RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4

Edukasyon sa Pagpapakatao 8
Ikaapat na Markahan – Ikalimang Linggo

Aralin Karahasan sa Paaralan

MELC 1. Nakikilala ang mga uri, sanhi at epekto ng mga umiiral na karahasan
sa paaralan. EsP8IPIVc-14.1

2. Nasusuri ang mga aspekto ng pagmamahal sa sarili at kapwa na

kailangan upang maiwasan at matugunan ang karahasan sa
paaralan.
EsP8IPIVc- 14.2

Marami nang binago ang panahon at hindi nakaiwas dito

ang kalagayan ng mga paaralan sa ating bansa. Maririnig at
mapapanood ang mga balita tungkol sa mga karahasang
nangyayari sa loob ng paaralan na kung saan ang alam
SUSING
natin ay ligtas ang sinuman na pumapasok dito.
KONSEPTO

Ang pambubulas o bullying ay hindi palaging marahas.

Ang totoo ay mas malalim ang sugat na iniiwan ng pambubulas na hindi
marahas. Narito ang mga uri ng pambubulas na matatagpuan sa paaralan.

URI NG PAMBUBULAS
1. Pasalitang Pambubulas. Ito ay pagsasalita
at pagsusulat ng masasamang salita laban
sa isang tao katulad ng pangangantiyaw,
pangungutya, panunukso, panlalait, pang-
aasar, paninigaw, pagmumura, pang-
iinsulto, pagpapahiya sa iyo sa harap ng
maraming tao, at iba pa. Ayon sa pag-aaral
ng PLAN Philippines, ang pangungutya at
panunukso ang pinakapangunahin sa
nararanasan ng mga mag-aaral sa paaralan na kahit sa maagang yugto ng
pag-aaral ng mga bata sa paaralan ay nararanasan na nila ang kutyain at
tuksuhin bunga ng iba’t ibang dahilan.

1
 RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4

2. Pisikal na Pambubulas. Ito ay pisikal na

pananakit sa isang indibidwal o pangkat
at paninira sa kanyang mga pag-aari
kasama rito ang panununtok, paninipa,
pananampal, pangungurot o ang biglang
pag-alis ng upuan habang nakatalikod
upang matumba ang uupo. Kabilang din
dito ang pagkuha at pagsira ng gamit o
pagpapakita ng hindi magandang senyas
ng kamay.
3. Cyberbullying. Ito ay nangyayari kapag ang isang tao ay nagbahagi ng
nakasasakit na puna, pagpapahiya, panunukso o panlalait, pang-aasar,
pananakot o anumang aksiyong hindi angkop sa tamang pakikitungo sa
isang tao gamit ang social networking sites tulad ng Facebook, Twitter,
Instagram, at iba pa.
4. Emotional Bullying o Relasyonal na Pambubulas. Ito ay may layuning
sirain ang reputasyon at ang pakikipag-ugnayan sa ibang tao katulad ng
hindi pagtanggap sa isang tao o sadyang pang-iiwan sa kanya sa
maraming pagkakataon, panghihikayat sa ibang mag-aaral na huwag
makipagkaibigan sa isang partikular na tao o pangkat, pagkakalat ng
tsismis, pagpapahiya sa isang tao sa harap ng nakararami at iba pa.
5. Prejudicial o Racist Bullying. Ito ay ang kasuklaman laban sa sinomang
miyembro ng grupo na nakilala dahil sa lahi, wika, kulay, relihiyon,
sekswal na oryentasyon, kakaibang hitsura at iba pa. Ito ay sumasaklaw
sa iba pang uri ng pambubulas tulad ng pisikal, pananalita, o
cyberbullying na humahantong sa hate crimes o krimen na dulot ng
kasuklaman.
6. Seksuwal na Pambubulas. Ito ay paulit-ulit, nakasasama, nakakahiyang
gawaing seksuwal ng isang tao. Kabilang dito ang sexual name-calling,
nakakabastos na puna, bulgar na kilos, hindi pinahihintulutang
panghihipo, pornograpiya, at iba pa. At mas malubha pa ay ang slut-
shaming o pagpapahiya sa pamamagitan ng malalaswang katawagan, at
ang sexting o gawaing seksuwal kung saan nagbabahagi ng mga larawan,
videos, o tahasang pakikipagtalik gamit ang cellphone o kompyuter na
ginagamit naman laban sa taong sangkot upang siya ay mapahiya o
siraan.

2
 RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4

ANG SANHI NG PAMBUBULAS

Ang Nambubulas
Ang dahilan ng pambubulas
ng isang tao ay maaaring mag-ugat
sa pamamaraan ng pagpapalaki ng
kanyang mga magulang, ayon kay
Karen E. Tusanki (2008). Sabi pa
niya, ang isang bata na nambubulas
ay:

1. Mas malamang na napalaki ng isang pamilyang napabayaan na gawin ang

lahat ng kaniyang gustong gawin at hindi napaalalahanan lalo na sa mga
bagay na nagagawa niyang mali.
2. Hindi naramdaman ang pagmamahal mula sa kaniyang pamilya.
3. Mababaw na komunikasyon at ugnayan sa loob ng pamilya.
4. Ang pagdidisiplina ay sa pamamagitan ng pananakit.
5. Nakikita ang pagiging marahas ng mga magulang na nagbibigay ng
pagkakaroon ng pagkapoot sa kapwa na nagiging kasiyahan na sa kaniya
ang manakit ng iba.

Ang Binubulas
1. Kaibahang pisikal (physically different).
Ang pagkakaroon ng kapansanan sa
katawan, masyadong mataba o payat,
mahina o astigin, masyadong matangkad o
bansot, at iba pa.
2. Kakaibang Estilo ng pananamit (dress up
differently). Masyadong maigsi o bulgar
manamit o di kaya naman ay masyadong
mahaba at balot ang katawan o konserbatibong manamit ang isang babae.
Ang pagsusuot ng out of trend na kasuotan na hindi tumutugma sa
pangangatawan ng isang tao.
3. Oryentasyong seksuwal (sexual orientation). Ang isang tao ay nabubulas
kung kakikitaan siya ng pagiging mahina bilang lalaki o pagiging astig
bilang isang babae.
4. Madaling mapikon (short-tempered). Nakikita sa isang tao na kapag
tinutukso o kinukutya ay mabilis na nagagalit. Natutuwa sila na
nakikitang naapektuhan ang binubulas kaya paulit-ulit nila itong
gagawin.
5. Balisa at hindi panatag sa sarili (anxious and insecured). Ang kawalan ng
seguridad sa sarili ay isang palatandaan ng kahinaan na madaling
nakikita ng mga nambubulas.
3
 RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4

6. Mababa ang tingin sa sarili (low self-esteem). Madaling nararamdaman ng

mga nambubulas na sila ay nakahihigit na malakas sa isang tao na
kakikitaan ng kawalan ng tiwala sa sarili.
7. Tahimik at lumalayo sa nakararami (quiet and withdrawn).
8. Walang kakayahang ipagtanggol ang sarili (inability to defend oneself).

EPEKTO NG PAMBUBULAS
“Nakababahala ang palaki nang palaking
bilang ng mga nabibiktima ng pambubulas dahil
ang mga biktima nito ay mayroong posibilidad
na makalinang ng pagiging mailap at ng takot
na makaaapekto sa pamamaraan ng kanilang
pakikipag-ugnayan sa kanilang kapwa,
makahahadlang sa kanilang pakikilahok sa
paaralan at makapagpapababa ng kanilang
marka sa pag-aaral.” – Michael Diamond,
Direktor ng Plan Philippines.
Narito ang ilan pa sa mga pangunahing
epekto ng pambubulas:
1. Labis na pagkabalisa, kalungkutan, suliranin sa pagtulog (sleep
difficulties), mababang tiwala sa sarili, maging sakit sa ulo at tiyan at
pangkalahatang tensiyon na nagdudulot ng stress sa mga biktima na
nagdudulot ng mahinang pangangatawan laban sa sakit at impeksiyon
kung kaya nagiging sakitin ang mga ito.
2. Madalas na kakaunti ang kaibigan o maaaring walang kaibigan.
Masyadong mahirap para sa kanila ang humanap at magkaroon ng
kaibigan dahil sa kanilang labis na pagkabalisa at mababang pagtingin sa
sarili. Minsan ay nagdudulot ito ng pag-iisa at pagiging malayo sa
nakararami at nagkakaroon sila ng paniniwala na hindi sila karapat-dapat
na magkaroon ng kaibigan. Bukod pa rito, ang iba ay ayaw na silang
maging kaibigan sa takot na baka sila ay maging biktima rin ng
pambubulas o maaaring hindi sila magustuhan kapag nakipagkaibigan o
nakikihalubilo sa mga binubulas.
3. May posibilidad na maging marahas. Maaaring makagawa sila ng mas
marahas na bagay lalo pa at higit na naging mas malabis ang sakit na
kanilang naranasan mula sa mga nambubulas kaya sila ay napipilitang
gumanti at gawin ang bagay na ginawa sa kanya dati ng ibang tao.

Mayroon ding epekto ang pambubulas sa taong nambubulas. Mayroong

panandalian at pangmatagalang epekto ang pambubulas. Maaari silang
masangkot sa mas mapanganib na gawain bilang bata at maging sa kanilang
pagtanda. Sa kanilang kabataan, mas mataas ang posibilidad na masangkot
sa pagnanakaw, magsimulang sumama sa mga pisikal na away, masaktan sa

4
 RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4

pakikipag-away, lumiban sa klase, gumamit ng alcohol at droga, magdala ng

mga armas upang magdulot ng takot sa ibang mag-aaral at iba pa.
Maaari silang magkaroon ng di kanais-nais na pag-uugali o asal sa
pakikipag-ugnayan sa kapwa, di katanggap-tanggap na kakayahan sa
pakikipagkapwa, at maaaring masangkot pa sa mas maraming gulo sa
hinaharap.
Paano na ang mga kabataan kung hindi sila matutulungan na tumigil o
umiwas sa mga ganitong gawain? Magiging malubha ang mga hindi kanais-
nais na pakikipag-ugnayan sa kapwa at maaaring humantong sa isang
trahedya sa kanilang buhay, sa kanilang pamilya, sa paaralan at sa lipunan.

PAGMAMAHAL SA SARILI, KAPWA, AT BUHAY: Mga sandata laban sa

karahasan sa paaralan
Ang pagmamahal sa sarili ay isa sa
pinakamahalagang sandata na magagamit ng isang
kabataan upang maiwasan na masangkot sa anumang
karahasan sa paaralan. Bigyan ng pagkakataon ang
sarili na kilalanin at tuklasin ang sariling kakayahan at
palalimin ang ugnayan sa Diyos na siyang natatanging
may malawak na pagmamahal sa ating lahat.
Kung ang isang tao ay may malawak na pag-
unawa at pagmamahal sa sarili, kakayanin niyang
mahalin ang kapwa, mag-alaga para sa kanila,
magbigay ng lakas ng loob, sumuporta at makinig. Maraming pagkakataon na
maiisip mo na may mga bagay na hindi mahalaga sa iyong sarili na nagpapahina
sa iyo at sa paningin ng ibang tao.

Gawain I: URI, SANHI AT EPEKTO

Panuto: Kilalanin ang mga uri, sanhi at epekto ng mga umiiral na karahasan sa
paaralan. Itala sa Concept Map ang ang mga impormasyong hinihingi . Isulat
ito sa sagutang papel.

5
 RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4

PAMBUBULAS O BULLYING

URI NG
PAMBUBULAS

Nambubulas Binubulas

SANHI NG
PAMBUBULAS

EPEKTO NG
PAMBUBULAS

6
 RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4

Mga Gabay na Tanong

Panuto: Sagutan ang mga sumusunod na tanong. Isulat ito sa sagutang papel.

1. Paano nakaaapekto sa isang mag-aaral ang pambubulas? Ipaliwanag.

2. Bakit masama ang pambubulas?
3. Paano malalampasan ng isang kabataan ang mga masamang epekto ng
pambubulas?
4. Paano ka makatutulong sa kapwa mo kabataang biktima ng
pambubulas?
5. Kung ikaw ay naging biktima na ng pambubulas, paano mo ito
nalampasan?

Gawain 2: ANG PAGKILALA SA SARILI

Panuto: Gumawa ng repleksiyon tungkol sa pagmamahal sa sarili at kapwa na

sa palagay mo ay makatutulong upang maiwasan at matugunan ang karahasan
sa paaralan. Maging malaya sa pagpapahayag ng iyong saloobin o iniiisip. Gawin
ito sa isang malinis na papel.

Patnubay sa Pagwawasto (Rubrics)

PAMANTAYAN PUNTOS NAKUHANG MARKA

Nilalaman 10

Pagiging Malinis 5

Kapayakan 5

KABUOAN 20

GABAY NA TANONG

Panuto: Sagutan ang sumusunod na tanong. Isulat ito sa sagutang papel.

1. Bakit mahalagang iwasan ang anumang karahasan sa paaralan?

Ipaliwanag.
2. Bilang isang mag-aaral, paano ka makatutulong upang maiwasan ang
pambubulas sa paaralan?
3. Paano mo mailalarawan ang isang paaralan na ligtas sa anumang uri ng
karahasan?

7
 8
;pp. 367 - 396
Edukasyon sa Pagpapakatao 8, Modyul para sa Mag-aaral. Unang Edisyon 2013
Aklat:
Sanggunian
Gawain 1:
PAMBUBULAS O BULLYING
Prejudicial Emosyonal Pasalita
URI NG PAMBUBULAS
Seksuwal Cyberbullying Pisikal
Binubulas Nambubulas
- Kaibahang pisikal
- Kulang sa aruga ng magulang SANHI NG
- Kakaibang estilo ng pananamit
- Oryentasyong seksuwal - Hindi nakaramdam ng PAMBUBULAS
- Madaling mapikon pagmamahal mula sa pamilya
- Mababa ang tingin sa sarili - Mababaw na komunikasyon at
- Tahimik at lumalayo sa ugnayan sa loob ng pamilya
nakararami - Nakikita ang karahasan ng mga
- Walang kakayahang ipagtanggol magulang
ang sarili
- Labis na pagkabalisa, - Maaring masangkot sa iba’t
EPEKTO NG
kalungkutan at suliranin sa ibang uri ng krimen
PAMBUBULAS
pagtulog - Masaktan at makapanakit sa
- Nahihirapang pakikipag-away
makipagkaibigan - Lumiban sa klase o tumigil sa
- Takot magtiwala sa iba pag-aaral
- May posibilidad na maging - Gumamit ng alak at droga
marahas
Gabay na Tanong:
Ang mga sagot ay maaring magkaiba – iba at nakasalalay sa guro ang pagwawasto.
Gawain 2:
Nakasalalay sa guro ang pagwawasto gamit ang Rubrics.
Susi sa Pagwawasto
RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4
 RO_MIMAROPA_WS_ESP8_Q4

Internet:

https://www.jonnyshannon.com/blog/what-is-bullying-a-21st-century-looking-into-the-
different-types-of-and-how-we-can-help

https://www.verywellfamily.com/types-of-bullying-parents-should-know-about-4153882

https://www.smartparenting.com.ph/parenting/big-kids/causes-of-bullying-a1862-
20200209

https://www.scholarchip.com/causes-of-bullying/

https://www.educationworld.com/a_issues/issues/issues103.shtml

Mga Larawan

https://media.istockphoto.com/vectors/sad-overweight-boy-wearing-glasses-going-
through-school-school-boys-vector
id1096958532?k=6&m=1096958532&s=612x612&w=0&h=k_HENNhJDAV52F7fDU9E-
8zS2SUyC7d8PjIkJTFY5HI=

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.dreamstime.com%2Fillustr
ation%2Fverbal-abuse.html&psig=AOvVaw3hT5qsVB1z5I_XOiOoQ-
Cg&ust=1617664546981000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCJCMpZrc5e8
CFQAAAAAdAAAAABAD

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fmomonthemap.com%2Fthe-
effects-of-bullying-on-childrens-health-and-academic-achievement-guest-post-by-amanda-
warren%2F&psig=AOvVaw39GU7ZC_dNBIJgeXzWDDdl&ust=1617665294237000&source=
images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCMC5joTf5e8CFQAAAAAdAAAAABAY

Inihanda ni:

Jean M. Balita

Tiniyak ang kawastuan ni:

Solita M. Gonzales

Sinuri ni:
Pinky J. Cuello

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Kagawaran ng Edukasyon – Rehiyong MIMAROPA

Meralco Avenue, corner St. Paul Road, Pasig City, Philippines 1600
Telephone No. (02) 863-14070
Email Address: lrmds.mimaroparegion@deped.gov.ph
9