LÝ THUY CHT VÀ

NG I. CCÁC CÔNG
CH DI TRUY N TH C
I- GEN - ADN
1. C u trúc ADN
- C u t o theo nguyên t c đa phân, đ n phân là các nuclêôtit.
- Nuclêôtit có chi u dài 3,4Å, kh i l ng 300 đvC. G m 3 ph n:
+ Đ ng đêôxiribôz (đ ng pentôz 5C).
+ Nhóm phôtphat: liên k t v i C5’ c a đ ng.
+ Baz nit liên k t v i C1’ c a đ ng. Có 4 lo i: A (ađênin), T (timin), G (guanin), X (xitôzin).
- Các nuclêôtit liên k t liên k t v i nhau:
+ Theo chi u d c: đ ng trong nuclêôtit này liên k t v i nhóm phôtphat trong nuclêôtit k ti p
t o nên chu i pôlinuclêôtit.
+ Theo chi u ngang: 2 m ch pôlinuclêôtit liên k t v i nhau b ng liên k t hiđrô gi a các baz
nit theo nguyên t c b sung: A liên k t v i T b ng 2 liên k t hiđrô (A=T), G liên k t v i X b ng
3 liên k t hiđrô (G≡X).
- Phân t ADN có c u t o d ng xo n kép, 1 chu kì xo n có chi u dài 34Å, g m 20 nu.
- S l ng, thành ph n và cách s p x p c a các nuclêôtit quy t đ nh tính đ c thù và s đa
d ng c a ADN.
- Trong ADN, 2 m ch b sung nhau, nên s Nu và chi u dài c a 2 m ch b ng nhau.
- Trong cùng m t m ch, A và T cũng nh G và X, không liên k t b sung nên không nh t
thi t ph i b ng nhau. S b sung ch có gi a 2 m ch: A c a m ch này b sung v i T c a
m ch kia, G c a m ch này b sung v i X c a m ch kia. Vì v y, s nu m i lo i m ch 1
b ng s nu lo i b sung m ch 2.
- N = A + T+ G +X. Theo nguyên t c b sung: A = T, G = X.
=> N = 2A + 2G = 2T + 2X = 2(A+ G)
M ch 1 M ch 2
A1 = T2
T1 = A2
G1 = X2
X1 = G2
=
- S nu m i lo i c a ADN là s nu lo i đó c 2 m ch:
A =T = A1 + A2 = T1 + T2 = A1 + T1 = A2 + T2
G =X = G1 + G2 = X1 + X2 = G1 + X1 = G2 + X2
A+G= . T ng 2 lo i nu khác nhóm b sung luôn luôn b ng n a s nu c a ADN ho c b ng
50% s nu c a ADN. Vì v y, n u bi t :
+ T ng 2 lo i nu = N/2 ho c b ng 50% thì 2 lo i nu đó ph i khác nhóm b sung (A+G, A+X,
T+G, T+X)
+ T ng 2 lo i nu khác N/2 ho c khác 50% thì 2 lo i nu đó ph i cùng nhóm b sung (A+T,
G+X)
- %A +%G =50%N
%A = %T = =

%G = %X = =

- M t chu kì xo n g m 10 c p nu = 20 nu. C = => N = C × 20

- M t nu có kh i l ng trung bình là 300 đvC. => M = N × 300đvC
- Phân t ADN là 1 chu i g m 2 m ch đ n ch y song song và xo n đ u đ n quanh 1 tr c,
vì v y chi u dài c a ADN là chi u dài c a 1 m ch và b ng chi u dài tr c c a nó. M i
m ch có nuclêôtit, đ dài c a 1 nu là 3,4 Å

=> L = × 3,4 Å

=> N = × 2 nu
- Đ n v th ng dùng:1m =103mm=106µm (micrômet)=109 nm (nanômet)=1010 Å
(angstron)
- Theo nguyên t c b sung
+ A c a m ch này n i v i T m ch kia b ng 2 liên k t hiđrô
+ G c a m ch này n i v i X m ch kia b ng 3 liên k t hiđrô
V y s liên k t hiđrô c a gen là: H = 2A + 3G = 2T + 3X = N + G = N + X
- S liên k t hóa tr Đ – P trong c A
Trong m i m ch đ n:
+ 2 nuclêôtit n i v i nhau b ng 1 liên k t hóa tr
+ 3 nuclêôtit n i nhau b ng liên k t hóa tr
=> nuclêôtit n i nhau b ng liên k t hóa tr

=> S liên k t hóa tr n i các nuclêôtit v i nhau trong c m ch là

Trong m i nuclêôtit: nhóm phôtphat và đ ng n i v i nhau b ng 1 liên k t hóa tr
=> S liên k t hóa tr n i nhóm phôtphat và đ ng trong m i nuclêôtit có trong 2 m ch là N
=> S liên k t hóa tr Đ – P trong c A là: HT = (N – 2) + N = 2(N – 1)

2. Gen c u trúc

- Gen là m t đo n ADN mang thông tin mã hoá m t chu i pôlipeptit hay m t phân t
ARN.

- C u trúc chung c a gen c u trúc: g m 3 ph n

 3’ M ch mã g c 5’

Vùng đi u hoà Vùng mã hoá Vùng k t thúc

5’ M ch b sung 3’

+ Vùng đi u hòa: n m đ u 3’ m ch g c. Có trình t nuclêôtit đ c bi t giúp ARN

pôlimeraza nh n bi t và liên k t => kh i đ ng phiên mã. Ch a trình t nuclêôtit đi u hoà
phiên mã.

+ Vùng mã hoá: mang thông tin mã hoá các axit amin. Sinh v t nhân s : vùng mã hoá liên
t c (gen không phân m nh). Sinh v t nhân th c: vùng mã hoá không liên t c (gen phân
m nh) xen k các đo n mã hoá axit amin (êxôn) là các đo n không mã hoá axit amin (intrôn).

+ Vùng k t thúc: n m đ u 5’ m ch g c, mang tín hi u k t thúc phiên mã.

3. C ch t nhân đôi ADN

- Th i đi m: tr c khi t bào b c vào giai đo n phân chia, t o ra nhi m s c th kép g m 2
crômatit.
- Di n bi n
+ B c 1: Tháo xo n phân t ADN: Nh enzim tháo xo n, hai m ch đ n c a phân t ADN
tách nhau d n t o nên ch c ch Y và đ l ra hai m ch khuôn.
+ B c 2: T ng h p các m ch ADN m i theo nguyên t c b sung: A=T, G≡X. Enzim ADN
pôlimeraza t ng h p m ch m i theo chi u 5’ – 3’.
Trên m ch khuôn 3’=>5’: m ch b sung đ c t ng h p liên t c.
Trên m ch khuôn 5’=>3’: m ch b sung đ c t ng h p ng t quãng t o các đo n Okazaki.
Các đo n Okazaki n i l i v i nhau nh enzim n i.
+ B c 3: Hai phân t A đ c t o thành theo nguyên t c bán b o t n: trong m i phân t
A đ c t o thành thì m t m ch là m i còn m ch kia là c a A ban đ u.
- Quá trình nhân đôi A di n ra theo nguyên t c b sung và nguyên t c bán b o t n. Nh
đó, hai phân t A con đ c t o ra hoàn toàn gi ng nhau và gi ng v i phân t ADN
m .
- 1 ADN m qua 1 đ t t nhân đôi t o 2= 21 ADN con
1 ADN m qua đ t t nhân đôi t o 4= 22 ADN con
1 ADN m qua 3 đ t t nhân đôi t o 8= 23 ADN con
...
1 ADN m qua x đ t t nhân đôi t o ra 2x ADN con

= > Qua x đ t t nhân đôi t ng s ADN con = 2x

- Dù đ t t nhân đôi nào, trong s ADN con t o ra t 1 A ban đ u, v n có 2 ADN
con mà m i ADN con này có ch a 1 m ch cũ c a ADN m . Vì v y s ADN con còn l i
 là có c 2 m ch c u thành hoàn toàn t nu m i c a môi tr ng n i bào. => S ADN con
có 2 m ch m i hoàn toàn= 2x – 2.
- Khi ADN t nhân đôi hoàn toàn m ch đ u liên k t các nu t do theo NTBS: AADN n i
v i TT do và ng c l i; GADN n i v i XT do và ng c l i . Vì v y s nu t do m i lo i c n
dùng b ng s nu mà lo i nó b sung: Atd =Ttd = A = T; Gtd = Xtd = G = X. S nu t do
c n dùng b ng s nu c a ADN: Ntd = N.
- S nu t do c n dùng khi ADN tr i qua x đ t t nhân đôi b ng t ng s nu sau cùng coup
trong các ADN con tr s nu ban đ u c a ADN m

+ T ng s nu sau cùng trong các ADN con: N.2x

+ S nu ban đ u c a ADN m : N

=> T ng s nu t do c n dùng cho 1 ADN qua x đ t t nhân đôi: ∑Ntd = N.2x – N = N(2x –1)

S nu t do m i lo i c n dùng là:

∑Atd = ∑Ttd = A(2x –1)

∑Gtd = ∑Xtd = G(2x –1)

N u tính s nu t do c a ADN con mà có 2 m ch hoàn tòan m i :

∑Ntd = N(2x – 2)

∑Atd = ∑Ttd = A(2x – 2)

∑Gtd = ∑Xtd = G(2x – 2)

II- (PHIÊN MÃ)

1. C u trúc ARN
- ARN thông tin (memory – mARN):
+ Dùng làm khuôn cho quá trình t ng h p prôtêin nên có c u t o m ch th ng. Trên ARN có
các mã di truy n là b ba mã hoá (cođon) các axit amin c a prôtêin, m i mã di truy n t ng
ng v i b ba nuclêôtit trên ADN (triplet).
+ đ u 5’ g n b ba m đ u có trình t nuclêôtit đ c hi u đ ribôxôm nh n bi t và g n vào.
+ Sau khi t ng h p prôtêin, mAR đ c các enzim phân hu .
- ARN v n chuy n (transport – tARN):
+ Mang axit amin đ u 3’ t i ribôxôm đ t ng h p prôtêin.
+ Có b ba đ i mã (anticôđon) có th nh n ra và b t đôi b sung v i mã b ba trên mARN
=> tham gia d ch trình t mã b ba trên mARN thành trình t các axit amin trên chu i
pôlipeptit.
- ARN ribôxôm (ribosome – rARN):