RAZMAK

Razmak je prazno mjesto između riječi i omogućava izdvajanje ili prepoznavanje

pojedinačnih riječi u tekstu.

Osim između pojedinačnih riječi, razmak se koristi i između rečenica (iza pisanja tačke,
upitnika i uzvičnika te iza tri tačke) ili između dijelova rečenica (iza zareza, tačke sa zarezom,
iza dvotačke i iza tri tačke).

Razmak se u ovom slučaju ne nalazi ispred tačke, upitnika, uzvičnika i ispred tri tačke,
odnosno ispred zareza, tačke sa zarezom ili ispred dvotačke (svi ovi znaci pišu se uz riječi
koje im prethode, ali odvojeno od riječi koje im slijede).

Razmak se još upotrebljava:

a) iza tačke kod pisanja datuma:

o Dan 19. 3. 1970. poznat je po Anketi o jeziku u BiH.
*U engleskom jeziku, a time i u različitim informatičkim programima, ovdje
nema razmaka.
b) iza tačke kod pisanja skraćenica:
o Skraćenica P. S. znači „poslije napisanog“ (lat. post scriptum).
o Prvi dan ramazana 1442. h. g. je u utorak, 13. aprila 2021. godine.
o Izabran jek za v. d. direktora škole.
c) iza i ispred crte:
o Voz saobraća na relaciji Sarajevo – Ploče.
o Obilježavamo 6. april – dan koji u sebi sumira mnoge značajne događaje.
 Od ovog pravila odstupa se kad je crta između brojeva:
o str. 220–225.
o 5–6 kg
o 3–4 dana
o Planiram uzeti 10 – 15 dana odmora.
d) ispred i iza kose crte koja razdvaja tekst veći od jedne riječi:
o najbolji nastavnik / najbolja nastavnica
o nastava na daljinu / nastava od kuće / virtuelna nastava
e) iza broja i oznake za mjernu jedinicu:
o 12 h i 5 m
 o 10 kg
o 60 km
o 30 °C
o 100 KM, 50 €
f) Ispred i iza matematičkih znakova:
o 5 + 5 = 10
o 5–5=0
o 5 x 5 = 25
o 5:5=1
o 10 > 5
o 5 < 10
g) za isticanje pojedinih dijelova teksta kao razmak među slovima jedne riječi:
o Imenica b o l može biti muškog i ženskog roda.
o Prepoznajem d o b r e ljude.

Razmak se ne upotrebljava:

1. između pojedinih pravopisnih/interpunkcijskih znakova

a) iza navodnika, polunavodnika i zagrade te pravopisnog znaka koji slijedi:
o „Ne može“, rekla mu je odlučno direktno u lice.
o '.
o ).
b) kad se pišu zarez, tačka-zarez i dvotačka iza tačke koja je oznaka rednog broja ili
skraćenice:
o Skraćenice itd., i sl., i dr., i ostale, pišu se samo s jednom tačkom na kraju.
o .;
o .:
c) kad se pišu upitnik i uzvičnik iza tačke koja je oznaka rednog broja ili skraćenice:
o i dr.?
o g.!
 Od prethodnog pravila izuzetak je upotreba razmaka između zareza i tri tačke:
o Vjerujem, ... ali nisam još 100% siguran.
 2. kod upotrebe kose crte koja razdvaja samo dvije riječi, dvije skraćene riječi ili dva
broja:
o Mart/ožujak šk. 2020/2021. godine poznat je po uvođenju nastave na daljinu.
o Brzina našeg kretanja se mjeri u metrima u sekundi (m/s) ili u kilometrima na
sat (km/h).
o Razlomak (npr. tri četvrtine) se još može pisati s kosom crtom i/ili s
dvotačkom, ovako: 3/4 ili ¾.

3. kod pisanja decimalnih brojeva (ni prije ni poslije zareza):

o Brojevi 9,81 i 3,14 su poznati u fizici i matematici.
4. kod pisanja tačke ili dvotačke u oznaci satnice:
o 7.30 h
o 12:00 h
5. kod pisanja oznaka za procenat i promil:
o Sniženje od 30% do 50% je i više nego povoljno.
o Vrijednost od 14,8‰ je važeća stopa nataliteta iz 1991. godine.

ZAGRADE
Umetanje dijelova teksta u već postojeći tekst ili izdvajanje dijelova teksta u postojećem
tekstu označava se zagradama (lijeva i desna zagrada ili otvorena i zatvorena zagrada).
Unutar zagrada tekst se ne odvaja razmakom. Također, odmah poslije zatvorene zagrade stoji
odgovarajući pravopisni znak, bez razmaka.
Ako se unutar teksta u zagradi dodatno zagradama izdvaja ili umeće drugi tekst,
dozvoljena je upotreba zagrada istog oblika, s tim da se dodatno vodi računa da svaka
zagrada ima svoj odgovarajući par:
Već nekoliko puta je (a to mu se dešava svaki put (tj. uglavnom onda) kada je izrazito sretan
(ili kad je ravnodušan)) odustao od svog prava na naknadu za obavljeni posao.

(OVO PREFORMULISATI; ALI OSTAVITI JAKO KORISNO PRAVILO): Ako se citat koji
završava točkom i navodnikom nalazi na kraju rečenice, iza upute na bibliografski podatak
piše se točka: Autor navodi: „Upravo ti višestoljetni intenzivni kontakti dviju republika doveli
su do stvaranja vrlo stabilnih i razrađenih međusobnih odnosa.” (Ivković 2012: 9). U ovome
radu polazimo od te pretpostavke.
PISANJE ZAREZA

Veze među riječima očituju se po unutarnjim značenjskim (leksičkosemantičkim) odnosima

(po smslu) i/ili po njihovim neposrednim međusobnim gramatičkim odnosima (po formi).
Kada u formiranom jezičkom izrazu ova veza nije prisutna, tada se riječi odvajaju zarezom.
Zarez se lahko da uvidjeti i kao pauza u govoru i pisanju između dva ili više naporednih
pojmova.

U procesu nabrajanja ili nizanja u primjeni se javlja osnovna funkcija zareza, tj. označavanje
odvajanja riječi, skupova riječi i rečenica. Također, pored nizanja, zarez se često koristi
prilikom dodatnih objašnjenja (naknadnih dodavanja teksta), odnosno prilikom određenih
najavnih dijelova (prethodnih dionica) teksta. Frekventna upotreba zareza jeste i u funkciji
isticanja određenih dijelova teksta.

Zarez i nabrajanje (nizovi riječi)

Kada govorimo o nabrajanju bitno je na samom početku razlikovati završeni ili nezavršeni niz
jezičkih jedinica. Ako je posljednji član niza spojen veznikom, radi se o završenom i na neki
način jasno izrečenom i „unaprijed smišljenom“ nizu. Međutim, kada se nabrajanje formira i
smišlja sinhorno, u toku samog govora, ono obično završava kao nepotpun ili nedovršen niz.
Ova razlika je važna zato što se u nedovršenom nizu dozvoljava upotreba zareza ISPRED
SVAKOG ČLANA u nizu, iako je u načelu običajnije da se u nizanju (nabrajanju) sam
posljednji član niza (riječ ili grupa riječi) odvaja veznikom.

a) Dovršeni (konačni) niz:

- Kupila je šešir, mahramu i dva para cipela.
- Poslali su me po voće i donio sam jabuke, kruške i šljive.
b) Nedovršeni (nekonačni) niz:
- Bilo je tu svega: spoticanja, povreda, raznih bolesti... nema čega nije.
- Blistala je od sreće, zadovoljsva, od neke neprocjenjive radosti...
c) Niz odrednica (pridjeva, priloga, zamjenica...)
- Bio je to težak, sumoran, užasan dan.
- Bio to težak, sumoran i užasan dan.

(Ni druga rečenica se ne percipira kao iskaz o tri posebna dana, već o jednom, kao i
prva.)
U nizu pridjeva uočavamo strukturu koja se formalno realizuje i kako dovršeni i kao
nedovršeni niz, zavisno od konteksta i preciznog smisla datog jezičkog izraza.

Ako niz pridjeva upućuje na uporedo i podjednako (naporedo) važne kvalifikacije određenog
pojma, zarez se piše ispred svakog od njih:

c1) Ugledao je malu, slatku, neobično veselu djevojku.

c2) Ničim izazvani, vidno iznervirani mladići razbijali su izloge po gradu.

1. U NABRAJANJU (ZAVRŠEN ILI NEZAVRŠEN NIZ):

Ako je posljednji član niza spojen veznikom, ima se utisak da je cijelo nabrajanje
unaprijed smišljeno; a ako se veznik ne upotrebljava ni ispred posljednjeg člana, postiže se
drukčiji ritam kazivanja – kao da se nabrajanje smišlja i niz formira u toku samog govora ili
pisanja, a nabrajanje ne pretenduje da bude iscrpno, dovršeno. U ovakvom slučaju zarez se
piše ispred svakog elementa nabrajanja i to je nedovršeni niz.

PRIMJER:

1. Ispit iz *Savremenog bosanskog, hrvatskog, srpskog jezika

2. Ispit iz Savremenog bosanskog, hrvatskog i srpskog jezika

(Odsjek za bosanski, hrvatski i srpski jezik vs. *Odsjek za bosanski, hrvatski, srpski jezik)

*Boje se mraka, lajanja pasa, šumova vjetra, groma, mjesečine.

Up. Nemirni, grlati, nasmijani mladići...

2. U SUPROTNIM REČENICAMA:

Bosanski i crnogorski pravopis govore o nekoj vrsti neprave i prave suprotnosti, pri čemu
se, zapravo, neprava suprotnost tretira kao direktno povezivanje jer se tada zarez ne piše,
što je metodološki diskutabilno (upravo bi prema semantičkoj interpunkciji nepravu trebalo
odvajati zarezima, a pravu ne). ?????

NEPRAVA: PRAVA:

*Jedan, ali vrijedan. *Ona je stara ali vitalna.

*Zgodna, a dobroćudna. *On je zgodan ali zloban.