harta të ndërkurrikulare:
ndryshme të zhvillimit ekonomik dhe zhvillimit të Historia
marrëdhënieve tregtare. Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime

202
Klasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5, 6. Më pas
mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende të
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Përcaktoni fazat e zhvillimeve industriale nga fillimi i viteve 1700 deri në fundin e shek. XIX
dhe karakteristikat kryesore për secilën fazë.
Grupi i dyshave: Përcaktoni fazat e zhvillimeve industriale nga fillimi i shek. XIX deri në fundin e Luftës së Dytë
Botërore dhe karakteristikat kryesore për secilën fazë.
Grupi i treshave: Përcaktoni modelet e zhvillimit industrial në botë.
Grupi i katrave: Evidentoni karakteristikat e tregtisë ndërkombëtare.
Grupi i pesave: Tregtia ndërkombëtare dhe globalizimi, bilanci tregtar midis vendeve të zhvilluara dhe vendeve
në zhvillim.
Grupi i gjashtave: Vlerësoni marrëdhënien: tregti – zhvillim industrial – globalizim.
secili prej nr. 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, nr. 2 për pyetjen e tyre e
me radhë numrat e tjerë/ kështu i gjithë grupi merr njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ja ka bërë. Më pas
diskutohet me gjithë klasën.

Në përfundim nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :
Rajonet ekonomike Shtetet që përfshin Modeli ekonomik Mbështetja e industrisë

Vendet e zhvilluara pas 1912
Ekonomi në tranzicion e Republikës
Vendet në zhvillim e vitit 1953
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni mbi pasojat pozitive dhe negative që sjell tregtia globale.
203

3.15 Roli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë Hapi i parë i integrimit europian ishte
botërore më 1957 me krijimin e TPE-së (Tregu i
3.16 Turizmi në zhvillimet rajonale dhe globale Përbashkët i Qymyrit dhe Çelikut), me
pjesëmarrjen e 6 shteteve: Holandë,
Luksemburg, Belgjikë, Itali, Francë dhe
Gjermani. BE-ja sot është zgjeruar me
27 shtete dhe qëllimi është krijimi i një tregu
unik. Çfarë dini për krijimin e këtij tregu?
Zhvillimi i turizmit është konsideruar si një

instrument efikas për ngritjen e nivelit të
jetesës në vendet me standard të ulët jetese,
varfëri në shkallë të lartë dhe mundësi
punësimi të ulëta, por pasuri natyrore dhe
kulturore të pasur. Sipas jush, a i ka Shqipëria
kushtet për zhvillimin e turizmit?
Nxënësi/ja: OPEK
• rendit organizmat ndërkombëtarë, që luajnë rol në NAFTA
tregtinë botërore; ICC
• interpreton rolin e organizmave ndërkombëtarë (OBT, OCDE
OPEK, NAFTA) në tregtinë botërore; Turizëm
• analizon politikat që ndjekin në zhvillimin e tregtisë Turizëm i qëndrueshëm
botërore;
• përcakton kuptimin mbi turizmin në tërësi;
• përshkruan llojet kryesore të turizmit;
• identifikon rajonet turistike më të njohura në botë;
• vlerëson ndikimin e globalizimit në zhvillimin e turizmit në
përgjithësi dhe atij shqiptar në veçanti
teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, foto, harta e ndërkurrikulare:
zonave turistike të botës. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Përforcimi: Organizues grafik
204
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja, “Roli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë botërore” dhe
“Turizmi dhe tregtia në zhvillimet rajonale globale” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së
të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:
– Çfarë dini rreth TPE-së, cili ishte qëllimi i krijimit të këtij tregu?
– Turizmi dhe tregtia janë elemente të sektorit të tretë të zhvillimit ekonomik, si ndikojnë këto në zhvillimet
rajonale globale?
– Potencialet natyrore që ofron Shqipëria për zhvillimin e turizmit dhe tregtisë?

Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, që paraprakisht është ndarë në paragrafë dhe nxënësit do të
vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të paragrafit,
nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragrafë të
mund të jenë si më poshtë:
Paragrafi I: Roli i organizatave ndërkombëtare;
Paragrafi II: Listimi i disa organizatave ndërkombëtare tregtare dhe funksioni i tyre;
Paragrafi III: Koncepti bazë për turizmin;
Paragrafi IV: Llojet e turizmit dhe destinacionet turistike;
Paragrafi V: Turizmi në kuadrin e zhvillimeve globale dhe rasti shqiptar;
Paragrafi VI: Perspektiva e zhvillimit turistik në Shqipëri.

Në përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë organizuesin grafik të mëposhtëm lidhur me turizmin:
Anët pozitive dhe negative Turizmi Është:
Klasifikohet në:
205

3.17 Modelet e qyteteve botërore Mbështetur në foton e tekstit, shikoni
3.18 Procesi i urbanizimit dhe sistemet urbane pamjen e qytetit të Nju-Jorkut dhe të
Shangait. Çfarë karakteristikash kanë këto
2 qytete?
Procesi i urbanizimit sjell ndryshime në
mënyrën e jetesës, strukturën e popullsisë,
në mirëqenie dhe zhvillimin ekonomik. Çfarë
dini për urbanizimin në Shqipëri?
Nxënësi/ja: Qytet në vendet e zhvilluara, në zhvillim
• përcakton kuptimin e qytetit; Urbanizim
• krahason modelet e qyteteve në rajonet e zhvilluara me të Sistemet urbane
rajoneve në zhvillim;
• analizon problemet që paraqesin sot rritja e madhe e
qyteteve;
• përshkruan tiparet e urbanizimit në vendet e zhvilluara dhe
ato në zhvillim përmes shembujve;
• identifikon sistemet urbane dhe ritmet e rritjes së popullsisë
urbane në shkallë kontinentesh;
• shpjegon tri fazat nëpër të cilat ka kaluar procesi i
urbanizimit;
• analizon pasojat pozitive dhe negative që sjell urbanizimi.
teksti Gjeografi 12, foto të ndryshme, materiale plotësuese. ndërkurrikulare:
Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Përforcimi: Shkrim i shpejtë / Punë me hartën

e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë:
206
Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në
paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi
lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për
këtë paragraf.
– Pse qytetet janë qendra ku jetohet brenda standardeve moderne?;
Pasi përgjigjen, nxënësit, pyeten rreth disa qyteteve kryesore europiane dhe jo vetëm dhe karakteristikat që
i dallojnë ato. Ata japin përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe
në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës
plotëson në dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
- Modelet e qyteteve në rajonet e zhvilluara;
- Modelet e qyteteve të rajoneve në zhvillim;
- Procesi i urbanizimit;
- Fazat nëpër të cilat ka kaluar ky proces;
- Modelet e sistemeve urbane.
Përforcimi: Shkrim i shpejtë / Punë me hartën

Në përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë pasojat pozitive dhe negative të urbanizimit.
Evidentoni në hartë qytetet më të mëdha në botë.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni qytetet në vendet e zhvilluara me ato të vendeve në zhvillim
(arkitektura, qendra–periferia, popullsia).
207

3.19 Urbanizimi i Shqipërisë Pas viteve 1990, shqiptarëve iu lejua lëvizja
3.20 Ndarja e sotme territoriale e Shqipërisë e lirë si nëpërmjet migrimit të brendshëm,
edhe atij të jashtëm. Çfarë dini për drejtimin
e lëvizjes së lirë të njerëzve brenda vendit
dhe problematikat që solli (duke e lidhur
dhe me vendbanimin tuaj)?
Ju keni mësuar në lëndën e historisë që

gjatë pushtimit bizantin, romak etj. Ndarja
administrative e Shqipërisë ka pësuar
ndryshime. Si ka ndryshuar?
Nxënësi/ja: sektori informal, formal
• përshkruan historikun e urbanizimit në Shqipëri; Ndarje administrative
• krahason procesin e urbanizimit midis viteve ‘45-‘90 dhe Komuna
pas viteve ’90; Bashkia
• argumenton pasojat dhe problematiket e proceseve Qarku
urbanizuese;
• harton strategji për frenimin e problematikave të
urbanizimit;
• evidenton faktorët që kanë ndikuar në ndryshimin e
organizimit administrative të Shqipërisë;
• krahason përmes shembujve, modelet e ndarjes
administrative të Shqipërisë gjatë periudhave të ndryshme;
• analizon veçoritë e ndarjes së sotme administrative dhe
problematikat që e shoqërojnë.
teksti Gjeografi 12, harta e ndarjes administrative të ndërkurrikulare:
Republikës së Shqipërisë, materiale plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
208
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja “Urbanizimi në Shqipëri dhe ndarja administrative” dhe në
vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit, pasi disa prej njohurive nxënësit i kanë marrë dhe
një vit më parë në lëndën e gjeografisë dhe historisë. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë
kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:
– Çfarë dini për drejtimin e lëvizjes së lirë të njerëzve brenda vendit dhe problematikat që solli (duke e lidhur
dhe me vendbanimin tuaj)?
– Si ka ndryshuar ndarja administrative e Republikës së Shqipërisë?

paragraf.
- Si ka ndryshuar modeli i organizimit të territorit në Republikën e Shqipërisë?;
Pasi përgjigjen, nxënësit pyeten rreth urbanizimit në periudha të ndryshme (ilire, para viteve 1945, periudha
1945 – 1990, pas 1990), por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të
- Urbanizimi i Shqipërisë në periudha të ndryshme;
- Fazat e urbanizimit pas viteve 1990;
- Strategjitë e zhvillimit urban;
- Pasojat e proceseve urbanizuese në Shqipëri;
- Faktorët që kanë ndikuar në ndarjen administrative;
- Historia e organizimit administrativ të Shqipërisë;
- Ndarja e sotme territoriale e Shqipërisë.

Në përfundim nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :
Periudha Ndarja administrative Periudha Ndarja administrative

Ilire pas 1912
Romake e Republikës
Bizantine e vitit 1953
Osmane e vitit 2000
Shek. XIX - 1912 e vitit 2014
Detyrat dhe puna e pavarur: Hartoni një projekt, ku të parashikoni si mund të parandalohen problematikat,
që sjell procesi i urbanizimit në Shqipëri.
209

Përsëritje 8 - Sfidat rajonale dhe globale Në këtë orë përsëritjeje të periudhës
së tretë le të kontrollojmë se sa të
qëndrueshme i keni njohuritë nëpërmjet
• përcakton kuptimin e koncepteve: zhvillim i qëndrueshëm, zhvillim i qëndrueshëm
çarmatim, ngrohje globale, zhvillim gjeopolitik, rrezik çarmatim
natyror, armë të shkatërrimit në masë, ekosistem, ndryshim ngrohje globale
klimatik; zhvillim gjeopolitik
• evidenton problemet globale, që janë sfidat e mëdha të rrezik natyror
shekullit XXI; armë të shkatërrimit në masë
• vlerëson menaxhimi i qëndrueshëm i burimeve natyrore; ekosistem
• analizon me shembuj konkretë zonat më të ndotura në ndryshim klimatik
botë;
• argumenton pasojat globale të ndotjes në zhvillimin botëror;
• vlerëson rolin e njeriut në mjedis në kuadër të globalizimit;
• argumenton pse ka rëndësi edukimi mjedisor;
• analizon ndryshimet e hartës politike të botës në kohë dhe
hapësirë;
• gjykon si paraqitet bota në zhvillimet e sotme gjeopolitike.
teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme gjeografike, materiale ndërkurrikulare:
plotësuese. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Faza e parë
e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet, që mësuesi/ja ka përgatitur paraprakisht, përmbajtja e të cilave paraqitet si
më poshtë.
Zarfi 1
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: zhvillim i qëndrueshëm, çarmatim, ndryshime klimatike;
2. Evidentoni problemet globale, që janë sfidat e mëdha të shekullit XXI;
3. Analizoni me shembuj konkretë zonat më të ndotura në botë;
4. Argumentoni rolin e edukimit mjedisor në shkollë.
210
Zarfi 2
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: ngrohje globale, zhvillim gjeopolitik;
2. Argumentoni pasojat globale të ndotjes në zhvillimin botëror;
3. Vlerësoni rolin e qytetarit në edukimin mjedisor në shkollë;
4. Analizoni ndryshimet e hartës politike të botës në kohë dhe hapësirë.
Zarfi 3
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: rrezik natyror, armë të shkatërrimit në masë, ekosistem;
2. Argumentoni rolin e organizmave shtetëror në edukimin qytetar;
3. Gjykoni si paraqitet bota në zhvillimet e sotme gjeopolitike;
4. Vlerësoni rolin e njeriut në mjedis në kuadër të globalizimit.
Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit, secili prej
Faza e dytë
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 318, libri Gjeografi 12 dhe plotësojnë tabelën e mëposhtme:
Llojet e rreziqeve Faktorët Rajonet Politikat e menaxhimit të tyre
211

3.21 Zhvillimi i Qëndrueshëm. Politikat dhe strategjitë “Planeti tokë është shtëpia jonë e
rajonale e globale për menaxhimin e tij përbashkët, e marrë hua nga pasardhësit
tanë”. Si e komentoni këtë shprehje?
Nxënësi/ja: Zhvillim i Qëndrueshëm
• përshkruan konceptin e Zhvillimit të qëndrueshëm dhe Problemet mjedisore
rëndësinë e tij; Strategji rajonale
• identifikon rrugë dhe strategji drejt një Zhvillimi të Globale
Qëndrueshëm industrial, bujqësor dhe urban;
• vlerëson rëndësinë e Zhvillimit të Qëndrueshëm ekonomik
përmes koordinimit të politikave rajonale me ato globale.
teksti Gjeografi 12, harta e përdorimit të Tokës, materiale ndërkurrikulare:
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Parashikimi: Shkrim i lirë
Ndërtimi i njohurive: Kubimi

Mësuesi/ja parashtron situatën e të nxënit dhe i lë disa minuta kohë nxënësve që ta shkruajnë komentet lidhur
me këtë temë. Komentet lexohen nga nxënësit dhe nxisin diskutime në klasë.

Nxënësit ndahen ne 6 grupe e secili me ndihmën e tekstit i kthejnë përgjigje pyetjeve të mëposhtme:
PËRSHKRUAJ: Konceptin e Zhvillimit të qëndrueshëm dhe tri parimet mbi të cilat bazohet ai;
KRAHASO: Strategjitë e Zhvillimit të Qëndrueshëm industrial, bujqësor dhe urban;
ANALIZO: Rëndësinë e Zhvillimit të Qëndrueshëm;
SHOQËROJE : Zhvillimi i Qëndrueshëm shoqërohet me rrugë dhe politika për zgjidhje, cilat janë ato?
ZBATO: Cilat janë disa nga konferencat, samitet, organizatat, të cilat merren me hartimin e legjislacionit të
Zhvillimit të Qëndrueshëm?
HARTO: Harton një listë të politikave lokale që mund të ndiqen në rajonin ku banojnë, për të menaxhuar më
mirë pasuritë natyrore, në kuadër të Zhvillimit të Qëndrueshëm.
Roli i mësuesit është që paralelisht me paraqitjen e grupeve e punën e tyre të sqarojë idetë e paqarta.
210
Në fund të orës së mësimit nxënësit ndahen në dy grupe dhe zhvillojnë një diskutim me temë:
PRO Shqipëria i menaxhon mirë pasuritë natyrore KUNDËR
212

3.22 Burimet energjetike Përdorimi i burimeve të papërtëritshme në
3.23 Ekosistemet natyrore prodhimin e energjisë është i dëmshëm
për mjedisin. Tregoni pse është i dëmshëm
dhe me çfarë burimesh alternative mund të
prodhojmë energjinë?
Ekosistemi është një kombinim i bashkësisë
bimore dhe shtazore me mjedisin rrethues. Në
rruzullin tokësor gjenden shumë ekosisteme
ujore, tokësore. Përshkruani ekosistemin që
mbani mend.
Nxënësi/ja: Burime të paripërtëritshme dhe burime të
• përshkruan përdorimin e burimet e përtëritshme të ripërtëritëshme
energjisë në botë; Ekosistem
• analizon shpërndarjen gjeografike të burimeve të Biotop
energjisë në botë; Shpyllëzim
• interpreton perspektivën, zhvillimin dhe shpërndarjen e
energjisë në botë;
• përcakton kuptimin e konceptit ekosistem;
• shpjegon faktorët që ndikojnë në prishjen e ekuilibrit në
ekosisteme (përmes shembujve);
• analizon pasojat që sjell prishja e ekosistemit në mjedis.
teksti Gjeografi 12. ndërkurrikulare:
Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
213

e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

PËRSHKRUAJ: Përdorimin e burimeve të përtëritshme të energjisë në botë;
KRAHASO: Krahaso pasojat e përdorimit të burimeve të përtëritshme me burimet e paripërtëritshme;
ANALIZO: Analizo pasojat që sjell prishja e ekosistemit në mjedis;
SHPJEGOJE: Shpjego faktorët që ndikojnë në prishjen e ekuilibrit në ekosisteme (përmes shembujve)
INTERPRETO: Interpreto perspektivën, zhvillimin dhe shpërndarjen e energjisë në botë;
HARTO: Harto një projekt për zbatimin e masave në mbrojtje të ekosistemeve.
Roli i mësuesit është që paralelisht me paraqitjen e grupeve e punën e tyre të sqarojë idetë e paqarta.

Në fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e konceptit:
Specie në rrezik zhdukjeje Shkaqet e zhdukjes së specieve

Ariu polar
Tigri i Bengalit
Elefanti i Afrikës, panda
Gorilla, shimpanzeja xhuxh
Detyrat dhe puna e pavarur: Skico një hartë me temë: Shpërndarja e energjisë në botë.
214

3.24 Rreziqet natyrore dhe menaxhimi i tyre Në botë ndodhin shumë dukuri natyrore
3.25 Llojet e rreziqeve natyrore (vazhdim) si përmbytje, ciklone, zjarre në pyje,
tërmete, vullkane etj. Po në Shqipëri a
ndodhin dukuri të tilla? Çfarë pasojash
sjellin ato? Përmes një videoje të
shkurtër do të mund të kuptoni rëndësinë
e menaxhimit të rreziqeve natyrore.
Nxënësi/ja: Rrezik natyror
• përcakton kuptimin e rrezikut natyror; Rrezik gjeologjik
• shpjegon shkaqet dhe pasojat e rreziqeve natyrore; Rreziqet gjeomorfologjike, hidrologjike-
• analizon pasojat e rreziqeve gjeologjike përmes shembujve; klimaterike
• evidenton rreziqet gjeomorfologjike dhe hidrologjike- klimatike;
• argumenton pasojat që sjellin rreziqet gjeomorfologjike dhe
hidrologjike- klimatike;
• harton politika të menaxhimit të rreziqeve natyrore.
teksti Gjeografi 12, Harta të shpërndarjes së tërmeteve dhe ndërkurrikulare:
vullkaneve, foto, materiale plotësuese, video etj. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Parashikimi: Parashikim me terma paraprak
kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto ose video të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri
dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë:
215
Klasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5, 6. Më pas
mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende të
përgjigjen, p.sh.:
Grupi i njëshave: Përkufizoni çfarë quajmë rrezik natyror. Shkaqet dhe pasojat e tyre.
Grupi i dyshave: Përshkruani tri grupet e rreziqeve natyrore.
Grupi i treshave: Analizoni rreziqet gjeomorfologjike, thatësirat dhe zjarret në pyje.
Grupi i katrave: Analizoni përmbytjet, ciklonet dhe uraganet.
Grupi i pesave: Si realizohet menaxhimi i rreziqeve natyrore.
Grupi i gjashtave: Listoni politika rajonale dhe globale të menaxhimit të qëndrueshëm të këtyre rreziqeve
natyrore.
secili prej nr. 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, nr. 2 për pyetjen e tyre e
me radhë numrat e tjerë/ kështu i gjithë grupi merr njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ja ka bërë. Më pas
bëhet diskutohet me gjithë klasën.

Në fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë organizuesin grafit të mëposhtëm:
Rreziqet natyrore
Detyrat dhe puna e pavarur: Rreziqet natyrore në Shqipëri
216

3.26 Ndryshimet klimatike Gjatë gjithë historisë gjeologjike të tokës
3.27 Politikat rajonale, globale për menaxhimin e ka pasur ndryshime klimatike, si epoka
qëndrueshëm të ndryshimeve klimatike akullnajore dhe ndërakullnajore. Edhe sot po
flitet për ndryshime klimatike. Çfarë dini për
këto ndryshime klimatike dhe efektin serrë?
Ngrohja globale nuk mund të mbetet
shqetësim vetëm i ekspertëve,
shkencëtarëve apo individëve, por është
një çështje globale, për zgjidhjen e së cilës
duhet të shqetësohemi të gjithë, pasi po
udhëtojmë me të njëjtën anije. Si e kuptoni
këtë shprehje?
Nxënësi/ja: Ndryshim klimatik
• përcakton kuptimin e konceptit ndryshime klimatike, Ngrohje globale
ngrohje globale; Efekti serrë
• shpjegon shkaqet e ndryshimeve klimatike; Protokolli i Kiotos
• analizon pasojat e ndryshimeve klimatike; Konferenca e Montrealit
• rendit disa nga konferencat me fokus ndryshimet klimatike; Samiti i Kopenhagës
• evidenton disa praktika të mira për uljen e efekteve
negative të ndryshimeve të klimës;
• vlerëson rëndësinë e organizimit të konferencave dhe
samiteve botërore mbi klimën.
teksti Gjeografi 12, të dhëna të ndryshme për ndotjen, ndërkurrikulare:
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Ndërtimi i njohurive: Hartë koncepti, VLD
217
e të nxënit, ata bëjnë një shkrim të shkurtër dhe shprehin të gjitha njohuritë që kanë:
Ndërtimi i njohurive: Hartë koncepti, VLD

Për të marrë njohuritë e reja mësuesi/ja e ndan klasën në grupe dhe përcakton detyrat për secilin grup.
Grupit të parë i shpërndahen formate A4, ku është ndërtuar harta e konceptit dhe nxënësit, duke lexuar
mësimin e ri, e plotësojnë atë fillimisht në formatin e dhënë e më pas në dërrasën e zezë për ta prezantuar në
të gjithë klasën.
Evidentohen nëpërmjet Janë:

--------------------------
Pasojat Ndryshimet klimatike Ngrohja globale Shkaqet
217
218
Grupet e tjera orientohen që të lexojnë në mënyrë të drejtuar tekstin. Por leximin do ta vazhdojnë deri në
paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi
lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për
këtë paragraf. Kështu p.sh.:
Paragrafi i parë: Listoni disa nga politikat botërore që janë ndërmarrë për menaxhimin e ndryshimeve
klimaterike. Nxënësit përgjigjen, por pa lexuar paragrafin, përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë. Nxënësit
lexojnë paragrafin dhe kontrollojnë përgjigjet e tyre me ato që parashtroheshin në paragrafë. Në një moment të
- Çfarë përmban Konventa e Kombeve të Bashkuara?
- Çfarë u nënshkrua në Protokollin e Kiotos?
- Cilat janë masat që ka marrë BE-ja për minimizimin e ndryshimeve klimatike?
- Cilat ishin tri çështjet kryesore që u diskutuan në Samitin e Kopenhagës (COP 15).
- Evidentoni disa nga politikat lokale dhe rajonale për uljen e efekteve të ndryshimeve klimatike.

Në fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :
Konferenca Viti Shtetet pjesëmarrëse Vendimet
Detyrat dhe puna e pavarur: Si mund t’i zbatojmë praktikat e mira në vendin tonë, me qëllim uljen e efekteve
negative të ndryshimeve klimatike?
218

3.28 Ndotja globale Ndotja e mjedisit është një problem i madh
3.29 Mungesa e ujit dhe menaxhimi i burimeve ujore global si për vendet e zhvilluara, edhe për
vendet në zhvillim. Përshkruani me fjalët tuaja
si ndotet toka, ajri dhe uji.
Uji është një e mirë e çmuar, që sot është në
rrezik. Si e kuptoni këtë shprehje?
Nxënësi/ja: Smog
• interpreton ndotjen si proces global. Pesticide
• shpjegon faktorët që ndikojnë në ndotjen e ujërave, Shi acid
atmosferës dhe tokave. Efekti serrë
• analizon pasojat që sjell ndotja e ujrave, atmosferës dhe Burime ujore
tokave; Konflikte ujore
• tregon se uji nuk ka shpërndarje të barabartë; Ndryshimet klimatike
• analizon treguesit e konflikteve ujore mes shteteve;
• vlerëson masat që duhen marrë për mirëmenaxhimin e
burimeve ujore.

Hitoria
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
Përforcimi: Punë krijuese / Turi i galerisë

219
Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragraf dhe nxënësit do të
vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do realizojë përmbledhje të ideve kryesore të paragrafit,
nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragrafë të
mund të jenë si më poshtë:
Paragrafi I: Faktorët që ndikojnë në ndotjen e atmosferës;
Paragrafi II: Shkaqet e ndotjes së tokave;
Paragrafi III: Faktorët që ndikojnë në ndotjen e ujrave;
Paragrafi IV: Konfliktet ujore, roli i tyre në destabilizimin e rajoneve;
Paragrafi V: Menaxhimi i burimeve ujore, masat e rekomanduara;
Përforcimi: Punë krijuese / Turi i galerisë

Në përfundim të orës së mësimit nxënësit hartojnë një plan për të mirëmenaxhuar burimet ujore të Shqipërisë
(rajonit ku ju banoni) dhe gjithashtu krijojnë postera të ndryshëm, të cilët i prezantojnë në klasë.
Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një listë të masave që duhet të merren për reduktimin e ndotjes.
220

3.30 Varfëria në botë Adam Smith, “babai i kapitalizmit”,
3.31 Edukimi mjedisor shkruan se: “Asnjë shoqëri nuk mund të
jetë me siguri e begatë dhe e lumtur, kur
pjesa më e madhe e anëtarëve të saj
janë të varfër dhe të mjerë.” Komentojeni
këtë shprehje.
Mendoni sot për një të nesërme më të
mirë! Të shpenzosh më pak letër do të
thotë më shumë pyje dhe oksigjen. Një
llambë më pak, më shumë energji, ajër i
pastër. Për një jetë më të gjatë përdorni
një qese letre në vend të qeses plastike.
Nxënësi/ja: varfëri absolute, relative
• evidenton përmasat e shfaqjes së varfërisë në botë; Uri
• dallon varfërinë absolute nga varfëria relative; Edukimi qytetar
• vlerëson përmes fakteve shkallën e urisë në botë; Edukimi shkollor
• përcakton rolin që luan shkolla dhe qytetarët në edukimin
mjedisor;
• interpreton bazën juridike, politike dhe ekonomike për
mbrojtjen e mjedisit;
• vlerëson rolin e organizmave shtetërorë dhe ndërkombëtarë
në mbrojtjen e mjedisit.
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
221
Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re “Varfëria dhe edukimi mjedisor” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë
– Sa e rëndësishme është pasuria për një jetë të lumtur?
– A lidhet pasuria dhe varfëria me mirësinë dhe ligësinë;
– Pse është e rëndësishme përdorimi letrës në vend të plastikës etj.?

Paragrafi I: Si shfaqet varfëria;
Paragrafi II: Dallimi mes varfërisë relative dhe asaj absolute;
Paragrafi III: Pse uria konsiderohet si një problem global;
Paragrafi IV: Pse ka rëndësi edukimi mjedisor;
Paragrafi V: Si paraqitet edukimi mjedisor në shkollë;
Paragrafi VI: Roli i qytetarëve dhe organizatave ndërkombëtare në edukimin mjedisor.

Në përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:
Organizmat Roli në mbrojtjen e mjedisit
Shkolla
Qytetarët
Politika, ligjet, ekonomia
Konferencat ndërkombëtare
Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një listë të masave që duhet të merren për reduktimin urisë dhe mungesës
së ujit.
222

3.32 Zhvillimet gjeopolitike dhe prirjet aktuale Në shekulli XXI dhe në vazhdim ngrihet
pyetja nëse bota do të jetë tripolare
(SHBA, Rusi, Japoni) apo po shkon drejt
homogjenizimit të saj? Përgjigjja e kësaj
pyetjeje i mbetet së ardhmes. Si mendoni?
Nxënësi/ja: Gjeopolitikë
• përcakton kuptimin e konceptit gjeopolitikë; Polet
• përshkruan ndryshimet që ka pësuar harta politike e botës Komb-shtet
në kohë dhe hapësirë; Rajonet ekonomike
• vlerëson rolin që luajnë tri polet e zhvillimit ekonomik
si qendrat më të rëndësishme gravitative në kushtet e
globalizimit ekonomik.
teksti Gjeografi 12, harta ekonomike e botës, materiale ndërkurrikulare:
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi


223
Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për secilin grup si më poshtë. Nxënësve
u shpërndahet dhe një format A4, në të cilën janë dhënë “fjalitë” dhe në krah nxënësit duhet të plotësojnë
komentin.
Grupi I: Koncepti gjeopolitikë dhe ndikimi saj në krijimin e hartës politike të botës;
Grupi II: Konfigurimi i hartës politike të botës nga antikiteti deri në shek. XV;
Grupi III: Konfigurimi i hartës politike të botës nga shek. XV deri në përfundim të Luftës së Dytë Botërore;
Grupi IV: Prirjet gjeopolitike në ditët e sotme;
Grupi V: Globalizimi i ekonomisë.
Fjali Koment
Koncepti gjeopolitikë Gjeopolitika trajton lidhjet mes politikës dhe hapësirës gjeografike;
Lidhet me:
- marrëdhëniet midis shteteve,
- strategjitë për politikën e jashtme të tyre,
- ruajtjen e ekuilibrit global të fuqisë,
- krijon mundësi parashikimi për të ardhmen e një shteti …..
Antikitet – shek. XV - Harta politike e botës është formësuar në zanafillat e saj me kufijtë e
qytetërimeve të lashta si: greke, romake, mongole, kineze, babilonase.
- Gjatë periudhës së Mesjetës, gjeopolitika
përfaqësohej nga institucionet fetare ….
Shek. XV – LIIB - Gjatë shek. XV europianët njihnin Europën, Lindjen e Afërme, Largët,
Azisë, Afrikës.
- Kolonizimi është procesi i dominimit ekonomik, politik, social të një vendi
(europian) ndaj vendeve të tjera;
- Shek. XIX është koha e krijimit të shtet-kombeve në Europë;
- katër perandori: Austro-Hungareze, e Prusisë, Perandoria Osmane dhe ajo
e Rusisë;
- në lindjen e mesme u krijuan shtetet e reja …..
Prirjet e sotme - janë të prirura drejt një gjeopolitike me karakter global;
- shtetet priren të intensifikojnë marrëdhëniet sociale, ekonomike, politike
mbarëbotërore.
Globalizimi i ekonomisë - vendet me ekonomi të zhvilluar;
- vendet me ekonomi në tranzicion;
- vendet në zhvillim të Botës së Tretë;
- Poli i parë - NAFTA (Shoqata Amerikane e Tregtisë së Lirë);
- Poli i dytë është ai i Paqësorit;
- Poli i tretë shtrihet në Europë….
Komentet e mësipërme plotësohet dhe në dërrasën e zezë nga nxënësit e secilit grup dhe kërkohet dhe
ndërhyrja e mësuesit.

Në përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :
224
Polet ekonomike Rajonet Tiparet e zhvillimit
Poli i parë
Poli i dytë
Poli i tretë
Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni pse prirjet gjeopolitike të ditës së sotme janë të prirura drejt një
gjeopolitike me karakter global.
225

Përsëritje 9 – Ekonomia dhe urbanizimi në botë Le të provojmë se sa të qëndrueshme i keni
njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje nëpërmjet
Nxënësi/ja: Urbanizim
• përkufizon saktë konceptet: urbanizim, vende të Vende të zhvilluara
zhvilluara, sisteme urbane, vende në tranzicion, Sisteme urbane
tregti globale, Bota e Tretë, varfëri absolute, Vende në tranzicion
varfëri relative; Tregti globale
• analizon anët pozitive dhe negative të industrisë Bota e Tretë
botërore; Varfëri absolute
• analizon anët pozitive dhe negative të tregtisë Varfëri relative
globale;
• përshkruan historinë e organizimit administrativ
në Shqipëri;
• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në ndarjen
administrative të Shqipërisë;
• vlerëson rolin që luajnë organizmat
ndërkombëtarë në zhvillimin e tregtisë globale;
teksti Gjeografi 12, të dhëna të ndryshme statistikore, ndërkurrikulare:
materiale plotësuese, harta të ndryshme gjeografike. Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
226
Faza e parë
e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja ka përgatitur paraprakisht, përmbajtja e të cilave paraqitet si
më poshtë.
Zarfi 1
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: urbanizim, vende të zhvilluara, varfëri absolute;
2. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në procesin e urbanizimit;
3. Evidentoni zhvillimin industrial dhe rolin e tij në zhvillimin ekonomik;
4. Dalloni modelet e ndryshme të zhvillimit urban.
Zarfi 2
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: sisteme urbane, vende në tranzicion;
2. Analizoni anët pozitive dhe negative të industrisë botërore;
3. Vlerësoni zhvillimin e tregtisë globale;
4. Analizoni rolin që luajnë organizmat ndërkombëtarë në zhvillimin e tregtisë globale.
Zarfi 3
1. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: tregti globale, Bota e Tretë, varfëri relative;
2. Analizoni faktorët që kanë ndikuar në ndarjen administrative të Shqipërisë;
3. Përshkruani historinë e organizimit administrativ në Shqipëri.
4. Vlerësoni ndarjen e sotme administrative në Shqipëri.
Faza e dytë
Faza e tretë
Në këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 276, libri Gjeografi 12.
227
Tema mësimore: Testim 3 - Periudha Prill - Maj Situata e të nxënit: Le të testojmë

njohuritë në mënyrë individuale në
testin e periudhës së tretë Prill - Maj.

njeh konceptet kryesore; Zhvillim i qëndrueshëm
• përcakton kuptimin e koncepteve: zhvillim i Çarmatim
qëndrueshëm, çarmatim, ngrohje globale, zhvillim Ngrohje globale
gjeopolitik, rrezik natyror, armë të shkatërrimit në Zhvillim gjeopolitik
masë, ekosistem, ndryshim klimatik; Rrezik natyror
• evidenton problemet globale, që janë sfidat e Armë të shkatërrimit në masë
mëdha të shekullit XXI; Ekosistem
• vlerëson menaxhimi i qëndrueshëm i burimeve Ndryshim klimatik
natyrore;
• analizoni me shembuj konkretë zonat më të ndotura
në botë;
• argumenton pasojat globale të ndotjes në zhvillimin
botëror;
• vlerëson rolin e njeriut në mjedis në kuadër të
globalizimit;
• argumenton pse ka rëndësi edukimi mjedisor;
• analizon ndryshimet e hartës politike të botës në
kohë dhe hapësirë;
• gjykon si paraqitet bota në zhvillimet e sotme
gjeopolitike;
• punon në mënyrë individuale;
Burimet/mjetet/materialet: Fletët e testimit Lidhja me fushat e tjera ose me
temat ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Parashikimi – Shpërndajmë fletët e testimit, orientojmë nxënësit për plotësimin e tyre.
Ndërtimi njohurive – Nxënësit plotësojnë testin në mënyrë individuale.
Përforcimi – Mbledhim fletët e testimit.
Shiko testet bashkangjitur.
228
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Portofoli nënkupton

Vlerësim dosjeje - Periudha e tretë Prill - Maj detyrat/punët më të mira tuaja gjatë një
periudhe tremujore. Le të shikojmë dhe
të vlerësojmë ato çka ju keni bërë gjatë
kësaj periudhe.
Nxënësi/ja: Periudhë
• demonstron përdorimin e një llojshmërie të mjeteve, Dosje
mënyrave dhe proceseve për të menduarit kritik, zgjidhjen e Vlerësim
problemit dhe marrjen e vendimeve; Organizim
• analizon situata të ndryshme duke përdorur hipoteza të
qëndrueshme dhe të besueshme gjatë procesit të të
menduarit, të zbatimit dhe mekanizmave të marrjes së
vendimeve;
• shfaq aftësi në evidentimin e dilemave, dyshimeve, renditjen
e problemet, si dhe propozon një sërë zgjidhjesh;
• paraqet në forma të ndryshme (poster, fletëpalosje, moket,
pptx) detyrat e periudhës;
Burimet/mjetet/materialet: Teksti Gjeografi 12, materiale Lidhja me fushat e tjera ose me temat
plotësuese, dosjet dhe detyrat e periudhës ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

vlerësojmë ato çka ju keni bërë gjatë kësaj periudhe. Në këtë fazë nxënësit tregojnë në mënyrë të përmbledhur
mënyrën se si i kanë realizuar detyrat dhe punët që përmban portofoli i tyre në lëndën e gjeografisë

vetë nxënësit.
229
230
Tema mësimore: Situata e të nxënit: Konfigurimi i hartës

Veprimtari praktike 17 - Ndryshimet e hartës politike të politike të botë proces i vazhdueshëm, si
botës ka ndryshuar ky konfigurim nga Antikiteti në
ditët e sotme, pas gjithë këtyre njohurive që
keni marrë ju takon ju në këtë punë praktike
ta realizoni këtë retrospektivë.
Nxënësi/ja: Gjeopolitikë
• Përcakton ndryshimet që ka pësuar harta politike e botës: Konfigurim i hartës
• gjatë periudhës së Antikitetit;
• gjatë Mesjetës;
• para dhe pas Luftës së Parë Botërore;
• pas Luftës së Dytë Botërore;
• pas rënie së Murit të Berlinit;
• analizon ndryshimet e hartës politike të botës në kohë
dhe hapësirë.
teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme gjeografike, materiale ndërkurrikulare:
plotësuese nga interneti, harta politike e botës, atlasi Gjuhët dhe komunikimi
gjeografik, lapsa me ngjyra, harta skicë e botës. Zhvillimi i qëndrueshëm
Ndërvarësia
Mjedisi
231

Klasa ndahet në 4 grupe dhe secili njihet me kërkesat.
Grupi I: Harta politike e botës gjatë periudhës së Antikitetit dhe Mesjetës;
Grupi II: Harta politike e botës para dhe pas Luftës së Parë Botërore;
Grupi III: Harta politike e botës pas Luftës së Dytë Botërore;
Grupi IV. Harta politike e botës pas Luftës së Dytë Botërore;
Grupi V: Harta politike e Botës pas rënies së Murit të Berlinit.

Nxënësit plotësojnë hartat politike skicë të botës, duke shfrytëzuar njohuritë e marra më parë dhe materialet
shtesë. Ata evidentojnë ndryshimet që ka pësuar harta politike e botës në kohë dhe në hapësirë, duke e lidhur
me faktorët që kanë ndikuar, si dhe gjykojnë mbi të ardhmen e hartës politike të botës.

- respektimi i mendimit dhe i punës në grup;
- saktësia në plotësimin e hartave politike skicë të botës;
- analiza e ndryshimeve të hartës politike përmes fakteve;
- gjykimi për të ardhmen e hartës politike të botës me zhvillimet e reja gjeopolitike.
230

3.33 Tregtia e armëve dhe politikat botërore mbi Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore,
çarmatimin dy ishin shtetet superfuqi, SHBA-ja dhe
Bashkimi Sovjetik. Ato ishin në garë midis
tyre për të rritur gjithnjë e më shumë fuqinë e
tyre ekonomike dhe politike. Kujtoni për çfarë
ishin në garë këto shtete.
Nxënësi/ja: Çarmatim
• identifikon korridoret e tregtisë dhe trafikimit të Trafikim i armëve
armëve; Lufta e Ftohtë
• analizon faktorët që nxisin tregtinë dhe trafikimin e Lindja e Mesme
armëve; Embargo
• vlerëson dhe diskuton mbi politikat në nivel
europian dhe botëror për çarmatimin.
Burimet/mjetet/materialet: teksti Gjeografi 12, materiale Lidhja me fushat e tjera ose me temat
plotësuese. ndërkurrikulare:
Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi

Mësuesi/ja parashtron situatën e të nxënit dhe u lë disa minuta kohë nxënësve që të shkruajnë komentet lidhur
me këtë temë. Komentet lexohen nga nxënësit dhe nxisin diskutime në klasë.

IDENTIFIKO: Shtetet që janë eksportuesit dhe importuesit kryesorë të armëve në botë;
SHPJEGO: Shkaqet e prodhimit dhe trafikimit të armëve;
ANALIZO: Pse trafikimi i armëve është një problem global?;
EVIDENTO: Organizatat ndërkombëtare që merren me kontrollin e trafikimit të armëve;
VLERËSO: Politikat dhe strategjitë e BE-së që lidhen me eksportin e armëve;
HARTO: Harton një plan veprimi për procesin e çarmatimit në nivel rajonal, kombëtar dhe ndërkombëtar.
Roli i mësuesit është që paralelisht me paraqitjen e grupeve e punën e tyre të sqarojë idetë e paqa
231

3.34 Prodhimi i armëve të shkatërrimit në masë Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Japonia goditi
3.35 Konfliktet rajonale bazën ushtarake të Amerikës në ishullin
e Havait. Kujtoni nga historia çfarë bëri
Amerika për t’u hakmarrë ndaj Japonisë?
Në botë shpesh ka pasur mosmarrëveshje
me karakter politik, ekonomik, kulturor.
Kujtoni shtetet që kanë pasur konflikte midis
tyre.
Nxënësi/ja: Armë kimike, biologjike
• tregon se çfarë janë armët e shkatërrimit në masë; Hiroshima
• përshkruan historikun e përdorimit të armëve të Nagasaki
shkatërrimit në masë përmes shembujve; Konflikt rajonal
• vlerëson politikat botërore për parandalimin e Çështja e Kashmirit
prodhimit të armëve bërthamore; Çështja e Palestinës
• tregon çfarë janë konfliktet rajonale;
• identifikon disa konflikte rajonale të natyrave të
ndryshme, të pazgjidhura në botë;
• vlerëson rolin e ndërkombëtarëve në zgjidhjen e
konflikteve rajonale.

Historia
Tik
Ndërvarësia
Mjedisi
232


paragraf.
- Çfarë ju kujton shkatërrimi në masë?
Pasi përgjigjen, nxënësit, rikujtojnë kështu dhe disa nga problemet dhe konfliktet ndërmjet shteteve dhe
prodhimit të armëve, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë
fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e
zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:
233
- Kur janë përdorur armët e shfarosjes në masë;
- Pasojat e përdorimit të armëve kimike;
- Roli i OKB- së për minimizimin e prodhimit dhe përdorimit të armëve në botë;
- Konfliktet rajonale më të nxehta;
- Roli i OKB-së në zgjidhjen e konflikteve;

Në fund të orës së mësimit nxënësit shkruajnë në fletore dhe argumentojnë se si mund të zgjidhen konfliktet
rajonale.
234
Test 2 (Grupi A)
Emër Mbiemër Kl. XII
Rrethoni përgjigjen e saktë.
1. Majat më të larta dhe liqenet më të mëdha të kontinentit gjenden pikërisht në këtë brez: 1 pikë
a) lindor dhe jugor; b)verior dhe lindor;
c) jugor dhe verior; ç) verior dhe perëndimor.
2. Rajoni i Afrikës Nënsahariane ka një popullsi prej mbi: 1 pikë

a)655 mln banorë; b) 750 mln banorë;
c)700 mln banorë; ç) 650 mln banorë.
3. Lumi më i gjatë i Rajonit të Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut është: 1 pikë
a) lumi Tigër; b) lumi Nil;
c) lumi Eufrat ç) lumi Shat-el-Arab.
4. Në pjesën jugore të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore mbizotëron klima: 1 pikë
a) subekuatoriale; b) ekuatoriale;
c) tropikale; ç) subtropikale.
5. Shteti me normën më të ulët të rritjes së popullsisë në rajonin e Afrikës Veriore dhe 1 pikë
Azisë Jugperëndimore është:
a) Tunizia; b) Sudani;
c) Izraeli; ç) Maroku.
6. Sa % e bimësisë është endemike në kontinentin australian: 1 pikë

a) 75%; b)65%;
c) 45%; ç) 55%
7. Është i/e pasur me opium: 1 pikë

a) India; b) Pakistani;
c) Sri Lanka; ç) Maldivet.
8. Sa % të sipërfaqes zënë pyjet në Indi: 1 pikë

a) 34%; b) 22%;
c) 45% ç) 20%.
2. Listoni tri male dhe dy fusha aluvionale që ndodhen në Azinë Lindore. 5 pikë
Male: , , Fusha
aluvionale: ,
235
3. Evidentoni tri karakteristika dalluese që i jep pozita gjeografike rajonit të Australisë. 3 pikë
a)
b)
c)
4. Renditni katër shqetësime gjeopolitike të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. 4 pikë
a)
b)
c)
ç)
5. Përshkruani tiparet e relievit dhe hidrografisë së rajonit aurstralian. 5 pikë

- Relievi
- Hidrografia
6. Analizoni pozitën e Afrikës Nënsahariane midis Kinës dhe Perëndimit dhe ndryshimet që ka
ndërmarrë ajo. 5 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
7. Vlerësoni rolin e SHBA-së në zhvillimet politike dhe ekonomike në Indi dhe Pakistan. 6 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
Aspekti shoqëror
236
8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Azisë Lindore me Azinë Juglindore. 8 pikë
Azia Lindore Azia Juglindore
Popullsia - -
- -
- -
- -
Veprimtaria - -
ekonomike - -
- -
- -
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44
237
Test 2 (Grupi B)
1. Liqeni më i thellë i rajonit është: 1 pikë

a) Viktoria; b) Tanganika;
c) Malavi; ç) Çadi.
2. Dendësia mesatare e popullsisë në Afrikën Nënsahariane është afërsisht: 1 pikë

2 2
a) 30 b/km ; b) 32 b/km ;
2
c) 35 b/km ; ç) 37 b/km2
3. Popullsia e Stambollit arrin mbi: 1 pikë

a) 13 mln banorë; b) 14,5 mln banorë;
c) 15 mln banorë; ç) 12 mln banorë
4. Klima e kontinentit australian është: 1 pikë

a) subtropikale; b) tropikale;
c) oqeanike; ç) tropikale kontinentale.
5. Pjesa më e madhe e prodhimit të energjisë në Indi vjen nga: 1 pikë

a) hidrocentralet; b) energjia e erës;
c) energjia diellore; ç) termocentralet.
6. Kina njohu pronën private në vitin: 1 pikë

a) 2001; b) 1996; c) 1999; d) 2000.
7. Të ardhurat mesatare për frymë të popullsisë që jeton në rajonin e Afrikës Veriore

dhe Azisë Jugperëndimore janë: 1 pikë
a) 8000 $; b) 6000 $ c) 5000 $ ç) 7000 $.
8. Japonia kaloi një periudhë të vështirë të recesionit ekonomik gjatë viteve: 1 pikë
a)1992-1998; b) 1990-2000;
c)2000-2005; ç) 1995-1999.
2. Listoni tri liqene dhe dy lumenj të Afrikës Nënsahariane. 5 pikë

Liqenet: , ,
Lumenjtë: ,
3. Renditni katër nga ishujt e Oqeanisë. 4 pikë

a)
b)
c)
ç)
238
4. Përshkruani kufijtë e Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut. 4 pikë
a)
b)
c)
ç)
5. Evidentoni diversitetin etnik, gjuhësor dhe fetar në Azinë Jugore. 5 pikë

Etnia
Gjuha
Feja
6. Vlerësoni rolin e organizatave ndërkombëtare në zhvillimin e mëtejshëm të Afrikës Nënsahariane.

5 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
Aspekti social
7. Analizoni popullsinë e Azisë Lindore dhe politikat e ndërmarra për uljen e saj në shtete të caktuara.
5 pikë
239
8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane dhe Afrikës Veriore
dhe Azia Jugperëndimore. 8 pikë
Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore Afrika Nënsahariane
Popullsia - -
- -
- -
- -
Veprimtaria - -
ekonomike - -
- -
- -
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44
240
Test 2 (Grupi A)

1. Majat më të larta dhe liqenet më të mëdha të kontinentit gjenden pikërisht në këtë brez: 1 pikë
a) lindor dhe jugor; b)verior dhe lindor;
) jugor dhe verior; ç) verior dhe perëndimor.
2. Rajoni i Afrikës Nënsahariane ka një popullsi prej mbi: 1 pikë

a)655 mln banorë; b) 750 mln banorë;
c)700 mln banorë; ç) 650 mln banorë.
3. Lumi më i gjatë i Rajonit të Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut është: 1 pikë
a) lumi Tigër; b) lumi Nil;
c) lumi Eufrat ç) lumi Shat-el-Arab.
4. Në pjesën jugore të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore mbizotëron klima: 1 pikë
a) subekuatoriale; b) ekuatoriale;
c) tropikale; ç) subtropikale.
5. Shteti me normën më të ulët të rritjes së popullsisë në rajonin e Afrikës Veriore dhe 1 pikë
Azisë Jugperëndimore është:
a) Tunizia; b) Sudani;
c) Izraeli; ç) Maroku.
6. Sa % e bimësisë është endemike në kontinentin australian: 1 pikë

a) 75%; b) 65%;
c) 45%; ç) 55%
7. Është i/e pasur me opium: 1 pikë

a) India; b) Pakistani;
c) Sri Lanka; ç) Maldivet.
8. Sa % të sipërfaqes zënë pyjet në Indi: 1 pikë

a) 34%; b) 22%;
c) 45% ç) 20%.
2. Listoni tri male dhe dy fusha aluvionale që ndodhen në Azinë Lindore. 5 pikë
Male: , , Fusha
aluvionale: ,
241
3. Evidentoni tri karakteristika dalluese që i jep pozita gjeografike rajonit të Australisë. 3 pikë
a)
b)
c)
4. Renditni katër shqetësime gjeopolitike të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. 4 pikë
a)
b)
c)
ç)
5. Përshkruani tiparet e relievit dhe hidrografisë së rajonit aurstralian. 5 pikë

Relievi
Hidrografia
6. Analizoni pozitën e Afrikës Nënsahariane midis Kinës dhe Perëndimit dhe ndryshimet që ka
ndërmarrë ajo. 5 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
7. Vlerësoni rolin e SHBA-së në zhvillimet politike dhe ekonomike në Indi dhe Pakistan. 6 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
Aspekti shoqëror
242
8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Azisë Lindore me Azinë Juglindore. 8 pikë
Azia Lindore Azia Juglindore
Popullsia - -
- -
- -
- -
Veprimtaria - -
ekonomike - -
- -
- -
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44
243
Test 2 (Grupi B)
Emër/Mbiemër
1. Liqeni më i thellë i rajonit është: 1 pikë

a) Viktoria; b) Tanganika;
c) Malavi; ç) Çadi.
2. Dendësia mesatare e popullsisë në Afrikën Nënsahariane është afërsisht: 1 pikë

2 2
a) 30 b/km ; b) 32 b/km ;
2
c) 35 b/km ; ç) 37 b/km2
3. Popullsia e Stambollit arrin mbi: 1 pikë

a) 13 mln banorë; b) 14,5 mln banorë;
c) 15 mln banorë; ç) 12 mln banorë
4. Klima e kontinentit australian është: 1 pikë

a) subtropikale; b) tropikale;
c) oqeanike; ç) tropikale kontinentale.
5. Pjesa më e madhe e prodhimit të energjisë në Indi vjen nga: 1 pikë

a) hidrocentralet; b) energjia e erës;
c) energjia diellore; ç) termocentralet.
6. Kina njohu pronën private në vitin: 1 pikë

a) 2001; b) 1996; c) 1999; d) 2000.
7. Të ardhurat mesatare për frymë të popullsisë që jeton në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë
Jugperëndimore janë: 1 pikë
a) 8000 $; b) 6000 $ c) 5000 $ ç) 7000 $.
8. Japonia kaloi një periudhë të vështirë të recesionit ekonomik gjatë viteve: 1 pikë
a)1992-1998; b) 1990-2000;
c)2000-2005; ç) 1995-1999.
2. Listoni tri liqene dhe dy lumenj të Afrikës Nënsahariane. 5 pikë

Liqenet: , ,
Lumenjtë: ,
3. Renditni katër nga ishujt e Oqeanisë. 4 pikë

a)
b)
c)
ç)
244
4. Përshkruani kufijtë e Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut. 4 pikë
a)
b)
c)
ç)
5. Evidentoni diversitetin etnik, gjuhësor dhe fetar në Azinë Jugore. 5 pikë

Etnia
Gjuha
Feja
6. Vlerësoni rolin e organizatave ndërkombëtare në zhvillimin e mëtejshëm të Afrikës Nënsahariane.

5 pikë
Aspekti ekonomik
Aspekti politik
Aspekti social
7. Analizoni popullsinë e Azisë Lindore dhe politikat e ndërmarra për uljen e saj në shtete të caktuara.
5 pikë
245
8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane dhe Afrikës Veriore
dhe Azia Jugperëndimore. 8 pikë
Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore Afrika Nënsahariane
Popullsia - -
- -
- -
- -
Veprimtaria - -
ekonomike - -
- -
- -
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44
246
Lënda: Gjeografi 12 Test 3 (Grupi A) Emër/Mbiemër

1. Në vendet në zhvillim, ritmi i rritjes së popullsisë urbane është: 1 pikë
a) 7-17% në vit; b) 8-14% në vit;
c) 6-15% në vit; ç) 10-20% në vit.
2. Në qytet jetojnë në ditët e sotme: 1 pikë

a) 55%; b) 30%;
c) 20% ç) 34%.
3. Sot janë nën kërcënim për t’u zhdukur: 1 pikë

a) 21 500 specie; b) 21 000 specie;
c) 22 413 specie; ç) 30 000 specie.
4. Shpërthimi i fundit i fuqishëm vullkanik ka ndodhur në: 1 pikë

a) Itali; b) Filipine;
c) Ukrainë; ç)Islandë.
5. Deri në vitin 1800 njihej në Europë si qytet me numër të lartë popullsie: 1 pikë
a) Parisi; b) Madridi;
c) Roma; ç) Londra.
6. Është shembull i një qyteti të një modeli islamik: 1 pikë

a) Lagosi; b) Shangai;
c) Amani; ç) Kajro.
7. Është shkurtimi i Organizatës Botërore të Turizmit: 1 pikë

a) UNWTO; b) UNESCO;
c) ICC; ç) OECD
8. Sipas raporteve të OKB-së, tregtimi joligjor me drogë përbën: 1 pikë

a)7% të tregtisë botërore për një vit;
b) 9% të tregtisë botërore për një vit;
c) 8% të tregtisë botërore për një vit.
2. Listoni katër karakteristika të qyteteve. 4 pikë

a)
b) c)
ç)
247
3. Përshkruaj tre faktorë të lëvizjes migratore. 3 pikë
a) b)
c)
4. Evidentoni pesë karakteristika të qyteteve në vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim. 5 pikë
Qytetet në vendet e zhvilluara Qytetet në vendet në zhvillim
- -
Karakteristikat
- -
- -
- -
- -
5. Argumentoni pasojat dhe problematikat që ka sjellë procesi i urbanizimit në Shqipëri. 5 pikë

Urbanizimi në Shqipëri
Pasojat pozitive Pasojat negative
- -
- -
- -
- -
- -
6. Hartoni një listë masash që duhen për menaxhimin e rreziqeve natyrore. 5 pikë
1-
2-
3-
4-
5-
7. Analizoni rolin e BE-së në kontrollin e migracionit. 6 pikë
248
8. Krahasoni varfërinë absolute me varfërinë relative. 8 pikë
Varfëria absolute Varfëria relative
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44
249
Test 3 (Grupi B)
Emër/Mbiemër
1. Është model i një qyteti amerikano-verior: 1 pikë

a) Montreal; b)Meksiko Siti;
c) Rio-de-Zhanejro; ç) San Paolo
2. Është shkurtimi i Dhomës Ndërkombëtare të Tregtisë: 1 pikë

a) UNWTO; b)UNESCO;
c) ICC; ç) OECD
3. Aktualisht në botë hidhen: 1 pikë

a) 1 miliardë tonë ushqime; b) 2 miliardë tonë u;
c)1,3 miliardë tonë u; ç) 1,4 miliardë tonë u.
4. OBT-ja (Organizata Botërore e Tregtisë) ka: 1 pikë

a)150 shtete anëtare; b) 147 shtete anëtare;
c) 140 shtete anëtare; ç)130 shtete anëtare.
5. Vend në zhvillim (i Botës së Tretë) është: 1 pikë

a) Tokio; b) Nju-Jork;
c) Londra ç) Paraguaj.
6. Faza e paleoteknikës, e bazuar te karboni (qymyrguri) ishte në vitet: 1 pikë

a) 1600-1700; b) 1700-1800;
c) 1800-1900; ç) 1750-1850.
7. Cila etapë e Modelit të Tranzicionit Demografik karakterizohet nga një shtesë natyrore e ulët: 1 pikë
a) etapa e parë; b) etapa e dytë;
c) etapa e tretë; ç) etapa e katërt?
8. Në periudhën e paleolitit mendohet që popullsia e botës ka qenë: 1 pikë

a) 7 milionë banorë; b) 5 milionë banorë;
c) 10 milionë banorë; ç) 2 milionë banorë.
2. Listoni format se si është realizuar përhapja e besimeve fetare në botë. 4 pikë

a)
b) c)
ç)
250
3. Evidentoni 5 nga pasojat negative të migracionit. 5 pikë
a)
b) c)
ç)
d)
4. Përshkruani disa nga tipat strukturorë të popullsisë. 5 pikë

a)
b)
c)
d)
e)
5. Argumentoni pasojat shëndetësore dhe mjedisore që sjell ndotja e atmosferës, e ujit dhe e tokës. 6 pikë
Ndotja e atmosferës Ndotja e ujit Ndotja e tokës
Pasojat shëndetësore - - -
- - -
Pasojat mjedisore - - -
- - -
6. Analizoni dëmet që po i shkakton njeriu florës e faunës, si dhe rrugët për minimizimin e këtyre
dëmeve. 5 pikë
Dëmtimi i florës:
Dëmtimi i faunës:
Masat për minimizim:
7. Analizoni pasojat e rreziqeve gjeologjike, duke i shoqëruar me shembuj konkretë. 5 pikë
251
8. Bëni krahasimin midis rreziqeve hidrologjike-klimatike dhe atyre gjeomorfologjike. 6 pikë
Rreziqet hidrologjike-klimatike Rreziqet gjeomorfologjike
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44
252

Liber Mesuesi Gjeografia 12 Me Zgjedhje Ok1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Liber Mesuesi Gjeografia 12 Me Zgjedhje Ok1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Aurela Gjeçka

Shtëpia botuese Albas

Në Tetovë: rr. “Ilinden”, nr. 105

Në Prishtinë: rr. “Muharrem Fejza”, p.n.

Në Preshevë: rr. “Selami Hallaqi”

Libri i mësuesit për tekstin Gjeografia 12 është hartuar duke u

- hartimin e planit vjetor (analitik dhe sintetik, strukturuar sipas

- planifikimin e zhvillimit të të gjitha temave mësimore, përfshirë

- përdorimin e metodave sa më pranë realitetit shqiptar,

- larmishmërinë e mjeteve dhe burimeve të përdorura etj.

Çdo temë mësimore zhvillohet nëpërmjet trajtimit të një situate të

Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Veriore

PLANI MËSIMOR VJETOR

37. Popullsia dhe urbanizimi i

1. Amerika Jugore në zhvillimet

24. Përsëritje nr. 5

27. Ndotja globale

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS/LËNDËS

• vlerëson rolin e pasurive të shumta natyrore që ka Rusia në zhvillimin ekonomik të saj;

parë për të zhvilluar në lëndën e gjeografisë shpejtë nxënësve.

Kushtet rajonet e tjera. Mendoni cilët faktorë kanë nxënësve. 12,

një vend shumëkulturor, por njëherësh gjeografike

Amerikës Kushtetutën e Federatës. President i parë i Shkrim i lirë nxënësve. 12,

47. 47. Vlerësim Vlerësojmë dosjet e periudhës së parë. Vlerësim Dosjet e

natyrore nga Amerika e Jugut? përgjigjeve me plotësuese,

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS/LËNDËS

rajon? leximit të përgjigjeve me gojë gjeografike

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS/LËNDËS

97. 1. Politikat Dukuria e migracionit ka shoqëruar dhe Vlerësim Teksti Gjeografia

botërore Luksemburg, Belgjikë, Itali, Francë dhe diskutimit përgjigjeve gjeografike

(vazhdim) videoje të shkurtër do të mund të kuptoni përgjigjeve gjeografike

Lexim dhe Vlerësim i plotësuese, harta

Organizimi i orës së mësimit

Parashikimi: Stuhi mendimi

Ndërtimi i njohurive: Punë me grupe, ditari dypjesësh

Drejtimet e studimit të Elementet e tyre

Disiplinat e tjera që lidhen me të

Zhvillimet e sotme - problemet ekonomike;

Gjeografia e aplikuar - në shëndetësi, përcaktojnë shpërndarjen e sëmundjeve dhe lidhjen e tyre me

Fushat e zbatimit të - toka në aspektin fizik;

Përforcimi i njohurive: Kllaster

Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen.

Organizimi i orës së mësimit

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)

Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimit

Përforcimi: Tabelë koncepti

Me zhvillimin e Revolucionit Industrial

Pas Luftës së Parë Botërore

Në fillim të shek. XXI

Tema mësimore: Situata e të nxënit: Ju tashmë e njihni shumë

Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Organizimi i orës së mësimit

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtë