ICM 208 - ERGONOMİK TASARIM

DR. ÇİĞDEM GÜNEŞ

İnsan Faktörleri

İnsan faktörleri, insanların davranışları, kabiliyetleri ve diğer

özelliklerini araştırarak, etkin bir kullanım sağlayacak alet,
makine, sistem, görev, iş ve çalışma ortamı tasarımı yapmayı
amaçlayan bilimsel bir disiplindir.

2
 İnsan Faktörü
Duyumsama
Algılama Bilgi*

Ekranlar Bilgisayar/
Makine
Bilginin İşlenmesi,
Değerlendirilmesi

İnsan Kontroller

Uygun Cevabın Kontrol

Seçilmesi
Temel Unsurlar
Fiziksel

• İnsan bedeninin fiziksel ve fizyolojik yüklere karşı tepkileri.

Bilişsel

• Algı, dikkat, biliş, motor kontrolleri, hafıza ve kurtarma (retrieval) gibi zihinsel
(mental) aşamaları.

Organizasyonel (makro-ergonomi)

• Sosyo-teknik sistemlerin kendi organizasyonel sistemleri, yönerge ve yöntemleri

içerisinde optimize edilmesi.

4
İnsan Faktörleri&Tasarım
Fiziksel Ergonomi
anthropo- : İnsan
-metri : Ölçüm

Antropometri
İnsan vücudunun ölçümü ve bu ölçülen
verilerin ürün ve mimari tasarımının insan
kullanımına uygun olması için kullanılmasıdır.

Antropometri
Antropometrik Ölçüm
• Statik (Yapısal) ölçüm
• Dinamik (Fonksiyonel) ölçüm

Antropometri
Antropometri
Antropometri
Antropometri
Antropometri
Antropometri
Antropometri
Antropometri
Antropometri
Biyomekanik
Biyomekanik
Biyomekanik
Biyomekanik
 A-omuz

F-diz
B-dirsek C-ön kol D-bilek
G-ayak bileği H-Boyun

D-bilek

H-Boyun

E-kalça

Biyomekanik
Güç
• Boyut (e.g., boy, kilo)
• Cinsiyet
• Yaş
• Fiziksel yapı

Güç
24
Güç sürekliliği

Güç
25
Güç-Yük Taşıma
Güç-Yük Taşıma
 --- 46 cm----

--- 46 cm----
Sıklık >>>> Frequent Lift Limit = (table XXXVIII Lift Limit) * (1 – (8.33 * Lifts Per Minute)/100)

Boyut >>>> - table XXXVIII Lift Limit %33 (D=30), %50 (D=91), %66 (D=122)

Engeller >>>> %33

Vücut Hareketi

Güç-Yük Taşıma
Güç
Fiziksel Aktivite
Percentage - Yüzde Percentile – Yüzdelik dilim
100'ün kesri olarak ifade edilen sayı Belirli bir değer altında kalan data
ya da oran. değeri
Yüzde imi ile gösterilir. Boyutsuz
niceliklerden biridir. % 70
200

100

Ör: Sınavda 50 sorudan 40’ını 0

cevapladınız
Ör: Sınavda 50 sorudan 40’ını
(40/50)*100 = 80 cevapladınız ve %80’ini yapmış
%80 oldunuz. Ancak sınıf içindeki diliminiz
%70

Percentile
Populasyondaki
Birey Sayısı

%5 %95

1.60 cm 1.90 cm Birey Uzunluğu

Percentile
%5 %95

Percentile
 1.60
1.68 1.74 1.90

Kadın Erkek

Percentile
Erişim
Sığma
Güç uygulama

Koruyucu giysi

Antropometri
• Aşırı uç bireyler için tasarım
• Ayarlanabilir tasarım
• Ortalama bir kullanıcı için tasarım
• Farklı boyuttaki kullanıcılar için farklı boyutlar

Antropometri
 Procrustus En uzun için
Tasarım

Ego Tasarım Ayarlanabilir

Tasarım

Ortalama Seçenekler için

için Tasarım Tasarım

Herkes için
En kısa için Tasarım?
Tasarım

Antropometri
Antropometri
Fit the Human to the job & Fit the job to the
human
 Dikkat !

Ölçülmüş vs Hissedilen Uyum

• Ele/ayağa/vücuda uyumlu mu?
• Fonksiyonel mi?
• Kullanımı kolay mı?
• Kullanırken hareketlere uyumlu mu?
• Uzun kullanımda ağrı yapar mı?
• Kullanım için ağırlığı uygun mu?

Antropometri & Biyomekanik

40
Çevresel Etkiler
• İklimi tanımlayan dört temel değişken:
1. Hava sıcaklığı
2. Nem - genellikle bağıl nem
3. Hava hareketi
4. Güneş dahil çevredeki nesnelerden radyasyon

• En rahat çalışma ortamı (konfor bölgesi olarak adlandırılır)

– Hava sıcaklığı = 19 ila 26 ◦C
– Bağıl nem = %50
– Yavaş hava hareketi = 0,2 m/s (0,64 ft/sn)

Sıcaklık Etkisi
• Terleme
• Titreme
• Kan damarlarını daraltmak veya genişletmek

Sıcaklık Etkisi
• Normal vücut çekirdek sıcaklığı = 37◦C
– 38 ◦C'nin üzerinde fizyolojik performans düşer
– 40 ◦C'nin üzerinde vücut fonksiyonları engellenir
– 42 ◦C'nin üzerinde, muhtemel ölüm
– 35 ◦C'nin altında koordinasyon azalır
– 32 ◦C'nin altında, bilinç kaybı muhtemel
– 30 ◦C'nin altında, şiddetli kardiyovasküler stres

Sıcaklık Etkisi
Sıcaklık Etkisi
Sıcaklık Etkisi
Gürültü faktörü
1. Gürültünün yoğunluğu
Dinleyici tarafından ses yüksekliği olarak algılanır
2. Maruz kalma süresi

Gürültü Etkisi
Gürültü faktörü

• Frekans
– Endüstriyel gürültü genellikle geniş banttır
• Sürekli olmayan gürültü
– Aralıklı gürültü
– Darbe gürültüsü
– Impulsive gürültü

Gürültü Etkisi
• Dikkatsizlik
• Rahatsızlık, hayal kırıklığı, öfke ve korku gibi olumsuz duygular
• Konuşma, düşünme ve diğer bilişsel süreçlere müdahale
• Uykuya müdahale
• İşitme Kaybı

Gürültü Etkisi
İşitme kaybı:
1. Geçici
2. Gürültüye bağlı kalıcı
3. Akustik travma

Gürültü Etkisi
Gürültü Etkisi
Gürültü Etkisi
• Işıklandırma
• Titreşim
• Kimyasallar
• Stres
• Mekan darlığı

Çevresel etkiler?
Çalışma Ortamı Tasarımında Ergonomi
Çalışma Ortamı
Tasarımında Ergonomi
Çalışma Ortamı Tasarımında Ergonomi
 Design Eye Point

Seat Reference Point

Araç Tasarımında Ergonomi