Phân Tích Cơ Sở Khoa Học Để Quy Hoạch Và Phát Triển Các Nguồn Điện Phân Tán

Tr- êng §HBK HN - TT ®µo t¹o sau ®¹i häc - Khoa §iÖn - Bé m«n HT§ - Líp CH NL 2001 -00-
Tr- êng ®¹i häc B¸ch Khoa Hµ néi

Bé m«n HÖ thèng ®iÖn- Khoa §iÖn
--------------------------  --------------------------
luËn v¨n
Ph©n tÝch c¬ sá khoa häc ®Ó quy
ho¹ch vµ ph¸t triÓn çc nguån ®iÖn
ph©n t¸n.
Gi¸o viªn : TS . NguyÔn L©n Tr¸ng

Häc viªn : Nghiªm Quèc TuÊn
Líp : Cao häc NL 2001
- Hµ néi, 11-2004 -
Nghiªm Quèc TuÊn - Ph©n tÝch c¬ së KH ®Ó QH & ph¸t triÓn N§ ph©n t¸n ë VN - 00/155 -
Lêi c¶m ¬n!
§Ò tµi nµy lµ mét ®Ò tµi rÊt hay vµ mang tÝnh thùc tÕ cao, cã kh¶ n¨ng øng dông
cao trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn do kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cã h¹n
nªn cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, thiÕu sãt, bÊt cËp vµ ch- a khai th¸c hÕt ®- îc çc thÕ m¹nh
®Ó t- ¬ng xøng víi tªn vµ tÇm vãc cña ®Ò tµi.
T¸c gi¶ ®· cè g¾ng truyÒn t¶i mét sè néi dung chÝnh cña ®Ò tµi, víi n¨ng lùc cã
h¹n b¶n th©n t¸c gi¶ kh«ng thÓ tù m×nh hoµn thiÖn ®- îc nã nÕu kh«ng cã sù hç trî,
gióp ®ì, chØ b¶o tõ phÝa nhµ tr- êng, çc thÇy c«, ®ång nghiÖp... Cho phÐp t«i xin ®ù¬c
ch©n thµnh c¶m ¬n ViÖn sÜ, gi¸o s- , tiÕn sÜ khoa häc TrÇn §×nh Long ®· gîi ý vÒ ý
t- ëng cña ®Ò tµi, ®ång thêi cung cÊp vµ t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi rÊt nhiÒu t- liÖu bæ
Ých. Còng nh- kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn sù gióp ®ì, h- íng dÉn chi tiÕt, chØ b¶o tËn t×nh
mµ nghiªm kh¾c cña TiÕn sÜ NguyÔn L©n Tr¸ng ®· gióp truyÒn t¶i ý t- ëng thµnh hiÖn
thùc. Bªn c¹nh ®ã nh÷ng t- liÖu, ý kiÕn chØ b¶o, ®ãng gãp, bæ sung vµ hç trî cña çc
thÇy c« bé m«n HÖ Thèng §iÖn tr- êng §HBK HN vµ cña çc ®ång nghiÖp lµ v« cïng
quÝ gi¸, ®· gãp phÇn kh«ng nhá cho viÖc hoµn thµnh b¶n luËn v¨n. Vµ cuèi cïng t«i
xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sÜ NguyÔn B¸ C- êng - tr- ëng phßng Thuû §iÖn, ViÖn
N¨ng L- îng ®· ®ãng gãp rÊt nhiÒu ý kiÕn, cung cÊp tµi liÖu vÒ c¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch
CDM, gióp cho b¶n luËn v¨n thªm tÝnh thùc tÕ vµ míi mÎ.
Do n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn cã h¹n nªn ch¾c ch¾n luËn v¨n kh«ng thÓ tr¸nh khái
thiÕu sãt vµ ®¸p øng hÕt sù mong ®îi. Mét lÇn n÷a xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Môc lôc
Danh môc çc ký hiÖu, çc ch÷ viÕt t¾t... Trang 1
Lêi c¶m ¬n
Më ®Çu
Ch- ¬ng 1 - Tæng Quan 1

I- Qui ho¹ch hÖ thèng NL, HT§ vµ hÖ thèng nguån.
1- Quy ho¹ch NL
2- Quy hoach HT§ 3
3- Quy ho¹ch N§ 6
4- Quy ho¹ch L§ 7
II- Tr×nh tù vµ çc vÊn ®Ò liªn quan khi lËp QHN§ 9
1- Dù b¸o nhu cÇu
2- C©nb»ng CS vµ ®iÖn n¨ng trong HT§ 16
3- Dù phßng CS trong HT§ 19
4- Qu¶n lý nhu cÇu 20
5- §¸nh gi¸ quan hÖ "chi phÝ-hiÖu qu¶" cña çc dù ¸n ®Çu t- 26
6- Nh÷ng vÊn ®Ò KT cÇn xem xÐt trong QHPTHT§, QHN§ 34
III- Vai trß, nhiÖm vô, môc tiªu vµ hiÖu qu¶ cña QHN§ 42
1- Vai trß, nhiÖm vô QHN§
2- Môc tiªu vµ hiÖu qu¶ cña QHN§ 43
IV- Çc nguån NL ®éc lËp vµ ph©n t¸n. 44
Ch- ¬ng 2 - Tæng Quan vÒ HT§QG 45

I- §iÖn lùc ViÖt Nam
1- Çc giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®iÖn lùc ViÖt Nam
2- C¬ cÊu tæ chøc cña EVN 46
II-HÖ thèng ®iÖn miÒn B¾c 50
1- Nhµ m¸y
2- KÕt d©y ®Æc ®iÓm 51
3- C©n b»ng CS, ®å thÞ PT cña HT§ MiÒn B¾c 52
III- HÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam 54
1- Thùc tr¹ng 55
2- Ho¹t ®éng kinh doanh 60
3- §Þnh h- íng kinh doanh 63
4- Hîp t¸c quèc tÕ 64
IV- Cung cÊp ®iÖn n«ng th«n miÒn B¾c, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p 73
1- Th- c tr¹ng
2- Gi¶i ph¸p
Ch- ¬ng 3 - Çc lo¹i nguån ph©n t¸n, tæng quan vµ øng dông
I- NL giã
1- Nguyªn lý cÊu t¹o
2- TiÒm n¨ng, øng dông
3- SuÊt chi phÝ
II- NL mÆt trêi
1-ThiÕt bÞ hÊp thô n¨ng l- îng
4- SuÊt chi phÝ
III- Tuabin khÝ
1- Nguyªn lý lµm viÖc
2- - u nh- îc ®iÓm
IV- Trung t©m nhiÖt ®iÖn
3- Xu thÕ ph¸t triÓn
V- §iÖn nguyªn tö
2- Thùc tr¹ng NM§NT trªn thÕ giíi
VI- NL hydro
1- §¸nh gi¸ nhËn xÐt
2- Vai trß, tiÒm n¨ng, øng dông vµ triÓn väng
VII- N¨ng l- îng sinh khèi vµ phÕ th¶i
1- Nhiªn liÖu sinh khèi
2- Nhiªn liÖu phÕ th¶i
IX- Diesel
X- M¸y ph¸t tõ thuû ®éng
XI- Thuû ®iÖn tÝch n¨ng
1- Lý do
XII- NL thuû triÒu

2- Khã kh¨n vµ gi¶i ph¸p
3- TiÒm n¨ng, triÓn väng, - u nh- îc ®iÓm
XIII- Thuû ®iÖn nhá vµ cùc nhá
1- Nguyªn nh©n, vai trß, xu h- íng
2- TiÒm n¨ng
4- Çc kh¸i niÖm c¬ b¶n
XIV- So s¸nh çc NM§
1- Thùc tr¹ng
2- So s¸nh vÒ diÖn tÝch chiÕm chç.
Ch- ¬ng 4 - Çc lo¹i nguån ph©n t¸n, tæng quan vµ øng dông
I- TÝnh to¸n XD tr¹m T§
1- NL n- íc thiªn nhiªn
2- NL cña s«ng ngßi
3- NL lý thuyÕt toµn phÇn cña 1l- u vùc
4- NL thuû triÒu
II- Tr¹m thuû ®iÖn vµ çc th«ng sè chñ yÕu
1- Çc ph- ¬ng ph¸p tËp trung cét n- íc
2- Çc th«ng sè chñ yÕu
III- Çc s¬ ®å kü thuËt sö dông NL n- íc
1- S¬ ®å kü thuËt cña TT§
2- BËc thang çc TT§ vµ hå chøa n- íc
IV- Nguyªn lý vµ ph- ¬ng ph¸p tÝnh to¸n kinh tÕ khi thiÕt kÕ TT§
1- Çc chi tiªu kinh tÕ kü thuËt
2-
V- Chi phÝ x©y dùng §Z, TBA vµ TT§ thùc tÕ
VII- Ph©n tÝch kinh tÕ tµi chÝnh d- íi gãc ®é c¬ chÕ CDM
1- Tæng quan vÒ CDM
2- TÝnh to¸n l- îng ph¸t th¶i gi¶m ®- îc khi sö dông T§ thay thÕ N§ than hoÆc Diesel
3-KETLUAN
Danh môc çc ký hiÖu, viÕt t¾t
STT Ch÷ viÕt t¾t ý nghÜa

1 §d §- êng d©y
2 ®® §iÒu ®é
3 cbcs C©n b»ng c«ng suÊt
4 CBNL C©n b»ng n¨ng l- îng
5 Cdm Clean Development Mechanism - C¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch
6 CN C«ng nghiÖp
7 cng C«ng nghÖ
8 cs C«ng suÊt
9 cspk C«ng suÊt ph¶n kh¸ng
10 cstd C«ng suÊt t¸c dông
11 ct®l C«ng ty ®iÖn lùc
12 dsm Demand Side Management - Qu¶n lý nhu cÇu
13 ht® HÖ thèng ®iÖn
14 ht®m HÖ thèng ®iÖn miÒn
15 ht®qg HÖ thèng ®iÖn quèc gia
16 htc®hh HÖ thèng cÊp ®iÖn hçn hîp (= HTCC§HH)
17 htnl HÖ thèng n¨ng l- îng
18 htpp® HÖ thèng ph©n phèi ®iÖn
19 httt (HTTT§) HÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn (= HTTT§)
20 irr Internal-Rate-Return - HÖ sè hoµn vèn néi t¹i
21 Kt Kü thuËt
22 KtÕ Kinh tÕ
23 ktÕ - xh Kinh tÕ x· héi
24 ktqd Kinh tÕ quèc d©n
25 l®ca L- íi ®iÖn cao ¸p
26 l®ha L- íi ®iÖn h¹ ¸p
27 l®pp L- íi ®iÖn ph©n phèi
28 l®ta L- íi ®iÖn trung ¸p
29 mba M¸y biÕn ¸p
70 MF M¸y ph¸t
30 mf® M¸y ph¸t ®iÖn
31 mf®®b M¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé
32 mndbt Møc n- íc d©ng b×nh thêng
34 ncnl Nhi ®i n¨ng l- îng

Nhu cÇu
35 Ncnltg Nhu cÇu n¨ng l- îng thÕ giíi
36 nlm&ts(TT) N¨ng l- îng míi vµ t¸i sinh (t¸i t¹o)
37 NLTG N¨ng l- îng thÕ giíi
38 NLTMTG N¨ng l- îng th¬ng m¹i thÕ giíi
39 NlTT (NLTS) N¨ng l- îng t¸i t¹o
69 NM Nhµ m¸y
40 NM® Nhµ m¸y ®iÖn
41 nm®hn Nhµ m¸y ®iÖn h¹t nh©n
42 nm®nt Nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö
43 nmn® Nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn
44 nmt® Nhµ m¸y thñy ®iÖn
45 Npv Net Present Value -
46 NPV Net Present Value - Gi¸ trÞ quy ®æi vÒ hiÖn t¹i cña l·i rßng
68 PNL Pin nhiªn liÖu
47 POP (PBP) Pay out or Pay Back Period - Thêi gian hoµn vèn
48 pt Ph¸t triÓn
49 pt Phô t¶i
50 pvb Present Value Benefits - Gi¸ trÞ lîi nhuËn quy vÒ hiÖn t¹i
51 Pvc Present Value Cost - Chi phÝ quy vÒ hiÖn t¹i
52 QH Quy ho¹ch
53 qhht® Quy ho¹ch hÖ thèng ®iÖn
54 qhl® Quy ho¹ch l- íi ®iÖn
55 qhn® Quy ho¹ch nguån ®iÖn
56 qhnl Quy ho¹ch n¨ng l- îng
57 qhpt Quy ho¹ch ph¸t triÓn
58 qhptl® Quy ho¹ch ph¸t triÓn l- íi ®iÖn
59 sx S¶n xuÊt
60 t§ Thuû ®iÖn
61 t®n Thuû ®iÖn nhá
62 t®nt Tr¹m ®iÖn nguyªn tö
63 t®tn Thuû ®iÖn tÝch n¨ng
64 tba Tr¹m biÕn ¸p
65 tbk Tuabin khÝ
66 tt® Tr¹m thuû ®iÖn
67 xd X©y dùng
Tµi liÖu tham kh¶o
I) Gi¸o tr×nh:
1- TrÇn B¸ch - Gi¸o tr×nh L- íi §iÖn vµ HÖ Thèng §iÖn I, II - NXB KHKT, Hµ néi, 2000.
2- L.N.Baptidanov, V.L.Cozix, B.N.Neclopaev, B.V.Netsaev, M.N.Ocolovits, L.A.Xondatkina,
V.I.Taraxov, A.L.Txerazov - Gi¸o tr×nh M¹ng §iÖn vµ HT§ - NXB KHKT, Hµ néi, 1971.
3- §Æng Ngäc Dinh, TrÇn B¸ch, Ng« Hång Quang, TrÞnh Hïng Th¸m, NguyÔn H÷u Kh¸i -
Gi¸o tr×nh HÖ Thèng §iÖn tËp I, II - NXB §¹i Häc, Hµ néi, 1982.
4- §Æng V¨n §µo, Lª V¨n Doanh - C¬ së kü thuËt ®iÖn ®¹i c- ¬ng, NXB KHKT, Hµ néi, 1992.
5- NguyÔn V¨n §¹m - M¹ng l- íi ®iÖn - NXB KHKT, Hµ néi, 1999.
6- Hoµng §×nh Dòng, Ph¹m Hång NhËt, Vò H÷u h¶i, NguyÔn Th- îng B»ng - Tr¹m thuû
®iÖn, çc c«ng tr×nh trªn tuyÕn - NXB GTVT - Hµ néi , 1991.
7- Gi¸o tr×nh tham kh¶o thuû ®iÖn - Bé m«n thuû ®iÖn - §H BKHN - 1965.
8- TrÇn §×nh Long, §Ëu §×nh San - B¶o vÖ R¬le - NXB KHKT, Hµ Néi, 1963
9- TrÇn §×nh Long, TrÇn §×nh Ch©n, NguyÔn Hång Th¸i - B¶o vÖ r¬le trong HT§
NXB KHKT, Hµ Néi, 1993.
10- TrÇn §×nh Long - Lý thuyÕt hÖ thèng - NXB KHKT, Hµ Néi, 1997.
11- TrÇn §×nh Long - Quy ho¹ch ph¸t triÓn NL vµ ®iÖn lùc - NXB KHKT, Hµ Néi, 1999.
12- ThiÕt kÕ m¸y ®iÖn - Bé m«n HT§ - §HBK Hµ Néi.
13- H- íng dÉn thiÕt kÕ nhµ m¸y ®iÖn - Bé m«n Ph¸t dÉn ®iÖn - §HBK, Hµ néi, 1979.
14- Vò Gia Hanh, TrÇn Kh¸nh Hµ, Phan Tö Thô, NguyÔn V¨n S¸u - M¸y ®iÖn tËp I, II -
NXB KHKT, Hµ Néi, 1998.
15- NguyÔn Kim Hoa, NguyÔn Hång Th¸i- Ng¾n m¹ch trong HT§, NXBKHKT, Hµ Néi, 1996.
16- Ph¹m Phô - C¬ së n¨ng l- îng cña tr¹m thuû ®iÖn - NXB §H&THCN - 1975.
17- TrÞnh Hïng Th¸m - ChÕ ®é kh«ng ®èi xøng trong HT§ - §HBK, Hµ néi, 2000.
18- TrÞnh Hïng Th¸m, NguyªnH÷u Kh¸i, §µo quang Th¹ch, L· V¨n ót, Ph¹m V¨n Hoµ, §µo
Kim Hoa - Nhµ m¸y ®iÖn vµ tr¹m biÕn ¸p - NXBKHKT, Hµ Néi, 1996.
19- I.M.Markovits - Çc chÕ ®é cña hÖ thèng n¨ng l- îng - NXB KHKT - 1975.
20- J.Arrilaga and Cp. Armold - Computer analysis of power system - NewYork, 1995.
21- Allen J.WoodBruce, F.Wollenberg - Power Generation and Control - NewYork, 1984
22- C.J.Farhat - Power System Control - Singapore Polytechnic, 1985.
23- John J.Graigner, WilliamD.Stevenson J - Power System Analysis - NewYork, 1994.
24- P.Kundur - Power System Stability and Control - NewYork, 1993.
25- B.M.Weedy, B.J.Cory - Electric Power System - NewYork, 1998.
26- X.Wang, J.R.Mc Donald - Modem Power System Planning - London, 1994.
II) B¸o ço, chuyªn ®Ò, tµi liÖu bæ sung:
1- NguyÔn Th- îng B»ng, Hoµng §×nh Dòng, Vò H÷u H¶i - Thuû n¨ng vµ ®iÒu tiÕt dßng ch¶y
NXB XD Hµ néi, 2000.
2- TrÇn B¸ch, Ph¹m Vò Quang - M« pháng qu¸ tr×nh vËn hµnh l- íi ®iÖn ph©n phèi ®Ó gi¶i
bµi to¸n ®é tin cËy - Héi nghÞ khoa häc §HBK, Hµ néi, 6/1996.
3- TrÇn B¸ch, Ph¹m Vò Quang - VËn hµnh çc thiÕt bÞ ph©n ®o¹n trong l- íi ®iÖn ph©n phèi - Héi
nghÞ khoa häc §HBK, Hµ Néi, 1996.
4- Ph¹m V¨n Hoµ - Chuyªn ®Ò sö dông çc nguån NLM&TS vµ vai trß cña chóng ®èi víi NL
n«ng th«n - §HBK, Bé m«n HT§, Hµ Néi, 2001.
5- Hå thÞ Lan H- ¬ng - øng dông kÕt qu¶ nghiªn cøu MF§ dïng khÝ sinh häc ë B19 - ViÖn NL, 98
6- TrÇn Quang Kh¸nh, TrÞnh Träng Ch- ëng - Ph- ¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ çc nguån NL t¹i chç cã tÝnh
®Õn ®iÒu kiÖn x· héi vµ m«i tr- êng - T¹p chÝ ®iÖn lùc sè 09/2004.
7- TrÇn Quang Kh¸nh, NguyÔn V¨n §- êng - Ph- ¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ph©n tÝch nguån NL mÆt trêi
trªn bÒ mÆt bé thu NL tÊm ph¼ng - T¹p chÝ ®iÖn lùc sè 10/2004.
8- NguyÔn Quang Kh¶i - øng dông kÕt qu¶ nghiªm cøu MF§ lo¹i <360MW dïng khÝ sinh häc t¹i
NghÜa §µn, B15 - ViÖn NL, HN, 1996.

9- Lª Danh Liªn - øng dông T§N t¹i çc vïng n«ng th«n miÒn nói - T¹p chÝ §iÖn lôc sè 5/2003.
10- NguyÔn TiÕn Long - §¸nh gi¸ tæng quan vÒ øng dông nguån NL giã ë ViÖt Nam - T¹p chÝ §iÖn
lùc sè 12/2003
11- NguyÔn TiÕn Long - TriÒn khai øng dông thÝ ®iÓm sö dông çc dµn thu NL mÆt trêi trong sinh
ho¹t v¨n ho¸ d©n téc vïng nói B9, B4 - ViÖn NL - 1996.
12- TrÇn T- ¬ng Nh- - X©y dùng TCKT vµ m« h×nh thiÕt kÕ ®iÓn h×nh cho l- íi ®iÖn n«ng th«n &
miÒn nói VN - Ban ph¸t triÓn ®iÖn n«ng th«n - 1997.
13- NguyÔn ViÖt Ph¸ch - øng dông nghiªn cøu thÝ ®iÓm tæ hîp çc nguån NLM&TT cho côm d©n
c- vïng båi lßng s«ng Hång - ViÖn NL, HN,1998.
14- NguyÔn V¨n S¬n - øng dông thÝ ®iÓm dµn pin mÆt trêi t¹i B12, B14, B19 - ViÖn NL, HN, 1998.
15- Lª Ngäc Th¾ng - øng dông §C giã lo¹i nhá (<200MW) t¹i mét sè vïng miÒn nói, h¶i ®¶o -
ViÖn NL, HN, 1997.
16- NguyÔn Duy ThiÖn - C«ng tr×nh NL khÝ sinh häc-Biogas - NXB XD, Hµ néi, 2001.
17- NguyÔn Duy ThiÖn - C«ng tr×nh thuû n¨ng nhá - NXB XD, Hµ néi, 2002.
18- NguyÔn Duy ThiÖn - Kü thuËt sö dông NL mÆt trêi - NXB XD, HN, 2001.
19- NguyÔn Duy ThiÖn - ThiÕt kÕ & thi c«ng tr¹m T§ nhá - NXB XD, HN, 1993
20- Vò V¨n V- îng - ThiÕt bÞ T§ cùc nhá t¹i ViÖt Nam - ViÖn NL, Hµ néi, 5/2002.
21- Pin mÆt trêi cho nhµ cao tÇng - T¹p chÝ §iÖn & §êi sèng sè 49 3/2003
22- ChuyÓn ®æi m« h×nh qu¶n lý ®iÖn n«ng th«n, c¬ së cho viÖc gi¶m gi¸ - T¹p chÝ §iÖn & §êi sèng
sè 49 3/2003
23- Nhµ m¸y thuû ®iÖn lµm viÖc thÕ nµo - T¹p chÝ §iÖn & §êi sèng sè 49 3/2003
24- Thuû ®iÖn tÝch n¨ng - T¹p chÝ §iÖn lôc sè 5/2003
25- §«ng c¬ tua bin khÝ lµm viÖc nh- thÕ nµo - T¹p chÝ §iÖn & §êi sèng sè 50 4/2003
26- B¶n chÊt vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña EVN - T¹p chÝ §iÖn lùc sè 5/2003
27- Ngµnh ®iÖn ch- a thÓ b¸n ®iÖn ®Õn tÊt c¶ çc hé d©n n«ng th«n - T¹p chÝ §iÖn lùc sè 2/2003
28- B¸o ço tæng kÕt t×nh h×nh vËn hµnh 6th¸ng ®Çu n¨m cña TT§§ HT§QG
29- B¸o ço t×nh h×nh chuyÓn giao L§TA vµ qu¶n lý ®iÖn n«ng th«n n¨m 2003 cña CT§L1.
30- T¹p chÝ §iÖn & §êi sèng, t¹p chÝ §iÖn lùc...
31- Trang Web cña EVN, HPC, PC1, Bé Tµi nguyªn & m«i tr- êng, Bé Tµi chÝnh, Bé C«ng nghiÖp...
32- Trang Web vÒ c¬ chÕ CDM, nghÞ ®Þnh th- Kyoto...
33- Trang Web T¹p chÝ c«ng nghiÖp, T¹p chÝ khoa häc c«ng nghÖ, Chî thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ VN...
Tr- êng §HBK HN - TT ®µo t¹o sau ®¹i häc - Khoa §iÖn - Bé m«n HT§ - Líp CH NL 2001- C1 -
LêI NãI §ÇU
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng- êi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t minh, chuyÓn ®æi
vµ sö dông çc nguån n¨ng l- îng (NL).
ë nh÷ng n- íc ®ang ph¸t triÓn, çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn th- êng tËp trung chñ yÕu ë
çc khu vùc thµnh thÞ, n¬i tËp trung d©n c- ®«ng, çc ho¹t ®éng nµy dÔ dµng thùc hiÖn nh- :
- Më réng, c¶i thiÖn giao th«ng và m¹ng l- íi liªn l¹c.
- Cung cÊp ®iÖn n- íc, çc c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng.
- X©y dùng çc tr- êng häc, bÖnh viÖn vµ çc phßng kh¸m t- .
- Çc c¬ héi viÖc lµm t¨ng.
- §- a vµo çc dÞch vô më réng n«ng nghiÖp & søc khoÎ céng ®ång.
ë nh÷ng vïng xa x«i hÎo l¸nh, d©n c- th- a thít khã cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn çc ho¹t
®éng trªn, do vËy d©n c- çc vïng xa x«i, khã kh¨n ®i l¹i vµ n«ng d©n cã xu h- íng di c- ra
çc thµnh phè vµ ®« thÞ kiÕm sèng lµm cho vÊn ®Ò ®« thÞ trë nªn phøc t¹p, c¬ së h¹ tÇng n«ng
th«n trë nªn bÊp bªnh. §iÒu nµy ¶nh h- ëng ®Õn toµn ®Êt n- íc gi¶m chÊt l- îng cuéc sèng.
§- a nhanh nguån NL vÒ n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa sÏ ®ãng gãp thªm vµo sù æn
®Þnh cho çc vïng n«ng th«n, t¹o sù hÊp dÉn cho cuéc sèng ë ®©y.
N¨ng l- îng ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (KT-XH), s¶n
xuÊt vµ tiªu thô NL ¶nh h- ëng vµ chÞu ¶nh h- ëng cña nhiÒu vÊn ®Ò lín trong x· héi nh- m«i
tr- êng sinh th¸i, chÝnh s¸ch, çc c¬ së ph¸p lý, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ d©n sè, giao l- u quèc tÕ
vµ th- ¬ng m¹i ho¸ çc nguæn NL, tr×nh ®é c«ng nghÖ (CNg) vµ møc ®é c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ cña tõng quèc gia. §iÖn n¨ng lµ mét d¹ng NL phæ biÕn nhÊt, tiÖn dông vµ - u
viÖt nhÊt, chiÕm tû träng lín trong çc d¹ng NL. Ph¸t triÓn nguån ®iÖn (N§) lµ viÖc khã
kh¨n, phøc t¹p vµ chiÕm phÇn lín kinh phÝ trong viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng ®iÖn (HT§). V× vËy
viÖc quy ho¹ch nguån ®iÖn (QHN§) ®ãng vai trß cùc kú quan träng trong viÖc ph¸t triÓn
®iÖn n¨ng. §ã sÏ lµ nÒn t¶ng cho ph¸t triÓn HT§ sau nµy.
Víi tªn gäi “Ph©n tÝch c¬ sá khoa häc ®Ó quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn çc nguån ®iÖn ph©n
t¸n ë ViÖt Nam” néi dông luËn v¨n sÏ tr×nh bµy çc vÊn ®Ò c¬ b¶n nh- nguyªn lý lµm viÖc,
tiÒm n¨ng, hiÖu qu¶, chi phÝ, çch khai th¸ccña çc lo¹i nguån ph©n t¸n (N§PT). Do cã rÊt
nhiÒu lo¹i N§PT kh¸c nhau vµ b¶n th©n kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm N§PT, ®éc lËp còng chØ mang
ý nghÜa t- ¬ng ®èi vµ tuú thuéc ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi - tµi nguyªn - m«i tr- êng tõng n- íc,
khu vùc nªn luËn v¨n chØ tËp trung vµo ph©n tÝch kü ®èi víi çc d¹ng nguån ®iÖn (N§) øng
dông thuû n¨ng ®Æc biÖt lµ thuû ®iÖn (T§). §èi víi thuû ®iÖn tÝch n¨ng (T§TN) do kinh
nghiÖm x©y dùng cña ViÖt Nam ch- a cã nªn luËn v¨n chØ dõng l¹i ë møc ph©n tÝch tiÒm
n¨ng, hiÖu qu¶. §èi víi thuû ®iÖn nhá (T§N), do tÝnh - u viÖt, linh ho¹t cña d¹ng nguån nµy
nªn nã ®Æc biÖt thÝch øng víi çc phô t¶i vïng s©u, vïng xa mµ viÖc kÐo l- íi ®iÖn quèc gia vÒ
rÊt khã kh¨n hoÆc gi¸ thµnh rÊt cao. Do gi¸ thµnh cao cña viÖc kÐo l- íi ®iÖn quèc gia vÒ çc
trung t©m phô t¶i vïng s©u, vïng xa nªn ®Æt ra mét vÊn ®Ò lµ khi nµo th× nªn kÐo ®iÖn l- íi
quèc gia vµ khi nµo nªn x©y dùng çc T§N t¹i chç? LuËn v¨n tr×nh bµy vÊn ®Ò nµy th«ng qua
çc ®- êng ®ång møc, qua ®ã sÏ chØ râ khi nµo nªn kÐo ®iÖn l- íi quèc gia, khi nµo nªn x©y
dùng T§N t¹i chç. Mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®ã lµ c¬ chÕ qu¶n lý ®iÖn n«ng th«n ®Ó b¸n
®iÖn cho ng- êi d©n çc vïng s©u, vïng xa.
Ngoµi çc néi dung nªu trªn, luËn v¨n cßn tr×nh bµy vÒ vÊn ®Ò: “C¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch
- (CDM) Clean Development Mechanism”, mét kh¸i niÖm kh¸ míi mÎ trªn thÕ giíi vµ ®Æc
biÖt thÝch hîp khi ph©n tÝch vÒ tµi chÝnh çc dù ¸n x©y dùng thuû ®iÖn. Khi nh×n nhËn vÊn ®Ò
qua c¬ chÕ nµy th× hiÖu qu¶ vµ çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ dù ¸n ®· thay ®æi nhiÒu theo chiÒu
h- íng cã lîi. CÊu tróc luËn v¨n ®- îc chia thµnh 4 ch- ¬ng sau ®©y:
Ch- ¬ng 1: Tæng quan: Tr×nh bµy vai trß, tr×nh tù, néi dung chÝnh cña quy ho¹ch NL, quy
ho¹ch hÖ thèng ®iÖn (QHHT§), QHN§, vÞ trÝ cña QHN§ ®èi víi QHNL, QHHT§
Ch- ¬ng 2: Tæng quan vÒ HT§ quèc gia, miÒn B¾c: Giíi thiÖu vÒ HT§ quèc gia, c¬
cÊu Tæng C«ng ty §iÖn Lùc ViÖt Nam, thµnh tùu, khã kh¨n ch- ¬ng tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng
th«n vµ mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶.
Ch- ¬ng 3: Nguån ph©n t¸n, ®éc lËp, tæng quan vµ øng dông: Trªn c¬ së ph©n
tÝch ë ch- ¬ng 2, thÊy râ ®- îc vai trß cña çc N§PT, nguån ®iÖn ®éc lËp (IPP), ph©n tÝch c¬
cÊu, nguyªn lý, tiÒm n¨ng, kh¶ n¨ng øng dông, vµ suÊt chi phÝ x©y dùng çc N§PT. §i s©u
vµo ph©n tÝch ®èi víi T§N.
Ch- ¬ng 4: Nguån ph©n t¸n, ®éc lËp, gi¶i ph¸p cÊp ®iÖn vïng s©u, vïng xa
n«ng th«n: Ph©n tÝch c¬ së khoa häc cña viÖc tÝnh to¸n çc th«ng sè chñ yÕu, çc chi phÝ
chÝnh vµ çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÝnh khi lËp dù ¸n x©y dùng çc T§N, nguån ®éc lËp. Giíi
thiÖu c¬ chÕ CDM vµ viÖc ¸p dông CDM vµo qui ho¹ch nguån.
KÕt luËn.
ë ®©y kh«ng tr×nh bµy çc kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt thµnh 1ch- ¬ng riªng mµ lång ghÐp vµo
çc phÇn cña mçi ch- ¬ng ®Ó tiÖn theo dâi vµ ®¸nh gi¸.
Ch- ¬ng 1 - Tæng Quan
I) Qui ho¹ch hÖ thèng n¨ng l- îng, hÖ thèng ®iÖn, nguån ®iÖn:

1.1) Qui ho¹ch n¨ng l- îng:
N¨ng l- îng (NL) ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (KTÕ-XH).
ë mét thêi ®iÓm nµo ®ã, nÕu xÐt t- ¬ng quan gi÷a møc tiªu thô NL tæng E cho 1 n¨m vµ tæng
s¶n phÈm quèc néi Y (GNP) ta sÏ thÊy vai trß NL trong ho¹t ®éng KTÕ cña mét n- íc. Quan
hÖ E/Y ®Æc tr- ng cho c- êng ®é sö dông NL hay c- êng ®é n¨ng l- îng (C§NL) ®- îc hiÓu lµ
sè NL cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt (SX) ra ®- îc 1 ®ång (hoÆc USD) GNP (hoÆc GDP). Quan hÖ E/Y
sÏ thay ®æi theo thêi gian ®èi víi 1 sè n- íc, kh¸c nhau gi÷a çc n- íc, çc khu vùc.
C§NL lµ mét chØ sè tæng qu¸t ®Ó chØ ra mèi t- ¬ng quan gi÷a nhu cÇu n¨ng l- îng
(NCNL) vµ çc ho¹t ®éng kinh tÕ (KTÕ), møc sèng còng nh- tiÖn nghi trong sö dông NL. Xu
thÕ thay ®æi cña C§NL ph¶n
E/Y
¸nh xu thÕ thay ®æi c¬ cÊu KTÕ,
cña tr×nh ®é c«ng nghÖ (CNg), NL tæng
150
gi¸ c¶ vµ chÝnh s¸ch cña nÒn
KTÕ nãi chung còng nh- cña 100 NL thu¬ng m¹i
tõng ngµnh kinh tÕ (H×nh 1). 50
NL s¬ cÊp (E P) th- êng 150
®- îc dïng ®Ó tÝnh C§NL vµ 1990 1920 1945 1980
tæng çc d¹ng NL s¬ cÊp ®- îc H1 - BiÕn thiªn C§NL theo thêi gian cña 1n- íc víi NLTM vµ NL tæng
®- a vµo sö dông trong hÖ thèng NL (HTNL) quèc gia ®Ó tho¶ m·n NCNL cña tÊt c¶ çc ho¹t
®éng KTÕ-XH trªn c¬ së c©n b»ng n¨ng l- îng (CBNL).
XuÊt ph¸t tõ ®Þnh h- íng ph¸t triÓn KTÕ-XH cña ®Êt n- íc, çc ngµnh x©y dùng qui
ho¹ch ph¸t triÓn (QHPT) ngµnh nh- c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, n«ng
nghiÖp, th- ¬ng m¹i dÞch vô...
Tõ QHPT çc ngµnh, lÜnh vùc cã thÓ tÝnh NCNL h÷u Ých (E U) nh- søc kÐo, h¬i n- íc
víi nhiÖt ®é, ¸p suÊt cÇn thiÕt, nhiÖt n¨ng vµ çc nhu cÇu kh¸c. Tõ NCNL h÷u Ých cã xÐt ®Õn
hiÖu suÊt çc m¸y mãc, thiÕt bÞ sö dông NL cuèi cïng (E F) d- íi d¹ng ®iÖn n¨ng, s¶n phÈm
dÇu, s¶n phÈm khÝ hoÆc than th- ¬ng m¹i. Khi x¸c ®Þnh NCNL cuèi cïng cã thÓ xem xÐt ®Õn
kh¶ n¨ng thay thÕ lÉn nhau gi÷a çc d¹ng EF hoÆc EP ®Ó t¹o thµnh sè EU ®· cho. VÊn ®Ò thay
thÕ lÉn nhau gi÷a çc d¹ng NL cuèi cïng nh»m cùc tiÓu ho¸ chi phÝ tÝnh to¸n lµ mét trong
nh÷ng bµi to¸n tèi - u cÇn gi¶i quyÕt trong QHNL.
Sau qu¸ tr×nh tèi - u ho¸ cã thÓ x¸c ®Þnh ®- îc nhu cÇu cña tõng d¹ng E F, tõ ®ã víi
hiÖu suÊt biÕn ®æi t- ¬ng øng víi tõng d¹ng: ®iÖn n¨ng, s¶n phÈm dÇu, s¶n phÈm khÝ vµ than
th- ¬ng m¹i, céng víi tæn thÊt trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn tõ n¬i khai th¸c ®Õn n¬i tiªu thô cã
thÓ x¸c ®Þnh ®- îc NCNL s¬ cÊp. Còng gièng nh- quan hÖ gi÷a E U vµ EF, çc d¹ng NL s¬ cÊp
cã thÓ thay thÕ nhau ®Ó t¹o nªn 1 d¹ng NL cuèi cïng nµo ®ã.
VÊn ®Ò thay thÕ gi÷a çc nguån NL s¬ cÊp ®Ó t¹o nªn çc d¹ng NL cuèi cïng cÇn
thiÕt lµ bµi to¸n tèi -u cÇn gi¶i quyÕt trong bµi to¸n QHNL nãi chung vµ bµi to¸n quy
ho¹ch nguån ®iÖn (QHN§) nãi riªng.
§Ó lËp CBNL, çc d¹ng NL s¬ cÊp kh¸c nhau cÇn ®- îc qui ®æi vÒ chung 1 gèc hay vÒ
chung 1 c¬ së (®¬n vÞ tÝnh to¸n) th«ng qua çc hÖ sè ®¼ng trÞ. Tuú theo quan ®iÓm, môc ®Ých
cã thÓ sö dông çc hÖ sè ®¼ng trÞ kh¸c nhau nh- ng cã 2 hÖ sè hay dïng lµ:
• X¸c ®Þnh theo l- îng nhiªn liÖu cÇn thiÕt ®Ó SX ra 1kWh ®iÖn n¨ng,
• X¸c ®Þnh theo hiÖu qu¶ sö dông NL cña ng- êi tiªu thô.
Khi lËp CBNL theo quan ®iÓm sö dông nguån NL s¬ cÊp ng- êi ta th- êng dïng hÖ sè
®¼ng trÞ theo SX, cßn khi lËp CBNL theo quan ®iÓm ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô ng- êi ta hay
dïng hÖ sè ®¶ng trÞ theo ng- êi sö dông.
HÖ sè ®¼ng trÞ theo SX ngµy cµng gi¶m
v× hiÖu suÊt çc nhµ m¸y ®iÖn (NM§),
thiÕt bÞ sö dông ®iÖn n¨ng ngµy cµng
QH d¹ng kh¸c
®- îc c¶i tiÕn vµ n©ng cao.
1.2) Qui ho¹ch HT§: QH L- íi
QHHT§ lµ 1 bé phËn quan träng

trong QHNL. Dùa vµo chiÕn l- îc vµ
chÝnh s¸ch NL quèc gia, mçi ngµnh
(§iÖn, than, dÇu khÝ...) x©y dùng ®Þnh
h- íng ph¸t triÓn cho tõng ngµnh trong
H×nh 2
t- ¬ng lai 20-30 n¨m tíi. Trªn c¬ së ®Þnh
h- íng x©y dùng QHPT cho tõng giai ®o¹n 5 n¨m cã xÐt ®Õn triÓn väng 10-15 n¨m sau, QH
nµy cßn cã tªn gäi lµ: "Tæng s¬ ®å ph¸t triÓn ®iÖn lùc" cho mét giai ®o¹n. Qu¸ tr×nh lËp
QHPT lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc çc giai ®o¹n nèi tiÕp nhau, trong ®ã phÇn triÓn väng cho
t- ¬ng lai sÏ ®- îc cËp nhËt vµ hiÖu chØnh cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. §Þnh h- íng ph¸t
triÓn ®iÖn lùc cã nhiÖm vô:
• Dù b¸o nhu cÇu ®iÖn n¨ng cho t- ¬ng lai cã xÐt ®Õn ®Þnh h- íng ph¸t triÓn KT-XH cña
®Êt n- íc.
• X¸c ®Þnh tØ lÖ tèi - u gi÷a çc lo¹i nguån NL s¬ cÊp: thuû n¨ng, h¹t nh©n (nÕu cã),
than, dÇu khÝ, çc d¹ng NLM&TT cho tõng giai ®o¹n trong t- ¬ng lai.
• X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng x©y dùng vµ ®iÒu kiÖn sö dông çc lo¹i NM§ kh¸c nhau trong
HT§, lËp c©n b»ng c«ng suÊt (CBCS) vµ ®iÖn n¨ng trong toµn quèc vµ tõng khu vùc.
• X©y dùng nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn HT§ truyÒn t¶i vµ ph©n phèi
(HTTT&HTPP), vÊn ®Ò liªn kÕt hÖ thèng, t¶i ®iÖn ®i xa, kh¶ n¨ng trao ®æi ®iÖn n¨ng víi
çc n- íc l¸ng giÒng vµ gi÷a çc vïng kh¸c nhau, trong toµn quèc cho tõng thêi gian
kh¸c nhau, tèc ®é ph¸t triÓn cña l- íi ®iÖn ë tõng cÊp ®iÖn ¸p nh»m ®¶m b¶o sù hµi hoµ
gi÷a nguån vµ l- íi, sù c©n ®èi cña cÊu tróc ®iÖn.
• Uíc tÝnh møc ®Çu t- , kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cho çc c«ng tr×nhvµ ho¹t ®éng ®iÖn lùc.
D÷ kiÖn ®Çu vµo quan träng nhÊt ®Ó lËp QHHT§ lµ dù b¸o nhu cÇu, khi dù b¸o xem
xÐt ba kÞch b¶n: kÞch b¶n c¬ së - møc t¨ng tr- ëng trung b×nh, cã xÐt ®Õn xu thÕ ph¸t triÓn
t- ¬ng lai; cao (l¹c quan) - gi¶ ®Þnh lµ trong t- ¬ng lai sÏ cã nh÷ng t×nh huèng tèt ®Ñp h¬n dù
kiÕn; thÊp (bi quan) - ®Ò phßng nh÷ng kh¶ n¨ng xÊu h¬n dù kiÕn.
Tõ nhu cÇu ®iÖn n¨ng, theo çc biÓu ®å PT ®iÓn h×nh cho tõng lo¹i hé tiªu thô x©y
dùng biÓu ®å PT tæng hîp cho tõng khu vùc vµ cho toµn hÖ thèng. Çc biÓu ®å PT tæng hîp
nµy th- êng ®- îc x©y dùng cho mét sè ngµy ®iÓn h×nh. Tæng hîp biÓu ®å ngµy ta ®- îc ®å thÞ
PT kÐo dµi trong n¨m cho tõng møc CS (H×nh 3). §©y lµ d÷ kiÖn c¬ së rÊt quan träng trong
tÝnh to¸n QHHT§, nã cho phÐp x¸c ®Þnh thêi gian sö dông CS cùc ®¹i T max lµ kho¶ng thêi
gian sö dông liªn tôc CS cùc ®¹i P max sao cho NL ®- îc sö dông võa ®óng b»ng NL sö dông
8760
thùc tÕ trong n¨m theo biÓu ®å ®· ®- îc x©y dùng, nghÜa lµ: P max.T max = 
0
P tdt
§å thÞ PT kÐo dµi trong n¨m còng lµ c¬ së ®Ó lËp CBCS vµ ®iÖn n¨ng, ph©n c«ng çc
lo¹i NM§ trong phñ biÓu ®å PT, tÝnh çc chØ tiªu KTÕ-KT cña HT§.
P Pmax
§Ønh
PhÇn biÕn ®æi
S1
S1 = S2
T max S2
Pmin §¸y Pmin T
0 12 24 t 0 8760
H×nh 3a: §å thÞ PT ngµy H×nh 3b: §å thÞ PT kÐo dµi trong n¨m
Trªn c¬ së nhu cÇu ®iÖn n¨ng víi ®å thÞ PT ®· x¸c ®Þnh, QHHT§ ®- îc tiÕn hµnh theo
hai m¶ng lín: quy ho¹ch nguån ®iÖn (QHN§) vµ quy ho¹ch l-íi ®iÖn (QHL§). NhiÒu chuyªn
gia mong muèn x©y dùng mét m« h×nh tæng hîp ®Ó gi¶i quyÕt bµi to¸n tèi - u cho QHN§ vµ
QHL§ cïng mét lóc, tuy nhiªn thùc tÕ viÖc x©y dùng nh- thÕ sÏ gÆp khã kh¨n rÊt lín v× tæ
hîp çc ph- ¬ng ¸n sÏ t¨ng theo hµm mò víi sè l- îng c«ng tr×nh nguån vµ l- íi ®iÖn xem xÐt.
Víi mét HT§ cì trung b×nh, ý t- ëng x©y dùng vµ sö dông m« h×nh QH tæng hîp
nguån vµ l- íi ®· khã cã thÓ thùc hiÖn. ViÖc xÐt kÕt hîp çc ph- ¬ng ¸n ph¸t triÓn nguån vµ
l- íi cã thÓ thùc hiÖn theo ph- ¬ng ph¸p gÇn ®óng sau ®©y:
1. Sö dông çc m« h×nh QHN§ tËp trung (ch- a xÐt ®Õn ¶nh h- ëng cña l- íi) x¸c ®Þnh
kh«ng ph¶i chØ mét ph- ¬ng ¸n mµ lµ mét tËp hîp çc tæ hîp ph- ¬ng ¸n tèi - u, gÇn tèi - u;
2. Víi mét tæ hîp ph- ¬ng ¸n nguån trong tËp çc tæ hîp ®· ®- îc chän, xem xÐt ph- ¬ng
¸n ph¸t triÓn l- íi ®iÖn phï hîp nhÊt;
3. Çc tæ hîp nguån vµ l- íi ®· ®- îc chän l¹i ®- îc ph©n tÝch so s¸nh víi nhau ®Ó t×m lêi
gi¶i tèt nhÊt cho ph- ¬ng ¸n QH c¶ nguån vµ l- íi ®iÖn.
1.3) Qui ho¹ch nguån ®iÖn:
NhiÖm vô cña QHN§ lµ chän mét cÊu tróc tèi - u cña çc lo¹i NM§ trong hÖ thèng
nh»m tho¶ m·n ®Çy ®ñ nhu cÇu vÒ CS, ®iÖn n¨ng trong toµn bé thêi kú QH víi chi phÝ nhá
nhÊt, lµ mét bµi to¸n khã, phøc t¹p, dÝnh lÝu ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò KTÕ-KT-XH, mµ tr- íc tiªn lµ
hÖ thèng NL, nhiªn liÖu quèc gia. V× vËy ng- êi ta th- êng sö
dông ph- ¬ng ph¸p gÇn ®óng, so s¸nh çc nguån ®iÖn ®- îc P, kW
x©y dùng víi çc nguån ®iÖn t- ¬ng ®- ¬ng vÒ mét sè ®Æc tÝnh MiÒn cÊp ®iÖn tËp trung
KTÕ-KT chñ yÕu. Nguån ®iÖn t- ¬ng ®- ¬ng dïng ®Ó so s¸nh
ng- êi ta th- êng lÊy nh÷ng NM§ cã CNg t- ¬ng ®èi hoµn 1 2
chØnh, cã thÓ x©y dùng trong hÖ thèng ®Ó ®¶m nhËn chøc

MiÒn cÊp ®iÖn ph©n t¸n
n¨ng cña NM§ ®ang ®- îc xem xÐt. L, km
§Ó ®¶m b¶o mÆt b»ng so s¸nh vÒ mÆt NL, çc ph- ¬ng H 4: Ranh giíi so s¸nh t- ¬ng ®èi gi÷a çc
¸n ph¶i t- ¬ng ®- ¬ng vÒ CS, ®iÖn n¨ng vµ ®é tin cËy. Ngoµi ph- ¬ng ¸n cÊp ®iÖn tËp trung vµ ph©n t¸n.
ra viÖc so s¸nh cßn ph¶i ®- îc tiÕn hµnh cïng 1 mèc thêi gian tõ khi tæ m¸y ®Çu tiªn vµo vËn
B¶ng 1: Çc ph-¬ng ¸n vÒ nguån t-¬ng ®-¬ng th-êng ®-îc sö dông trong QHN§
NM§ ®- îc thiÕt kÕ NM§ t- ¬ng ®- ¬ng
1. Thuû ®iÖn (T§) víi Tmax  4000h N§ ng- ng h¬i
2. Thuû ®iÖn víi Tmax = 2000  4000h N§ ng- ng h¬i + Tuabin khÝ phñ ®Ønh
3. Thuû ®iÖn víi Tmax  2000h Tuabin khÝ
4. NM§ nguyªn tö (NM§NT) N§ ng- ng h¬i
5. Tuabin khÝ (TBK) N§ ng- ng h¬i
6. Thuû ®iÖn tÝch n¨ng (T§TN) Tuabin khÝ
7. Trung t©m ®iÖn - nhiÖt (N§ trÝch h¬i) N§ ng- ng h¬i + Lß cÊp nhiÖt ®Þa ph- ¬ng
hµnh ®Õn khi NM ph¸t ®- îc toµn bé CS thiÕt kÕ.
§Ó ®¶m b¶o cïng mÆt b»ng vÒ chØ tiªu KTÕ ph¶i sö dông çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ chi phÝ
vµ hiÖu qu¶ gièng nhau, ®- îc hiÖn ®¹i ho¸ vÒ mét mèc thêi gian nh- nhau. Trong phÇn chi
phÝ cña tõng ph- ¬ng ¸n ph¶i kÓ ®Õn sù kh¸c nhau cña hÖ thèng t¶i ®iÖn t- ¬ng øng víi tõng
ph- ¬ng ¸n nguån xem xÐt vµ thµnh phÇn nhiªn liÖu cho tõng lo¹i NM§ còng nh- chi phÝ ®Ó
vËn chuyÓn nhiªn liÖu ®Õn n¬i sö dông.
1.4) Quy ho¹ch l- íi ®iÖn
1.4.1) Çc vÊn ®Ò chung vÒ QHL§.
Së dÜ cã nhu cÇu t¶i ®iÖn qua nh÷ng kho¶ng çch nhÊt ®Þnh lµ do çc nguån cung cÊp
vµ n¬i tiªu thô n»m xa nhau vÒ mÆt ®Þa lý. VÞ trÝ x©y dùng nguån ®iÖn ph¶i tháa m·n nh÷ng
yªu cÇu nhÊt ®Þnh nh- viÖc cÊp NL s¬ cÊp, ®iÒu kiÖn n- íc lµm m¸t, ®iÒu kiÖn m«i tr- êng...
§Æc biÖt ®èi víi çc NMT§ ph¶i x©y dùng ë n¬i cã nguån thuû n¨ng th- êng n»m xa hoÆc rÊt
xa çc khu tËp trung d©n c- vµ PT ®iÖn. NM§ tuabin khÝ ph¶i x©y dùng ë nh÷ng ®Þa ®iÓm
thuËn tiÖn cho viÖc cung cÊp khÝ, gÇn víi m¹ng ®- êng èng dÉn khÝ. §èi víi çc NMN§ than
vµ dÇu khi chän ®Þa ®iÓm ®· c©n nh¾c vµ so s¸nh viÖc chuyªn chë than, dÇu víi viÖc t¶i ®iÖn:
hoÆc chë than, dÇu ®Õn NM§ x©y gÇn trung t©m PT ®iÖn hoÆc x©y NM§ gÇn má than, gÇn
n¬i cÊp dÇu råi t¶i ®iÖn ®Õn n¬i sö dông.
Sau khi quyÕt ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng çc NM§ cÇn ph¶i QHPTL§ víi nhiÒu cÊp
®iÖn ¸p kh¸c nhau ®Ó truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn tõ nguån ®Õn tËn n¬i tiªu thô. L- íi ®iÖn cã
cÊp ®iÖn ¸p danh ®Þnh tõ 220 kV trë lªn th- êng ®- îc gäi lµ l- íi truyÒn t¶i, l- íi ®iÖn tõ 110
kV trë xuèng th- êng ®- îc gäi lµ l- íi ph©n phèi. Chi phÝ tÝnh to¸n C t cho 1km §D t¶i ®iÖn
gåm hai thµnh phÇn: chi phÝ x©y dùng Cxd vµ chi phÝ do tæn thÊt ®iÖn n¨ng CA trªn §D g©y
nªn: C = C xd + C A (1-1)
MÆt kh¸c, chi phÝ x©y dùng §D, ngoµi phÇn chi phÝ cè ®Þnh A, phô thuéc rÊt nhiÒu
vµo cÊp ®iÖn ¸p U, vµ tiÕt diÖn tæng S cña d©y dÉn ®- îc chän, ta cã:
Cxd = A + BU + CS Trong ®ã: B vµ C lµ çc h»ng sè tû lÖ. (1-2)
Tõ (1-2) cã thÓ t×m ®- îc tiÕt diÖn tèi - u cña d©y dÉn theo ®iÒu kiÖn: C t/S= 0;
MËt ®é tèi - u cña dßng ®iÖn t¶i: Jopt = Sopt/S (1-3)
1.4.2) Chän cÊp ®iÖn ¸p t¶i ®iÖn U
Tõ chi phÝ tÝnh to¸n tæng cho 1km §D theo (1-2) nÕu gi¶ thiÕt tiÕt diÖn d©y dÉn ®·
®- îc chän tèi - u ta cã: Ct = A + BU + 2CS; víi: S= Sopt; I max= Pmax/ 3 U.Cos, khi ®ã møc
®iÖn ¸p tèi - u ®- îc x¸c ®Þnh theo ®iÒu kiÖn: Ct/S= 0;
Khi chän cÊp ®iÖn ¸p cho l- íi ®iÖn còng cÇn chó ý ®Õn chi phÝ cho tr¹m biÕn ¸p
(TBA). §iÖn ¸p cµng cao chi phÝ cho MBA vµ thiÕt bÞ cña TBA cµng lín. Quan hÖ gi÷a c«ng
suÊt P, cÊp ®iÖn ¸p U (cÊp ®iÖn ¸p cao nhÊt cña l- íi ®iÖn) vµ chi phÝ cho TBA: C BA cã thÓ
2 1
tÝnh gÇn ®óng theo c«ng thøc sau: CBA = K.P 3 U 2 (1-4)
Trong ®ã: K: HÖ sè tû lÖ; P: CS t¸c dông cña TBA, MW; U: cÊp ®iÖn ¸p cao nhÊt, kV
Khi P cµng lín vµ kho¶ng çch truyÒn t¶i L cµng xa th× ®iÖn ¸p cña hÖ thèng truyÒn
t¶i cÇn ph¶i cµng cao. Víi çc d÷ liÖu vÒ chi phÝ x©y dùng §D ®· cho, biÓu ®å mang t¶i vµ
gi¸ ®iÖn cho mçi MW tæn thÊt ®· biÕt ta cã thÓ x¸c ®Þnh ranh giíi gi÷a çc cÊp ®iÖn ¸p
truyÒn t¶i l©n cËn nhau trªn hÖ to¹ ®é P(L). Ch¼ng h¹n, h×nh 5 cho vÝ dô vÒ ranh giíi gi÷a hai
cÊp ®iÖn ¸p truyÒn t¶i l©n cËn nhau 400kV vµ 750kV cho hai tr- êng hîp: kh«ng rót CS gi÷a
§D (a) vµ cã rót CS (Pr) gi÷a §D (b). Cã thÓ nhËn thÊy r»ng khi CS rót gi÷a §D cµng lín
ph¹m vi sö dông cña cÊp ®iÖn ¸p cao h¬n cµng bÞ thu hÑp l¹i. (Thùc chÊt khi tån t¹i çc tr¹m
trung gian kho¶ng çch truyÒn t¶i CS sÏ bÞ thu ng¾n l¹i).
a) L
b)
P (MW) L P (MW) P

P

6000 6000 Pr
750kV 750kV
4000 4000 Pr = 4000MW
2000
2000 2000
400kV 400kV 0
0 200 400 600 l(km) 0 200 400 600 l(km)
H 5: Ranh giíi gi÷a çc cÊp ®iÖn ¸p truyÒn t¶i l©n cËn nhau
a. Kh«ng rót c«ng suÊt ë gia b. Cã rót c«ng suÊt (Pr) gi÷a ®- êng
1.4.3) KÝch th- íc cña §D t¶i ®iÖn

DiÖn tÝch chiÕm ®Êt cña hµnh lang §D t¶i ®iÖn vµ chiÒu cao cét ®iÖn lµ nh÷ng th«ng
sè ¶nh h- ëng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ x©y dùng §D do tiÒn ®Òn bï cho hµnh lang tuyÕn §D t¶i
®iÖn ngµy cµng t¨ng vµ chiÕm tû träng ngµy cµng lín trong gi¸ thµnh x©y dùng l- íi ®iÖn.
V× vËy xu thÕ chung trªn toµn thÕ giíi lµ cè g¾ng gi¶m chiÒu ngang vµ t¨ng chiÒu cao
cét ®Ó treo nhiÒu m¹ch (mét cét cã thÓ treo 4 6 m¹ch) t¨ng "mËt ®é" t¶i ®iÖn cña tuyÕn §D.
II) Tr×nh tù, çc vÊn ®Ò liªn quan khi lËp QHN§
2.1) Dù b¸o nhu cÇu
Quy ho¹ch ph¸t triÓn mét hÖ thèng KTÕ - KT bÊt kú, bao giê còng b¾t ®Çu tõ dù b¸o
nhu cÇu cho giai ®o¹n ®Þnh x©y dùng vµ ph¸t triÓn hÖ thèng - cÇn ph©n tÝch sù biÕn ®æi theo
thêi gian cña NCNL, ®¸nh gi¸ sù biÕn ®æi, quy luËt vµ c¬ chÕ cña qu¸ tr×nh biÕn ®æi ®ã. ViÖc
ph©n tÝch cã thÓ thùc hiÖn theo tõng lÜnh vùc, ngµnh hoÆc ë tÇm vÜ m« cã xÐt ®Õn nh÷ng c¬
chÕ chÝnh s¸ch lín ®iÒu tiÕt sù t¨ng tr- ëng cña nhu cÇu nh- chÝnh s¸ch gi¸, c¬ chÕ khuyÕn
khÝch ®Çu t- , chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm vµ qu¶n lý NCNL (DSM), liªn hÖ gi÷a tiªu thô víi t¨ng
tr- ëng d©n sè vµ ho¹t ®éng KTÕ, ¶nh h- ëng cña nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa häc vµ CNg...
§¸nh gi¸ NCNL cho t- ¬ng lai ph¶i ph©n tÝch çc d÷ liÖu qu¸ khø, lý gi¶i nh÷ng biÕn
®éng cã xÐt ®Õn kh¶ n¨ng trao ®æi NL víi çc n- íc kh¸c vµ trong khu vùc x¸c ®Þnh quy luËt
biÕn thiªn cña tõng d¹ng NL t- ¬ng quan víi chØ tiªu ph¸t triÓn KTÕ-XH, víi çc d¹ng NL
kh¸c. Nh÷ng quy luËt nghiÖm thÊy trong qu¸ khø cã thÓ sÏ thay ®æi trong t- ¬ng lai tuú thuéc
vµo sù thay ®æi cña c¬ cÊu KTÕ, thµnh phÇn d©n c- vµ çc t¸c ®éng cña nh÷ng thµnh tùu míi
vÒ khoa häc CNg t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, SX vµ tiªu thô NL trong t- ¬ng lai.
V× vËy ®Ó dù b¸o NCNL cho mét giai ®o¹n nµo ®ã trong t- ¬ng lai, ngoµi nh÷ng th«ng
tin, nh÷ng quy luËt ®· rót ®- îc tõ ph©n tÝch qu¸ khø, cÇn ph¶i cã nh÷ng th«ng tin vÒ ®Þnh
h- íng ph¸t triÓn KTXH trong t- ¬ng lai, nh÷ng chuyÓn dÞch trong c¬ cÊu KTÕ, trong thµnh
phÇn d©n c- , nh÷ng chÝnh s¸ch lín liªn quan ®Õn ngµnh NL nh- c¬ chÕ ®Çu t- , më réng sù
tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn KTÕ trong vµ ngoµi n- íc vµo ho¹t ®éng NL, møc t¨ng d©n sè
vµ møc sèng KTÕ, v¨n ho¸, chÝnh s¸ch ®¶m b¶o NL cho nh÷ng vïng nghÌo khã, kÐm ph¸t
triÓn... Dù b¸o NL cã thÓ tiÕn hµnh ng¾n h¹n, trung h¹n hoÆc dµi h¹n:
Ng¾n h¹n: (giê, ngµy, th¸ng, mïa, n¨m) chñ yÕu phôc vô viÖc ®iÒu hµnh SX, vËn t¶i,
ph©n phèi NL, phôc vô nhu cÇu trùc tiÕp cña SX vµ ®êi sèng, lËp kÕ ho¹ch SX vµ kinh doanh.
Trung h¹n: (310n¨m) th- êng phôc vô ph©n bæ vèn ®Çu t- , lËp c©n b»ng gi÷a cung vµ
cÇu NL, lËp kÕ ho¹ch x©y dùng vµ theo dâi tiÕn ®é x©y dùng cña çc c«ng tr×nh, kÕ ho¹ch ®¹i
tu söa ch÷a n©ng cÊp thiÕt bÞ, chuÈn bÞ x©y dùng çc quy ho¹ch dµi h¹n.
Dµi h¹n: (1025, 30n¨m) nh»m ®Þnh h- íng ph¸t triÓn cña ngµnh ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn
l- îc chÝnh s¸ch lín ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho toµn bé HTNL nhiªn liÖu, ®¶m b¶o an
toµn vÒ cung cÊp NL, sö dông hiÖu qu¶ çc nguån NL s¬ cÊp, gi¶m thiÓu t¸c ®éng cña çc
c«ng tr×nh NL lªn m«i tr- êng sinh th¸i.
2.1.1) Ph- ¬ng ph¸p dù b¸o b»ng ph©n tÝch qu¸ tr×nh
Trong ph- ¬ng ph¸p nµy NCNL ®- îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ph©n tÝch quan hÖ gi÷a tiªu
thô NL vµ çc ho¹t ®éng KTÕ. Qu¸ tr×nh nµy gåm 2 phÇn:
* Ph©n tÝch xu thÕ: Trªn c¬ së ph©n tÝch vµ dù b¸o tØ lÖ t¨ng tr- ëng hµng n¨m vµ møc t¨ng
tr- ëng tuyÖt ®èi cña tiªu thô NL hoÆc C§NL chung hay cña tõng ngµnh còng nh- ®é ®µn håi
cña NCNL theo GDP.
* X¸c ®Þnh çc yÕu tè cã ¶nh h- ëng quyÕt ®Þnh ®Õn møc tiªu thô NL.
a) Ph©n tÝch xu thÕ.
D·y sè liÖu thèng kª vµ tiªu thô NL trong qu¸ khø cho phÐp ®¸nh gi¸ xu thÕ biÕn ®æi
cña NCNL chung hoÆc cña tõng ngµnh KTÕ. Khi ph©n tÝch vµ gia c«ng çc sè liÖu cÇn l- u ý
®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña qu¸ khø: thêi kú ph¸t triÓn b×nh th- êng cña nÒn KTÕ, nh÷ng giai
®o¹n khñng ho¶ng, chiÕn tranh...
b) Ph©n tÝch ¶nh h- ëng cña çc yÕu tè ®Õn NCNL.
NCNL phô thuéc vµo c¬ cÊu cña nÒn KTÕ. §Ó x¸c ®Þnh NCNL tæng cña quèc gia cÇn
x¸c ®Þnh møc t¨ng tr- ëng cña tõng ngµnh (thµnh phÇn) vµ nh÷ng thay ®æi cã thÓ x¶y ra trong
c¬ cÊu KTÕ.
Nh- vËy sù biÕn ®æi cña tæng tiªu thô NL cuèi cïng cã thÓ ®- îc xem nh- do ¶nh
h- ëng tæng hîp cña ba yÕu tè sau:
• Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng KTÕ, t¨ng tr- ëng cña GDP;
• Sù thay ®æi trong c¬ cÊu KTÕ, thay ®æi tû träng S i cña çc thµnh phÇn KTÕ.
• Sù thay ®æi cña C§NL cña tõng thµnh phÇn KTÕ Ii.
ViÖc ph©n tÝch sù biÕn ®æi cña NCNL cã thÓ ®- îc tiÕn hµnh cho tõng n¨m hoÆc cho mét giai
®o¹n [T0,T] bao gåm nhiÒu n¨m.
2.1.2) Dù b¸o NCNL trªn c¬ së ph©n tÝch KTÕ - KT (CNg).
Ph©n tÝch KTÕ-KT cho thÊy sù thay ®æi trong tiªu thô NL gi÷a hai mèc thêi gian kh¸c
nhau nh»m ®¸nh gi¸ nh÷ng yÕu tè vÒ KTÕ (nh- gi¸, hiÖu øng thay thÕ gi÷a çc d¹ng NL, tiÕt
kiÖm vµ qu¶n lý nhu cÇu tiªu thô NL) vµ vÒ CNg (nh- n©ng cao hiÖu suÊt cña m¸y mãc thiÕt
bÞ, cña qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vµ SXNL, sù h×nh thµnh nh÷ng CNg cao tiªu thô Ýt NL..) lªn
tæng tiªu thô NL toµn quèc. §Ó ph©n tÝch KTÕ-KT, ng- êi ta xem xÐt hai ¶nh h- ëng chÝnh sau
®©y: - S¶n l- îng cña tõng ngµnh KTÕ.
- SuÊt tiªu hao NL cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm.
SuÊt tiªu hao NL l¹i phô thuéc vµo hiÖu øng thay thÕ, c¶i tiÕn CNg vµ hiÖu øng qu¶n
lý (®iÒu khiÓn) NCNL.
a) Sù thay ®æi s¶n l- îng cña tõng ngµnh KTÕ.
XÐt cho mét giai ®o¹n [T 0,T] s¶n l- îng cña ngµnh KTÕ thø i sÏ thay ®æi s¶n l- îng cña
ngµnh: EiT / TO  eoi (QiT  QiT0 ) (1-5)
Trong ®ã: e oi: SuÊt tiªu hao NL cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cña ngµnh KTÕ thø i.
QT0: S¶n l- îng cña n¨m ®- îc chän lµm gèc T0
QT: S¶n l- îng dù b¸o (hoÆc kÕ ho¹ch) cho n¨m T.
b) Sù thay ®æi cña suÊt tiªu hao NL cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
* HiÖu øng thay thÕ gi÷a çc d¹ng NL.
* HiÖu øng c«ng nghÖ.
BiÕn ®éng cña NCNL do øng dông çc CNg míi hoÆc c¶i tiÕn CNg trong giai ®o¹n [T 0,T]
 
 1  e oiT 
®- îc x¸c ®Þnh nh- sau: Ei (T) T / T  QiT  eoiTO .  1 

(1-6)
  E t .k k E T  eoiTO
O

 k 
Sù biÕn ®éng vÒ tiªu thô NL tæng cña mét ho¹t ®éng hoÆc mét ngµnh KTÕ trong giai ®o¹n
[T 0,T]do sù thay ®æi suÊt tiªu hao NL g©y ra b»ng:
EiT / TO  Ei (S)T / TO  Ei (T )T / TO  Ei (q) T / TO (1-7)
2.1.3) Çc m« h×nh dù b¸o NCNL theo ngµnh

NhiÒu m« h×nh dù b¸o dµi h¹n N¨ng lù¬ng N¨ng lù¬ng N¨ng lù¬ng
NCNL sö dông ph- ¬ng ph¸p ph©n tÝch S¬ cÊp Cuèi cïng H÷u Ých
Tæn thÊt do vËn Tæn thÊt do
KTÕ-KT ®Ó m« pháng vµ ph©n tÝch sù chuyÓn, biÕn ®æi truyÒn t¶i, ph©n
tiÕn triÓn cña NCNL ë tõng ngµnh riªng tõ NL s¬ cÊp phèi & hiÖu suÊt
sang thø cÊp TBÞ sö dông <1
biÖt cña nÒn KTÕ. Çc m« h×nh dù b¸o
nhu cÇu trªn c¬ së ph©n tÝch KTÕ-KT bao Uranium §iÖnn¨ng §éng lùc
ThiÕt
gåm çc b- íc: Thuû n¨ng BÞ
SP dÇu H¬i n- íc
Sö
1. Chia hÖ thèng KTÕ-XH thµnh nhiÒu DÇu th« dông
ThanTM n¨ng NhiÖt
hÖ con ë ®ã tÝnh chÊt ho¹t ®éng vµ nhu KhÝ thiªn nhiªn l- îng
cÇu tiªu thô NL ®- îc xem lµ gièng nhau. Than SP khÝ ChiÕu s¸ng
Çc hÖ con nµy cã thÓ ®- îc tiÕp tôc chia H 6: HÖ thèng biÕn ®æi vµ sö dông n¨ng lù¬ng
nhá thµnh çc modul NL, ë ®ã çc hé
tiªu thô cã ®Æc ®iÓm tiªu thô NL víi c¬ cÊu ®¸nh gi¸ nhu cÇu gièng nhau.
2. §èi víi mçi m«®un NL viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu l¹i ®- îc chia thµnh hai b- íc con:
• X¸c ®Þnh NCNL h÷u Ých ®Ó tháa m·n trùc tiÕp nhu cÇu tiªu dïng hoÆc ®Ó tiÕn hµnh
çc ho¹t ®éng SX kinh doanh cho tõng lo¹i NL sö dông nh- : ®éng lùc (søc kÐo), nhiÖt,
h¬i n- íc (víi ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cao), chiÕu s¸ng, ®un nÊu, ®iÖn ho¸.. (H×nh 6).
• Tõ nhu cÇu vÒ NL sö dông tiÕn hµnh x¸c ®Þnh NCNL cuèi cïng theo: EF  Eu /  (1-8)
Trong ®ã: EF: NCNL cuèi cïng. E u: NCNL h÷u Ých. : hiÖu suÊt TBÞ (qu¸ tr×nh) dïng NL.
Trong mçi m«®un NL, NCNL cña m«®un Em sÏ b»ng tæng çc d¹ng NL kh¸c nhau ®- îc sö
dông trong m«®un: E m   E k ; Trong ®ã: Ek : nhu cÇu ®èi víi d¹ng NL thø k. (1-9)
k
3. Sau khi ®¸nh gi¸ nhu cÇu cho tõng m«®un vµ tæng hîp cho toµn bé hÖ thèng tiªu thô
NL viÖc nghiªn cøu biÕn ®éng cña NCNL ®- îc thùc hiÖn theo ph- ¬ng ph¸p kÞch b¶n. Qu¸
tr×nh x©y dùng kÞch b¶n (ph- ¬ng ¸n) ®- îc chia lµm 4 b- íc:
• Ph©n tÝch NCNL, x¸c ®Þnh çc biÕn kÞch b¶n tøc lµ çc biÕn tham gia vµo m« h×nh dù
b¸o nh- ng gi¸ trÞ cña chóng chØ ®- îc x¸c ®Þnh trªn mét sè gi¶ thiÕt vÒ:
✓ ¶nh h- ëng cña m«i tr- êng quèc tÕ: Khñng ho¶ng khu vùc, gi¸ c¶ NL, tèc ®é ph¸t
triÓn KTÕ thÕ giíi.
✓ Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn KTÕ - XH cña ®Êt n- íc, tèc ®é t¨ng tr- ëng KTÕ, chÝnh s¸ch
m«i tr- êng, vÊn ®Ò sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm NL, kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn NCNL..
• S¾p xÕp çc kÞch b¶n, x¸c ®Þnh mèi liªn hÖ gi÷a çc kÞch b¶n.
• Víi mçi kÞch b¶n x¸c ®Þnh d¶i biÕn thiªn cña çc th«ng sè trong thêi gian dù b¸o, chia
thµnh ba møc (ph- ¬ng ¸n): thÊp (bi quan), trung b×nh (c¬ së) vµ cao (l¹c quan).
• TËp hîp toµn bé çc gi¶ thiÕt vÒ sù biÕn thiªn cã thÓ çc biÕn kÞch b¶n, x©y dùng c¬
së ®Çu vµo cho m« h×nh dù b¸o.
ViÖc x¸c ®Þnh NCNL cã
HÖ thèng KT-XH
liªn quan ®Õn çc ho¹t ®éng KTÕ-
XH nh- ng ®éc lËp víi cÊu tróc
cña çc nguån NL vµ çc chØ sè CN NN GT-VT Sinh ho¹t TM-DV
hiÖu suÊt cña nguån NL nµy. Khi
x¸c ®Þnh NCNL h÷u Ých cã thÓ §- êng s¾t §- êng bé Hµng kh«ng §- êng thuû
dïng ®¬n vÞ t- ¬ng ®èi, trong ®ã
hiÖu suÊt vµ sè ®o cña NL ®- îc
so s¸nh víi mét d¹ng NL nµo ®ã Hµng ho¸ Hµnh kh¸ch
®- îc lÊy lµm chuÈn. BÊt cø mét H×nh 7: M« h×nh ph©n tÝch KTÕ-KT dù b¸o NCNL VN
d¹ng NL th- ¬ng m¹i nµo còng cã
thÓ ®- îc chän lµm chuÈn.
Tuú theo møc ®é chi tiÕt cña m« h×nh mµ sè l- îng çc kÞch b¶n cã thÓ thay ®æi. Çc biÕn nµy
th- êng lµ çc chØ sè ph¸t triÓn, hÖ sè ®µn håi lµm nhiÖm vô liªn kÕt gi÷a hai biÕn m« h×nh.
2.1.4) øng dông çc m« h×nh KTÕ - KT ®Ó dù b¸o NCNL ViÖt Nam.
M« h×nh ph©n tÝch KTÕ - KT ®Ó dù b¸o NCNL ViÖt Nam trªn h×nh 7. Trong m« h×nh
nµy nhu cÇu tiªu thô NL ®- îc ph©n thµnh 5 m«®un: CN, NN, GTVT, sinh ho¹t vµ TM - DV.
Mçi m«®un NL ®- îc ph©n thµnh çc m«®un con, ch¼ng h¹n:
a) M«®un c«ng nghiÖp: ®- îc chia thµnh 6 m«®un con: c«ng nghiÖp thùc phÈm, dÖt may, ho¸
chÊt, luyÖn kim vµ chÕ t¹o thiÕt bÞ, vËt liÖu x©y dùng vµ çc ngµnh kh¸c.
b) M«®un sinh ho¹t d©n dông: ®- îc chia thµnh 2 m«®un con: n«ng th«n vµ thµnh thÞ - Mçi
m«®un con l¹i ph©n thµnh tõng nhãm hé tiªu thô theo møc thu nhËp trªn ®Çu ng- êi, lo¹i
dông cô sö dông NL trong sinh ho¹t, sè giê sö dông trong n¨m..
c) M«®un giao th«ng vËn t¶i: chia thµnh 4 m«®un con: ®- êng bé, ®- êng s¾t, ®- êng thuû vµ
hµng kh«ng. Trong mçi lo¹i h×nh vËn t¶i l¹i ph©n ra: vËn t¶i hµng ho¸ vµ vËn t¶i hµnh kh¸ch
víi tØ lÖ çc lo¹i ph- ¬ng tiÖn xe m¸y kh¸c nhau.
d) M«®un th- ¬ng m¹i - dÞch vô: NCNL cho m«®un nµy ®- îc tÝnh cho toµn ngµnh th- ¬ng m¹i
- dÞch vô trªn c¬ së gi¸ trÞ gia t¨ng cña ngµnh nµy mang l¹i tÝnh theo theo ®Çu çn bé c«ng
nh©n viªn phôc vô trong ngµnh. Nhu cÇu ®- îc ph©n ra ®èi víi 2 d¹ng NL chñ yÕu dïng cho
ngµnh lµ nhiÖt vµ ®iÖn.
e) M«®un n«ng nghiÖp: Møc tiªu thô NL ®- îc tÝnh theo d¹ng sö dông: ®éng lùc (søc kÐo),
nhiÖt vµ ®iÖn. Nhu cÇu ®iÖn cho sinh ho¹t ®- îc tÝnh cho m«®un sinh ho¹t d©n dông. Mét sè
c¬ së d÷ liÖu dïng cho dù b¸o ®- îc tr×nh bµy ë b¶ng 2.
B¶ng 2: C¬ së d÷ liÖu dïng cho dù b¸o cã thÓ ®-îc ph©n thµnh 2 nhãm lín
* D÷ liÖu vÒ kinh tÕ ฀ x· héi bao gåm: * D÷ liÖu vÒ çc ngµnh NL:
GDP vµ gi¸ trÞ gia t¨ng.
Møc t¨ng d©n sè. Than: tiÒm n¨ng, khai th¸c, chÕ biÕn, sö dông.
GDP tÝnh theo ®Çu ng- êi.
TØ gi¸ hèi ®o¸i.
DÇu vµ khÝ: tiÒm n¨ng, khai th¸c, tiªu thô, mua
L¹m ph¸t.
b¸n vµ dù tr÷, läc dÇu, nhËp khÈu.
Møc ®é ®iÖn khÝ ho¸.
HT§ khÝ ho¸.
§iÖn: CS cña çc NM, biÓu ®å PT kÐo dµi, tæn
HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i.
thÊt vµ tù dïng, ®iÖn th- ¬ng phÈm.
Gi¸ NL: than, dÇu, khÝ, ®iÖn.
Sè liÖu thèng kª vÒ NL ViÖt Nam giai ®o¹n 1985 - 1994 vµ kÞch b¶n KTÕ - XH vÜ m« tr×nh
bµy trong phô lôc 2. KÞch b¶n KTÕ - XH vÜ m«: ViÖn ChiÕn l- îc ph¸t triÓn (Bé KH&§T) ®· ®- a ra
kÞch b¶n ph¸t triÓn GDP ®Õn n¨m 2020 vµ d©n sè cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010.
2.2) CBCS vµ ®iÖn n¨ng trong HT§.
§Ó ®¶m b¶o chÊt l- îng ®iÖn n¨ng còng nhan toµn cung cÊp ®iÖn cÇn kiÓm tra CBCS
vµ ®iÖn n¨ng trong giai ®o¹n QH còng nh- trong qu¸ tr×nh vËn hµnh HT§. Tõ ®ã ®- a ra çc
ph- ¬ng ¸n x©y dùng, QH hîp lý, b¾t kÞp ®- îc víi nhu cÇu vµ tèc ®é t¨ng tr- ëng cña phô t¶i.
2.2.1) C©n b»ng c«ng suÊt
B¶ng 3: Çc h¹ng môc ®Ó lËp CBCS B¶ng 4: Çc h¹ng môc ®Ó lËp CB ®iÖn n¨ng
STT Tªn h¹ng môc Tªn h¹ng môc
I. Nhu cÇu I. Nhu cÇu
1 PT cùc ®¹i cña HT §iÖn n¨ng tiªu thô trong n¨m
2 T¶i CS cho çc HT kh¸c §iÖn n¨ng t¶i cho çc HT kh¸c
3 Dù phßng N¹p NL cho NM "tÝch ®iÖn"
4 Tæng CS tiªu thô: (1 + 2 + 3) Tæng ®iÖn n¨ng tiªu thô
7 II. §¸p øng II. §¸p øng
5 CS ®Æt cña çc NM§ §iÖn n¨ng nhËn tõ çc HT kh¸c
6 PhÇn CS kh«ng sö dông ®- îc §iÖn n¨ng ®- îc SX tõ çc NM§ cña HT
7 CS kh¶ dông cña HT: (5 - 6) Trong ®ã:
8 CS nhËn tõ çc hÖ thèng kh¸c • Thuû ®iÖn
9 Tæng kh¶ n¨ng ®¸p øng: (7 + 8) • NhiÖt ®iÖn
10 CS thõa (+) hoÆc thiÕu (-): (9- 4) •Çc nguån kh¸c
CBCS ®- îc lËp cho thêi kú PT cùc ®¹i trong n¨m. §èi víi çc HT§ cã thµnh phÇn
thuû ®iÖn lín, CBCS cÇn ®- îc kiÓm tra l¹i cho mïa kiÖt n- íc khi kh¶ n¨ng ph¸t CS cña çc
NMT§ bÞ gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt. CBCS th- êng ®- îc lËp theo çc h¹ng môc trong b¶ng 3.
PT cùc ®¹i cña hÖ thèng ®- îc x¸c ®Þnh theo ®å thÞ PT tõng khu vùc cã xÐt ®Õn hÖ sè
®ång thêi cña PT cùc ®¹i cña çc ®å thÞ kh¸c nhau. PhÇn CS t¶i cho çc hÖ thèng kh¸c ®- îc
tÝnh to¸n trªn c¬ së CBCS cña hÖ thèng cã thø bËc cao h¬n, ch¼ng h¹n hÖ thèng liªn kÕt l- íi
®iÖn khu vùc vµ trao ®æi ®iÖn n¨ng víi çc n- íc l¸ng giÒng. PhÇn CS kh«ng sö dông ®- îc ë
çc NM§ cã thÓ do ®iÒu kiÖn kü thuËt, do m¸y mãc bÞ giµ cçi, do ®iÒu kiÖn m«i tr- êng kh¾c
nghiÖt, do mùc n- íc ë NMT§ bÞ gi¶m thÊp v.v...
2.2.2) VÊn ®Ò c©n b»ng CSPK trong HT§
§Ó HT§ cã thÓ lµm viÖc b×nh P/Pdd %
th- êng, ®¶m b¶o chÊt l- îng ®iÖn ¸p cho
cos = 0,99 100 cos = 0,85
çc hé dïng ®iÖn th× ngoµi viÖc CBCS t¸c
0.9 80 0.8
dông nh- ®· xÐt ë trªn cßn ph¶i thùc hiÖn 0.8 0.7
CBCS ph¶n kh¸ng trong toµn bé hÖ thèng, 0.7 60
0.6
0.6
nghÜa lµ toµn bé l- îng c«ng suÊt ph¶n 40 0.5
0.5
kh¸ng (CSPK) ®- îc ph¸t ra trong hÖ 20
thèng ph¶i c©n b»ng víi l- îng CSPK tiªu -Q/Pdd 40 20 0 20 40 60 80 Q/P dd
thô vµ tæn thÊt trong toµn hÖ thèng. H 8: Quan hÖ gi÷a c«ng suÊt biÓu kiÕn cña MF§ víi cos 
CSPK tiªu thô ë hé dïng ®iÖn Q ®- îc

x¸c ®Þnh theo c«ng suÊt t¸c dông (CSTD) P vµ B¶ng 5: Kh¶ n¨ng ph¸t CSPK cña MF
hÖ sè CS cos  : Q = P. tg  (1-10) P danh ®Þnh (MW)  60 100-500  600

0,8 0,85 0,9
Tæn thÊt do CSPK, CSTD, ®iÖn ¸p khi Cosdd
Q danh ®Þnh (MVar)  52 62 - 310  290
truyÒn t¶i mét CS biÓu kiÕn (P + jQ) qua mét
phÇn tö cã tæng trë Z = R +jX b»ng:
X( P 2  Q 2 ) R( P 2  Q 2 ) RP  XQ
Q  ; P  ; P  (1-11)
U2 U2 U
Tæng nhu cÇu CSPK: Q nc
  Qpt   Q (1-12)
CSPK ®- îc ph¸t ra trong hÖ thèng gåm:
-CSPK cña çc nguån ®iÖn; -CSPK cña çc §D t¶i ®iÖn; -CSPK cña çc thiÕt bÞ bï.
a) CSPK cña çc nguån ®iÖn
Çc MF§ ®ång bé cã thÓ ph¸t mét l- îng CSPK tû lÖ víi CSTD vµ hÖ sè CS cos 
t- ¬ng tù nh- (1-10). Tuú theo cì CS cña MF§ trÞ sè danh ®Þnh cña hÖ sè CS cos dd cã thÓ
thay ®æi tõ 0,8 ®Õn 0,9 (b¶ng 5). Ngoµi ra, çc MF§ còng cã thÓ lµm viÖc ë chÕ ®é hÊp thu
(tiªu thô) CSPK (Q < 0) trªn h×nh 8.
M¸y ph¸t ®iÖn (MF§) cã CS cµng lín, hÖ sè CS danh ®Þnh ®- îc thiÕt kÕ cµng cao ®Ó
tËn dông hiÖu suÊt cao cña lo¹i m¸y nµy ph¸t CSTD. Çc m¸y cã CS bÐ (  60MW) lµm viÖc
ë vïng xa trung t©m çc nguån ph¸t ®iÖn lín th- êng ®- îc thiÕt kÕ cos thÊp h¬n ®Ó t¨ng
c- êng ph¸t CSPK cung cÊp cho l- íi ®Þa ph- ¬ng, ®¶m b¶o chÊt l- îng ®iÖn ¸p khu vùc vµ
gi¶m tæn thÊt do gi¶m ®- îc l- îng CSPK ch¹y qua l- íi truyÒn t¶i.
b) C«ng suÊt PK cña çc thiÕt bÞ bï
§Ó bï CSPK ngµy nay ng- êi ta th- êng dïng çc m¸y bï tÜnh (Static VAR
Compensator - SVC) hoÆc tô ®iÖn. So víi çc m¸y bï ®ång bé th- êng ®- îc dïng tr- íc ®©y
SVC cã nhiÒu - u ®iÓm næi bËt:
• §é tin cËy vµ tuæi thä cao h¬n do kh«ng cã çc phÇn tö ®éng dÔ bÞ hao mßn trong
qu¸ tr×nh lµm viÖc.
• Qu¸n tÝnh ®iÒu chØnh thÊp h¬n do kh«ng cã çc phÇn quay víi m«men qu¸n tÝnh lín.
• Tiªu thô CSTD Ýt h¬n.
• PhÝ söa ch÷a vµ b¶o hµnh thÊp h¬n.
• Nhê ¸p dông çc thµnh tùu míi cña CNg ®iÖn tö CS, ngµy nay ng- êi ta cã thÓ chÕ t¹o
SVC víi CS ®Õn hµng tr¨m MVAR.
Tô ®iÖn tÜnh ®- îc dïng réng r·i ®Ó bï CSPK trong l- íi trung vµ h¹ ¸p. So víi SVC, tô ®iÖn
tÜnh cã nh- îc ®iÓm lµ ®iÒu chØnh nh¶y cÊp (b»ng çch ®ãng, c¾t tõng nhãm tô ®iÖn) vµ chØ cã
thÓ ph¸t CSPK vµo l- íi chø kh«ng tiªu thô ®- îc CSPK.
c) Kh¶ n¨ng CSPK cña çc §D t¶i ®iÖn
Çc §D t¶i ®iÖn cã ®iÖn dung ph©n phèi r¶i gi÷a çc d©y pha vµ gi÷a pha víi ®Êt nªn
d- íi t¸c ®éng cña ®iÖn ¸p, §D sÏ ph¸t vµo l- íi l- îng CSPK: Q c = Udd2.b o.l;
Trong ®ã: U d® : ®iÖn ¸p danh ®Þnh cña §D; bo : dung dÉn cña 1km §D.
d) C©n b»ng CSPK trong hÖ thèng
Bµi to¸n c©n b»ng CSPK còng nh- bµi to¸n ®¶m b¶o chÊt l- îng ®iÖn ¸p mang tÝnh côc
bé, khu vùc. Qua (1-11) ta thÊy r»ng nÕu t¶i CSPK Q tõ n¬i nµy qua n¬i kh¸c th× kh«ng
nh÷ng g©y thªm tæn thÊt CSPK Q mµ cßn lµm t¨ng tæn thÊt ®iÖn ¸p U vµ tæn thÊt CSTD
P trªn §D. NÕu CSPK ®- îc c©n b»ng t¹i chç th× trong tr- êng hîp c©n b»ng lý t- ëng Q ®i
qua phÇn tö t¶i ®iÖn b»ng 0 vµ Q, P, U trong (1-11) ®Òu gi¶m xuèng râ rÖt.
§Ó thùc hiÖn c©n b»ng t¹i chç, ë çc hé tiªu thô ng- êi ta ®Æt çc thiÕt bÞ bï CSPK
(SVC hoÆc tô ®iÖn tÜnh) nh»m khèng chÕ hÖ sè CS cña PT cos = 0,9 0,95 cßn ë l- íi ®iÖn
truyÒn t¶i ®iÖn ¸p cao vµ siªu cao - ng- êi ta ®Æt çc kh¸ng bï ngang ®Ó tiªu thô kho¶ng 60 -
80% l- îng CSPK do ®iÖn dung çc §D nµy ph¸t ra.
2.2.3) C©n b»ng ®iÖn n¨ng
C©n b»ng ®iÖn n¨ng ®- îc lËp cho n¨m cã møc n- íc trung b×nh ë çc NMT§ (th- êng
øng víi tÇn suÊt n- íc vÒ çc hå chøa lµ 75%) theo çc h¹ng môc trong b¶ng 4. ViÖc ph©n bè
s¶n l- îng ®iÖn gi÷a çc NMN§ ®- îc tÝnh to¸n theo çc chØ tiªu KTÕ, sö dông hîp lý çc lo¹i
nhiªn liÖu vµ tµi nguyªn NL vµ tÝnh linh ho¹t cña çc lo¹i nguån trong huy ®éng CS ph¸t cña
hÖ thèng. Muèn vËy, theo çc chØ tiªu KTÕ-KT cña tõng NM§, tõng lo¹i tæ m¸y mµ ng- êi ta
"phñ" biÓu ®å PT ngµy ®iÓn h×nh cho tõng mïa ®Æc tr- ng kh¸c nhau b»ng CS ph¸t cña tõng
lo¹i NM§. Tuú tõng hÖ thèng cô thÓ, mïa ®Æc tr- ng cã thÓ lµ mïa m- a hoÆc mïa kh«, mïa
PT cao hoÆc mïa PT thÊp..
Mét ph- ¬ng ¸n ph©n bè CS ph¸t gi÷a çc NM§ ®- îc xem lµ tèi - u (hoÆc ®«i khi cßn
®- îc gäi lµ ph- ¬ng ¸n phñ biÓu ®å PT tèi - u) nÕu nã mang l¹i gi¸ thµnh ph¸t ®iÖn trung b×nh
trong toµn hÖ thèng lµ thÊp nhÊt. ë giai ®o¹n quy ho¹ch viÖc tÝnh to¸n çc chØ tiªu KTÕ
th- êng mang tÝnh ®Þnh h- íng víi çc th«ng sè ®¼ng trÞ tiªu biÓu cho tõng lo¹i NM§ nh»m
x¸c ®Þnh mét cÊu tróc hîp lý vÒ nguån ®iÖn trong hÖ thèng.
2.3) Dù phßng CS trong HT§
§Ó ®¶m b¶o ®¸p øng yªu cÇu vÒ CS vµ ®iÖn n¨ng mét çch tin cËy, hÖ thèng cÇn cã
mét l- îng CS dù phßng nhÊt ®Þnh. Tæng CS dù phßng trong HT§ gåm ba thµnh phÇn:
pt sc a
P dp = Pdp + P dp + Pdp (1-13)
2.3.1) Dù phßng biÕn ®éng phô t¶i Pptdt
Nh»m bï ®¾p møc ®é sai lÖch cña dù b¸o PT, sù thay ®æi møc tiªu thô ®iÖn theo biÕn
®éng cña thêi tiÕt, nh÷ng nhu cÇu míi xuÊt hiÖn ngoµi dù kiÕn... Møc biÕn ®éng PT cã thÓ
®- îc x¸c ®Þnh gÇn ®óng theo biÓu thøc sau: P ptdp = 0,01P max + 1,26 Pm ax (1-14)
Trong ®ã: P max- CS cùc ®¹i trong biÓu ®å ®- îc dù b¸o. HoÆc lÊy: P ptdp = (1 - 3)%Pmax (1-15)
Giíi h¹n trªn (3%) ¸p dông çc hÖ thèng bÐ, cßn giíi h¹n d- íi (1%) cho çc hÖ thèng lín.
2.3.2) Dù phßng söa ch÷a thiÕt bÞ P scdt P
Nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®- a thiÕt bÞ ra

b¶o d- ìng, söa ch÷a vµ ®¹i tu mµ kh«ng ¶nh P kh¶ dông
h- ëng ®Õn CBCS vµ ®iÖn n¨ng còng nh- chÕ

Pmax
®é vËn hµnh cña hÖ thèng. Th«ng th- êng Thêi gian thùc hiÖn s/c
ng- êi ta bè trÝ viÖc b¶o d- ìng, söa ch÷a vµ ®¹i lín ë çc NMN§
tu thiÕt bÞ vµo lóc PT thÊp nhÊt trong n¨m. C¨n

cø vµo ®Þnh møc (sè lÇn söa ch÷a, thêi gian I II III IV V VI VII VIII IX X XI th¸ng
cÇn thiÕt cho mét lÇn söa ch÷a, vËt t- vµ nh©n H 9: §å thÞ PT cùc ®¹i th¸ng trong n¨m &
viÖc bè trÝ söa ch÷a lín
lùc dïng cho söa ch÷a...) mµ tÝnh to¸n vµ bè trÝ
viÖc söa ch÷a vµo "vïng tròng" cña ®å thÞ PT trong n¨m (H×nh 9). NÕu tæng diÖn tÝch söa
ch÷a (víi mçi thiÕt bÞ ®- a ra söa ch÷a cã CS Pi vµ thêi gian söa ch÷a lµ ti th× diÖn tÝch söa
ch÷a S i = Pi.ti lín h¬n diÖn tÝch "vïng tròng" cña ®å thÞ PT cùc ®¹i th¸ng trong n¨m th× cÇn
ph¶i t¨ng CS dù phßng dïng cho söa ch÷a.
2.3.3) Dù phßng sù cè Padt
Dïng ®Ó thay thÕ kÞp thêi çc tæ m¸y bÞ háng do sù cè. TÝnh to¸n l- îng dù phßng sù cè
dùa trªn c¬ së x¸c suÊt thèng kª vÒ th«ng sè háng hãc cña thiÕt bÞ vµ ®Þnh møc vÒ ®é tin cËy cÇn
ph¶i ®¶m b¶o ®èi víi hÖ thèng.
NÕu CS cña tæ m¸y lín nhÊt trong hÖ thèng kh«ng v- ît qu¸ 10% CS ®Æt cña hÖ thèng
th× mét hÖ thèng ®- îc xem lµ cã ®ñ l- îng CS dù phßng khi ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo trong n¨m
CS kh¶ dông cña hÖ thèng ®Òu cao h¬n CS tiªu thô Ýt nhÊt lµ (10 - 15)%.
2.4) Qu¶n lý nhu cÇu
Qu¶n lý nhu cÇu tiªu thô (DSM - Demand_Side_Management), trong ®ã cã tiªu thô
NL vµ tiªu thô ®iÖn n¨ng lµ mét vÊn ®Ò lín, mang tÝnh toµn cÇu. NhiÒu quèc gia thuéc nhãm
cã tr×nh ®é ph¸t triÓn KT - XH kh¸c nhau, ë çc khu vùc kh¸c nhau ®· tiÕn hµnh ch- ¬ng
tr×nh quèc gia vÒ DSM cho NL vµ ®iÖn lùc.
2.4.1) Nh÷ng vÊn ®Ò chung
a) Sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu theo thêi gian cña nhu cÇu.
Trong çc hÖ thèng dÞch vô theo thêi gian thùc (çc hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c,
GTVT, cung cÊp ®iÖn, phôc vô sinh ho¹t) th- êng nhu cÇu dÞch vô xuÊt hiÖn kh«ng ®ång ®Òu
theo thêi gian. Trong çc hÖ thèng nµy lu«n tån t¹i nh÷ng giê, ngµy hoÆc mïa “cao ®iÓm”
hoÆc “thÊp ®iÓm”. Sù ph©n bè kh«ng ®Òu nµy thêng do thãi quen sinh ho¹t, çch tæ chøc
SX, lµm viÖc vµ nghØ ng¬i, sù thay ®æi thêi tiÕt.. Sù chªnh lÖch cã thÓ rÊt lín gi÷a “cao ®iÓm”
vµ “thÊp ®iÓm” cña nhu cÇu lµm cho viÖc vËn hµnh hÖ thèng khã kh¨n, g©y qu¸ t¶i nÆng
trong giê cao ®iÓm vµ gi¶m hiÖu qu¶ khai th¸c trong giê thÊp ®iÓm, ®«i khi lµ nguyªn nh©n
g©y nªn çc trôc trÆc kü thuËt hoÆc háng hãc, sù cè ®èi víi hÖ thèng.
Vµo mïa kh«, ®Ó “phñ” ®îc nhu cÇu cao ®iÓm, hÖ thèng ph¶i huy ®éng nh÷ng lo¹i
N§ cã chi phÝ nhiªn liÖu lín (diesel, çc MF ch¹y dÇu kÓ c¶ dÇu DO...) cßn vµo giê thÊp
®iÓm, mïa n- íc, mÆc dï ®· ngõng hÇu hÕt çc NMN§, ë çc NMT§ vÉn ph¶i dõng bít mét
sè tæ m¸y vµ x¶ n- íc. Nh÷ng sù cè lín ¶nh h- ëng ®Õn toµn bé hÖ thèng còng th- êng x¶y ra
vµo giê cao ®iÓm.
VÒ mÆt vËn hµnh víi ®å thÞ PT biÕn ®éng lín, thµnh phÇn thay ®æi, qu¸ tr×nh khëi
®éng vµ dõng m¸y diÔn ra th- êng xuyªn ¶nh h- ëng ®Õn tuæi thä vµ chØ tiªu KTÕ-KT cña
NM, tæn thÊt CS vµ ®iÖn n¨ng còng nh- çc chØ tiªu chÊt l- îng ®iÖn n¨ng kh¸c lu«n biÕn
®éng trong giíi h¹n réng... sÏ g©y ra nhiÒu bÊt lîi. V× vËy vÊn ®Ò DSM ®· ®- îc nhiÒu n- íc
ph¸t triÓn nghiªn cøu ¸p dông tõ nhiÒu n¨m nay vµ hiÖn nay nhiÒu quèc gia ®· xem DSM
nh- lµ phÇn quan träng trong ch- ¬ng tr×nh NL cña m×nh.
Çc gi¶i ph¸p t¹o thuËn lîi cho viÖc thùc thi DSM cÇn ®- îc ph¶n ¶nh cô thÓ trong chÝnh s¸ch NL (nh- thay
thÕ çc d¹ng NL víi hiÖu qu¶ sö dông NL cuèi cïng nh- nhau, biÓu gi¸ ®iÖn khuyÕn khÝch sö dông ®iÖn trong
giê thÊp ®iÓm, cÊm chÕ t¹o, bu«n b¸n vµ sö dông çc dông cô ®iÖn cã hiÖu suÊt thÊp, quy ®Þnh tiªu chuÈn thiÕt
kÕ çc c«ng tr×nh víi ®Þnh møc tiªu thô NL thÊp, khuyÕn khÝch çc c«ng nghÖ tiªu hao Ýt NL..).
b) DSM trong chÝnh s¸ch NL.
Tho¶ m·n nhu cÇu mét çch hîp lý víi chi phÝ nhá nhÊt, hiÓu theo quan ®iÓm lîi Ých
toµn x· héi lµ môc tiªu chÝnh cña ch- ¬ng tr×nh DSM bao gåm nhiÒu gi¶i ph¸p phèi hîp tõ
chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn thiÕt kÕ, SX thiÕt bÞ ®iÖn, biÓu gi¸ ®iÖn, sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm
NL, çc gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ó thùc hiÖn DSM.
DSM còng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m gi¶m thiÓu t¸c ®éng cña çc
hÖ thèng NL lªn m«i tr- êng. Lîi Ých cña DSM cÇn ®- îc xem xÐt kh«ng chØ riªng ®èi víi
HT§ hoÆc hÖ thèng NL mµ cßn ®èi víi toµn hÖ thèng KT-XH cña quèc gia.
c) ¶nh h- ëng cña biÓu gi¸ ®iÖn.
Sù chªnh lÖch ®ñ lín gi÷a gi¸ ®iÖn trong giê cao ®iÓm vµ thÊp ®iÓm lµ nh©n tè thóc
®Èy ngêi dïng ®iÖn “tù nguyÖn” chuyÓn dÞch mét sè nhu cÇu tiªu thô ®iÖn tõ giê cao ®iÓm
sang giê thÊp ®iÓm.
Ngoµi gi¸ ®iÖn n¨ng cÇn ph¶i ®- a thµnh phÇn CS vµo biÓu gi¸ ®iÖn. Kinh nghiÖm ë
nhiÒu níc cho thÊy çc hé tiªu thô thêng “nh¹y c¶m” h¬n nhiÒu ®èi víi sù chªnh lÖch gi¸
CS so víi sù chªnh lÖch cña gi¸ ®iÖn n¨ng. NÕu chØ tÝnh riªng vÒ doanh thu tõ viÖc b¸n ®iÖn,
khi çc hé dïng ®iÖn tù nguyÖn chuyÓn nhu cÇu sö dông ®iÖn tõ cao ®iÓm sang thÊp ®iÓm th×
víi mét l- îng ®iÖn n¨ng th- ¬ng phÈm nh- nhau çc c«ng ty ph©n phèi hoÆc b¸n lÎ ®iÖn cã
thÓ nhËn ®- îc sè tiÒn Ýt h¬n, tuy nhiªn xÐt vÒ tæng hiÖu qu¶ KTÕ-XH th× çc ch- ¬ng tr×nh
DSM ®Òu mang l¹i nh÷ng lîi Ých lín lao mµ trong nhiÒu tr- êng hîp khã tÝnh ®- îc ®Çy ®ñ.
d) KhÝa c¹nh kü thuËt cña ch- ¬ng tr×nh DSM.
Trªn thÕ giíi gi¶i ph¸p kü thuËt ®· vµ ®ang ®- îc tiÕn hµnh ®Ó thùc thi ch- ¬ng tr×nh
DSM nh»m x©y dùng çc d©y chuyÒn c«ng nghÖ tù ®éng lµm viÖc vµo giê thÊp ®iÓm... “lÊp
®Çy” vïng lâm cña ®å thÞ PT ®iÖn, ®Õn sö dông çc ph¬ng tiÖn kü thuËt ®Ó ®iÒu khiÓn tr×nh
tù ®ãng c¾t çc dông cô vµ thiÕt bÞ ®iÖn lµm viÖc theo chu tr×nh.
Mét yªu cÇu ®Ò ra víi çc thiÕt bÞ kü thuËt thùc hiÖn viÖc ®iÒu khiÓn, DSM trong lÜnh
vùc sinh ho¹t lµ kh«ng ®- îc lµm cho kh¸ch hµng c¶m thÊy mÊt tho¶i m¸i trong tiÖn nghi, ®¶o
lén thãi quen sinh ho¹t cña tõng ng- êi.
Tr- êng hîp çc ®å ®iÖn lµm viÖc ®ãng c¾t theo chu tr×nh th× cã thÓ ®iÒu khiÓn cho
chóng lµm viÖc xen kÏ nhau ®Ó gi¶m “hÖ sè ®ång thêi” mµ vÉn ®¶m b¶o ®îc yªu cÇu trªn.
§Ó kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn DSM cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng
®o ®Õm hiÖn ®¹i, l¾p ®Æt vµ sö dông c«ng t¬ ®iÖn nhiÒu gi¸ cã thÓ ghi nhËn sè CS cùc ®¹i mµ
kh¸ch hµng ®· sö dông.
e) CÇn cã sù phèi hîp gi÷a ®¬n vÞ cung øng ®iÖn vµ kh¸ch hµng.
Lîi Ých cña DSM mang l¹i kh«ng chØ ®èi víi çc ®¬n vÞ ®iÖn lùc mµ cßn c¶ cho kh¸ch
hµng vµ x· héi nãi chung. V× vËy, ®Ó thùc hiÖn tèt ch- ¬ng tr×nh DSM cÇn cã sù g¾n bã gi÷a
çc ®¬n vÞ cung cÊp ®iÖn víi ng- êi sö dông ®iÖn, çc ®¬n vÞ ®iÖn lùc ph¶i tuyªn truyÒn gi¶i
thÝch cho tõng kh¸ch hµng hiÓu râ h¬n vÒ lîi Ých cña DSM vµ tù nguyÖn hîp t¸c ®Ó thùc hiÖn.
2.4.2) Giíi thiÖu vÒ qu¶n lý nhu cÇu sö dông ®iÖn n¨ng.
DSM lµ mét tËp hîp çc gi¶i ph¸p KT - CNg - KTÕ - XH - §K, gióp ®ì kh¸ch hµng sö
dông ®iÖn n¨ng mét çch hiÖu qu¶ vµ tiÕt kiÖm nhÊt, ®ång thêi c¶i thiÖn biÓu ®å PT ®Ó ®¹t
hiÖu suÊt NL tèt h¬n. DSM n»m
H10 a) b) c)
trong ch- ¬ng tr×nh tæng thÓ Qu¶n
lý nguån cung cÊp (SSM -
Supply_Side_Management) vµ
Qu¶n lý nhu cÇu sö dông ®iÖn n¨ng
(DSM). d) e) f)
DSM dùa vµo chiÕn l- îc:
T¨ng hiÖu suÊt sö dông NL (gi¶m
nhu cÇu CS ë cao ®iÓm sang thÊp
®iÓm) ®Ó ®¹t ®- îc môc tiªu vÒ biÓu
®å PT, DSM cßn bao gåm nhiÒu
biÖn ph¸p khuyÕn khÝch, theo luËt ®Þnh vµ cã tÝnh c- ìng bøc. Çc biÖn ph¸p chÝnh ®ã lµ:
* C¾t ®Ønh: Gi¶m PT cña hÖ thèng thêi gian cao ®iÓm (h×nh 10a). HiÖu qu¶ lµ gi¶m ®iÖn n¨ng
tiªu thô vµ PT ®Ønh.
* LÊp thÊp ®iÓm: T¨ng thªm çc PT vµo thêi gian thÊp ®iÓm (h×nh 10b). HiÖu qu¶ lµ t¨ng tiªu
thô ®iÖn n¨ng tæng nh- ng kh«ng t¨ng CS ®Ønh.
* ChuyÓn PT: ChuyÓn PT tõ thêi gian cao ®iÓm sang thêi gian thÊp ®iÓm (h×nh 10c). HiÖu
qu¶ lµ gi¶m CS ®Ønh nh- ng kh«ng lµm thay ®æi tæng ®iÖn n¨ng tiªu thô.
* TiÕt kiÖm chiÕn l- îc: Gi¶m møc tiªu thô çc thiÕt bÞ sö dông cuèi cïng (h×nh 10d). HiÖu
qu¶ lµ gi¶m CS ®Ønh (phô thuéc hÖ sè ®ång thêi) vµ gi¶m tæng ®iÖn n¨ng tiªu thô.
* T¨ng PT chiÕn l- îc: T¨ng ®iÖn th- ¬ng phÈm chung (h×nh 10e). HiÖu qu¶ lµ t¨ng c¶ CS
®Ønh vµ tæng ®iÖn n¨ng tiªu thô.
* BiÓu ®å PT linh ho¹t: Lµm thay ®æi ®é tin cËy vµ chÊt l- îng phôc vô (h×nh 10f). HiÖu qu¶
lµ lµm gi¶m CS ®Ønh vµ thay ®æi mét Ýt tæng ®iÖn n¨ng tiªu thô.
Môc tiªu ®Çu tiªn trong mçi biÖn ph¸p nªu trªn lµ t¸c ®éng vµo thêi gian hoÆc møc
nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®Ó cã ®- îc biÓu ®å PT mong muèn. ë çc n- íc cã nhu cÇu PT t¨ng
nhanh, biÖn ph¸p c¾t ®Ønh hoÆc tiÕt kiÖm chiÕn l- îc cã thÓ ®- îc dïng ®Ó tr× ho·n ®Çu t- tèn
kÐm vµo viÖc l¾p ®Æt thªm CS ph¸t, c¶i tiÕn chÊt l- îng phôc vô kh¸ch hµng, gi¶m t¸c ®éng,
¶nh h- ëng xÊu ®Õn m«i tr- êng vµ t¨ng thªm lîi Ých KTÕ quèc d©n. §iÒu quan träng ph¶i chó
ý lµ nÕu çc biÖn ph¸p c¾t ®Ønh, chuyÓn dÞch PT, tiÕt kiÖm chiÕn l- îc vµ biÓu ®å PT linh ho¹t
®- îc coi lµ nguån míi trî gióp çc c«ng ty ®iÖn lùc (CT§L) ®¸p øng ®- îc nhu cÇu ngµy
cµng t¨ng cña kh¸ch hµng, th× t¨ng PT chiÕn l- îc vµ lÊp thÊp ®iÓm lµ nh÷ng ph- ¬ng ¸n hiÖu
qu¶ KTÕ ®èi víi çc HT§ cã triÓn väng thõa CS trong thêi gian dµi.
2.4.3) Çc kü thuËt qu¶n lý PT.
a) Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi hÖ thèng DSM.
HÇu hÕt çc l- íi ®iÖn ®Òu cã ®- êng cong PT kh«ng ®ång ®Òu víi çc thêi kú PT rÊt
cao trong giê cao ®iÓm vµ kh¶ n¨ng ph¸t vµo thêi kú thÊp ®iÓm th× bÞ mÊt phÇn lín. NÕu t×m
®- îc çch lµm cho ®- êng cong PT phï hîp víi CS s¶n xuÊt th× sÏ ®¹t ®- îc lîi Ých to lín.
§Ó sö dông hiÖu qu¶ nguån NL ®iÖn do çc c«ng ty SX ®iÖn cung cÊp, çc c«ng ty
ph©n phèi ®· ¸p dông çc kü thuËt DSM kh¸c nhau. Nh÷ng ch- ¬ng tr×nh hiÖu qu¶ NL nh- sö
dông “®Ìn tiÕt kiÖm NL” hoÆc thiÕt bÞ sö dông ®iÖn hiÖu qu¶ cao gióp lµm gi¶m thÊp nhu
cÇu, nh- ng kh«ng v× thÕ mµ ®- êng cong PT phï hîp h¬n víi dung l- îng s½n cã.
Muèn sö dông hîp lý nguån cung cÊp cña l- íi ®iÖn, cÇn ph¶i t×m ra mét ph- ¬ng ph¸p
®Ó cho phÐp ®iÒu khiÓn PT cã chän läc. HiÖn nay cã nhiÒu kü thuËt ®Ó qu¶n lý PT trong mét
l- íi ph©n phèi, ch¼ng h¹n dïng ®ång hå thêi gian, hÖ thèng ®iÒu khiÓn dùa trªn nguyªn t¾c
radio, hÖ thèng t¶i ba (PLC), hÖ thèng ti vi çp (CATV), hÖ thèng ®iÖn tho¹i vµ hÖ thèng ®iÒu
khiÓn b»ng sãng (Ripple Control). Çc yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi mét hÖ thèng DSM lµ:
• Cã kh¶ n¨ng truyÒn th«ng: Mét sè l- îng kh«ng h¹n chÕ kh¸ch hµng ph¶i ®- îc t¸c
®éng ®ång thêi.
• Tèc ®é vµ tÝnh linh ho¹t: ViÖc truyÒn lÖnh ®Õn tÊt c¶ hoÆc 1 nhãm PT, cã thÓ thùc
hiÖn vµo bÊt cø lóc nµo trong ngµy, vµ trong tr- êng hîp khÈn cÊp ®é truyÒn lÖnh ph¶i ®ñ
®Ó ng¨n ngõa nh÷ng h- h¹i trong l- íi ®iÖn.
• §é tin cËy vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng: HÖ thèng ph¶i cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng 100% thêi
gian c¶ ë phÝa ®iÒu khiÓn lÉn phÝa ®- îc ®iÒu khiÓn.
• TÝnh kinh tÕ: HÖ thèng ph¶i cã tuæi thä cao, chi phÝ b¶o d- ìng vËn hµnh thÊp, thêi
gian thu håi vèn ng¾n.
HÖ thèng ®iÖn tho¹i vµ t¶i ba (PLC) th- êng kh«ng ®¸p øng ®- îc yªu cÇu thø nhÊt. §èi
víi hÖ thèng dïng CATV th× cÇn ph¶i cã çp truyÒn ®Æt s½n phôc vô cho môc ®Ých sö dông
cña nã. Do vËy çc c«ng nghÖ nªu trªn th- êng kh«ng ¸p dông lµm chøc n¨ng DSM. D- íi
®©y sÏ tr×nh bµy ba lo¹i kü thuËt th- êng dïng ®Ó ®iÒu khiÓn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp çc PT
cïng víi nh- îc ®iÓm cña chóng.
b) Çc hÖ thèng qu¶n lý PT.
* §ång hå thêi gian
* HÖ thèng ®iÒu khiÓn dùa trªn c¬ së radio: Çc hÖ thèng dùa trªn c¬ së kü thuËt radio cã
kh¶ n¨ng truyÒn th«ng rÊt tèt.
* HÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng sãng (RIPPLE CONTROL): HÖ thèng Ripple Control (RC) lµ
c«ng nghÖ sö dông l- íi cung cÊp ®iÖn nh- mét ph- ¬ng tiÖn truyÒn th«ng tin.
2.5) §¸nh gi¸ quan hÖ Chi phÝ - HiÖu qu¶ cña çc dù ¸n ®Çu t-
2.5.1) ChuÈn bÞ dù ¸n vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n.
Dù ¸n cã thÓ ®- îc x©y dùng theo nhiÒu çch kh¸c nhau. Th«ng th- êng çc dù ¸n ®Çu
t- b»ng ng©n s¸ch Nhµ n- íc hoÆc thuéc së h÷u cña ý t- ëng h×nh 1
thµnh dù ¸n
çc c«ng ty quèc doanh ®Òu do çc Bé tr×nh ChÝnh
phñ xem xÐt vµ phª duyÖt. XÐt vÒ ph- ¬ng diÖn lîi Ých
Xem xÐt - Tr×nh duyÖt ?
x· héi, mét dù ¸n khi ®- îc thùc thi cã thÓ mang l¹i lîi
Ých cho mét tËp thÓ, mét céng ®ång hoÆc mét ®Þa
Nghiªn cøu tiÒn
ph- ¬ng nµo ®ã, nh- ng l¹i bÊt lîi cho mét sè ng- êi kh¶ thi (PFS) 2
hay mét ®Þa ph- ¬ng kh¸c.

Sù m©u thuÉn quyÒn lîi cña çc céng ®ång ThÈm ®Þnh - Phª duyÖt ?
kh¸c nhau ®èi víi dù ¸n ®Çu t- th- êng xuyªn x¶y ra
®èi víi mäi dù ¸n, trong ®ã ®Æc biÖt ®¸ng l- u ý lµ çc Nghiªn cøu kh¶ 3
thi (FS)
dù ¸n vÒ NL vµ GTVT. V× vËy, tõ khi chuÈn bÞ ®Õn khi
®- îc thùc thi mét dù ¸n ph¶i tr¶i qua nhiÒu b- íc ®¸nh
gi¸, thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt (H×nh 11). Th«ng th- êng
ThÈm ®Þnh - Phª duyÖt ?
qu¸ tr×nh h×nh thµnh, xem xÐt, thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt
dù ¸n bao gåm 5 giai ®o¹n nh- sau: ThiÕt kÕ chi tiÕt 4
a) ý t- ëng vµ sù h×nh thµnh dù ¸n.
Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ nhu cÇu, sù cÇn thiÕt h×nh ThÈm ®Þnh - Phª duyÖt ?
thµnh dù ¸n vµ xem xÐt çc nguån lùc ®Ó triÓn khai vµ
thùc thi dù ¸n trong ®ã cã tµi nguyªn, nguån vèn, Thùc thi dù ¸n 5
nguån nh©n lùc... çc “t¸c gi¶” cña dù ¸n cÇn ®¸nh gi¸
s¬ bé tÝnh “hÊp dÉn” cña ý tëng h×nh thµnh dù ¸n vµ H×nh 11: Çc giai ®o¹n xem xÐt, ®¸nh gi¸
sù phï hîp cña nh÷ng ý t- ëng nµy víi çc h- íng dÉn thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n.
cña cÊp cã thÈm quyÒn vÒ lo¹i dù ¸n ®- îc tiÕn hµnh.

Sau khi nh÷ng ý t- ëng chÝnh cña dù ¸n ®- îc h×nh thµnh cÇn ph¶i t×m mét c¬ quan cã
thÈm quyÒn trong lÜnh vùc ho¹t ®éng cña dù ¸n “b¶o trî” cho viÖc x©y dùng dù ¸n, cho çc
ho¹t ®éng chuÈn bÞ cho giai ®o¹n nghiªn cøu tiÕn tr×nh kh¶ thi tiÕp theo nÕu ®- îc phÐp.
b) Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi (Pre_Feasibility_Study - P_FS).
Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi lµ b- íc ®Çu tiªn ®Ó ®¸nh gi¸ mét çch tæng thÓ tiÒm n¨ng cña
dù ¸n. Trong b- íc ®¸nh gi¸ nµy çc sè liÖu ®- îc ®- a ra trong dù ¸n cÇn ®- îc xem xÐt trong
d¶i biÕn thiªn thùc tÕ cña tõng th«ng sè ®Ó íc tÝnh “søc hÊp dÉn” cña dù ¸n còng nh- kh¶
n¨ng tiÕn hµnh çc b- íc xem xÐt vµ thÈm ®Þnh tiÕp theo. NÕu kú väng hiÖu qu¶ tá ra hÊp dÉn,
dù ¸n cã thÓ ®- îc tiÕp tôc xem xÐt chi tiÕt h¬n ë çc b- íc tiÕp theo. ë giai ®o¹n PFS th- êng
xem xÐt çc lÜnh vùc (Module) sau ®©y:
• M«®un nhu cÇu hay tiÕp thÞ (Marketing).
• M«®un kü thuËt hoÆc c«ng nghÖ.
• M«®un nh©n lùc vµ trî gióp hµnh chÝnh.

• M«®un ng©n s¸ch/tµi chÝnh.
• M«®un KTÕ.
• M«®un x· héi.
c) Nghiªn cøu kh¶ thi (Feasibility_Study - FS)
Sau khi hoµn tÊt çc m«®un PFS cÇn ph¶i kiÓm tra l¹i xem dù ¸n cã ®¸p øng ®- îc
nh÷ng tiªu chuÈn vÒ tµi chÝnh, KTÕ vµ x· héi mµ Nhµ n- íc ®· ®Ò ra ®èi víi çc dù ¸n ®Çu t-
hay kh«ng. Chøc n¨ng cña giai ®o¹n FS lµ chÝnh x¸c ho¸ viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chi tiÕt mét
sè chØ tiªu vµ th«ng sè chñ yÕu ®Ó chøng tá r»ng dù ¸n cã kh¶ n¨ng sÏ thµnh c«ng.
Cuèi giai ®o¹n FS cÇn ®- a ra kÕt luËn xem dù ¸n cã ®- îc tiÕp tôc chuyÓn sang giai
®o¹n thiÕt kÕ chi tiÕt hay kh«ng.
d) ThiÕt kÕ chi tiÕt (Detailed_Design- DD)
Sau khi luËn chøng FS ®· ®- îc duyÖt, nhiÖm vô tiÕp theo lµ thiÕt kÕ chi tiÕt cho dù ¸n.
ë giai ®o¹n nµy ph¶i cã sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cô thÓ, x¸c ®Þnh çc nguån nh©n
lùc ®Ó thùc thi dù ¸n, çc chøc n¨ng cña tõng c¬ quan, tõng ng- êi ph¶i thùc hiÖn, tr×nh tù - u
tiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Çc yªu cÇu kü thuËt nh- th«ng sè vµ tÝnh n¨ng cña
trang thiÕt bÞ, lùc l- îng lao ®éng víi nhiÒu ngµnh vµ tr×nh ®é chuyªn m«n kh¸c nhau, kÕ
ho¹ch chi tiÕt vÒ x©y l¾p trang thiÕt bÞ, kÕ ho¹ch ch¹y thö vµ nghiÖm thu c«ng tr×nh..
Trong thiÕt kÕ chi tiÕt cÇn quan t©m ®Õn kh«ng nh÷ng khÝa c¹nh kü thuËt, vËt lý cña
c«ng tr×nh mµ cßn çc khÝa c¹nh qu¶n lý dù ¸n, qu¶n lý vËn hµnh vµ tiÕp thÞ ®èi víi dù ¸n.
Khi qu¸ tr×nh nµy kÕt thóc, dù ¸n l¹i ®- îc xem xÐt mét çch tæng thÓ trë l¹i ®Ó ®¸nh gi¸ xem
nã cã thÓ ®¸p øng ®- îc nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó ®- îc duyÖt vµ thùc thi hay kh«ng
e) Thùc thi dù ¸n
NÕu qua tÊt c¶ çc giai ®o¹n xÐt duyÖt trªn, dù ¸n chøng tá cã kh¶ n¨ng thùc thi vµ
tho¶ m·n yªu cÇu vÒ tÝnh hiÖu qu¶ th× cã thÓ thùc hiÖn qu¸ tr×nh th- ¬ng th¶o ®- îc kÕt thóc
b»ng çc hîp ®ång: hîp ®ång vÒ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh vµ th- ¬ng m¹i, hîp ®ång cung cÊp thiÕt
bÞ, hîp ®ång t- vÊn... vµ tiÕn ®é thùc hiÖn çc hîp ®ång.
2.5.2) TÝnh quy ®æi theo thêi gian chi phÝ vµ hiÖu qu¶
HiÖu qu¶ còng nh- chi phÝ cho mét dù ¸n ®Çu t- th- êng ®- îc ®¸nh gi¸ cho nh÷ng thêi
gian kh¸c nhau. Bëi v× víi cïng mét sè tiÒn nh- nhau, nÕu ®- îc sö dông ngay th× gi¸ trÞ cña
nã sÏ lín h¬n lµ sÏ ®- îc sö dông trong t- ¬ng lai. Nh- vËy chi phÝ vµ hiÖu qu¶ x¶y ra cµng
sím, träng sè vÒ gi¸ trÞ cña nã sÏ cµng lín, cµng vÒ sau träng sè nµy cµng gi¶m ®i.
NÕu n¨m nay ®Çu t- 1® th× n¨m sau gi¸ trÞ cña nã sÏ lµ (1+r)®, tõ ®ã thÊy r»ng nÕu
n¨m sau cã mét sè tiÒn B nµo ®ã th× gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña nã chØ lµ B/(1+r). T- ¬ng tù nh- vËy
nÕu n¨m nay ®Çu t- 1® th× sau n n¨m gi¸ trÞ cña nã sÏ lµ (1+r)n ® vµ mét sè tiÒn B nhËn ®- îc
ë n¨m thø n th× gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña nã chØ lµ B/(1+r)n. TrÞ sè r ®- îc gäi lµ hÖ sè quy ®æi (hoÆc
hÖ sè gi¶m gi¸ - Rate_of_Discount). HÖ sè gi¶m gi¸ r cµng lín, thêi gian bá vèn cµng xa th×
gi¸ trÞ quy vÒ hiÖn t¹i cµng thÊp.
Gi¸ trÞ quy vÒ hiÖn t¹i (Net_Present_Value- NPV) cña dßng l·i rßng (Lîi nhuËn rßng
– Net_Benefits) (B O - C O), (B 1 - C1 ), (B2 - C2 ).... (Bn - Cn ) cã thÓ biÓu diÔn nh- sau:
B o  C o B1  C 1 Bn Cn n B
t  Ct
NPVro 
(1  r ) o

(1  r ) 1
 ... 
(1  r ) n
  t
(1-16)
t 0 (1  r )
Trong ®ã: Bt vµ Ct t- ¬ng øng lµ lîi nhuËn vµ chi phÝ ë n¨m thø t;
n: sè n¨m cña vßng ®êi dù ¸n;
1/(1+r)t : hÖ sè gi¶m gi¸ cña n¨m thø t.
§«i khi ng- êi ta quy ®æi dßng l·i rßng kh«ng ph¶i vÒ n¨m ®Çu tiªn (t = 0) mµ vÒ mét n¨m
thø k nµo ®ã (t = k) trong kho¶ng vßng ®êi cña dù ¸n. NPVrk  NPVro (1  r) k (1-17)
n
(B t  C t ) n
Hay lµ: NPVrk   t
(1  r ) k
  (B t  C t )(1  r ) k t (1-18)
t 0 (1  r ) t 0
Ta thÊy hÖ sè (1+r)k trong (1-18) lµ mét h»ng sè ®èi víi tÊt c¶ çc dù ¸n nÕu lÊy r vµ k lµ
gièng nhau víi mäi dù ¸n. V× vËy thay cho viÖc quy ®æi vÒ n¨m ®Çu tiªn còng cã thÓ quy ®æi
vÒ mét n¨m k nµo ®ã trong vßng ®êi dù ¸n
®Ó so s¸nh çc dù ¸n kh¸c nhau. HÖ sè gi¶m
gi¸ r%
a) HÖ sè gi¶m gi¸ biÕn ®æi
Trªn ®©y ®· xÐt tr- êng hîp khi r ®- îc
Chñ ®Çu t- thiÕu vèn
xem lµ cè ®Þnh trong suèt vßng ®êi dù ¸n.
Trªn thùc tÕ cã thÓ kh«ng ph¶i nh- vËy. B×nh th- êng
Ch¼ng h¹n ®èi víi çc chñ ®Çu t-
®ang thiÕu vèn, viÖc bá tiÒn ra ®Çu t- cµng
Chñ ®Çu t- thõa vèn
sím cµng nÆng nÒ h¬n vÒ ph- ¬ng diÖn tµi
chÝnh th× hÖ sè gi¶m gi¸ r cã xu thÕ gi¶m N¨m (kÓ tõ
dÇn theo thêi gian vµ ng- îc l¹i (H×nh 12). 0 1 2 3 4 5 khi b¾t ®Çu
H 12: Sù thay ®æi cña hÖ sè gi¶m gi¸ theo kh¶ n¨ng vèn ®Çu t-
Khi r thay ®æi theo thêi gian th× NPV sÏ cã
B C1 B2  C 2 B3  C 3
d¹ng: NPVro  (B o  C o )  1    ... (1-19)
(1  r1 ) (1  r1 )(1  r2 ) (1  r1 )(1  r2 )(1  r3 )
n

 (B o  C o )   B
t
t
C
t
t 1
 (1  ri )
i 1
Trong®ã: ri: hÖ sè gi¶m gi¸ cña n¨m thø i.

Còng gièng nh- tr- êng hîp r cè ®Þnh ®· xÐt trªn ®©y, trong tr- êng hîp r thay ®æi, viÖc
quy ®æi dßng l·i suÊt rßng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i vÒ n¨m ®Çu tiªn mµ cã thÓ cho mét n¨m thø
k nµo ®ã trong vßng ®êi cña dù ¸n, t- ¬ng quan gi÷a çc dù ¸n ®èi víi n¨m thø k còng sÏ
kh«ng thay ®æi so víi n¨m ®Çu tiªn (0).
b) Nh÷ng yÕu tè ¶nh h- ëng ®Õn hÖ sè gi¶m gi¸
HÖ sè r cã thÓ thay ®æi theo thêi gian nh- trªn ®· nãi. Ngoµi kh¶ n¨ng vÒ nguån vèn, r
cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh- chñ ®Çu t- hay Nhµ n- íc hoÆc liªn doanh gi÷a t- nh©n
vµ Nhµ n- íc...
2.5.3) ChØ tiªu ®¸nh gi¸ (so s¸nh) dù ¸n ®Çu t- :
Cã nhiÒu chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña mét dù ¸n ®Çu t- . Sau ®©y sÏ xem xÐt 4 chØ
tiªu th- êng dïng hiÖn nay: chØ tiªu gi¸ trÞ quy ®æi vÒ hiÖn t¹i cña l·i rßng (NPV), tØ sè hiÖu
qu¶ so víi chi phÝ (B/C), thêi gian hoµn vèn (Pay_Out or Pay_Back_Period) vµ hÖ sè hoµn
vèn néi t¹i (Internal_Rate_of_Return- IRR). Trong çc chØ tiªu nµy, chØ tiªu gi¸ hiÖn t¹i cña
l·i rßng (NPV) ®- îc xem lµ chØ tiªu cã c¬ së nhÊt vµ ®- îc sö dông nhiÒu nhÊt mÆc dï trong
mét vµi tr- êng hîp cã thÓ gÆp ph¶i h¹n chÕ vµ cÇn ph¶i ®- îc söa ®æi chót Ýt.
a) ChØ tiªu gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña l·i rßng (NPV)
* Khi nµo th× dù ¸n bÞ lo¹i?: Khi tÝnh to¸n gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña l·i rßng cÇn ph¶i lÊy l·i cña
tõng n¨m trõ ®i mäi chi phÝ cña n¨m t- ¬ng øng. NÕu gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña l·i rßng lµ d- ¬ng (+)
th× theo quan ®iÓm KTÕ, dù ¸n sÏ mang l¹i lîi Ých cho nÒn KTÕ vµ ng- îc l¹i (-) th× lµm cho
nÒn KTÕ xÊu ®i. V× vËy: “Kh«ng chÊp nhËn bÊt kú mét dù ¸n nµo cã NPV ©m khi tÝnh ®æi
cã xÐt ®Õn kh¶ n¨ng ®Çu t- ”
* H¹n chÕ vÒ Ng©n s¸ch: Th- êng th× nguån vån ng©n s¸ch víi hÖ thèng gi¸ c¶ ®- îc x¸c ®Þnh
kh«ng ®ñ søc ®Ó ®Çu t- cho tÊt c¶ çc dù ¸n cã NPV > 0. Trong tr- êng hîp nµy tiªu chuÈn ®Ó
chän dù ¸n ®Çu t- lµ lµm sao cho gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña l·i rßng lµ lín nhÊt ®èi víi sè vèn ®Çu t-
®· bá ra cho sè dù ¸n ®· ®îc chän, nªn: “Víi sè vèn h¹n chÕ cho tr- íc, h·y chän tËp çc
dù ¸n ®Çu t- sao cho gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña l·i rßng lµ tèi ®a”. V× r»ng h¹n chÕ vÒ ng©n s¸ch
kh«ng yªu cÇu ph¶i sö dông hÕt sè vèn ®Çu t- cã thÓ cã, nªn quy t¾c 2 cho phÐp g¹t bá nh÷ng
dù ¸n cã NPV < 0. Khi lo¹i bá nh÷ng dù ¸n cã NPV < 0 mÆc dï kh«ng ®Çu t- hÕt sè vèn cã
thÓ cã, lîi Ých cña nh÷ng dù ¸n ®- îc ®Çu t- mang l¹i ch¾c ch¾n sÏ lín h¬n.
* So s¸nh çc ph- ¬ng ¸n lo¹i trõ lÉn nhau: NhiÒu tr- êng hîp çc ph- ¬ng ¸n ®- îc xem xÐt
cã tÝnh ®èi kh¸ng, lo¹i trõ lÉn nhau. Ch¼ng h¹n v× lý do kü thuËt kh«ng thÓ chän c¶ 2 ph- ¬ng
¸n, mµ chØ ®- îc chän 1 trong sè çc ph- ¬ng ¸n ®- îc ®Ò nghÞ. Tiªu chuÈn lùa chän trong
trêng hîp nµy còng lµ gi¸ trÞ NPV lín nhÊt theo quy t¾c: “Trong tr- êng hîp kh«ng bÞ h¹n
chÕ vÒ ng©n s¸ch, nh- ng çc dù ¸n ®- îc xem xÐt cã tÝnh lo¹i trõ lÉn nhau, th× nªn chän
dù ¸n nµo mang l¹i NPV lín nhÊt”.
* Nh÷ng rµng buéc (h¹n chÕ) khi sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña l·i rßng: Trong nhiÒu
tr- êng hîp vßng ®êi cña dù ¸n ®- îc mang ra so s¸nh kh«ng gièng nhau.
b) ChØ tiªu tØ sè lîi nhuËn/chi phÝ (B/C).
§©y còng lµ mét chØ tiªu th- êng ®- îc dïng ®Ó xÕp h¹ng çc dù ¸n ®Çu t- . TØ sè lîi
Gi¸ trÞ lîi nhuËn quy vÒ hiÖn t¹i (PVB)
nhuËn/chi phÝ (R) ®- îc x¸c ®Þnh theo: R  (1-20)
Gi¸ trÞ chi phÝ quy vÒ hiÖn t¹i (PVC)
Çc gi¸ trÞ lîi nhuËn quy vÒ hiÖn t¹i (Present_Value_Benefits- PVB) vµ chi phÝ quy vÒ
hiÖn t¹i (Present_Value_Cost- PVC) ®- îc tÝnh víi hÖ sè gi¶m gi¸ r nh- ®· xÐt tr- íc ®©y ®èi
víi gi¸ trÞ l·i rßng.
Theo chØ tiªu nµy, nÕu R > 1, dù ¸n cã thÓ ®- îc chÊp nhËn. Khi çc dù ¸n cã tÝnh
®èi kh¸ng, lo¹i trõ nhau th× chän dù ¸n cã R lín h¬n. Tuy nhiªn khi sö dông chØ tiªu nµy
nªn thËn träng v× cã thÓ cã tr- êng hîp chØ tiªu nµy cho mét thø tù xÕp h¹ng ng- îc víi thø tù
xÕp h¹ng theo chØ tiªu max (NPV) ®· nªu trªn ®©y. Ngoµi ra mét sè yÕu tè kh¸c cã thÓ ¶nh
h- ëng ®Õn viÖc xÕp h¹ng çc dù ¸n theo chØ tiªu nµy.
c) ChØ tiªu thêi gian hoµn vèn
Thêi gian hoµn vèn còng lµ mét chØ tiªu ®- îc sö dông réng r·i ®Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t- .
Theo chØ tiªu nµy víi cïng mét chi phÝ ®Çu t- dù ¸n nµo cã thêi gian hoµn vèn nhanh h¬n
sÏ ®- îc chän. ë d¹ng ®¬n gi¶n nhÊt thêi gian hoµn vèn chÝnh lµ sè n¨m ®Ó cho lîi nhuËn
(sau khi ®· tÝnh ®æi) bï ®¾p ®- îc vèn ®Çu t- ®· bá ra (còng ®· ®- îc tÝnh ®æi). Trªn thùc tÕ
viÖc tÝnh lîi nhuËn còng nh- chi phÝ ®Çu t-
Bt , Ct
trong t- ¬ng lai kh«ng ®¬n gi¶n v× cã nhiÒu yÕu Ba
Bb
tè bÊt ®Þnh cã thÓ x¶y ra ®èi víi nh÷ng c«ng
t
tr×nh ®Çu t- dµi h¹n nh- cÇu cèng, ®- êng s¸ vµ ta tb
çc c«ng tr×nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kh¸c. Ca = C b ta – thêi gian hoµn vèn cña dù ¸n a
§èi víi Nhµ n- íc hoÆc nh÷ng tËp ®oµn tb – thêi gian hoµn vèn cña dù ¸n b
lín l©u ®êi th× kh«ng thÓ xem nh÷ng dù ¸n H 13: So s¸nh 2 dù ¸n cã thêi gian hoµn vèn kh¸c nhau
mang l¹i lîi nhuËn nhanh lµ tèt h¬n nh÷ng dù
¸n mang l¹i lîi nhuËn chËm h¬n nh- ng thêi gian thu lîi kÐo dµi h¬n. VÝ dô trªn h×nh 13, hai
dù ¸n A vµ B gi¶ sö cã chi phÝ gièng nhau (Ca = C b), tuy nhiªn cã lîi nhuËn kh¸c nhau: Dù ¸n
A cã lîi nhuËn cao h¬n nh- ng kÕt thóc thu lîi sím h¬n; Dù ¸n B cã lîi nhuËn thÊp h¬n
nh- ng thêi gian thu lîi kÐo dµi h¬n. XÐt vÒ thêi gian hoµn vèn dù ¸n A cã thêi gian hoµn vèn
nhanh h¬n dù ¸n B (ta < t b), tuy nhiªn xÐt vÒ gi¸ trÞ l·i rßng quy vÒ hiÖn t¹i (NPV) dù ¸n B tèt
h¬n dù ¸n A. Trong nhiÒu tr- êng hîp, ®Æc biÖt lµ víi çc dù ¸n ®Çu t- dµi h¹n, chØ tiªu nµy
cã thÓ dÉn ®Õn viÖc xÕp h¹ng çc dù ¸n kh«ng ®óng so víi hiÖu qu¶ KTÕ thùc tÕ cña nã.
d) ChØ tiªu hÖ sè hoµn vèi néi t¹i (Internal_Rate of Return- IRR)
ChØ tiªu hÖ sè hoµn vèn néi t¹i th- êng ®- îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ çc dù ¸n t- nh©n
còng nh- Nhµ n- íc. IRR còng gièng nh- NPV ®· xÐt tr- íc ®©y lµ ®¹i l- îng ®- îc tÝnh ®æi
theo mét hÖ sè nµo ®ã. Khi tÝnh NPV ta cho tr- íc r vµ t- ¬ng quan gi÷a lîi nhuËn B t vµ chi
phÝ Ct cña mét n¨m thø t nµo ®ã ®- îc quy vÒ hiÖn t¹i th«ng qua hÖ sè r nµy.
Ng- îc l¹i, khi tÝnh hÖ sè hoµn vèn néi t¹i K qu¸ tr×nh sÏ ng- îc l¹i. Thay v× viÖc chän
hÖ sè gi¶m gi¸, ta cho hÖ sè nµy nh- biÕn K cÇn t×m tho¶ m·n ®iÒu kiÖn sao cho gi¸ trÞ NPV
n
Bt  Ct
cña dßng l·i rßng b»ng kh«ng, nghÜa lµ:  (1  K)
t 0
t
0 (1-21)
TrÞ sè cña biÕn K x¸c ®Þnh ®- îc tõ B tCt

ph- ¬ng tr×nh nµy chÝnh lµ hÖ sè IRR cña
dù ¸n. Khi tÝnh chi phÝ Ct ë ®©y bao gåm
0 t
vèn ®Çu t- , lao ®éng, vËt liÖu, NL, vËn t¶i,
b¶o hµnh vµ söa ch÷a nh- ng th- êng
Bt- C t a)
kh«ng tÝnh ®Õn thuÕ hoÆc sù thay ®æi møc
thuÕ. Tuy nhiªn mét sè tr- êng hîp (dù ¸n
mµ giai ®o¹n ®Çu t- vµ thu lêi xen kÏ 0 t
nhau...) lêi gi¶i sÏ kh«ng ph¶i lµ duy nhÊt

chØ tiªu nµy cã thÓ dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh Bt - Ct b)
kh«ng ®óng (H×nh 14).
Ngay c¶ tr- êng hîp, khi cã thÓ tÝnh
0 t
K mét çch ®¬n trÞ th× viÖc sö dông hÖ sè
IRR còng gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh
H 14: Çc lo¹i dù ¸n. c)
nÕu çc dù ¸n ®- îc xem xÐt cã tÝnh c¹nh a. Dù ¸n cã 2 thêi kú ®Çu t- vµ thu lîi râ rÖt;
b. Dù¸n cã çc giai®o¹n ®Çu t- &thu lîi xen kÏ;
tranh m¹nh mÏ. Cã thÓ cã 3 tr- êng hîp: c. Dù ¸n ph¶i ®Çu t- thªm (th- êng dïng ®Ó kh¾c
phôc hËu qu¶) saukhi kÕt thóc ho¹t ®éng.
• Çc dù ¸n c¹nh tranh nhau, nh- ng
cã møc ®Çu t- kh¸c nhau;
• Çc dù ¸n c¹nh tranh nhau, nh- ng cã vßng ®êi dù ¸n kh¸c nhau;
• Çc dù ¸n c¹nh tranh nhau, nh- ng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n kh¸c nhau.
Trong nh÷ng tr- êng hîp nµy chØ tiªu IRR cã thÓ cho nh÷ng quyÕt ®Þnh kh«ng ®óng.
2.6) Nh÷ng vÊn ®Ò kü thuËt cÇn xem xÐt trong QHPTHT§, QHN§
Ngoµi çc vÊn ®Ò cô thÓ cÇn xem xÐt khi QHPTN§ vµ l- íi ®iÖn ®· tr×nh bµy ë trªn ®èi
víi toµn bé HT§ cÇn xem xÐt thªm nh÷ng vÊn ®Ò ®Æc thï sau ®©y:
- æ n ®Þnh cña HT§; - H¹n chÕ dßng ®iÖn ng¾n m¹ch cña HT§;
- KÕt hîp gi÷a t¶i ®iÖn AC vµ DC. - §é tin cËy cña HT§;
2.6.1) VÊn ®Ò æn ®Þnh cña HT§.
æn ®Þnh lµ kh¶ n¨ng cña hÖ thèng khi cã nh÷ng nhiÔu lo¹n nhá hoÆc lín cã thÓ
gi÷ ®- îc nh÷ng th«ng sè b×nh th- êng t¹i çc nót cña hÖ thèng.
a) æn ®Þnh tÜnh:
HÖ thèng ®- îc xem lµ cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o æn ®Þnh tÜnh nÕu khi cã nh÷ng nhiÔu lo¹n
bÐ nã cã thÓ trë vÒ l¹i chÕ ®é víi çc th«ng sè ban ®Çu. Víi çc HT§ phøc t¹p viÖc ®¸nh gi¸
kh¶ n¨ng ®¶m b¶o æn ®Þnh tÜnh chØ cã thÓ thùc hiÖn trªn çc m« h×nh tÝnh to¸n.
Giíi h¹n æn ®Þnh tÜnh cña çc §D truyÒn t¶i hoÆc cña c¶ hÖ thèng khu vùc ®- îc ®¸nh
gi¸ t- ¬ng øng víi chÕ ®é t¶i CS cùc ®¹i víi çc ®iÒu kiÖn bÊt lîi vÒ thµnh phÇn thiÕt bÞ, cÊu
h×nh cña hÖ thèng, ®iÒu kiÖn vËn hµnh cña NM§. Giíi h¹n æn ®Þnh tÜnh ®- îc x¸c ®Þnh b»ng
ph- ¬ng ph¸p lµm nÆng dÇn chÕ ®é lµm viÖc cña hÖ thèng ®Õn nh÷ng giíi h¹n cã thÓ x¶y ra
trong ®iÒu kiÖn vËn hµnh thùc tÕ b»ng çch:
• T¨ng PT chung cña hÖ thèng t¹i çc nót l- íi ®iÖn.
• Ph©n bè l¹i PT gi÷a çc nguån ®iÖn.
• Gi¶m thÊp ®iÖn ¸p ë çc nót cña l- íi ®iÖn.
Çc gi¶i ph¸p chÝnh ®Ó n©ng cao giíi h¹n æn ®Þnh tÜnh cña hÖ thèng bao gåm: Sö dông
çc bé ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p t¸c ®éng nhanh ë çc MF§§B; h¹n chÕ kh¶ n¨ng suy gi¶m ®iÖn ¸p
t¹i çc nót chÝnh cña hÖ thèng, h¹n chÕ gãc lÖch pha gi÷a r«to çc m¸y lµm viÖc song song,
bï däc ®iÖn kh¸ng cña çc §D truyÒn t¶i, sö dông thiÕt bÞ tù ®éng sa th¶i PT theo tÇn sè;
®¶m b¶o ®ñ l- îng dù phßng CSTD vµ CSPK trong hÖ thèng; x©y dùng çc tr¹m c¾t trung
gian trªn nh÷ng §D dµi cã hai hoÆc nhiÒu m¹ch..
b) æ n ®Þnh ®éng.
F B1 D1 B2 U H = const P I
a) b)
D2 III
EF XF XB1 XB2 UH = const P0 S1 S2
XD
II
H 15: TÝnh to¸n æn ®Þnh ®éng HT§ b»ng ph- ¬ng ph¸p diÖn tÝch
a. S¬ ®å m¹ch t¶i ®iÖn;
0
b. §Æc tÝnh gãc cña m¹ch truyÒn t¶i khi thay ®æi chÕ ®é:
I. B×nh th- êng; II. Sù cè (NM trªn 1 ®- êng d©y);
III. Sau sù cè (khi 1 ®- êng d©y c¾t ra);
S1 - diÖn tÝch t¨ng tèc; S2 - diÖn tÝch gi¶m tèc. 0  c gh m 
æn ®Þnh ®éng cña chÕ ®é HT§ lµ kh¶ n¨ng cña hÖ thèng khi chÞu t¸c ®éng cña çc
nhiÔu lo¹n ng¾n h¹n x¶y ra ®ét ngét víi biªn ®é lín cã thÓ trë vÒ l¹i chÕ ®é x¸c lËp víi
nh÷ng th«ng sè chÕ ®é ë çc nót gÇn víi çc trÞ sè b×nh th- êng. Ph©n lo¹i hai lo¹i æn ®Þnh
®éng: æn ®Þnh ®éng ®ång bé vµ æn ®Þnh ®éng tæng hîp.
Khi hÖ thèng gi÷ ®- îc æn ®Þnh ®éng ®ång bé, r«to cña çc MF§ sÏ cã nh÷ng dao
®éng t¾t dÇn, biªn ®é cña gãc lÖch t- ¬ng ®èi gi÷a çc trôc r«to kh«ng v- ît qu¸ 120 1500
®iÖn, ®iÖn ¸p t¹i çc nót PT cã thÓ kh«i phôc l¹i trÞ sè b×nh th- êng hoÆc gÇn b×nh th- êng.
Khi hÖ thèng gi÷ ®- îc æn ®Þnh tæng hîp cã thÓ x¶y ra chÕ ®é dao ®éng kh«ng ®ång bé
trong thêi gian ng¾n sau ®ã hÖ thèng l¹i t¸i ®ång bé trë l¹i. Trong qu¸ tr×nh dao ®éng kh«ng
®ång bé çc PT chñ yÕu kh«ng bÞ mÊt æn ®Þnh, sau khi t¸i ®ång bé ®iÖn ¸p trªn PT kh«i phôc
l¹i trÞ sè gÇn b×nh th- êng. HÖ thèng ®iÒu chØnh kÝch tõ cña MF§ vµ ®iÒu chØnh tèc ®é cña
tuabin cã ¶nh h- ëng quan träng ®Õn æn ®Þnh ®éng cña hÖ thèng.
§é dù tr÷ vÒ æn ®Þnh ®- îc x¸c ®Þnh ®èi víi nh÷ng lo¹i sù cè mµ hÖ thèng cßn cã thÓ
chÞu ®ùng ®- îc mµ kh«ng lµm mÊt æn ®Þnh cña hÖ thèng. Trong çc lo¹i ng¾n m¹ch th× ng¾n
m¹ch 3pha gÇn NM§ lín hoÆc çc trung t©m PT lín chøa nhiÒu lo¹i ®éng c¬ ®ång bé hoÆc
kh«ng ®ång bé ®- îc xem lµ lo¹i sù cè nguy hiÓm nhÊt, kÕ ®ªn lµ çc lo¹i ng¾n m¹ch hai pha
ch¹m ®Êt.
§Ó tÝnh to¸n æn ®Þnh ng- êi ta th- êng dïng ph- ¬ng ph¸p diÖn tÝch hoÆc ph- ¬ng ph¸p
çc kho¶ng thêi gian nèi tiÕp. Trong ph- ¬ng ph¸p diÖn tÝch ng- êi ta c©n b»ng diÖn tÝch gia
tèc (khi m«men c¬ cña tuabin lín h¬n m« - men h·m cña CS ®iÖn) vµ diÖn tÝch h·m tèc (khi
ng- îc l¹i: m«-men c¬ bÐ h¬n m«-men ®iÖn) tõ ®ã x¸c ®Þnh gãc c¾t giíi h¹n  c.gh vµ qua ®ã
x¸c ®Þnh thêi gian c¾t giíi h¹n ®èi víi phÇn tö sù cè (H×nh 15).
Trong ph- ¬ng ph¸p çc kho¶ng thêi gian nèi tiÕp, toµn bé qu¸ tr×nh qu¸ dé lµm thay
®æi gãc lÖch pha  ®- îc chia ra thµnh nhiÒu kho¶ng thêi gian t trong ®ã l- îng thay ®æi CS
P ®- îc xem nh- kh«ng thay ®æi. Víi tõng kho¶ng t tÝnh ®é thay ®æi cña gãc lÖch pha
r«to vµ x©y dùng quan hÖ  = f(t). Kho¶ng thêi gian t th- êng chän kho¶ng 0,020,1 sec.
NÕu  = f(t) cã xu h- íng gi¶m dÇn (hoÆc dao ®éng råi t¾t dÇn) th× hÖ thèng sÏ æn ®Þnh ®éng,
nÕu  t¨ng v- ît qu¸ giíi h¹n 3060 ®iÖn (thµnh nhiÒu chu kú 306 0 ®iÖn) chøng tá hÖ thèng mÊt
æn ®Þnh ®éng.
§Ó t¨ng kh¶ n¨ng æn ®Þnh ®éng cña hÖ thèng cã thÓ dïng nhiÒu biÖn ph¸p nh- thay
®æi chÕ ®é vËn hµnh HT§ (t¨ng Q ë çc NM§ xa hÖ thèng, gi¶m P ë çc NM§ xa hÖ
thèng..); t¨ng nhanh tèc ®é lo¹i trõ ng¾n m¹ch; sö dông tù ®éng ®ãng l¹i (T§L) çc nguån
®iÖn; t¨ng qu¸n tÝnh c¬ cña tæ MF§; h·m ®iÖn; sa th¶i nhanh PT..
2.6.2) H¹n chÕ dßng ®iÖn ng¾n m¹ch cña hÖ thèng.
HÖ thèng cã CS ®Æt cµng lín dßng ®iÖn ng¾n m¹ch cµng t¨ng cao. §èi víi mét sè
HT§ hiÖn ®¹i ngµy nay cã CS tæ m¸y vµ çc trung t©m nguån ®iÖn víi CS l¾p ®Æt lín ®Ó c¾t
®- îc dßng ®iÖn ng¾n m¹ch ®ßi hái ph¶i sö dông nh÷ng thiÕt bÞ ®ãng c¾t rÊt ®¾t tiÒn hoÆc ®«i
khi v- ît qu¸ kh¶ n¨ng chÕ t¹o cña çc nhµ SX thiÕt bÞ. Khi tÝnh to¸n ng¾n m¹ch nh»m môc
®Ých x¸c ®Þnh dßng sù cè lín nhÊt t¹i nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau trong hÖ thèng cÇn l- u ý:
• Víi çc NM§ lÊy toµn bé CS l¾p ®Æt.
• L- íi ®iÖn ë cÊp ®iÖn ¸p chç bÞ ng¾n m¹ch vµ çc cÊp ®iÖn ¸p cao h¬n cã cÊu h×nh sao
cho tæng trë tõ nguån ®Õn chç ng¾n m¹ch cã trÞ sè thÊp nhÊt.
• Søc ®iÖn ®éng cña çc nguån ®iÖn gi¶ sö lµ trïng nhau víi E''  (1,1  1,15) Udd .
• Dßng ®iÖn c¾t vµ chÞu ng¾n m¹ch cña çc thiÕt bÞ ®ãng c¾t ®- îc kiÓm tra theo trÞ sè
siªu qu¸ ®é I'' cña thµnh phÇn chu kú cña dßng ng¾n m¹ch t¹i thêi ®iÓm ban ®Çu cña qu¸
tr×nh ng¾n m¹ch. TrÞ sè siªu qu¸ ®é I'' cña thµnh phÇn chu kú cña dßng ng¾n m¹ch
th- êng ®- îc kiÓm tra cho hai chÕ ®é sù cè:
E ''
Khi ng¾n m¹ch ba pha: I''(3) = (1-22)
X1
3E' '
Khi ng¾n m¹ch mét pha: I'' (1) = (1-23)
X1  X 2  X 0
Trong ®ã: E'' - søc ®iÖn ®éng ®¼ng trÞ tæng (®¹i l- îng pha) cña hÖ thèng, KV; X1 , X2 , X0
t- ¬ng øng lµ ®iÖn kh¸ng ®¼ng trÞ tæng thø tù thuËn, thø
I (1) /I(3)
tù nghÞch vµ thø tù kh«ng cña hÖ thèng ®èi víi ®iÓm
ng¾n m¹ch,  . 1.5
Tuú theo t- ¬ng quan gi÷a ®iÖn kh¸ng thø tù kh«ng vµ

1
thø tù thuËn X0 / X1 mµ dßng ®iÖn ng¾n m¹ch 1 pha
I (1)
(1)
I cã thÓ bÐ h¬n hoÆc lín h¬n dßng ®iÖn ng¾n m¹ch 3 0.5
I ( 3)
pha I (3). Tõ quan hÖ trªn h×nh 16 ta thÊy khi X0 / X1 =
0
1 th× I(1) = I(3) ; khi X0 / X1 >1 dßng I(1) < I (3) vµ khi
1 2 3 X0 /X1
(1) (3)
X0 / X1 <1 th× ng- îc l¹i I >I . H 16: T- ¬ng quan gi÷a dßng ng¾n
m¹ch I(1) vµ I(3) theo tû sè X 0/X1
Quan hÖ gi÷a ®iÖn kh¸ng thø tù nghÞch X 2, thø tù kh«ng
nghÞch X 0, víi ®iÖn kh¸ng thø tù thuËn X1 cña çc phÇn tö HT§ cho trong b¶ng 6.
B¶ng 6: Quan hÖ gi÷a trÞ sè trung b×nh cña X 2, X0 víi X1
Tªn phÇn tö X2/X 1 X0 /X 1
§- êng d©y trªn kh«ng mét m¹ch cã d©y chèng sÐt 6 - 202kV 1,0 2,0
Còng vËy, nh- ng kh«ng cã d©y chèng sÐt 1,0 3,5
§- êng d©y trªn kh«ng 330kV - 500kV 1,0 2,0
§- êng d©y çp ngÇm 1,0 4,0
MF tuabin h¬i 1,12 0,4
MF tuabin n- íc
Cã cuén c¶n 2,25 0,35
Kh«ng cã cuén c¶n 1,67 0,26
§èi víi §D nhiÒu m¹ch, quan hÖ X0/X 1 sÏ t¨ng theo sè m¹ch, VD
§- êng d©y m¹ch kÐp 35 - 110kV 3,5
§- êng d©y m¹ch kÐp 220kV 4,5
§- êng d©y 4 m¹ch 35 - 110kV 5,5
§- êng d©y 4 m¹ch 220kV 6,5
Dù kiÕn ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña hÖ thèng, th«ng th- êng ng- êi ta chän çc khÝ cô
®ãng c¾t víi dßng ®iÖn c¾t vµ dßng chÞu m¹ch lín h¬n (kho¶ng 20-30%) trÞ sè tÝnh to¸n cña
dßng ng¾n m¹ch t¹i thêi ®iÓm ®- a thiÕt bÞ vµo vËn hµnh. ViÖc chän d«i n¨ng lùc cña thiÕt bÞ
®ãng c¾t sÏ KTÕ h¬n lµ ph¶i thay thÕ B¶ng 7: C-êng ®é háng hãc TB  cña çc p/tö L§
b»ng lo¹i m¸y c¾t lín h¬n trong t- ¬ng PhÇn tö , lÇn háng hãc/n¨m
lai. Ngoµi ra, khi thay thÕ m¸y c¾t 500kV220kV 110kV 35kV
ph¶i thay ®æi kÕt cÊu tr¹m vµ ¶nh 1. §D trªn kh«ng (100km)
h- ëng ®Õn qu¸ tr×nh vËn hµnh liªn tôc a) M¹ch ®¬n 0,6 0,9 1,1 1,1
cña c«ng tr×nh. b) M¹ch kÐp:
§èi víi l- íi ®iÖn trung ¸p - Háng 1 m¹ch 0,6 0,7 1,0 1,0
th- êng ng- êi ta dïng gi¶i ph¸p h¹n - Háng c¶ 2 m¹ch 0,6 0,2 0,1 0,1
chÕ dßng ng¾n m¹ch b»ng kh¸ng ®iÖn 2. MBA vµ MBA tù ngÉu 0,2 0,02 0,01 0,01
hoÆc sö dông MBA cã cuén d©y ph©n 3. M¸y c¾t ®iÖn
- M¹ch §D 0,5 0,1 0,06 0,01
chia hoÆc cã kÕt cÊu ®Æc biÖt ®Ó t¨ng
- Çc m¹ch kh¸c 0,3 0,03 0,03 0,01
®iÖn kh¸ng khi cã ng¾n m¹ch.
4. Thanh gãp 0,01 0,01 0,01 0,01
Víi l- íi ®iÖn cao ¸p ®Ó h¹n
B¶ng 8: TrÞ sè TB cña thêi gian s/c sù cè  çc p/tö L§
chÕ dßng ng¾n m¹ch th- êng sö dông
PhÇn tö .10-3 n¨m/lÇn háng hãc
çc gi¶i ph¸p cÊu tróc: s¬ ®å khèi
500kV220kV 110kV 35kV
MF§-MBA, ph©n ®o¹n thanh gãp,
1. §- êng d©y trªn kh«ng
cÊu h×nh hë cña l- íi truyÒn t¶i..
a) M¹ch ®¬n 1,7 1,0 0,9 0,9
2.6.3) §é tin cËy cña HT§. b) M¹ch kÐp:
§é tin cËy cña HT§ ®- îc hiÓu - Háng 1 m¹ch 0,2 0,4 0,8
lµ kh¶ n¨ng cña hÖ thèng ®¶m b¶o - Háng c¶ 2 m¹ch 4,0 3,0 2,5
viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ vµ liªn tôc ®iÖn 2. MBA vµ MBA tù ngÉu
n¨ng cho çc hé tiªu thô víi chÊt - Kh«ng cã MBA dù phßng 350 60 60 45
l- îng (®iÖn ¸p, tÇn sè) hîp chuÈn. - Khi cã MBA dù phßng 350 25 20 20
Theo quan ®iÓm ®é tin cËy cung cÊp 3. M¸y c¾t ®iÖn 4,5 2,5 1,2 1,2
®iÖn, çc hé tiªu thô cã thÓ ®- îc ph©n 4. Thanh gãp 0,7 0,4 0,25 0,25
B¶ng 9: TrÞ sè TB tgian b¶o d- ìng vµ s/c®k çc p/tö L§
thµnh hai nhãm chÝnh:
PhÇn tö .10-3 n¨m
Nhãm 1: Gåm çc hé tiªu thô nÕu x¶y
500kV220kV 110kV 35kV
ra mÊt ®iÖn sÏ nguy hiÓm ®Õn tÝnh
1. §D trªn kh«ng (100km) 10 4,7 3,2 1,5
m¹ng con ng- êi, lµm rèi lo¹n ho¹t
2. MBA vµ MBA tù ngÉu
®éng cña çc c¬ quan Nhµ n- íc ®Æc
- Kh«ng cã MBA dù phßng 10 8,5 7,5 4,0
biÖt quan träng, ¶nh h- ëng nghiªm
- Khi cã MBA dù phßng 0,7 0,7 0,7 0,7
träng ®Õn ®êi sèng x· héi nh- giao 3. M¸y c¾t ®iÖn 40 20 6,5 2
th«ng vËn t¶i, b- u chÝnh viÔn th«ng 4. Thanh gãp 0,7 0,3 0,3 0,2
vµ nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c. HËu qu¶ cña
viÖc gi¸n ®o¹n cung cÊp ®iÖn cho çc hé tiªu thô thuéc nhãm nµy kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ b»ng
tiÒn hoÆc mét chØ tiªu KTÕ t- ¬ng ®- ¬ng.
Nhãm 2: Gåm çc hé tiªu thô cã thÓ ®¸nh gi¸ ®- îc hËu qu¶ KTÕ cña viÖc gi¸n ®o¹n cung
cÊp ®iÖn vµ møc tin cËy cung cÊp ®iÖn tèi - u trªn c¬ së çc tÝnh to¸n KTÕ, KT.
§é tin cËy cung cÊp ®iÖn cã thÓ ®- îc ®¸nh gi¸ th«ng qua çc chØ tiªu sau ®©y:
• C- êng ®é (tÇn suÊt) háng hãc trung b×nh trong n¨m , (lÇn háng hãc/n¨m).
• TrÞ sè trung b×nh cña thêi gian phôc håi cÊp ®iÖn , (giê);
• X¸c suÊt gi¸n ®o¹n cung cÊp ®iÖn Q, (trong hÖ ®/vÞ t- ¬ng ®èi).
TrÞ sè thèng kª cña c- êng ®é háng hãc , thêi gian phôc håi  vµ thêi gian söa ch÷a ®Þnh kú
cña çc phÇn tö chÝnh trong HT§ cho ë b¶ng 79. Th«ng sè vÒ ®é tin cËy cña nguån ®iÖn tuú
thuéc vµo lo¹i NM, CS tæ m¸y, çc nhµ chÕ t¹o cã thÓ cung cÊp çc sè liÖu nµy.
B¶o d- ìng vµ söa ch÷a ®Þnh kú ®èi víi nh÷ng phÇn tö lµm viÖc song song th- êng
kh«ng g©y nªn gi¸n ®o¹n cung cÊp ®iÖn. §èi víi nh÷ng m¹ch ®¬n khi söa ch÷a cã thÓ ph¶i
c¾t ®iÖn tuy nhiªn v× ®- îc b¸o tr- íc nªn hËu qu¶ cña viÖc gi¸n ®o¹n cung cÊp ®iÖn cã thÓ
®- îc h¹n chÕ ®Õn møc tèi thiÓu, kh¸c víi tr- êng hîp mÊt ®iÖn ®ét ngét do sù cè.
a) TÝnh to¸n x¸c suÊt lµm viÖc tin cËy cña hÖ thèng cung cÊp ®iÖn.
Gi¶ sö mçi phÇn tö cña HT§ ®· cã sè liÖu thèng kª vÒ c- êng ®é háng hãc  (lÇn
háng hãc/ n¨m) vµ thêi gian söa ch÷a sù cè  (tÝnh trong ®¬n vÞ t- ¬ng ®èi lÊy n¨m lµm c¬ së)
th× x¸c suÊt háng hãc cña phÇn tö b»ng: q  . (1-24)
§Ó tÝnh ®é tin cËy cung cÊp ®iÖn cña hÖ thèng ng- êi ta chia s¬ ®å cÊp ®iÖn thµnh hai lo¹i:
• S¬ ®å ®¬n gi¶n: nèi tiÕp vµ song song hoÆc hçn hîp nèi tiÕp, song song.
• S¬ ®å phøc t¹p: cã chøa mét hoÆc nhiÒu phÇn tö liªn hÖ ngang (phÇn tö cÇu).
* S¬ ®å ®¬n gi¶n: (H×nh 17)
F B C F B C
a)
b) A
A
B B
H×nh 17: S¬ ®å cÊp ®iÖn ®¬n gi¶n a: nèi tiÕp; b: song song.
- Nèi tiÕp (H×nh 17a): S¬ ®å nèi tiÕp sÏ bÞ háng hãc khi cã bÊt kú phÇn tö nµo bÞ háng. Ta
n n
cã x¸c suÊt lµm viÖc tin cËy cña s¬ ®å nèi tiÕp: P   p k   (1  q k) (1-25)
k 1 k1
- Song song (H×nh 17b): S¬ ®å song song sÏ bÞ háng hãc khi tÊt c¶ çc phÇn tö ®Òu bÞ
n n
háng. X¸c suÊt lµm viÖc tin cËy cña s¬ ®å: P = 1 - Q = 1 -  qk = 1 -
k 1
 (1  q
k 1
k) (1-26)
Çc biÓu thøc (1-24)  (1-26) ®- îc ¸p dông cho tr- êng hîp háng hãc cña çc phÇn tö
trong hÖ thèng ®éc lËp nhau. Trong tr- êng hîp háng hãc phô thuéc lÉn nhau vÊn ®Ò tÝnh to¸n
®é tin cËy trë nªn rÊt phøc t¹p.
Trªn thùc tÕ th- êng gÆp çc s¬ ®å hçn hîp nèi tiÕp-song song, ®èi víi lo¹i s¬ ®å nµy
cã thÓ thùc hiÖn biÕn ®æi tõng b- íc song song hoÆc nèi tiÕp çc phÇn tö ®Ó tÝnh to¸n x¸c suÊt
lµm viÖc tin cËy hoÆc háng hãc cña hÖ thèng.
* S¬ ®å phøc t¹p: S¬ ®å phøc t¹p lµ s¬ ®å cã chøa mét hoÆc nhiÒu phÇn tö liªn hÖ ngang nªn
kh«ng thÓ ¸p dông çc phÐp biÕn ®æi trùc tiÕp nèi tiÕp hoÆc song song theo (1-24)  (1-26)
®- îc. Mét s¬ ®å víi rÊt Ýt phÇn tö (n= 5) nh- ng thuéc lo¹i s¬ ®å phøc t¹p gäi lµ s¬ ®å cÇu
trªn h×nh 18b.
Còng gièng nh- trong tÝnh to¸n a)
H A
m¹ch ®iÖn ng- êi ta cã thÓ dïng nhiÒu 1
çch biÕn ®æi ®Ó ®- a s¬ ®å phøc t¹p E
ban ®Çu vÒ s¬ ®å ®¼ng trÞ ®¬n gi¶n ®Ó H2 B

tÝnh to¸n ®é tin cËy nh- : biÕn ®æi
A C A C
sao tam gi¸c, tam gi¸c sao, sao
b) c)
nhiÒu çnh ®a gi¸c; khai triÓn s¬ ®å E
B D B D
theo tõng phÇn tö hoÆc ph- ¬ng ph¸p
ph©n tÝch cÊu tróc s¬ ®å. §èi víi A C
nh÷ng s¬ ®å kh«ng phøc t¹p l¾m víi d) H 18: S¬ ®å cÊp ®iÖn phøc t¹p (a),
cÊu tróc cÇu ®¼ng trÞ (b) vµ khai
vµi ba phÇn tö liªn hÖ ngang cã thÓ sö B D triÓn s¬ ®å theo phÇn tö E (c vµ d).
dông ph- ¬ng ph¸p ph©n tÝch (hoÆc
khai triÓn) theo phÇn tö (cßn ®- îc gäi lµ ph- ¬ng ph¸p x¸c suÊt toµn phÇn).
§é tin cËy cña mét hÖ thèng phøc t¹p cã thÓ ®- îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së khai triÓn s¬ ®å
theo mét phÇn tö k nµo ®ã (th- êng lµ mét trong çc phÇn tö t¹o nªn liªn hÖ ngang trong s¬
®å) theo biÓu thøc sau: P = pk .P(+k) + q k.P (-k) (1-27). Trong ®ã:
• P: X¸c suÊt lµm viÖc tin cËy cña hÖ thèng.
• pk , qk: t- ¬ng øng x¸c suÊt lµm viÖc tin cËy, x¸c suÊt háng hãc phÇn tö k ®- îc khaitriÓn
• P(+k): x¸c suÊt lµm viÖc tin cËy cña hÖ thèng tÝnh trong ®iÒu kiÖn phÇn tö k lµ tin cËy
tuyÖt ®èi. X¸c suÊt nµy ®- îc tÝnh trong ®iÒu kiÖn hai nót ®Çu nèi víi phÇn tö k trong s¬
®å ®- îc nèi t¾t l¹i;
• P(-k): x¸c suÊt lµm viÖc tin cËy cña hÖ thèng tÝnh trong ®iÒu kiÖn phÇn tö k ®· háng
hãc. X¸c suÊt nµy ®- îc tÝnh trong ®iÒu kiÖn hai nót ®Çu phÇn tö k ®- îc ®Ó hë m¹ch.
VÝ dô: Víi s¬ ®å cÇu trªn H×nh 18b khai triÓn theo phÇn tö E ta ®- îc: P = p E.P(+E) + qEP(-E)
Trong ®ã P(+E) vµ P (-E) ®- îc tÝnh theo çc s¬ ®å ®¬n gi¶n trªn h×nh 18c vµ 18d nh- sau:
P(+E) = P ( A// C )  ( B // D) ; P(-E) = P ( A  B) //(C  D) 
b) X¸c ®Þnh møc tin cËy tèi - u trªn c¬ së tÝnh to¸n KTÕ-KT (®èi víi çc hé tiªu thô nhãm 2).
§Ó t¨ng c- êng ®é tin cËy cung cÊp ®iÖn, ch¼ng h¹n Z
theo chØ tiªu gi¶m x¸c suÊt háng hãc Q cña hÖ thèng ng- êi ta
Z
cã thÓ dïng ph- ¬ng ph¸p dù phßng, nghÜa lµ song song víi
Z2
phÇn tö lµm viÖc cßn cã mét hoÆc mét sè phÇn tö dù phßng. Zmin
Møc ®é dù phßng cµng cao, x¸c suÊt háng hãc Q cµng thÊp
nh- ng chi phÝ ®Ó x©y dùng vµ b¶o qu¶n, vËn hµnh hÖ thèng Z1
Z 1 cµng cao (H×nh 19). MÆt kh¸c, khi gi¶m x¸c suÊt háng hãc 0 Qopt Q
Q, thiÖt h¹i do gi¸n ®o¹n cung cÊp ®iÖn Z 2 còng gi¶m theo. H 19: X¸c ®Þnh møc tin cËy tèi - u
Gi¸ trÞ trung b×nh cña thiÖt h¹i do gi¸n ®o¹n cung cÊp ®iÖn ®èi víi çc hé tiªu thô
thuéc nhãm 2 cã thÓ tÝnh theo biÓu thøc sau: Z2 = a.Ptb.T.Q (1-28); Trong ®ã:
• A: suÊt thiÖt h¹i g©y nªn bëi c¾t ®iÖn ®ét ngét do sù cè; ®/kWh;
• Ptb: CS trung b×nh cña PT trong suèt giai ®o¹n xem xÐt T, KW;
• T: Kho¶ng thêi gian xem xÐt, giê;
• Q: x¸c suÊt háng hãc lµm gi¸n ®o¹n cung cÊp ®iÖn. NÕu kho¶ng thêi gian xem xÐt dµi
nhiÒu n¨m (ch¼ng h¹n cho suèt vßng ®êi dù ¸n) th× çc chi phÝ Z1 vµ thiÖt h¹i Z2 sÏ ®- îc
quy ®æi (hiÖn t¹i ho¸) vÒ cïng mét mèc thêi gian tÝnh to¸n.
Chi phÝ tÝnh to¸n Z (H×nh 19) Z = Z1 + Z2 (1-29)
Møc tin cËy tèi - u Qopt ®- îc x¸c ®Þnh theo ®iÒu kiÖn Z  min.
III) Vai trß, nhiÖm vô, môc tiªu vµ hiÖu qu¶ cña QHN§:
3.1) Vai trß, nhiÖm vô QHN§
Trªn c¬ së nhu cÇu ®iÖn n¨ng víi ®å thÞ PT, ®Þnh h- íng ®· x¸c ®Þnh, QHHT§ ®- îc
tiÕn hµnh theo hai m¶ng lín: quy ho¹ch nguån ®iÖn vµ quy ho¹ch l-íi ®iÖn. Nh- ®· tr×nh bµy ë
trªn ta biÕt 3 trong sè 5 môc tiªu chÝnh cña ®Þnh h- íng ph¸t triÓn ®iÖn lùc lµ:
• X¸c ®Þnh tØ lÖ tèi - u gi÷a çc lo¹i nguån NL s¬ cÊp cho tõng giai ®o¹n trong t- ¬ng lai.
• X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng x©y dùng vµ ®iÒu kiÖn sö dông çc lo¹i NM§ kh¸c nhau trong
HT§, lËp c©n b»ng c«ng suÊt vµ ®iÖn n¨ng trong toµn quèc vµ tõng khu vùc.
• X©y dùng nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÌ ph¸t triÓn hÖ thèng l- íi ®iÖn truyÒn t¶i vµ ph©n
phèi, liªn kÕt hÖ thèng, t¶i ®iÖn ®i xa, kh¶ n¨ng trao ®æi ®iÖn n¨ng víi çc n- íc l¸ng
giÒng vµ gi÷a çc vïng kh¸c nhau, trong toµn quèc cho tõng thêi gian kh¸c nhau, tèc ®é
ph¸t triÓn cña l- íi ®iÖn ë tõng cÊp ®iÖn ¸p nh»m ®¶m b¶o sù hµi hoµ gi÷a nguån vµ l- íi,
sù c©n ®èi cña cÊu tróc ®iÖn.
§ã chÝnh lµ çc nhiÖm vô cña QHN§, qua ®ã cho thÊy vai trß cña QHN§ lµ mét phÇn
kh«ng thÓ thiÕu cña QHHT§ nãi chung, QHNL nãi riªng, gãp phÇn quan träng trong viÖc
thùc hiÖn ®Þnh h- íng ph¸t triÓn ®iÖn lùc. VÊn ®Ò thay thÕ lÉn nhau gi÷a çc nguån NL s¬ cÊp
®Ó t¹o nªn çc d¹ng NL cuèi cïng cÇn thiÕt, gi÷a çc d¹ng NL cuèi cïng nh»m cùc tiÓu ho¸
chi phÝ tÝnh to¸n lµ mét trong nh÷ng bµi to¸n tèi - u cÇn gi¶i quyÕt trong bµi to¸n QHNL nãi
chung vµ QHN§ nãi riªng.
Trong ®ã nhiÖm vô cña QHN§ lµ chän mét cÊu tróc tèi - u cña çc lo¹i NM§ trong hÖ
thèng nh»m tho¶ m·n ®Çy ®ñ nhu cÇu vÒ CS, ®iÖn n¨ng trong toµn bé thêi kú qui ho¹ch víi
chi phÝ nhá nhÊt, lµ mét bµi to¸n khã, phøc t¹p, dÝnh lÝu ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò KTÕ-KT-XH, mµ
tr- íc tiªn lµ hÖ thèng NL, nhiªn liÖu quèc gia.
Bªn c¹nh ®ã nhu cÇu, xu h- íng sö dông NL cña thÕ giíi vµ çc t¸c ®éng ®Õn m«i
tr- êng sinh th¸i kh«ng thÓ kh«ng xÐt ®Õn v× nã chÞu sù t¸c ®éng vµ bÞ ¶nh h- ëng rÊt nhiÒu
bëi viÖc lËp quy ho¹ch nguån.
Theo b¸o ®Çu t- n¨m 2001 viÕt "Ph¸t triÓn NL vÉn lµ bµi to¸n lín", trong ®ã cã nhËn
®Þnh t¹i héi nghÞ Bé tr- ëng NL ASEAN n¨m 2001, do chÞu nh÷ng t¸c ®éng kh¸ch quan nªn
thÕ giíi sÏ cã sù biÕn ®æi vÒ c¬ cÊu sö dông NL sau hai thËp kû tíi, v× vËy nhiÖm vô cña
QHN§ ngµy cµng trë nªn cÊp thiÕt.
3.2) Môc tiªu vµ hiÖu qu¶ cña QHN§
Tõ kÕt qu¶ CBNL, ta thÊy ®- îc nh÷ng dßng chuyÓn hãa NL mét çch tæng qu¸t nhÊt,
thÊy ®- îc kh¶ n¨ng ®¸p øng NCNL cña tõng ngµnh, tû träng NL cña ngµnh ®èi víi toµn hÖ
thèng cung øng hoÆc tû träng tiªu thô NL ë çc ngµnh, ®¸nh gi¸ ®- îc møc hao hôt NL t¹i
tõng kh©u chÕ biÕn, truyÒn t¶i, ph©n phèi. Tõ ®ã cã thÓ ®Þnh ra ®- îc nh÷ng chÝnh s¸ch, chiÕn
l- îc NL tèt nhÊt, trong ®ã cã chiÕn l- îc ph¸t triÓn nguån NL bÒn v÷ng, çc chÝnh s¸ch
qu¶n lý chèng l¹i sù tæn thÊt NL trong QTSX, truyÒn t¶i vµ ph©n phèi.
Mét néi dung lín trong QHPTNL vµ ®iÖn lùc lµ ph¶i dù b¸o ®- îc nhu cÇu cho giai
®o¹n ®Þnh x©y dùng vµ PTNL; kh¶ n¨ng ®¸p øng cã xÐt ®Õn çc yÕu tè rµng buéc vÒ vèn,
®iÒu kiÖn x· héi, ®iÒu kiÖn m«i tr- êng, thêi gian x©y dùng; sù ph©n bè nguån NL s¬ cÊp
trong c©n b»ng NL; X¸c ®Þnh ®- îc néi dung QHN§ nh- lo¹i NM§, vÞ trÝ, CS, thêi gian dù
kiÕn ®- a vµo vËn hµnh. VÒ l- íi ®iÖn lµ cÊp ®iÖn ¸p, sè §D, chiÒu dµi, ph- ¬ng thøc ®Êu nèi,
vËn hµnh. Qua ph©n tÝch ë trªn, môc tiªu vµ ®éng thêi còng lµ hiÖu qu¶ cña QHN§ ®- îc thÓ
hiÖn rÊt râ. Çc môc tiªu vµ hiÖu qu¶ ®ã lµ:
 Sù ph©n bè nguån NL s¬ cÊp trong CBNL, cã xÐt ®Õn çc yÕu tè rµng buéc vÒ vèn,
®iÒu kiÖn x· héi, ®iÒu kiÖn m«i tr- êng, thêi gian x©y dung.
 X¸c ®Þnh tØ lÖ tèi - u gi÷a çc lo¹i nguån NL s¬ cÊp, thay thÕ lÉn nhau gi÷a çc nguån
NL s¬ cÊp ®Ó t¹o nªn çc d¹ng NL cuèi cïng cÇn thiÕt, gi÷a çc d¹ng NL cuèi cïng
nh»m cùc tiÓu ho¸ chi phÝ.
 X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng x©y dùng vµ ®iÒu kiÖn sö dông çc lo¹i NM§ kh¸c nhau.
 Chän mét cÊu tróc tèi - u cña çc lo¹i NM§ trong hÖ thèng nh»m tho¶ m·n ®Çy ®ñ
nhu cÇu vÒ CS, ®iÖn n¨ng trong toµn bé thêi kú qui ho¹ch víi chi phÝ nhá nhÊt.
 X©y dùng nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn HT§, liªn kÕt hÖ thèng, kh¶ n¨ng
trao ®æi ®iÖn n¨ng víi çc n- íc l¸ng giÒng vµ gi÷a çc vïng kh¸c nhau, tèc ®é ph¸t triÓn
cña l- íi ®iÖn ë tõng cÊp ®iÖn ¸p nh»m ®¶m b¶o sù hµi hoµ gi÷a nguån vµ l- íi, sù c©n ®èi
cña cÊu tróc ®iÖn vµ gi¶m thiÓu sù n¨ng nÒ, khã kh¨n vÒ nhiÖm vô cho QHL§.
Çc môc tiªu trªn ®Òu ®- îc ®Æt ra nh»m ®¹t ®- îc môc ®Ých:
 Gãp phÇn thùc hiÖn ®Þnh h- íng ph¸t triÓn ®iÖn lùc.
 §¶m b¶o ®é tin cËy cung cÊp.
 §¶m b¶o ®é æn ®Þnh HT§.
 Gi¶m thiÓu çc t¸c ®éng ®Õn m«i tr- êng sinh th¸i.
IV) Vai trß çc nguån NL ®éc lËp - ph©n t¸n trong QHN§
4.1) Nhu cÇu NL thÕ giíi vµ xu h- íng sö dông:
ThÕ kû tr- íc, çc n- íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn tiªu thô hÇu nh- toµn bé phÇn NL
th- ¬ng m¹i thÕ giíi (NLTMTG). Trong thÕ kû tíi çc n- íc ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é t¨ng
tr- ëng KTÕ vµ NCNL cao h¬n nhiÒu so víi çc n- íc ph¸t triÓn sÏ chiÕm phÇn lín trong çn
c©n NLTG. Hµng n¨m nhu cÇu NLTG t¨ng 1,4%, çc n- íc ®ang ph¸t triÓn t¨ng 2,6%. Xu
h- íng chung ®- îc ®Æc tr- ng b»ng 1 sè h- íng chÝnh:
• T- nh©n ho¸ ho¹t ®éng NL
• T¨ng c- êng c¹nh tranh gi÷a çc tæ chøc, ç nh©n ho¹t ®éng trong cïng lÜnh vùc,
ngµnh vµ gi÷a çc ngµnh.
• Phi tËp trung trong QH vµ ®Çu t- ph¸t triÓn NL
Ngoµi ra cßn cã 1 sè çc yÕu tè ¶nh h- ëng ®Õn xu h- íng ph¸t triÓn NLTG:
• CNg tuorbin khÝ ®¹t thµnh tùu lín vÒ t¨ng CS ®¬n vÞ tæ m¸y (200-300MW) vÒ hiÖu
suÊt 35-38% cho chu tr×nh ®¬n vµ 52-58% cho chu tr×nh hçn hîp, vÒ gi¸ l¾p dÆt 200-500$
cho chu tr×nh ®¬n vµ 400-450$, thêi gian x©y dùng nhanh 1n¨m cho chu tr×nh ®¬n vµ 2,5
n¨m cho chu tr×nh hçn hîp. V× vËy nÕu cã khÝ hoÆc chuyªn chë dÔ dµng th× çc NM§
tuorbin khÝ chu tr×nh hçn hîp ngµy nay ®ang cÇn lÊn ¸t çc NMN§ ch¹y than, dÇu hoÆc
nguyªn tö.
• CNg chÕ t¹o còng ®¹t ®- îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ, hiÖu suÊt çc lo¹i tuorbin võa vµ
nhá ®- îc c¶i thiÖn lµm cho gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng kh«ng thua kÐm nhiÒu so víi çc tæ m¸y
cã c«ng suÊt (CS) lín, t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh cho çc chñ ®Çu t- võa vµ nhá vµ c¬ héi
®Ó x©y dùng (XD) nguån linh ho¹t h¬n, ®¸p øng kÞp thêi sù t¨ng tr- ëng cña nhu cÇu.
• Çc nguån NLM&TT còng ®- îc ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng thËp niªn cuèi thÕ kû
20 vµ ®· cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë nh÷ng vïng s©u, vïng xa vµ h¶i ®¶o. Gi¸ l¾p ®Æt cho
1®¬n vÞ CS cña nguån dïng NLM&TT kh«ng ngõng gi¶m nªn trong t- ¬ng lai çc nguån
nµy cã thÓ c¹nh tranh ngang víi c¶ ®iÖn n¨ng tõ l- íi tËp trung. Dù b¸o l¹c quan cho thÊy
®Õn gi÷a TK21 th× NLM&TT cã thÓ chiÕm ®Õn 30% CBNLTG.
Çc nguån NL ho¸ th¹ch nh- than, dÇu, khÝ vÉn cßn chiÕm tØ lÖ ®¸ng kÓ, 2/3 tæng s¶n
l- îng tiªu thô NL toµn cÇu. Than lµ nguån NL rÎ nhÊt nªn vÉn cßn ®- îc sö dông nhiÒu trong
t- ¬ng lai mÆc dï ®©y còng lµ lo¹i nhiªn liÖu bÈn nhÊt. DÇu cã - u ®iÓm lµ nhiÖt l- îng cao, dÔ
chuyªn chë, tr÷ l- îng kh¸ lín nªn cßn ®- îc sö dông trong thÕ kû tíi. KhÝ thiªn nhiªn lµ lo¹i
nhiªn liÖu ho¸ th¹ch s¹ch nhÊt vµ cã tr÷ l- îng t- ¬ng ®èi lín. ViÖc sö dông khÝ liªn quan ®Õn
kh¶ n¨ng vËn chuyÓn, ®Çu t- tèn kÐm cho hÖ thèng dÉn vµ ph©n phèi khÝ tuy nhiªn dïng cho
ph¸t ®iÖn gi¸ rÎ, hiÖu suÊt cao, Ýt « nhiÔm.
4.2) Çc t¸c ®éng ®Õn m«i tr- êng sinh th¸i:
T¸c ®éng ®Õn m«i tr- êng lµ viÖc kh«ng thÓ kh«ng xÐt ®Õn khi khai th¸c, sö dông vµ
vËn chuyÓn NL. ViÖc sö dông ngµy cµng t¨ng çc lo¹i NL kh¸c nhau trong mäi ho¹t ®éng
KT-XH cña loµi ng- êi ®· ¶nh h- ëng nghiªm träng ®Õn m«i tr- êng. Ngµy nay ë mäi n¬i trªn
thÕ giíi ng- êi ta ®Òu nãi ®Õn chiÕn l- îc ph¸t triÓn NL bÒn v÷ng trong QHNL, trong ®ã vÊn
®Ò m«i tr- êng, an ninh NL ®- îc xem lµ mét nh©n tè quan träng hµng ®Çu.
Trong qu¸ tr×nh sö dông NL g©y « nhiÔm m«i tr- êng vÒ nhiÒu mÆt nh- chÊt th¶i r¾n
d- íi d¹ng bôi (bôi Pb, C, Mg...), chÊt th¶i khÝ (CO2, CO, NO...), chÊt th¶i n- íc mµ çc hËu
qu¶ vµ di chøng cña chóng ®Ó l¹i t¸c ®éng lªn con ng- êi th× thËt lµ khñng khiÕp.
Ngoµi ra çc chÊt th¶i nµy cßn cã thÓ t¸c ®éng vµ g©y hËu qu¶ nghiªm träng vÒ mÆt
sinh th¸i nh- m- a axit, b¨ng tan, hiÖu øng lång kÝnh, El Nino, rß rØ khÝ, chÊt phãng x¹, biÕn
®æi gien, ¶nh h- ëng ®Õn ®Êt canh t¸c, c¶nh quan, tõ tr- êng...
4.2) Nguån ph©n t¸n, ®éc lËp trong QHN§ vµ ®Þnh h- íng ph¸t triÓn ®iÖn lùc:
Mét vÊn ®Ò quan träng cÇn gi¶i quyÕt trong QHHT§ lµ liªn kÕt çc l- íi ®iÖn vµ HT§.
ë mét møc ph¸t triÓn nµo ®ã cña nhu cÇu ®iÖn n¨ng viÖc liªn kÕt çc hé tiªu thô vµo mét
H§ hîp nhÊt cã thÓ ch- a cÇn thiÕt. Ch¼ng h¹n nh÷ng khu vùc cã nhu cÇu PT bÐ, n»m xa çc
hÖ thèng tËp trung cã thÓ viÖc cÊp ®iÖn tõ çc nguån ph©n t¸n cña ®Þa ph- ¬ng l¹i cã chØ tiªu
KTÕ-KT tèt h¬n lµ viÖc x©y dùng nh÷ng ®- êng d©y (§D) t¶i ®iÖn ®i xa ®Ó liªn kÕt víi l- íi
®iÖn quèc gia. Ranh giíi gi÷a HT§ quèc gia víi çc miÒn ®- îc cÊp ®iÖn ®éc lËp cã thÓ x¸c
®Þnh trªn c¬ së tÝnh to¸n "chi phÝ - hiÖu qu¶" cho tõng ph- ¬ng ¸n. Trªn h×nh 4 tr×nh bµy vÝ
dô vÒ ranh giíi so s¸nh t- ¬ng ®èi gi÷a çc ph- ¬ng ¸n cÊp ®iÖn tËp trung vµ ph©n t¸n trong
quan hÖ víi b¸n kÝnh cÊp ®iÖn vµ nhu cÇu PT. §Ó thùc hiÖn ph- ¬ng ¸n cÊp ®iÖn ph©n t¸n cã
thÓ sö dông ®iªzen, çc nguån NL t¹i chç nh- thuû ®iÖn nhá (T§N), ®éng c¬ giã, pin mÆt
trêi, NM§ ch¹y b»ng chÊt th¶i cña SX n«ng nghiÖp, liªn kÕt l- íi khu vùc, mua ®iÖn n- íc
kh¸c... Thùc tÕ ®· chøng minh khi sö dông çc N§ ph©n t¸n, chi phÝ ®Ó ph¸t triÓn l- íi ®iÖn
th- êng thÊp h¬n lµ x©y dùng l- íi ®iÖn ®Ó kÕt nèi víi l- íi tËp trung.
QHHT§ c¨n cø vµo nhu cÇu ®iÖn n¨ng vµ nhu cÇu chuyÓn ®æi çc d¹ng NL kh¸c sang
dïng ®iÖn n¨ng vµ ng- îc l¹i trong QHNL ®Ó lµm c¨n cø. Dùa trªn c¬ së ®ã lËp tiÕp QHN§
vµ QHL§. Nh- trªn ®· ph©n tÝch (vai trß, vÞ trÝ, nhiÖm vô QHNL, QHHT§, QHN§..), N§ ph©n t¸n
lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña ®Þnh h- íng ph¸ triÓn ®iÖn lùc vµ
gãp phÇn gi¶i bµi to¸n tèi - u vÒ QHN§, vÒ c¬ cÊu N§, thóc ®Èy QHN§ ®i ®óng môc tiªu vµ
®¹t hiÖu qu¶, gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho viÖc QHL§. Bªn c¹nh ®ã N§ ph©n t¸n cßn lµm gi¶m
çc t¸c ®éng ®Õn m«i tr- êng, sinh th¸i, n©ng cao æn ®Þnh, ®é tin cËy, ®¶m b¶o cho chØ tiªu
KTÕ-XH, chiÕn l- îc ph¸t triÓn nguån NL bÒn v÷ng, vµ quan träng h¬n c¶ lµ ®¶m b¶o vÊn ®Ò
an ninh NL vµ m«i tr- êng.
TiÒm n¨ng çc nguån ph©n t¸n ë ViÖt Nam kh¸ ®a d¹ng vµ phong phó, tuy nhiªn ch- a
®- îc kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ. Çc nguån NL ph©n t¸n cã thÓ ¸p dông ®- îc gåm cã thuû
®iÖn nhá vµ cùc nhá, thuû ®iÖn tÝch n¨ng, Diesel, tuorbin khÝ, ®Þa nhiÖt, NL giã, NL mÆt trêi,
NL thuû triÒu, Biogas, trao ®æi NL víi çc n-íc l¸ng giÒng, trong khu vùc, h×nh thµnh thÞ
tr- êng ®iÖn TiÒm n¨ng NLM&TT cho ph¸t ®iÖn ë ViÖt Nam ®· ®- îc thõa nhËn mÆc dï
ch- a ®- îc khai th¸c nhiÒu. Çc c«ng nghÖ cã tiÒm n¨ng nhÊt bao gåm:
• Çc hÖ thèng thñy ®iÖn nhá, ®iÖn sinh khèi vµ ®iÖn sinh khèi nèi l- íi.
• Thñy ®iÖn nhá cho çc hÖ thèng x· ®éc lËp, çc hÖ thèng riªng rÏ hoÆc kÕt hîp víi
§iªzen, hoÆc cã sù kÕt hîp víi çc lo¹i nguån ph©n t¸n kh¸c nhau.
• Çc hÖ thèng ®iÖn MÆt trêi hé gia ®×nh, cho çc hÖ thèng x·, th«n, cã sù kÕt hîp víi
çc lo¹i nguån ph©n t¸n kh¸c nhau.
• Çc hÖ thèng thñy ®iÖn cùc nhá hé gia ®×nh.
• Çc hÖ thèng NL giã
• Çc hÖ thèng sö dông NL ®Þa nhiÖt
• Çc hÖ thèng Biogas
• Trao ®æi, mua b¸n ®iÖn víi çc n- íc l¸ng giÒng.
TiÒm n¨ng vÒ trao ®æi ®iÖn víi çc n- íc l¸ng giÒng còng rÊt lín vµ ®©y lµ mét xu thÕ
tÊt yÕu trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ tham gia thÞ tr- êng ®iÖn cña ngµnh ®iÖn. §Ó cã
thÓ ph©n tÝch kü h¬n vµ nh©n ®Þnh chÝnh x¸c h¬n vÒ ph- ¬ng thøc ho¹t ®éng çc nguån ph©n
t¸n, tiÒm n¨ng khai th¸c vµ øng dông, néi dung phÇn nµy xin ®- îc tr×nh bµy trong çc
ch- ¬ng d- íi ®©y.
4.3) Lý do ph¸t triÓn çc lo¹i nguån ph©n t¸n d¹ng NLM&TT:
“NÕu sö dông kh«ng hiÖu qu¶ çc d¹ng NL truyÒn thèng và kh«ng ph¸t hiÖn thªm
çc tr÷ l- îng míi, nÕu kh«ng nhanh chãng ph¸t triÓn çc d¹ng NL thay thÕ, loà i ng- êi sÏ
l©m và o cuéc khñng ho¶ng NL cã tÝnh tà n ph¸ ë gi÷a cuèi thÕ kû nà y 20502060”. §ã là
lêi c¶nh b¸o mà çc nhà KTÕ NL thÕ giíi ®· ®- a ra. Bëi vËy, thÕ giíi ®ang cè g¾ng h- íng
®Õn mét liªn minh toà n cÇu míi, nh»m gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò chÝnh: M«i tr-êng và ph¸t
triÓn. Çc quèc gia trªn thÕ giíi ®ang cïng nhau tham dù mét “cuéc ®ua” nh»m nghiªn cøu,
ph¸t triÓn çc d¹ng NLM&TT ®Ó thay thÕ cho nh÷ng d¹ng NL truyÒn thèng ngà y cà ng c¹n
kiÖt và trë nªn ®¾t ®á, võa g©y « nhiÔm m«i tr- êng.       

Chính vì lẽ đó mà gần đây, các nước phát triển đang trong xu thế giảm dần tỷ lệ sử dụng xăng dầu
cho các loại động cơ đốt trong. Thay vào đó, các nước nói trên đang phấn đấu tăng tỷ lệ cồn được chiết xuất
từ thực vật để giảm thiểu nhập khẩu xăng dầu. Ngay như chính phủ Mỹ, một mặt nắm chặt quyền kiểm soát
các khu vực có nguồn dầu mỏ lớn như Trung Đông, và các “điểm nóng” chiến lược trong mạng lưới vận
chuyển dầu mỏ trên thế giới, mặt khác, họ tập trung phát triển các dạng NLM&TT như nhiên liệu sinh học...
Tổng thống Mỹ G.Bush tại Hội nghị khẩn cấp bàn về an ninh NL đã nói: “Chúng ta phải sử dụng CNg KT
để phát triển nguồn NLM&TT…”. Những nghiên cứu tận dụng các chất phế thải, thậm chí cả hoa quả để tái
tạo các loại NL sạch, đang trở nên phổ biến trên phạm vi toàn cầu. Những nước đã thành công trong việc
nghiên cứu và ứng dụng các dạng NLM&TT phải kể đến Brazin, Mỹ, Canada, Mexico, Đức, Anh, Pháp,
Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản… Năm 2000, Đức còn có cả một đạo luật về NLM&TT. Có thể thấy,
CHLB Đức là một trong những nước luôn tiên phong trong việc đưa ra các chủ trương khuyến khích đối với
vấn đề này. Những biện pháp khuyến khích sẽ được áp dụng đối với cả các nguồn NL sạch khác như: NL gió,
biển, các NMTĐ lớn. Với các chủ trương được hậu thuẫn về mặt chính trị chỉ trong vòng một thập niên, NL
gió đã trở thành nguồn cung cấp điện hiệu quả. Lĩnh vực NL xanh còn tạo được việc làm cho hơn 135.000
nghìn người lao động, đồng thời kinh nghiệm của Đức cho thấy: Sự phát triển rộng rãi chưa từng thấy của
NLM&TT không phải là kết quả của sự bao cấp của Nhà nước, mà nguồn kinh phí cung cấp cho quá trình
sản xuất điện với giá thành cao hơn trước chính là kết quả phân bổ các khoản đóng góp cho tất cả những
người tiêu thụ điện. Tuy những dạng NL sản xuất từ gió, nước, sinh khối thực vật Biogass và ánh sáng mặt
trời, trên thực tế “nguyên liệu thô” thường là có sẵn và thường là miễn phí với khối lượng vô hạn, nhưng kinh
phí đầu tư để khai thác sử dụng những nguyên liệu đó trong điều kiện hiện nay lại rất cao, cao hơn cả là chi
phí trả cho hoạt động sản xuất điện từ ánh sáng mặt trời, vì đây là một hoạt động rất tốn kém. Chính phủ Đức
còn hỗ trợ thêm cho quá trình xâm nhập thị trường của quang điện bằng cách, chấp thuận những khoản vay
không lãi hoặc với lãi suất thấp. Chính những nguyên tắc này đã có một tác động không nhỏ đối với số tiền
mà từng người sử dụng điện phải trả. Thủ tướng Đức, ông Gerhard Schroder đã tuyên bố trong hội nghị
Bonn “Trong tương lai, hiệu quả của nguồn NL sẽ trở thành những thương hiệu của các nền KTế thị
trường thành công một cách bền vững trên toàn cầu. Bất cứ quốc gia nào không đặt nền móng từ bây giờ
cho sự phát triển bền vững sẽ trở nên lạc hậu trong cuộc cạnh tranh quốc tế. Chúng ta đã bước vào một
thời kỳ phát triển có khả năng đảm bảo tính hiệu quả nguồn NL dài hạn“.
4.3.1) T×nh h×nh øng dông NLM&TT ë ch©u ¸ vµ trªn TG.
Các quốc gia châu Á, kể cả nước giàu và nghèo đều đang phải phụ thuộc (nhiều hoặc
ít) vào nguồn dầu mỏ, khí đốt và than nhập khẩu. Phải chịu những tác động tiêu cực mỗi khi
giá dầu thô trên thị trường thế giới tăng. Đây là khu vực đông dân (chiếm hơn 50% dân số
thế giới), nhu cầu về NL đã liên tục tăng trong nhiều năm qua, và sẽ còn tăng cao. Cơ quan
NL quốc tế (IEA) dự báo: Từ nay tới năm 2030, các nước châu Á cần phải đầu tư hàng
nghìn tỉ USD vào ngành NL, đặc biệt là Trung Quốc và n Độ. Phần lớn số tiền này sẽ được
sử dụng để xây dựng các NMĐ, nhằm tăng số dân sử dụng điện lưới quốc gia. Đó, quả là
một gánh nặng. Theo các nhà phân tích, đứng trước tình hình này, việc phát triển các dự án
khai thác các nguồn NLM&TT có thể đáp ứng được một phần quan trọng nhu cầu NL nói
trên, và có ý nghĩa sống còn đối với các nền KTế châu Á.
Tại Nhật Bản, một trong những nước nhập khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giới, chính phủ đã và đang hộ
trợ các nhà chế tạo ôtô đầu tư nghiên cứu và sản xuất các loại ôtô chạy bằng nhiên liệu hydro. Thủ tướng n
Độ cũng đã kêu gọi các quan chức và giới khoa học đẩy mạnh phát triển sử dựng nguồn NLM&TT. Để giúp
giảm lượng dầu mỏ tiêu thụ, ở quốc gia này đã áp dụng (trên một số phương tiện giao thông) giải pháp trộn
xăng với ethanol, và tiến hành thử nghiệm sử dụng hỗn hợp dầu diesel sinh học được chiết xuất từ thực vật
với điesel dầu mỏ. Theo ước tính của Bộ NL n Độ, nuớc này có khả năng sản xuất khoảng
80.000MW điện từ các nguồn NLM&TT. Nhưng hiện tại chưa khai thác được nhiều, và 50%
trong số này là khai thác NL gió. Pakixtan và BănglaĐét cũng đang quan tâm đến NL gió và
hy vọng thúc đẩy sử dụng rộng rãi nguồn NL này tại những làng quê xa xôi hẻo lánh mà
điện lưới quốc gia không tới đuợc. Đặc biệt, tại Trung Quốc, nước đang có mức tiêu thụ dầu
mỏ lớn thứ hai thế giới (sau Mỹ) đã có nhiều kế hoạch lớn nhằm thúc đẩy việc phát triển sử
dụng NL gió (dự kiến sẽ đưa từ 570MW hiện nay lên 20.000MW vào năm2020 và
50.000MW vào năm2030), sử dụng nhiên liệu sinh học (như rơm rạ, cặn đường, rác nông
nghiệp...) nhiều hơn để chạy MFĐ. Người ta ước tính, riêng nguồn NL rẻ tiền có sẵn ở nông thôn đã có
thể giúp quốc gia này tiết kiệm được khoảng 28triệu tấn than mỗi năm.
Được biết, từ tháng 7-2004 vừa qua, ở Philippin đã bắt đầu sử dụng nhiên liệu pha
trộn 1% methyl-ester chiết xuất từ dừa. Philippin hiện là nước sản xuất điện địa nhiệt lớn thứ
hai thế giới và đang có chủ trương đầu tư thêm nữa vào lĩnh vực này. Đồng thời, trong năm
tới sẽ triển khai một dự án điện sử dụng phụ phẩm của ngành mía đường đầu tiên. Inđônêxia
cũng hướng tới mục tiêu khai thác mạnh nguồn điện địa nhiệt, nâng tỷ trọng nguồn NL này
nhằm đáp ứng nhu cầu điện năng đang tăng cao (khoảng10% /năm).
Bộ Thương mại và Công nghiệp Anh vừa xuất bản cuốn "Sách trắng về NL" của Chính phủ, trong đó
yêu cầu đến năm 2050, phải giảm 60% lưọng khí CO2 phát thải so với mức năm 1990. Cuốn sách này
cho biết, Chính phủ không có kế hoạch xây dựng các NMĐHN mới và cam kết dành
350triệu euro để phát triển điện năng từ NL gió, mặt trời và sóng biển.
Các nhà môi trường hoan nghênh cam kết của Chính phủ về việc giảm thích đáng lượng CO2 phát
thải bằng cách tăng cường sử dụng NL mặt trời. Tuy nhiên, theo họ, văn kiện này vẫn còn những khiếm
khuyết là không đưa ra được các mục tiêu phấn đấu cụ thể đối với các nguồn NLM&TT và cũng không tuyên
bố loại bỏ vĩnh viễn phương án xây dựng thêm các NMĐHN. Bà Marie Worthington, thành viên của tổ chức
“Những người bạn của trái đất”, nói: “Cuốn sách trắng này là một cột mốc quan trọng cho thấy, nước Anh
đang vươn tới một nền KTế bền vững hơn, sử dụng ít cácbon hơn”. Tuy nhiên, Chính phủ cần đưa ra những
cam kết mạnh mẽ hơn nữa. Trước đây, Chính phủ Anh đã từng cam kết tới năm 2020, nguồn NLM&TT đặt
ra phải tăng gấp đôi, nhưng trong cuốn sách chỉ nêu ra là cố gắng đạt tới “một mục tiêu mong muốn”. Bà nói:
“Bây giờ là lúc Chính phủ cần đề ra các chính sách, huy động các nguồn lực và cam kết rõ ràng để bảo đảm
thực hiện được tầm nhìn đó”.
Hiện Chính phủ Anh chưa có kế hoạch xây dựng thêm các NMĐHN. Cả nước Anh
hiện có 16NMĐHN đang hoạt động, sản xuất được 1/4tổng NL của đất nước. Số NM này sẽ
hết hạn hoạt động vào năm 2030. Mặc dù triển vọng của ngành NL hạt nhân sẽ được xem
xét vào năm 2005, nhưng Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Anh nói rằng, nước Anh
tuyệt đối không loại bỏ vĩnh viễn phương án sử dụng điện hạt nhân. Một số nhà hoạt động
môi trường lưu ý rằng, kinh phí phân bổ để phát triển các nguồn NLM&TT chỉ chiếm
khoảng một nửa con số 650 triệu EUR hiện nay mà Chính phủ đang trợ cấp cho ngành NL
hạt nhân. Một chuyên gia ở Trường đại học East Anglia nhận định rằng, cuốn "Sách trắng" là một bước tiến
quan trọng, tạo cơ hội để đẩy mạnh các CNg mới, ví dụ như nhiên liệu hyđro...
Từ giữa năm 2003, Chính phủ Anh đã công bố kế hoạch tăng cường sản xuất điện
năng bằng sức gió, bằng cách xây dựng 3khu sản xuất điện gió ở thềm lục địa. Đây là một kế
hoạch có tham vọng lớn, được các nhà hoạt động môi trường coi là một sự cam kết mang
tính lịch sử trong việc vươn tới tận dụng các nguồn NL thân thiện với môi trường. Bộ trưởng
Thương mại và Công nghiệp Anh cho biết, theo kế hoạch đó, lượng điện năng sản xuất sẽ đủ
cung cấp cho hơn 3,5 triệu gia đình. Những khu sản xuất điện sẽ có trên 300 tuabin lớn hoạt
động, được phân bố cách xa bờ biển 7km để tránh làm khuất tầm nhìn.
Ngoài ra, Chính phủ Anh cũng sẽ xem xét để khắc phục một số yếu tố khác về môi trường. Kế hoạch
này có thể được Tổ chức Hòa bình xanh ủng hộ hoàn toàn, mặc dù 30năm nay, Tổ chức này đã chống lại tình
trạng làm ô nhiễm biển.
4.3.2) Nguy c¬ tiÒm Èn cña an ninh n¨ng l- îng:
Theo Bộ trưởng Bộ CN Hoàng Trung Hải, phải mất khoảng 30năm nữa Việt Nam
mới có thể hình thành một thị trường điện thực sự và còn rất nhiều thách thức trước mắt
phải vượt qua. Một trong những thách thức đó chính là tính ổn định và bền vững của các
nguồn NL.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Mai Ái Trực "Thế giới đã trải qua rất
nhiều cuộc chiến tranh chỉ để tranh giành các nguồn nhiên liệu tự nhiên. Đã đến lúc các
nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam, cần phải chú trọng tìm kiếm nguồn NLM&TT vì
một nền kinh tế phát triển bền vững và vì an ninh cho toàn cầu". (Trao đổi với PV Báo Lao Động
tại Hội nghị NLTT tại Bonn (Đức) ngày 3.6).
Sự nóng lên của trái đất, tình trạng ô nhiễm, việc chặt phá rừng... được coi là những
nguyên nhân gây nên sự thay đổi bất thường về khí hậu trong thời gian gần đây. Điều này
chắc chắn sẽ tác động không nhỏ đến lưu lượng nước ở các sông, hồ đồng nghĩa với việc
nguồn thủy năng sẽ có thể không ổn định và đúng như trong dự báo. Trong một vài năm gần
đây, nhiều NMTĐ lớn đã phải hoạt động cầm chừng trong mùa khô, do lượng nước trong hồ
đã hạ xuống gần hoặc dưới mức chết, là một minh chứng cho hiện tượng này.
Trong thời gian tới, tình hình còn có thể nghiêm trọng hơn do để giải quyết vấn đề
môi trường cần có thời gian, tiền bạc, CNg và nhất là một giải pháp đồng bộ với sự hợp tác,
nỗ lực không chỉ một quốc gia. Chính vì thế, cho dù "trong khoảng 20 năm tới sẽ xây dựng
hầu hết các NMTĐ tại những nơi có khả năng xây dựng" như đã đề cập trong "Chiến lược
phát triển ngành điện Việt Nam giai đoạn 2004-2010, định hướng đến 2020" vừa được
Chính phủ phê duyệt, thì mục tiêu đạt tổng công suất các NMTĐ khoảng 13.00015.000
MW có thể vẫn nằm ngoài tầm với".
Than và khí hiện đang chiếm hơn một nửa nguồn cung cấp điện. Tuy nhiên, đây cũng
không phải là nguồn tài nguyên ổn định và vô tận. Nguồn khí từ Nam Côn Sơn, hiện đang là
nguồn cung cấp chính cho tổ hợp nhà máy điện Phú Mỹ và cụm khí-điện-đạm Cà Mau trong
tương lai, cũng chỉ khai thác được trong gần 20 năm nữa. Các mỏ khí khác mới được phát
hiện ở Bạch Hổ và khu vực Tây Nam hiện mới đang ở trong giai đoạn chuẩn bị đưa vào khai
thác. Chính vì lý do đó mà con số dự báo đưa ra trong Chiến lược phát triển ngành điện "sẽ
xây dựng thêm từ 3.500MW đến 7.000MW trong giai đoạn 2011-2020 phụ thuộc vào nguồn
khí phát hiện được".
Theo các số liệu thăm dò, trữ lượng than của Việt Nam hiện có khoảng trên 2tỷ tấn
than Anthracite, có thể đủ để khai thác hàng trăm năm nữa. Tuy nhiên, chi phí đầu vào hiện
ngày càng tăng cao do phải khai thác xuống sâu, chưa kể đến cái giá phải trả cho việc tàn
phá môi trường. Dù chúng ta có nỗ lực đến đâu thì cũng chỉ có thể giảm thiểu ảnh hưởng của
nó chứ không thể giải quyết trọn vẹn được bài toán bảo vệ môi trường.
Ngành điện cũng đã có kế hoạch xây dựng NMĐNT, hiện đang gây nhiều tranh cãi,
và nhập khẩu điện. Tuy nhiên, các biện pháp này cũng chưa thể giải quyết dứt điểm được
vấn đề thiếu điện trong tương lai.
4.3.2) TiÒm n¨ng, t×nh h×nh øng dông NLM&TT ë ViÖt Nam
Theo báo cáo của Viện Chiến lược Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Viện Năng lượng Việt
Nam, Tổng công ty Than Việt Nam, Petro Việt Nam, hơn 10 năm qua ở nước ta, việc khai
thác NL sơ cấp (than dầu khí, thuỷ năng) tăng trung bình 16,4%/năm. Sử dụng NL sơ cấp
tăng bình quân trên 10%/năm. Tốc độ tăng trưởng NL cuối cùng tăng 11%/năm, cao hơn
tăng trưởng KTế 1,46%. Dự báo trong những năm tới, trung bình mỗi năm, lượng khai thác
than là 25triệu tấn, dầu thô 20triệu tấn, khí 1820tỉ m3. Như vậy, nếu có khai thác một
cách KTế, thì dầu khí cũng chỉ đủ dùng trong vòng 3040năm, than còn có khả năng sử
dụng trong vòng hơn 60 năm, sau đó sẽ cạn dần, khai thác không KTế và giá thành cao.
Nếu không có chính sách phát triển, sử dụng các dạng NLM&TT thì Việt Nam sẽ phải phụ thuộc
hoàn toàn nguồn NL từ bên ngoài. Một ví dụ cho thấy sự phụ thuộc này, TP.HCM tiêu thụ hơn 1/3NL của
cả nước; mức tiêu thụ NL đang tăng trưởng nhanh hơn tăng trưởng GDP gấp 1,4 lần. Điều này nói lên thực
trạng mức độ phụ thuộc lớn của KTế thành phố vào các nguồn NL truyền thống.
Mặc dù NLM&TT ở Việt Nam thực sự có tiềm năng, nhưng trên thực tế, sự phát
triển của nó vẫn còn mang tính tự phát, thiếu một QH tổng thể. Còn trong Chiến lược
phát triển ngành điện, NLM&TT cũng chưa có vị trí tương xứng với tiềm năng của nó.
Xin được liệt kê sơ bộ một số nguồn NLTT hiện có tại Việt Nam như sau:
TĐN là dạng TTĐ có công suất từ 200W đến 10MW. Với một hệ thống sông suối
nhỏ dày đặc, Việt Nam thực sự rất có tiềm năng về dạng NL này. Hiện nay đã có khoảng
120.000trạm TĐN, chủ yếu do tư nhân đầu tư, với tổng công suất ước tính khoảng 20MW,
cung cấp 65120triệu kWh điện hàng năm cho hơn 130.000 hộ gia đình ở các khu vực miền
núi và vùng cao tại Việt Nam.
Việt Nam hiện có khoảng 200 nguồn nước nóng tập trung chủ yếu ở khu vực cao
nguyên miền trung, bờ biển miền trung và vùng núi từ Quảng Bình tới Khánh Hòa. Với
nhiệt độ từ 40150oC, các nguồn nước nóng này được coi là có đủ điều kiện để xây dựng các
MFĐ từ nguồn địa nhiệt.
Xay xát lúa gạo và ngành mía đường cũng có nhiều tiềm để sản xuất điện. Theo ước
tính, hiện nay cả nước có hơn 100.000nhà máy xay xát lúa gạo tập trung chủ yếu ở khu vực
đồng bằng sông Cửu Long, nơi có khoảng 50nhà máy xay xát với công suất hơn 5tấn/giờ.
Mỗi nhà máy này có thể cung cấp vỏ trấu cho một MFĐ công suất từ 500kW trở lên và tổng
công suất của các NMĐ chạy bằng vỏ trấu có thể đạt tới 70MW. Cũng theo những số liệu
khảo sát ban đầu, số lượng bã mía do các nhà máy đường thải ra hiện nay có thể đủ để cung
cấp cho các MFĐ với tổng công suất khoảng 250MW.
Khí sinh học (Biogas) cũng có tiềm năng rất lớn ở khu vực châu thổ sông Hồng và
sông Cửu Long. Hiện nay đã có một số hộ gia đình ở khu vực này sử dụng Biogas để nấu
nướng, thắp sáng và chạy các động cơ công suất nhỏ.
Việt Nam có nguồn NL mặt trời khá dồi dào, đặc biệt ở khu vực phía nam. Mức độ
bức xạ nhiệt ở khu vực này dao động từ khoảng 34,5kWh/m2/ngày vào mùa đông, tới
4,56,5 kWh/m2/ngày vào mùa hè. NL mặt trời được coi là có tiềm năng lớn trong việc cug
cấp điện cho những khu vực vùng sâu, vùng xa, nơi chưa có lưới điện quốc gia.
Theo con số thống kê chưa đầy đủ hiện có khoảng 3.000 hệ thống pin mặt trời, với
công suất từ 500Wp đến 1.500Wp (Wp-số Wát tối đa mà một đơn vị pin mặt trời hấp thụ
được vào thời điểm buổi trưa của ngày nắng) đã được lắp đặt tại các bệnh viện, trường học,
các MFĐ phục vụ cho đường dây cáp quang và các hộ gia đình. Phần lớn các MFĐ này nằm
trong các dự án do các tổ chức quốc tế hỗ trợ (SELF, Quỹ Rockeffeler, tổ chức CASE của
Australia, bang North Rhine Westphalia của Đức...).
Theo các số liệu khảo sát ban đầu, tiềm năng của NL gió đo được tại các khu vực
khác nhau của Việt Nam như sau: tại hải đảo là 8601.410kWh/m 2/năm; khu vực duyên hải
(Kỳ Anh, Cửa Tùng, Bình Định, Tuy Hòa, Cam Ranh, Vũng Tàu): 8001.000kWh/m2/năm;
một số khu vực trong nội địa: 500800kWh/m2/năm. Vừa qua đã có một MFĐ bằng NL gió
được xây dựng ở đảo Bạch Long Vĩ (từ nguồn ODA của Tây Ban Nha). Tại Bình Định hiện
cũng đang tiến hành xây dựng một NMĐ chạy bằng sức gió. Dự kiến giai đoạn đầu của dự
án sẽ hoàn thành vào cuối năm nay với công suất 15MW. Giai đoạn hai của dự án sẽ nâng
công suất lên 35MW và giai đoạn ba là 50MW. Đây được coi là dự án về điện chạy bằng sức
gió lớn nhất tại Việt Nam hiện nay.
Theo dự báo, thì đến năm 2050, tổng sản lượng điện gió toàn cầu sẽ tương đương với
TĐ và hiện nay Cộng đồng châu Âu cũng đã có kế hoạch nâng cao tỷ lệ NLTT lên 22% vào
năm 2010. Trung Quốc hiện chiếm 50% tổng sản lượng TĐN của thế giới.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Mai Ái Trực, tiềm năng lớn, nhưng
cho tới nay việc khai thác các nguồn NLM&TT tại Việt Nam vẫn chỉ ở mức "sơ khai",
chưa gắn với thực tiễn: Nguyên nhân thì nhiều, nhưng có thể nói Việt Nam cho tới nay
chưa có một khung chính sách, sách lược cấp Chính phủ và một cơ chế tài chính hợp lý cho
phát triển NLTT. Cũng như nhiều nước đang phát triển trên thế giới, Chính phủ Việt Nam
đang chú trọng và dồn nỗ lực cho các dự án xoá đói, giảm nghèo, chứ chưa quan tâm, đầu tư
đúng mức cho lĩnh vực NLTT. Hầu hết các dự án khai thác NL sạch mới tại Việt Nam cho
tới nay vẫn chỉ là ở mức tự phát, giao về cho các địa phương tự hành động. Thêm vào đó,
Việt Nam hầu như không có kinh nghiệm về KT, CNg trong lĩnh vực này, tất cả đều trông
chờ vào sự giúp đỡ hoặc phải mua của nước ngoài với kinh phí rất cao. ớc tính, mới có
khoảng hơn 100.000 hộ gia đình tại Việt Nam sử dụng NLTT, trong đó chủ yếu là các hộ gia
đình tại miền núi và những khu vực nông thôn hẻo lánh.
Cũng theo Bộ trưởng Bộ TN&MT, một nước dù giàu có đến thế nào về tài nguyên,
thì cũng đến lúc phải cạn kiệt. Như Thủ tướng Đức Gerhard Schroeder phát biểu. Thúc đẩy
việc sử dụng NLTT không còn dừng ở vấn đề KTế và phát triển bền vững, mà nó còn là vấn
đề an ninh cho toàn cầu. Vì vậy, đã đến lúc Việt Nam cũng như các nước trên thế giới cần
chú trọng đến việc đầu tư, khai thác các nguồn NL sạch.
Theo dự thảo "Chính sách NL quốc gia" do Bộ CN vừa hoàn thành để trình Chính
phủ phê duyệt, tỷ trọng NL tiêu thụ của ngành CN sẽ tăng 24% vào năm 2020 và 42% vào
năm 2050, trong đó điện sẽ tăng từ 21% năm 2003 lên 34% vào năm 2020, than giảm từ
51% xuống còn 26% và khí đốt sẽ chiếm khoảng 10% trong giai đoạn 2010- 2020.
Từ các số liệu trên, dễ dàng nhận thấy rằng NL của ta hiện đang dựa vào ba nguồn
cung cấp chính là điện, than và dầu khí. Còn trong lĩnh vực sản xuất điện, hiện cũng đang
hình thành thế chân vạc với ba nguồn chính là TĐ (chiếm 41%), NĐ khí (gần 40%) và NĐ
than (chiếm khoảng 17-18%). Các nguồn NL khác, trong đó có cả NLM&TT, chiếm một tỷ
trọng không đáng kể, hay nói theo cách khác thì chỉ là một "chấm nhỏ" trong bức tranh toàn
cảnh NL Việt Nam.  Việt Nam, đã có nhiều trạm điện mặt trời được xây dựng ở các vùng
núi và hải đảo. Gần đây nhất là các dự án điện gió xây dựng trên các đảo vùng biển Đông
Bắc. Ngoài ra có khá nhiều dự án sử dụng NLM&TT trên khắp cả nước nhưng chỉ mang tính
chất nhỏ lẻ, thử nghiệm không đáng kể. Tuy nhiên, so với tiềm năng hoặc so với các nước
trong khu vực, thì đó mới chỉ là những con số nhỏ.
Đây là vấn đề lớn, đòi hỏi phải tổng hợp khả năng chuyên môn cao của các ngành,
các cấp và khả năng thu hút nhiều nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước. Chính vì vậy, vấn
đề phát triển NLM&TT ở nước ta đang rất cần có hành lang pháp lý, để tạo sự thống nhất,
tập trung sức mạnh toàn dân, nhằm khai thác có hiệu quả tiềm năng sẵn có từ thiên nhiên.
Hơn nữa, để tránh bị tụt hậu với xu thế phát triển chung trên toàn thế giới. Đây cũng là
hướng phát triển NĐ rất phù hợp với các vùng sâu, vùng xa nông thôn Việt Nam nhằm đẩy
mạnh điện khí hoá nông thôn.
----------۞----------
Ch- ¬ng 2 - Tæng quan vÒ HT§ quèc gia
I) §iÖn lùc Viªt Nam

1.1) Çc giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®iÖn lùc ViÖt nam
Ngµnh CN §iÖn lùc ViÖt Nam ®- îc thµnh lËp tõ 15/8/1954. Víi c¬ së ban ®Çu lµ çc
c«ng tr×nh ®iÖn nhá do Ph¸p ®Ó l¹i. Cã çc NM nh- Bê Hå, Yªn Phô, Cöa CÊm, Th- îng Lý,
Vinh,... cung cÊp ®iÖn qua çc L§ nhá víi cÊp ®iÖn ¸p d- íi 35KV, ®¸p øng nhu cÇu h¹n chÕ
cho çc khu vùc xung quanh (chñ yÕu lµ cho çc c«ng së, NM). Tæng CS çc NM§ vµ TBA
lóc bÊy giê lµ 100MW vµ s¶n l- îng ®iÖn n¨ng hµng n¨m lµ 180triÖu KWh. Víi tiÒm n¨ng
lín çc nguån NL: hÖ thèng s«ng ngßi ch»ng chÞt vµ ®Þa h×nh dèc cã thÓ ph¸t triÓn T§; çc
má than, dÇu, khÝ víi tr÷ l- îng lín cho N§ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t- cho mét ngµnh CN
then chèt, céng thªm vµo ®ã lµ sù cÇn cï s¸ng t¹o lao ®éng cña ®éi ngò çn bé c«ng nh©n,
§iÖn lùc ViÖt Nam ®· tiÕn b- íc v÷ng ch¾c cïng víi sù ®i lªn cña nÒn KTÕ ®Êt n- íc.
1.1.1) Giai ®o¹n 1954-1975:
§Êt n- íc bÞ chia c¾t thµnh hai miÒn Nam, B¾c. MiÒn Nam bÞ Mü-Ngôy chiÕm ®ãng, miÒn B¾c võa
chi viÖn cho miÒn Nam võa x©y dùng XHCN. Bé §iÖn lùc thµnh lËp lµ tiÒn th©n cña Tæng C«ng ty §iÖn lùc
ViÖt Nam (EVN) ngµy nay. NhiÖm vô ban ®Çu lµ huy ®éng nhanh chãng çc N§ ®Ó ph¸t triÓn KTÕ. Çc NM
®- îc ®¹i tu, söa ch÷a vµ cã çc NM míi nh- ViÖt Tr×, Th¸i Nguyªn, U«ng BÝ, Hµ B¾c... HT§ còng ®- îc më
réng nhanh chãng: nhiÒu §D110KV vµ 35KV liªn tØnh ®- îc x©y dùng (phÇn lín çc c«ng tr×nh thùc hiÖn
tr- íc 1965).
Trong giai ®o¹n 1965-1972 nhiÒu NM bÞ chiÕn tranh tµn ph¸, ngµnh §iÖn lùc l¹i ph¶i nhanh chãng
kh¾c phôc hËu qu¶, phôc håi vµ ph¸t triÓn. §Õn n¨m 1975 tæng CS çc NM ë miÒn B¾c lµ 451MW, tæng s¶n
l- îng ®iÖn n¨ng lªn ®Õn 1264 triÖu KWh.
1.1.2) Giai ®o¹n 1975-1995:
N¨m 1975 ®Êt n- íc thèng nhÊt, tËp trung vµ ph¸t triÓn KTÕ t¸i thiÕt ®Êt n- íc. ChÝnh phñ ®· ®Çu t- rÊt
lín vµo x©y dùng ph¸t triÓn HT§: cã çc NM lín, hiÖn ®¹i nh- Ph¶ L¹i, Hoµ B×nh, TrÞ An, Bµ RÞa, Th¸c M¬...
cïng m¹ng L§ ph¸t triÓn réng kh¾p ®Êt n- íc. Tõ 29/5/1994 §D500KV B¾c Nam hoµn thµnh hîp nhÊt HT§
ba miÒn, vËn hµnh d- íi sù chØ huy cña Trung t©m §iÒu ®é HT§ Quèc gia. §- êng d©y 500KV cã ý nghÜa
quan träng trong viÖc CBNL Quèc gia vµ cung cÊp cho miÒn Nam l- îng ®iÖn kh¸ lín (®Õn 600MW kh«ng kÓ
vµo miÒn Trung) ®¶m b¶o cho SXCN ë ®©y mµ çc NM§ cßn ch- a x©y dùng kÞp, ngoµi ra cßn tËn dông ®- îc
N§ dåi dµo, rÎ tiÒn ë miÒn B¾c.
1.1.3) Giai ®o¹n 1995 ®Õn nay:
Ngµy 27/01/1995 Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam chÝnh thøc thµnh lËp thèng nhÊt qu¶n lý vµ huy
®éng çc nguån lùc cña m¹ng L§ Quèc gia, ph¸t triÓn ngµnh CN ®iÖn lùc phôc vô cho sù nghiÖp CN ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n- íc.
Nhê chÝnh s¸ch ®æi míi, më cöa vµ chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr- êng ngµnh ®iÖn cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn
vµ thay ®æi m¹nh mÏ. NhiÒu dù ¸n ®- îc thùc hiÖn víi nguån vèn tõ bªn ngoµi víi çc kho¶n vay hµng tr¨m
triÖu USD cña ADB, WB, ODAB, ODAF... nhiÒu thµnh tùu KHKT tiªn tiÕn nhÊt ®- îc ¸p dông: thiÕt bÞ ®iÖn,
®o l- êng ®iÒu khiÓn, tù ®éng ho¸, th«ng tin, lËp tr×nh tÝnh to¸n... HÖ thèng qu¶n lý tõng b- íc ®- îc ®iÒu chØnh
cho phï hîp víi thùc tÕ ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n. Thªm vµo ®ã viÖc cho phÐp sù tham gia cña
thµnh phÇn KTÕ t- nh©n vµ liªn doanh cña n- íc ngoµi víi çc c«ng ty ViÖt Nam víi çc dù ¸n BOT (x©y
dùng, vËn hµnh, chuyÓn giao), viÖc thö nghiÖm cæ phÇn ho¸ mét sè ®¬n vÞ ngµnh ®iÖn, viÖc bµn giao L§ n«ng
th«n, miÒn nói cho ®Þa ph- ¬ng qu¶n lý... còng lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm míi cña ngµnh §iÖn ViÖt Nam.
1.2) C¬ cÊu tæ chøc cña TCTy ®iÖn lùc ViÖt Nam:

Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam (EVN) trùc thuéc Bé C«ng nghiÖp, thuéc së h÷u vµ
quyÒn qu¶n lý cña Nhµ n- íc thùc hiÖn nhiÖm vô SX, truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn n¨ng th«ng
qua viÖc qu¶n lý çc c«ng ty §iÖn lùc (CT§L), çc c«ng ty TruyÒn t¶i (CTyTT), çc NM§,
çc c«ng ty thiÕt bÞ ®iÖn (CTyTB§), çc c¬ quan, viÖn nghiªn cøu... cña ngµnh ®iÖn.
§iÖn lùc ViÖt Nam lµ mét doanh nghiÖp nhµ n- íc ho¹t ®éng trong çc lÜnh vùc chÝnh
lµ SX, truyÒn t¶i vµ kinh doanh ®iÖn n¨ng. Ngoµi çc ho¹t ®éng chÝnh lµ SX vµ kinh doanh
®iÖn n¨ng, çc ho¹t ®éng trªn çc lÜnh vùc kh¸c cña EVN còng rÊt ®¸ng kÓ. Cã 5®¬n vÞ thùc
hiÖn chøc n¨ng t- vÊn: ViÖn N¨ng l- îng, C«ng ty T- vÊn ®iÖn 1, 2, 3, 4. Çc dÞch vô t- vÊn
bao gåm: Tæng s¬ ®å ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn, QHPT l- íi ®iÖn khu vùc vµ t- vÊn cho kh¸ch
hµng nh- kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, gi¸m s¸t thi c«ng çc c«ng tr×nh N§ (T§, N§, TBK, diesel...),
çc c«ng tr×nh L§ (cÊp ®iÖn ¸p tíi 500KV). S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc cña EVN ë h×nh 20 d- íi.
• HiÖn t¹i cã 7CTy§L vµ 1CTy TNHH 1thµnh viªn ®- îc thµnh lËp tõ §L.Ninh B×nh:
CT§L1, CT§L2, CT§L3, CT§L Hµ Néi, CT§L TP.HCM, CT§L H¶i Phßng, CT§L
§ång Nai. Çc CT§L 1,2,3 qu¶n lý çc së thuéc khu vùc cña m×nh. T- ¬ng lai sÏ cã çc
CT§L thµnh viªn cña tõng tØnh gièng nh- m« h×nh Hµ Néi, TP.HCM, H¶i Phßng, §ång
Nai, Ninh B×nh, khi ®ã çc CT§L1,2,3 sÏ chuyÓn sang h×nh thøc ho¹t ®éng míi.
• Çc CT§L phô tr¸ch viÖc cung øng ®iÖn cña l- íi ®iÖn ph©n phèi (L§PP) vµ mét sè
tuyÕn truyÒn t¶i vµ tr¹m 110KV uû quyÒn.
• Çc NM§ lín vµ trung b×nh trùc tiÕp do EVN qu¶n lý cïng víi çc NM§ nhá, TT§,
çc NM§ ngoµi ngµnh thùc hiÖn nhiÖm vô huy ®éng çc nguån NL ®Ó SX ®iÖn n¨ng
®¶m b¶o vµ ®¹t hiÖu qu¶ KTÕ tæng hîp.
• Çc CTyTT qu¶n lý tr¹m, §D500KV, tr¹m vµ §D220KV, nhiÒu tuyÕn §D110, 66KV
vµ tr¹m 110, 66KV thùc hiÖn nhiÖm vô truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng tõ çc NM ®Õn l- íi ph©n
phèi, ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ KT vµ gi¶m tæn thÊt ®iÖn n¨ng.
• Çc c«ng ty t- vÊn thiÕt kÕ, c«ng ty x©y l¾p... phô tr¸ch x©y dùng çc c«ng tr×nh ®iÖn.
• Çc viÖn, trung t©m nghiªn cøu vÒ HT§ vµ ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn.
• Çc CTySX TB§. HiÖn nay ®· cã rÊt nhiÒu CtySX TB§, ®¸p øng ®- îc mét phÇn nhu
cÇu trong n- íc. Mét sè CTy ®· liªn doanh víi n- íc ngoµi, ¸p dông KT SX hiÖn ®¹i, ®¹t
tiªu chuÈn KT§ quèc tÕ IEC, nh- CTyTB§ §«ng Anh, C«ng ty ThiÕt bÞ §o ®iÖn...
• C«ng ty ViÔn th«ng §iÖn lùc, Trung t©m KH-CN-MT-Th«ng tin... cã nhiÖm vô trî
gióp cho ho¹t ®éng cña ngµnh ®iÖn.
• Trung t©m §iÒu ®é HT§QG chØ huy cao nhÊt vËn hµnh HT§, phèi hîp vËn hµnh çc
kh©u SX, truyÒn t¶i, ph©n phèi ®iÖn n¨ng cã chÊt l- îng ®¶m b¶o víi chi phÝ nhá nhÊt.
• Xu h- íng sÏ thµnh lËp çc tæng c«ng ty chuyªn m«n nh- TCTy TruyÒn t¶i, TCTy Ph¸t
TCT Ph©n phèi vµ nhiÒu bé phËn, c¬ cÊu chøc n¨ng kh¸c, ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u,
kinh doanh ®iÖn n¨ng, ®Ó chuyÓn ho¹t ®éng cña ngµnh ®iÖn theo h- íng thÞ tr- êng ho¸ ®Ó
®¶m b¶o sù c¹nh tranh lµnh m¹nh, ph¸ vì thÕ b¸n ®éc quyÒn hiÖn nay ®¶m b¶o gi¸
thµnh, chÊt l- îng ®iÖn n¨ng tèt h¬n.
II) HÖ thèng ®iÖn MiÒn B¾c

HÖ thèng ®iÖn miÒn B¾c (HT§MB- HT§1) (ranh giíi t¹i §Ìo Ngang) cÊu t¹o tõ 6
NM§: Hoµ B×nh, Th¸c Bµ, Ph¶ L¹i 1, Ph¶ L¹i 2, U«ng BÝ, Ninh B×nh, mét sè NM§ ngoµi
ngµnh, 20TBA 220kV víi tæng CS ®Þnh møc 6160MW, gÇn 130tr¹m 110KV tæng P®m
3875MW, kÕt nèi b»ng çc §D220kV vµ çc §D110kV, xuèng l- íi ph©n phèi cung cÊp ®iÖn
cho çc PT cña HT§1 ®- îc cÊu t¹o tõ çc NM§ vµ L§ liªn hÖ víi nhau b»ng chÕ ®é chung
trong qu¸ tr×nh SX vµ ph©n phèi ®iÖn n¨ng, HT§1 cã:
• 21 tr¹m 220kV: Mai §éng, Ba La, ChÌm, Sãc S¬n, §ång Hoµ, VËt Çch, Nam §Þnh,
ViÖt Tr×, Hoµnh Bå, Trµng B¹ch, Th¸i Nguyªn, B¾c Giang, Ba ChÌ, Nghi S¬n, Xu©n Mai,
Th¸i B×nh, H- ng §«ng, Hµ TÜnh (500/220/110Kv), Ninh B×nh, Nho Quan, Phè Nèi.
• Çc NM§ ngoµi ngµnh: Nµ L¬i, Hµ B¾c, B·i B»ng, Nomura, Na D- ¬ng, NËm Mu...
• T§ nhá do çc ®iÖn lùc qu¶n lý: NËm T¨ng, NËm Tung, 3/2, Bó Sñng, 19/5 (B12), Kú
S¬n (B15), T8-Sèi Cñn, T4-Th«ng Cãt, T2-Nµ tÈu (B16), L¹c S¬n (B19), NËm Mu,
Hoµng Su Ph×, Cèc San (B20), NËm C¶n, Tµ C¬n, Th¸c Bay (B21), NËm M¸, 302, 304,
ViÖt LÉm, Th¸c Thuý, Pã Cñn, ChiÒng Ngµm, B16, B26, B17
• Cã gÇn 140 tr¹m 110kV.
• Çc ®iÖn lùc tõ B3B22, B24B28 vµ hai CT§L lµ Hµ Néi vµ H¶i Phßng, riªng ®iÖn
lùc Ninh B×nh ®· thÝ ®iÓm chuyÓn sang d¹ng CtyTNHH 1thµnh viªn.
• C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn 1.
• Qu¶n lý §D 220kV víi tæng chiÒu dµi  2035km - TÝnh ®Õn 30/11/2003
• Qu¶n lý §D 110kV víi tæng chiÒu dµi  4902km.
• L- íi trung ¸p kho¶ng 30000km.
• L- íi h¹ ¸p kho¶ng 25000km.
• Tæng CS nguån: 3500MW.
• C«ng suÊt P max , Pmin :  27003500MW, 12001600MW.
2.1) Nhµ m¸y
HT§1 cã 6NM trong tæng sè 33 NM§ cña HT§ ViÖt Nam víi tæng CS lµ: 3290MW
tÝnh ®Õn (31/10/04), ngoµi ra cßn cã mét sè NM d¹ng BOT, IPP, T§N do ®Þa ph- ¬ng qu¶n lý
vµ mét sè NM§ cña kh¸ch hµng nh- ®· tr×nh bµy ë trªn. Trong ®ã:
• Thuû ®iÖn Hoµ B×nh: lµ NM§ cã tÇm quan träng lín nhÊt cña HT§ ViÖt Nam hiÖn nay, s¶n l- îng
®iÖn n¨ng chiÕm tíi gÇn 4060% toµn HT§1, gi÷ vai trß ®iÒu tÇn cÊp 1. NM cã 8tæ m¸y x240MW, turbin
kiÓu trôc ®øng h- íng t©m, ghÐp ®«i 2khèi MF§-MBA lªn hÖ thèng 2TC. Cã kiÓu nèi s¬ ®å 3phÇn tö 4
m¸y c¾t cã nhiÒu ®iÓm ®Æc biÖt trong thao t¸c vµ xö lý sù cè. Cã 3m¸y c¾t 200, 212, 221 ë tr¹m 500kV.
• NhiÖt ®iÖn Ph¶ L¹i1: cã 4tæ m¸y x110MW ®i theo khèi 2lß 1m¸y. Tõng khèi MF-MBA nèi lªn hÖ
thèng 2TC cã TC vßng 220kV, 2khèi MF-MBATN nèi lªn c¶ hÖ thèng TC110kV còng lµ 2TC cã TC vßng.
• NhiÖt ®iÖn Ph¶ L¹i2: cã 2 tæ m¸y x300MW nèi th¶ng lªn hÖ thèng 2TC 220kV qua 2 khèi MF-
MBA. HÖ thèng hai TC nµy cã m¸y c¾t liªn l¹c víi hai TC1 vµ 2 cña NMN§ Ph¶ L¹i 1. S¬ ®å tr¹m lµ kiÓu
s¬ ®å 2 phÇn tö- 3 m¸y c¾t cã nhiÒu ®iÓm ®Æc biÖt trong thao t¸c vµ xö lý sù cè
• NhiÖt ®iÖn U«ng BÝ: hiÖn chØ cã 2 tæ m¸y 55MW cã kh¶ n¨ng ph¸t ®iÖn, 2 khèi lß-m¸y cao ¸p ®·
®- îc c¶i tiÕn, l¾p hÖ thèng ®- êng liªn hÖ ngang ®Ó vËn hµnh linh ho¹t h¬n. Hai khèi MF-MBA nèi lªn 2TC
110kV cã TC vßng.
• NhiÖt ®iÖn Ninh B×nh: 4 tæ trung ¸p x25MW ghÐp víi 4 lß h¬i kiÓu liªn hÖ ngang 4 khèi MF-MBA
(cã 2 MBA 1&4) nèi sang 1TC ph©n ®o¹n 35kV cã TC vßng.
• Thuû ®iÖn Th¸c Bµ: cã 3tæ MF-turbin ph¶n kÝch trôc ®øng çnh quay x40MW, 3 khèi MF-MBA nèi
lªn s¬ ®å 1 TC ph©n ®o¹n 110KV cã TC vßng.
Çc NM§ cã CNg chÕ t¹o, nguån gèc thiÕt bÞ trong çc NM§ rÊt kh¸c nhau nh- ng
nhiÒu nhÊt vÉn lµ thiÕt bÞ cña LX cò, CNg cña nh÷ng n¨m 60. HÇu hÕt çc phÇn ®ang dÇn
®- îc thay thÕ, n©ng cÊp, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn NMT§ Hoµ B×nh ®- a vµo çc hÖ thèng tù
®éng, ®iÒu khiÓn míi, NMN§ Ph¶ L¹i 2 cã CNg hiÖn ®¹i, kh¶ n¨ng tù ®éng ho¸ cao.
2.2) KÕt d©y, ®Æc ®iÓm
HiÖn nay trªn HT§1, tæng CS l¾p ®Æt cña çc NM lµ 3500MW ch- a ®¶m b¶o ®ñ
cung cÊp cho nhu cÇu PT HT§1, bªn c¹nh ®ã víi tèc ®é t¨ng PT nh- hiÖn nay (trung b×nh
(1517%) vµ cã mét sè tØnh lªn ®Õn (2025%)) sÏ dÉn tíi t×nh tr¹ng thiÕu nguån, qu¸ t¶i
trÇm träng çc §Z, MBA truyÒt t¶i, g©y ra ®iÖn ¸p thÊp ë mét s« khu vùc lµm cho chÊt l- îng
®iÖn n¨ng kh«ng ®- îc ®¶m b¶o, tæn thÊt t¨ng cao. NMT§ Hoµ B×nh cã CS l¾p ®Æt t- ¬ng ®èi
lín do ®ã viÖc huy ®éng nguån khi cÇn thiÕt ®- îc ®¸p øng nhanh chãng vµ dÔ dµng nh- ng l¹i
gÆp ph¶i vÊn ®Ò trë ng¹i lµ xa çc trung t©m phô t¶i lín nªn g©y qu¸ t¶i rÊt lín çc
§Z220kV. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm vÒ ®Þa lý vµ tù nhiªn mµ çc NM§ ®- îc ph©n bè kh«ng
®Òu gi÷a çc vïng (çc NMN§ chñ yÕu ®- îc tËp trung ë çc tØnh phÝa B¾c cßn khu vùc
Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh lµ nh÷ng vïng cã PT t- ¬ng ®èi lín nh- ng l¹i kh«ng cã NM§
nµo), çc NM§ cò th× cã CNg SX cò kü, çc thiÕt bÞ l¹c hËu dÉn ®Õn CS ph¸t kh«ng cao, hay
bÞ sù cè. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã ®· g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c«ng t¸c vËn hµnh HT§, ®Æc
biÖt lµ vµo nh÷ng giê cao ®iÓm.
2.2.1) VÒ l- íi ®iÖn:
HÇu hÕt çc §Z truyÒn t¶i 220kV, 110kV trªn HT§1 ®Òu vËn hµnh khÐp vßng t¹o
thµnh çc m¹ch vßng, ®Æc biÖt lµ khu vùc xung quanh Hµ Néi çc tr¹m lín liªn kÕt víi nhau
theo çc m¹ch vßng vµ çc §D kÐp, ®¶m b¶o cung cÊp ®iÖn tin cËy. Víi viÖc vËn hµnh nh-
vËy cã - u ®iÓm lµ: §¶m b¶o ®é tin cËy cung cÊp ®iÖn cao h¬n, gi¶m ®- îc tæn thÊt ®iÖn n¨ng,
çc nguån cã thÓ hç trî ®- îc cho nhau. Tuy nhiªn viÖc vËn hµnh nh- vËy còng cã nh÷ng
nh- îc ®iÓm ®ã lµ: phèi hîp BVRL phøc t¹p, khi xÈy ra sù cè viÖc xö lý sù cè gÆp nhiÒu khã
kh¨n khi trµo l- u CS thay ®æi liªn tôc khi kÕt d©y cã sù cè thay ®æi lµm ¶nh h- áng tíi sù ho¹t
®éng cña çc BVRL, khã kh¨n cho c«ng t¸c vËn hµnh vµ xö lý sù cè.
2.2.2) VÒ chÊt l- îng ®iÖn n¨ng:
Çc vïng xa x«i, çc tØnh miÒn nói ®- îc cung cÊp bëi çc §D ®¬n, l¹i kÐo dµi nªn ®é
tin cËy ch- a ®¶m b¶o nh- L¹ng S¬n, Cao B»ng, B¾c C¹n, S¬n La, Lai Ch©u Cã nhiÒu khu
vùc cÊp cho mét vµi tØnh b»ng çc §Z ®éc ®¹o, nªn khi sù cè hay söa ch÷a th× çc tØnh liªn
quan còng bÞ mÊt ®iÖn. Th- êng ®i kÌm çc §D nµy lµ viÖc ®iÖn ¸p thÊp khi cao ®iÓm vµ ®iÖn
¸p cao khi thÊp ®iÓm gÇn nh- kh«ng cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh.
Çc ®- êng 220KV ®· ®Çy t¶i vµ qu¸ t¶i, khi sù cè mét trong çc ®- êng 220KV vµo
cao ®iÓm tèi, sÏ qu¸ t¶i çc ®- êng cßn l¹i, thËm chÝ cã thÓ dÉn ®Õn r· l- íi. Tån t¹i kh¸ nhiÒu
®iÓm më vßng c- ìng bøc CS do ®Æc ®iÓm l- íi cò, l¹c hËu, vµ qu¸ t¶i th- êng xuyªn. HiÖn nay
cïng víi viÖc ®- a vµo vËn hµnh çc tô bï cao ¸p chÊt l- îng ®iÖn ¸p ë mét sè khu vùc ®·
®- îc c¶i thiÖn nhiÒu, tuy nhiªn do dung l- îng thiÕu, tèc ®é t¨ng t¶i nhanh nªn cµng ngµy
cµng thiÕu trÇm träng.
2.2.3) VÒ thiÕt bÞ, r¬le b¶o vÖ:
S¬ ®å kÕt d©y, chñng lo¹i thiÕt bÞ, c¬ cÊu nguyªn lý lµm viÖc cña thiÕt bÞ... çc tr¹m
rÊt ®a d¹ng, mçi tr¹m l¹i cã nhiÒu ®Æc ®iÓm riªng nªn viÖc vËn hµnh rÊt phøc t¹p vµ tån t¹i
nhiÒu - u khuyÕt ®iÓm, h¬n n÷a cã nhiÒu tr¹m ®ang tiÕn hµnh n©ng cÊp, thay thÕ thiÕt bÞ nªn
®ßi hái Kü s- §iÒu hµnh ph¶i n¾m v÷ng vµ lu«n cËp nhËt th«ng tin.
HiÖn nay T§H 1 ®ang trong giai ®o¹n thay thÕ dÇn çc thiÕt bÞ cò cña Liªn X« b»ng
çc thiÕt bÞ míi cña t- b¶n nh»m n©ng cao ®é an toµn cung cÊp ®iÖn, tuy nhiªn vÉn cßn mét
sè n¬i tån t¹i çc thiÕt bÞ cò l¹c hËu nh- : A53, A37, A40, E21.1 hay cã nh÷ng háng hãc, sù
cè lµm ¶nh h- ëng tíi æn ®Þnh cña hÖ thèng.
Cã sù x©m nhËp m¹nh mÏ cña r¬le KT sè do nh÷ng - u ®iÓm v- ît tréi so víi r¬le c¬ ®·
gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ BVRL. Bªn c¹nh ®ã vÉn cßn tån t¹i nhiÒu BVRL c¬ ®· vËn hµnh
nhiÒu n¨m do ®ã ®é tin cËy, chÝnh x¸c lµm viÖc kh«ng cao vµ lu«n ®ßi hái ph¶i b¶o d- ìng
th- êng xuyªn. Ngoµi ra do tr×nh ®é h¹n chÕ vµ sù phô thuéc hoµn toµn vµo c«ng nghÖ n- íc
ngoµi nªn dÉn ®Õn cã mét sè c¬ cÊu liªn ®éng kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn vËn hµnh thùc tÕ
cña HT§ ViÖt Nam, g©y khã kh¨n, c¶n trë trong qu¸ tr×nh vËn hµnh trªn HT§.
2.3) C©n b»ng c«ng suÊt, ®å thÞ phô t¶i cña HT§MB.
§Õn nay CS cña çc NM§ cña HT§MB thuéc EVN qu¶n lý lµ 3290MW vµ kho¶ng
187MW lµ CS çc NM§ ngoµi EVN qu¶n lý ch- a kÓ ®Õn çc NMT§ nhá do çc ®iÖn lùc,
chñ së h÷u t- nh©n qu¶n lý nh- ng sè l- îng nµy CS kh«ng ®¸ng kÓ nªn sÏ kh«ng xÐt ®Õn
trong phÇn nµy. Ngoµi ra cã 1sè çc NM§ ®ang x©y dùng nh- ng nhanh nhÊt còng ph¶i ®Õn
2010 míi xong. Tuy nhiªn ë mçi thêi ®iÓm th× CS kh¶ ph¸t cña çc NM§ kh«ng ®¹t ®- îc gi¸
trÞ trªn do çc NM§ cÇn lÇn l- ît t¸ch thiÕt bÞ, lß m¸y, MBA... ra thÝ nghiÖm, söa ch÷a, ®¹i
tu, tiÓu tu, b¶o d- ìng ®Þnh kú còng nh- t¸ch v× lý do sù cè. BiÓu ®å phô t¶i cña çc ngµy ®iÓn
h×nh n¨m 2004 xem ë phô lôc, bao gåm ngµy cã Pmin, Amax, Pmax lÇn l- ît lµ çc ngµy 21/1,
02/7, 22/10/04. S¶n l- îng cña HT§MB n¨m 2003 lµ A14200928MWh. TÝnh ®Õn hÕt
4/12/2004 s¶n l- îng n¨m 2004 cña HT§MB ®¹t A12956688MWh, ®· b»ng 91% s¶n l- îng
n¨m 2003. B¶ng d- íi ®©y cho biÕt Pmax, Pmin trªn HT§1 çc th¸ng trong n¨m 2003 vµ 2004, ë
®©y ch- a kÓ ®Õn çc nguån tù dïng, tæn thÊt...
B¶ng 10: Pmax, P min trªn HT§1 çc th¸ng trong n¨m 2003 vµ 2004
2004 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12
SLmax 793 997 996 1041 1108 1163 1319 1279 1239 1225 1205
SLmin 2680 2560 2485 2607 2711 2812 2840 2859 2833 3079 3150
Pmax/Pmin 3.4 2.6 2.5 2.5 2.4 2.4 2.1 2.2 2.3 2.5 2.6
2003 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12
SLmax 807 649 880 926 937 1155 1037 969 1088 1039 1014 971
SLmin 2332 2419 2298 2388 2476 2437 2496 2542 2592 2734 2763 2743
Pmax/Pmin 2.9 3.7 2.6 2.6 2.6 2.1 2.4 2.6 2.4 2.6 2.7 2.8
Çc b¶ng sè liÖu, vµ ph©n tÝch trªn cho ta thÊy cã 1sù mÊt c©n b»ng vÒ CS rÊt lín giòa
CS kh¶ ph¸t vµ CS tiªu thô. §ång thêi cã sù chªnh lÖch rÊt lín gi÷a Pmax vµ Pmin, tû lÖ
P max/Pmin lín nhÊt lµ 3,7lÇn n¨m 2003 vµ 3,4lÇn n¨m 2004. Tû lÖ nµy trung b×nh ®¹t 2,66 vµo
n¨m 2003 vµ ®¹t 2,5 vµo n¨m 2004. §iÒu nµy cho thÊy rÊt cÇn QH&PT, x©y dùng thªm çc
N§, NM§ trªn HT§1 ®Æc biÖt lµ çc NMT§ vµ T§TN, T§N, NM§ d¹ng NLM&TT ®Ó ®èi
phã víi t×nh trang thiÕu nguån trÇm träng, chªnh lÖch gi÷a Pmax vµ P min cña 1ngµy trªn HT§1.
§Æc biÖt lµ n¨m 2007 theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nguån ®Õn 2010 vµ 2020 th× víi tèc ®é t¨ng
cña PT nh- hiÖn nay vµ tèc ®é çc N§ cã thÓ ®- a vµo vËn hµnh ®- îc sÏ lµ n¨m thiÕu N§
trÇm träng nhÊt (Xem thªm ph©n tÝch ch-¬ng1 vµ 3, 4 vÒ çc d¹ng nguån ®éc lËp, NLM&TT).
Theo thèng kª cho thÊy, CS tiªu thô max cña HT§MB lµ 3500MW, s¶n l- îng ngµy
max 56,5109MWh, CS kh¶ ph¸t cña HT§1 lµ 22002800MW, phÇn cßn l¹i lµ c«ng suÊt
nhËn cña HT§2, HT§3 (HT§MT, MN) qua §Z 500Kv. Vµo cao ®iÓm (1819h) trung b×nh
CS nhËn qua §Z 500Kv lµ 300900MW ch- a kÓ çc tr- êng hîp sù cè. T×nh tr¹ng thiÕu
nguån ph¶i c¾t t¶i trªn HT§1 diÔn ra th- êng xuyªn, ®Æc biÖt cã nh÷ng h«m ph¶i c¾t tíi gÇn
500MW. V× vËy viÖc ¸p dông çc gi¶i ph¸p c¶i thiÖn t×nh tr¹ng thiÕu nguån cµng trë nªn cÊp
b¸ch vµ hiÖu qu¶, v× lý do KTÕ-KT nªn çc biÖn ph¸p cÇn ph¶i lµ gi¶i ph¸p tæng thÓ ¸p dông
mét çc toµn diÖn trªn nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu mÆt vµ cÇn sù tham gia cña nhiÒu ngµnh, nghÒ
míi mong ®em l¹i hiÖu qu¶ mét çch toµn diÖn, bÒn v÷ng. §Ó ph©n tÝch çc gi¸i ph¸p nµy kü
h¬n, xem xÐt ë phÇn ch- ¬ng 3, ch- ¬ng 4 vÒ tÝnh kh¶ thi cña çc lo¹i N§.
III) HÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam

HT§ ViÖt Nam ®- îc cÊu t¹o tõ 3HT§ miÒn (B¾c-Trung-Nam) vµ ®- îc hîp nhÊt qua
sù kÕt nèi cña §Z500Kv vµ mét sè §Z220, 110Kv. HT§ ViÖt Nam hiÖn cã tæng sè 24NM§
trong ngµnh ch- a kÓ ®Õn Diezel, thuû ®iÖn nhá (T§N) vµ 9 NM§ ngoµi ngµnh víi tæng CS
thiÕt kÕ cña çc NM trong vµ ngoµi ngµnh lµ 11335MW, tæng CS kh¶ dông lín nhÊt lµ
11335MW (TÝnh dÕn 30/11/04) víi tØ lÖ ph©n bè theo çc d¹ng N§ nh- b¶ng 11:
3.1) Thùc tr¹ng
§Õn cuèi n¨m 1999, ®iÖn l- íi quèc gia ®· ®- îc ph¸t triÓn ®Õn tÊt c¶ 64tØnh, thµnh phè c¶ n- íc cã 470
trªn tæng sè 491huyÖn cã ®iÖn tõ l- íi Quèc gia, ®¹t tû lÖ 95,7% (cßn 12huyÖn ®Êt liÒn vµ 9huyÖn ®¶o ch- a nèi
víi L§ Quèc gia nh- ng ®Òu ®· cã ®iÖn Diesel hay T§N t¹i chç); 6.918x· trªn tæng sè 8.891x·, ®¹t tû lÖ
77,8%; h¬n 8.953.000 trªn tæng sè 12.841.500 hé n«ng th«n, ®¹t tû lÖ 69,7% ®· ®- îc sö dông ®iÖn l- íi.
N¨m 2001 EVN ®· ®¹t ®- îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng: s¶n l- îng ®iÖn SX n¨m 2001 ®¹t trªn 30tû
kWh, ®iÖn th- ¬ng phÈm sÏ ®¹t kho¶ng 25,5tû : CS các NM 
kWh t¨ng trªn 15% so víi n¨m 2000; doanh thu 
®¹t trªn 17.000tû ®ång, tû lÖ tæn thÊt trong Tên nhà máy     
truyÒn t¶i vµ ph©n phèi gi¶m xuèng cßn kho¶ng 1999 2001 2002 2003 2004
14%.
TÝnh ®Õn cuèi 2001, CS l¾p ®Æt toµn  2899,5 4.207 4.207 4.268 4.268
HT§ ViÖt Nam ®· ®¹t 8.323MW, chiÒu dµi vµ Hoà Bình 1.920 1.920 1.920 1920 1920
CS çc §D truyÒn t¶i vµ çc TBA cã cÊp ®iÖn ¸p
Thác Bà 120 120 120 120 120
110:220kV t- ¬ng øng lµ 14.587km vµ
48.233MVA. L§ quèc gia ®· hÇu nh- phñ kh¾p  440 440 440 440 440
mäi miÒn Tæ quèc. HiÖn ®· cã 100% sè huyÖn , - Sông Pha 167 167 167 167 167
84,5% sè x· vµ 76,3% sè hé d©n ®· ®- îc cÊp  150 150 150 150 150
®iÖn.  66 66 66 66 66
Theo ViÖn n¨ng l- îng, nhu cÇu vÒ ®iÖn
ë n- íc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¨ng ë møc IaLy 720 720 720 720
1115%/n¨m vµ sÏ cßn t¨ng kho¶ng 1113% Sông Hinh 70 70 70 70
/n¨m trong giai ®o¹n tõ n¨m 20002010. -  475 475 475 475
MÆc dï cã sù t¨ng m¹nh vÒ tiªu thô ®iÖn  56.5 46 79 140 140
nh- vËy, ViÖt Nam vÉn lµ n-íc cã møc sö dông  650 645 1.250 1.250 1.250
®iÖn cùc thÊp trªn thÕ giíi, thÊp nhÊt trong khu  440 440 440 440 440
vùc §«ng Nam ¸, hiÖn nay trung b×nh chØ  2 600 600 600
250KWh/ng-êi/n¨m. Trong khi ®ã Mü, NhËt,
Uông Bí 110 105 110 110 110
Th¸i Lan, Philippin con sè lÇn l-ît lµ 6500,
7000, 720, 500. H¬n n÷a tiªu thô ®iÖn vµ t¨ng vÒ Ninh Bình 100 100 100 100 100
tiªu thô ®iÖn tËp trung chÝnh vÉn lµ ë çc ®« thÞ,  198 198 198 198 198
thµnh phè lín, khu CN, khu chÕ xuÊt. ë Hµ Néi  165 165 165 165 165
lµ 320MW, TP. Hå ChÝ Minh lµ 300MW vµ miÒn  33 33 33 33 33
Trung chØ lµ 162KWh/ng-êi /n¨m Ýt h¬n hai lÇn  1.169 2.365 2.365 2.350 2350
so víi miÒn Nam vµ miÒn B¾c.  326 389 399 399 399
Năm 2002 là một năm có nhiều sự kiện
 565 565 804 1339
đối với EVN. Đây là năm có tốc độ tăng trưởng
điện cao nhất kể từ năm 1995. Tổng điện SX và  565 1.123 1.123 1.123 1.123
mua thực hiện năm 2002 là 35,8tỷ kWh, tăng  128 128 128 113 113
16,97% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng  150 150 150 150 150
điện thương phẩm năm 2002 là 30,26tỷ kWh DIESEL 397 296 296 314 314
tăng 17,1% so với cùng kỳ năm trước. Tính đến  375 612 612 2.180 2.180
30/11/2002, điện lưới Quốc gia đã đưa đến
 5688.5 8.323 8.956 10800 11335
10.362.557 hộ nông thôn (đạt 81,4%). Doanh
thu ước thực hiện năm 2002 đạt 22.349tỷ đồng.
Lợi nhuận ước thực hiện 1.844tỷ đồng, tăng 1% so với năm 2001. Thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách trong
năm 2002 của toàn EVN là 1.872.978triệu đồng.
Trong năm 2002, EVN đã đưa nhiều NMĐ mới vào vận hành, bổ sung thêm 633MW CS cho hệ
thống, nâng tổng CS lắp đặt của HTĐ Việt Nam lên tới 8.956MW, trong đó NĐ độc lập (IPP) chiếm tỷ lệ
khoảng 7% (xem chi tiết trong Bảng 11-13 và các biểu đồ dưới đây). Để đáp ứng nhu cầu điện năng của nền
KTQD trong thời gian tới, EVN có kế hoạch: (i) đầu tư phát triển các NĐ KTế như TĐ, khí đồng hành, than
khai thác tại chỗ; (ii) phát triển hợp lý các nguồn NL mới để cấp điện cho các vùng không có điện lưới; và
(iii) nâng cấp các NMĐ cũ, cải tiến công tác quản lý, áp dụng CNg tiên tiến để nâng cao hiệu suất của các
NM, đảm bảo tính ổn định vận hành NM.
Đến ngày 31/12/2003 EVN đã nâng tổng CS toàn quốc là 10800MW, tăng gần 108lần so với 1954
(100MW). Sản lượng bình quân đầu người là trên 420KWh/ người/năm, nâng tổng số khách hàng trực tiếp ký
hợp đồng mua điện là 5,5triệu, tăng 2,8lần so với năm 1995 (1,9triệu). EVN đã và đang cung cấp điện cho
100% số huyện (bằng điện lưới và nguồn tại chỗ), 92% số xã và 81,3% số hộ dân nông thôn. Năm 2003 cũng
là năm EVN hoàn thành cơ bản khối lượng đầu tư, với khối lượng đầu tư xây dựng
B 12: Tỷ lệ & cơ cấu NĐ theo CS đặt, sản lượng
C«ng suÊt ®Æt nguån ®iÖn n¨m 2003

C«ng suÊt ®Æt nguån ®iÖn n¨m 2004
46% 39%
6%
5% 20%
11%
1%
27% 14% 2%
2% 27%
Thuû ®iÖn NhiÖt ®iÖn than
Thuû ®iÖn NhiÖt ®iÖn than NhiÖt ®iÖn dÇu Tua bin khÝ
NhiÖt ®iÖn dÇu Tua bin khÝ Diesel vµ T§ nhá Ngoµi ngµnh
Diesel vµ T§ nhá Ngoµi ngµnh
đạt 19.477tỷ đồng, đưa vào vận hành thêm 450MW nguồn điện, 2097km ĐD và 4016MVA CS các TBA
truyền tải. Trong năm đã khởi công được 9công trình nguồn, 3công trình điện 500KV, đã xây dựng và đưa
vào vận hành 128công trình LĐ từ 110KV trở lên đúng kế hoạch đề ra. Đến cuối năm 2003 EVN đã có cã
7TBA 500kV víi tæng CS 4050MVA, 75MBA 220kV víi tæng CS 10752MVA vµ 452MBA 110kV víi tæng
CS 13740MVA vµ 9MBA 66kV víi tæng CS 150MVA. Tæng chiÒu dµi çc tuyÕn ®- êng d©y víi çc cÊp ®iÖn
¸p 500/220/110/66kV t- ¬ng øng lµ 1528/4671/8591/33 km.
B¶ng 13: Dù ®o¸n tæng l-îng ®iÖn n¨ng tiªu thô
N¨m 2000 2005 2010
S¶n l- îng ®iÖn 27,530 tû KWh 47,753,6 tû KWh 78,487,3 tû KWh
 nm 2002 & 2003

ĐIỆN NÔNG THÔN
m 2001 & 2002 (Số liệu 08/03 và 30/6/04)

G
 (Tháng 11/2003 và 08/2004)
 (10 6 kWh) 508/520 522/532

(97,7%) (9812%) 
2001 2002  
8.273/8.989 8463/9004
 18.210 18.198 (92%) (93,99%)  
 3.218,5 4.881 
- - Tiêu
10.636.385/ 11.309.000
 1.117 1.019 12.854.329 /13.018.000
 
(82,7%) (86,87%)
 5.840,5 9.502 43,51% 44,66% 45,96% 44,97%

Diesel 95,5 92 8.020/8.989 8.231/8.413
(97%) (97,84%) 
IPP 2.127 2.109

 30.608 35.801 253/8.989 182/8.413 5.482.341 6.381.299

(2,69%) (2,16%)
3.1.1) L- íi ®iÖn cao ¸p

Hiện nay, HTTT Việt Nam bao gồm ba cấp điện áp: 500kV, 220kV và 110kV, được quản lý và vận
hành bởi bốn công ty truyền tải điện (CTyTTĐ) 1,2,3 và 4 phân chia theo khu vực địa lý mà phạm vi quản lý
được mô tả trong Bảng 15, 16

 CTTTÐ1 CTTTÐ2 CTTTÐ3 CTTTÐ4
 406 586,76 354,5 183
 1788,6 182 434 1783
 14,55 736 981,2 1326
   Pleiku Phú Lâm
 450 450 450 900
 18 3 3 13
 3750 563 501 4135
   7 17 16 16
 486 651 599 836
Mục tiêu phát triển lưới truyền tải của EVN từ nay đến 2010 là xây dựng lưới truyền tải có khả năng
truyền tải CS lớn, đảm bảo tính an toàn và ổn định cao của HTĐ, đáp ứng những tiêu chuẩn KT tiên tiến,
từng bước kết nối HTTT điện Việt Nam với các nước trong khu vực. Để đạt được mục tiêu này, từ nay đến
2010, EVN sẽ xây dựng thêm 14.524km ĐD truyền tải (trong đó 2401km ĐD500kV, 5174km ĐD220kV và
6949km ĐD 110kV) và bổ sung 38.265MVA CS MBA truyền tải.
Tổng chiều dài hệ thống ĐD truyền tải do EVN quản lý năm 2002 tăng 8% so với năm 2001, bao
gồm 1.530,26km ĐD500kV, 4.187,60km ĐD220kV, 8.410,64km ĐD110kV và 62,5km ĐD66kV. Tổng dung
lượng lắp đặt các TBA truyền tải năm 2002 tăng 18,1% so với năm 2001, lên đến 22.300MVA.

TTTT  2001 2002
1 Tổng chiều dài ĐD 500 KV (km) 1.530,26 1.530,26
4 Tổng chiều dài ĐD 66 KV (km) 221 62,5
5 Tổng dung lượng lắp đặt trạm 500 kV(MVA) 1.800 2.250
8 Tổng dung lượng lắp đặt trạm 66 kV(MVA) 492,5 295
HTĐ quốc gia được hình thành trên cơ sở thống nhất HTĐ các miền với xương sống là ĐD 500kV
Bắc-Nam. Việc điều hành HTĐQG được chia thành 3 cấp điều độ:
• Điều độ HTĐ quốc gia
• Điều độ HTĐ miền (Bắc, Trung, Nam)
• Điều độ HTĐ phân phối
Trên cơ sở phân cấp này, hệ thống điều độ được tổ chức thành các Trung tâm điều độ tương ứng. Hệ thống
Điều độ HTĐQG (A0) được thành lập nhằm mục tiêu chỉ huy vận hành, an toàn, liên tục và KTế HTĐ. A0 có
trách nhiệm chỉ huy vận hành các NMĐ, LĐ 500kV; kiểm tra và giám sát các TBA đầu cực của các NMĐ,
các trạm 220kV và các ĐD110kV nối NMĐ với hệ thống. Trung tâm Điều độ HTĐ miền (A1,2,3) chỉ huy
vận hành LĐCA 220kV, 110kV và 66kV. Điều độ phân phối chỉ huy vận hành LĐPP các tỉnh, thành phố.
B¶ng 17: Tæng kÕt sè liÖu ®-êng d©y 2003 B¶ng 18: Dung l-îng m¸y biÕn ¸p 2003
Tæng chiÒu dµi ®- êng d©y (km) §iÖn ¸p MB MT MN HT§
§iÖn ¸p
MB MT MN HT§ Sè m¸y 3 2 4 9
500kV
CS (MVA) 1350 900 1800 4050
500kV 341 689 498 1528
Sè m¸y 27 12 36 75
220kV
200kV 2043 822 1806 4671 CS (MVA) 3876 1252 5624 10752
Sè m¸y 202 64 186 452
110kV
100kV 3816 1821 2954 8591 CS (MVA) 5568 1653 6519 13740
Sè m¸y 9 9
66kV 33 33 66kV
CS (MVA) 150 150
3.1.2) L- íi ®iÖn ph©n phèi
  : HT L

CTÐL CTÐL CTÐL CTÐL
Khối lượng 2001 2002 CTÐL2 CTÐL2 CTÐL3
Hà Nội HCM HPhòng ĐNai
Ðường dây
79.701,8 83.652.,6 29.297 28.685 16.251 2.310 3.604 1.512 1993
TA (km)
Ðường dây 64.979 70.686 16.247 28.023 15.701 1.817 6.250 587 2.061
HA (km)
TBA trung
3.016,52 2.675,6 1.132 283 860 148,5 16,5 181 54,4
gian (MVA)
TBA phân
16.482,1 21.407,5 6.442 4.151 2.188,7 2.861 4.364 28,2 792,6
phối (MVA)
Do điều kiện lịch sử để lại, hiện nay, HTĐ phân phối của Việt Nam bao gồm nhiều cấp điện áp khác
nhau, cả ở thành thị và nông thôn, do 7CTĐL thuộc EVN quản lý. Nhằm nâng cao độ tin cậy trong việc cung
cấp điện, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng của khách hàng và giảm tổn thất điện năng của toàn
hệ thống tới khoảng 10% vào năm 2010, EVN thường xuyên đầu tư mở rộng, nâng cấp và cải tạo LĐPP trên
phạm vi cả nước. Theo kế hoạch phát triển, từ nay đến năm 2010, LĐPP của EVN sẽ được xây dựng thêm
282.714km ĐD trung và hạ áp (tăng 183% so với khối lượng hiện nay) và 19.010 MVA CS máy biến áp phân
phối (tăng 78,9% so với hiện nay).
Dưới sự chỉ đạo sát sao, thường xuyên của EVN, các công ty phân phối điện đã triển khai nhiều biện
pháp quản lý nhằm giảm tối đa tổn thất điện năng khu vực cũng như nâng cao chất lượng trong việc cung cấp
điện cho khách hàng.
3.2) Ho¹t ®éng kinh doanh
Bảng 21: Tỷ lệ tổn thất điện năng từ 19902002

Bảng 22: Sản lượng điện thương phẩm từ 19952002
Bảng 23: Tốc độ tăng trưởng điện thương phẩm từ 19952002
Bảng 24: Cơ cấu tiêu thụ điện năng
Kết quả kinh doanh được thể hiện trong phụ lục 3
Năm 2002, EVN đã tạo được thế chủ động, đảm bảo cung cấp điện đầy đủ cho nhu cầu SX và đời
sống của nhân dân. Hoạt động kinh doanh và dịch vụ khách hàng của toàn EVN diễn ra khá sôi động cả về bề
rộng cũng như chiều sâu. Để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng điện năng của cả nước, sản lượng điện thương
phẩm đạt 30.257triệu kWh tăng 17,1% so với năm 2001, doanh thu tiền điện tăng 22%; tổng số khách hàng
trực tiếp ký hợp đồng mua điện là 4.634.244, tăng 733.001 khách hàng tương ứng với tỷ lệ tăng là 18,79%, có
khoảng 13,5triệu hộ dùng điện lưới quốc gia; tỷ lệ tổn thất điện năng giảm 0,89% so kế hoạch Nhà nước giao
và đạt mức chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2002.
Chương trình quản lý nhu cầu phụ tải (DSM) được đẩy mạnh với nhiều hình thức tuyên truyền tiết
kiệm điện phong phú, thực hiện các chương trình thí điểm sử dụng các loại đèn tiết kiệm điện. Chương trình
lắp đặt công tơ điện tử cho khách hàng được đẩy mạnh, đến cuối năm 2002, EVN đã lắp đặt 19.301công tơ
điện tử ba giá cho khách hàng, cắt giảm được khoảng 416MW trong giờ cao điểm. Số lượng công tơ lắp đặt
trong năm 2002 gấp hơn 2,5lần so với tổng số lượng đã lắp đặt trong 5năm (19972001), góp phần tích cực
làm giảm chênh lệch CS giữa cao, thấp điểm của HTĐ từ 32,5 xuống 22,2lần.
3.2) §Þnh h-íng kinh doanh
Trong thêi gian tíi, EVN cã ®Þnh h- íng SX kinh doanh c¨n cø trªn cë së:
- oán - 
2001 : 30 Bil.kWh  : 13 000 MW
2005 : 47 Bil.kWh 500 KV : 2.416 km/6.150 MVA
2010 : 70 Bil.kWh  220 KV : 4.414 km/13.350 MVA
2015 : 110 Bil.kWh  110 KV : 7.757 km/28.733 MVA
2020 : 170 Bil.kWh

Bảng 25: Dự đoán nhu cầu điện năng toàn quốc.
Bảng 26: Giai đoạn 20012010 và xét đến 2020 cần thiết phải xây dựng thêm.

• Mức ưu tiên cao nhất sẽ dành cho các dự án TĐ phục vụ các hoạt động dân sinh.
• Tích cực chuẩn bị cho dự án Xây dựng NMTĐ Sơn La, với CS 3600MW, để đưa vào
vận hành năm 2012.
• Tiếp tục phát triển các NM chạy tuabin khí để tận dụng tốt nhất nguồn khí thiên nhiên
từ các mỏ dầu.
• Xúc tiến các công việc chuẩn bị để phát triển NMĐ hạt nhân tại Việt Nam.
Ngoài ra các định hướng về các công trình dự kiến vay vốn trong tương lai và công trình truyền tải 500KV
được trình bày trong phụ lục 4. Các công trình trạm và ĐD220kV và 110kV được xây dựng đồng bộ với các
công trình nguồn mới đưa vào nhằm tăng cường khả năng và độ tin cậy của lưới truyền tải tới các trung tâm
PT lớn của đất nước.
Thủ tướng vừa phê duyệt Chiến lược phá t triển ngành điện VN giai đoạn 2004-2010 định hướng đến
2020. Theo đó, Nhà nước giữ độc quyền ở khâ u truyền tải và chi phối trong khâ u sản xuất và phâ n phối điện.
Thủ tướng yêu cầu từng bước hình thành thị trường điện trong nước, trước mắt tập
trung cho thị trường mua bán điện trong nội bộ EVN. EVN sẽ thực hiện việc điều chỉnh giá
điện theo lộ trình Chính phủ quy định.
Theo bản chiến lược trên, trong khoảng 20năm tới, EVN sẽ xây dựng hầu hết các
NMTĐ tại những nơi có tiềm năng. Dự kiến, năm 2005 ngành điện sẽ đạt sản lượng khoảng
53tỷ kWh, năm 2010 đạt sản lượng từ khoảng 8893tỷ kWh và năm 2020 đạt sản lượng từ
201250tỷ kWh. Theo Hiệp định về hợp tác NL đã ký kết, Việt Nam sẽ nhập khẩu khoảng
2.000MW CS từ Lào. Tiếp theo sẽ xem xét nhập khẩu điện từ Campuchia và Trung Quốc.
Thủ tướng cũng cho phép đầu tư khảo sát chuẩn bị các điều kiện để xây dựng
NMĐNT đầu tiên ở VN với quy mô công suất 2.000MW, dự kiến đưa vào vận hành giai
đoạn sau 2015.
3.3) Ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ
Năm 2002, công tác hợp tác quốc tế của EVN tiếp tục được phát triển và mở rộng. Những mối quan
hệ hợp tác truyền thống mang tính chiến lược tiếp tục được củng cố và mang lại những hiệu quả rõ rệt như
quan hệ hợp tác với Ngân hàng thế giới (WB), Ngân hàng hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC), Ngân hàng phát
triển Châu á (ADB) và các tổ chức song phương khác.  - 
Nhờ có sự hỗ trợ quý báu của các tổ chức tài chính quốc 
tế và song phương, trong năm 2002 và các năm tiếp  
theo, EVN đã và đang tiếp tục xây dựng một loạt các  
NMĐ (bao gồm TĐ, NĐ và TBK chu trình hỗn hợp), hệ
 
thống ĐD truyền tải, phân phối và đặc biệt là triển khai
 3358VN 
dự án đưa điện về các vùng nông thôn cả nước đáp ứng
một phần nhu cầu và quyền lợi của người dân nông thôn  3860VN u USD
được dùng điện. Hơn nữa, EVN còn nhận được tài trợ 
không hoàn lại từ Chính phủ nước ngoài cho các nghiên  
cứu về thể chế, chính sách, đào tạo và phát triển nguồn  
nhân lực v.v... từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển của

ngành.
Để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng điện năng với  
tốc độ trung bình khoảng 1516%/năm, EVN phải cố  
gắng huy động vốn từ trong và ngoài nước để đầu tư -Ða Mi 
khoảng 1,52tỷ USD/năm vào các công trình NĐ&LĐ.  
Việc thu xếp đủ tài chính để thực hiện thành công  
chương trình đầu tư lớn như vậy từ nay đến năm 2010  
thực sự là một thách thức đối với EVN. EVN đang xem -Phú M 
xét, áp dụng các hình thức đầu tư đa dạng để thu hút, 
khuyến khích các nhà tài trợ, các nhà đầu tư trong nước
và ngoài nước đầu tư vào các dự án điện. Ngoài những  
mối quan hệ với các tổ chức tài chính, EVN vẫn luôn  
quan tâm, chú trọng tới việc mở rộng quan hệ hợp tác AFD 
với các tập đoàn điện lực của các nước trong khu vực,  
đặc biệt là khối ASEAN, triển khai các công tác đấu nối 
LĐ các nước Đông Nam á nói chung và các nước làng  
giềng nói riêng nhằm đáp ứng một phần điện năng cho  
HTĐ quốc gia và khu vực, đây cũng là một dạng NĐ  
phân tán. EVN không ngừng kêu gọi các nhà đầu tư  
tham gia phát triển điện lực Việt Nam, đã và đang nỗ
a Nha 
lực trong việc huy động các NĐ tư nhân IPP, BOT
 
v.v.... Cho đến năm 2003, EVN đã nhận được tài trợ từ
các tổ chức quốc tế chủ yếu như bảng 27.
IV) Cung cÊp ®iÖn n«ng th«n MB, thùc tr¹ng vµ çc gi¶i ph¸p
4.1) Thùc tr¹ng
Thùc tr¹ng sè x· ®- îc phñ l- íi quèc gia cho thÊy ngµnh ®iÖn ch- a thÓ b¸n ®iÖn
trùc tiÕp ®Õn tÊt ç çc hé d©n n«ng th«n. Thêi gian gÇn ®©y, mét sè ®Þa ph- ¬ng vµ cö chi
cã xu h- íng tiÕp tôc kiÕn nghÞ quèc héi vµ chÝnh phñ giao cho EVN tiÕp nhËn, qu¶n lý l- íi
§NT vµ trùc tiÕp b¸n ®iÖn ®Õn hé d©n n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ tõ khi EVN hoµn thµnh c¬ b¶n
viÖc tiÕp nhËn vµ hoµn tr¶ vèn L§TA n«ng th«n. §Ó gi¶i quyÕt c¬ b¶n kiÕn nghÞ trªn, phï
hîp víi tÝnh chÊt vµ ®Æc thï cña §NT, ngµy 28/8/2002, EVN ®· cã v¨n b¶n b¸o ço Bé c«ng
nghiÖp vÒ nh÷ng thµnh tùu, khã kh¨n vµ th¸ch thøc trong c«ng t¸c QL§NT, kÕt qu¶ ch- ¬ng
tr×nh thÝ ®iÓm tiÕp cËn vµ qu¶n lý ®iÖn h¹ ¸p vµ b¸n ®iÖn ®Õn hé n«ng th«n cña EVN, tr×nh
bµy quan ®iÓm vµ ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ vÒ qu¶n lý L§HA vµ b¸n ®iÖn ®Õn hé d©n n«ng th«n.
4.1.1) §iÖn n«ng th«n, nh÷ng thµnh tùu, khã kh¨n vµ th¸ch thøc
Điện lưới Quốc gia đã vươn đến nhiều xã vùng sâu, vùng xa và nâng chỉ tiêu đưa điện
về nông thôn ở nước ta cao hơn nhiều nước trong khu vực và thế giới. Trong năm 2002,
bằng nguồn vốn khấu hao cơ bản và vốn vay của Ngân hàng Thế giới, Cơ quan phát triển
Pháp (AFD), EVN đã đưa điện lưới đến thêm 6huyện, thị xã miền núi và 561xã ở vùng sâu,
vùng xa, cấp điện sử dụng cho hàng trăm nghìn hộ dân phần lớn là đồng bào các dân tộc.
EVN đã tiếp nhận NĐ&LĐ và bán điện trên 2huyện đảo: Lý Sơn- tỉnh Quảng Ngãi và Phú Quốc-
tỉnh Kiên Giang, tăng số giờ phát điện trên đảo Phú Quý- tỉnh Bình Thuận, đồng thời triển khai kế hoạch đầu
tư mở rộng NĐ&LĐ trên các huyện đảo này.
Song song với việc tích cực triển khai thực hiện các dự án đưa điện về các xã vùng sâu, vùng xa,
EVN đã có những nỗ lực rất lớn trong việc triển khai tiếp nhận LĐTA nông thôn, phối hợp với các địa
phương giảm giá bán điện đến bà con nông dân. Tới cuối năm 2002, chương trình tiếp nhận LĐTA nông thôn
đã hoàn thành cơ bản và vượt trước 6tháng so với qui định của Chính phủ. Giá bán điện đến hộ dân nông thôn
ở đại đa số các xã đều dưới giá trần (700đ/kWh) của Chính phủ qui định, trong đó có 43tỉnh, thành phố đạt
chỉ tiêu này 100%.
L§ n«ng th«n víi ph¬ng ch©m: “Nhµ níc vµ nh©n d©n, Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng
cïng lµm“, ®· h×nh thµnh vµ kh«ng ngõng më réng, ph¸t triÓn. TÝnh ®Õn th¸ng 06 n¨m
2004, 100% sè huyÖn trong c¶ n- íc ®· cã ®iÖn, trong ®ã 522/532 huyÖn cã ®iÖn l- íi quèc
gia (®¹t 98,12%): 8463/9004 x· cã ®iÖn l- íi quèc gia (93,99%), trong ®ã cã nhiÒu x· thuéc
vïng s©u vïng xa, vïng c¨n cø çch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn cò: 11.309.000/13.018.000 sè hé
n«ng th«n cã ®iÖn l- íi (®¹t 86,87%). Tuy nhiªn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ QL§NT ®øng tr- íc
nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc:
• §Çu t- ph¸t triÓn §NT thuéc lo¹i ®Çu t- kÕt cÊu h¹ tÇng KTÕ-XH cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt chÝnh trÞ- an
ninh, v¨n ho¸, x· héi t¹o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn KTÕ nh- ng vÒ mÆt tµi chÝnh kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn vèn ®Çu t- .
• ThiÕu vèn ®Çu t- .
• L§ n«ng th«n phÇn lín cò n¸t, ch¾p v¸ vµ kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn KT- kinh doanh, ®Æc biÖt lµ
L§HA (gåm ®- êng trôc, nh¸nh rÏ vµo hé d©n, c«ng t¬, trang thiÕt bÞ ®ãng c¾t vµ BVRL), dÉn ®Õn viÖc vËn
hµnh kÐm an toµn, tæn thÊt ®iÖn n¨ng t¨ng cao.
• Tæ chøc QL§NT rÊt ®a d¹ng. Theo thèng kª ®Õn 30/7/2002, çc m« h×nh QL§NT cña 7.709x· trong
toµn quèc nh- sau: Ban qu¶n lý ®iÖn x·, tæ nhãm tù qu¶n: 4842x· (62,8%): §iÖn lùc qu¶n lý b¸n ®iÖn trùc
tiÕp 1466x· (19%), nhiÒu x· ë miÒn Nam qu¶n lý kh«ng trän vÑn, cßn xen kÏ víi m« h×nh kh¸c, trong ®ã ®·
hîp ®ång ®¹i lý ë 142x· (9,7%). Hîp t¸c x· dÞch vô ®iÖn n¨ng vµ hîp t¸c x· dÞch vô tæng hîp: 755x· (9,8%).
C«ng ty, doanh nghiÖp nhµ n- íc, ban qu¶n lý ®iÖn, tØnh 408x· (5,3%), cai thÇu ®iÖn: 233x· (3%), c«ng ty cæ
phÇn: 5x·, Doanh nghiÖp t- nh©n 1x·. Nh- vËy m« h×nh ®iÖn lùc qu¶n lý trùc tiÕp b¸n ®iÖn ®Õn hé d©n n«ng
th«n míi ®- îc ¸p dông ë ch- a ®Çy 1/5 sè x·. Tuy nhiªn tØ lÖ ¸p dông m« h×nh nµy ®ang t¨ng lªn kh¸ nhanh.
§Õn cuèi n¨m 2003 khi çc dù ¸n NL n«ng th«n vay vèn ng©n hµng thÕ giíi, ADB hoµn thµnh, tæng c«ng ty
sÏ qu¶n lý b¸n ®iÖn trùc tiÕp ®Õn kho¶ng 2300x· chiÕm 27% tæng sè x· dù kiÕn cã ®iÖn l- íi vµo cuèi n¨m
2003 (kho¶ng 8500x·).
• Gi¸ b¸n §NT: EVN b¸n bu«n cho çc tæ chøc, çc nh©n QL§NT qua c«ng t¬ tæng cho ®iÖn ¸nh
s¸ng sinh ho¹t n«ng th«n theo gi¸ 360®/kWh, møc gi¸ nµy h×nh thµnh tõ n¨m 1992, sau 5lÇn ®iÒu chØnh gi¸
®iÖn chung vÉ gi÷ ®- îc cè ®Þnh. §èi víi çc x· do ®iÖn lùc qu¶n lý trùc tiÕp b¸n ®iÖn ®Õn hé d©n n«ng th«n
th× b¸n lÎ theo biÕu gi¸ thèng nhÊt do Nhµ n- íc quy ®Þnh. Çc tæ chøc (do ®Þa ph- ¬ng thµnh lËp), ç nh©n
QL§NT b¸n ®iÖn ®Õn hé d©n víi nhiÒu møc gi¸ kh¸c nhau vµ theo c¬ chÕ gi¸ trÇn ChÝnh phñ.
Tõ khi cã v¨n b¶n 1303/CP/KTTH cña Thñ t- íng chÝnh phñ vµ Th«ng t- 01/1999/ BVGCP-BCN cña
liªn BCN-BVGCP, çc ®Þa ph- ¬ng ®· triÓn khai m¹nh çc biÖn ph¸p gi¶m gi¸ §NT nh- : UBND TØnh ban
hµnh quy chÕ, quy ®Þnh vÒ tæ chøc QL§NT, tæ chøc nhiÒu ®oµn kiÓm tra liªn ngµnh, trùc tiÕp t×m ra çc
nguyªn nh©n lµm gi¸ ®iÖn t¨ng cao, lo¹i trõ çc chi phÝ bÊt hîp lý trong c¬ cÊu gi¸ b¸n, duyÖt l¹i gi¸ b¸n,
cñng cè tæ chøc qu¶n lý, thùc hiÖn ho¹ch to¸n c«ng khai minh b¹ch. Çc CT§L ®· t¨ng c- êng phèi hîp vµ hç
trî víi çc ®Þa ph- ¬ng, cö ng- êi gióp ®ì trùc tiÕp çc x·, hç trî ®µo t¹o thî §NT vµ kiÓm ®Þnh c«ng t¬ çc hé
dïng §NT, tuyªn truyÒn sö dông ®iÖn an toµn tiÕt kiÖm, chèng trém c¾p ®iÖn. N¨m 2002, Tæng c«ng ty tæ
chøc héi nghÞ liªn ngµnh víi Tæng côc c¶nh s¸t, Côc c¶nh s¸t KTÕ vµ phßng c¶nh s¸t KTÕ cña 61tØnh, thµnh
phè trong c¶ n- íc ®Ó t¨ng c- êng hç trî viÖc chèng çc hiÖn t- îng tiªu cùc vµ gãp phÇn lµm lµnh m¹nh ho¸
ho¹t ®éng QL§NT ë çc ®Þa ph- ¬ng.
KÕt qu¶ ®Õn 30/6/2004 viÖc gi¶m gi¸ b¸n ®iÖn ®Õn hé d©n n«ng th«n ®· cã b- íc
chuyÓn biÕn tÝch cùc: 8231/8413x· (97,84%) cã gi¸ b¸n ®iÖn tõ 500 700®/kWh: 182/8413x·
(2,16%) cã gi¸ b¸n ®iÖn tõ cã gi¸ b¸n ®iÖn trªn 700®/kWh. Nh- vËy chØ cßn l¹i 11% sè x· cã
gi¸ b¸n ®iÖn ®Õn hé n«ng th«n cao h¬n gi¸ trÇn.
4.1.2) KÕt qu¶ ch- ¬ng tr×nh thÝ ®iÓm tiÕp nhËn, qu¶n lý h¹ ¸p vµ b¸n ®iÖn
®Õn hé d©n n«ng th«n cña EVN
Tõ ®Çu n¨m 1998, EVN ®· tiÕn hµnh tæng ®iÒu tra L§ n«ng th«n, x©y dùng gi¸ trÇn
§NT, x©y dùng quy chÕ tiÕp nhËn qu¶n lý trùc tiÕp b¸n ®iÖn ®Õn hé n«ng d©n tr×nh Thñ
t- íng xem xÐt quyÕt ®Þnh. §ång thêi, EVN ®· chi trªn 80tû ®ång ®Ó thùc hiÖn ch- ¬ng tr×nh
thÝ ®iÓm ®Çu t- c¶i t¹o tèi thiÓu L§ vµ tiÕp nhËn qu¶n lý b¸n ®iÖn trùc tiÕp ®Õn hé d©n n«ng
th«n ë 82x· trªn ®Þa bµn 63tØnh thµnh phè (trõ TPHCM). Tõ ch- ¬ng tr×nh thÝ ®iÓm tiÕp nhËn
vµ qu¶n lý b¸n ®iÖn trùc tiÕp ®Õn hé d©n n«ng th«n ®· n¶y sinh çc vÊn ®Ò cÇn ph¶i xö lý sau:
• Víi ®Æc thï cña §NT vµ hiÖn tr¹ng cña m¹ng L§ n«ng th«n ViÖt nam hiÖn nay, kh«ng thÓ ®Ó
nguyªn tr¹ng L§ n«ng th«n mµ qu¶n lý vµ b¸n ®iÖn. CÇn ®Çu t- vµ c¶i thiÖn tèi thiÓu ®iÖn l- íi ®Î ®¶m b¶o an
toµn chÊt l- îng ®iÖn vµ gi¶m tæn th¸t ®iÖn n¨ng víi møc ®Çu t- mçi x· trªn 1,5tû ®ång. Sè vèn ®Çu t- trªn
ch- a ®¸p øng ®- îc viÖc c¶i t¹o tèi thiÓu, sÏ ph¶i tiÕp tôc bæ sung sau khi ®· tiÕp nhËn. CÇn bè trÝ thªm lao
®éng ®- îc ®µo t¹o theo ®óng tiªu chuÈn bËc thî nhµ n- íc quy ®Þnh, b×nh qu©n 45ng- êi/x·. Doanh thu t¨ng
thªm khi chuyÓn tõ b¸n tæng sang b¸n lÎ ë nhiÒu x· kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ ph¸t sinh khi qu¶n lý vËn hµnh
L§ vµ b¸n ®iÖn trùc tiÕp ®Õn hé d©n.
TÝnh chung trong toµn quèc, dù kiÕn sè vèn ®Çu t- c¶i t¹o theo ph- ¬ng ¸n tèi thiÓu cÇn trªn 8.000tû ®ång, cßn
theo ph- ¬ng ¸n ®¶m b¶o tiªu chuÈn KT vµ kinh doanh th× cÇn trªn 10.000tû ®ång. Biªn chÕ lao ®éng t¨ng
thªm kho¶ng 30.000ng- êi. Ph¶i bï th©m hôt cho chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh kinh doanh mçi n¨m trªn 100tû
®ång ch- a kÓ vèn hoµn tr¶ cho d©n vµ çc tæ chøc thuéc çc thµnh phÇn KTÕ ngoµi doanh nghiÖp nhµ n- íc.
• Nhµ n- íc ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò mµ x· yªu cÇu nh- : ViÖc lµm cña nh©n viªn qu¶n lý ®iÖn
hiÖn nay ë çc n«ng th«n, x· (mçi x· trung b×nh tõ 1012 ng- êi, cã x· lªn ®Õn 3540 ng- êi), hµng triÖu chiÕc
c«ng t¬ ®iÖn cña hé d©n ®ang sö dông, kh«ng ®¶m b¶o chÊt l- îng ph¶i thay thÕ, çc hé d©n n«ng th«n ph¶i bá
tiÒn c¶i t¹o nh¸nh d©y vµo nhµ (tõ 300.000600.000®ång/hé) ®Ó ®¶m b¶o tiªu chuÈn cña nhµ n- íc vÒ KT an
toµn ®iÖn, trong khi KTÕ cña nhiÒu hé d©n cßn khã kh¨n céng víi t©m lý ®· cã ®iÖn dïng nªn kh«ng muèn bá
vèn ®Ó c¶i t¹o nh¸nh rÏ vµo nhµ.
• NhiÒu tæ chøc ç nh©n (kh«ng thuéc doanh nghiÖp nhµ n- íc) ®ang lµ chñ së h÷u çc c«ng tr×nh
§NT kh«ng muèn bµn giao v× ®· bá vèn ®Çu t- vµ ®ang cã nguån thu lîi.
• Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn víi c¬ chÕ chÝnh s¸ch hiÖn hµnh v- ît qu¸ kh¶ n¨ng cña EVN, trong khi ®ã
nhiÒu ®Þa ph- ¬ng ®ang duy tr× tèt viÖc QL§NT .
4.1.3) KÕt qu¶ ch- ¬ng tr×nh thÝ ®iÓm tiÕp nhËn, qu¶n lý h¹ ¸p vµ b¸n ®iÖn
®Õn hé d©n n«ng th«n cña CT§L1
Công ty Điện lực 1 thuộc EVN có nhiệm vụ quản lý, vận hành, kinh doanh bán điện, xây dựng và
phát triển LĐ từ 110 kV trở xuống, trong phạm vi 25tỉnh phía Bắc của HTĐ1, từ Hà Tĩnh trở ra trừ thành phố
Hà Nội, thành phố Hải Phòng và tỉnh Ninh Bình (riêng LĐHA nông thôn chủ yếu thuộc địa phương). CTĐL1
quản lý lưới điện 25/29tỉnh của miền Bắc nên đặc điểm về chuyển giao quản lý và bán điện đến các hộ nông
thôn của CTĐL1 đặc trưng cho công tác chuyển giao quản lý và bán điện đến các hộ nông thôn trên toàn
miền Bắc hay HTĐ1. Với địa bàn trên 150.000km2, phục vụ cho khoảng 1triệu hộ tiêu thụ điện. Nhiều năm
qua, ngay cả năm 2003, dù phải đối mặt với không ít khó khăn và nhiều thách thức, CTĐL1 đã nỗ lực để thực
hiện đạt hiệu quả cao nhiệm vụ được giao. Và một nỗ lực mới nữa của CTĐL1 có ý nghĩa góp phần quan
trọng vào việc ổn định tổ chức quản lý điện nông thôn- vấn đề nhậy cảm, búc xúc đang trở thành mối quan
tâm hàng đầu, không chỉ của ngành điện mà còn của đông đảo nhân dân đặc biệt là các vùng nông thôn, vùng
sâu, vùng xa. Bởi thực tế nước ta là một nước nông nghiệp, nông thôn đóng vai trò chính yếu trong diện tích
đất đai, dân số và thúc đẩy phát triển. Nỗ lực mới đó là để thực hiện đạt hiệu quả cao Nghị định 45 của TTCP
về hoạt động điện lực và sử dụng điện; quyết định số 27 của Bộ trưởng BCN về ban hành quy định, điều kiện,
trình tự và thủ tục cấp phép hoạt động điện lực; chỉ thị 1615 của Tổng giám đốc EVN. Vừa qua CTĐL1 đã
đẩy mạnh việc chỉ đạo các Điện lực phối hợp với các địa phương thực hiện tốt chủ trương trên của Chính
phủ. Thực tế này đã góp phần đã góp phần quan trọng, to lớn, tạo nên sự khởi sắc mới đáng ghi nhận ở nông
thôn các tỉnh phía Bắc.
a) Công tác tiếp nhận & hoàn trả vốn LĐTA nông thôn: Đây là một chủ trương lớn của
Chính phủ, trong quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn, trở ngại và nhiều địa phương
không muốn bàn giao.
CTĐL1 đã tập trung chỉ đạo các Điện lực khắc phục mọi khó khăn, tham mưu cho UBND tỉnh phối
hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương các cấp khẩn trương tiến hành. Quá trình triển khai và kết quả
CTĐL1 đã đạt được như sau:
 Các công trình đầu tư trước 28/2/1999 kết quả đến 30/9/2003 toàn CTĐL1 đã hoàn thành kế hoạch
tiếp nhận LĐTANT cả 3năm: Tổng số 6.189công trình thuộc 3.353xã với khối lượng 6.768km đường dây
trung áp (ĐDTA); 8.034TBA với tổng giá trị còn lại của tài sản để tăng vốn cho ngành điện là
569.365.365.214đồng. Theo quy định của liên bộ thì số tiền phải hoàn trả cho các địa phương xác định được
là 421.756.921.907đồng. CTĐL1đã chuyển toàn bộ số tiền hoàn trả về cho các tỉnh, để các tỉnh trả cho các xã
theo quy định.
 Các công trình đầu tư sau 28/2/1999 nhưng không có thoả thuận với EVN: Tổng số 1.157công trình
với khối lượng 1.065km ĐDTA, 1240TBA, tổng CS đặt 180.004kVA. Đến 31/12/2003 đã tiếp nhận được
648công trình với khối lượng 544km ĐDTA, 689TBA, tổng CS đặt 98.703kVA vốn còn lại thực hiện tăng
giảm là 107.235.499.460đồng. Chưa tiếp nhận 509công trình khoảng 521km ĐDTA và 551TBA. Lý do chưa
tiếp nhận: A)Thiếu hồ sơ tài chính. B) Một số nơi phía địa phương không bàn giao (yêu cầu hoàn trả như
những công trình trước 28/2/1999). Công ty đã chỉ đạo các Điện lực tích cực cùng địa phương hoàn tất hồ sơ,
những vướng mắc kịp thời báo cáo UBND tỉnh. Nhưng hết thời hạn quy định của EVN (31/12/2003) mà vẫn
chưa giải quyết được, các Điện lực và chủ sở hữu tài sản đã thống nhất lập biên bản xác định trách nhiệm
giữa 2 bên và báo cáo Công ty để Công ty báo cáo EVN.
b) Về hỗ trợ địa phương quản lý giá điện nông thôn: Tuy là một doanh nghiệp nhưng
CTĐL1 đã tích cực đưa ra các biện pháp kể cả kế hoạch kinh phí chỉ đạo các Điện lực tích
cực phối hợp với địa phương hỗ trợ các tổ chức quản lý điện nông thôn.
Năm 2003 đã đào tạo cho nông thôn được 8.000 thợ điện kinh phí 1.600triệu đồng; kiểm định được
171.500công tơ thu phí 2.000đ/1công tơ; kinh phí cho việc mở số theo dõi thu chi tiền điện công khai
6.000triệu đồng. Một số tổ chức quản lý điện địa phương đã chưa tích cực thực hiện đúng những giải pháp
để giảm giá bán điện nông thôn và quan điểm không thống nhất trong việc xử lý khắc phục những nguyên
nhân chủ quan dẫn đến giá cao (sợ đụng chạm đến quyền lợi cá nhân) nên một số nơi vẫn còn trên giá trần.
c) Về công tác chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý điện nông thôn: Năm 2003 CTĐL1 đã
hoàn thành xuất sắc các mặt về công tác điện nông thôn do EVN giao.
Riêng về công tác chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý điện nông thôn, từ năm 2002 EVN đã chỉ đạo
lấy tỉnh Hải Dương thí điểm việc phối hợp giữa ngành điện và địa phương trong công tác xây dựng mô hình
tổ chức quản lý điện nông thôn hợp pháp, đạt hiệu quả. Đồng thời chỉ đạo các Điện lực còn lại, mỗi Điện lực
chọn 12xã thí điểm, riêng tỉnh Thanh Hoá chọn 5xã. Nội dung đợt thí điểm này chủ yếu tập trung xây dựng
mô hình hợp tác xã điện độc lập (thành lập mới hoặc tách từ hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp tổng hợp), do đó
tác dụng nhân rộng ra nhiều xã gặp khó khăn, tiến độ chậm. Điều cần lưu ý, chính là quyết định đúng đắn
trong chỉ đạo triển khai này của EVN đã có bài học, kinh nghiệm quý báu được đúc kết từ đây đề ra được
những giải pháp thích hợp hơn trong công tác quản lý điện nông thôn.
Ví dụ chậm tiến độ chủ yếu do nguyên nhân chủ quan một số địa phương chưa muốn chuyển đổi
hoặc chưa tích cực chuyển đổi vì đụng chạm đến quyền lợi cá nhân. Thực tế các tỉnh giao cho sở Công
Nghiệp làm đầu mối nhưng một số nơi sở Công Nghiệp còn quá cầu toàn, đưa ra nhiều vấn đề khi triển khai
lúng túng không có biện pháp tham mưu cho tỉnh chỉ đạo tháo gỡ. Một số Điện lực dựa vào lý do tỉnh giao
cho sở Công Nghiệp nên trông chờ vào sở Công Nghiệp, tiến độ chậm thuộc phía địa phương.
Thực hiện chủ trương của BCN, EVN, CTĐL1 đã xác định công tác chuyển đổi mô hình tổ chức
quản lý điện nông thôn là một chủ trương lớn của Đảng và Chính phủ. Riêng ngành Điện đây là nhiệm vụ
trọng tâm vì chuyển đổi mô hình là chuyển đổi những khách hàng mua điện từ chủ thể không đủ tư cách pháp
nhân sang chủ thể có tư cách pháp nhân ký hợp đồng mua bán điện. Công ty đã trực tiếp làm việc với một số
tỉnh đồng thời chỉ đạo thí điểm triển khai ở ở một số huyện để rút kinh nghiệm với những nội dung cơ bản
như sau:
▪ Giám đốc các Điện lực trực tiếp báo cáo và đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các ngành của địa phương
xây dựng đề án và phê duyệt đề án chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý điện nông thôn trên địa bàn tỉnh
(trừ những tỉnh đã có đề án).
▪ Tập trung vào mô hình ban quản lý điện xã, mô hình khoán thầu và những mô hình khác chưa hợp
pháp thuộc diện bắt buộc phải chuyển đổi. Đối với mô hình hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp tổng hợp
đang quản lý điện là mô hình hợp pháp, nên duy trì chỉ cần củng cố và bổ xung thêm ngành nghề kinh
doanh điện năng và cấp phép hoạt động điện lực. Để cho tổ chức quản lý điện nông thôn mới hoạt động
có hiệu quả cần tổ chức bán điện đến hộ dân theo một cấp (không qua trung gian), bán thống nhất một
giá không vượt giá trần (700đ/kWh) do Chính phủ quy định trên địa bàn toàn xã.
▪ Trong quá trình triển khai tranh thủ sự chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, phối hợp với các tổ chức quần
chúng, tuyên truyền sâu rộng để dân biết.
▪ Tham mưu cho UBND tỉnh tổ chức triển khai thí điểm ở một huyện, sau đó đồng loạt tổ chức ở các
huyện trong toàn tỉnh. Khi tổ chức triển khai ở huyện cần phải có nội dung cụ thể: Kế hoạch chuyển đổi,
sự phân công trách nhiệm giữa sở Công nghiệp, UBND huyện và Điện lực để chịu trách nhiệm hướng
dẫn và giúp các xã tiến hành làm các thủ tục chuyển đổi.
▪ Về thời gian yêu cầu: Đến 31/12/2003 phải hoàn thành: Mô hình khoán thầu còn 228xã thuộc 5Điện
lực phải chuyển xong; Mô hình Ban quản lý điện xã còn 2346xã, chia làm 2 mức: Chuyển 100% gồm có
các Điện lực có khối lượng dưới 60xã; Chuyển được 50% gồm có các Điện lực có khối lượng lớn xấp xỉ
100xã trở lên.
▪ Cuối năm Công ty đánh giá và khen thưởng các đơn vị hoàn thành kế hoạch giao sẽ được áp dụng
quy chế tiền lương để khen thưởng. Riêng các Điện lực có khối lượng lớn Công ty giao chỉ tiêu cuối
năm thực hiện 50% nếu phấn đấu hoàn thành 100% sẽ được thưởng đặc cách: Tập thể sẽ áp dụng quy
chế tăng giảm quỹ lương mềm (thêm 1% tiền lương mềm (V2) của đơn vị 6 tháng cuối năm 2003). Cá
nhân mỗi Điện lực chọn 1người xuất sắc, Công ty cho đi tham quan, học tập ở nước ngoài 710 ngày.
Và ngược lại đối với các Điện lực không hoàn thành kế hoạch giao sẽ đánh giá phạt điểm thi đua và áp
dụng quy chế giảm quỹ lương mềm (V2).
Từ đó nhiều Điện lực đã có những biện pháp cụ thể, phối hợp với địa phương, tập
trung làm trước ở 1 huyện có khối lượng lớn sau đó nhân rộng ra các huyện còn lại trong
toàn tỉnh.
Tỉnh Thái Bình lúc đầu giám đốc Điện lực báo cáo UBND tỉnh dự tính làm trước ở huyện Hưng Hà
nhưng không thực hiện được sau đó chuyển làm trước ở huyện Kiến Xương. Từ huyện Kiến Xương nhân ra
các huyện; trong phạm vi 1tháng (7/2003) tỉnh Thái Bình đã lần lượt triển khai xong bước1 ở tất cả các
huyện. Kết quả đến ngày 19/9/2003 tỉnh Thái Bình đã hoàn thành, vượt mục tiêu kế hoạch giao.
Tỉnh Bắc Ninh từ năm 2001 đã triển khai nhưng không tiến triển được. Tháng 7/2003 giám đốc Điện
lực lập kế hoạch chuyển đổi báo cáo UBND tỉnh đề xuất chọn làm trước ở huyện Gia Bình. Kết quả chưa đến
1tháng huyện Gia Bình đã chuyển đổi xong với giá bán điện đến tận hộ nông thôn không vượt giá trần Chính
phủ quy định. Song song với huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh triển khai ở tất cả các huyện. Kết quả đến ngày
8/9/2003 tỉnh Bắc Ninh đã hoàn thành, vượt mục tiêu kế hoạch giao.
Sau khi rút kinh nghiệm ở Bắc Ninh và Thái Bình, CTĐL1 đã có những biện pháp hiệu quả hơn chỉ
đạo các Điện lực. Trong đó một số tỉnh còn vướng mắc về cách làm, lúng túng về các bước triển khai sau khi
tham quan học tập rút kinh nghiệm ở Bắc Ninh và Thái Bình đã được tháo gỡ. Đặc biệt là sự cố gắng phấn
đấu của nhiều giám đốc Điện lực đã có nhiều biện pháp, sáng tạo, nhiều cách làm hay do đó kết quả trong
phạm vi quý III năm 2003 toàn Công ty chuyển đổi mô hình được 1127xã. Trong đó 6tỉnh hoàn thành 100%
đó là: Tỉnh Bắc Ninh; tỉnh Thái Bình; tỉnh Bắc Kạn; tỉnh Hưng Yên; tỉnh Tuyên Quang; tỉnh Hà Giang.
Ngoài ra 18huyện thuộc 7tỉnh khác hoàn thành 100% kế hoạch.
CTĐL1 đã tổ chức hội nghị rút kinh nghiệm cách làm tốt của 6tỉnh trên và giao nhiệm vụ cho các ĐL
còn lại phối hợp với các địa phương, phấn đấu đến 31/12/2003 hoàn thành cơ bản công tác chuyển đổi mô
hình tổ chức quản lý điện nông thôn. Từ tháng 10/2003 các tỉnh đã vào cuộc quyết liệt có nhiều cách làm độc
đáo, kết quả đến 20/12/2003 đã có thêm 8tỉnh hoàn thành: Hải Dương; Nghệ An; Hà Tĩnh; Thái Nguyên; Hà
Nam; Hà Tây; Quảng Ninh; Vĩnh Phúc. Riêng tỉnh Nghệ An là một tỉnh có khối lượng lớn mô hình phải
chuyển đổi, trước đây 3tháng tưởng chừng như bế tắc vì những khó khăn về địa hình, địa dư hành chính rộng,
tình trạng phức tạp về quản lý LĐHA của các địa phương. Lãnh đạo sở Công nghiệp và lãnh đạo Điện lực
Nghệ An đứng trước trách nhiệm nặng nề mà UBND tỉnh Nghệ An, CTĐL1 và EVN đang đặt trên vai. Sau
khi rút kinh nghiệm ở Bắc Ninh và Thái Bình giám đốc ĐL và giám đốc sở Công nghiệp tỉnh Nghệ An đã có
những cách làm sáng tạo, độc đáo phù hợp với tỉnh Nghệ An do đó chỉ sau hơn 1tháng, ngày 24/11/2003 tỉnh
đã tổ chức hội nghị tổng kết công tác chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý điện nông thôn. Toàn tỉnh Nghệ An
tổng số có 534xã, đã có tổ chức quản lý điện nông thôn với mô hình hợp pháp theo Nghị định 45 của TTCP
và Quyết định số 27 của Bộ trưởng BCN.
Đến 31/12/2003 toàn Công ty cơ bản hoàn thành việc chuyển đổi mô hình tổ chức
quản lý điện nông thôn 25/25 tỉnh hoàn thành 100% kế hoạch giao năm 2003. Trong đó 10
tỉnh hoàn thành khối lượng chuyển đổi 2năm (riêng 3tỉnh Thanh Hoá, Bắc Giang, Lạng Sơn
do địa phương chưa tích cực nên còn lại một số xã chưa xong, sẽ chuyển sang quý I/2004
hoàn tất. Số xã có mô hình hợp pháp là: 3342xã, chiếm 74%. Trong đó :
▪ Điện lực quản lý trực tiếp 639xã.
▪ Hợp tác xã điện năng: 683HTX.
▪ Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp: 2367HTX.
▪ Công ty ĐiệnNước huyện: 7công ty (36xã).
▪ Công ty Cổ phần: 2công ty (Cty CP XD&QLĐT, huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ 5xã; Cty CP xã Đông
La, huyện Đông Hưng Thái Bình).
▪ Công ty TNHH: 7công ty (xã Thuỵ Lôi và xã Thiện Phiến, Tiên Lữ, Hưng Yên; Đài Quang, thôn
Khánh Hội, xã Nam Đồng, Nam Sách Hải Dương; Nghệ An 2công ty).
▪ Hộ kinh doanh cá thể: 30.
Thông qua số liệu tổng hợp đến nay số mô hình thành lập mới hợp pháp có 3097 đơn vị thì mô hình
hợp tác xã kinh doanh điện năng và hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp có chức năng kinh doanh điện năng là
3050, chiếm trên 98,5%, như vậy loại mô hình hợp tác xã thích hợp hơn cả với nông thôn miền Bắc Việt
Nam giai đoạn hiện nay.
d)Phương hướng sau khi chuyển đổi: Nội dung quan trọng là củng cố nhằm mục đích để mô
hình mới hoạt động có hiệu quả, bảo toàn được vốn tài sản và có đầu tư cải tạo nâng cấp LĐ
thường xuyên. Nội dung củng cố gồm có những điểm cơ bản sau đây:
▪ Đào tạo nghề điện và nghiệp vụ quản lý, kinh doanh điện năng;
▪ Mở sổ ghi chỉ số công tơ; sổ hạch toán điện năng, tính tổn thất điện năng;
▪ Mở sổ tổng hợp doanh thu, hạch toán lỗ, lãi và các loại chi . . . (công khai);
▪ Tiếp tục giúp đỡ khâu kiểm định công tơ cho các địa phương.
▪ Thường xuyên kiểm tra, kiểm soát và giúp đỡ các xã có vướng mắc, kiên quyết không để bất kỳ địa
phương nào, hộ nông dân nào mua điện với giá vượt giá trần của Chính phủ quy định.
▪ Trường hợp khẩn cấp phải cấy thêm TBA chống quá tải và cắt ngắn bán kính cấp điện hạ áp.
e) Về đầu tư phát triển LĐ nông thôn: Kết quả về Điện khí hoá nông thôn đến hết 2003 có
237/239huyện (99%), 4560/5147xã (89%) và 5.343.142/6.015.119hộ dân (88%) nông thôn
có điện lưới quốc gia. Về mục tiêu 100%huyện, 80%xã và 60%hộ dân nông thôn có điện
lưới hoặc điện nội bộ toàn Công ty đạt và vượt.
Sau khi tiếp nhận xong LĐTA thì tổng cộng khối lượng LĐTA nông thôn là:
13.030km đường dây và 11.222TBA với tổng CS lắp đặt là 2.004.636kVA. Tác dụng về mặt
tài chính đã giải quyết đỡ gánh nặng cho người dân nông thôn dùng điện trước đây phải chi
phí cho phần LĐTA. Nhưng chất lượng LĐ quá kém do vậy trọng tâm là củng cố LĐTA
nông thôn vừa đầu tư cải tạo đồng thời xây dựng cấy thêm trạm mới để đáp ứng nhu cầu
phát triển của phụ tải, rút ngắn bán kính cấp điện hạ áp, để hỗ trợ các tổ chức quản lý điện
địa phương giảm được tổn thất hạ áp, nâng cao chất lượng điện giảm giá bán điện đến hộ
dân. Với số lượng công trình LĐTA nông thôn hiện có thì số TBA trung bình 1,4trạm/1xã
(nhiều xã mới chỉ có 1TBA). Dự tính trung bình 1xã phải có khoảng 4TBA. Như vậy khối
lượng đầu tư thêm cho khu vực nông thôn đang có điện vào khoảng 6.070công trình nữa với
số vốn trung bình 1công trình trung áp (1trạm và 1nhánh rẽ ĐDTA) khoảng 120triệu đồng.
Tổng số vốn cần khoảng 720tỷ đồng. Kế hoạch:
▪ Đối với huyện chưa có điện lưới quốc gia: Trừ huyện đảo Cô Tô tỉnh Quảng Ninh (đã có nguồn điện
độc lập). Còn huyện Mường Tè có NMTĐ 500kW, chưa có kế hoạch đưa điện lưới vì tuyến thuộc vùng
lòng hồ TĐ Sơn La.
▪ Đối với xã chưa có điện lưới quốc gia: Kế hoạch năm 2003 CTĐL1 triển khai chương trình kế hoạch
đầu tư dùng nguồn vốn của ngành Điện, vốn vay tín dụng và vốn vay nước ngoài mà EVN giao đầu tư
mới khoảng 1674TBA và 1045km ĐDTA với số vốn khoảng 150tỷ đồng.
▪ Năm 2004 dự án NL nông thôn II vay vốn Ngân hàng thế giới, các tỉnh đã chọn và EVN giao số xã
tham gia dự án là 760xã trong đó 71xã chưa có điện thuộc tỉnh Yên Bái 9xã, Cao Bằng 25xã và Lao Cai
10xã. Còn 689xã đã có điện mở rộng và cải tạo nâng cấp LĐ.
▪ Ngoài ra các địa phương thoả thuận ứng vốn cho ngành Điện vay không tính lãi xây dựng phần
ĐDTA và TBA. Phần hạ áp thuộc địa phương đầu tư, khi hoàn công đưa vào khai thác ngành Điện sẽ
tiến hành trả vốn theo chỉ đạo của EVN. (Phương thức này đang triển khai từ năm 1998 đến nay với tổng
số vốn địa phương đã thoả thuận ứng là 310tỷ đồng; xây dựng 346công trình; 1.910km ĐDTA và
614TBA).
Như vậy đến 2010 toàn Công ty, tỷ lệ xã có điện ở 25tỉnh đạt và vượt mục tiêu 80%.
Ngoài ra theo số liệu điều tra đến 2010 còn khoảng 200xã thuộc 13tỉnh rất khó khăn đưa
điện lưới. Thực hiện chủ trương triển khai “Đề án điện khí hoá ngoài lưới” là hợp lý. Đối
với khu vực này dân cư thưa thớt, quy hoạch giao thông chưa có, KTế chưa phát triển. Nhiều
nơi có nguồn nước tự nhiên có thể sử dụng NL cho TĐ tại chỗ với CS nhỏ và cực nhỏ: TĐ
làng 510 kW và TĐ cực nhỏ 300500W cho từng gia đình. Ngoài ra có thể bằng nguồn
điện Diêzen, Điện gió, Điện mặt trời, NLM&TT... Muốn phát huy việc sử dụng rộng rãi
NLM&TT các địa phương phải tuyên truyền cho nhân dân và các cấp chính quyền thôn, bản
thông suốt. Chống tư tưởng trông chờ Điện lưới quốc gia, đồng thời Nhà nước nên có chính
sách trợ giá để khuyến khích mọi người làm quen dần với việc sử dụng NL này mà hăng hái
tham gia đóng góp vào chương trình Điện khí hoá nông thôn ngoài lưới ngày một tốt hơn.
Phát triển điện nông thôn đã góp phần quan trọng cho chương trình cơ khí hoá, hiện
đại hoá nông nghiệp và nông thôn góp phần chương trình xoá đói giảm nghèo, cải thiện đời
sống cho nhân dân nông thôn.
4.1.4) ChuyÓn ®æi m« h×nh QL§NT c¬ së cho viÖc gi¶m gi¸

Chuyển đổi mô hình quản lý điện nông thôn theo tinh thần của Nghị định 45/NĐ-CP
của Chính phủ, nhằm giảm giá điện sinh hoạt ở nông thôn xuống dưới giá trần, đang được
các địa phương khẩn trương thực hiện. Một loạt vấn đề mới như: Việc định giá tài sản LĐ,
phương án giá điện từng vùng, trình độ bằng cấp của công nhân quản lý vận hành, lợi nhuận
và phân phối tiền lương cho mô hình quản lý mới.. đang được đặt ra từ thực tiễn chuyển đổi
mô hình.
Tõ ngµy 1/10/2002 ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh t¨ng gi¸ b¸n ®iÖn ë nhiÒu ®èi t- îng dïng
®iÖn, nh- ng riªng gi¸ trÇn b¸n ®iÖn ®Õn hé sinh ho¹t n«ng th«n vÉn gi÷ 700®/KWh. Mét sè
tæ chøc qu¶n lý ®iÖn ®Þa ph- ¬ng muèn nh©n dÞp nµy n©ng gi¸ b¸n ®iÖn ®Õn hé n«ng th«n ®Ó
gi÷ nguyªn phÇn thu nhËp l©u nay ch- a hîp lý. Do kh«ng thùc hiÖn ®óng nh÷ng gi¶i ph¸p
®Ó gi¶m gi¸ b¸n ®iÖn vµ quan ®iÓm kh«ng thèng nhÊt trong viÖc xö lý kh¾c phôc nh÷ng
nguyªn nh©n chñ quan ®Én ®Õn gi¸ cao, mµ th- êng ®æ lçi cho nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch
quan: L§ cò n¸t, c«ng t¬ kh«ng chÝnh x¸c, kª khai tæn thÊt lín ®Ó xin vèn ®Çu t- . Cßn vÒ
nguyªn nh©n chñ quan: Chi phÝ tiÒn l- ¬ng cho sè ng- êi qu¶n lý ®iÖn qu¸ ®«ng lµ nguyªn
nh©n c¬ b¶n lµm t¨ng gi¸ ®iÖn. Theo b¸o ço thèng kª th× sè ng- êi qu¶n lý ®iÖn ë çc x·
®ång b»ng trung b×nh 2030ng- êi mét x·, cã x· 4050 ng- êi ç biÖt cã x· 80100ng- êi.
ViÖc chuyÓn ®æi m« h×nh QL§NT (tr- íc m¾t çc sè liÖu vÒ tæn thÊt, doanh thu sÏ ®- îc h¹ch
to¸n theo luËt) lµ c¬ së thuËn lîi ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bÊt hîp lý vÒ gi¸ §NT.
4.1.5) KiÕn nghÞ ®Ò xuÊt
§Ó gi¶i quyÕt c¬ b¶n, æn ®Þnh, l©u dµi ®èi víi viÖc qu¶n lý L§HA vµ b¸n ®iÖn ®Õn hé
d©n n«ng th«n th× vÊn ®Ò mÊu chèt lµ xö lý c¬ chÕ chÝnh s¸ch mét çch toµn diÖn, phï hîp
víi tÝnh chÊt ®Æc thï cña n«ng th«n n- íc ta, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn vµ ®æi míi qu¶n lý
nÒn KTÕ nãi chung vµ ngµnh ®iÖn nãi riªng ®ang diÔn ra ë n- íc ta còng nh- çc n- íc trong
khu vùc vµ trªn thÕ giíi. CÇn tiÕp tôc thùc hiÖn ph¬ng ch©m “Nhµ níc vµ nh©n d©n, trung
¬ng vµ ®Þa ph¬ng cïng lµm” trong viÖc ®Çu t x©y dùng vµ QL§NT. Huy ®éng çc nguån
lùc (vèn, lao ®éng) t¹i chç cña ®Þa ph- ¬ng tham gia, ®ång thêi tranh thñ tèi ®a çc nguån lùc
tõ bªn ngoµi. Cñng cè vµ ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp võa vµ
nhá ®ang tæ chøc QL§NT .
VÒ ph- ¬ng ¸n tæ chøc QL§NT trong thêi gian tíi: §Ò nghÞ tiÕp tôc khuyÕn khÝch çc
tæ chøc ç nh©n thuéc çc thµnh phÇn KTÕ tham gia QL§NT. Nhµ n- íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç
trî vµ h- íng dÉn çc tæ chøc QL§NT ho¹t ®éng theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ t¹o
®iÒu kiÖn cho çc tæ chøc QL§NT ph¸t triÓn. Ph- ¬ng ¸n nµy ®óng víi tinh thÇn nghÞ quyÕt
TW3 vµ TW5 kho¸ IX cña §¶ng, võa phï hîp víi thùc tr¹ng ®a d¹ng ho¸ çc h×nh thøc ®Çu
t- vµ QL§NT ®· h×nh thµnh hiÖn nay vµ lé tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn thÞ tr- êng ®iÖn ViÖt
nam trong t- ¬ng lai theo chñ tr- ¬ng cña §¶ng vµ nhµ n- íc (chØ gi÷ ®éc quyÒn ë kh©u truyÒn
t¶i, cßn kh©u ph©n phèi ®iÖn ph¶i khuyÕn khÝch c¹nh tranh vµ ®a d¹ng ho¸ çc h×nh thøc së
h÷u). §iÒu nµy phï hîp víi dù th¶o luËt §iÖn lùc mµ Bé CN chuÈn bÞ tr×nh chÝnh phñ vµ
Quèc héi.
Nhµ n- íc t¹o ra mét mÆt b»ng chÝnh s¸ch, nhÊt lµ chÝnh s¸ch gi¸ ®iÖn nh»m ®¶m b¶o
mét s©n ch¬i c«ng b»ng, vµ t¹o ®µ ph¸t triÓn cho çc tæ chøc çc nh©n thuéc çc thµnh phÇn
KTÕ tham gia ®Çu t- vµ QL§NT trong ®ã cã EVN.
Thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 45/2001/N§-CP ngµy 02/8/2001 cña chÝnh phñ vÒ ho¹t ®éng ®iÖn
lùc vµ sö dông ®iÖn ra quyÕt ®Þnh sè 27/2002/Q§-BCN ngµy 18/6/2002 cña BCN vÒ cÊp giÊy
phÐp ho¹t ®éng ®iÖn lùc, nhiÒu ®Þa ph- ¬ng ®ang thùc hiÖn chuyÓn ®æi çc m« h×nh QL§NT
kh«ng cßn ®ñ t- çch ph¸p nh©n ký hîp ®ång mua b¸n ®iÖn (ban qu¶n lý ®iÖn huyÖn x·, tæ,
nhãm tù qu¶n cai thÇu ®iÖn), cñng cè vµ hoµn thiÖn çc m« h×nh c«ng ty ®iÖn n- íc doanh
nghiÖp t- nh©n, hîp t¸c x· dÞch vô tæng hîp cho n«ng nghiÖp trong ®ã cã ®iÖn n¨ng vµ x©y
dùng çc m« h×nh hîp t¸c x· dÞch vô ®iÖn n¨ng (theo LuËt Hîp t¸c x·) c«ng ty TNHH, c«ng
ty cæ phÇn ®iÖn lùc (theo luËt doanh nghiÖp), doanh nghiÖp nhµ n- íc (theo luËt DNNN).
EVN ®ang tËp chung thùc hiÖn môc tiªu tiÕn ®é ph¸t triÓn N§, l- íi ®iÖn truyÒn t¶i vµ
ph©n phèi theo QHPT ®iÖn lùc ViÖt nam giai ®o¹n 20012010 ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu t¨ng
tr- ëng cao cña PT ®iÖn trong giai ®o¹n tíi: ®Õn n¨m 2005 cung cÊp 53tû KWh, ®Õn 2010
cung cÊp 100tû kWh. Tæng vèn ®Çu t- cña EVN trong giai ®o¹n 20012010 cÇn lªn tíi
243.000tû ®ång. §Ò nghÞ chÝnh phñ vµ çc bé h÷u quan cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó xö lý tho¶
®¸ng çc vÊn ®Ò KTÕ-XH ph¸t sinh khi EVN tiÕp nhËn L§HA, qu¶n lý b¸n ®iÖn ®Õn hé d©n
n«ng th«n nh- ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn. Nªu çc vÊn ®Ò ph¸t sinh vÒ KT-XH kh«ng ®- îc xö
lý triÖt ®Ó th× ph- ¬ng ¸n giao cho EVN tiÕp nhËn qu¶n lý L§ vµ b¸n ®iÖn trùc tiÕp ®Õn tÊt c¶
çc hé d©n n«ng th«n lµ kh«ng kh¶ thi. MÆt kh¸c do thùc tr¹ng L§HA n«ng th«n hiÖn nay,
viÖc ¶nh h- ëng trùc tiÕp ®Õn KTÕ cña hé dïng §NT , lîi Ých cña ®Þa ph- ¬ng, thu nhËp vµ
viÖc lµm cña çc tæ chøc, ç nh©n ®ang QL§NT... sÏ lµm cho ch- ¬ng tr×nh giao nhËn L§HA,
qu¶n lý vµ b¸n ®iÖn ®Õn hé d©n n«ng th«n gÆp nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i phøc t¹p vµ cÇn cã
thêi gian dµi h¬n nhiÒu lÇn so víi ch- ¬ng tr×nh giao nhËn vµ hoµn tr¶ vèn L§TA n«ng th«n
võa thùc hiÖn.
4.2) Gi¶i ph¸p
Qua ph©n tÝch ë ch- ¬ng 1 vµ ph©n tÝch ë trªn cho ta thÊy cung cÊp §NT cho çc vïng
s©u vïng xa lµ mét vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p. Ngoµi çc kiÕn nghÞ ®· nªu ë trªn vÒ mÆt chÝnh s¸ch,
trong khi chê ®îi ta xem xÐt mét sè çc gi¶i ph¸p kh¸ h÷u Ých sau ®©y. Çc d¹ng nguån cÊp
cho n«ng th«n hiÖn nay lµ:
KÐo ®iÖn l- íi quèc gia:
-u ®iÓm:
- §¶m b¶o ®é tin c©y cung cÊp, æn ®inh hÖ thèng cao, chÊt l- îng ®iÖn n¨ng cao.
- ThÓ hiÖn ®- îc sù quan t©m cña §¶ng, chÝnh phñ
- HiÖn ®¹i ho¸ ®ång ®Òu h¬n, s©u réng h¬n do cã trî gi¸, h- íng dÉn
- C¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn h¬n
- §¶m b¶o an ninh quèc gia h¬n
Nh- îc ®iÓm:
- Kh«ng tËn dông ®- îc nguån vèn, søc, tµi, lùc, nguyªn v©t liÖu cña ®Þa ph- ¬ng, d©n
- Thêi gian chê ®îi l©u, ®«i khi kh«ng hiÖu qu¶ vÒ KTÕ
- Thñ tôc nhiªu khª, phøc t¹p
- HiÖn ®¹i ho¸ chËm do thñ tôc r- êm rµ.
- Çc vÊn ®Ò sinh th¸i, m«i tr- êng n¶y sinh vµ rÊt khã ®¸nh gi¸ hËu qu¶.
Dïng nguån ph©n t¸n, ®éc lËp
-u ®iÓm:
- TËn dông ®- îc nguån vèn, søc, tµi, lùc, nguyªn v©t liÖu cña ®Þa ph- ¬ng, d©n
- Thêi gian thùc thi nhanh, hiÖu qu¶ vÒ KTÕ râ rÖt.
- Thñ tôc ®¬n gi¶n, nhanh gän.
- HiÖn ®¹i ho¸ nhanh kh«ng v- íng m¾c nhiÒu vÒ çc vÊn ®Ò thñ tôc hµnh chÝnh.
- Gi¶m çc t¸c ®éng ®Õn sinh th¸i, m«i tr- êng n¶y sinh vµ dÔ ®¸nh gi¸ hËu qu¶.
- Gi¶m bít g¸nh nÆng cho QHL§.
- T¨ng c- êng an ninh n¨ng l- îng
Nh- îc ®iÓm:
- §é tin cËy cung cÊp, æn ®Þnh hÖ thèng thÊp, chÊt l- îng ®iÖn n¨ng kh«ng cao.
- Kh«ng thÓ hiÖn ®- îc hÕt sù quan t©m cña §¶ng, chÝnh phñ
- HiÖn ®¹i ho¸ kh«ng ®ång ®Òu, s©u réng do kh¶ n¨ng, tr÷ l- îng tõng vïng.
- C¬ së h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn h¬n
- SÏ bÞ phô thuéc, khã kh¨n qu¶n lý vÒ mÆt an ninh chÝnh trÞ.
NÕu kÐo ®iÖn l- íi quèc gia vÒ kh«ng ph¶i lóc nµo còng kh¶ thi nh- ph©n tÝch ë trªn.
NÕu dïng 1d¹ng nguån ®éc lËp còng kh«ng ®¶m b¶o hoµn toµn nhu cÇu PT do lµ trong
8760h cña 1n¨m th× víi TT§ sè giê ho¹t ®éng tÝnh trung b×nh tèi ®a lµ 4000h, chñ yÕu vµo
mïa m- a, thËm chÝ cßn thÊp h¬n do CS ph¸t kh«ng ®¶m b¶o, nguån n- íc thiÕu, söa ch÷a,
b¶o d- ìng V× vËy ph- ¬ng ph¸p hay nhÊt lµ nªn kÕt hîp çc d¹ng nguån ph©n t¸n, ®éc lËp
l¹i thµnh mét hÖ thèng cung cÊp hçn hîp. D-íi ®©y lµ mét sè çc gi¶i ph¸p, ph-¬ng ¸n cÊp
®iÖn cho çc vïng s©u, vïng xa hiÖn nay:
4.2.1) øng dông çc CNg tiªn tiÕn SX ®iÖn n¨ng ®èi víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
4.2.1.1) Vai trß ®iÖn n¨ng trong thÕ kû 21.
§iÖn n¨ng lµ ®éng lùc c¬ b¶n ®¶m b¶o t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÒn l- ¬ng vµ viÖc
lµm. ViÖn hµn l©m KT quèc gia Hoa Kú vµo ®Çu thÕ kû 20 ®· thõa nhËn "m¹ng l- íi cung cÊp
®iÖn réng lín" lµ thµnh tùu KT lín nhÊt trong thÕ kû 20. Theo hä, xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm t¸c
®éng tíi chÊt l- îng cuéc sèng cña ng- êi B¶ng 28: Dù ®o¸n NCNL ®Õn 2050
D©n sè, tû ng- êi 9
d©n trong thÕ kû 20 th× ®iÖn n¨ng quan Tæng thu nhËp thÕ giíi, ngh×n tû USD
100
träng h¬n c¶ « t«, hÖ thèng truyÒn thanh, (gi¸ n¨m 1990)
truyÒn th«ng, m¸y tÝnh. Nhê c«ng cuéc C«ng suÊt, GW 10.000
Trong ®ã: - ®iÖn nguyªn tö 3.000
®iÖn khÝ hãa, trong thËp niªn gÇn ®©y dung - thñy ®iÖn 800
l- îng NL cña nÒn KTÕTG ®· gi¶m dÇn - çc tæ m¸y sö dông NLTT 1.200
(ngo¹i trõ T§)
(kho¶ng 1%/n¨m), l- îng cacbon th¶i vµo
- nhiÖt ®iÖn khÝ 3.000
khÝ quyÓn tÝnh cho 1tÊn nhiªn liÖu qui - íc - nhiÖt ®iÖn than 2.000
gi¶m mçi n¨m gÇn 0,3%. Trong suèt thÕ kû Tiªu thô ®iÖn n¨ng tÝnh theo ®Çu ng- êi, kWh/n¨m
Trung b×nh 6.000
20, tû träng ®iÖn n¨ng trong c¬ cÊu tiªu thô §èi víi nh÷ng n- íc nghÌo nhÊt 1.000
NL t¨ng dÇn vµ ®¹t 40% ë çc n- íc Gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng TB, USD/MWh 50
OECD. L- îng cacbon do çc tæ MF§ th¶i ra (cho
1,8
r»ng 50% C sÏ ®- îc khö, tû tÊn/n¨m)
C«ng cuéc ®iÖn khÝ hãa toµn diÖn L- îng th¶i SO , NO vµ nh÷ng chÊt ®éc   0
2 x
gióp gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña thÕ kû 21 SuÊt ®Çu t- dù kiÕn, USD/kW
lµ k×m h·m tèc ®é t¨ng d©n sè, kh¾c phôc - NM§NT 700
- NM§ sö dông NLTT (ngo¹i trõ T§) 700
t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, ng¨n ngõa g©y « - NMN§ khÝ * 800
nhiÔm m«i tr- êng. HiÖn nay CS ®iÖn ë çc - NMN§ than * 1.000
n- íc ph¸t triÓn c¬ b¶n tháa m·n nhu cÇu - Çc tæ MF NL c¬ ®éng, % cña tæng SL 20
SX ®iÖn ph©n t¸n vµ tÝch tr÷, % tæng SL 30
tiªu thô. Tuy nhiªn, tíi n¨m 2050, khi §é tin cËy Tèi thiÓu 99,999, t¨ng lªn ®Õn
ngµnh ®iÖn sÏ ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu cña hÖ 99,99999999 ®èi víi mét sè kh¸ch
thèng,% hµng cÇn ®é chÝnh x¸c cao
kiÖn sinh sèng b×nh th- êng cho nhiÒu tû KÓ c¶ chi phÝ ®Ó gi¶m hµm l-îng cacbon trong khÝ
ng- êi ë çc n- íc ®ang ph¸t triÓn th× ph¶i th¶i, nh-ng kh«ng bao gåm chi phÝ ch«n vïi l©u dµi
thõa nhËn r»ng çc NM§ hiÖn nay ch- a ®ñ
hiÖu qu¶, cßn qu¸ ®¾t vµ g©y qu¸ nhiÒu « nhiÔm cho thÕ giíi n¨m 2050. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
nµy, chóng ta cÇn ®Èy m¹nh ¸p dông çc CNg tiªn tiÕn.
4.2.1.2) N©ng cao hiÖu qu¶
®iÖn khÝ hãa.
Mét trong nh÷ng môc
tiªu c¬ b¶n cña thÕ kû 21 lµ
thóc ®Èy nÒn KTÕ ë çc n- íc
®ang ph¸t triÓn b»ng ph- ¬ng
thøc hiÖu qu¶ nhÊt- nhê cã H×nh 21: Nèi l ãi quèc gia H×nh 22: CÊp nguån ®éclËp
®iÖn khÝ hãa. ë ®©y muèn nãi
®Õn c«ng cuéc ®iÖn khÝ hãa toµn cÇu víi môc tiªu tíi n¨m 2050 tiªu thô ®iÖn n¨ng tÝnh theo
®Çu ng- êi ë çc n- íc ®ang ph¸t triÓn ®¹t Ýt nhÊt 1000kWh vµ gi¸ ®iÖn ë møc chÊp nhËn
®- îc, cßn t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr- êng kh«ng v- ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp. Cã nhiÒu
çch thøc t¹o dùng hÖ thèng thÕ giíi ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô x· héi quan träng- thóc ®Èy ph¸t
triÓn KTÕ vµ n©ng cao møc sèng qua con ®- êng ®iÖn khÝ hãa. Nh÷ng yªu cÇu s¬ bé ®èi víi
HT§ n¨m 2050 ®- îc nªu trong b¶ng 28:
NhiÖm vô tíi n¨m 2050 t¨ng CS l¾p ®Æt lªn 10.000GW cã thÓ gi¶i quyÕt ®- îc mét
çch thµnh c«ng nhÊt khi cã ®ñ CNg SX ®iÖn n¨ng. Yªu cÇu ë ®©y lµ 50% CS nguån kh«ng
g©y « nhiÔm bëi CO2, nghÜa lµ cÇn x©y dùng çc NM§NT (3.000GW) vµ çc NM§ sö dông
NLM&TT (1.200GW). 50% cßn l¹i ph¶i ®- îc b¶o ®¶m r»ng çc NM§ sö dông khÝ vµ than
hiÖu suÊt cao.
HiÖu suÊt cña çc NM§ ®èt nhiªn liÖu hãa th¹ch ph¶i ®¹t trªn 70% (vµ h¬n 85% khi
SX kÕt hîp c¶ ®iÖn lÉn nhiÖt). Cuèi cïng lµ khi SX ®iÖn n¨ng b»ng nhiªn liÖu hãa th¹ch ph¶i
kÕt hîp çc biÖn ph¸p khö CO2 (do çc tæ m¸y th¶i ra) vµ liªn kÕt CO 2 trong çc bÓ chøa tù
nhiªn. §iÒu ®ã sÏ cho phÐp chóng ta khö 50% tæng l- îng CO 2 trong khÝ th¶i. ë ®©y gi¸
thµnh toµn bé cña 1kWh kh«ng ®- îc v- ît qu¸ 5cent.
Gi¸ thµnh nh- vËy cã thÓ ®¹t ®- îc vµo n¨m 2050 víi ®iÒu kiÖn ®- îc SX ë çc
NM§NT vµ ë çc NM§ sö dông çc nguån NLM&TT. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®- îc gi¸ thµnh
1kWh ®iÖn n¨ng thÊp nh- vËy khi SX ®iÖn b»ng nhiªn liÖu hãa th¹ch cã khö cacbon lµ mét
vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p. Tuy nhiªn nÕu hiÖu suÊt cña çc tæ m¸y sö dông nhiªn liÖu hãa th¹ch cã
thÓ n©ng lªn tíi 70% vµ cao h¬n n÷a th× chi phÝ ®Ó khö CO 2 cã thÓ gi¶m xuèng ch- a ®Õn
2cent/kWh. ë møc chi phÝ nh- vËy, gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng ®- îc SX ë NMN§ sö dông nhiªn
liÖu hãa th¹ch cã thÓ cao h¬n mét chót so víi ®iÖn nguyªn tö vµ ®iÖn sö dông NLM&TT, tuy
nhiªn sÏ thÊp h¬n so víi çc tÝnh to¸n. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi HTNL n¨m 2050 bao gåm c¶
viÖc l¾p ®Æt çc tæ m¸y c¬ ®éng vµ SX ®iÖn ph©n t¸n.
4.2.1.3) C¾t gi¶m l- îng th¶i CO2
Theo HiÖp ®Þnh khung cña Liªn HiÖp Quèc vÒ thay ®æi khÝ hËu, cã hiÖu lùc tõ
21/3/1994, nång ®é trung b×nh CO2 trong khÝ quyÓn tíi n¨m 2100 trªn toµn thÕ giíi kh«ng
®- îc v- ît qu¸ hai lÇn møc ®· tån t¹i trong "buæi b×nh minh cña kû nguyªn CN hãa". C«ng
cuéc ®iÖn khÝ hãa thµnh c«ng cã sö dông nhiÒu nguån NL kh¸c nhau lµ ph- ¬ng çch h÷u
hiÖu nhÊt ®Ó thùc hiÖn ®- îc môc tiªu víi ®iÒu kiÖn mçi n¨m trong 50n¨m tíi cã 100triÖu
ng- êi trªn hµnh tinh, tr- íc ®©y ch- a hÒ ®- îc dïng ®iÖn, sÏ ®- îc cÊp ®iÖn dï cho ë møc s¬
®¼ng nhÊt. Chó ý d©n sè thÕ giíi sÏ ®¹t 9tû ng- êi vµo n¨m 2050. §Ó thùc hiÖn ®- îc nhiÖm vô
nµy cÇn ph¶i t¨ng tèc ®é ®iÖn khÝ hãa lªn ba lÇn so víi nh÷ng g× ®· ®¹t ®- îc trong 25 n¨m
gÇn ®©y.
§Ó chuyÓn tõ hÖ thèng cã h¬n 85% NL ®- îc sö dông liªn quan ®Õn CO2 th¶i sang hÖ
thèng th¶i Ýt CO2 cÇn ph¶i cã nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n vÒ CNg vµ vèn ®Çu t- khæng lå nh»m t¸i
trang bÞ KT hoÆc thay thiÕt bÞ chÝnh. Çc CNg míi ®· thóc ®Èy viÖc khö cacbon. Trong suèt
thÕ kû võa qua, viÖc khö cacbon ®- îc tiÕn hµnh víi tèc ®é gÇn 0,3%/n¨m. Tuy nhhiªn, nªn
t¨ng nhÞp ®é nµy lªn 0,5-1%/n¨m. Víi nh÷ng CNg nh- hiÖn nay, ®iÒu nµy kh«ng thÓ thùc
hiÖn ®- îc. CÇn cã mét tæ hîp çc CNg triÓn väng SX ®iÖn sö dông nhiªn liÖu hãa th¹ch vµ
nhiªn liÖu h¹t nh©n, còng nh- çc nguån NLM&TT. Nh»m thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ¸p dông
çc CNg míi cÇn ph¶i:
• S¸ng t¹o nh÷ng KT míi h- íng vµo viÖc n©ng cao hiÖu suÊt vµ çc ®Æc tÝnh sinh th¸i
cña çc CNg SX ®iÖn n¨ng sö dông nhiªn liÖu hãa th¹ch nh- tuabin khÝ hiÖu suÊt cao,
tuabin khÝ hçn hîp víi khÝ hãa chu tr×nh kÝn vµ pin nhiªn liÖu hoµn thiÖn;
• Nghiªn cøu triÓn khai çc ph- ¬ng çch ng¨n ngõa l- îng th¶i CO2 tèn Ýt chi phÝ ®Ó c¶i
thiÖn ®Æc tÝnh sinh th¸i cña viÖc sö dông nhiªn liÖu hãa th¹ch;
• Gi¶m mét çch "®ét ph¸" gi¸ thµnh thiÕt bÞ SX ®iÖn ph©n t¸n vµ thiÕt bÞ quang ®iÖn sö
dông NLM&TT mµ cã thÓ ®¸p øng 15-25% nhu cÇu ®iÖn ë çc n- íc ®ang ph¸t triÓn.
• Cã nh÷ng "®ét ph¸" trong chu tr×nh nhiªn liÖu h¹t nh©n ®¶m b¶o sö dông réng r·i
CNg SX ®iÖn "kh«ng th¶i cacbon" cã kh¶ n¨ng tháa m·n nhu cÇu ®iÖn trªn thÕ giíi trong
thÕ kû 21.
4.2.1.4) CNg sö dông than s¹ch vÒ sinh th¸i:
ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ cña çc CNg than s¹ch (CNTS) ®Æc biÖt quan träng ®èi víi
Trung Quèc, Ên §é vµ çc n- íc ®ang ph¸t triÓn giµu nguån than ®¸. §Ó ¸p dông réng r·i
CNTS, ngµnh ®iÖn çc n- íc nµy sÏ ngµy cµng cÇn ph¶i n©ng cao hiÖu suÊt vµ gi¶m l- îng khÝ
th¶i ®éc h¹i, ®ång thêi gi¶m bít vèn ®Çu t- vµ chi phÝ vËn hµnh.
Nh÷ng CNg than s¹ch nh- tuabin khÝ hçn hîp víi khÝ hãa than chu tr×nh kÝn (IGCC),
cã thÓ ®¶m b¶o hiÖu suÊt tíi 50% vµ cao h¬n n÷a. ë ®©y gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng kh«ng kh¸c so
víi gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng ®- îc SX ë NMN§ than t- ¬ng ®- ¬ng. ¦u ®iÓm cña CNTS lµ ë chç
hiÖu suÊt cao h¬n hoµn toµn bï l¹i chi phÝ ®Çu t- cao h¬n. Cã thÓ hy väng r»ng, viÖc triÓn
khai thµnh c«ng CNTS sÏ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña chóng so víi çc NMN§ than vµ
tuabin khÝ hçn hîp sö dông khÝ tù nhiªn trong giai ®o¹n tõ n¨m 2010 ®Õn 2020.
ThÞ tr- êng çc n- íc ®ang ph¸t triÓn cã lÏ ®ßi hái kh«ng nh÷ng gi¶m gi¸ thµnh ®iÖn
n¨ng mµ cßn gi¶m c¶ chi phÝ ®Çu t- . HiÖn ®ang cã mét sè xu h- íng kh¶ dÜ ®Ó "®ét ph¸" cã
thÓ gióp thùc hiÖn yªu cÇu nµy cña thÞ tr- êng. Mét trong nh÷ng h- íng ®ã lµ cè g¾ng gi¶m
gi¸ thµnh vµ c¶i thiÖn çc ®Æc tÝnh cña vËt liÖu chÞu nhiÖt cao cÇn thiÕt ®èi víi çc CNTS ®Çy
triÓn väng. Cã thÓ thiÕt kÕ thiÕt bÞ khÝ hãa çc lo¹i than rÎ tiÒn nhÊt víi nh- îng bé ®«i chót
vÒ mÆt hiÖu suÊt vµ ®Æc tÝnh sinh th¸i, song cã kh¶ n¨ng hiÖn ®¹i hãa thiÕt bÞ ®Ó c¶i thiÖn ®Æc
tÝnh sinh th¸i khi t- ¬ng lai ph¸t triÓn CNg cho phÐp. Vµ cuèi cïng lµ viÖc t¨ng hiÖu suÊt (tíi
6070% hoÆc cao h¬n khi sö dông khÝ hãa than kÕt hîp víi pin nhiªn liÖu) cã thÓ lµm cho
nh÷ng CNg nµy hÊp dÉn tíi møc (vÒ mÆt sinh th¸i) thÞ tr- êng ®µnh lßng víi gi¸ thµnh ban
®Çu cao h¬n mét chót.
4.2.1.5) TÝch cùc sö dông NLM&TT
Çc nguån NLTT truyÒn thèng còng nh- NL míi cã thÓ ®ãng vai trß quan träng trong
c¬ cÊu tiªu thô çc nguån NL s¬ cÊp trong HTNL trªn thÕ giíi. NLTT truyÒn thèng (thñy
®iÖn vµ sinh khèi) sÏ duy tr× ®- îc tû träng hiÖn nay cña m×nh (8%) trong cung cÊp NL, Ýt
nhÊt lµ tíi n¨m 2020. HiÖn nay çc NMT§ ®ang ho¹t ®éng trªn toµn thÕ giíi cã tæng CS
660GW. §Æc biÖt h¬n lµ mét sè trong ®ã rÊt thÝch hîp v¬i ViÖt Nam.
Theo ý kiÕn cña nhiÒu chuyªn gia, trong t- ¬ng lai kh«ng xa çc tæ m¸y sö dông NL
giã, mÆt trêi vµ ®Þa nhiÖt sÏ chiÕm - u thÕ. Theo ®¸nh gi¸, gi¸ thµnh mµng máng ca®imi ®Ó
chuyÓn hãa trùc tiÕp NL mÆt trêi thµnh ®iÖn n¨ng sÏ gi¶m tõ 6USD/kW hiÖn nay xuèng cßn
ch- a ®Õn 0,90USD/kW n¨m 2030. §¸nh gi¸ nµy xuÊt ph¸t tõ sù ph¸t triÓn cña CNg hiÖn ®¹i.
Tuy nhiªn, khoa häc lu«n ®i tr- íc rÊt nhanh, nªn trong 20n¨m tíi cã thÓ sÏ xuÊt hiÖn nhiÒu
CNg míi víi çc ®Æc tÝnh cßn tèt h¬n n÷a, nh- vËy hiÖu suÊt sÏ t¨ng lªn, chi phÝ gi¶m bít vµ
nh÷ng CNg nµy sÏ ®- îc sö dông réng r·i h¬n.
NÕu kh«ng cã nh÷ng "®ét ph¸" nh- vËy th× thiÕt bÞ sö dông NLM&TT trong 30n¨m
tíi sÏ chØ cung cÊp kh«ng qu¸ 2% tæng ®iÖn l- îng trªn toµn thÕ giíi. §Ó con sè nµy cao h¬n,
cÇn kh«ng chØ nh÷ng "®ét ph¸" trong viÖc biÕn ®æi NL s¬ cÊp mµ cßn cÇn c¶ nh÷ng thiÕt bÞ
tÝch ®iÖn tin cËy sö dông l©u dµi, kh«ng ®ßi hái söa ch÷a. Nh÷ng thiÕt bÞ tÝch ®iÖn nµy cã thÓ
®Êu nèi víi çc tæ m¸y sö dông NLM&TT.
4.2.1.6) Vai trß vµ ý nghÜa cña NL nguyªn tö
MÆc dï mét sè quèc gia ch©u ¢u dù ®Þnh gi¶m bít hoÆc t¹m ngõng kÕ ho¹ch ph¸t
triÓn NL nguyªn tö, song vÉn cã nh÷ng c¨n cø x¸c ®¸ng ®Ó l¹c quan vÒ t- ¬ng lai l©u dµi cña
çc NM§NT. Trong nh÷ng cuéc th- ¬ng th¶o gÇn ®©y ë Mü, kh¸ch hµng ®· ®- îc chµo mêi
gi¸ tæ m¸y ®iÖn nguyªn tö tõ 400 ®Õn 500USD/kW CS l¾p ®Æt, gÇn b»ng víi gi¸ mét tæ m¸y
tuabin khÝ chu tr×nh hçn hîp. Ngoµi ra, çc chØ tiªu KTÕ-KT cña NM§NT trong mét sè n¨m
gÇn ®©y ®· ®- îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ.
NL nguyªn tö hiÓn nhiªn lµ cã thÓ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc cung cÊp ®iÖn an toµn
vµ lµm gi¶m l- îng th¶i CO2. §Ó CNg h¹t nh©n trë thµnh phÇn cÊu thµnh quan träng cña tæ
hîp CNg SX ®iÖn, cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn theo h- íng n©ng cao hÖ sè sö dông nhiªn liÖu vµ
hiÖu suÊt nhiÖt cña NM§NT vµ nh- vËy gi¶m ®- îc vèn ®Çu t- . §Ó c¶i thiÖn çc ®Æc tÝnh cña
çc CNg h¹t nh©n t- ¬ng lai, cÇn cã çc ch- ¬ng tr×nh ph¸t triÓn trong nh÷ng lÜnh vùc sau:
• Çc chu tr×nh nhiªn liÖu víi hÖ sè cao sö dông nhiªn liÖu h¹t nh©n nh»m n©ng cao
hiÖu suÊt SX ®iÖn, t¨ng tr÷ l- îng nhiªn liÖu h¹t nh©n, gi¶m ®¸ng kÓ tÝnh ®éc h¹i trong
phÕ th¶i vµ gi¶m bít sù lo ng¹i cña d- luËn x· héi vÒ phæ biÕn çc CNg h¹t nh©n.
• Çc lß ph¶n øng nhiÖt ®é cao lµm m¸t b»ng khÝ ®Ó n©ng cao hiÖu suÊt vµ cung cÊp
kh«ng chØ ®iÖn n¨ng mµ cßn nhiÖt CNg.
• BiÕn çc phÕ th¶i h¹t nh©n thµnh çc chÊt ®ång vÞ kh«ng nhiÔm x¹.
• ThiÕt bÞ an toµn ®Ó xö lý nhiªn liÖu ®· qua sö dông vµ ®Ó ch«n vïi l©u dµi phÕ th¶i.
• TiÕp tôc nghiªn cøu triÓn khai trong lÜnh vùc NL nhiÖt h¹ch mµ cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng
"®ét ph¸" trong lÜnh vùc nµy trong thËp niªn tíi.
• Thùc hiÖn nguyªn t¾c "qu¶n lý rñi ro" khi thiÕt kÕ vµ vËn hµnh NM§NT.
Ngoµi çc d¹ng NL nãi trªn cßn rÊt nhiÒu d¹ng NL kh¸c cã thÓ ®- îc sö dông nh- ®·
ph©n tÝch ë ch- ¬ng3, tuy nhiªn hÇu hÕt míi ®ang ë giai ®o¹n thö nghiÖm, hoÆc gi¸ thµnh qua
cao nªn ch- a ¸p dông ®Ó cã thÓ ¸p dông phæ biÕn ®- îc.
4.2.1.7) SX ®iÖn ph©n t¸n
Cã thÓ cã nh÷ng HT§ n«ng th«n nhá hay nh÷ng HT§ c«ng nghiÖp lín bao gåm c¶
nh÷ng nhu cÇu ®iÖn n«ng th«n quanh vïng. Theo sù ph¸t triÓn kinh tÕ, çc HT§ ®Þa ph- ¬ng
dÇn dÇn ®- îc nèi nhau l¹i thµnh nh÷ng hÖ thèng ®iÖn thèng nhÊt. ViÖc liªn hîp mét sè NM§
(nhÊt lµ khi çc NM§ ®ã cã nh÷ng ®Æc tr-ng kh¸c nhau) thµnh mét HT§ nh- vËy mang l¹i
nh÷ng hiÖu qu¶ rÊt lín vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. VÒ mÆt nhu cÇu ®iÖn,
do giê “cao ®iÓm” cña çc hé tiªu thô kh¸c nhau nªn trong hÖ thèng gi¶m ®i trÞ sè phô t¶i lín
nhÊt. MÆt kh¸c nhê sù phèi hîp cña çc tr¹m ®iÖn trong hÖ thèng cã thÓ gi¶m ®- îc c«ng suÊt
dù tr÷, cã thÓ l¾p ®- îc tæ m¸y cã c«ng suÊt lín. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµm gi¶m nhá c«ng
suÊt l¾p m¸y cña hÖ thèng vµ vèn ®Çu t- cho ®¬n vÞ c«ng suÊt l¾p, kÕt qu¶ lµm gi¶m ®- îc
vèn ®Çu t- cña toµn hÖ thèng.
Ngoµi viÖc ph¶i x©y dùng nh÷ng NM§ cì lín, çc n- íc ®ang ph¸t triÓn vÊp ph¶i vÊn
®Ò më réng HTTT&PP ®iÖn. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy mµ kh«ng cÇn ph¶i ®Çu t- nhiÒu cho
c¬ së h¹ tÇng cung øng ®iÖn, ngµnh ®iÖn ë çc n- íc ®ang ph¸t triÓn nªn tËn dông kh¶ n¨ng
bè trÝ thiÕt bÞ ph¸t ®iÖn gÇn n¬i tiªu thô ®iÖn. SX ®iÖn ph©n t¸n t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m bít yªu
cÇu x©y dùng çc §D truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn vµ nh- vËy cho phÐp sö dông nhiÒu CNg
kh¸c nhau ®èi víi çc nguån ph©n t¸n. TÝnh "linh ®éng" nµy cã thÓ trë thµnh yÕu tè cèt lâi
trong çc kÕ ho¹ch më réng SX ®iÖn n¨ng. Khi tËp trung nç lùc vµo çc thiÕt bÞ SX ®iÖn ph©n
t¸n cì nhá gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng cã thÓ thÊp vµ hiÖu qu¶ KTÕ ®¹t cao h¬n trong thêi gian ho¹t
®éng. KÕt qu¶ lµ khi SX ®iÖn ph©n t¸n, gi¸ ®iÖn cã thÓ gi÷ ë møc thÊp h¬n nhiÒu so víi
khi SX ë çc NM§ lín. Gi¸ thµnh 1kW nguån ®iÖn ph©n t¸n trong 10 n¨m tíi sÏ gi¶m, nh-
vËy rÊt nªn sö dông nguån nµy lµm nguån cÊp ®iÖn ®éc lËp vµ phèi hîp víi çc nguån kh¸c.
Nh- ®· ph©n tÝch ë trªn, sö dông ®iÖn ph©n t¸n sÏ lµ mét gi¶i ph¸p rÊt tèt cho viÖc
thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n, tËn dông ®- îc çc nguån vèn t- nh©n vµ lîi thÕ so
s¸nh cña çc vïng miÒn, çc quèc gia. Ngoµi ra sö dông nguån ph©n t¸n lµ mét gi¶i ph¸p cÊp
b¸ch nh- ng l¹i mang ®Õn lîi Ých rÊt l©u dµi vÒ mÆt KT-KTÕ-XH trong viÖc QHN§ còng nh-
gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu nguån trÇm träng ë HT§ miÒn B¾c nãi riªng vµ HT§QG nãi
chung. §ã chÝnh lµ ®¶m b¶o c©n b»ng CS trong HT§, vÊn ®Ò mµ hiÖn nay HT§ ViÖt Nam
®ang rÊt lóng tóng trong viÖc th¸o gì vµ gi¶i quyÕt. (Xem thªm ph©n tÝch vÒ N§ ph©n t¸n ë
ch-¬ng 1 vµ ch-¬ng3).
4.2.2) HÖ thèng cÊp ®iÖn hçn hîp dïng cho çc vïng s©u vïng xa
B»ng çch phèi hîp çc nguån NLM&TT nh- çc dµn pin quang ®iÖn hoÆc tuabin giã
víi çc MF§ §iªzen vµ bé tÝch n¨ng kiÓu ¾c quy, ta cã thÓ gi¶i quyÕt ®- îc viÖc cÊp ®iÖn cho
çc vïng s©u vïng xa mét çch cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt KTÕ. Çc hÖ thèng theo kiÓu trªn th- êng
®- îc xÕp vµo lo¹i hÖ thèng cung cÊp ®iÖn hçn hîp, ®- îc sö dông ngµy cµng nhiÒu ®Ó cung
cÊp ®iÖn n¨ng cho çc xãm lµng xa x«i t¹i çc n- íc ®ang ph¸t triÓn. Trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc
øng dông, ph- ¬ng ¸n kÕt hîp gi÷a çc nguån NLM&TT vµ NL truyÒn thèng cã mét ý nghÜa
kh«ng kÐm phÇn quan träng so víi ph- ¬ng ¸n dïng nhiªn liÖu ho¸ th¹ch ®Ó cÊp ®iÖn cho çc
vïng s©u vïng xa, nÕu xÐt c¶ vÒ mÆt KTÕ vµ KT. PhÇn nµy ®Ò cËp mét sè nÐt chÝnh vÒ çch
thiÕt kÕ vµ vËn hµnh çc hÖ thèng quang ®iÖn ®iªzen hçn hîp còng nh- trao ®æi vÒ çc ®Æc
tÝnh KT chñ yªó cña çc thµnh phÇn chÝnh trong hÖ thèng.
4.2.3.1) Tæng quan
Một trong những ứng dụng nhiều hứa hẹn nhất của kỹ nghệ NLM&TT là việc lắp đặt
các hệ thống cấp điện hỗn hợp tại các vùng đất xa xôi, những nơi mà việc kéo dài mạng LĐ
quốc gia đến đó gây quá nhiều tốn kém, còn xây NMNĐ chạy than hoặc Diesel thì giá nhiên
liệu lại quá cao (do khâu chuyên chở, do biến động của thị trường dầu lửa trên thế giới, lâu
thu hồi vốn đầu tư...). Các nguồn NLM&TT như NL mặt trời, NL gió hoặc các TTĐ đều là
các chọn lựa rất thiết thực để thay thế cho các MFĐ động cơ nổ lâu nay vẫn được sử dụng ở
các vùng sâu vùng xa. Thuật ngữ “hệ thống cấp điện hỗn hợp” (HTCĐHH)- một thuật ngữ
được nhiều người gọi- được hiểu là một hệ thống phát điện đứng riêng lẻ, trong đó kết hợp
các nguồn NL thông thường và NLM&TT, cộng thêm bộ tích năng hoá học kiểu ăcqui axit -chì.
Phần này chủ yếu nói về việc ứng dụng HTCĐHH kiểu quang điện-điêzen, một kiểu
trạm phát điện hiện nay được sử dụng khá nhiều. Một trong các ưu điểm cơ bản của hệ thống
phát điện dùng NL mặt trời là ở chỗ chúng không có bất kỳ một bộ phận động nào, ngoại trừ
cơ cấu điều chỉnh thu NL mặt trời. Các dàn pin quang điện nếu được lắp đặt đúng quy cách
có thể đạt tuổi thọ vận hành trên 20năm, có độ tin cậy cao và ít cần phải bảo dưỡng. Tất cả
những ưu điểm trên đều là những điều mà ta mong muốn đối với các trạm phát điện ở các vùng
sâu vùng xa.
Tại các địa phương có nhiều ngày nắng trong năm, dàn pin mặt trời có giá trị tương
đương với một MFĐ dùng sức gió, mặc dầu giá đầu tư các môđun quang điện có hơi cao
(nếu tính theo đơn vị oát đỉnh điểm). Tuy vậy, cấu hình tổng quát của hệ thống trình bày ở
dưới đây cho phép ta có thể mở rộng thêm để kết hợp với các nguồn năng lượng tái tạo khác,
ví dụ như MFĐ gió hoặc MF TĐ, tuỳ theo tiềm năng của từng địa phương.
Nếu dùng HTCĐHH ta có thể quy hoạch trên một dải CS khá rộng, từ việc cấp điện
thắp sáng cho một số hộ lẻ tẻ ở vùng rừng núi đến việc điện khí hoá cho cả một xã ở các
vùng nông thôn hẻo lánh. Chỉ tiếc hiện nay giá thành quá cao của các môđun quang điện và
các trạm phát điện gió đang làm hạn chế việc ứng dụng CNg này tại các nước kém phát triển
trong khuôn khổ các chương trình điện khí hoá nông thôn do chính phủ bao cấp hoặc các
chương trình viện trợ từ nước ngoài, mặc dù tại nhiều nơi trong số các vùng hẻo lánh đó,
tiềm năng về NLM&TT có thể được khai thác để trở thành một nguồn phát điện khá quan
trọng. Như đã nói ở trên, nhiều loại nguồn NLM&TT rất thích hợp với Việt Nam và nếu áp
dụng riêng rẽ từng loại thì giá thành quá cao và không hiệu quả nhưng nếu kết hợp chúng lại
sẽ rất khả thi.
4.2.3.2) Cơ sở áp dụng
Trứơc đây, để cấp điện cho các
vùng sâu vùng xa người ta dùng chủ yếu
là các MFD chạy bằng xăng, hoặc dầu
Diesel. Các địa điểm nào cần MF tĩnh tại
có độ tin cậy cao thì dùng điêzen là tốt
nhất. Tại những nơi không có nhu cầu
điện thường xuyên, các MF chạy xăng lại
có lợi thế hơn vì ít cần vốn đầu tư.
Nhược điểm cơ bản của các MFĐ quay
bằng động cơ là ở chỗ khi chạy với CS
thấp (dưới 30% định mức), hoạt động
của nó sẽ kém hiệu quả. Điều này có thể
làm giảm tuổi thọ và tăng chi phí bảo
dưỡng máy. Cách được áp dụng tương
đối phổ biến là chỉ cho chạy MFĐ khi
phụ tải vượt quá một ngưỡng tối thiểu,
đó là những hệ thống cấp điện không liên
tục. Một cách giải quyết khác nữa là lắp
đặt thêm các "phụ tải giả", để tiêu thụ
CS khi nhu cầu điện quá thấp, tránh cho
MF khỏi bị non tải.
Đối với động cơ đốt trong, nhiệt độ buồng đốt thấp khi non tải còn gây ra hiện tượng
"cháy không hoàn toàn", điều này dẫn đến việc đóng cáu trên vách xi lanh làm máy chóng bị
mài mòn. Hơn nữa, việc phối hợp hoạt động giữa những tổ máy điêzen thông thường để cấp
điện cho các vùng xa còn phải bảo đảm được mức "dự phòng quay" tối thiểu (có tính chất
như dự phòng nóng) để đối phó với hiện tượng tăng phụ tải đột ngột. Không bảo đảm được
mức này, khi phụ tải tăng cao ta sẽ không đủ thời gian để đưa thêm máy vào hoạt động.
Chính điều này làm cho hiệu suất sử dụng nhiên liệu của máy giảm thấp. Hình 23 trình bày
trạm phát điện gồm hai tổ MF điêzen để cấp điện cho các vùng xa.  đây gồm hai tổ máy
điêzen có CS khác nhau và một bộ chuyển mạch (bằng tay, hẹn giờ hoặc tự động) để thay đổi
đầu ra từ máy này sang máy kia.
Biểu đồ đặc trưng của phụ tải các

vùng xa được cho trên hình 24. Có thể nâng
cao hiệu quả KTế của MFĐ kiểu động cơ
bằng cách chuyển bớt phụ tải sang một bộ
tích năng kiểu ăcqui, từ đó tránh được hiện
tượng giảm hiệu suất trong vận hành. Hệ
thống "điêzen-ăcqui" này (hình 25) được áp
dụng khá rộng rãi để cấp điện cho các vùng
xa ở Ôxtrâylia và ở một số nước khác. Gần
đây, với sự hạ thấp giá thành của CNg
NLM&TT, cộng thêm sự hoàn thiện của kỹ
nghệ NL nói chung, người ta đã tăng cường việc sử dụng các tấm pin mặt trời và các trạm
phát điện gió CS nhỏ và vừa để cấp điện cho những vùng xa, trong khi đó các máy TĐN chỉ
thích hợp với một số vùng nhất định. NL mặt trời và gió lúc có lúc không, nhưng nếu kết
hợp chúng lại với nhau ta sẽ có được nguồn NL ổn định hơn. Tuy nhiên nếu chỉ đơn thuần
dựa vào nguồn NLM&TT ở địa phương mà không kết hợp với MF dự phòng (điêzen chẳng
hạn) thì cần phải có một hệ ăcqui khá lớn để tích năng, hoặc người dùng điện bắt buộc phải
chấp nhận khả năng thiếu điện trong những giờ NLM&TT bị suy giảm. Chính vì lý do này
mà phương án trên chỉ giới hạn trong phạm vi CS nhỏ (khoảng từ 12kW là cùng), hoặc chỉ
dùng được ở những địa bàn khan hiếm nhiên liệu, hoặc ở những nơi mà việc dùng nhiên liệu
không có hiệu quả KTế như: các công viên quốc gia, đảo xa hoặc vùng đồi núi.
Việc phối hợp các nguồn NLM&TT và NL thông thường, cộng với dàn ăcqui tích
năng, cho phép ta thiết lập một HTCĐHH để cấp điện một cách tin cậy và KTế. Ngày nay
kiểu HTCĐHH thông dụng nhất là dùng MF điêzen để phát thêm CS.  đây nguồn tái tạo và
dàn ăcqui được thiết kế với CS vừa đủ để rút ngắn thời gian chạy máy của điêzen đồng thời
làm nhiệm vụ tiêu thụ bớt CS của điêzen, bảo đảm cho máy luôn đầy tải. Thông thường các
hệ thống thuộc loại này được lắp đặt tại những nơi mà việc cấp nhiên liệu và tính KTế của
nguồn nhiên liệu không phải là yếu tố chính trong việc quyết định chi phí vận hành tổng thể
của hệ thống. "Hệ thống NL chuyển vị" (displacement system) thì được thiết kế sao cho có
thể giảm bớt đi 7090% suất tiêu hao dầu của điêzen, vì vậy nó hoạt động chủ yếu dựa vào
nguồn NLM&TT. Máy điêzen trong trường hợp này chỉ đóng vai trò MF dự phòng những
khi NLM&TT phát ra quá ít hoặc nhu cầu phụ tải quá cao. Các hệ thống này thường được
dùng tại những nơi mà nguồn nhiên liệu không ổn định hoặc giá quá đắt. Hình 26 giới thiệu
mô hình thông dụng của nó.
HTCĐHH có nhiều ưu điểm hơn so với hệ thống cấp điện vùng xa theo kiểu thông
thường nếu nhu cầu phụ tải trong ngày của địa bàn cấp điện biến động quá mạnh. Một tài
liệu nghiên cứu gần đây về các HTCĐHH của Mỹ đã đi đến kết luận rằng HTCĐHH có tính
cạnh tranh cao so với các hệ thống thông thường khi tỷ lệ giữa mức cao và mức thấp của nhu
cầu phụ tải vượt quá 3:1. Nếu độ biến động phụ tải nhỏ hơn tỷ lệ trên thì HTCĐHH cũng có
khả năng cạnh tranh được do một số ưu điểm của nó như ít phải chăm sóc, bảo dưỡng và ít
tác hại đến môi trường. Kinh nghiệm thực tế cho thấy rằng các hệ thống điêzen thông
thường không đủ khả năng thích ứng với các phụ tải biến động và các điều kiện vận hành đa
dạng. Trong quá khứ, các nhà thiết kế QHHTĐ vẫn thường tìm kiếm một sự thoả hiệp giữa
hai yếu tố: hiệu quả KTế và chất lượng cung cấp điện, trong lúc chờ đợi những tiến bộ có
tính cách mạng trong CNg chế tạo MF.
Các biến đổi ngắn hạn và dài hạn đáng kể trong biểu đồ phụ tải thường do những yếu
tố sau đây:
• Sự gia tăng hoặc sụt giảm dân số trong vùng.
• Sự thay đổi thị hiếu của người dùng điện (ví dụ: tiêu thụ nhiều điện hơn trước hoặc
mua nhiều khí cụ điện hơn).
• Các sự kiện đặc biệt xảy ra trong cộng đồng.
• Điều kiện môi trường thay đổi theo từng mùa (ví dụ: nhiệt độ, độ ẩm...)
Khác với các nguồn NL truyền thống, ưu điểm của các nguồn NLM&TT và dàn ăcqui là có
thể môđun hoá mà không phải thay đổi cấu hình của toàn bộ hệ thống, do đó có thể nâng CS
một cách dễ dàng nếu nhu cầu phụ tải tăng cao. Độ khả dụng của hệ thống cũng được cải
thiện do tự thân HTCĐHH đã có sẵn điện năng dư thừa. Cũng có thể dùng riêng bộ đổi điện
hoặc MF kiểu động cơ để cấp tải trong các đợt phải ngừng thiết bị để bảo dưỡng đột xuất.
Đây là điều rất cần thiết trong trường hợp cấp điện cho các bệnh viện ở vùng xa hoặc dùng
điện để bảo quản vắcxin... Cũng cần nhấn mạnh thêm rằng chi phí cấp điện cho các vùng sâu
vùng xa bao giờ cũng khá cao, bất kể là dùng loại hệ thống nào.
4.2.3) §a d¹ng ho¸ thµnh phÇn tham gia kinh doanh ®iÖn n¨ng, thøc ®Èy
çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó khai th¸c hiÖu qu¶ tèi ®a nguån NL.
§a d¹ng ho¸ thµnh phÇn tham gia kinh doanh ®iÖn n¨ng lµ mét trong nh÷ng xu h- íng
tÊt yÕu trong viÖc ph¸ vì thÕ ®éc quyÒn trong kh©u ph©n phèi, s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng t¨ng kh¶
n¨ng huy ®éng vèn trong viÖc tham gia ®Çu t- cho çc c«ng tr×nh ®iÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ
®Èy nhanh tiÕn tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n. Ngoµi ra ®©y lµ biÖn ph¸p triÓn çc N§ ph©n
t¸n nhanh nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt trªn c¬ së çc - u ®iÓm, vai trß, ý nghÜa cña N§ ph©n t¸n ®·
ph©n tÝch ë trªn vµ ë ch- ¬ng 1. Bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh
thÞ tr- êng ho¸ ngµnh ®iÖn, kªu gäi ý thøc trong viÖc sö dông tiÕt kiÖm nguån NL. D- íi ®©y
lµ mét sè nh÷ng biÖn ph¸p ®ã:
▪ §Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n, b¸n ®iÖn ®Õn tõng hé sö dông, ph¸ triÓn
çc m« h×nh QL§NT cã hiÖu qu¶, kiªn quyÕt thùc hiÖn b¸n ®iÖn d- íi gi¸ trÇn.
▪ §Èy m¹nh qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¶i ph¸p DSM ®i kÌm víi çc biÖn ph¸p tuyªn truyÒn
n¨ng cao ý thøc tiÕt kiÖm NL, ®ång thêi cã chÕ tµi khen th- ëng râ rÖt.
▪ B¸n cæ phiÕu, huy ®éng tèi ®a nguån lùc trong d©n trong viÖc c¶i t¹o, n¨ng cao hiÖu
suÊt çc nguån, l- íi ®iÖn cò, x©y dùng, khai th¸c tèi - u çc nguån ®iÖn míi, ®Æc biÖt chó
träng tíi çc nguån T§N, T§TN ®èi víi çc tØnh miÒn nói, cao nguyªn... KhuyÕn khÝch,
hç trî, ®Èy m¹nh viÖc sö dông NL mÆt trêi, NL giã ®«Ý víi çc cao nguyªn, h¶i ®¶o ®Æc
biÖt lµ víi çc tØnh miÒn Nam, miÒn Trung.
▪ KhuyÕn khÝch çc chñ ®Çu t- cña çc khu c«ng nghiÖp, khu c«ng nghÖ cao ®Çu t- x©y
dùng çc NM§ lo¹i nhá cung cÊp cho khu CN vµ b¸n l¹i cho EVN phÇn c«ng suÊt thõa.
▪ Chó träng ph¸t triÓn çc nguån NLM&TT, Ýt ph¸t th¶i, cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch
m¹nh mÏ viÖc nghiªn cøu, øng dông çc lo¹i nguån nµy. Chó träng ph¸t triÓn çc m«
h×nh HTCC§HH ®Ó khai th¸c tèi ®a thÕ m¹nh cña tõng lo¹i nguån NLM&TT.
▪ KhuyÕn khÝch çc chñ ®Çu t- t- nh©n, n- íc ngoµi tham gia bá vèn, hîp t¸c x©y dùng
çc c«ng tr×nh ®iÖn ®- íi d¹ng BOT, BTO...
▪ Khai th¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña çc n- íc vÒ mÆt ®Þa lý, KTÕ, KT qua viÖc mua ®iÖn
cña çc n- íc l¸ng giÒng, çc tØnh gi¸p biªn giíi cña çc n- íc trong khu vùc, ®Çn dÇn
h×nh thµnh thÞ tr- êng ®iÖn c¹nh tranh t- ¬ng ®èi hoµn h¶o.
▪ Tèi - u ho¸ viÖc QHN§ vµ QHL§ cho phï hîp víi thùc tÕ ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam,
ph©n bè d©n c- , çc trung t©m phô t¶i
▪ Cã çc chÝnh s¸ch ph©n bæ d©n c- hîp lý tr¸nh t×nh tr¹ng qu¸ tËp trung ë ®« thÞ g©y
nªn qu¸ t¶i côc bé vÒ nhiÒu mÆt trong ®ã cã n¨ng l- îng. Bªn c¹nh ®ã cã chÝnh s¸ch, c¬
chÕ khuyÕn khÝch sö dông çc d¹ng nguån NL mét çch tiÕt kiÖm, hîp lý tr¸nh c¹n kiÖt
vµ çc th¶m ho¹ vÒ m«i tr- êng...
Tõ çc ph©n tÝch trªn ta ®i vµo ph©n tÝch çc lo¹i nguån NLM&TT ®Ó lùa chän mét sè
lo¹i nguån NL thÝch hîp cho viÖc QHN§ ®Ó cã thÓ t×m ra çc ph- ¬ng ¸n tèi - u nh»m ®¶m
b¶o cung cÊp ®iÖn trong t- ¬ng lai víi chÊt l- îng ®iÖn n¨ng cao mµ vÉn kh«ng ph¸ vì nh÷ng
yÕu tè tæng thÓ gãp phÇn ®- a ®Õn mét sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, c©n b»ng sinh th¸i...
----------۞----------
Ch- ¬ng 3 - Çc lo¹i nguån ph©n t¸n, Tæng
Quan & øng Dông
Ngoµi viÖc ph¶i x©y dùng nh÷ng NM§ cì lín, çc n- íc ®ang ph¸t triÓn vÊp ph¶i vÊn
®Ò më réng hÖ thèng truyÒn t¶i (HTTT) vµ hÖ thèng ph©n phèi ®iÖn (HTPP). §Ó gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò nµy mµ kh«ng cÇn ph¶i ®Çu t- nhiÒu cho c¬ së h¹ tÇng cung øng ®iÖn, ngµnh ®iÖn ë
çc n- íc ®ang ph¸t triÓn nªn tËn dông kh¶ n¨ng bè trÝ thiÕt bÞ ph¸t ®iÖn gÇn n¬i tiªu thô ®iÖn.
SX ®iÖn ph©n t¸n t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m bít yªu cÇu x©y dùng çc §D truyÒn t¶i vµ ph©n phèi
®iÖn vµ nh- vËy cho phÐp sö dông nhiÒu CNg kh¸c nhau ®èi víi çc nguån ph©n t¸n. TÝnh
"linh ®éng" nµy cã thÓ trë thµnh yÕu tè cèt lâi trong çc kÕ ho¹ch më réng SX ®iÖn n¨ng.
Khi tËp trung nç lùc vµo çc thiÕt bÞ SX ®iÖn ph©n t¸n cì nhá gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng cã
thÓ thÊp vµ hiÖu qu¶ KTÕ ®¹t cao h¬n trong thêi gian ho¹t ®éng. KÕt qu¶ lµ khi SX ®iÖn ph©n
t¸n, gi¸ ®iÖn cã thÓ gi÷ ë møc thÊp h¬n nhiÒu so víi khi SX ë çc NM§ lín. Gi¸ thµnh 1kW
N§ ph©n t¸n trong 10 n¨m tíi sÏ gi¶m, nh- vËy rÊt nªn sö dông nguån nµy lµm nguån cÊp
®iÖn ®éc lËp vµ phèi hîp víi çc nguån kh¸c.
SuÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ NLM&TS:
SuÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ NL cña mét NM (hoÆc mét thiÕt bÞ) SX NL phô thuéc rÊt
nhiÒu yÕu tè nh- : tû lÖ l·i suÊt, chi phÝ ®Çu t- , vËn hµnh, b¶o d- ìng, nhiªn liÖu..., suÊt chi phÝ
cho mét ®¬n vÞ NL cña çc hÖ thèng, thiÕt bÞ sö dông NLM&TS kh«ng bao gåm chi phÝ
nhiªn liÖu/ NL nh- ng l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c nh- : hÖ sè sö dông, hiÖu suÊt tÝch
NL, chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt... Cã nhiÒu çch tÝnh vµ nhiÒu c«ng thøc kh¸c nhau, d- íi ®©y
lµ mét çch tÝnh trong ®ã nãi chung tæng chi phÝ lµ mét hµm sè phô thuéc vµo çc th«ng sè
sau: g = f(V0, k sd, a, , ..)
T
g ..AK.Sinh (t ).K sd T
D(t )
SuÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ NL g ®- îc x¸c ®Þnh tõ: 
t 1 1  a t

t 1 1  a 
t
(3-1)
Trong ®ã:
g: suÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ NL (®/kWh);
AK.Sinh (t): NL kh¶ sinh cña thiÕt bÞ (tæng NL mµ thiÕt bÞ SX trong n¨m thø t );
: hiÖu suÊt tÝch NL; K sd: hÖ sè sö dông;
a: tû lÖ lîi tøc (b»ng l·i suÊt ng©n hµng r); T: tuæi thä c«ng tr×nh;
Ksd: hÖ sè sö dông NL, lµ tû sè gi÷a NL thùc tÕ so víi NL mµ thiÕt bÞ cã thÓ s¶n sinh ra;
D(t): tæng chi phÝ, bao gåm x©y dùng vµ vËn hµnh hµng n¨m cña n¨m t;
T
g ..AK .Sinh (t ).Ksd

t 1 1  a t
: tæng thu lîi cña dù ¸n trong thêi gian ho¹t ®éng quy vÒ hiÖn t¹i;
T
D( t )
 1  a 
t 1
t
: tæng chi phÝ trong giai ®o¹n XD ®Õn hÕt thêi gian ho¹t ®éng quyvÒ hiÖn t¹i;
T
AK. Sinh.. Ksd T
D (t )
Tõ biÓu thøc (3-60) ®- îc viÕt l¹i ®¬n gi¶n nh- sau: g.   1  a  (3-2)
t 1 1  a t t 1
t
D( t) T T
D(t )
 1  a t  1  a  t
tõ ®ã cã ®- îc: g  T t 1 HoÆc: g  t 1
(3-3)
AK .Sinh.. Ksd T
1
 . Ksd . AK. Sinh.
t 1 1  a t t 1 1  a 
t
Thêi gian x©y dùng, l¾p ®Æt çc thiÕt bÞ NLM&TS th- êng kh«ng qu¸ 1 n¨m nªn tæng chi phÝ
T
D (t ) T
B(t )
cho dù ¸n trong T n¨m ®- îc t¸ch thµnh 2 phÇn chÝnh:   V   (3-4)
t 1 1  a  t 1 1  a 
t t
Trong ®ã:
V: vèn ®Çu t- ban ®Çu (khi t = 0); B(t): chi phÝ hµng n¨m cho v/h, b¶o d- ìng, nhiªn liÖu;
Trong çc dù ¸n NLTT chi phÝ nhiªn liÖu nhiÒu tr- êng hîp b»ng kh«ng, do ®ã thµnh phÇn
B(t) chØ bao gåm chi phÝ vËn hµnh vµ b¶o d- ìng. Tæng hai chi phÝ nµy th- êng chiÕm tû lÖ
kh«ng ®æi so víi vèn ®Çu t- ban ®Çu V. V× vËy tæng chi phÝ trong T n¨m cã thÓ ®- îc x¸c
T
D(t )  T
1 
®Þnh nh- sau: 
t 1 1  a 
t
 V1  b. t 
t 1 1  a  
(3-5)

B(t ) T
1
Trong ®ã:
V
   const : tû sè chi phÝ, vËn hµnh;  1  a 
t 1
t
: gäi lµ hÖ sè hiÖn t¹i hãa (H);
Thay gi¸ trÞ cña (3-4) vµ (3-5) và o (3-3) ®- îc:

V(1   . H ) V 1 V
g  (  )  (   ) (3-6)
Ksd .AK. Sinh . .H K sd .AK. Sinh . H Ksd . AK. Sinh .
ë ®©y: : tû lÖ khÊu hao thiÕt bÞ ( = 1/H) vµ cã thÓ triÓn khai nh- sau:
T
1 1 1 1
H     ...  (3-7)
t 1 1  a 
t
1 a 1  a 2
1 a T
1 1 1
Nh©n 2 vÕ cña (3-7) víi (1+a) ®- îc: H (1 a )  1   ...  (3-8)
1  a  1  a 2
1 a T 1
1 1 1 1
Tæng çc sè h¹ng   ...   H
1  a  1   2
1   T 1
a T
(1 )
T
V× vËy: H (1  a )  1  H  1
T
(3-9). Tõ ®ã dÔ thÊy: H  1 1  1 T    1  a  T 1 
 
1  a a  1  a    a 1  a  
 a 1  a T 
K.V0 .  b 

1  1  a T
 1 
Thay   tõ (3-10) vµo (3-6) ®- îc: g  (3-11)
H K sd 
. . AK . Sinh
Trong thùc tÕ tæng vèn ®Çu t- ban ®Çu V th- êng phô thuéc vµo gi¸ thiÕt bÞ vµ chi phÝ chuyªn
chë, l¾p ®Æt vµ cã thÓ viÕt l¹i nh- sau: V = K.V o (3-12)
Trong ®ã: V o: gi¸ thiÕt bÞ (®); K: hÖ sè chuyªn chë, l¾p ®Æt;
1 a 1  a T
Tû sè khÊu hao thiÕt bÞ ®- îc viÕt l¹i nh- sau:    (3-13)
H 1  a T  1
§Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c chØ tiªu KTÕ - KT çc c«ng tr×nh NLM&TT cÇn ph¶i ®iÒu tra ®Çy ®ñ,
chÝnh x¸c çc sè liÖu cÇn thiÕt, ®ång thêi xem xÐt kü l- ìng mäi yÕu tè cã liªn quan. §èi víi
c«ng tr×nh NLM&TT vèn ®Çu t- ban ®Çu kh«ng lín nªn coi nh- ®Çu t- mét lÇn vµ tÝnh gi¸ trÞ
ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i. Do vËy (3-11) chØ thÓ hiÖn quy ®æi vÒ hiÖn t¹i ®èi víi gi¸ trÞ khÊu hao
thiÕt bÞ hµng n¨m. §Ó ®¸nh gi¸, lùa chän ph- ¬ng ¸n ®Çu t- cho çc dù ¸n NLM&TS th× viÖc
®¸nh gi¸ suÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ NL lµ cÇn thiÕt nh- ng khèi l- îng c«ng viÖc kh¸ lín,
phøc t¹p vµ kh«ng tiÖn lîi.
I) NL giã
Phong ®iÖn vµ hydro cã thÓ tho¶ m·n toµn bé nhu cÇu NL kh¸c nhau cña nÒn KTÕ
hiÖn ®¹i. Lµ mét nguån NL phong phó, kh«ng c¹n kiÖt vµ rÎ, giã høa hÑn sÏ trë thµnh nÒn
t¶ng cña nÒn KTÕ NL míi. HiÖn nay, ng- êi ta cã thÓ h×nh dung thÊy h×nh hµi cña nÒn KTÕ
míi nµy ®ang næi râ khi çc tuabin ch¹y b»ng søc giã ®ang thay thÕ çc má than, çc MF
hydro ®ang thay thÕ çc thiÕt bÞ läc dÇu vµ çc ®éng c¬ PNL ®ang thay thÕ çc ®éng c¬ ®èt
trong. SX ®iÖn tõ giã lµ ngµnh CN cã thÓ thùc hiÖn vµ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn nhanh
chãng. SX ®iÖn tõ giã víi gi¸ rÎ khiÕn chóng trë nªn cã gi¸ trÞ KTÕ trong viÖc ®iÖn ph©n
n- íc vµ SX hydro. (Xem thªm SX ®iÖn tõ Hydro).
Pma
P®m
V
®m P ma V c
Hình 27: Trạm điện gió tại H×nh 28a: §Æc tÝnh CS ®éng c¬ giã
Bạch Long Vĩ.
H×nh 28b: §Æc tÝnh CS ®éng c¬ giã
Theo Lester Brown thuéc ViÖn ChÝnh s¸ch vÒ Tr¸i ®Êt, SX ®iÖn tõ NL giã cña thÕ giíi
®· t¨ng tõ 17.800 MW n¨m 2000 lªn 23.300MW n¨m 2001, tøc lµ ®¹t møc gia t¨ng rÊt lín:
5.500MW (b»ng 31%). Do chi phÝ SX tiÕp tôc gi¶m vµ do mèi lo ng¹i cña c«ng chóng vÒ sù
thay ®æi khÝ hËu gia t¨ng, thÕ giíi ®ang chuyÓn h- íng m¹nh sang sö dông NL giã ®Ó SX
®iÖn. Tõ n¨m 1995, SX ®iÖn tõ giã cña thÕ giíi ®· t¨ng gÇn gÊp 5 lÇn. Còng trong giai ®o¹n
nµy, viÖc sö dông than, nguån nhiªn liÖu chñ yÕu ®Ó SX ®iÖn, ®· gi¶m 9%.
1.2) Nguyªn lý cÊu t¹o:
ChuyÓn hãa ®éng n¨ng cña giã thÓ hiÖn b»ng tèc ®é giã thµnh c¬ n¨ng lµm quay hÖ
thèng çnh qu¹t, phôc vô cho SX ®iÖn n¨ng, b¬m n- íc. NL giã thÓ hiÖn ë d¹ng ®éng n¨ng, tØ
lÖ víi bËc 3 vËn tèc cña giã, biÕn ®æi thµnh c¬ n¨ng lµm quay hÖ thèng çc qu¹t ®Æt vu«ng
gãc víi h- íng giã. Trôc çnh qu¹t qua mét hÖ c¬ cÊu c¬ khÝ g¾n liÒn víi MF§, biÕn c¬ n¨ng
thµnh ®iÖn n¨ng gäi lµ ®éng c¬ giã ph¸t ®iÖn, hoÆc g¾n liÒn víi b¬m guång hay pist«ng phôc
vô cho viÖc b¬m n- íc gäi lµ ®éng c¬ giã b¬m n- íc.
§èi víi ®éng c¬ giã ph¸t ®iÖn sè l- îng çnh Ýt (35çnh), tèc ®é quay nhanh, cã hÖ
thèng tù h¹n chÕ tèc ®é giã vµ hÖ thèng tù æn ®Þnh ®iÖn ¸p; §iÖn n¨ng cÊp trùc tiÕp cho PT
®iÖn hoÆc biÕn thµnh dßng ®iÖn mét chiÒu tÝch lòy vµo ¾c quy. Trong khi ®ã, ®éng c¬ giã
b¬m n- íc cã sè l- îng çnh tõ 48çnh (cßn gäi lµ b¸nh xe giã) d¹ng cong b¸n khÝ ®éng
häc, tèc ®é quay chËm, yªu cÇu vÒ h¹n chÕ tèc ®é giã kh«ng cao b»ng ®éng c¬ giã ph¸t ®iÖn
nªn dÔ triÓn khai ¸p dông h¬n. C¶ hai lo¹i ®éng c¬ giã ®Òu ph¶i cã c¬ cÊu b¸nh l¸i ®Ó h- íng
bÒ mÆt çnh qu¹t lu«n vu«ng gãc víi h- íng giã.
CS cña ®éng c¬ giã phô thuéc vµo vËn tèc giã, thÓ hiÖn d- íi d¹ng ®- êng ®Æc tÝnh CS
(h×nh 28). B¾t ®Çu tõ vËn tèc khëi ®éng V0, ®éng c¬ giã b¾t ®Çu ph¸t CS vµ t¨ng nhanh theo
vËn tèc cña giã, lóc ®Çu lµ tØ lÖ bËc 2, sau ®ã bËc 3, ë vËn tèc ®Þnh møc V ®m, CS ®¹t ®Þnh møc
P ®m, vµ tõ ®ã hÖ thèng ®iÒu chØnh tèc ®é b¾t ®Çu ho¹t ®éng lµm thay ®æi h- íng nghiªng cña
çnh ®Ó khèng chÕ CS. Lý t- ëng nhÊt lµ ®iÒu chØnh cã ®- êng ®Æc tÝnh CS n»m ngang. Nh- ng
thùc tÕ ®iÒu ®ã khã thùc hiÖn, chØ cã thÓ chØnh sao cho CS t¨ng chËm (gÇn nh- c¨n bËc 2)
theo chiÒu t¨ng vËn tèc giã, tíi vËn tèc cùc ®¹i V max ®¹t CS cùc ®¹i P max råi tù æn ®Þnh. Khi
giã qu¸ m¹nh tõ vËn tèc V c trë lªn ®Ó ®¶m b¶o ®éng c¬ giã kh«ng bÞ ph¸ ho¹i do søc giã b¾t
buéc ®éng c¬ giã ph¶i ngõng ho¹t ®éng, gäi lµ vËn tèc c¾t.
§- êng ®Æc tÝnh CS cã thÓ m« t¶ d- íi d¹ng biÓu thøc to¸n häc tõng khóc b»ng ph- ¬ng
ph¸p b×nh ph- ¬ng cùc tiÓu qua çc sè liÖu thùc nghiÖm hay do nhµ chÕ t¹o cã s½n.
1.2) TiÒm n¨ng øng dông
1.2.1) T×nh h×nh SX ®iÖn tõ NL giã trªn thÕ giíi
SX ®iÖn tõ giã thùc sù rÎ, chi phÝ tiÕp tôc gi¶m. Kh¸c víi dÇu, OPEC sÏ kh«ng cã quy
®Þnh nµo vÒ gi¸ cña giã. Trong khi gi¸ cña khÝ tù nhiªn t¨ng cao vµ cã thÓ t¨ng gÊp ®«i th×
gi¸ ®iÖn SX tõ giã l¹i ®ang gi¶m.
Năm 2002, ngành phong điện châu Âu lập được kỷ lục - đã đưa vào vận hành các tổ MF phong điện
với tổng CS 5.871MW, cao hơn 31% so với năm 2001 (4.493MW). Năm 2003, châu Âu đã đầu tư hơn 5,8 tỷ
euro cho ngành phong điện. Năm 2002, tổng CS của các MF phong điện ở Đức đạt 3.247MW, tăng 20% so
với năm 2001. Thời hạn lắp ráp MF phong điện cũng đạt kỷ lục-chỉ trong 4 giờ đã lắp ráp xong một tuabin
phong điện CS 500kW. Năm 2002, Tây Ban Nha đã đưa vào vận hành 1.493MW phong điện. Cũng trong
năm nay Đan Mạch đã đưa vào vận hành 497MW phong điện, hoàn thành xây dựng NM phong điện ngoài
khơi lớn nhất thế giới với CS 160MW tại Harnsrev ở Biển Bắc. Hiện nay các MF phong điện sản xuất được
20% tổng điện lượng ở Đan Mạch. Tổng CS của các MF phong điện ở các nước khác thuộc EU cũng tăng
lên, các MF phong điện được đưa vào vận hành ở Đức, Đan Mạch và Tây Ban Nha có CS đơn vị từ 1 MW trở
lên. Các nhà sản xuất cũng đã làm chủ được CNg sản xuất các MF phong điện có CS: 1,5; 1,8; 2,0, 2,5; 2,75
và 3MW. Công ty Enercon của Đức đang cho chạy thử nghiệm MF CS 4,5MW. Đức và Đan Mạch đang tiến
hành tháo dỡ và thay các MF phong điện CS dưới 600 kW bằng các tổ máy có CS lớn hơn. Đan Mạch đã
ngừng sản xuất các MF CS dưới 750kW. Năm 2002, một số nước châu Âu khác, đã lắp đặt được các MF
phong điện với tổng CS 107MW.
Như vậy, năm 2002 tất cả các nước châu Âu nêu trên đã đưa vào vận hành tổng cộng 5.978MW
phong điện. Tổng CS lắp đặt của các MF phong điện ở các nước EU cũ tính đến đầu năm 2003 là 23.056MW,
tốc độ tăng trưởng năm 2002 so với năm 2001 là 31%. Lượng điện do các MF phong điện sản xuất ra tương
đương với sử dụng 20triệu tấn nhiên liệu quy ước. Tính chung cho toàn bộ châu Âu, CS lắp đặt cho các NMĐ
gió và các MF riêng biệt đạt 23.291MW.
Việc thông qua các điều luật quốc gia về phát triển ngành NL sử dụng các nguồn NLM&TT và sự
trợ giúp của Nhà nước là những yếu tố quan trọng để các NM phong điện được xây dựng rộng rãi ở các
quốc gia EU. Theo kinh nghiệm của Đức và Đan Mạch, Tây Ban Nha, Pháp và Italia cũng đã thông qua
những luật tương tự, nhờ vậy tình hình phát triển ngành NL sử dụng các nguồn NLM&TT ở những quốc
gia này đã thay đổi cơ bản.
§Æc ®iÓm hÊp dÉn kh¸c lµ giã ph©n bè réng kh¾p. VÝ dô, ë Mü, kho¶ng 28 bang hiÖn ®ang cã çc
çnh ®ång tuabin cÊp ®iÖn vµo m¹ng l- íi ®iÖn ®Þa ph- ¬ng. Trong khi chØ mét sè n- íc nhá kiÓm so¸t dÇu thÕ
giíi th× gÇn mét nöa çc n- íc trªn thÕ giíi cã thÓ khai th¸c NL giã. §an M¹ch lµ n- íc dÉn ®Çu thÕ giíi, víi tû
lÖ 20% N§ SX tõ NL giã. VÒ mÆt CS, §øc dÉn ®Çu víi 12.000Mw. Cuèi n¨m 2003, môc tiªu sÏ t¨ng CS ®Õn
12.500Mw vµo n¨m 2010. Víi §øc, träng t©m lµ t¨ng nhanh s¶n l- îng ®iÖn tõ giã nh»m ®¹t môc tiªu gi¶m
40% l- îng th¶i çcbon vµo n¨m 2020.
Mét MW ®¸p øng nhu cÇu ®iÖn cña 350hé gia ®×nh trong x· héi CN, hoÆc kho¶ng
1000ng- êi, nh- vËy CS 23.300MW ®- îc SX tõ NL giã hiÖn nay ®¸p øng nhu cÇu sö dông
®iÖn trong nhµ ë cña kho¶ng 23triÖu ng- êi, b»ng d©n sè cña çc n- íc §an M¹ch, PhÇn Lan,
Na Uy vµ Thôy §iÓn céng l¹i.
ë ch©u ¢u, çc dù ¸n ngoµi kh¬i hiÖn ®ang khëi s¾c ë çc vïng ven biÓn cña BØ, §an M¹ch, Ph¸p,
CHLB §øc, Ai Len, Hµ Lan, Scètlen, Thôy §iÓn vµ Anh. ViÖc dù b¸o sù t¨ng tr- ëng trong t- ¬ng lai cña mét
ngµnh CN biÕn ®éng nh- vËy lµ phøc t¹p, tuy nhiªn, mét n- íc ®· ph¸t triÓn ®- îc 100MW CS phong ®iÖn sÏ
cã thÓ nhanh chãng ph¸t triÓn çc nguån NL giã cña m×nh. Mü ®· v- ît qua nguìng CS nµy vµo n¨m 1983. ë
§an M¹ch ®· ®- îc v- ît qua vµo n¨m 1987, ë CHLB §øc lµ n¨m 1991, sau ®ã lµ Ên §é vµo n¨m 1994 vµ T©y
Ban Nha vµo n¨m 1995. §Õn cuèi n¨m 1999, Cana®a, Trung Quèc, Italia, Hµ Lan, Thôy §iÓn vµ Anh ®· vuît
qua ng- ìng nµy. Ph¸p, n- íc mµ nhiÒu n¨m nay ®· bá qua NL giã, th¸ng 12 n¨m 2000 ®· tuyªn bè sÏ ph¸t
triÓn 500MW CS phong ®iÖn trong thËp niªn nµy. Mét vµi tuÇn sau, ¸cghentina tuyªn bè dù ®Þnh ph¸t triÓn
3.000MW CS phong ®iÖn ë Patagonia. Th¸ng 4 n¨m 2001, Anh b¸n quyÒn cho thuª CS ®iÖn tõ NL giã ngoµi
kh¬i - íc tÝnh 1.500MW cho çc nhµ thÇu kh¸c nhau, trong ®ã cã h·ng dÇu Shell. Trong n¨m 2000, Hy L¹p,
Ai Len vµ Bå §µo Nha còng ®· gia nhËp vµo danh s¸ch çc n- íc nµy. N¨m 2001, ®Õn lùot Ph¸p vµ NhËt B¶n.
Th¸ng 5 n¨m 2001, mét b¸o ço tõ Trung Quèc cho biÕt: Trung Quèc sÏ ph¸t triÓn CS ®iÖn tõ NL giã ®¹t
2.500MW vµo n¨m 2005. Vµ ®Çu n¨m 2002, kho¶ng 16 n- íc, chiÕm mét nöa d©n sè thÕ giíi, ®· b- íc vµo giai
®o¹n t¨ng tr- ëng nhanh.
HiÖn nay, CHLB §øc dÉn ®Çu thÕ giíi víi CS 8000MW ®iÖn SX tõ NL giã, chiÕm gÇn
1/3 tæng CS phong ®iÖn cña thÕ giíi. Sau ®ã lµ Mü víi 4150MW, T©y Ban Nha ®øng thø ba
víi 3300MW. §an M¹ch ®øng thø t- víi 2500MW (SX ®iÖn tõ NL giã cña §an M¹ch chiÕm
18% tæng CS ®iÖn cña n- íc nµy). MÆc dï t¨ng tr- ëng nhanh, song sù ph¸t triÓn cña ngµnh
phong ®iÖn trªn thÕ giíi hÇu nh- míi chØ b¾t ®Çu. ë ch©u ¢u d©n c- ®«ng ®óc, cã ®ñ nguån
NL giã ngoµi kh¬i cã thÓ tiÕp cËn ®Õn mét çch dÔ dµng ®Ó ®¸p øng tÊt c¶ nhu cÇu ®iÖn cña
khu vùc nµy. ë Mü, NL giã cã thÓ khai th¸c ®- îc chØ ë 3 bang (B¾c Dakota, Kansas vµ
Texas) trong sè 50 bang còng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu ®iÖn cña toµn n- íc Mü. Trung Quèc cã
thÓ dÔ dµng t¨ng gÊp ®«i CS ®iÖn hiÖn nay chØ tõ NL giã. HiÖp héi NL Giã ch©u ¢u ®· chØnh
söa l¹i dù b¸o CS phong ®iÖn n¨m 2010 cña ch©u ¢u tõ 40.000MW lªn 60.000MW.
Ngoµi çc n- íc ®i ®Çu gåm §an M¹ch, §øc, T©y Ban Nha vµ Hoa Kú, nhiÒu n- íc
kh¸c ®· cã çc kÕ ho¹ch triÓn väng, gåm Anh, Ph¸p, Braxin vµ Trung Quèc. T¹i çc khu vùc
®«ng d©n ë ch©u ¢u, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn NL giã ngoµi kh¬i ®ang ®- îc khai th¸c. §an M¹ch
®ang x©y dùng çc khu vùc tuabin giã ngoµi kh¬i, mét trong çc khu vùc nµy cã CS ph¸t
®iÖn 160MW. §øc còng ®ang c©n nh¾c x©y dùng mét khu vùc tuabin giã CS 12.000MW.
1.2.2) TiÒm n¨ng, t×nh h×nh SX ®iÖn tõ NL giã ë ViÖt Nam
ViÖc ®Çu t- vµo chÕ t¹o tuabin ch¹y b»ng søc giã vµ ph¸t triÓn ngµnh phong ®iÖn cho
®Õn nay ®· ®em l¹i lîi nhuËn cao. Trong khi çc h·ng CNg cao lµ nhãm cã doanh thu, lîi
nhuËn vµ gi¸ trÞ cæ phÇn bÞ suy gi¶m m¹nh trong n¨m 2001 th× doanh thu cña ngµnh phong
®iÖn l¹i t¨ng m¹nh. VÝ dô, Nordex ë §an M¹ch, mét trong çc h·ng chÕ t¹o tuabin lín nhÊt
thÕ giíi, cã doanh thu 9 th¸ng ®Çu n¨m 2001 t¨ng 19% vµ sè ®¬n ®Æt hµng míi t¨ng 56%.
§iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc gi¸ thµnh cña tuorbin giã ngµy cµng gi¶m vµ cµng thÝch hîp víi
ngµnh CN phong ®iÖn vµ víi ViÖt Nam.
Víi bÝ quyÕt KT vµ kinh nghiÖm SX cña ngµnh CN giã cã thÓ dÔ dµng më réng quy
m« cña ngµnh CN nµy, thËm chÝ t¨ng gÊp ®«i chØ trong vßng vµi n¨m nÕu thùc sù cã nhu cÇu.
VÝ dô, çc ®ît nãng lµm gi¶m n¨ng suÊt c©y trång ®· ®Èy gi¸ l- ¬ng thùc t¨ng cao vµ t¹o ¸p
lùc chung nh»m gi¶m nhanh l- îng th¶i çcbon, b»ng çch giã vµ hydro thay cho than vµ dÇu,
vµ ®iÒu nµy lµ cã thÓ thùc hiÖn ®- îc.
Víi çc nhµ ®Çu t- NL, ph¸t triÓn trong t- ¬ng lai lµ hydro ®- îc s¶n suÊt cïng víi ®iÖn
s¶n suÊt tõ giã víi gi¸ rÎ. Pin mÆt trêi t¨ng ë møc trªn 30%/n¨m sÏ hç trî nhiÒu cho viÖc cÊp
®iÖn ®èi víi 1,7 tû ng- êi hiÖn ®ang kh«ng ®- îc sö dông ®iÖn, mµ hÇu hÕt sèng ë çc lµng x·
thuéc çc n- íc ®ang ph¸t triÓn. Song, pin mÆt trêi vÉn cßn ë gi¸ cao trong viÖc cung cÊp
phÇn lín nhu cÇu NL cho mét nÒn KTÕ hiÖn ®¹i. S¶n l- îng than thÕ giíi ®¹t ®Ønh ®iÓm vµo
n¨m 1996 vµ sau ®ã gi¶m 2%. §©y lµ ngµnh CN ®ang suy tho¸i, kh«ng cã triÓn väng ®Çu t- ;
C¶ dÇu còng kh«ng cã triÓn väng, do s¶n l- îng thÕ giíi ®· kh«ng t¨ng mÊy so víi çc møc
hiÖn nay. SX khÝ tù nhiªn, lo¹i nhiªn liÖu s¹ch nhÊt vµ Ýt g©y x¸o trén khÝ hËu nhÊt so víi çc
lo¹i nhiªn liÖu ho¸ th¹ch ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn trong vµi thËp kû tíi, may m¾n lµ ph¸t triÓn
c¬ së h¹ tÇng thÝch øng ®- îc víi nhiªn liÖu hydro. SX ®iÖn h¹t nh©n ch¾c ch¾n sím ph¸t triÓn
tét ®Ønh, khi sè NM cò bÞ ®ãng cöa lín h¬n sè NM nhá ®ang ®- îc x©y dùng.
T- ¬ng lai NL thuéc vÒ giã. KTÕ NL thÕ giíi tõng b- íc ®· trë thµnh nÒn KTÕ cã tÝnh
toµn cÇu h¬n trong thÕ kû 20 khi thÕ giíi chuyÓn h- íng sang dÇu má. §iÒu nµy høa hÑn xu
h- íng ®¶o ng- îc vµ trë nªn cã tÝnh ®Þa ph- ¬ng h¬n trong thÕ kû 21 v× c¶ thÕ giíi chuyÓn
h- íng sang sö dông NL giã, hydro ®- îc SX tõ giã vµ pin mÆt trêi. Giã vµ hydro ®- îc SX tõ
NL giã sÏ ®Þnh h×nh kh«ng chØ ngµnh CN NL mµ cßn c¶ chÝnh nÒn KTÕ toµn cÇu.
NL giã t¹o ra kh¶ n¨ng æn ®Þnh gi¸ c¶ vÒ l©u dµi vµ sù ®éc lËp vÒ NL. Kh«ng chØ cã
chi phÝ thÊp vµ ®ang ®- îc gi¶m xuèng mµ víi viÖc ®iÖn SX tõ NL giã sÏ kh«ng cßn cã hiÖn
t- îng t¨ng gi¸ ®ét ngét nh- ®èi víi khÝ tù nhiªn. §èi víi NL giã, sÏ kh«ng cã OPEC (Tæ
chøc çc n- íc xuÊt khÈu dÇu má) v× giã cã ë kh¾p n¬i. Nh- lµ mét nguån NL kh«ng bao giê
c¹n, giã cung cÊp cho chóng ta NL nhiÒu h¬n lµ chóng ta cã thÓ sö dông vµ mét - u ®iÓm n÷a
lµ giã kh«ng lµm thay ®æi khÝ hËu.
ViÖt Nam víi trªn 3000km bê biÓn vµ 70% lµ vïng rõng nói cã tiÒm n¨ng cho phong
®iÖn. TiÒm n¨ng nµy ch- a ®- îc x¸c ®Þnh v× ch- a cã sù ®o ®¹c nguån giã mét çch cã hÖ
thèng. ViÖc sö dông sè liÖu tõ çc tr¹m khÝ t- îng bÞ h¹n chÕ v× vÞ trÝ çc tr¹m kh«ng phï hîp
cho çc NM§ giã vµ ®ång hå ®o kh«ng ®- îc hiÖu chØnh th- êng xuyªn. Sè liÖu cho thÊy tèc
®é giã trung b×nh ®o ®- îc ë ®é cao 10m lµ 5m/sec. Mét nghiªn cøu cña ViÖn NL trªn 9 hßn
®¶o cho thÊy tèc ®é giã trung b×nh n»m trong d¶i tõ 4,1m/sec7,1m/sec. TiÒm n¨ng còng
®- îc thÓ hiÖn b»ng kÕt qu¶ s¬ bé cña çc n- íc l¸ng giÒng cho thÊy cã nhiÒu tói giã cã vËn
tèc V> 6m/sec ë vïng nói biªn giíi Lµo, ë çc tØnh Nam §µ N½ng vµ B¾c TP. Hå ChÝ Minh.
NL do ®éng c¬ giã s¶n sinh phô thuéc vµo tiÒm n¨ng giã n¬i ®Æt ®éng c¬, ®- îc ®Æc
tÝnh CS cña ®éng c¬ giã vµ chÕ ®é sö dông nã. XÐt trong kho¶ng thêi gian t ®éng c¬ giã ho¹t
®éng liªn tôc, NL cã thÓ thu ®- îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau.
T n
E   P v(t ).dt   P (vi ).t i (3-14)
0 i i
Trong ®ã: V(t): VËn tèc giã t¹i thêi ®iÓm t

P[v(t)]: CS ®éng c¬ giã øng víi vËn tèc giã V(t), ®- îc x¸c ®Þnh tõ ®- êng ®Æc tÝnh CS
ti: Kho¶ng thêi gian mµ vËn tèc giã cã trÞ sè Vi (th- êng chän lµ 1 giê)
Trong tr- êng hîp vËn tèc giã cho d- íi d¹ng tÇn suÊt xuÊt hiÖn f(Vi) th× s¶n l- îng ®- îc x¸c
VC
®Þnh theo c«ng thøc sau: E  T. f ( v i ).P(v i ) Vc lµ vËn tèc c¾t cña ®éng c¬ giã (3-15)
i 0
Trªn thùc tÕ sè liÖu vÒ vËn tèc giã do khÝ t- îng cung cÊp cho d- íi d¹ng vËn tèc trung b×nh
giê trong ngµy ®iÓn h×nh th¸ng khi ®ã s¶n l- îng trung b×nh ngµy cña tõng th¸ng j lµ:
24 12
E ngay j   P( v i ).t i (3-16) NL toµn n¨m sÏ lµ: E nam   M j .E ngay j (3-17)
i 1 j 1
Trong ®ã: ti=1; Vi lµ VËn tèc giã trung b×nh ®¹t t¹i giê thø i; Mj lµ sè ngµy trong th¸ngj
ë viÖt nam ®· triÓn khai ¸p dông çc lo¹i ®éng c¬ giã ph¸t ®iÖn 150W, 200W, 500W,
1,2MW vµ ®éng c¬ giã b¬m n- íc. Theo çc biÓu thøc trªn, víi sè liÖu vÒ tèc ®é giã trung
b×nh tõng giê trong ngµy trung b×nh cña tõng th¸ng vµ ®- êng ®Æc tÝnh cña ®éng c¬ giã cã thÓ
tÝnh NL trung b×nh ngµy tõng th¸ng vµ cña c¶ n¨m cho 2 mÉu ®éng c¬ giã 150W, 500W vµ
1,2 kW, kÕt qu¶ ®- îc cho trong b¶ng 29.
B¶ng 29: §Æc tÝnh CS cña mét sè ®éng c¬ giã
P V(m/s) P V(m/s) P V(m/s) P(m3) V
§C giã b¬m n- íc
0 V<3 0 <3 0 V<3 0 <2,5
(®é cao 20m)

Lo¹i - 150W
Lo¹i - 500W
Lo¹i - 500W
11,9(V- 0,3607 +
11,9(V-3) 2 3<>4,5 39,6(V-3)2 3<>4,5 3<>4,5
3)2 0,0446 2,5<>7
0,293V3 4,5<>8 0,9766V 3 4,5<>8 0,293V3 4,5<>8 V2
53,05V1/2 8<>14 176,81V 1/2 8<>14 53,05V1/2 8<>14 2,5 7<>14
0 V>14 0 V>14 0 V>14 0 >14
Qua b¶ng trªn thÊy r»ng NL kh¶ sinh do ®éng c¬ giã s¶n sinh ra thay ®æi nhiÒu vµ phô
thuéc vµo çc yÕu tè: -Lo¹i ®éng c¬. -TiÒm n¨ng giã. -VÞ trÝ ®Æt ®éng c¬ giã.
Gi¸ trÞ cña s¶n l- îng NL kh¶ sinh kh«ng phô thuéc vµo yÕu tè tiÒn tÖ. VÊn ®Ò lµ hiÖu qu¶ sö
dông chóng sÏ phô thuéc vµo chÕ ®é sö dông NL ®ã, cô thÓ lµ vµo hÖ sè sö dông (Ksd ).
Víi ®- êng ®Æc tÝnh CS nªu trªn, theo sè liÖu vÒ vËn tèc trung b×nh tõng giê trong ngµy
®iÓn h×nh tõng th¸ng do nhµ khÝ t- îng cung cÊp theo çc c«ng thøc (3-14) ®Õn (3-17) cã thÓ
- íc l- îng ®- îc s¶n l- îng cña tõng lo¹i ®éng c¬ giã ®em l¹i trªn çc ®Þa ®iÓm kh¸c nhau cña
tõng vïng l·nh thæ ViÖt nam, kÕt qu¶ tÝnh to¸n ghi trªn phô lôc 5. §©y lµ s¶n l- îng do ®éng
c¬ giã cã thÓ s¶n sinh ra, cßn ®iÖn ®- îc sö dông thùc sÏ nhá h¬n, phô thuéc vµo thêi gian sö
dông, hiÖu suÊt ¾c quy tÝch ®iÖn.
Trong tr- êng hîp kh«ng cã sè liÖu chi tiÕt vÒ vËn tèc giã th× NL ®iÖn do ®éng c¬ giã víi diÖn
tÝch çnh qu¹t 1m 2, s¶n sinh ra cã thÓ tÝnh gÇn ®óng theo c«ng thøc sau: E n¨m = K p.V3
Trong ®ã: Kp hÖ sè s¶n l- îng (K p= 2.5); V: VËn tèc trung b×nh cña giã (m/sec).
1.3) SuÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ NL
SuÊt chi phÝ tÝnh to¸n cho mét ®¬n vÞ NL cßn ®- îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc gÇn ®óng:
g= (A+B)/E (3-18)
Trong ®ã: g - SuÊt chi phÝ tÝnh to¸n ®¬n vÞ NL; E - S¶n l- îng NL thùc cã;
A - Chi phÝ khÊu hao thiÕt bÞ hµng n¨m
B - Chi phÝ v/h hµng n¨m, bao gåm chi phÝ nhiªn liÖu b¶o qu¶n vµ s/c ®Þnh kú.
a(1  a) n
Chi phÝ khÊu hao thiÕt bÞ ®- îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: A V (3-19)
(1  a) n 1
Trong ®ã: V- Vèn ®Çu t- ban ®Çu; a- Tû lÖ l·i suÊt; n- Thêi gian tÝnh khÊu hao thiÕt bÞ n¨m
Tõ (3-19) cã thÓ viÕt: A = . V; Trong ®ã:  - gäi lµ tû sè khÊu hao thiÕt bÞ.
Chi phÝ vËn hµnh hµng n¨m B cã thÓ x¸c ®Þnh qua tû sè chi phÝ vËn hµnh : B = .V ( 3-20)
Nh- vËy suÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ NL gåm hai thµnh phÇn: chi phÝ khÊu hao thiÕt bÞ vµ chi
phÝ vËn hµnh. §èi víi çc c«ng tr×nh NLM  TS thµnh phÇn chi phÝ khÊu hao cã thÓ chiÕm
tû träng rÊt lín.
Tõ c«ng thøc (3-18), (3-19), (3-20) cã thÓ viÕt c«ng thøc tÝnh to¸n suÊt chi phÝ cho mét ®¬n
 
vÞ NL nh- sau: g  Vup .Pdat . (3-21)
E
Trong ®ã: Vup - Vèn ®Çu t- cho mét ®¬n vÞ CS; Pdat- CS ®Æt cña thiÕt bÞ; - Tû sè chi phÝ v/h;
E - S¶n l- îng NL thùc cã: E = Ksd . E n¨m K sd - HÖ sè sö dông NL.
HÖ sè Ksd ph¶n ¸nh møc ®é sö dông NL so víi s¶n l- îng NL mµ thiÕt bÞ cã thÓ s¶n ra.
TriÓn khai c«ng thøc (3-21) cho mét sè c«ng tr×nh NLM  TS khi xÐt ®Õn c¶ biÓu thøc tÝnh
s¶n l- îng NL nãi trªn, kÕt qu¶ ®èi víi ®éng c¬ giã ph¸t ®iÖn:
VUP VUP V
g (   )  (   ) (3-22) g (   )
K Sd .E nam KSd .V 3 K sd .AK .Sinh .
Trong ®ã ®¬n vÞ: g- [®/kWh] ; V up - [®/m2] ; V- [m/sec] ; KSd, , - Çc hÖ sè
§Æc tÝnh chi phÝ cho çc lo¹i ®éng c¬ giã ph¸t ®iÖn t¹i VN vµ çc sè liÖu tÝnh to¸n ®èi víi
biÓu ®å nµy cã trong phô lôc 6.
II) NL mÆt trêi

MÆt trêi lµ mét nguån NL to lín, nh- ng hiÖn vÉn ch- a ®- îc øng dông nhiÒu, v× gi¸
thµnh cña çc thiÕt bÞ sö dông NL mÆt trêi vÉn cßn ®¾t.
2.1) ThiÕt bÞ hÊp thô NL mÆt trêi
Çc nhµ nghiªn cøu cho r»ng cã mét gi¶i ph¸p thùc tiÔn lµ t×m çch tËp trung NL.
ViÖc tËp trung ¸nh s¸ng vµo mét vïng kh«ng gian nhá cã thÓ lµm t¨ng c- êng ®é NL vµ gióp
gi¶m ®- îc gi¸ thµnh cña ®iÖn n¨ng thu ®- îc. Nãi mét çch kh¸c, ®Ó nhËn ®- îc thËt nhiÒu
NL, th× mÊu chèt l¹i ph¶i ®i tõ nh÷ng çi nhá.
Çc nhµ nghiªn cøu ë tr- êng §¹i häc Ben-Gurion, Ixraen võa qua ®· ®i theo h- íng
nh- vËy. ThiÕt bÞ cña hä gåm mét g- ¬ng parabon nhá, ®- êng kÝnh 20cm, tËp trung ¸nh s¸ng
®Ó h- íng tíi cho mét tÊm ph¶n x¹ nhá, ®Æt çch g- ¬ng 12cm, tÊm ph¶n x¹ nµy l¹i truyÒn ¸nh
s¸ng ®Õn mét sîi quang dµi 20m; ë cuèi sîi quang t¹o ra 1tia laser m¹nh. Jeffrey Gordon,
Gi¸o s- Khoa VËt lý NL vµ M«i tr- êng, tr- êng §¹i häc Blanstein nãi: "Víi hÖ thèng nh-
vËy, ¸nh s¸ng ®· n©ng ®- îc c- êng ®é cña nã lªn ngang víi møc tån t¹i ë bÒ mÆt cña mÆt
trêi". MÆc dï vÉn cßn ë d¹ng nguyªn mÉu, nh- ng ë vïng nhiÖt ®íi, thiÕt bÞ nµy khi SX ®¹i
trµ cã thÓ cã gi¸ rÎ lµ 1.000USD, thay thÕ linh ho¹t cho çc dông cô gi¶i phÉu laser trong y
häc mµ gi¸ hiÖn nay lªn tíi hµng triÖu USD. §· tiÕn hµnh nh÷ng thùc nghiÖm ®èi víi m«
®éng vËt. ý t- ëng tËp trung ¸nh s¸ng ®· cã tõ rÊt l©u, vÝ dô c©u chuyÖn vÒ Acximet dïng
nh÷ng g- ¬ng héi tô lín ®Ó t¹o thµnh nh÷ng luång ¸nh s¸ng m¹nh chiÕu lªn ®éi qu©n v©y h·m
thµnh, hay trÎ em sö dông thÊu kÝnh ®Ó t¹o löa khi ®i c¾m tr¹i. Ngµy nay, çc lß sö dông NL
mÆt trêi ®· ®- îc chÕ t¹o vµ chøng tá ®- îc hiÖu qu¶ tËp trung ¸nh s¸ng ë quy m« lín, vÝ dô
çc lß mÆt trêi do Phßng thÝ nghiÖm NLTT Quèc gia cña Bé NL Mü SX. Lß mÆt trêi ®ã sö
dông çc tÊm g- ¬ng lín, diÖn tÝch 32m2 ®Ó n©ng c- êng ®é ¸nh s¸ng lªn gÊp 50.000 lÇn, t¹o
ra nguån nhiÖt n¨ng cã CS kho¶ng 10kW. Nã ®· ®- îc çc nhµ nghiªn cøu øng dông ®Ó kÕt
tña líp m¹ lªn kim lo¹i vµ gèm, SX çc vËt liÖu ë cÊp nano vµ khö chÊt ®éc trong n- íc th¶i.
XÐt vÒ ý nghÜa, bé tËp trung ¸nh s¸ng cã t¸c dông kh«i phôc l¹i c- êng ®é ®Ó ®¹t gÇn
víi møc ban ®Çu cña nã. MÆc dï mÆt trêi ph¸t ra NL rÊt lín, nh- ng khi tíi mÆt ®Êt, NL ®ã bÞ
ph©n t¸n ra. H¬n thÕ n÷a, nhiÒu thiÕt bÞ sö dông NL mÆt trêi, ®Æc biÖt lµ viÖc biÕn NL mÆt
trêi thµnh ®iÖn n¨ng ë pin quang ®iÖn, lµ cùc kú kh«ng hiÖu qu¶: hiÖn t¹i, kû lôc thÕ giíi vÒ
hiÖu suÊt pin quang ®iÖn lµ 18,3%, theo th«ng b¸o cña BP Solar. Víi hiÖu suÊt nµy, 1kW NL
mÆt trêi ë trªn 1m2 mÆt ®Êt chØ cho 180W ®iÖn, tøc lµ chØ ®ñ dïng cho m¸y tÝnh ç nh©n.
ViÖc dïng ¸nh s¸ng ph©n bè réng ®Ó biÕn thµnh ®iÖn nh- vËy ®· khiÕn gi¸ thµnh cña nã rÊt
®¾t. Theo H·ng BP Solar, mét gia ®×nh muèn chuyÓn sang dïng ®iÖn mÆt trêi ph¶i tiªu tèn
10.00040.000USD. Mét NM§ mÆt trêi th- êng cã gi¸ thµnh 34 triÖuUSD/MW, trong khi
®ã mét NM§ dïng than bét cã gi¸ thµnh 1,5-1,7 triÖu/MW.
Tuy nhiªn, víi thiÕt bÞ tËp trung ¸nh s¸ng, cã thÓ t¨ng ®- îc l- îng ®iÖn do pin quang
®iÖn t¹o ra. Çc nhµ khoa häc cña tr- êng §¹i häc Ben-Gurion ®ang hîp t¸c cïng nhãm
nghiªn cøu cña tr- êng §¹i häc Drexel thùc hiÖn Dù ¸n ®Ó kÕt hîp thiÕt bÞ tËp trung ¸nh s¸ng
víi pin quang ®iÖn hiÖu suÊt cao, ®- îc ®Æt ë cuèi sîi çp quang. Víi hÖ thèng nh- vËy, s¶n
l- îng ®iÖn t¹o ra cña mét pin quang ®iÖn th«ng th- êng ®· t¨ng tõ 2W lªn 3W vµ cã kh¶ n¨ng
lªn 4W. Nhãm Dù ¸n ®ang thö nghiÖm mét hÖ thèng ph¸t ®iÖn 1kW víi hiÖu suÊt biÕn ®æi
NL cã triÓn väng cao h¬n 20%. Çc n¬i kh¸c còng ®ang thùc hiÖn viÖc kÕt hîp bé tËp trung
¸nh s¸ng víi pin quang ®iÖn. Spectrolap cña H·ng Boeing ®· chÕ t¹o ®- îc hÖ thèng, gióp
n©ng ®- îc hiÖu suÊt lªn 34%. Mét ®iÒu khiÕn cho mäi ng- êi quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn viÖc
kÕt hîp pin quang ®iÖn víi thiÕt bÞ tËp trung ¸nh s¸ng lµ kh¶ n¨ng SX ®¹i trµ cña nã.
NL mÆt trêi ®- îc sö dông trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau: Pin mÆt trêi, ®un n- íc
nãng, sÊy CN vµ sÊy n«ng s¶n, ch- ng cÊt n- íc mÆn... ë Líp biªn víi tõ tr- êng
®©y, trong ph¹m vi cña luËn ¸n ta chØ xem xÐt ®Õn phÇn Bøc x¹
N P
pin mÆt trêi cÊp ®iÖn vµ SX ®iÖn b»ng NL mÆt trêi. mÆt trêi
HÖ çc tÕ bµo quang ®iÖn b¸n dÉn- gäi t¾t lµ pin §iÖn tö
quang ®iÖn- pin mÆt trêi- biÕn ®æi trùc tiÕp NL ¸nh s¸ng Lç trèng
thµnh NL ®iÖn, kh«ng qua b- íc trung gian vÒ nhiÖt.

Pin mÆt trêi cã cÊu t¹o gåm hai líp b¸n dÉn lo¹i TiÕp xóc KL TiÕp xóc KL
P vµ N tiÕp xóc víi nhau. Líp tiÕp xóc gi÷a chóng gäi lµ
líp chuyÓn tiÕp P-N. Do sù khuyÕch t¸n cña çc h¹t dÉn
c¬ b¶n qua líp tiÕp xóc t¹o nªn mét ®iÖn tr- êng, vµ do ®ã cã mét hiÖu ®iÖn thÕ tiÕp xóc gi÷a
hai phÝa cña líp chuyÓn tiÕp. Khi líp chuyÓn tiÕp P-N ®- îc räi s¸ng, b¸n dÉn hÊp thô photon
t¹o ra nh÷ng cÆp ®iÖn tö- lç trèng. D- íi t¸c dông cña ®iÖn tr- êng líp chuyÓn tiÕp, çc ®iÖn tö
tù do trong miÒn P sÏ bÞ kÐo sang miÒn N, lç trèng trong miÒn N bÞ ®Èy sang miÒn P lµm cho
miÒn N tÝch ®iÖn ©m vµ miÒn P tÝch ®iÖn d- ¬ng. V× vËy h×nh thµnh mét suÊt ®iÖn ®éng quang
®iÖn suÊt ®iÖn ®éng quang ®iÖn t¨ng theo sù t¨ng c- êng ®é chiÕu s¸ng nh- ng kh«ng thÓ v- ît
qua hiÖu ®iÖn thÕ tiÕp xóc. Khi m¾c pin quang ®iÖn ®ang ®- îc räi s¸ng thµnh m¹ch kÝn th×
trong m¹ch ngoµi cã dßng ®iÖn ch¹y tõ miÒn P (cùc d- ¬ng) sang cùc N (cùc ©m).
Mét pin mÆt trêi ®- îc chÕ t¹o d- íi d¹ng tÊm h×nh trßn hay h×nh ch÷ nhËt víi kÝch
th- íc tuú chän. GÝa trÞ U®m ®Þnh møc vµ P®m ®- îc chuÈn mùc trong ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn: §é
chiÕu s¸ng 1KW/m2 , nhiÖt ®é 250c. VÝ dô: Pin QD-2A cã kÝch th- íc 100x100x5 cã U®m =
4,5V vµ P ®m = 1W,.... Pin mÆt trêi ®- îc sö dông trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau:
• CÊp ®iÖn cho çc tr¹m ®iÖn tho¹i tù ®éng ë çc vïng xa l- íi ®iÖn quèc gia
• CÊp ®iÖn cho çc ®Ìn tÝn hiÖu h¶i ®¨ng, ®Ìn b¸o cña tµu háa
• CÊp ®iÖn cho radio, cassete, tivi
• Th¾p s¸ng c«ng céng hay ç nh©n
• CÊp NL cho «t«, thuyÒn lo¹i CS nhá
Tïy theo môc ®Ých sö dông cña pin mÆt trêi cã thÓ ghÐp çc pin nèi tiÕp, song song hçn hîp
®Ó t¹o thµnh nguån cã ®iÖn ¸p vµ CS ra phï hîp, khi ghÐp çc pin, çc phiÕn pin ®- îc Ðp s¸t
vµo mét mÆt cña modul ®Ó tr¸nh ®Ëp vì vµ sau ®ã phñ líp keo mÒm b¶o vÖ, líp trªn cïng cã
thÓ dïng thñy tinh ®Ó dÔ lau s¹ch vµ chèng Èm
Khi bøc x¹ mÆt trêi ®¹t tíi vËt thÓ x¶y ra 3 kh¶ n¨ng: Ph¶n x¹, hÊp thô vµ truyÒn qua,
tïy môc ®Ých vµ vËt thÓ cã thÓ thiÕt kÕ bé thu nhiÖt NL mÆt trêi thÝch hîp, cô thÓ:
• Sö dông kh¶ n¨ng ph¶n x¹, chÕ t¹o çc thiÕt bÞ g- ¬ng héi tô
• Sö dông kh¶ n¨ng truyÒn qua kÝnh vµ kh¶ n¨ng hÊp thô cña tÊm hÊp thô chÕ t¹o hép
thu ph¼ng. Sö dông kh¶ n¨ng truyÒn qua chÕ t¹o hÖ thÊu kÝnh héi tô.
2.3) TiÒm n¨ng øng dông
NL mÆt trêi thÓ hiÖn b»ng trÞ sè tæng x¹ cña n¾ng. Gi¸ trÞ tæng x¹ trung b×nh hµng
n¨m ®¹t tõ 69,80 ®Õn 122,15KWh/m, cßn sè giê n¾ng trong n¨m tõ 15002600h, ph©n bè
theo vïng l·nh thæ nh- trªn b¶ng 30 giíi thiÖu chi tiÕt çc sè liÖu vÒ ph©n bè bøc x¹ mÆt trêi
trªn l·nh thæ ViÖt Nam do ViÖn khÝ t- îng thñy v¨n- Tæng côc khÝ t- îng thñy v¨n cung cÊp.
ViÖt Nam cã nguån NL MÆt Trêi æn ®Þnh ë møc cao ë miÒn Nam vµ miÒn Trung,
nh- ng ë miÒn B¾c l¹i dao ®éng rÊt
B¶ng 30- Ph©n bè bøc x¹ mÆt trêi cña VN Tæng x¹ TB2 n¨m
lín theo mïa. C- êng ®é bøc x¹ Vïng l·nh thæ Kwh/m
trung b×nh ë miÒn Nam và miÒn B¾c bé: VÜ ®é 17 trë ra (kh«ng kÓ T©y B¾c) 69,80 - 87,25
Trung kho¶ng 5kWh/m2, hÇu nh- T©y b¾c, phÝa t©y d·y Hoµng Liªn S¬n 87,25 - 104,70
B¾c vµ Trung trung bé (vÜ tuyÕn 14-17) 87,25 - 104,70
æn ®Þnh quanh n¨m, chØ dao ®éng T©y nguyªn vµ Nam trung bé 104,70 - 122,15
trog kho¶ng (45,9) kWh/m2. Nam bé 90,74 - 104,70
Theo nghiên cứu của giới chuyên môn, TP.HCM là nơi có điều kiện thuận lợi để phát
triển các dạng NL mới. Khu vực TP.HCM được thiên nhiên ưu đãi hơn so với rất nhiều khu
vực khác. NL mặt trời chiếu xuống TP.HCM là nguồn NL khổng lồ. Trung bình mỗi ngày
TP.HCM nhận được một lượng bức xạ mặt trời khoảng 27tỉ MJ (7,5 tỉ kWh), tương đương
với lượng điện cả nước SX ra trong một quí-một lượng đủ cho tổng NCNL của cả thành phố
trong vòng hai tháng. Cường độ bức xạ mặt trời ở TP.HCM khá cao: 5,2kWh/m2/ngày, cao
nhất là 6,6kWh/m2/ngày vào tháng 3 và thấp nhất là 4,3kWh/m2/ngày vào tháng 11. Số giờ
nắng lại cao so với nhiều vùng khác, đến 2.299giờ/năm.
ChÕ ®é bøc x¹ MÆt trêi ë miÒn B¾c trung b×nh vµo kho¶ng 4kWh/m2, thay ®æi rÊt lín
tõ (3,45,6) kWh/m 2. ThiÕt bÞ MÆt trêi ë miÒn B¾c sÏ ®¾t h¬n do ph¶i l¾p thªm CS ®Ó bï cho
nh÷ng th¸ng m©y mï mïa ®«ng. V× vËy ph¸t triÓn §iÖn MÆt trêi sÏ ®- îc - u tiªn ë miÒn
Trung vµ miÒn Nam lµ n¬i ®iÖn khÝ hãa n«ng th«n b»ng l- íi ®iÖn ®ang tiÕn nhanh. ViÖt Nam
®· l¾p ®Æt kho¶ng 650kW hay 5000 HT§ MÆt trêi chia thµnh ba nhãm thÞ phÇn: chuyªn dông
(50%), çc hÖ thèng cho çc c¬ quan, bÖnh viÖn, trung t©m d©n c- vµ tr¹m n¹p ¾c quy (30%)
vµ çc hé gia ®×nh (30%). HÇu hÕt çc hÖ thèng l¾p ®Æt ë ViÖt Nam ®Òu ®ang ho¹t ®éng víi
chÊt l- îng tèt. Çc tÊm Pin MÆt trêi ®Òu ®- îc nhËp tõ n- íc ngoµi.
Việc đưa điện mặt trời hỗ trợ điện lưới là một chính sách lớn trong chương trình
phát triển bền vững toàn cầu. Mục tiêu 15-20% NL mới, trong đó có điện mặt trời, sẽ thay
thế NL truyền thống vào năm 2015 đã được hoạch định ở các quốc gia tiên tiến, mà đi đầu là
Đức.  VN vấn đề này còn khá mới mẻ.
S¶n l- îng ®iÖn n¨ng do pin mÆt trêi t¹o ra cã thÓ x¸c ®Þnh ®¬n gi¶n qua hiÖu suÊt v×
thùc tÕ thÊy r»ng ®Æc tÝnh CS cña pin hÇu nh- phô thuéc tuyÕn tÝnh víi tæng x¹ cña mÆt trêi
vµ nhê ¾c quy tÝch ®iÖn ta cã: E = K..q
Trong ®ã: q- l- îng tæng x¹ trung b×nh Kwh/m 2; K- HÖ sè sö dông; - HiÖu suÊt cña pin
HiÖu suÊt cña pin mÆt trêi  tr- íc hÕt phô thuéc vµo chÊt b¸n dÉn: Silic ®¬n tinh thÓ, = 10
14%; Silic ®a tinh thÓ, = 7 11%; Silic v« ®Þnh h×nh, = 4 5%
NÕu xÐt ®Õn tæn thÊt trong d©y dÉn vµ trong ¸c qui th× hiÖu suÊt tæng hîp cßn thÊp
h¬n. Trong tÝnh to¸n, qua ®o ®¹c Pin tõ n- íc ngoµi nhËp vµo th× hiÖu suÊt vµo kho¶ng 10%.
§Ó tiÖn lîi cho viÖc tÝnh to¸n, ®èi víi Pin MÆt trêi cã thÓ ®- a ra mét kh¸i niÖm míi lµ NL
kh¶ sinh tõ mét ®¬n vÞ CS A K.Sinh = EK.Sinh /P (kWh/Wp.n¨m). Sö dông sè liÖu thèng kª vÒ bøc
x¹ MÆt trêi cã thÓ ®¸nh gi¸ mét çch chÝnh x¸c NL kh¶ sinh cña Pin MÆt trêi khi l¾p ®Æt t¹i
mét sè ®Þa ®iÓm trªn l·nh thæ ViÖt Nam.
2.4) SuÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ NL
SuÊt chi phÝ tÝnh to¸n cho mét ®¬n vÞ NL ®- îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: g= (A+B)/E
VUP
g (   ) (3-22)
K Sd .E nam
Trong ®ã ®¬n vÞ: g- [®/kWh] ; V up - [®/kW] ; En¨m- [kWh] ; KSd, , - Çc hÖ sè
Trong tr- êng hîp l- îng tæng x¹ trung b×nh cho theo ngµy ®iÓn h×nh cña tõng th¸ng trong
n¨m th× viÖc tÝnh to¸n s¶n l- îng ¸p dông t- ¬ng tù nh- ®èi víi ®éng c¬ giã ®· tr×nh bµy ë
trªn; NghÜa lµ tÝnh s¶n l- îng cña ngµy ®iÓn h×nh, sau ®ã trªn c¬ së sè ngµy trong th¸ng tõ
th¸ng 1 ®Õn th¸ng 12 tæng l¹i ®- îc - íc l- îng s¶n l- îng cña toµn n¨m.
Th«ng sè ¶nh h- ëng lín cho SX 1KWh lµ vèn ®Çu t- V up cho mét phÇn tö pin 1Wp
(1dm2 ), sau ®ã lµ l- îng tæng x¹ cña mÆt trêi (®Þa ®iÓm l¾p ®Æt thiÕt bÞ). VÝ dô t¹i Nha Trang
gi¸ thµnh lµ 16458 ®/KWh víi Kup = 9USD, vµ h¹ gi¸ xuèng 10647 ®/KWh víi Kup = 5 USD.
III) Tuabin khÝ

NM§ tuècbin khÝ dïng çc chÊt khÝ lµm vËt mang nhiÖt, ®- îc ®èt nãng tõ mét buång
chøa nhiªn liÖu láng vµ kh«ng khÝ nÐn. Lo¹i tr¹m nµy cã tÝnh c¬ ®éng vµ cã kh¶ n¨ng lµm
viÖc ë ®Ønh ®å thÞ phô t¶i. Nh- ®· ®Ò cËp ®Õn trong ch- ¬ng 1, trong 15 n¨m gÇn ®©y CNg chÕ
t¹o tuabin khÝ ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu nh¶y vät, kh«ng ngõng ®- îc n©ng cao vÒ t¨ng CS ®¬n
vÞ, t¨ng hiÖu suÊt vµ gi¶m gi¸ thµnh:
• CS tæ m¸y ®· ®¹t ®Õn 200250MW chu tr×nh ®¬n vµ 300 400MW chu tr×nh hçn hîp.
• HiÖu suÊt cao: víi chu tr×nh ®¬n cã thÓ ®¹t 3538% vµ chu tr×nh hçn hîp 5560%.
• Chi phÝ l¾p ®Æt vµ gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng thÊp: kho¶ng 200-250 USD/kW cho chu tr×nh
®¬n vµ 400450 USD/kW cho chu tr×nh hçn hîp.
V× vËy hiÖn nay çc NM§ tuabin khÝ ®Æc biÖt lµ tuabin khÝ chu tr×nh hçn hîp cã tÝnh
c¹nh tranh rÊt cao so víi çc lo¹i NM§ kh¸c.
3.1) Nguyªn lý lµm viÖc: Buồng đốt
Bơm nhiên
Nguyªn lý lµm viÖc cña TBK chu liệu
tr×nh ®¬n ë h×nh 30. Víi lo¹i nµy do nhiÖt
Động cơ Máy nén Tua bin
®é khÝ th¶i cã nhiÖt ®é rÊt cao nªn ®Ó kh¾c khởi động khí khí
Máy phát
phôc vµ tËn dông ng- êi ta l¾p thªm ®u«i h¬i
phÝa sau ®Ó tËn dông nhiÖt l- îng nµy vµ t¹o Không khí Khí thải
ra chu tr×nh hçn hîp. Cã nhiÒu lo¹i tuabin Hình 30: Nguyên lý TBK chu trình đơn.
kh¸c nhau:
• Tuabin h¬i ®- îc sö dông trong NM§ sö dông than, khÝ tù nhiªn, dÇu hoÆc lß ph¶n
øng h¹t nh©n ®Ó t¹o ra h¬i. H¬i ch¹y qua mét tuabin rÊt lín ®- îc thiÕt kÕ nhiÒu cÊp ®Ó
quay mét trôc CS (trôc ra), trôc nµy sÏ quay MF§.
• Çc NMT§ sö dông tuabin n- íc theo çch t- ¬ng tù ®Ó ph¸t ®iÖn. Tuabin trong
NMT§ tr«ng hoµn toµn kh¸c tuabin h¬i, bëi v× n- íc cã mËt ®é ®Ëm ®Æc h¬n vµ chuyÓn
®éng chËm h¬n h¬i, nh- ng nguyªn t¾c ho¹t ®éng nh- nhau.
• Tuabin giã cßn gäi lµ cèi xay giã, sö dung giã ®Ó quay tuabin. Tuabin giã tr«ng kh«ng
gièng tuabin h¬i hoÆc tuabin n- íc do giã chuyÓn ®éng chËm vµ rÊt nhÑ, nh- ng nguyªn
t¾c ho¹t ®éng còng t- ¬ng tù nh- vËy.
• Tuabin khÝ còng ®- îc ®Æt tªn theo çch nh- çc tuabin trªn. Trong tuabin khÝ, khÝ
®- îc t¨ng ¸p lµm quay tuabin. Trong tÊt c¶ çc ®éng c¬ tuabin khÝ hiÖn ®¹i, ®éng c¬ tù
sinh ra khÝ t¨ng ¸p cña b¶n th©n vµ ®iÒu nµy x¶y ra do ®èt khÝ tù nhiªn lµm gi·n në
kh«ng khÝ vµ luång kh«ng khÝ nãng cã tèc ®é cao nµy lµm quay tuabin.
§éng c¬ tuabin khÝ cã ba phÇn chÝnh:
• M¸y nÐn khÝ : dïng ®Ó nÐn kh«ng khÝ ®Çu vµo ®Õn ¸p suÊt cao
• Buång ®èt : ®Ó ®èt nhiªn liÖu vµ sinh ra khÝ cã ¸p suÊt vµ tèc ®é cao
• Tuabin : Sö dông NL cña luång khÝ cã nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cao tõ buång ®èt
H×nh 30 chØ ra mÆt c¾t cña tuabin khÝ dßng h- íng trôc (axial-flow). Trong ®éng c¬ nµy,
kh«ng khÝ ®- îc hót vµo tõ bªn ph¶i do bé nÐn khÝ. VÒ c¬ b¶n, bé nÐn khÝ lµ mét h×nh nãn mµ
trªn ®ã cã g¾n çc çnh qu¹t nhá bè trÝ theo hµng, kh«ng khÝ ban ®Çu ë ¸p suÊt kh«ng khÝ
b×nh th- êng sÏ ®- îc t¨ng ¸p khi qua bé nÐn khÝ, ¸p suÊt sau ®ã ®- îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ: Trong
mét sè ®éng c¬ ¸p suÊt cã thÓ ®¹t hÖ sè 30.
Kh«ng khÝ ¸p suÊt cao sau ®ã ®i vµo buång ®èt, t¹i ®©y mét bé b¬m nhiªn liÖu h×nh
xuyÕn b¬m nhiªn liÖu vµo ®Òu ®Æn. Nhiªn liÖu th- êng lµ khÝ tù nhiªn, dÇu hay nhiªn liÖu
kh¸c. Do kh«ng khÝ ®i vµo buång ®èt cã ¸p suÊt cao vµ tèc ®é ®Õn vµi tr¨m km/h nªn muèn
gi÷ ngän löa ch¸y liªn tôc trong m«i tr- êng ®ã rÊt khã kh¨n. Bé phËn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy
®- îc gäi lµ bé duy tr× ®èt. CÊu t¹o c¬ b¶n cña bé duy tr× ®èt lµ tÊm kim lo¹i ®Æc biÖt, rçng,
trªn ®ã khoÐt çc lç (h×nh 31).
Tuabin Bé nªn khÝ
Trôc ra Luång
khÝ Trôc
vµo
KhÝkiÖt Turbine Buång ®èt Bé nÐn khÝ
H×nh 30: CÊu tróc c¬ b¶n cña TBK H×nh 32: CÊu tróc phÇn quay
Nhiªn
liÖu
b¬m
vµo
Bypass air
H×nh 31: CÊu tróc bé duy tr× ®èt H×nh 33: CÊu tróc bªn trong ®éng c¬ tuabin çnh qu¹t
Kh«ng khÝ ®- îc nÐn ®i qua çc lç cña bé duy tr× ®èi. KhÝ kiÖt tho¸t ra ë bªn tr¸i. Cã
thÓ nh×n thÊy trªn h×nh vÏ mét bé xylanh thø hai bao xung quanh bé duy tr× ®èt, bé xylanh
nµy dÉn kh«ng khÝ ®· ®- îc t¨ng ¸p qua çc lç. Tr- êng hîp tuabin sö dông trong NM§, khÝ
kiÖt ®- îc ®- a ra èng tho¸t. §«i khi khÝ kiÖt cã thÓ ®- îc ®- a qua bé trao ®æi nhiÖt ®Ó lÊy nhiÖt
cho mét sè môc ®Ých kh¸c hoÆc lµm nãng kh«ng khÝ tr- íc khi ®i vµo chÝnh buång ®èt.
Tuabin, trôc, bé nÐn khÝ, tÊt c¶ quay nh- mét khèi riªng. Bªn tr¸i cña tuabin lµ mét bé
chong chãng ®¬n, nã lµm trôc CS quay. TÇng tuabin cuèi cïng nµy vµ trôc CS lµ mét khèi
xoay tù do, ®éc lËp. Chóng quay tù do mµ kh«ng liªn kÕt bÊt cø thµnh phÇn nµo cña ®éng c¬
(h×nh 32). Víi m¸y bay ph¶n lùc cì lín sö dông ®éng c¬ ph¶n lùc çnh qu¹t, ®ã lµ sù kÕt hîp
mét tuabin khÝ vµ mét qu¹t lín g¾n phÝa tr- íc ®éng c¬. Môc ®Ých cña qu¹t lµ t¨ng ®ét ngét
l- îng khÝ qua ®éng c¬, vµ v× thÕ t¨ng lùc ®Èy cña ®éng c¬. Qu¹t trong ®éng c¬ lín, ®éng c¬ m¸y
bay ph¶n lùc cã thÓ cã ®- êng kÝnh tíi 3 m, v× thÕ l- îng kh«ng khÝ thæi qua ®ã rÊt lín. Kh«ng khÝ qu¹t thæi
qua ®- îc gäi lµ kh«ng khÝ ®- êng rÏ - bypass air “, bëi khi chóng ®i vßng ra v¸ch cña ®éng
c¬, ®i th¼ng ra phÝa sau víi tèc ®é rÊt lín vµ t¹o ra lùc ®Èy ®Ó ®Èy çnh tuorbin quay. Trªn
h×nh 33 cã thÓ thÊy phÇn c¬ b¶n bªn trong cña mét ®éng c¬ tuabin çnh qu¹t, gièng mét
tuabin khÝ th«ng th- êng nh- m« t¶ ë trªn. ChØ cã sù kh¸c nhau lµ tÇng tuabin cuèi cïng, nh-
trªn dïng ®Ó quay trôc ra, cßn ë ®©y truyÒn lùc trë l¹i phÝa tr- íc cho qu¹t. Ph- ¬ng ph¸p trôc
®ång t©m nhiÒu phÇn nµy th- êng thÊy trong çc tuabin khÝ. ë ®©y chóng ta kh«ng ®Ò cËp ®Õn
çc bé phËn kh¸c nh- : æ trôc, hÖ thèng b¬m dÇu, cÊu tróc trî gióp bªn trong ®éng c¬...
3.2) -u vµ nh- îc ®iÓm
Lý do m¸y bay ph¶n lùc hay mét sè ®éng c¬ l¹i sö dông mét ®éng c¬ tuabin khÝ 1.500
m· lùc mµ kh«ng sö dông lo¹i ®éng c¬ ®iªzen? Ng- êi ta nhËn thÊy cã hai - u ®iÓm v- ît tréi
cña tuabin khÝ so víi ®éng c¬ ®iªzen lµ :
• §éng c¬ tuabin khÝ cã tû sè gi÷a CS vµ träng l- îng lín h¬n ®éng c¬ ®iªzen nhiÒu.
• KÝch cì ®éng c¬ tuabin khÝ nhá h¬n ®éng c¬ ®iªzen cã cïng CS
Nh- îc ®iÓm c¬ b¶n cña tuabin khÝ so víi ®éng c¬ ®iªzen cã cïng kÝch cì lµ ®¾t. V× nã
quay ë tèc ®é rÊt cao vµ vËn hµnh ë nhiÖt ®é cao nªn vÊn ®Ò SX vµ thiÕt kÕ rÊt khã kh¨n, ë c¶
hai khÝa c¹nh KT vµ vËt liÖu chÕ t¹o. §éng c¬ tuabin khÝ th- êng tiªu thô nhiÒu nhiªn liÖu khi
chóng ch¹y kh«ng t¶i vµ chóng thÝch hîp víi PT æn ®Þnh h¬n PT dao ®éng. §iÒu ®ã lµm cho
tuabin khÝ chØ thÝch hîp víi nh÷ng m¸y bay ph¶n lùc xuyªn lôc ®Þa vµ ë çc NM§.
IV) NM§ ®Þa - nhiÖt

4.1) Nguyªn lý lµm viÖc
Çc NM§ ®Þa nhiÖt lµm viÖc trªn nguyªn t¾c sö dông nhiÖt n¨ng cña nguån n- íc
nãng hoÆc ®¸ nãng n»m s©u trong lßng ®Êt ®Ó ph¸t ®iÖn. Mäi ng- êi ®Òu biÕt râ r»ng nhiÖt ®é
cµng vµo s©u trong lâi Tr¸i ®Êt cµng t¨ng, ë ®é s©u tõ 30-50km, nhiÖt ®é ®¹t tíi 1000 oC,
nh- ng nã qu¸ s©u khã cã thÓ khai th¸c ®Ó lµm nguån nguyªn liÖu. Tuy nhiªn, ë nh÷ng vïng
cã nói löa hay suèi n- íc nãng, mét hèc nham th¹ch ®· ®- îc ®Èy h- íng lªn mÆt ®Êt vµ møc
nhiÖt ®é cao nh- vËy cã thÓ t×m thÊy ë ®é s©u chØ vµi kil«mÐt.
§«i khi, do cÊu tróc kú l¹ cña thiªn nhiªn, mét tÇng ®¸ gÇn nh- kh«ng thÊm n- íc,
®- îc gäi lµ mò ®¸, t¹o thµnh ë ®é s©u t- ¬ng ®èi n«ng phÝa trªn hèc nham th¹ch. Mò ®¸ ho¹t
®éng kh¸ gièng n¾p vung cña nåi ¸p suÊt vµ khi n- íc m- a thÊm qua çc khe nøt d- íi mÆt ®Êt
hoÆc lç hæng trong ®¸, nhiÖt ®é cña nã cã thÓ lªn tíi 200-350oCdo ¶nh h- ëng nhiÖt ®é cña
nham th¹ch. §iÒu nµy sÏ t¹o ra mét bÓ chøa n- íc ngÇm víi nhiÖt ®é cao.
NL ®Þa nhiÖt cã thÓ thu ®- îc b»ng çch khoan vµo má n- íc ngÇm nµy ®Ó dÉn dßng
n- íc nãng lªn mÆt ®Êt, sau ®ã ®- îc dïng ®Ó ph¸t ®iÖn. §é s©u cã thÓ khoan ®- îc thay ®æi tõ
1-3km. Cßn ®é s©u th«ng th- êng cña çc giÕng suèi nãng chØ vµi tr¨m mÐt. Çc tµi liÖu ®Þa
lý cho thÊy nguån suèi nãng NL ®Þa nhiÖt ®- îc ph¸t hiÖn ë nh÷ng chç hoµn toµn kh¸c nhau.
§©y lµ mét nguån nhiÖt lý t- ëng. Cã thÓ gi¶i thÝch viÖc SX ®iÖn ®Þa nhiÖt nh- lµ mét
hÖ thèng NL h¬i n- íc sö dông b¶n th©n Tr¸i ®Êt nh- mét nåi h¬i. H¬n n÷a, nguån nhiÖt cña
nham th¹ch lµ do sù ph©n h¹ch x¶y ra trong t©m hoÆc lâi cña Tr¸i ®Êt vµ theo çch gi¶i thÝch
nµy NL ®Þa nhiÖt cã thÓ cã mèi liªn quan ®Õn viÖc sinh ra NL nguyªn tö víi lâi Tr¸i ®Êt ho¹t
®éng nh- lµ mét lß ph¶n øng tù nhiªn. Tuy nhiªn, NL ®Þa nhiÖt l¹i hÇu nh- kh«ng sinh ra
®i«xÝt cacbon vµ çc chÊt th¶i kh¸c. ¦u ®iÓm cña NL ®Þa nhiÖt lµ cã thÓ lµ nguån cung cÊp
®iÖn æn ®Þnh chø kh«ng bÊt æn nh- çc nguån NL kh¸c nh- MÆt trêi vµ giã. C¶ hai lo¹i NL
nµy phô thuéc kh¸ nÆng nÒ vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. Cïng mét thêi gian ph¸t ®iÖn nh- nhau,
s¶n l- îng ®iÖn tõ ®Þa nhiÖt th- êng cao gÊp 2 ®Õn 3 lÇn s¶n l- îng T§. Gi¸ thµnh SX NL ®Þa
nhiÖt t- ¬ng ®- ¬ng víi gi¸ thµnh NLT§ (1kWh ®iÖn n¨ng tõ ®Þa nhiÖt gi¸ tõ 13-16 yªn,
1kWh T§ gi¸ tõ 11-12 yªn) vµ rÎ h¬n NL giã (17-18 yªn/ kWh).
Cã nhiÒu nh©n tè Èn giÊu ®»ng sau ph¸t triÓn ®iÖn ®Þa nhiÖt. Tr- íc tiªn, còng gièng
nh- çc nguån NL tù nhiªn kh¸c, do sù tËp trung NL kh«ng cao nªn kh«ng thÝch hîp víi SX
quy m« lín (vÝ dô 1triÖu kW). Thø hai, mÆc dï gi¸ thµnh t- ¬ng ®èi thÊp so víi mét sè nguån
NL kh¸c, nh- ng nã l¹i vÉn cao h¬n so víi than ®¸ vµ NL nguyªn tö. §Ó cã ®- îc h¬i n- íc cÇn
cho ph¸t ®iÖn ph¶i khoan chÝnh x¸c tíi má n- íc s©u tõ 2000 ®Õn 3000m víi sai sè chØ vµi
mÐt. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng ®iÒu ®ã, cÇn ph¶i kh¶o s¸t, ®Çu t- CNg vµ thêi gian (tõ giai
®o¹n lËp kÕ ho¹ch cho tíi khi ho¹t ®éng ph¶i mÊt kho¶ng 10 n¨m).
4.3) Xu thÕ ph¸t triÓn
MÆc dï SX ®iÖn tõ ®Þa nhiÖt lµ vÊn ®Ò g©y chó ý nhÊt víi nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau,
nh- ng thùc tÕ ®©y lµ lÜnh vùc ph¸t triÓn kh¸ chËm. N¨m 1904 Italia lµ n- íc ®Çu tiªn trªn thÕ
giíi thµnh c«ng trong viÖc SX ®iÖn tõ ®Þa nhiÖt, cßn NhËt B¶n th× ®Õn n¨m 1925 míi lµm
®- îc ®iÒu nµy. NM§ ®Þa nhiÖt ®Çu tiªn cña NhËt B¶n n»m ë thµnh phè Beppu, tØnh Oita, n¬i
®· diÔn ra Héi nghÞ §Þa nhiÖt thÕ giíi 2000.
N¨m 1966, viÖc sö dông NL ®Þa nhiÖt ®· tiÕn thªm ®- îc mét b- íc khi NM§
Matsukawa, ë tØnh Iwate b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng. C¬ quan CNg vµ Khoa häc CN thuéc Bé
CN vµ Th- ¬ng m¹i NhËt B¶n (MITI) ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu trªn quy m« toµn quèc çc
nguån ®Þa nhiÖt vµ hiÖn nay ®· cã tíi 17NM§ ®Þa nhiÖt ®i vµo ho¹t ®éng víi tæng CS
530.000 kW, t- ¬ng ®- ¬ng víi CS cña mét NM§ cì trung b×nh. Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã
kho¶ng 7000MW CS ®Æt cña ®iÖn ®Þa nhiÖt. Tuy nhiªn, NL ®Þa nhiÖt hiÖn míi chØ chiÕm cã
0,4% tæng CS ph¸t ®iÖn cña NhËt B¶n.
Shunichi Iwakiri thuéc
B¶ng 31: Ph©n bè nguån ®Þa nhiÖt
Trung t©m Ph¸t triÓn ®Þa nhiÖt Nhãm Vïng l·nh thæ
cña Tæ chøc Ph¸t triÓn CNg CN 0
tC T-B¾c §-B¾c §-B¾c B-Trung N-Trung Nam Tsè %
bé bé bé bé m¹ch
vµ NL míi (NEDO), ng- êi cã
35 - 40 46 8 6 3 14 4 81 40,5
liªn quan ®Õn viÖc sö dông vµ 41 - 60 47 5 3 5 18 4 82 41,0
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ®iÖn ®Þa 61 - 100 5 2 2 5 22 1 37 18,5
Céng 98 15 11 13 54 9 200 100
nhiÖt, ®· nãi: "Ph¶i thõa nhËn % 49 7,5 5,0 6,5 27 4,5 100
r»ng trong 30 n¨m qua kÓ tõ khi
viÖc SX ®iÖn ®Þa nhiÖt ®- îc tiÕn hµnh, kÕt qu¶ ®¹t ®- îc vÉn cßn thÊp víi tæng CS trªn
500.000kW. Ngoµi ra, sù ®iÒu chØnh l¹i vµ t¨ng c- êng c¹nh tranh trong ngµnh CN ®iÖn ®·
lµm cho gi¸ thµnh cña ®iÖn ®Þa nhiÖt vÉn cßn cao h¬n çc lo¹i ®iÖn kh¸c". ChÝnh phñ NhËt
B¶n vµ NEDO ®ang tiÕn hµnh nghiªn cøu nguån ®Þa nhiÖt trªn quy m« toµn quèc vµ cßn chÊp
thuËn ®Ó khu vùc t- nh©n nghiªn cøu vµ x©y dùng çc NM§ lo¹i nµy. Iwakiri gi¶i thÝch r»ng
viÖc SXNL ®Þa nhiÖt lµ cã hiÖu qu¶ khi mäi ng- êi xem xÐt vÊn ®Ò nµy trªn quan ®iÓm Tr¸i
®Êt ®ang Êm dÇn lªn hoÆc trªn quan ®iÓm an ninh NL. Tõ nay ®Õn n¨m 2010 s¶n l- îng ®iÖn
cña NhËt B¶n dù tÝnh sÏ t¨ng gÊp 3 lÇn.
Héi nghÞ ®Þa nhiÖt thÕ giíi ®· nhËn thÊy r»ng NL ®Þa nhiÖt rÊt s¹ch, cã thÓ ®¸p øng
®- îc nhu cÇu cña x· héi vµ gióp c¶i thiÖn m«i tr- êng toµn cÇu, Tæ chøc §Þa nhiÖt quèc tÕ ®·
kªu gäi çc ChÝnh phñ trªn thÕ giíi ®Èy m¹nh cam kÕt ph¸t triÓn nguån ®Þa nhiÖt ë n- íc
m×nh ®Ó mang l¹i lîi Ých cho nh©n d©n cña chÝnh n- íc ®ã, cho nh©n lo¹i vµ cho m«i tr- êng.
ChÝnh v× vËy mµ Héi nghÞ §Þa nhiÖt thÕ giíi ®- îc tæ chøc ë NhËt B¶n ®· ®- a ra tuyªn bè
nhÊn m¹nh ®Õn sù cÇn thiÕt cña viÖc hîp t¸c quèc tÕ trªn lÜnh vùc nµy. NhËt B¶n lµ mét n- íc
nghÌo tµi nguyªn nh- ng l¹i chiÕm tíi 10% nguån ®Þa nhiÖt cña thÕ giíi vµ trong t- ¬ng lai
®iÖn ®Þa nhiÖt sÏ lµ mét nguån NL chÝnh cña ®Êt n- íc nµy.
Ngoµi nhu cÇu vÒ ®iÖn, mét sè hé tiªu thô cßn cã nhu cÇu vÒ nhiÖt d- íi d¹ng n- íc
nãng hoÆc h¬i n- íc ë ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cao ch¼ng h¹n çc NM giÊy, NM chÕ biÕn thùc
phÈm, n«ng s¶n, NM dÖt, ho¸ chÊt vµ s- ëi Êm sinh ho¹t. NhiÖt n¨ng cã thÓ trÝch th¼ng tõ
tuabin ë nh÷ng tÇng cã nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt thÝch hîp víi PT nhiÖt, lÊy sau tuabin hoÆc khÝ
th¶i cña ®iªzen vµ tuabin khÝ th«ng qua çc bé thu håi nhiÖt. Thùc tÕ cho thÊy viÖc sö dông
kÕt hîp ®iÖn n¨ng vµ nhiÖt n¨ng cã thÓ tiÕt kiÖm nhiªn liÖu ®Õn 2030% so víi ph- ¬ng ¸n SX
®iÖn n¨ng vµ nhiÖt n¨ng riªng lÎ. CS cña çc trung t©m ®iÖn- nhiÖt nµy cã thÓ n»m trong mét
d¶i rÊt réng tõ vµi chôc MW (cho çc NM hoÆc trung t©m riªng lÎ) ®Õn vµi ngµn MW (cho
nh÷ng trung t©m d©n c- hoÆc khu CN lín). Çc NM§ ®Þa-nhiÖt lín v× cã hiÖu suÊt sö dông
NL cao nªn ®- îc "- u tiªn" xÕp ë miÒn PT ®¸y hoÆc
gÇn ®¸y trong khi phñ biÓu ®å PT cña hÖ thèng P max
§iªzen vµ TBK nhá phñ®Ønh
(H×nh 33). ë ViÖt Nam çc nguån ®Þa nhiÖt tËp
trung nhiÒu ë khu vùc miÒn Trung víi nhiÖt ®é cña
Thuû ®iÖn cã hå chøa
n- íc vµ h¬i n- íc kho¶ng 140 1800 C cã kh¶ n¨ng
NhiÖt ®iÖn ch¹y dÇu
khai th¸c th- ¬ng m¹i, cã kho¶ng 200 m¹ch n- íc
NhiÖt ®iÖn ch¹y khÝ
nãng víi nhiÖt ®é tõ 35 0C ®Õn 100 0 c ph©n bè r¶i Pmin
NhiÖt ®iÖn ch¹y than
kh¾p ®Êt n- íc theo vïng l·nh thæ nh- trªn b¶ng 31. Tuabin khÝ chu tr×nh hçn hîp
Hàng trăm điểm nước khoáng nóng đã được phát & ®iÖn nguyªn tö (nÕu cã)
T§ theo dßng ch¶y+§NT 8760 t
hiện ở Việt Nam. Hơn một nửa là những suối nước
H 33: Phñ ®å thÞ PT kÐo dµi theo n¨m b»ng c
nóng. Chúng được tập trung ở Tây Bắc Bộ và Nam lo¹i nhµ m¸y ®iÖn kh¸c nhau.
Trung Bộ với hơn 72 nguồn có nhiệt độ tương đối
cao (41-600 oC), 36 nguồn có nhiệt độ rất cao (61-1000o C) và 64 nguồn nước ấm (30-400oC).
V) §iÖn nguyªn tö
5.1) Nguyªn lý lµm viÖc.
Tr¹m ®iÖn nguyªn tö (T§NT) th- êng x©y dùng ë d¹ng tr¹m ®iÖn tuècbin ng- ng h¬i
víi lß ph¶n øng nguyªn tö. T§NT sö dông n¨ng l- îng tho¸t ra khi ph¸ vì h¹t nh©n nguyªn tö
cña nh÷ng nguyªn tè nÆng (uran, t«ri). ThiÕt bÞ c¬ b¶n cña T§NT lµ lß ph¶n øng h¹t nh©n
trong ®ã thùc hiÖn qu¸ tr×nh ph©n huû h¹t nh©n d©y truyÒn d- íi t¸c dông cña çc n¬tron s¶n
ra khi ph©n chia. Ng- êi ta cã thÓ dïng n- íc th- êng, n- íc nÆng (do çc nguyªn tö «xy vµ
®¬tªri t¹o thµnh), khÝ, kim lo¹i láng, dung dÞch h÷u c¬ ®Ó lµm vËt mang nhiÖt. NhiÖt n¨ng sau
khi ra khái lß ph¶n øng sÏ ®- îc sö dông theo s¬ ®å th«ng th- êng ë çc tr¹m nhiÖt ®iÖn
tuècbin ng- ng h¬i ®Ó biÕn thµnh ®iÖn n¨ng.
Chóng ta biÕt r»ng ®èt 1g than ®¸ chØ cho ta 67kCalo, cßn ë 1g Uran sÏ cho ta mét
NL lín h¬n ®Õn 3 triÖu lÇn. Do ®ã “®èt” 1kg Uran cã thÓ thay thÕ cho 20003000 tÊn than ®¸
lo¹i tèt. HiÖu suÊt cña çc T§NT hiÖn nay biÕn thiªn tõ 1640%. Tuy nhiªn T§NT cßn
t- ¬ng ®èi ®¾t c¶ vÒ vèn ®Çu t- vµ gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng so víi çc tr¹m ®iÖn th«ng th- êng.
5.1) Thùc tr¹ng NM§NT trªn thÕ giíi
Sau çc vô khñng ho¶ng NL (dÇu má), nhiÒu n- íc CN ph¸t triÓn ®· tËp trung nghiªn
cøu vµ ph¸t triÓn ngµnh CN h¹t nh©n. So víi çc nguån n¨ng l- îng kh¸c, n¨ng l- îng nguyªn
tö (NLNT) ®- îc xem lµ nguån n¨ng l- îng cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ m«i trêng tèt nhÊt do kh«ng
sinh ra CO2 . HiÖn nay, NLNT chiÕm 7% n¨ng l- îng s¬ cÊp vµ 17% s¶n l- îng ®iÖn thÕ giíi
(ë çc n- íc ph¸t triÓn kho¶ng 23% vµ ë çc n- íc ®ang ph¸t triÓn 3%, trong ®ã T©y ¢u vµ
NhËt B¶n kho¶ng 35%, B¾c Mü kho¶ng 20%, ë Liªn X« vµ çc n- íc §«ng ¢u cò kho¶ng 10%)
nhê vËy cã thÓ tr¸nh kh«ng th¶i 2tû tÊn CO 2/n¨m vµo khÝ quyÓn. Ph¸p lµ n- íc cã tû lÖ ®iÖn
n¨ng tõ çc NM§NT cao nhÊt trªn thÕ giíi hiÖn nay (kho¶ng 80%-sè liÖu n¨m 1998). Tèc ®é
ph¸t triÓn NM§NT trªn thÕ giíi cao nhÊt vµo giai ®o¹n 1970(3%)-1990(17%), hiÖn nay tû lÖ
§NT cã xu h- íng gi¶m dÇn.
Cßn d- íi gãc ®é KTÕ, trong thËp kû 70, gi¸ thµnh SX qu¸ cao cña NM§HN ®· buéc
Mü ph¶i huû bá 121lß ph¶n øng ®· ®- îc dù trï x©y dùng; vµ lß ph¶n øng th- ¬ng m¹i cuèi
cïng hoµn tÊt t¹i Mü ph¶i mÊt 23n¨m ®Ó x©y dùng víi gi¸ thµnh tiÕt kiÖm còng lªn tíi h¬n
7tû USD. Kh«ng biÕt ®©y cã ph¶i lµ nh÷ng lý do ®Ó nhiÒu n- íc t¹i ch©u ¢u ph¶i tõ bá çc
ch- ¬ng tr×nh x©y dùng çc NM§HN míi, trong ®ã cã Thuþ §iÓn vµ §øc hiÖn ®ang lªn kÕ
ho¹ch ®×nh chØ nh÷ng NM§HN ®ang tån t¹i. T¹i Mü, cã vÎ nh- mét nöa CS ®iÖn h¹t nh©n
hiÖn nay sÏ gi¶m vµo n¨m 2020, khi mµ çc lß ph¶n øng ®ang tån t¹i ®¹t 40n¨m tuæi.
Theo HiÖp héi çc C«ng ty §iÖn lùc NhËt B¶n (FEPC), tÝnh ®Õn n¨m 2001, t¹i 37
n- íc trªn thÕ giíi ®· cã 432lß ph¶n øng h¹t nh©n ®ang ho¹t ®éng, cung cÊp 7,6% NL tiªu thô
cña thÕ giíi, tøc t- ¬ng ®- ¬ng víi kho¶ng 650triÖu tÊn dÇu, b»ng toµn bé s¶n l- îng dÇu cña
8n- íc Trung §«ng, kh«ng kÓ ArËp Xª-ót. Trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ t¹i Mü cã tæng CS
101.742MW, tõ 103tæ m¸y (101.742/103); tiÕp theo lµ Ph¸p: 62.920/57; NhËt B¶n
45.082/52; §øc 22.355/19; Hµn Quèc 13.716/16; Trung Quèc 2.268/3; §µi Loan 5.144/6....
Sè l- îng lß ph¶n øng h¹t nh©n ®ang lµm viÖc hiÖn nay lµ 424 víi CS ®Æt lµ 347GWe.
Mçi n¨m trong giai ®o¹n hiÖn nay ng- êi ta ®- a thªm kho¶ng 23lß ph¶n øng h¹t nh©n vµo
lµm viÖc chñ yÕu lµ ë khu vùc §«ng ¸ : NhËt, Hµn Quèc vµ Trung Quèc. Sè lß ph¶n øng sÏ
®- îc ngõng vËn hµnh vµ th¸o dì ë Ch©u ¢u vµ B¾c Mü trong thêi gian tíi cã thÓ v- ît qu¸ sè
®- îc l¾p ®Æt thªm trªn toµn thÕ giíi.
SX ®iÖn h¹t nh©n vÉn cßn nh÷ng ®iÓm v- íng m¾c, ®ã chÝnh lµ lý do mµ NM§NT ph¸t
triÓn ch- a m¹nh trªn thÕ giíi. NL h¹t nh©n dïng cho ph¸t ®iÖn ®- îc xem nh- cã nhiÒu - u
viÖt theo quan ®iÓm KTÕ vµ m«i tr- êng, kh«ng ph¸t th¶i CO2 còng nh- çc chÊt khÝ ®éc h¹i
kh¸c vµo khÝ quyÓn, l- îng phãng x¹ cã thÓ kiÓm tra vµ ®iÒu khiÓn mét çch nghiªm ngÆt,
viÖc chuyªn chë nhiªn liÖu nhÑ nhµng h¬n nhiÒu so víi çc lo¹i NL kh¸c (trªn toµn thÕ giíi
dïng kho¶ng 10.000tÊn nhiªn liÖu h¹t nh©n/n¨m so víi kho¶ng 3tû tÊn than ®Ó ph¸t ®iÖn).
Çc chuyªn gia kh¼ng ®Þnh r»ng, chÝnh nh÷ng - u ®iÓm cña NM§ h¹t nh©n (NM§HN)
nh- chñ ®éng ®- îc vÒ nguån NL, nguån NL sö dông dµi h¹n, chi phÝ nhiªn liÖu gi¶m, vµ
nhÊt lµ Ýt g©y tæn h¹i m«i tr- êng... ®· thóc ®Èy viÖc ph¸t triÓn çc NM§HN nhanh chãng.
HiÖn nay, çc NM§HN ®ang ho¹t ®éng ®· ®- îc khÊu hao mét phÇn, trë thµnh nh÷ng nguån
lîi Ých to lín. Tuy nhiªn, vÉn cã nhiÒu nçi lo, ®Æc biÖt lµ trong tr- êng hîp x¶y ra tai n¹n h¹t
nh©n. Theo ghi nhËn suèt tiÕn tr×nh 50n¨m ph¸t triÓn NM§HN, míi x¶y ra duy nhÊt mét tai
n¹n mang tÝnh th¶m ho¹, ®ã lµ vô næ NM§HN Trecnob- n vµo n¨m 1986; vµ 2vô tai n¹n
nghiªm träng, t¹i Windscale n¨m 1957 vµ Three Mile Island n¨m 1979. GS.Bertrand Berre ë
ViÖn Khoa häc vµ CNg nguyªn tö quèc gia Ph¸p cho biÕt thªm: ®èi víi çc lß ph¶n øng cña
ph- ¬ng T©y ®ang ho¹t ®éng hiÖn nay, khã cã thÓ h×nh dung sÏ x¶y ra mét vô t- ¬ng tù
Trecnob- n. Cßn ®èi víi m« h×nh lß ph¶n øng míi, ngay khi thiÕt kÕ ®· ®- îc trang bÞ çc
thiÕt bÞ gi¶m thiÓu hËu qu¶ trong tr- êng hîp x¶y ra næ lâi cña lß. Çc m« h×nh hiÖn ®ang
nghiªn cøu chÕ t¹o, vÝ nh- çc lß ph¶n øng nhiÖt ®é cao, nguy c¬ nãng ch¶y lâi hoµn toµn bÞ
lo¹i bá, nh- vËy, cã thÓ an t©m vÒ ®é an toµn. Tuy nhiªn, còng cã th«ng tin c¶nh b¸o r»ng:
mçi n¨m mét lß ph¶n øng t¹o ra 20tÊn nhiªn liÖu tiªu thô, ®Ó l¹i phãng x¹ nguy hiÓm kÐo dµi
h¬n 10.000n¨m.
Nguyªn nh©n h¹n chÕ ph¸t triÓn §NT: HiÖn nay, trong phÇn lín çc n- íc ®ang ph¸t triÓn,
viÖc ph¸t triÓn NLNT ®ang bÞ dõng l¹i. Nguyªn nh©n lµ do c«ng chóng lo ng¹i ®Õn vÊn ®Ò an
toµn cña §NT. Sau sù cè NM§NT ë Three Mile Island vµ Chernobyl, ng- êi ta cµng lo ng¹i
h¬n, nhÊt lµ viÖc cÊt gi÷ dµi ngµy çc chÊt th¶i phãng x¹ trong chu tr×nh nhiªn liÖu h¹t nh©n
vµ cßn lo ng¹i c¶ vÒ sù phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n.
NM§NT cã thÓ ®ãng gãp vµo viÖc gi¶m th¶i khÝ CO2 nhiÒu h¬n bÊt kú mét ®Ò ¸n nµo
hiÖn nay ®ang ®- îc xem xÐt. Mét NM§NT 1.000MW cã thÓ tr¸nh th¶i ra kho¶ng 6,5triÖu
tÊn CO2 mçi n¨m. Víi thêi gian ho¹t ®éng 40n¨m, NM§NT nµy cã thÓ tr¸nh kh«ng th¶i vµo
khÝ quyÓn 260triÖu tÊn CO 2
Mét nguyªn nh©n kh¸c h¹n chÕ viÖc ph¸t triÓn §NT ë nhiÒu n- íc ®ang ph¸t triÓn lµ lý
do KTÕ. HiÖn t¹i, gi¸ thµnh ®iÖn SX b»ng nguyªn liÖu ho¸ th¹ch rÎ h¬n §NT. D©n chóng chê
®îi §NT ph¶i an toµn, rÎ vµ trë thµnh yÕu tè chñ yÕu chèng l¹i sù thay ®æi khÝ hËu.
T¹o mét xung lùc míi: C¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch (CDM-Clean Development Mechanism) lµ mét
phÇn cña Biªn b¶n Kyoto, t¹o ra mét ph- ¬ng tiÖn ®Ó chuyÓn giao tÝn dông nh»m gi¶m sù th¶i
khÝ tõ nh÷ng dù ¸n trong çc n- íc ®ang ph¸t triÓn ®Õn çc n- íc tµi trî cho çc dù ¸n ®ã.
ViÖc ¸p dông CDM sÏ cho phÐp ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn §NT ë çc n- íc ®ang ph¸t triÓn
mµ khã kh¨n chñ yÕu lµ thiÕu vèn. Do §NT ®¾t h¬n ®iÖn ch¹y than nªn nÕu kh«ng cã CDM
th× hÇu hÕt çc n- íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng thÓ x©y dùng ®- îc NM§NT. Cã thÓ lÊy Trung
Quèc lµm vÝ dô. ë Trung Quèc, gi¸ x©y dùng mét NM§NT 1.000MW lµ kho¶ng 2,4tû USD,
tøc lµ kho¶ng 2.400USD/kW. Víi chiÕt khÊu hµng n¨m lµ 10%, gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng sÏ lµ
0,056USD/kWh. Mét NM§ ch¹y than cïng CS th× gi¸ thµnh x©y dùng lµ 1.200USD/kW vµ
gi¸ ®iÖn n¨ng lµ 0,044USD/kWh. Sù chªnh lÖch vÒ gi¸ c¶ cña §NT vµ N§ cã thÓ ®- îc bï
b»ng sù gi¶m th¶i khÝ CO2 (360 triÖu tÊn trong 40 n¨m).
Theo qui ®Þnh cña Héi nghÞ Kyoto, nh÷ng n- íc giµu th¶i ra nhiÒu khÝ CO 2 ph¶i tu©n
theo mét møc h¹n ®Þnh, nÕu v- ît qu¸ møc Êy th× ph¶i ph¹t thuÕ cacbon. Tïy theo tõng n- íc,
thuÕ ®ã cã thÓ tõ 20200USD cho 1tÊn CO2 th¶i ra. NÕu lÊy trung b×nh 100USD/tÊn CO2 th×
mét NM§ ch¹y than 1.000MW mçi n¨m sÏ ph¶i tr¶ 177triÖu USD thuÕ cacbon. Nh- vËy,
tiÒn ®Çu t- x©y dùng mét NM§NT 1.000MW rÎ h¬n so víi tr¶ tiÒn thuÕ cacbon.
Ch×a khãa cña chiÕn l- îc nµy lµ ®¶m b¶o r»ng CDM ho¹t ®éng lµm sao ®Ó khuyÕn
khÝch quan hÖ ®èi t¸c gi÷a nh÷ng n- íc ®ang ph¸t triÓn cÇn ®Õn tÝn dông th¶i khÝ vµ ®èi t¸c ë
çc n- íc ph¸t triÓn cã kh¶ n¨ng vµ h¹ tÇng c¬ së ®Ó x©y dùng NM§NT.
Theo qui ®Þnh cña Héi nghÞ vÒ thay ®æi khÝ hËu toµn cÇu ë Kyoto, çc n- íc ph¸t triÓn
ë B¾c Mü, T©y ¢u... ph¶i h¹n chÕ viÖc th¶i khÝ CO2 vµo khÝ quyÓn, dù ®Þnh ®Õn n¨m 2010
ph¶i gi¶m kho¶ng 5,2% so víi tr- íc n¨m 1990. §èi víi çc n- íc ®ang ph¸t triÓn, do KTÕ
ch- a ph¸t triÓn, NL ch- a nhiÒu nªn kh«ng cã h¹n chÕ. Çc n- íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ b¸n
quota vÒ th¶i khÝ CO2 cho çc n- íc ph¸t triÓn, ®æi l¹i, çc n- íc ph¸t triÓn sÏ tµi trî cho çc
n- íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó x©y dùng NM§NT.
ChiÕn l- îc nh- vËy ®- îc gäi lµ "ChiÕn l- îc 3 ®- îc": §- îc cho çc n- íc ph¸t triÓn
tr¸nh ph¶i tr¶ thuÕ CO 2, ®- îc cho çc n- íc ®ang ph¸t triÓn cã kinh phÝ x©y dùng NM§NT vµ
®- îc cho viÖc b¶o vÖ m«i tr- êng toµn cÇu, gi¶m t¸c h¹i cña sù thay ®æi khÝ hËu. TiÕp theo
Héi nghÞ ë Kyoto, Héi nghÞ çc bªn tham gia t¹i Bonn ®- îc tæ chøc ®Ó bµn b¹c cô thÓ vÒ çc
c¬ chÕ cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn cô thÓ CDM. 77 n- íc tham gia héi nghÞ sÏ ®Êu tranh nh»m
th«ng qua CDM ®Ó thóc ®Èy viÖc ph¸t triÓn §NT ë çc n- íc ®ang ph¸t triÓn võa gi¶m viÖc
th¶i khÝ hiÖu øng nhµ kÝnh trªn ph¹m vi toµn cÇu võa ®¸p øng nhu cÇu cÊp b¸ch vÒ NL cÇn
thiÕt cho viÖc ph¸t triÓn KTÕ ë çc n- íc ®ang ph¸t triÓn.
VI) §iÖn Hydro.

§iÖn Hydro N§ s¹ch cho t- ¬ng lai. Nhê cã khÝ hydr«, çc c«ng ty dÇu khÝ sÏ ®i vµo
dÜ v·ng, cßn con ng- êi sÏ tù m×nh SX ra ®iÖn n¨ng. HÖ thèng NL míi sÏ thay ®æi hoµn toµn
nÒn KTÕ toµn cÇu.
6.1) §¸nh gi¸ nhËn xÐt
Theo nhËn ®Þnh cña giíi khoa häc, kû nguyªn cña çc nguån nhiªn liÖu khai th¸c tõ
hÇm má, nh- than ®¸, dÇu th« vµ khÝ ®èt ®ang khÐp l¹i. Trªn thÕ giíi ®ang thai nghÐn mét hÖ
thèng NL míi, cã thÓ lµm biÕn ®æi hoµn toµn bé mÆt cña nÒn v¨n minh trªn tr¸i ®Êt chóng ta.
§©y lµ hÖ thèng NL- khÝ hydr«. KhÝ hydr« lµ nguyªn tè c¬ b¶n cã ë mäi n¬i trªn tr¸i ®Êt vµ
trong vò trô. §ã lµ nguån kh«ng bao giê c¹n vµ khi ®èt ch¸y kh«ng sinh ra khÝ ®ioxit cacbon
®éc h¹i cho m«i tr- êng. Theo çc nhµ khoa häc, loµi ng- êi nÕu biÕt khai th¸c mét çch hîp
lý, khÝ hydr« sÏ trë thµnh nguån nhiªn liÖu vÜnh cöu, vµ më ra mét h- íng hoµn toµn míi
trong viÖc SX NL.
"B×nh minh cña mét nÒn KTÕ toµn cÇu, dùa trªn c¬ së khai th¸c khÝ hydr« ®ang
táa s¸ng. Nã sÏ lµm biÕn ®æi tÝnh chÊt cña thÞ tr-êng quèc tÕ çc c¬ quan chÝnh trÞ, XH.
Gièng nh- viÖc khai th¸c than vµ ph¸t minh ra m¸y h¬i n-íc ®· më ra kû nguyªn nÒn CN
ho¸ tr-íc ®©y"- §ã lµ nhËn xÐt cña çc nhµ khoa häc Mü.
6.2) Vai trß, tiÒm n¨ng, øng dông vµ triÓn väng
Hydro chÝnh lµ nhiªn liÖu ®- îc lùa chän cho çc lo¹i PNL hiÖu qu¶ ®- îc sö dông
réng r·i trong t- ¬ng lai nh»m cÊp ®iÖn cho « t«, cÊp ®iÖn, s- ëi, vµ lµm m¸t çc toµ nhµ.
Hydro ®ång thêi lµ ph- ¬ng ph¸p dù tr÷ NL giã vµ dÔ vËn chuyÓn b»ng ®- êng èng hay ë d¹ng
ho¸ láng dÔ vËn chuyÓn b»ng tµu biÓn. N¨m 2001 ë Mü, chi phÝ ®iÖn tõ NL giã ®· gi¶m tõ
35cent/kWh trong giai ®o¹n gi÷a thËp niªn 80 xuèng 4cent/kWh t¹i çc ®Þa ®iÓm giã m¹nh.
SX ®iÖn tõ giã víi chi phÝ thÊp lµ kh¶ n¨ng lùa chän cña viÖc ®iÖn ph©n n- íc ®Ó SX hydro,
mét d¹ng nhiªn liÖu dÔ tån tr÷ vµ sö dông ®Ó cÊp nhiªn liÖu cho çc tuabin khÝ trong çc
NM§ dù phßng khi NL giã suy gi¶m. Hydro ®- îc SX b»ng ®iÖn tõ NL giã lµ ph- ¬ng ¸n
hµng ®Çu ®Ó thay thÕ cho khÝ tù nhiªn trong çc NM§ ch¹y khÝ khi nguån dù tr÷ khÝ suy
gi¶m. KhÝ Hydr« cã trong n- íc, trong çc lo¹i nhiªn liÖu r¾n vµ láng nh- than ®¸, dÇu th«,
khÝ ®èt vµ trong çc c¬ thÓ sèng. Muèn cã khÝ hydr«, ph¶i ®iÒu chÕ tõ çc nguån tù nhiªn.
HiÖn nay, 50% l- îng khÝ hydr« cña thÕ giíi ®- îc ®iÒu chÕ tõ khÝ ®èt, ®©y lµ ph- ¬ng ph¸p
®iÒu chÕ hydr« rÎ tiÒn nhÊt cho môc ®Ých th- ¬ng m¹i, song ph- ¬ng ph¸p nµy cã nh÷ng nh- îc
®iÓm nhÊt ®Þnh, lµ trong qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ, ph¸t sinh khÝ dioxÝt çcbon. Ngoµi ra, theo nhËn
®Þnh cña chuyªn gia dÇu khÝ BP th× khai th¸c khÝ ®èt sÏ ®¹t giai ®o¹n hoµng kim vµo çc n¨m
2020-2030, sau ®ã cã thÓ xuÊt hiÖn thêi kú khñng ho¶ng khÝ ®èt.
Çc nhµ khoa häc trªn thÕ giíi ®· t×m ra CNg ®iÒu chÕ khÝ hydr« mµ kh«ng cÇn khÝ
®èt. Çc nguån NLTT nh- søc giã, n- íc, çc nguån ®i¹ nhiÖt vµ khÝ sinh häc ®- îc sö dông
®Ó t¹o ra ®iÖn. N§ nµy ®- îc dïng vµo viÖc ®iÒu chÕ hydr« tõ n- íc trong qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ
hydr« b»ng ph- ¬ng ph¸p ®iÖn ph©n. KhÝ hydr« ®iÒu chÕ sÏ ®- îc dù tr÷ trong nh÷ng "pin
nhiªn liÖu-PNL", ®Ó sau ®ã phôc håi N§ cho çc môc ®Ých SX: NhiÖt n¨ng, ®iÖn n¨ng vµ
®iÖn chiÕu s¸ng. C©u hái ®Æt ra lµ: "T¹i sao l¹i ph¶i phôc håi N§ 2 lÇn: Trong qu¸ tr×nh ®iÖn
ph©n vµ sau ®ã tõ çc PNL, råi míi SX ®- îc ®iÖn n¨ng, nhiÖt n¨ng vµ ®iÖn chiÕu s¸ng?". C©u
tr¶ lêi lµ: §iÖn n¨ng kh«ng thÓ dù tr÷ ®- îc. NÕu nh÷ng ngµy kh«ng cã ¸nh s¸ng mÆt trêi,
kh«ng cã giã hoÆc n- íc kh«ng ch¶y th× kh«ng thÓ ph¸t ®iÖn ®- îc vµ lóc ®ã mäi ho¹t ®éng
SX ®Òu bÞ ngõng trÖ. KhÝ hydr« lµ gi¶i ph¸p "dù tr÷" çc N§ t¸i t¹o, nhê ®ã cã thÓ b¶o ®¶m
viÖc cung cÊp ®iÖn t¸i t¹o, nhê ®ã cã thÓ b¶o ®¶m viÖc cung cÊp ®iÖn kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n.
Hydro còng lµ nhiªn liÖu lý t- ëng cho çc ®éng c¬ dïng PNL mµ çc h·ng SX «t« lín
hiÖn nay ®ang nghiªn cøu chÕ t¹o. H·ng Honda vµ DamlerChrysler ®· ho¹ch ®Þnh viÖc chÕ
t¹o çc lo¹i xe ch¹y b»ng PNL ®Ó ®- a ra thÞ tr- êng trong n¨m 2003. HiÖn nay, PNL ®· ®- îc
SX vµ cung cÊp cho thÞ tr- êng dµnh cho çc v¨n phßng, c¨n hé vµ çc NM CN. Çc nhµ SX
®· chi ra trªn 2 tû USD cho viÖc nghiªn cøu chÕ t¹o çc lo¹i xe « t«, xe buýt vµ xe t¶i ch¹y
b»ng khÝ hydr«. Theo nh- dù ®o¸n cña giíi khoa häc CNg, trong vµi n¨m tíi hµng lo¹t çc
mÉu xe ch¹y khÝ hydr« sÏ ®- îc tung ra kh¾p thÕ giíi.
CNg sö dông khÝ hydr« ph¸t ®iÖn sÏ lµm thay ®æi HTTT ®iÖn HTPP§ hiÖn nay. Cho
®Õn nay, ë nhiÒu n- íc HTPP§ ®- îc tËp trung ho¸ ë møc ®é cao vµ do çc tæ hîp NL th©u
tãm sÏ ®i vµo dÜ v·ng. Trong kû nguyªn míi, mçi ng- êi ®Òu cã thÓ trë thµnh "nhµ SX" vµ
"nhµ tiªu thô" nguån ®iÖn n¨ng cña chÝnh m×nh, khi hµng triÖu ng- êi tiªu thô ®iÖn nèi çc
"PNL" cña m×nh vµo hÖ thèng NL-khÝ hydr« cña c¶ vïng vµ cña c¶ toµn quèc cã cïng mét
CNg vµ cã cïng çc th«ng sè KT. §iÒu nµy sÏ t¹o ra mét HTPP§ gièng nh- m¹ng Internet-
mét m¹ng ®iÖn quèc tÕ, nhê ®ã, viÖc ph©n phèi vµ sö dông ®iÖn n¨ng sÏ diÔn ra mét çch rÊt
thuËn tiÖn.
Trong kû nguyªn ®iÖn hydr«, ngay ®Õn xe « t« còng cã thÓ trë thµnh "NM§ tý hon"
trªn bèn b¸nh, cã CS kho¶ng 20kW. Sau khi ®- a xe vµo b·i ®Ëu, cã thÓ nèi « t« víi çc c¨n
hé, hay çc v¨n phßng hoÆc HT§ chung, ®Ó chuyÓn phÇn ®iÖn "thõa" vµo m¹ng. Hµng triÖu
triÖu ng- êi "SX" ®iÖn tõ çc "PNL" sÏ rÎ h¬n nhiÒu so víi çc NM§ tËp trung. Khi ng- êi
tiªu thô ®iÖn tù SX ®iÖn cho b¶n th©n m×nh, th× çc NM§ hiÖn nay sÏ trë thµnh çc "NM§
¶o" vµ nã chØ cã nhiÖm vô SX vµ cung cÊp çc "PNL" hoÆc lµm dÞch vô cho çc HTPP§. §ã
sÏ lµ N§ cho ng- êi nghÌo.
N§ tõ khÝ hydr« sÏ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thÕ giíi kh«ng cßn lÖ thuéc vµo nguån
dÇu th« nhËp khÈu. §iÒu cùc kú quan träng, lµ nhê N§ nµy, tr¸i ®Êt sÏ gi¶m ®- îc ®¸ng kÓ
nguån khÝ th¶i ®ioxÝt çcbon, mµ hËu qu¶ cña nã lµ hiÖu øng nhµ kÝnh. KhÝ hydr« rÊt dåi dµo,
mäi ng- êi ®Òu cã thÓ "lµm «ng chñ" N§ cña chÝnh m×nh. Nhê ®ã, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö
hµnh tinh cña chóng ta, mét HTPP§ "d©n chñ" ®- îc thiÕt lËp. HiÖn nay 65% d©n sè thÕ giíi
ch- a bao giê ®- îc nãi chuyÖn ®iÖn tho¹i, cßn 1/3 sè d©n ch- a ®- îc dïng ®iÖn. Sù chªnh lÖch
gi÷a nh÷ng "ng- êi ®- îc sö dông ®iÖn" sÏ cµng s©u s¾c trong çc n¨m tíi, ®Æc biÖt ë çc n- íc
®ang ph¸t triÓn, n¬i tËp trung sù ®ãi nghÌo. T×nh tr¹ng thiÕu ®iÖn lµ mét trong nh÷ng nh©n tè
c¬ b¶n lµm t¨ng thªm ®ãi nghÌo. §iÖn khÝ ho¸ ®ång nghÜa víi nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn KTÕ.
T¹i Céng hßa Nam Phi, theo thèng kª cña Liªn hiÖp quèc, cø ®iÖn khÝ ho¸ ®- îc 100 hé d©n,
th× cã 10 20 c¬ së SX ®- îc thµnh lËp. L- îng ®iÖn tiªu thô tÝnh trªn ®Çu ng- êi t¹i çc n- íc
®ang ph¸t triÓn thÊp h¬n 15 lÇn so víi Hoa Kú. Do ®ã, viÖc khai th¸c khÝ hydr« ®Ó ph¸t ®iÖn
sÏ lµ con ®- êng duy nhÊt ®Ó hµng tû ng- êi tho¸t khái ®ãi nghÌo.
Trong t- ¬ng lai, gi¸ "PNL" vµ çc thiÕt bÞ ®i kÌm sÏ rÎ h¬n nhê nh÷ng ph¸t minh míi
trong lÜnh vùc nµy vµ SX hµng lo¹t. Lóc ®ã, gi¸ c¶ sÏ phï hîp víi tói tiÒn cña qu¶ng ®¹i d©n
chóng, còng nh- nh÷ng tr- êng hîp radio b¸n dÉn, m¸y vi tÝnh hay ®iÖn tho¹i di ®éng. ChÝnh
phñ çc n- íc vµ çc tæ chøc quèc tÕ cÇn ph¶i cã çc chÝnh s¸ch - u ®·i dµnh cho viÖc x©y
dùng h¹ tÇng c¬ së NL-hydr«, vïng n«ng th«n çc n- íc ®ang ph¸t triÓn, nh÷ng tr¹m "PNL".
Kû nguyªn SX ®iÖn tõ çc nguån nhiªn liÖu hÇm má kÐo theo viÖc x©y dùng hÖ thèng
h¹ tÇng c¬ së NL vµ KTÕ mang tÝnh tËp trung cao ®é, chØ ®em l¹i lîi Ých cho thiÓu sè. Trong
t- ¬ng lai gÇn, kû nguyªn ®iÖn khÝ hydr« sÏ t¹o ra çc ®iÒu kiÖn ®Ó ph©n chia nguån tµi
nguyªn trªn tr¸i ®Êt mét çch c«ng b»ng h¬n ®ang trë thµnh hiÖn thùc. §©y còng lµ çch
nh×n nhËn míi vÒ çc lîi Ých cña qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa.
6.2) Ph¸t triÓn Pin nhiªn liÖu:

             
- 

6.2.1) T×nh h×nh chung vµ triÓn väng ph¸t triÓn PNL trªn thÕ giíi
Người tiêu dùng ngày càng đánh giá cao vai trò tích cực của PNL dùng cho ô-tô thiết
bị truyền và thu hình. Cản trở lớn nhất để đưa PNL vào sử dụng quy mô lớn (thương mại)
chính là giá chế tạo. Tuy nhiên, trên thực tế để sử dụng ở quy mô thương mại, giá thành chế
tạo thiết bị điện tĩnh tại chạy PNL phải giảm xuống mức dưới 1.500USD/kW, PNL chạy ô-
tô phải ở mức dưới 100USD/kW.
Tình hình pháà giá thà
Loại PNL Giai đoạn phát triển Giá chế tạo hiện nay-USD/kW
PNL sử dụng trực tiếp kim loại Nghiên cứu cơ bản > 10.000
NL cacbonat nóng chảy Nghiên cứu thực nghiệm > 10.000
NL oxyt, rắn Nghiên cứu thực nghiệm > 10.000
PNL trên cơ sở chất điện phân polyme rắn Hệ thử nghiệm - CN Khoảng 10.000
PNL axit photpho Thương mại hoá Nhỏ hơn hoặc bằng 10.000
Cho đến nay, mới có các hệ thống cấp điện tĩnh tại sử dụng PNL axít photpho CS 50,
100 và 200kW tuỳ theo các ứng dụng cụ thể (không kể các hệ thống PNL trên cơ sở chất
điện phân polyme rắn dùng cho mục đích đặc biệt, trong đó có dùng cho kỹ thuật vũ trụ và
quân sự).
6.2.1) T×nh h×nh nghiªn cøu chÕ t¹o PNL ë ch©u ¸
Trong vòng 30 năm gần đây, các hãng công nghiệp của Nhật Bản đã chịu chi trên 200tỷ Yên (tương
đương 1,54 tỷ USD) cho nghiên cứu chế tạo PNL. Các công trình nghiên cứu và triển khai (R&D) của Nhật
Bản chủ yếu tập trung vào PNL axít photpho cacbonat nóng chảy, PNL oxyt rắn và PNL trên cơ sở chất điện
phân polyme rắn. Hiện nay, trên thực tế mới chỉ sử dụng được lọại PNL axit photpho cho thiết bị cấp điện
tĩnh tại. Việc đưa vào khai thác thương mại ô-tô chạy PNL và thiết bi cấp điện cho nhà ở trên cơ sở PNL sẽ
phải chậm lại so với dự kiến.
Năm 1999, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (METI) Nhật Bản đã cho thành lập ''Nhóm Tư
vấn về Chiến lược phát triển PNL''. Nhiệm vụ chủ yếu của nhóm này là tăng cường các nỗ lực phát triển
PNL trên cơ sở chất điện phân polyme rắn và xây dựng kết cấu hạ tầng hydrô. Nhật Bản đã có quy định thời
hạn cụ thể (theo năm) đưa vào khai thác ô-tô chạy PNL và thiết bị cấp điện tĩnh tại bằng PNL trên cơ sở chất
điện phân polyme rắn, xác định rõ ràng các nhiệm vụ phát triển CNg, chỉ rõ những vấn đề trang bị lại cần giải
quyết. METI đã quyết định tăng kinh phí cho các công trình R&D PNL, trước hết là PNL trên cơ sở chất điện
phân polyme rắn, cũng như CNg thu hồi nhiên liệu, sản xuất ácquy liti cho ô-tô điện, tiến hành các thử
nghiệm phương tiện giao thông chạy bằng PNL hyđrô, thực hiện Chương trình WE-NET về NL hydrô. Tổng
kinh phí năm 2002 cho các dự án này tăng 34% so với năm 2001 và đạt giá trị 22 tỷ Yên (183 triệu USD).
Nhóm Tư vấn đã xác định mục tiêu cụ thể: đến năm 2010 chế tạo 50.000ô-tô chạy PNL, năm 2020-5 triệu,
đưa vào khai thác thiết bị phát điện từ PNL tới năm 2010 với tổng CS 2.100 MW, năm 2020 là 10.000 MW.
Tham gia Hiệp hội Thương mại hoá PNL Nhật Bản có 134 hãng công nghiệp và tổ chức nghiên cứu. Kinh
phí cho các công trình phát triển CNg PNL trên cơ sở chất điện phân polyme rắn trong năm
2002 ở Nhật Bản ước tính khoảng 8,4tỷ Yên (70 triệu USD). Mục tiêu mà Nhật Bản đặt ra cho
giai đoạn 2002-2004 là hoàn tất ''Dự án Chế tạo ô-tô PNL trên cơ sở hydrô và hê thống thiết bị phát điện
trên cơ sở PNL'' ở Tokyo và Yokohama. Riêng năm 2002, dự án này đã được cấp 2,5 tỷ Yên (21 triệu USD).
Một số hãng ô -tô lớn của Nhật Bản đã chế tạo thành công ô-tô chạy PNL trên cơ sở điện phân polyme rắn.
Các xí nghiệp CNg ô-tô đã tự nghiên cứu chế tạo PNL và hệ thống dẫn động sức kéo. Năm 2001, hãng
Toyota đã cho trình làng chiếc ô-tô FCHV-3 chạy PNL CS 90 kW. Sau đó ít lâu, Toyota đã giới thiệu tiếp
FCHV-4 chạy PNL trên cơ sở hydrô nén. Năm 2000, hãng Honda đã giới thiệu ô-tô chạy PNL trên cơ sở
hydrô nhãn hiệu FCX-V3 CS 70kW. Loại PNL này được chế tạo tại các xí nghiệp của hãng Ballard
(Canađa) Đến năm 2001, Honda cho ra đời mẫu mới FCX-V4 chạy được 300 km. Nhiên liệu cho hệ thống
PNL của FCX-V4 là hydrô, nén ở áp suất 35Mpa. Ngoài ra, các hãng Nissan, Mazda. Daihatsu Kogyo cũng
chế tạo được ô tô chạy PNL. Trong khuôn khổ của Chương trình WE-NET, từ năm 1999, Nhật Bản đã tiến
hành nghiên cứu đưa vào vận hành các trạm cấp nhiên liệu hydrô cho ô-tô. Tháng 2-2002, một số trạm cấp
nhiên liệu hydrô đã được đưa vào vận hành ở các thành phố Osaka và Takamasu, tháng 7-2002 sẽ có nhiều
hãng chế tạo ô tô của Nhật Bản thực hiện các dự án phát triển các phương tiện giao thông chạy PNL. Dự tính
đến năm 2010, số lượng ô-tô chạy PNL ở Nhật Bản sẽ đạt 50.000 chiếc, năm 2020 lên đến 5 triệu chiếc, số
trạm cấp nhiên liệu hydrô năm 2020 là 4.000 trạm.
Tại Hàn Quốc, công tác nghiên cứu và phát triển PNL còn đang ở giai đoạn bắt đầu. Tuy vậy nước
này cũng đã có các hệ thống thiết bị PNL ở dạng thành phẩm CS 50 và 200 kW. Năm 1987, Bộ Khoa học
và CNg Hàn Quốc đã soạn thảo "Chương trình Nghiên cứu và phát triển PNL axit photpho''. Năm 1989, Bộ
Thương mại, Công nghiệp và NL đã đề xuất "Chương trình Công nghê NL thay thế'', trong đó có lĩnh vực
phát triển hệ thống PNL axít photpho CS 40 kW. Đến năm 1992, Chính phủ Hàn Quốc đã đưa nhiêm vụ
nghiên cứu và phát triển PNL thành một nôi dung quan trọng trong Chương trình quốc gia lớn mang tên "Han
Project".
Loại PNL 1992 - 1996 1997 - 2001 2002 - 2006
PNL axit photpho Bộ PNL CS 50kW. Hệ Phát triển hệ thống PNL CS Phát triển hệ thống PNL sử
thống phát điện trên cơ 200kW. Phát triển có hệ dụng quy mô thương mại
sở PNL CS 50-200kW thống thiết bị CS nhiều MW CS 200 kW. Nghiên cứu sản
xuất hệ thiết bị cỡ MW.
PNL cacbonat Phát triển hệ thiết bị CS 20 Phát triển trạm cấp nhiên
nóng chảy và 100 kW liệu CS 200 kW
PNL ôxyt rắn Bộ PNL CS 100W Bộ PNL CS 2 kW C.Trình sẽ hoàn thành sau
PNL chất điện Bộ PNL CS 1kW Bộ PNL CS 15kW Hệ thiết bị CS 25 kW
phân polyme rắn
Triển vọng phát triển PNL ở Hàn Quốc có nhiều hứa hẹn, song để đạt đến mức tin cậy và KTế thì còn phải nỗ
lực rất nhiều. Do đó, Bộ KH&CN, Bộ Thương mại, Công nghiệp và NL của Hàn Quốc xây dựng nhiều
chương trình nghiên cứu và phát triển cấp nhà nước, giao cho các Viện nghiên cứu chuyên ngành, các trường
đại học và các hãng công nghiệp thực hiện. Trong tương lai gần, hoạt động nghiên cứu và phát triển PNL ở
Hàn Quốc tập trung vào chế tạo PNL trên cơ sở chất điện phân polyme rắn và cacbonat nóng chảy CS từ 2-3
kW đến 200 kW.
Hoạt động nghiên cứu PNL ở Trung quốc đã có từ trên 30 năm nay, khởi đầu ở Viện Vật lý hoá học
và Viện Hàn lâm khoa học Trung Quốc. Trong giai đoạn 1960-1970, các tổ chức nghiên cứu này đã nghiên
cứu phát triển PNL kiềm. Từ năm 1995, Trung Quốc bắt đầu nghiên cứu PNL trên cơ sở chất điện phân
polyme rắn, PNL cacbonat nóng chảy và PNL oxyt rắn. Năm 2001, Chính phủ Trung Quốc đã bắt đầu triển
khai Dự án nghiên cứu và phát triển ''Kế hoạch phát triển CNg cao-Kế hoạch 863'', trong đó có lĩnh vực chế
tạo và khai thác ô-tô sử dụng nhiều loại nhiên liệu, ô-tô điện, phương tiện giao thông chạy PNL, bộ PNL,vật
liệu cho PNL cũng như CNg sản xuất và lưu trữ hydrô. Kinh phí dành cho các nghiên cứu trong lĩnh vực này,
khoảng 900 triệu NDT (110 triệu USD). Năm 1996, Trung Quốc đã chế tạo được PNL trên cơ sở chất điện
phân polyme rắn, CS 5kW; năm 2001 nghiên cứu thành công thiết bị PNL cacbonat nóng chảy, CS 1kW,
thiết bị PNL oxyt rắn CS 200 kW và 800 kW.
Đối tượng thu hút sử dụng và thúc đẩy mạnh nhất PNL là ô-tô và trạm cấp điện cho nhà ở.Trong số các loại
PNL, có triển vọng nhất là PNL trên cơ sở chất điện phân polyme rắn. Vì loại PNL này cho phép trong thời
hạn ngắn nhất tiếp cận với '' Thế kỷ hydrô". Vì PNL trên cơ sở hydrô có thể thoả mãn nhu cầu về nhiên liệu
cho phương tiện giao thông và hạn chế được ô nhiễm môi trường.
VII) NL sinh khèi, phÕ th¶i

7.1) Nhiªn liÖu sinh khèi
PhÇn Lan ®· tõ l©u ®- îc thõa nhËn lµ quèc gia dÉn ®Çu thÕ giíi trong viÖc sö dông
nhiªn liÖu sinh khèi, ch¼ng h¹n nh- n- íc ®en (dung dÞch natri cacbonnat NaCO 3 lµm giÊy),
vá c©y, vµ than bïn. §Çu n¨m 2002, NM§ kÕt hîp s¶n xuèt c¶ nhiÖt Alhomens Kraft ®· hoµn
thµnh. §©y lµ lß h¬i tÇng s«i tuÇn hoµn sö dông nhiªn liÖu sinh khèi lín nhÊt thÕ giíi. N»m
gÇn tæ hîp SX bét giÊy vµ c- a gç, NM§ Alhomens Kraft cã mét lß h¬i sö dông vá c©y, m¹t
c- a, vá bµo vµ than bïn ®Ó ph¸t kÕt hîp c¶ ®iÖn lÉn nhiÖt.
Sö dông tuabin h¬i, NM cã thÓ SX ®- îc 240MW CS ®iÖn hoÆc 205MW ®iÖn céng víi
160MW nhiÖt (100MW h¬i cung cÊp cho NM giÊy vµ 60MW cung cÊp cho hÖ thèng s- ëi Êm
®Þa ph- ¬ng). Lß h¬i ®- îc b¾t ®Çu l¾p ®Æt th¸ng giªng n¨m 2000; tuabin ®Çu tiªn khëi ®éng
th¸ng 7/ 2001 vµ toµn bé NM ®- îc ®- a vµo vËn hµnh th- ¬ng m¹i ®Çu n¨m 2002. NM§ nµy
sö dông lß h¬i tÇng s«i tuÇn hoµn (CFB). Lß h¬i CFB vËn hµnh ë nhiÖt ®é thÊp nªn l- îng th¶i
SO2 vµ NOx do vËy ë møc thÊp. Lß h¬i CFB cã kh¶ n¨ng ®èt nhiÒu lo¹i nhiªn liÖu. C¬ cÊu
nhiªn liÖu cña lß h¬i nµy nh- sau: 45-55% lµ than bïn, 35-50% lµ m¹t c- a, vá bµo, vá c©y vµ
10% than. Than ®- îc dïng lµm nhiªn liÖu dù phßng.
T¹i Alholmens Kraft bét ®¸ v«i ®- îc b¬m vµo gÇn ®iÓm cÊp nhiªn liÖu nh»m c¾t gi¶m
thªm l- îng th¶i SO2 . Bét ®¸ v«i ®- îc b¬m vµo kh«ng chØ khi ®èt than ®¸ mµ c¶ khi ®èt than
bïn. Khi tû träng sinh khèi cã nguån gèc gç cñi t¨ng lªn th× tû lÖ bét ®¸ v«i gi¶m bít v× chÊt
kiÒm trong tro ph¶n øng víi chÊt l- u huúnh lµm gi¶m l- îng th¶i SO2 . CNg phi xóc t¸c chän
läc dïng Am«niac (NH 3) còng gãp phÇn lµm gi¶m bít l- îng th¶i NO x. NH3 cã thÓ b¬m vµo
xiclon hoÆc vµo buång ®èt ë PT thÊp cña lß h¬n.
7.2) Nhiªn liÖu phÕ th¶i
7.1.1) Nguyªn lý øng dông:
Dïng Plastic phÕ th¶i ®Ó SX §iÖn. HiÖn nay ë Hµ Lan ng- êi ta ®· b¾t ®Çu sö dông phÕ
th¶i plastic gia dông ®Ó SX mét lo¹i nhiªn liÖu míi mang tªn "thÕ phÈm than". §óng nh- tªn
gäi cña nã, thÕ phÈm than (subcoal) ®- îc dïng ®Ó ®èt trong çc lß h¬i thay v× than ®¸ th«ng
th- êng. PhÕ th¶i plastic gia dông ®- îc chÕ biÕn thµnh d¹ng viªn nhá, sau ®ã cã thÓ trén lÉn
víi than ®¸ ®Ó ®èt trong çc NM§, do ®ã tËn dông ®- îc NL trong phÕ th¶i vµ gi¶m ®- îc than
tiªu thô.
Héi B¶o qu¶n sö dông tói plastic (VMK) cïng phèi hîp víi nhiÒu tæ chøc vµ ngµnh
CN kh¸c nhau cña Hµ Lan ®· nhê ViÖn Qu¶n lý nhu cÇu PT (Hµ Lan) t- vÊn trong vÊn ®Ò SX
lo¹i nhiªn liÖu ®éc ®¸o nµy. HiÖn nay çc NM xö lý r¸c cã thÓ ph©n lo¹i r¸c th¶i thµnh nhiÒu
"luång" kh¸c nhau. Çc NM xö lý r¸c ë Hµ Lan ®- îc trang bÞ m¸y mãc ®Ó t¸ch giÊy vôn vµ
plastic ra khái r¸c th¶i b»ng ph- ¬ng ph¸p c¬ khÝ. Sau ®ã giÊy vµ chÊt dÎo l¹i ®- îc t¸ch ra
thµnh "bét giÊy" vµ "nhùa t¹p". C¶ hai lo¹i giÊy vµ chÊt dÎo vµ "nhùa t¹p" ®Òu cã thÓ dïng ®Ó
lµm thÕ phÈm than. Tuy vËy tû lÖ giÊy vµ chÊt dÎo ®- îc dïng ®Ó lµm than thÕ cßn phô thuéc
vµo thÞ tr- êng bét giÊy, lo¹i nguyªn liÖu th- êng dïng trong kü nghÖ SX b×a cøng. ThÕ phÈm
than ®- îc chÕ t¹o b»ng çch nghiÒn nhá, röa s¹ch vµ sÊy kh« thµnh phÇn giÊy vµ chÊt dÎo vµ
(hoÆc) "nhùa t¹p" trong r¸c, sau ®ã Ðp l¹i thµnh viªn nhá ®- êng kÝnh 8mm, dµi 10 20mm. T¹i
NM§, thÕ phÈm than ®- îc nghiÒn thµnh bét råi trén lÉn víi than çm tr- íc khi phun vµo lß.
7.1.2) HiÖu qu¶ vµ triÓn väng:
Trong mét ®ît tr×nh diÔn KT tæ chøc vµo n¨m 1999, ng- êi ta cho tiÕn hµnh ®èt 22tÊn
thÕ phÈm than trong mét NM§ CS 520MW. ThÕ phÈm than ®- îc nghiÒn thµnh bét t¹i hiÖn
tr- êng víi n¨ng suÊt 1,2tÊn/giê vµ ®- îc trén lÉn víi than çm víi tû lÖ 0,5 1%. KÕt qu¶ cho
thÊy r»ng viÖc dïng thÕ phÈm than gióp ta tiÕt kiÖm ®- îc NL, ®ång thêi gi¶m ®- îc l- îng
ph¸t th¶i cacbon ®i«xit (CO2 ).
HiÖu suÊt ph¸t ®iÖn cña lß ®èt r¸c th¶i sinh ho¹t chØ ®¹t møc tèi ®a lµ 20%, trong lóc
®ã hiÖu suÊt cña NM§ dïng thÕ phÈm than chÕ biÕn tõ r¸c th¶i cã thÓ ®¹t ®Õn 39%. Tõ ®ã
thÊy r»ng sö dông r¸c theo çch lµm thÕ phÈm than cho hiÖu qu¶ cao h¬n nhiÒu, ®ång thêi
l- îng than ®¸ tiÕt kiÖm ®- îc còng cao h¬n. NhiÖt trÞ rßng cña thÕ phÈm than b»ng kho¶ng
70% than ®¸. Mét tÊn thÕ phÈm than thay ®- îc tõ 0,7 ®Õn 1,1 tÊn than ®¸ (than thuéc nhiÒu
lo¹i chÊt l- îng kh¸c nhau). Ngay c¶ khi tÝnh ®Õn NL dïng trong çc kh©u chÕ biÕn vµ chuyªn
chë th× mçi tÊn thÕ phÈm than còng tiÕt kiÖm ®- îc 7,86 GJ NL.
ThÕ phÈm than cã c¹nh tranh ®- îc víi nhiÒu lo¹i nhiªn liÖu kh¸c trªn thÞ tr- êng hay
kh«ng, ®iÒu nµy cßn phô thuéc vµo hiÖu qu¶ KTÕ cña nã. HiÖn nay gi¸ cña thÕ phÈm than
vÉn ch- a ®- îc x¸c ®Þnh v× ®iÒu nµy cßn phô thuéc vµo quan hÖ gi÷a bªn b¸n vµ bªn mua.
Tuy nhiªn, ViÖn nghiªn cøu nhu cÇu PT ®· thö tÝnh to¸n chi phÝ cho toµn bé qu¸ tr×nh CNg
(bao gåm viÖc t¸ch giÊy vµ chÊt dÎo, Ðp thµnh viªn, chuyªn chë ®Õn NM, cÊt gi÷ b¶o qu¶n,
chuyªn chë trong néi bé NM§, nghiÒn thµnh bét, phun vµo lß vµ sè l- îng than tiÕt kiÖm
®- îc do ¸p dông ph- ¬ng ph¸p míi). KÕt qu¶ lµ: Çc chi phÝ vÒ SX thÕ phÈm than vµ chuyªn
chë than ®Õn NM§ (ba c«ng ®o¹n ®Çu tiªn) lµ 63,75guilder/1tÊn (1guilder0,45378Euro 
0,5537USD), øng víi s¶n l- îng 60.000 tÊn thÕ phÈm than mçi n¨m. Nh- ®· tr×nh bµy ë trªn,
çc viªn thÕ phÈm than nµy ®- îc chÕ biÕn ra tõ plastic phÕ th¶i vµ giÊy vôn trong r¸c sinh
ho¹t. T¹i Hµ Lan, "phÝ" ®- a r¸c th¶i vµo b·i r¸c thµnh phè lµ kho¶ng 90,75 guilder mçi tÊn.
VËy cø cho lµ NM§ "xin kh«ng" c¶ sè r¸c th¶i nµy th× çc c¬ së xö lý r¸c vÉn cã thu nhËp.
§Ó gi¶m tiªu thô mét tÊn than ®¸, cÇn cã 1,43 tÊn thÕ phÈm than ®Ó thay thÕ. Chi phÝ
l- u kho vµ chÕ biÕn than thái t¹i NM§ lµ 22,04 guilder mçi tÊn. XÐt vÒ hiÖu qu¶ KTÕ, nÕu
chi phÝ than ®¸ lµ 2535 guilder mçi tÊn th× ph- ¬ng ¸n dïng thÕ phÈm than cho NM§ sÏ cã
phÇn hÊp dÉn h¬n. Uu ®iÓm chÝnh cña viÖc sö dông thÕ phÈm than lµ kh«ng cÇn c¶i biÕn d©y
chuyÒn CNg cña NM.
7.3) Biogas
Biogas-là dạng khí sinh học, được tái tạo từ quá trình phân huỷ những chất thải của người và động
vật trong điều kiện hầm kín. Nhờ hoạt động của các vi sinh vật, các chất thải này sẽ lên men và tạo khí, trong
đó chiếm tới 70% là khí mê tan, được sử dụng làm chất đốt và chạy động cơ đốt trong.  nông thôn, những
gia đình chăn nuôi từ 4 con lợn trở lên là đủ điều kiện tạo ra loại khí đốt này. Chỉ cần đầu tư khoảng 1-1,2
triệu đồng, ta có thể xây được một hầm biogas có dung tích trên 3m 3, tuổi thọ trung bình khoảng 10-15 năm.
Kỹ thuật xây dựng hầm biogas khá đơn giản, hiệu quả KTế tương đối cao. Theo tính toán, mỗi năm sử dụng
khí đốt biogas có thể tiết kiệm từ 1-2triệu đồng, trong điều kiện đun nấu thoải mái. Không những thế, hầm
biogas còn giúp chuồng trại chăn nuôi luôn sạch sẽ. Bếp đun bằng khí biogas luôn tạo không gian thoáng
sạch, không bám bụi, không có khí độc... Ngoài mục đích đun nấu, nếu ứng dụng một cách đầy
dủ quy rình có thể dùng để chạy các động cơ, MF Đ CS nhỏ cho 1vài chục hộ nông thôn
sử dụng.
 nước ta những năm gần đây, tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên trầm trọng và phổ
biến, đặc biệt là tại các đô thị lớn. Số liệu thống kê mới đây của cơ quan môi trường cho thấy: Thành phố Hà
Nội mỗi ngày thải ra khoảng 1.368 tấn rác sinh hoạt, thành phố Hồ Chí Minh thải ra khoảng 3.752 tấn.
Và hiện tượng rác thải bị ứ đọng ở một số thành phố và các địa phương khác đã trở thành vấn đề đáng báo
động. Hầu như tất cả các bãi rác của các thành phố nước ta đều đang ở trong tình trạng quá tải. Với các nước
công nghiệp phát triển như Pháp, Nhật, Mỹ, Đức, Hà Lan… việc xử lí rác chủ yếu sử dụng phương pháp
thiêu huỷ bằng CNg cao, hoặc đem đi chôn lấp. Trong khi đó, nước ta vẫn phổ biến cách thiêu trực tiếp hoặc
chôn lấp lộ thiên. Những cách làm này không những không giải quyết được lượng rác tồn đọng, mà còn gây
ảnh hưởng xấu tới môi trường.
Một lượng lớn khói, bụi và nhiệt từ việc thiêu rác trực tiếp sẽ phát tán, gây nên hiệu ứng nhà kính.
Hiện nay, cả nước ta có 149bãi rác chôn lấp không hợp vệ sinh (chủ yếu là chôn lộ thiên) vừa gây cứng hoá
nguồn nước, vừa gây ô nhiễm bầu không khí xung quanh khu vực. Không những thế, phương pháp này còn
gây lãng phí về diện tích đất vốn đã trở nên rất khan hiếm. Do đó, mặc dù chi phí rẻ và thời gian xử lí ngắn,
nhưng phương pháp này vẫn không được chọn để áp dụng lâu dài trong tương lai. Còn nếu xử lý rác bằng
CNg thiêu huỷ như các nước tiên tiến đã làm thì điều kiện KTế nước ta chưa cho phép, vì chi phí quá đắt.
Để khắc phục những nhược điểm này, các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu
và tìm ra phương pháp xử lý rác bằng CNg sinh học với sự tham gia của các vi sinh vật.
Xử lí rác bằng CNg sinh học thực chất là một quy trình sản xuất khép kín. Rác thải sinh hoạt sau khi
thu gom sẽ được đưa vào băng tải để phân loại. Rác hữu cơ được tách riêng, sau đó nghiền nhỏ và trộn với
các loại chất thải có chứa nhiều vi sinh vật rồi đem ủ. Trong khoảng 10-12 ngày sẽ diễn ra quá trình lên men
sinh học kị khí và hiếu khí. Quá trình phân huỷ kị khí sẽ sản sinh ra các loại khí sinh học trong đó có khí mê
tan. ở những quy trình phân huỷ lâu năm, tỉ lệ khí mê tan có thể lên tới 60-65%. Còn ở quá trình lên men
hiếu khí, toàn bộ rác hữu cơ sẽ được chuyển hoá thành phân vi sinh. Các kết quả sau khi tiến hành xử lí rác
tại một số NM ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đã cho thấy, mỗi tấn rác thải hữu cơ sau khi xử lí sẽ
thu được khoảng 300kg phân vi sinh và 5m3 khí sinh học. Những sản phẩm này đều được thu hồi và đưa
vào tái sử dụng trong sản xuất. Phân vi sinh được bán ra thị trường với giá 250.000 đồng một tấn phục vụ cho
ngành nông nghiệp. Còn khí sinh học sẽ được thu hồi cho chạy động cơ diesel để phát điện hoặc cấp phát
nhiệt phục vụ cho chính quá trình xử lí rác của NM. Theo tính toán, một NM với CNg trung bình, có thể tự
túc được 40-50% NL điện. Còn một NM hiện đại có thể đáp ứng được 100%, thậm chí nguồn NL dư có thể
đem bán ra thị trường. Như vậy, nhờ xử lí bằng CNg sinh học, bước đầu rác đã đem lại hiệu quả KTế có sức
thuyết phục.
Qua phân tích thành phần rác thải sinh hoạt cho thấy, thành phần rác hữu cơ của ta
chiếm khoảng 45-55%, là tỉ lệ cao nên rất thích hợp với phương pháp xử lí bằng CNg
sinh học. Theo các nhà chuyên môn thì tiềm năng rác để chế biến phân vi sinh và khí sinh
học của chúng ta là rất lớn. Với tốc độ dân số tăng nhanh như hiện nay thì dự kiến đến năm
2020, tổng lượng rác thải mà 3 thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và Đà Nẵng sẽ thải ra là
vào khoảng 3.318.823tấn/năm. Lượng rác này sẽ cho khoảng 9.719.600m 3 khí sinh học,
mà mỗi m 3 khí sẽ cho khoảng 1,27kWh điện và 5600kcal nhiệt trị. Như vậy, đến năm
2020, sản lượng điện năng, nhiệt năng thu hồi được của 3 thành phố này 12.149MWh và
165.233GJ. Ngoài CNg ủ kị khí và hiếu khí, người ta còn có thể thu hồi khí và phân vi sinh
từ các bãi rác chôn lấp hợp vệ sinh. Dự kiến đến năm 2020, bình quân mỗi ngày, 3 thành
phố nói trên sẽ thu được khoảng 18.837m3 khí sinh học với lượng điện năng là 25.78MWh
và lượng nhiệt năng là 350.661GJ.
So với phương pháp chôn lấp,
phương pháp này có thể khắc phục được tình
trạng ô nhiễm môi trường không khí và ô
nhiễm nguồn nước, đồng thời tiết kiệm được
diện tích đất vốn dĩ đã rất chật chội ở các
thành phố. Do việc xử lí bằng quá trinh lên
men thay cho thiêu huỷ, nên phương pháp
này sẽ không gây hiệu ứng nhà kính. Không
những thế, chi phí cho việc xử lí một tấn
rác bằng CNg sinh học còn rẻ hơn rất
nhiều so với CNg thiêu huỷ. (Một tấn rác
xử lí bằng CNg sinh học chỉ hết 160.000đ,
trong khi đó nếu đem thiêu huỷ thì phải tốn
30 - 40 USD). Hơn nữa, phương pháp này
còn phù hợp với tính chất rác thải và điều
kiện KTế nước ta. Trong tương lai không xa,
hi vọng bằng CNg này, chúng ta sẽ khai thác
thêm được một nguồn NL mới phục vụ sản
xuất, đồng thời giải quyết được tình trạng ứ đọng rác thải, góp phần làm sạch môi trường sinh thái.
7.3) Biomass
Các cố vấn của chính phủ Anh thừa nhận nước này đang thờ ơ trước những lợi ích to lớn của nguồn
NL biomass (NL sinh khối, hay NL từ vật liệu hữu cơ). Biomass có thể giải quyết tình trạng thay đổi khí hậu,
biến chất thải, phế phẩm của ngành nông, lâm nghiệp thành nhiệt và NL.
: Kết luận trên do Uỷ ban Ô nhiễm Môi trường Hoàng gia Anh(RCEP) công bố
trong báo cáo chi tiết mang tên Biomass-Nguồn năng lượng tái sinh. Giáo sư Tom Blundell, chủ tịch RCEP,
đồng thời là trưởng Khoa Hoá Sinh tại ĐH Cambridge, cho biết: ''Tôi rất thất vọng vì nước Anh chưa phát
triển NL biomass nhanh như các quốc gia châu Âu khác. Biomass có thể đóng góp đáng kể vào mục tiêu
chống thay đổi khí hậu của Anh. Chính sách của chính phủ Anh về biomass là đứt đoạn và sai hướng''.
Trước khi nghiên cứu bắt đầu vào tháng 8/2003, GS Blundell nói: ''Anh đang tụt lại đằng sau. Nếu chính phủ
muốn đạt được các mục tiêu giảm khí nhà kính như đã tuyên bố, việc cấp bách là nghiên cứu và ủng hộ các
nguồn NLTS này''. Sử dụng biomass cũng sẽ cung cấp cơ hội mới cho nông nghiệp và ngư nghiệp của nước
Anh, đồng thời cải thiện an ninh NL của quốc gia này. Uỷ ban tin rằng tới năm 2050, biomass có thể cung
cấp 10-15% tổng NL của Anh.
RCEP cho biết NL biomass khác các dạng NLTS khác ở hai khía cạnh. Thứ nhất,
không giống NL gió và sóng, biomass có thể kiểm soát được. Thứ hai, cùng một lúc biomass
vừa cung cấp nhiệt, vừa sản xuất điện năng. Biomass có nhiều dạng: gỗ, sản phẩm phụ của
ngành lâm nghiệp như mùn cưa, chất thải nông nghiệp chẳng hạn như rơm, phân chuồng,
cây NL (mía, liễu). Ngoài ra, còn có chất thải thực vật từ công viên, vườn, lề đường. Tất cả
những nguồn NL trên đều sẵn có.
Biomass là vật liệu hữu cơ dự trữ ánh sáng mặt trời dưới dạng NL hoá học. Khi được
đốt cháy, NL hoá học này được giải phóng dưới dạng nhiệt. Cái mà chúng ta ngày nay gọi là
biomass đã sưởi ấm cho các căn hộ và toà nhà trên toàn thế giới trong hàng nghìn năm. Trên
thực tế, biomass tiếp tục là nguồn NL lớn tại các quốc gia đang phát triển. Gỗ vẫn là nguồn
NL biomass lớn nhất trên thế giới. Lợi ích môi trường, an ninh NL thực sự của biomass sẽ
xuất hiện khi con người sử dụng một lượng lớn biomass để sản xuất điện năng, nhiệt và các
loại nhiên liệu sinh học khác, do đó, giảm sử dụng nhiên liệu hoá thạch. Chu kỳ carbon là
nguyên tắc đứng đằng sau công nghệ biomass. Khi thực vật sinh trưởng, chúng hấp thụ CO 2
trong môi trường và dự trữ nó thông qua quá trình quang hợp. Một lượng CO 2 tương đương
được giải phóng khi thực vật bị phân huỷ tự nhiên hoặc đốt cháy. Điều đó có nghĩa là
biomass không đóng góp vào quá trình phát thải khí nhà kính.
. Không giống như các nguồn năng lượng tái sinh khác, biomass có thể được biến trực
tiếp thành các loại nhiên liệu lỏng - nhiên liệu sinh học - cho các phương tiện vận tải (ô-tô con, xe tải, xe
buýt, máy bay, tàu hoả). Có hai dạng nhiên liệu sinh học phổ biến nhất là ethanol và diesel sinh học.
Ethanol là một loại cồn, tương tự như cồn trong bia và rượu. Nó được sản xuất bằng cách lên men
bất kỳ loại biomass nào có hàm lượng carbohydrate cao (tinh bột, đường hoặc celluloses) thông qua một quá
trình tương tự như lên men bia. Ethanol chủ yếu được sử dụng làm phụ gia nhiên liệu để giảm lượng carbon
monoxide và các loại khí thải gây sương khói khác từ xe cộ. Hiện đã có các loại xe sử dụng nhiên liệu linh
hoạt gồm xăng và 85% ethanol. Diesel sinh học được sản xuất bằng cách kết hợp cồn (thường là methanol)
với dầu thực vật, mỡ động vật hoặc các loại mỡ nấu ăn được tái chế. Nó có thể được sử dụng làm chất phụ
gia nhiên liệu để giảm lượng khí thải cho xe cộ (20%).  dạng thuần khiết, diesel sinh học được sử dụng làm
nhiên liệu cho các động cơ diesel.
Các loại nhiên liệu sinh học khác bao gồm methanol và các thành phần biến tính khác của xăng.
Methanol, thường được gọi là cồn gỗ, hiện được sản xuất từ khí tự nhiên. Tuy nhiên, cũng có thể sản xuất nó
từ biomass. Có một số cách biến biomass thành methanol song biện pháp phổ thông nhất là khí hoá. Khí hoá
liên quan tới việc làm bốc hơi biomass ở nhiệt độ cao, rồi loại bỏ các tạp chất từ khí nóng và cho nó đi qua
một chất xung tác. Chất xúc tác biến khí thành methanol. Phần lớn các thành phần biến tính của xăng được
sản xuất từ biomass là những phụ gia nhiên liệu giảm ô nhiễm, chẳng hạn như methyl tertiary butyl ether
(MTBE) và ethyl tertiary butyl ether (ETBE).
. Điện sinh học là việc sử dụng bimomass để sản xuất điện năng. Có sáu hệ
thống điện sinh học lớn trên thế giới bao gồm đốt biomass trực tiếp, đồng đốt cháy, khí hoá,
tiêu hoá kỵ khí, nhiệt phân và hệ thống điện sinh học nhỏ, module. Phần lớn các NMĐ sinh
học trên thế giới sử dụng hệ thống đốt trực tiếp. Họ đốt nguyên liệu sinh học trực tiếp để
tạo hơi nước. Hơi nước đó qua tua-bin và MFĐ thành điện. Trong một số ngành CN, hơi
nước từ NMĐ cũng được sử dụng cho sản xuất hoặc để sưởi ấm cho các toà nhà. Những
NMĐ này được gọi là NM nhiệt - điện kết hợp. Chẳng hạn như phụ phẩm của gỗ (mùn cưa)
thường được sử dụng để sản xuất cả điện và tạo nhiệt ở các NM giấy.
Nhiều NMĐ đốt than có thể sử dụng các hệ thống đồng đốt cháy để giảm đáng kế lượng khí thải đặc
biệt là sulfur dioxide. Đồng đốt cháy liên quan tới việc sử dụng biomass như một nguồn NL bổ sung trong
các nồi hơi hiệu quả cao. Chỉ cần vài thay đổi nhỏ là các NMĐ đốt than có thể sử dụng hệ thống đồng đốt
cháy. Do vậy, tiềm năng phát triển của nó trong tương lai là rất lớn.
Hệ thống khí hoá sử dụng nhiệt độ cao và môi trường hiếm oxy để biến biomass
thành một loại khí-khí biogas hay khí sinh học (hỗn hợp gồm hydrro, CO và CH4). Loại
khí này cung cấp nhiên liệu cho turbine khí để sản xuất điện năng. Cũng có một số NMĐ sử
dụng chu trình hơi khác một chút. Nhiên liệu biomass được biến thành các loại khí đốt điều
áp, nóng, trong buồng khí hoá. Chúng được làm sạch (loại bỏ tạp chất) để tránh làm bào mòn
hệ thống sản xuất nhiệt, điện. Tiếp đến, các loại khí sạch được đốt cùng với không khí trong
buồng đốt trước khi đi vào một turbine để sản xuất điện. Nhiệt đi ra từ tua-bin khí được dẫn
vào buồng trao đổi nhiệt để làm nóng nước lạnh, cung cấp cho các hộ gia đình.
Biomass phân huỷ tạo ra khí methane mà có thể được sử dụng làm NL. Tại các bãi chôn lấp (nơi ủ
các vật liệu hữu cơ như phân, rau xanh, rơm...), các giếng được khoan để hút khí methane từ chất hữu cơ
đang phân huỷ. Sau đó, các ống từ mỗi giếng sẽ vận chuyển khí tới một nơi trung tâm để lọc và làm sạch
trước khi đốt. Methane cũng có thể được sản xuất từ biomass thông qua một quy trình được gọi là tiêu hoá kỵ
khí. Tiêu hoá kỵ khí liên quan tới việc sử dụng vi khuẩn để phân huỷ chất hữu cơ trong điều kiện thiếu oxy.
Methane có thể được sử dụng làm nhiên liệu theo nhiều cách. Phần lớn các cơ sở đốt nó trong một nồi hơi,
tạo hơi nước sản xuất điện hoặc sử dụng cho mục đích công nghiệp. Methane cũng có thể được sử dụng làm
nhiên liệu trong tế bào nhiên liệu. Tế bào nhiên liệu hoạt động giống như pin song không cần tái nạp. Nó tạo
điện chừng nào có nhiên liệu. Ngoài khí, nhiên liệu lỏng cũng được sản xuất từ biomass thông qua một quy
trình gọi là nhiệt phân. Nhiệt phân xảy ra khi biomass được nung nóng trong điều kiện thiếu oxy. Sau đó,
biomass biến thành một chất lỏng gọi là dầu nhiệt phân. Có thể đốt dầu nhiệt phân giống như xăng để sản
xuất điện năng. Một hệ thống điện sinh học sử dụng nhiệt phân hiện đang được thương mại hoá tại Mỹ.
ớc tính tới năm 2020, sản lượng điện sinh học của thế giới là hơn 30.000 megawatt (MW). Mỹ là
nước sản xuất điện biomass lớn nhất thế giới, có hơn 350 NMĐ sinh học, sản xuất trên 7.500MW điện mỗi
năm, đủ để cung cấp cho hàng triệu hộ gia đình, đồng thời tạo ra 66.000 việc làm. Những NM này sử dụng
chất thải từ NM giấy, NM cưa, sản phẩm phụ nông nghiệp, cành lá từ các vườn cây ăn quả. Bộ NL Mỹ dự
báo các công nghệ tiên tiến hiện đang được phát triển hiện nay sẽ giúp ngành điện biomass sản xuất trên
13.000MW vào năm 2010 và tạo thêm 100.000 việc làm. NL biomass chiếm 4% tổng NL được tiêu thụ ở Mỹ
và 45% NL tái sinh.
. Con người có thể sử dụng biomass để sản xuất mọi sản phẩm như họ đã làm từ
nhiên liệu hoá thạch. Những sản phẩm sinh học đó không chỉ được làm từ các nguồn NLTS mà còn cần ít NL
hơn trong quá trình sản xuất.
NM lọc sinh học là một cơ sở kết hợp thiết bị và các tiến trình chuyển
biến biomass để sản xuất nhiên liệu, điện năng và các hoá chất từ biomass. Khái niệm NM lọc sinh học tương
tự như các NM lọc dầu ngày nay mà sản xuất nhiều nhiên liệu cũng như sản phẩm từ dầu. Các NM lọc sinh
học công nghiệp đã được coi là con đường hứa hẹn nhất dẫn tới việc tạo lập một ngành mới, dựa trên sinh
học ở Mỹ.
Bằng cách sản xuất nhiều sản phẩm, một NM lọc sinh học có thể tận dụng được các thành phần khác
nhau của biomass, đồng thời tối đa hoá giá trị thu được từ biomass. Một NM như vậy có thể sản xuất một
hoặc nhiều hoá chất giá trị cao, khối lượng ít và một loại nhiên liệu lỏng cho vận tải với giá trị thấp, khối
lượng lớn. Đồng thời, NM cũng sản xuất điện, nhiệt để sử dụng trong nội bộ và có lẽ là thừa điện để bán ra
ngoài. Sản phẩm giá trị cao tăng cường lợi nhuận, nhiên liệu khối lượng nhiều đáp ứng nhu cầu NL quốc gia
và sản xuất điện tránh phát thải khí nhà kính cũng như giảm chi phí.
VIII) §iªzen
Çc tæ MF§ ®iªzen còng ngµy cµng ®- îc hoµn thiÖn vµ tiÕp tôc ®- îc sö dông trong
HT§ ®Ó phñ ®Ønh, lµm nhiÖm vô nguån dù phßng cho l- íi ®iÖn ®Þa ph- ¬ng vµ ®Ó cÊp ®iÖn
cho çc khu vùc ngoµi hÖ thèng. CS cña tæ m¸y vµ hiÖu suÊt còng ®- îc n©ng lªn nhiÒu. HiÖn
nay çc nhµ SX ®iªzen lín trªn thÕ giíi ®· SX lo¹i ®éng c¬ ®iªzen cã CS ®Õn 15-20 MW
ch¹y dÇu FO víi hiÖu suÊt vµ gi¸ ®iÖn cã thÓ c¹nh tranh víi ®iÖn n¨ng ph¸t ra tõ çc NMN§
ch¹y dÇu vµ ch¹y than kh¸c.
IX) M¸y ph¸t tõ thuû ®éng

Mét lo¹i tr¹m ®iÖn rÊt cã triÓn väng kh¸c lµ lo¹i tr¹m dïng m¸y ph¸t tõ-thuû ®éng. ë
®©y nhiÖt n¨ng ®- îc biÕn trùc tiÕp thµnh ®iÖn n¨ng. NÕu ta cho chÊt khÝ ®· ®- îc ion ho¸ ë
nhiÖt ®é 2500 0C chuyÓn ®éng víi mét tèc ®é lín gÇn víi tèc ®é ©m thanh qua mét kªnh cã tõ
tr- êng m¹nh nhê çc ®iÖn tõ bè trÝ xung quang, th× trong dßng plasma cã kh¶ n¨ng dÉn ®iÖn
®ã xuÊt hiÖn dßng ®iÖn. Dßng ®iÖn sÏ ®- îc dÉn ra tõ thanh gãp bè trÝ ë thµnh kªnh trªn toµn
bé chiÒu dµi cña nã. ChÊt khÝ mang nhiÖt sau ®ã cßn ë nhiÖt ®é rÊt cao sÏ ®- îc dÉn ®Õn mét
nåi h¬i, ®èt nãng h¬i n- íc dïng tiÕp theo nh- mét tr¹m nhiÖt ®iÖn th«ng th- êng. Nhê ®ã
hiÖu suÊt chung cã thÓ ®¹t tíi 5055%.
Tuy nhiªn lo¹i tr¹m nµy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n kü thuËt vÒ mÆt vËt liÖu, biÖn ph¸p
n©ng cao møc ®é ion ho¸ vµ dÉn ®iÖn cña chÊt khÝ, t¹o nªn trõ tr- êng m¹nh... V× vËy hiÖn
nay nã chØ ®ang ë giai ®o¹n nghiªn cøu thùc nghiÖm. Ng- êi ta ®· x©y dùng mét tr¹m thÝ
nghiÖm c«ng suÊt 40 MW cã thÓ lµm viÖc liªn tôc trong mét sè phót.
X) Thuû ®iÖn tÝch n¨ng

Tr¹m thuû n¨ng lÊy ®iÖn n¨ng tõ HT§ ë nh÷ng giê Ýt dïng ®iÖn ®Ó b¬m n- íc lªn cao
(nh- tr¹m b¬m) råi l¹i dïng n- íc ®ã th¸o xuèng ®Ó ph¸t ®iÖn (nh- tr¹m thñy ®iÖn-TT§) tr¶
l¹i hÖ thèng ë nh÷ng giê cao ®iÓm gäi lµ tr¹m thñy ®iÖn tÝch n¨ng (T§TN). §©y lµ gi¶i ph¸p
vÒ nhu cÇu ®iÖn cho t- ¬ng lai vµ cho vÊn ®Ò PT ®Ønh.
10.1) Lý do:
Chóng ta biÕt r»ng, PT ®iÖn trong mét ngµy thay ®æi rÊt nhiÒu. Cã hÖ thèng, trong mét
giê CS t¨ng gi¶m 2040% CS lín nhÊt trong ngµy, thay ®æi 1025MW trong mét phót vµ
trong mét ngµy thay ®æi ®Õn hµng chôc lÇn. §iÒu ®ã g©y nhiÒu khã kh¨n trong viÖc cung cÊp
®iÖn ë nh÷ng tr¹m ®¶m nhiÖm phÇn ®Ønh ®å thÞ PT. Nhu cÇu ®iÖn cµng ph¸t triÓn nhanh, sè
giê vµ sè kÝp lµm viÖc cµng Ýt, vÊn ®Ò ฀PT ®Ønh฀ cµng trë nªn quan träng vµ cÊp b¸ch. §Ó
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy hiÖn nay cã kh¸ nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. Tuy nhiªn ®a sè ý kiÕn ®Òu
cho TT§ lµ mét trong nh÷ng lo¹i tr¹m cã kh¶ n¨ng nhÊt c¶ vÒ mÆt KT vµ KTÕ ®¶m nhiÖm
“PT ®Ønh” ®Æc biÖt lµ tr¹m T§TN.
Nh÷ng n¨m võa qua do thiÕu CS ®Ønh nªn vµo nh÷ng giê cao ®iÓm HT§ toµn quèc
®Òu ph¶i sa th¶i mét l- îng PT kh¸ lín. Trong çc n¨m 19992002 theo thèng kª cña trung
t©m ®iÒu ®é HT§ quèc gia l- îng CS sa th¶i kho¶ng tõ 200MW ®Õn 400MW. Nh- chóng ta
®· biÕt trong biÓu ®å PT ngµy ®ªm ®iÓn h×nh cña n- íc ta th× giê cao ®iÓm th- êng tõ 17h30
20h vµ giê thÊp ®iÓm th- êng r¬i vµo lóc 24h3h s¸ng h«m sau (H×nh 34). Nh×n chung mÊy
n¨m gÇn ®©y nhu cÇu PT t¨ng nhanh h¬n dù kiÕn, nhÊt lµ khu vùc tiªu dïng gia dông, sau
®Õn CN vµ dÞch vô th- ¬ng m¹i. HÖ sè PT (Lt) tÝnh to¸n cña hÖ thèng hiÖn nay chØ ®¹t h¬n
62% mÆc dï ®· ph¶i c¾t ®Ønh hµng tr¨m MW. MÆt kh¸c d¹ng biÓu ®å PT ®iÓn h×nh ngµy ®ªm
hiÖn nay th- êng cã tû lÖ Pmax/Pmin= 2 2,5 lÇn.
Çc nhµ lµm c«ng t¸c chiÕn l- îc ngµnh NL ®ang t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó h¹ thÊp tû lÖ
nµy nh- ®Ò nghÞ çc hé sö dông ®iÖn t¨ng c- êng lµm ca 3 vµ ®- a ra 3 lo¹i gi¸ b¸n ®iÖn theo
giê: giê cao ®iÓm, giê b×nh th- êng vµ giê thÊp ®iÓm (gi¸ b¸n ®iÖn giê cao ®iÓm ®¾t h¬n gÊp
3lÇn gi¸ b¸n ®iÖn giê thÊp ®iÓm) ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng dïng ®iÖn buæi ®ªm víi mong
muèn lµm cho PT ngµy ®ªm ®- îc ®Çy h¬n vµ gi¶m bít l- îng CS giê cao ®iÓm. Ngoµi ra cßn
cã çc biÖn ph¸p KT nh- t¨ng c- êng çc N§ cung cÊp cho nhu cÇu ch¹y ®Ønh nh- x©y dùng
çc NMT§ cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m, x©y dùng thªm çc NM tuabin khÝ vµ biÖn ph¸p
tèt nhÊt lµ x©y dùng çc NMT§ tÝch n¨ng (T§TN).
T§TN lµ N§ rÊt - u viÖt mµ rÊt nhiÒu n- íc trªn thÕ giíi sö dông ®Ó cung cÊp NL ®Ønh
cho nhu cÇu PT ngµy ®ªm. §Æc ®iÓm cña lo¹i NM nµy lµ lµm viÖc theo chÕ ®é thuËn nghÞch.
T§TN sö dông NL ®iÖn thõa cña HT§ ë nh÷ng giê thÊp ®iÓm ®Ó ch¹y m¸y b¬m, b¬m n- íc
dù tr÷ cho hå trªn cao (lóc nµy nã gièng nh- mét hé PT tiªu thô ®iÖn vµo giê thÊp ®iÓm).
§Õn giê cao ®iÓm khi HT§ cÇn nguån cung cÊp th× T§TN trë thµnh NM ph¸t ®iÖn cung cÊp
cho nhu cÇu ®Ønh cña hÖ thèng b»ng çch th¸o n- íc cña hå trªn ch¹y qua tuabin ph¸t ®iÖn
(H×nh 34). BiÓu ®å phô t¶i ngµy ®ªm §õ¬ng tÝch ph©n phô t¶i ngµy ®ªm
Trong NMT§ truyÒn thèng,

Phô t¶i ®Ønh (A) Phô t¶i ®Ønh (A)
n- íc tõ hå chøa qua ®- êng èng lµm
quay tuabin, tho¸t ra cöa x¶ vµ ®æ
xuèng h¹ l- u. Trong khi ®ã NMT§TN Nhu cÇu
(MW) Phô t¶i lung (C) Phô t¶i lung (C)
cã hai hå chøa :
• Hå chøa phÝa trªn (th- îng l- u):
Gièng nh- NMT§ truyÒn thèng,
Phô t¶i ®Çy (C) Phô t¶i ®Çy (C)
cã mét ®Ëp t¹o thµnh hå chøa.
N- íc ë trong hå chøa nµy ch¶y
0 6 6 18
qua NM ®Ó ph¸t ®iÖn. 12 18 24 0 12 24
Hå trªn Giê cao ®iÓm Hå trªn Giê thÊp ®iÓm

• Hå chøa d- íi thÊp (h¹ l- u): (ChÕ ®é ph¸t ®iÖn) (ChÕ ®é b¬m)
N- íc ®i ra khái NM ch¶y vµo

trong mét hå chøa thÊp thay v× Tuabin Tuabin
ch¶y xuèng s«ng d- íi h¹ l- u. Hå dø¬i Hå dø¬i
ViÖc sö dông mét tuabin thuËn

nghÞch, NM cã thÓ b¬m n- íc trë l¹i Thuû ®iÖn tÝch n¨ng Hé tiªu thô Thuû ®iÖn tÝch n¨ng Hé tiªu thô
hå chøa th- îng l- u. ViÖc nµy ®- îc

thùc hiÖn trong giê thÊp ®iÓm. VÒ b¶n Nhµ m¸y Nhµ m¸y
Nhµ thuû ®iÖn Tr¹m Nhµ thuû ®iÖn Tr¹m
chÊt hå chøa phÝa h¹ l- u dù tr÷ cho hå vµ nhiÖt ®iÖn biÕn ¸p vµ nhiÖt ®iÖn biÕn ¸p
chøa th- îng l- u. B»ng çch b¬m n- íc D©n dông D©n dông
trë l¹i hå chøa th- îng l- u, NM cã H 34: BiÓu ®å PT vµ ®- êng tÝch ph©n PT ngµy
thªm n- íc ®Ó ph¸t ®iÖn trong thêi gian cao ®iÓm.
10.3) TiÒm n¨ng øng dông:

10.3.1) -u nh- îc ®iÓm
NMT§TN cung cÊp ®iÖn ®Ønh cho hÖ thèng hÕt søc ®¶m b¶o, linh ho¹t hiÖu qu¶, ®ång
thêi nã cßn lµm nhiÖm vô ®iÒu chØnh tÇn sè cho hÖ thèng vµ lµ N§ dù tr÷ CS cho hÖ thèng
mét çch tin cËy. Ngoµi ra nã cßn cã thÓ ®¶m nhiÖm vai trß bï ®ång bé cho hÖ thèng. Mét - u
®iÓm kh¸c cña T§TN lµ nã sö dông NL s¹ch, t¸i t¹o vµ cã kh¶ n¨ng khëi ®éng rÊt nhanh ®Ó
®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu PT trong vßng tõ 35 phót (xem thêi gian khëi ®éng sau 8 giê
ngõng m¸y h×nh 35).
VÒ mÆt KT, T§TN cã thÓ chuyÓn tõ chÕ ®é ®øng yªn sang chÕ ®é ph¸t trong 90140s,
tõ chÕ ®é ph¸t sang chÕ ®é b¬m tõ 80170s, vµ ng- îc l¹i tõ chÕ ®é b¬m sang chÕ ®é tuabin
chØ 70140s. §Ó khëi ®éng mét tr¹m 10MW chØ cÇn 310 phót. H¬n n÷a ®- êng ®Æc tÝnh
c«ng t¸c cña tuabin n= f(N) rÊt tho¶i nªn nã cã thÓ lµm viÖc víi hiÖu suÊt cao trong ph¹m vi
biÕn thiªn kh¸ réng cña PT. Trong lóc ®ã ë tr¹m nhiÖt ®iÖn (TN§) víi khèi tæ m¸y míi
(150200)MW, thêi gian khëi ®éng tõ “chÕ ®é l¹nh” lµ 58h vµ tõ “chÕ ®é nãng” lµ 13h.
MÆt kh¸c ®Ó ®¶m b¶o çc chØ sè KTÕ-KT tæ m¸y TN§ cßn bÞ h¹n chÕ kh¸ nhiÒu ph¹m vi
thay ®æi PT, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tæ m¸y lín cã th«ng sè ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cao. Trong khi ®ã
nÕu sö dông tuabin khÝ ®Ó phñ ®Ønh th× chi phÝ cho vËn hµnh vµ b¶o d- ìng kh¸ lín, h¬n n÷a
ph¶i sö dông nguån nguyªn liÖu khÝ kh¸ ®¾t tiÒn mµ thêi gian ®¸p øng PT ph¶i mÊt kho¶ng
34h. T§TN tuy bÞ hai lÇn tæn thÊt nh- ng ®iÖn n¨ng tr¶ l¹i cho hÖ thèng vÉn ®¹t kho¶ng tõ
7080% (tuú thuéc vµo hiÖu suÊt cña lo¹i tæ m¸y m¸y b¬m vµ tuabin) nh- ng T§TN vÉn cã
lîi v× ®iÖn n¨ng mua gi¸ rÎ ë giê thÊp ®iÓm (Ýt gi¸ trÞ h¬n) so víi ®iÖn n¨ng b¸n vµo giê cao
®iÓm. H¬n n÷a T§TN cßn lµm ®iÒu hoµ chÕ ®é c«ng t¸c cña çc NMN§, nhê ®ã NMN§
gi¶m ®- îc rÊt nhiÒu chi phÝ nhiªn liÖu tiªu hao ®Ó s¶n ra 1kWh cho viÖc ñ lß vµ lµm cho hiÖu
qu¶ cña NMN§ cao h¬n (h×nh 36,37). VÝ dô ë NMN§ Ph¶ L¹i II, ®Ó khëi ®éng 1lß
(300MW) tõ tr¹ng th¸i l¹nh sang ph¸t lµ 340tÊn, tr¹ng th¸i nguéi lµ 170 180tÊn, tr¹ng th¸i
nãng lµ 100tÊn dÇu.
VÒ mÆt KTÕ, ë TN§ th- êng ®Çu t- cho phÇn thiÕt bÞ chiÕm 6070% trong toµn bé. Do
®ã TN§ nªn lµm viÖc ë phÇn gèc ®å thÞ PT hÕt CS ®Ó khëi ®éng vèn trªn thiÕt bÞ. §iÒu ®ã
cßn gi¶m ®- îc chi phÝ vËn chuyÓn, b¶o qu¶n nhiªn liÖu vµ chi phÝ vËn hµnh. Trong lóc ®ã ë
TT§, ®Çu t- chñ yÕu lµ cho phÇn c«ng tr×nh, phÇn thiÕt bÞ kh«ng v- ît qu¸ 1517%. PhÇn
c«ng tr×nh phô thuéc Ýt vµo CS l¾p m¸y cña tr¹m. V× vËy tÝnh KTÕ ë TT§ kh«ng ph¶i lµ vÊn
®Ò tËn dông CS thiÕt bÞ mµ lµ vÊn ®Ò sö dông tèi ®a NL dßng n- íc. Còng v× vËy mµ ë TT§
th- êng t¨ng CS l¾p m¸y ®Õn giíi h¹n lín nhÊt cã thÓ ®- îc theo yªu cÇu an toµn cung cÊp
®iÖn. VÒ mÆt ®Çu t- ®¬n vÞ CS (1kW) ë tr¹m T§TN nãi chung chØ b»ng 3050% cña TT§ vµ
t- ¬ng ®- ¬ng víi TN§.
10.3.2) TiÒm n¨ng, øng dông

Nhu cÇu ®iÖn ph¸t triÓn cµng nhanh, sè giê vµ sè kÝp lµm viÖc cµng Ýt vÊn ®Ò gi¶i
quyÕt PT ®Ønh cµng trë nªn quan träng vµ cÊp b¸ch. V× thÕ viÖc qui ho¹ch ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng
T§TN ë ViÖt Nam tuy cã tiÕn hµnh h¬i chËm song lµ mét h- íng ®i ®óng ®¾n vµ hÕt søc cÇn
thiÕt cho ngµnh ®iÖn n- íc ta.
Xu thÕ x©y dùng tr¹m T§TN hiÖn nay lµ lµm tr¹m cã cét n- íc cao, KT ngÇm, ®ang
nghiªn cøu dïng hå ngÇm d- íi ®Êt (má cò) ®Ó lµm hå d- íi. VÒ thiÕt bÞ cã xu thÕ dïng
tuècbin çnh chÐo, tuècbin quay ng- îc, dïng tæ m¸y cã hai m¸y thay cho tæ m¸y cã 3-4 m¸y
(tuècbin - b¬m - MF - ®éng c¬).
N¨ng lù¬ng ®ù¬c ph¸t
bëi thuû ®iÖn tÝch n¨ng
§õ¬ng cong phô t¶i ®·
®ù¬c c¶i thiÖn
Nhu cÇu
(MW) N¨ng lù¬ng ®ù¬c tËn dông
cho thuû ®iÖn tÝch n¨ng
N©ng cao hÖ sè nhµ m¸y vµ hiÖu suÊt

nhiªn liÖu cña çc nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn
H 30: San ph¼ng biÓu ®å PT nhê cã T§TN

Thêi gian khëi déng sau 8h ngõng m¸y
H 38: Lµm viÖc cña tr¹m T§TN trong ®å thÞ PT ngµy
300
Nguyªn tö 1. Tr¹m T§TN vµ TT§ cã ®iÒu tiÕt.
240 2. Tr¹m T§TN vµ TT§.
60 NÐt liÒn: tr- íc khi ®iÒu hoµ PT cña hÖ thèng
nguån
TBK hçn hîp

180 1  0,790 ; 1  0,510
5 NÐt ®øt: sau khi ®iÒu hoµ PT nhê hiÖu qu¶ tÝch n¨ng
T§TN
0 60 120 180 240 300  2  0,835;  2  0,710
H 29: Thêi gian khëi ®éng (phót) (hÖ sè PT cña TN§ sau khi ®iÒu hoµ PT
  0,98;   0,89)
N- íc ta cã ®Þa h×nh dµi vµ hÑp, cã nhiÒu nói cao vµ s«ng suèi cã ®é dèc lín, l- u l- îng
dåi dµo nªn tiÒm n¨ng vÒ T§ rÊt lín. Çc l- u vùc s«ng lín nh- hÖ thèng s«ng §µ, s«ng L«,
s«ng G©m, s«ng Sª san, s«ng §ång nai, s«ng Ba... hiÖn ®ang ®- îc khai th¸c m¹nh. Riªng vÒ
T§TN ë çc l- u vùc s«ng nµy còng høa hÑn mét tiÒm n¨ng ®Çy triÓn väng. N¨m 1999 C«ng
ty T- vÊn X©y dùng ®iÖn 1 ®- îc EVN giao tr¸ch nhiÖm ®¸nh gi¸ QH T§TN toµn quèc ®ît 1.
Nghiªn cøu vµ kh¶o s¸t nguån T§TN lµ viÖc hoµn toµn míi mÎ ®èi víi nh÷ng ng- êi lµm
c«ng t¸c T§, QH ë ViÖt nam. MÆc dÇu thêi gian vµ kinh phÝ h¹n chÕ song b- íc ®Çu çc kü
s- cña c«ng ty t- vÊn x©y dùng ®iÖn 1 còng ®· s¬ bé t×m ra ®- îc 13 vÞ trÝ cã kh¶ n¨ng x©y
dùng ®- îc T§TN. C¨n cø vµo dù b¸o PT vµ kÕ ho¹ch PTN§ ®Õn n¨m 2020 cña tæng s¬ ®å
giai ®o¹n n¨m vµ dïng ch- ¬ng tr×nh SySyPhe cña h·ng Coyen et Billier cña Ph¸p m« pháng
tèi - u ho¸ HT§ toµn quèc ®Ò xuÊt r»ng vµo çc n¨m sau 2010 ®Õn 2020 th× T§TN nªn ®- a
vµo kho¶ng 6001000MW ®Ó cung cÊp cho nhu cÇu PT ®Ønh lµ hoµn toµn hîp lý. T§TN gãp
phÇn lµm hÖ thèng vËn hµnh linh ho¹t æn ®Þnh vµ tiÕt kiÖm ®- îc nhiªn liÖu b»ng çch so s¸nh
chi phÝ gi÷a hai ph- ¬ng ¸n cã vµ kh«ng cã T§TN tham gia hÖ thèng víi ®iÒu kiÖn chi phÝ
toµn hÖ thèng lµ nhá nhÊt.
Th¸ng 12 n¨m 2002, Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam ®· ký v¨n b¶n tho¶ thuËn víi c¬
quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (JICA) vÒ viÖc lËp “QH tæng thÓ T§TN ë ViÖt Nam vµ tèi u
ho¸ phñ ®Ønh hÖ thèng”. Çc t vÊn cña JICA sÏ gióp phÝa ViÖt nam lËp l¹i QH T§TN toµn
quèc vµ lùa chän tèi - u ®Ó cung cÊp cho nhu cÇu PT ®Ønh. EVN giao cho Ban qu¶n lý dù ¸n
T§ S¬n La chñ tr× vµ cö c«ng ty T- vÊn X©y Dùng §iÖn 1 cïng víi viÖn N¨ng L- îng lµm ®èi
t¸c. Dù ¸n “kh¶o s¸t QH tæng thÓ T§TN vµ tèi u ho¸ phñ ®Ønh hÖ thèng” ®ang ®îc çc
chuyªn gia NhËt b¶n vµ ViÖt nam triÓn khai tÝch cùc. C¨n cø vµo kinh nghiÖm x©y dùng
T§TN cña çc chuyªn gia NhËt b¶n vµ thÕ giíi, t- vÊn cña JICA vµ t- vÊn ViÖt nam ®· th¶o
luËt vµ thèng nhÊt ®- a ra mét sè tiªu chÝ ®Ó lµm c¬ së kh¶o s¸t t×m kiÕm çc vÞ trÝ T§TN
tiÒm n¨ng trªn toµn bé l·nh thæ ViÖt Nam. Néi dung çc tiªu chÝ ®- a ra ë b¶ng 32.
B¶ng 32: Tiªu chÝ t×m kiÕm vÞ trÝ T§TN
Çc chØ tiªu H¹ng môc Tiªu chuÈn
KÕ ho¹ch - Thêi gian ch¹y ®Ønh. -7h
ph¸t ®iÖn - CS l¾p m¸y - Trªn 400MW
Giíi h¹n - Cét n- íc thiÕt kÕ - Nhá h¬n 720m
cña NM - Cét n- íc c«ng t¸c cña hå trªn - Nhá h¬n 30m (40m tr/hîp lo¹i hå bÓ mÆt ®Çy).
SX thiÕt bÞ - Gi¸ trÞ K - Nhá h¬n 1,25
KT - DiÖn tÝch l- u vùc - Nhá h¬n 30km2 (tæng c¶ hå trªn vµ hå d- íi )
- ChiÒu dµi ®Ëp theo ®Ønh - Nhá h¬n 500m
- ChiÒu cao ®Ëp - Nhá h¬n 180m (lo¹i ®¸ ®æ)
Bè trÝ
- ChiÒu dµi tuyÕn NL - Nhá h¬n 10km
- L/ H - Nhá h¬n 15
- Sù ®Ì nÆng cña hang NM - Nhá h¬n 500m
- §øt g·y ho¹t ®éng - Tr¸nh vïng cña nh÷ng ®øt g·y ho¹t ®éng vµ
§iÒu kiÖn vïng niªn ®¹i ®Ö tø
®Þa chÊt - Nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n vÒ ®¸ -Tr¸nh vïng cña niªn ®¹i ®Ö tø vµ ®Þa tÇng yÕu,
cho hang NM ngÇm kh«ng v÷ng ch¾c.
- Vïng b¶o tån (nh- c«ng viªn - N»m ngoµi ranh giíi cña nh÷ng vïng b¶o tån
M«i
tù nhiªn) (c«ng viªn tù nhiªn vµ khu b¶o tån).
tr- êng Tù nhiªn
- §Æc biÖt nguy hiÓm - Tr¸nh ngËp çc vïng m«i tr- êng sèng cña çc
- Vïng má ®ang khai th¸c - Tr¸nh vïng cã l/quan ®Õn khu vùc má
X· héi - Di s¶n v¨n ho¸ lÞch sö - Tr¸nh bÞ ngËp
- Sè hé bÞ ngËp - CÇn thiÕt ph¶i c©n nh¾c
Trªn c¬ së b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/50.000 çc chuyªn gia t- vÊn cña JICA vµ ViÖt nam ®·
ph¸t hiÖn ®- îc kho¶ng 40 vÞ trÝ cña T§TN cã tiÒm n¨ng trªn toµn l·nh thæ n- íc ta. So s¸nh
víi çc tiªu chÝ ®· ®- îc thiÕt lËp th× cã mét vÞ trÝ n»m trong khu vùc c«ng viªn quèc gia vµ
11 vÞ trÝ kh«ng ®¶m b¶o çc tiªu chÝ vÒ KT. Cßn l¹i 26 vÞ trÝ ®¶m b¶o ®- îc çc tiªu chÝ nªu
trªn ®- îc ®- a vµo lµm danh s¸ch s¬ chän. Sau khi c©n nh¾c xem xÐt thªm çc ®iÒu kiÖn vÒ
chi phÝ x©y dùng, kho¶ng çch tíi çc trung t©m PT, gÇn çc TBA 500kV, çc ®iÒu kiÖn vÒ
®- êng giao th«ng, kho¶ng çch tíi çc vïng b¶o tån hiÖn t¹i lÉn kÕ ho¹ch ë t- ¬ng lai, xem
xÐt çc ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa chÊt, thuû v¨n, ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr- êng tù nhiªn vµ x· héi chän ®- îc
10 vÞ trÝ tuyÕn cã triÓn väng ®- îc c¶ hai ®éi t- vÊn JICA vµ ViÖt Nam truyÒn thèng chän ®Ó
kh¶o s¸t thùc ®Þa. Trong sè 10 vÞ trÝ T§TN ®- îc xem xÐt ®ît ®Çu nµy cã 8 vÞ trÝ n»m ë phÝa
B¾c trong vïng l- u vùc s«ng §µ vµ gÇn trung t©m PT Hµ Néi, 2 vÞ trÝ tiÒm n¨ng ë khu vùc
phÝa Nam gÇn trung t©m PT TP HCM.
B 33: KÕt qu¶ tÝnh to¸n so s¸nh vµ kh¶o s¸t thùc ®Þa
§iÓm ®¸nh gi¸ Kn XÕp lo¹i
TT Tªn tuyÕn L/H K B/C VÞ trÝ
vÒ m«i tr- êng (USD/kW) - u tiªn
H : Phï Yªn
1 JN 5 1,2 4,4 1,18 680 1,20 AA
T : S¬n la
H : Méc Ch©u
2 P5 1,0 3,9 1,22 750 1,10 AA
T : S¬n la
H : Phï Yªn
3 JN 3 1,2 5,9 1,19 760 1,09 AA
T : S¬n La
H : Méc Ch©u
4 P 11 1,0 4,6 1,23 770 1,08 A
T : S¬n la
H : Ph- íc ®¹i
5 JS 6 2,0 5,9 1,23 730 1,03 A
T : Ninh ThuËn
H : Phï Yªn
6 JN 6 1,4 10,6 1,20 760 1,09 A
T : S¬n La
H : §µ B¾c
7 JN 18 1,9 9,8 1,19 790 1,05 B
T : Hoµ b×nh
H : Hµm thuËn B¾c
8 JS 11 1,4 7,5 1,17 820 1,02 B
T : B×nh TuËn
H : B¾c Yªn
9 JN 9 1,7 6,3 1,16 820 1,02 B
T : S¬n La
H : Méc Ch©u
10 JN 1 2,0 2,0 1,18 910 0,93 C
T : S¬n la
Ghi chó: - Tªn tuyÕn : ฀P฀ VÞ trÝ tuyÕn do PECC 1 ®Ò xuÊt, ฀ J ฀ vÞ trÝ tuyÕn
do t vÊn JICA ®Ò xuÊt, ฀ N ฀ ë phÝa b¾c vµ ฀ S ฀ phÝa nam.
- L/H : Tû lÖ chiÒu dµi ®- êng hÇm/ ChiÒu cao cét n- íc.
- K : Tû lÖ cét n- íc b¬m/ Cét n- íc tuabin
- Kn : SuÊt ®Çu t- ®¬n vÞ - H : HuyÖn - T: TØnh
Çc vÞ trÝ T§TN cã chØ sè - u tiªn AA vµ A sÏ ®- îc tiÕn hµnh kh¶o s¸t b- íc II kü cµng h¬n
nh»m lùa chän ra ®- îc mét vµi c«ng tr×nh - u tiªn x©y dùng ®ît ®Çu. §©y míi chØ lµ kÕt qu¶
kh¶o s¸t s¬ bé vµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n so víi b- íc ®Çu trong c«ng t¸c lËp QH T§TN ë n- íc ta.
lÜnh vùc nµy cßn rÊt míi mÎ, khã kh¨n, cÇn ph¶i cã thêi gian nghiªn cøu s©u s¾c vµ cã sù
®ãng gãp cña çc chuyªn gia giÇu kinh nghiÖm cña çc n- íc tiªn tiÕn còng nh- cña çc
chuyªn gia trong n- íc.
ViÖc tÝnh to¸n NL cña dßng n- íc ®Ó khai th¸c tèi - u hiÖu qu¶ çc nguån n- íc vµ
phôc vô cho viÖc x©y dùng çc NM xem ë ch- ¬ng 4 phÇn tÝnh to¸n thuû n¨ng.
XI) NL Thuû triÒu

Tr¹m thuû n¨ng biÕn NL thuû triÒu thµnh ®iÖn n¨ng gäi lµ tr¹m thuû triÒu.
11.1) Nguyªn lý lµm viÖc
11.1.1) Tr¹m ®iÖn thuû triÒu (T§TT)
§Ó sö dông NL triÒu ng- êi ta dïng ®Ëp ng¨n gi÷a vÞnh vµ biÓn ®Ó t¹o thµnh hå chøa
vµ ®é chªnh møc n- íc (cét n- íc h×nh 38). Khi triÒu lªn cao ta th¸o n- íc vµo ®Çy hå vµ ®ãng
cöa cèng l¹i. Khi triÒu h¹ thÊp ta ®- îc ®é chªnh møc n- íc gi÷a hå vµ biÓn, ta th¸o n- íc qua
tr¹m ®Ó ph¸t ®iÖn. Khi n- íc trong hå xuèng gÇn ®Õn møc n- íc thÊp nhÊt ngoµi biÓn, ta
nhanh chãng më cöa van cho n- íc trong hå ch¶y ra biÓn vµ sau ®ã ®ãng van l¹i. Khi triÒu
lªn ta ®- îc ®é chªnh møc n- íc gi÷a biÓn vµ hå ®Ó ph¸t ®iÖn. Khi møc n- íc trong hå lªn gÇn
b»ng møc n- íc cao cña triÒu ta nhanh chãng më cöa van cho n- íc vµo ®Çy hå, kÕt thóc mét
chu kú lµm viÖc.
§ã lµ nguyªn t¾c lµm viÖc cña s¬ ®å T§TT mét hå. Theo s¬ ®å nµy tr¹m lµm viÖc bÞ
gi¸n ®o¹n tõ hai ®Õn bèn lÇn trong ngµy (tuú chÕ ®é nhËt triÒu hay b¸n nhËt triÒu). §Ó tr¹m
lµm viÖc liªn tôc, ng- êi ta dïng s¬ ®å tr¹m hai, ba hå. ë s¬ ®å hai hå ta gi÷ cho mét hå liªn
hÖ víi biÓn ë nh÷ng giê triÒu xuèng vµ mét hå liªn hÖ víi biÓn ë nh÷ng giê triÒu lªn, lµm cho
hai hå lu«n lu«n cã ®é chªnh møc n- íc nhÊt ®Þnh vµ ®Æt tr¹m gi÷a hai hå ®ã (h×nh 38b).
H¬n n÷a T§TT cßn cã kh¶ n¨ng ®¶m nhiÖm PT ®Ønh, s¶n ra ®iÖn n¨ng ®¶m b¶o kh«ng
phô thuéc vµo çc pha cña mÆt tr¨ng b»ng çch lµm viÖc ®ång thêi víi çc tr¹m ®iÖn kh¸c vµ
sö dông nh- mét tr¹m T§TN (hiÖu qu¶ b¬m). Khi triÒu lªn cao ta b¬m n- íc biÓn tÝch thªm
vµo hå (hay khi triÒu xuèng thÊp b¬m n- íc hå ra biÓn). §Õn giê cao ®iÓm (kh«ng phô thuéc
pha thuû triÒu) ta dïng NL tÝch ®ã ph¸t ®iÖn ®Ó cung cÊp thªm cho hÖ thèng (h×nh 39). Khi
b¬m n- íc ta b¬m víi cét n- íc nhá, khi ph¸t ®iÖn l¹i lµm viÖc víi cét n- íc lín. Do ®ã hiÖu
suÊt tÝch n¨ng ë ®©y ®Æc biÖt lín h¬n 100%.
§Ó lùa chän th«ng sè cho tr¹m ®iÖn thuû triÒu cã mét hå chøa lµm viÖc hai chiÒu cã
thÓ dïng ph- ¬ng ph¸p chÝnh x¸c cña R.Gibrat (Ph¸p) trong giai ®o¹n thiÕt kÕ KT. ë giai
®o¹n thiÕt kÕ s¬ bé vµ ë nh÷ng tr¹m nhá, sè liÖu ban ®Çu bÞ h¹n chÕ cã thÓ dïng ph- ¬ng ph¸p
®å gi¶i vµ çc c«ng thøc gÇn ®óng cña A.Bªr¬xchªin.
11.1.2) Tr¹m ®iÖn dßng n- íc biÓn

MCT - (Marine_Current_Turbines), tua bin dßng n- íc biÓn lµ mét CNg míi SX ra
NL s¹ch. MCT lµm viÖc gièng nh- MF§ giã, nh- ng lµm viÖc ë d- íi n- íc, lîi dông dßng
H 40: Mét tr¹m MCT cã 2 modul ph¸t

®iÖn
H 38: S¬ ®å tr¹m tr¹m ®iÖn thuû triÒu. a) Mét hå lµm viÖc hai chiÒu. b) Hai hå.
1. Møc n- íc hå trªn 2. Møc n- íc biÓn 3. Møc n- íc hå d- íi I. NM cña tr¹m. II, III, IV. Çc cöa cèng
H 39: HiÖu qu¶ b¬m tÝch n¨ng cña T§TT H 41: KÝch thíc gi÷a hai tr¹m ph¸t
®iÖn giã vµ MCT cã cïng CS
ch¶y cao cña thuû triÒu cña biÓn. Dßng ch¶y nµy cã thuËn lîi c¨n b¶n lµ nguån NL cã thÓ dù
®o¸n tr- íc v× nã lÖ thuéc vµo thuû triÒu, chø kh«ng nh- nguån NL giã, sãng biÓn hay mÆt
trêi bÞ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, thêi tiÕt. Thªm n÷a, NL thuû triÒu nµy l¹i cã t¸c
®éng m«i tr- êng tèt. Nh÷ng n¬i cã dßng thuû triÒu thÝch hîp rÊt dÔ ®- îc ®¸nh gi¸ bëi çc
nhµ ®i biÓn, ®ã lµ nh÷ng n¬i mµ dßng n- íc biÓn bÞ gß Ðp gi÷a çc vïng cao vµ çc ®¶o. ë
nh÷ng n¬i mµ tèc ®é dßng n- íc ®¹t ®- îc tõ 4-5knot/h [(45)h¶i lý/h 2-5m/s); 1h¶i lý
1,85km], víi ®é s©u kho¶ng 20-35m lµ ®ñ vËn hµnh KTÕ.
CNg nµy hiÖn nay ®· ®- îc CTy MCT triÓn khai cho 2 tæ m¸y tua bin 500kW ®- îc l¾p
trªn mét tay ®ßn. Tay ®ßn nµy ®- îc l¾p ®Æt trªn mét cét trô, cã thÓ ®- îc n©ng lªn khái mÆt
n- íc theo mét hÖ thèng thang m¸y c¬ khÝ. Tõ hÖ thèng 2 tua bin nµy, NL ®- îc ®- a vµo bê
b»ng çp ®Æt n»m trªn ®¸y biÓn. Çc tua bin lo¹i nµy cã thÓ ®- îc l¾p ®Æt thµnh hµng d·y trªn
biÓn, ë nh÷ng n¬i cã dßng ch¶y m¹nh, gièng nh- çc d·y cét ®iÖn giã ë çc "tr¹i giã " (Wind
farm), chØ cã mét ®iÒu kh¸c lµ cã thÓ ®Æt gÇn nhau h¬n do hiÖu xuÊt NL cña dßng n- íc biÓn
lín h¬n vµ kÝch th- íc çc tua bin dßng n- íc biÓn nhá h¬n víi cïng mét CS. §iÒu nµy còng
dÉn ®Õn lµ chi phÝ l¾p ®Æt rÎ h¬n do çc ®- êng çp ng¾n h¬n. KÕt qu¶ lµ víi CNg MCT míi
nµy cã ®- îc hai ®iÒu lîi c¬ b¶n lµ ®- êng çp dÉn ng¾n h¬n vµ chi phÝ l¾p ®Æt rÎ h¬n (h×nh40).
Theo tËp san MPS (MPS-Modern_Power_System) sè th¸ng 7-2003 tæ m¸y MCT
300kW ®Çu tiªn ®· ®- îc l¾p ®Æt vµ vËn hµnh t¹i bê biÓn DEVON n- íc Anh. Tæ m¸y nµy do
C«ng ty MCT Anh l¾p ®Æt, dù ¸n trÞ gi¸ 3,5 triÖu b¶ng Anh. Tæ MF ®- îc ®Æt trªn mét trô
th¼ng ®øng cã ®- êng kÝnh 8 ®Õn 10feet (3,643,33m). MF§ lµ mét ®éng c¬ c¶m øng ELIN.
Bé nèi trôc lµ s¶n phÈm cña Jahnel Kestermann kiÓu kÝn cã khÝ tr¬ Nit¬ ®Ó chèng n- íc biÓn
th©m nhËp. MF nèi víi PT b»ng çp ngÇm d- íi biÓn.
11.2) Khã kh¨n vµ gi¶i ph¸p
VÒ NL tiÒm tµng cña biÓn, nh©n lo¹i ®· biÕt tõ rÊt l©u. VËy mét c©u hái ®Æt ra lµ " T¹i
sao ®· ®- îc biÕt nh- vËy mµ ®Õn nay míi khai th¸c CNg míi nµy?". Ngay khi b¾t ®Çu ®¸nh
gi¸ çc yªu cÇu KT vÒ l¾p ®Æt lo¹i tua bin dßng n- íc biÓn theo thuû triÒu nµy, ®· xuÊt hiÖn
nhiÒu c©u hái lµm n¶n chÝ, vÝ dô nh- ph¶i gi¶i quyÕt thÕ nµo cho rotor khi mµ víi CS kho¶ng
1MW, lùc ®Èy vµo tua bin lµ kho¶ng 100tÊn? Råi khi cÇn thao t¸c, söa ch÷a ph¶i tiÕn hµnh ra
sao víi thiÕt bÞ n»m ng©m d- íi n- íc víi dßng ch¶y m¹nh? VÊn ®Ò chñ yÕu ®- îc gi¶i quyÕt,
®ã lµ nhê KT míi hiÖn ®¹i, chóng ta ®· cã thÓ "trång" çc cét thÐp lín, cao vµo trong çc hè
®¸ ®- îc khoan d- íi mÆt ®¸y biÓn, vµ lóc ®ã cã mét l¾p mét mÆt sµn cã thÓ ®- îc n©ng lªn däc
theo çc cét ®ã, nh« lªn khái mÆt n- íc ®Ó thùc hiÖn çc c«ng viÖc cÇn thiÕt. ChÝnh víi ý
t- ëng vÒ thiÕt kÕ nµy, chóng ta ®· triÓn khai thùc hiÖn l¾p ®Æt tæ m¸y trªn mét cét trô vµ tÊt
c¶ cã thÓ nh« lªn trªn mÆt n- íc ®Ó b¶o qu¶n vµ söa ch÷a. MÆt kh¸c chóng ta còng ®· t×m ra
mét cÊu tróc tæng hîp t- ¬ng ®èi KTÕ ®Ó cã thÓ chÞu ®- îc mét tua bin lín hoÆc nhiÒu tua bin
víi nhiÒu cÊp vµ toµn bé hÖ thèng thiÕt bÞ cã thÓ ®- îc l¾p ®Æt, vËn hµnh vµ thay thÕ mµ kh«ng
cÇn ®Õn nh÷ng thao t¸c ngÇm d- íi n- íc. Kh«ng cã çc gi¶i ph¸p nµy th× kh«ng thÓ nghÜ tíi
viÖc khai th¸c NL dßng n- íc thuû triÒu trë thµnh hiÖn thùc ®- îc.
VÒ CNg, ch¾c ch¾n r»ng cho ®Õn nay vÉn kh«ng thÓ tiÕn hµnh çc c«ng viÖc phøc t¹p,
khã kh¨n ngÇm d- íi mÆt n- íc ®- îc. Do ®ã CTy MCT (Marine Current Turbines) ®· triÓn
khai thiÕt kÕ mét tua bin ®Æt dùa trªn mét cét trô ch«n s©u trong nÒn ®¸ d- íi biÓn víi KT
hiÖn ®¹i cã thÓ khoan çc lç cã ®- êng kÝnh tíi 4m trªn nÒn ®¸ cøng (nh- granit). ChÝnh víi
KT nµy ®· ®- îc sö dông ®Ó dùng çc cét ®iÖn giã ë ngoµi xa bê biÓn (Blyth ë Anh). Ro to
cña tuabin nµy sÏ quay víi tèc ®é thÊp, kho¶ng 10-20 vßng/phót.
VÒ träng l- îng th× kh«ng cã vÊn ®Ò g× víi çc c«ng tr×nh ng©m trong n- íc, t- ¬ng tù
nh- cÊu tróc cña mét con tÇu biÓn th× ®¬n gi¶n h¬n mét çi m¸y bay, vµ do ®ã gi¸ thµnh cña
mét con tÇu biÓn th× thÊp h¬n nhiÒu. ThÐp ®- îc sö dông tÊt nhiªn rÎ h¬n nhiÒu so víi çc kim
lo¹i nhÑ ®Ó chÕ t¹o çnh qu¹t.
Bê biÓn DEVON ®- îc chän ®Ó l¾p ®Æt m¸y lµ v× ë ®ã t- ¬ng ®èi s©u, dßng ch¶y khoÎ
vµ t- ¬ng ®èi gÇn víi ®Êt liÒn. Tèc ®é dßng ch¶y ë DEVON trung b×nh lµ kho¶ng 5knots/h,
tèi thiÓu lµ 4knot/h (2m/s). Kinh nghiÖm cho thÊy r»ng ®Ó b¶o ®¶m hiÖu qu¶ KTÕ tèc ®é
dßng ch¶y Ýt nhÊt lµ 2m/s (4knot) dï r»ng víi tèc ®é 1m/s ®· cã thÓ ph¸t ®iÖn ®- îc.
11.3) TiÒm n¨ng, triÓn väng, - u nh- îc ®iÓm
Nh- trªn ®· tr×nh bµy, kinh nghiÖm cho thÊy r»ng ®Ó b¶o ®¶m hiÖu qu¶ KTÕ tèc ®é
dßng chÈy Ýt nhÊt lµ 2m/s (4knot) dï r»ng víi tèc ®é 1m/s ®· cã thÓ ph¸t ®iÖn ®- îc. Cã kh¸
nhiÒu bê biÓn ®¹t ®- îc çc yªu cÇu nµy vµ ®ñ chç cho cã thÓ khai th¸c l¾p ®Æt tíi hµng ngh×n
tua bin. Cã thÓ kÓ nh- ë Pentland Firth (gi÷a Scotland vµ Orkney), ë Alderney Race (gi÷a
Channels Islands vµ Ph¸p), hay ë Big Russel, ë nh÷ng n¬i nµy cã çc dßng thuû triÒu rÊt lín,
cã thÓ s¶n sinh ra cì GigaWatt. Nh÷ng n¬i kh¸c còng cã kh¶ n¨ng ®¸ng kÓ, nh- Severn
Estuary (B¾c n- íc Anh), çc dßng n»m gi÷a Rathlin Island vµ Northern Ireland, çc dßng
gi÷a Italy vµ Sicily. Ngoµi ra cßn cã thÓ kÓ ®Õn çc vïng nh- §«ng Nam ¸, Canada, bê biÓn
phÝa nam cña Nam Phi... Cã mÊy ®Æc ®iÓm næi tréi cña CNg míi nµy lµ:
• §Æc ®iÓm cña CNg míi nµy lµ kh«ng g©y « nhiÔm, NL ph¸t ra ®- îc dù b¸o tr- íc vµ
cã tiÒm n¨ng tíi hµng ngh×n MW NL s¹ch lÊy ra tõ biÓn mµ víi chi phÝ l¹i thÊp.
• VÒ C§NL th× gÊp 4lÇn NLgiã vµ 20lÇn NLmÆt trêi ë Sahara, v× MCT chØ cÇn 1/4 vïng
qu¹t so víi çnh qu¹t giã ®Ó cã cïng mét s¶n l- îng, mµ kÝch th- íc cã nghÜa lµ gi¸ thµnh.
• Møc ®é ®èi phã víi çc tr- êng hîp vËn hµnh "xÊu nhÊt" còng thÊp h¬n rÊt nhiÒu so
víi çc thiÕt bÞ dïng giã vµ sãng biÓn v× ®èi víi MCT c¶ víi ®iÒu kiÖn thêi tiªt xÊu nhÊt
còng kh«ng kh¸c g× mÊy víi b×nh th- êng .
C«ng ty TNHH MCT cña Anh, ®· khëi t¹o ch- ¬ng tr×nh triÓn khai tuabin thuû triÒu
sau 4 n¨m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn (R&D) vµ b- íc vµo giai ®o¹n chÕ t¹o th- ¬ng m¹i. Theo
kÕ ho¹ch, ch- ¬ng tr×nh R&D sÏ kÕt thóc vµo n¨m 2005 vµ b¾t ®Çu l¾p ®Æt th- ¬ng m¹i. Môc
®Ých ®Ò ra lµ thùc hiÖn 600MW thiÕt bÞ vµo n¨m 2010. §èi thñ c¹nh tranh m¹nh nhÊt hiÖn
nay lµ NL giã ®· ®- îc ph¸t triÓn hµng chôc n¨m tr- íc ®©y vµ cho ®Õn nay ®· ®¹t tíi hµng
chôc tû USD vÒ thiÕt bÞ l¾p ®Æt. Tuy nhiªn vÒ t- ¬ng lai, NL tiÒm tµng trong dßng n- íc biÓn
ch¾c ch¾n sÏ v- ît xa phong ®iÖn. Lý do chÝnh lµ do çc ®ßi hái vÒ nhu cÇu NL ®iÖn ®ßi hái
cã thªm nhiÒu nguån ph¸t ®iÖn, mµ NL ®iÖn çc lo¹i hiÖn nay ®ang sö dông l¹i dùa trªn c¬
së x©y dùng trªn ®Êt liÒn, nªn sÏ cã m©u thuÉn víi viÖc sö dông bÒ mÆt ®Êt. Thªm n÷a C§NL
cña dßng n- íc biÓn cao h¬n C§NL cña giã, do vËy mµ ®- êng kÝnh ro to cña tua bin n- íc
biÓn nhá h¬n nhiÒu so víi NL giã, víi 1MW, ®- êng kÝnh çnh qu¹t giã ph¶i lµ 55m , th× víi
dßng n- íc biÓn , ®- êng kÝnh r« to chØ cßn lµ 18m (H×nh 41).
V× r»ng ®©y lµ mét CNg hoµn toµn míi, nªn trong giai ®o¹n ®Çu tiªn nµy, çc chi phÝ
l¾p ®Æt ch- a thÓ lµ ®èi thñ c¹nh tranh so víi çc d¹ng NL kh¸c, nh- ng tin ch¾c r»ng víi sù
c¶i tiÕn CNg vµ víi ph¹m vi SX t¨ng lªn, ch¾c ch¾n r»ng, gi¸ thµnh chi phÝ l¾p ®Æt sÏ gi¶m
nhiÒu trong t- ¬ng l¹i gÇn. Mét hÖ thèng ph¸t ®iÖn b»ng NL thuû triÒu MCT hiÖn nay cã thÓ
cã chi phÝ l¾p ®Æt thÊp h¬n ®èi víi mét CS t- ¬ng ®- ¬ng b»ng søc giã t¹i 10 n¨m tr- íc ®©y.
Nh- ng tin ch¾c r»ng tèc ®é gi¶m møc chi phÝ vÒ l¾p ®Æt cña tua bin MCT sÏ nhanh h¬n gÊp
hai lÇn tèc ®é gi¶m cña chi phÝ l¾p ®Æt NL giã. Víi çc lý lÏ nh- trªn, NL míi MCT trong 10
n¨m tíi sÏ lµ mét nguån NL cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi mäi d¹ng NL kh¸c ®ang cã hiÖn nay.
Çc tæ m¸y MCT cã thÓ ®- îc l¾p ®Æt theo hµng dÉy nh- çc tæ MF§ b»ng giã. ë thêi ®iÓm
nµy ch- a thÓ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c gi¸ thµnh ph¸t ®iÖn cña lo¹i nµy, tuy nhiªn cã thÓ - íc tÝnh
®- îc kho¶ng 7cent/KWh.
XII) Mua b¸n ®iÖn çc n- íc l¸ng giÒng

§©y lµ mét gi¶i ph¸p rÊt hiÖu qu¶ cho viÖc QHN§ vµ QHL§ v× mçi n- íc ®Òu cã lîi
thÕ vÒ mÆt ®Þa lý, tiÒm n¨ng nguån riªng. Do chªnh lÖch mói giê nªn cao ®iÓm çc n- íc cã
sù kh¸c biÖt, nªn ®iÒu nÇy rÊt cã lîi cho viÖc thùc hiÖn mua b¸n trao ®æi ®iÖn n¨ng gi÷a çc
n- íc l¸ng giÒng vµ trong khu vùc, ®ång thêi h×nh thµnh thÞ tr- êng ®iÖn nh- çc n- íc B¾c ¢u.
Mua b¸n ®iÖn qua çc n- íc l¸ng giÒng cßn cã mét lîi thÕ lµ tËn dông ®- îc nguån vèn d-
thõa vµ thÕ m¹nh kinh tÕ cña çc n- íc l¸ng giÒng. Ngoµi çc - u nh- îc ®iÓm cña nguån ph©n
t¸n, mua b¸n ®iÖn tõ n- íc ngoµi cßn cã - u ®iÓm lµ tËn dông ®- îc thÕ m¹nh vÒ c«ngnghÖ, tri
thøc, vèn ®Çu t- , nÕn KTÕ cña n- íc ®ã vµ nguån tµi nguyªn, lîi thÕ ®ia h×nh cña n- íc ®ã.
Ngoµi ra cßn tr¸nh ®- îc ph¸t th¶i trong n- íc trong viÖc s¶n xuÊt ®iÖn.
ChÝnh v× nh÷ng lý do nµy mµ ChÝnh Phñ ViÖt Nam ®· cã ký kÕt çc van kiÖn liªn quan
®Õn viÖc mua b¸n ®iÖn n¨ng gi÷a ViÖt Nam , Trung Quèc, Lµo vµ C¨m Pu Chia. Tuy nhiªn
bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng ®iÓm bÊt lîi lµ sÏ kh«ng cã lîi vÒ mÆt an ninh, chÝnh trÞ khi cã
xung ®ét x¶y ra.
XIII) Thuû ®iÖn nhá vµ cùc nhá

13.1) Nguyªn nh©n, vai trß, xu h- íng
HiÖn nay, trong c«ng cuéc CN hãa- hiÖn ®¹i hãa ®Êt n- íc nãi chung vµ trong ch- ¬ng
tr×nh xãa ®ãi gi¶m nghÌo n«ng th«n, miÒn nói ViÖt Nam nãi riªng th× ph¸t triÓn T§N cã vai
trß hÕt søc quan träng vµ lµ mét gi¶i ph¸p cã hiÖu qu¶ cao. Trong nh÷ng n¨m võa qua thÕ
giíi vµ çc tæ chøc NL quèc tÕ ®ang quan t©m tíi viÖc khai th¸c vµ ph¸t triÓn çc d¹ng n¨ng
l- îng míi vµ n¨ng l- îng t¸i t¹o mµ trong ®ã T§N lµ môc tiªu quan t©m hµng ®Çu. T§N ®·
®- îc ph¸t triÓn m¹nh ë ViÖt Nam tõ nh÷ng n¨m 1980 trë l¹i ®©y. NhiÒu c¬ quan, ®¬n vÞ, NM
®· tiÕn hµnh nghiªn cøu, chÕ t¹o thiÕt bÞ cho T§N. NhiÒu tæ m¸y T§ cã CS tíi hµng ngµn
Kw ®· ®- îc chÕ t¹o vµ ®- a vµo phôc vô SX vµ ®êi sèng nh©n d©n. Nguyªn nh©n cña t×nh
h×nh ®ã lµ do nh÷ng khuynh h- íng sau ®©y:
Nhu cÇu n- íc cho çc ngµnh cña nÒn KTÕ quèc d©n t¨ng lªn rÊt nhanh. ë mét sè
n- íc ph¸t triÓn nhu cÇu n- íc cho CN, d©n sinh v- ît qu¸ nhu cÇu n- íc t- íi n«ng nghiÖp. Mét
NMN§ CS 1.000MW cÇn l- u l- îng n- íc ®Ó lµm l¹nh ®Õn 80m 3/s, b»ng l- îng n- íc mïa c¹n
cña con s«ng t- ¬ng ®èi lín, trong ®ã l- îng n- íc bÞ tæn thÊt kh«ng trë l¹i s«ng kho¶ng 1m 3/s.
ë mét sè vïng cã nguy c¬ thiÕu n- íc trÇm träng ph¶i dïng c¶ biÖn ph¸p ®- a n- íc v- ît l- u
vùc vµ sö dông n- íc ngÇm. ë mét sè n- íc kh¸c t×nh h×nh lò lôt l¹i rÊt trÇm träng. T×nh h×nh
®ã buéc ph¶i cÊp b¸ch x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh thuû lîi trªn çc dßng s«ng võa vµ lín, t¹o
çc hå chøa lín, ®¶m b¶o sö dông tæng hîp nguån n- íc vµ chèng lò lôt.
ViÖc x©y dùng T§, mét mÆt tiÕt kiÖm ®- îc çc lo¹i nhiªn liÖu (than, dÇu) cho nÒn
KTÕ quèc d©n, mÆt kh¸c ®¶m b¶o ®- îc n¨ng suÊt lao ®éng cao vµ chi phÝ vËn hµnh thÊp,
cung cÊp ®- îc ®iÖn n¨ng rÎ tiÒn cho Tæ quèc. Bªn c¹nh ®ã nhiÖm vô thuû lîi, chñ yÕu lµ
chèng lò vµ cÊp n- íc ë n- íc ta còng ®Æt ra hÕt søc cÊp b¸ch. T×nh h×nh ®ã ®Æt cho chóng ta
nhiÖm vô ph¶i khai th¸c triÖt ®Ó çc dßng s«ng võa vµ lín ®Ó tæng hîp lîi dông çc nguån
thuû lîi vµ chèng lò ®ång thêi phôc vô nhu cÇu n- íc cho çc ngµnh cña nÒn KTQD.
Nhu cÇu ®iÖn n¨ng t¨ng lªn rÊt nhanh. T×nh h×nh ®ã mét mÆt lµm cho phÇn PT ®Ønh
t¨ng vät lªn, mÆt kh¸c lµm cho tèc ®é biÕn ®æi cña PT thay ®æi rÊt nhanh vµ liªn tôc. Cã
HT§, PT thay ®æi hµng triÖu kW trong mét vµi phót, hµng chôc lÇn trong mét ngµy. §iÒu ®ã
yªu cÇu NM§ cã ®Çy ®ñ tÝnh chÊt c¬ ®éng vµ hiÖu suÊt cao khi lµm viÖc víi PT thay ®æi. Xu
thÕ cña çc NMN§ hiÖn nay lµ sö dông nh÷ng tæ m¸y CS lín (500, 800MW), s¬ ®å khèi cã
th«ng sè cao (nhiÖt ®é ®Õn 565OC, 580 OC vµ ¸p suÊt 240atm), ®Ó ®¶m b¶o tÝnh KTÕ, nã ph¶i
lµm viÖc víi PT ®iÒu hoµ. Trong lóc ®ã TT§ (NMT§) cã ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu trªn nªn nã
cã thÓ ®¶m nhiÖm tèt chøc n¨ng “PT ®Ønh” khi mµ “PT ®Ønh” lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt thêi
sù cÊp b¸ch trong KT cung cÊp ®iÖn hiÖn nay.
TT§ l¹i ®- îc trang bÞ tuècbin n- íc rÊt c¬ ®éng nªn nã n©ng cao ®- îc tÝnh ®¶m b¶o vµ
c¬ ®éng trong viÖc cung cÊp ®iÖn. Cïng víi nh÷ng thay ®æi kh¸c trong c¬ cÊu çc hé dïng
®iÖn lµm cho ®å thÞ PT ®iÖn biÕn ®æi nhiÒu vµ rÊt nhanh trong mét ngµy c¶ vÒ trÞ sè tuyÖt ®èi
vµ t- ¬ng ®èi. HT§ cÇn cã nh÷ng tr¹m ph¸t ®iÖn c¬ ®éng vµ cã tÝnh KTÕ cao, ®¶m nhiÖm
phÇn ®Ønh ë ®å thÞ PT. TT§ lµ mét tr¹m cã triÓn väng nhÊt trong viÖc ®¶m nhiÖm “chøc n¨ng
PT ®Ønh” ®ã.
Nh÷ng tiÕn bé trong KT thiÕt kÕ vµ x©y dùng T§, ®¶m b¶o n©ng cao rÊt nhiÒu n¨ng
suÊt lao ®éng nhê ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
T§ gi÷ mét vai trß hÕt søc quan träng v× nã cã nhiÒu - u ®iÓm: HiÖu suÊt cao, gi¸ ®Çu
t- thÊp, b¶o vÖ tÝnh bÒn v÷ng cho
m«i tr-êng vµ rÊt phï hîp víi çc
B¶ng 34: §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng T§N
vïng s©u vïng xa n¬i mµ l- íi ®iÖn
Tæng §· khai Ch- a khai
quèc gia ch- a v- ¬n tíi ®- îc.
TT TØnh sè Plm th¸c th¸c
13.2) TiÒm n¨ng tr¹m TBA Plm TBA Plm
Chóng ta ph©n biÖt hai kh¸i niÖm 1 Hµ Giang 27 35770 12 7460 15 28310
sau: 2 Cao B»ng 22 61910 8 6850 14 55060
• TiÒm n¨ng lý thuyÕt: Lµ NL 3 L¹ng S¬n 27 58850 4 4900 23 53950
tiÒm tµng cña dßng n- íc trong 4 Lai Ch©u 36 69440 4 8520 32 60920
s«ng tÝnh tõ th- îng nguån ®Õn 5 Lao Cai 33 28135 5 1975 28 26160
cöa s«ng. 6 Yªn B¸i 12 15790 2 540 10 15250
7 B¾c C¹n 10 13330 5 1470 5 11860
• TiÒm n¨ng KTÕ-KT (tiÒm
8 S¬n La 47 78520 2 7900 45 70620
n¨ng kh¶ thi): Lµ NL cã thÓ
9 Hoµ B×nh 3 395 3 395 0 0
khai th¸c ®- îc vÒ KT vµ cã hiÖu
10 Qu¶ng Ninh 17 19740 4 1450 13 18290
Ých vÒ KTÕ.
11 Thanh Ho¸ 19 77780 2 2760 17 75020
13.2.1) Thuû ®iÖn nhá 12 NghÖ An 8 3300 3 600 5 2700
Theo çc tµi liÖu ®iÒu tra, 13 Qu¶ng TrÞ 1 100 1 100 0 0
®¸nh gi¸ th× tr÷ n¨ng cña T§N n- íc 14 ThõaThiªHuÕ3 600 3 600 0 0
ta vµo kho¶ng 2.106kW l¾p m¸y, víi 15 Qu¶ng Nam 12 12620 12 12620 0 0
®iÖn l- îng kho¶ng 10tû KWh/n¨m. 16 Qu¶ng Ng·i 12 10480 3 1000 9 9480
Trong ®ã cã nhiÒu TT§ võa vµ nhá. 17 B×nh §Þnh 12 40950 2 700 10 40250
ViÖt Nam ë vµo khu vùc 18 Gia Lai 90 81188 14 10026 76 71162
nhiÖt ®íi giã mïa, m- a nhiÒu, nãng 19 Kom Tum 51 71986 4 2000 47 69986
vµ Èm. §é Èm b×nh qu©n kho¶ng 20 §¾c L¾c 16 20060 13 16160 3 4200
21 L©m §ång 16 20000 5 5800 11 14200
80%. L- îng m- a b×nh qu©n
22 Ninh ThuËn 3 8200 3 8200 0 0
15002000mm/n¨m, cã vïng nh-
23 B×nh ThuËn 3 8500 0 0 3 8500
Hµ Giang, däc Hoµng Liªn S¬n, T©y
Tæng 480 737644 114 102026366 635918
C«n LÜnh, T©y Nguyªn... l- îng m- a
®Õn 4000-5000mm/n¨m, n¬i Ýt nhÊt 1000mm/n¨m nªn nguån n- íc rÊt phong phó. L- îng bèc
h¬i hµng n¨m Ýt nªn l- îng n- íc t- ¬ng ®èi lín. S«ng suèi l¹i cã ®é dèc t- ¬ng ®èi lín, vïng
Lµo Cai, Hµ Giang, Yªn B¸i, T©y Nguyªn (s«ng §ång Nai, XªSan, Xªrªpok) cã thÓ x©y
dùng nhiÒu TT§ kiÓu ®- êng dÉn rÎ tiÒn, cét n- íc cao 2001000 m. Ngay trªn çc s«ng lín ë
n- íc ta, ®é dèc trung b×nh còng ®Õn 0,30,5 m/km. L- îng n- íc nhiÒu, s«ng suèi dèc nªn
nguån thuû n¨ng kh¸ phong phó, - íc tÝnh cã thÓ khai th¸c hµng chôc triÖu Kw. L- îng m- a ë
n- íc ta trung b×nh hµng n¨m thay ®æi kh«ng lín nh- ng thay ®æi gi÷a mïa m- a vµ mïa kh«
t- ¬ng ®èi lín. L- îng n- íc chñ yÕu tËp trung vµo mïa m- a trong kho¶ng tõ 3-5th¸ng víi
tæng l- îng chiÕm tõ 70-80% l- îng m- a cña c¶ n¨m. Nguån T§N chñ yÕu cã ë MiÒn B¾c,
khu vùc miÒn Trung gÇn biªn giíi víi Lµo vµ Campuchia. Kho¶ng 70%75% l- îng n- íc
m- a hµng n¨m sinh ra trong vßng 34 th¸ng. VÒ mÆt KTÕ qua QH mét sè tr¹m võa vµ lín, ta
thÊy ®Çu t- cho ®¬n vÞ CS kh«ng lín h¬n nhiÒu so víi TN§.
N- íc ta cã h×nh th¸i ch¹y dµi tõ B¾c xuèng Nam vµ chÞu ¶nh h- ëng cña khÝ hËu giã
mïa, chÞu ¶nh h- ëng cña çc d·y nói cao nh- Hoµng Liªn S¬n, d·y Tr- êng S¬n nªn thêi tiÕt
nãi chung vµ nãi riªng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau theo miÒn vµ l·nh thæ. VÒ kh¸i qu¸t cã
thÓ thÊy r»ng sù ph©n chia mïa m- a vµ kh« khu vùc phÝa B¾c, phÝa Nam vµ Cao nguyªn miÒn
Trung gÇn gièng nhau: m- a tõ th¸ng 5 vµ kÕt thóc vµo th¸ng 10. Riªng khu vùc ®«ng Tr- êng
S¬n, khu vùc ven biÓn Nam Trung bé m- a b¾t ®Çu chËm h¬n 2-3 th¸ng vµ vïng B¾c Trung
bé m- a b¾t ®Çu chËm h¬n mét vµi th¸ng. §©y chÝnh lµ nguån n- íc rÊt lín cho T§ vµ lµ tiÒm
n¨ng T§N nãi riªng (víi P lm tõ 10010.000KW/tr¹m).
Theo ®¸nh gi¸ cña ViÖn N¨ng l- îng, tæng tiÒm n¨ng KTÕ-KT cña T§N ViÖt Nam cã
CS l¾p ®Æt kho¶ng 16002000MW, cã trªn 3000 ®Þa ®iÓm cã thÓ x©y dùng T§N lo¹i CS
510.000KW (tÝnh víi çc tr¹m cã CS l¾p ®Æt P< 10MW/tr¹m). Trong ®ã ph©n theo quy m«
CS l¾p ®Æt gÇn 500 tr¹m lo¹i 10010.000KW víi tæng CS l¾p ®Æt gÇn 738MW, ®- îc phÊn bè
ë 23 tØnh trªn toµn quèc (b¶ng 34), vµ 2.500 tr¹m lo¹i 5100KW, chiÕm 710% tæng tr÷
n¨ng lý thuyÕt nguån T§. Chi tiÕt tiÒm n¨ng T§N tõng tØnh xem b¶ng 35 vµ phô lôc5. ViÖt
nam, n»m r¶i kh¾p ®Êt n- íc, víi tæng CS chõng 16002000MW, chiÕm kho¶ng 10% tæng tr÷
l- îng KTÕ thuû n¨ng cña c¶ n- íc. Cho tíi nay ®· triÓn khai 400 tr¹m CS l¾p ®Æt 2530MW,
cung cÊp hµng n¨m 100 triÖu KWh cho çc vïng n«ng th«n.
HiÖn t¹i cã 60MW tæng CS cña 48 TT§ nhá cã CS tõ 100-7500KWw ®- îc nèi lªn
l- íi. ChØ cã 6 trong 48 tr¹m nµy (13%) ®- îc b¸o ço lµ ngõng vËn hµnh do thiÕt bÞ h- háng.
MÆc dï hÇu hÕt çc hÖ thèng nµy cßn ho¹t ®éng, cã mét kh¶ n¨ng lín ®Ó n©ng cao CS vµ s¶n
l- îng khi thùc hiÖn c¶i t¹o çc N§ nµy. Cã trªn 300 hÖ thèng thñy ®iÖn nhá cÊp x· ®· ®- îc
l¾p ®Æt. Tæng CS ®Æt cña çc hÖ thèng nµy vµo kho¶ng 70MW, mçi hÖ thèng cã CS tõ
5kW200kW. PhÇn lín çc hÖ thèng nµy ®- îc l¾p ®Æt t¹i çc tØnh ë miÒn B¾c vµ miÒn
Trung. ChÊt l- îng cña çc hÖ thèng cÊp x· nãi chung ®Òu thÊp vµ kho¶ng 200 hÖ thèng trong
sè nµy ngõng ho¹t ®éng. Mét sè hÖ thèng thñy ®iÖn nhá ®Êu nèi vµo l- íi th- ¬ng m¹i cã tû lÖ
háng hãc nhá h¬n nhiÒu so víi çc hÖ thèng vËn hµnh cÊp x·. VÝ dô ë §ång Nai, trong sè 19
TT§ ®éc lËp, 10 tr¹m cÊp x· bÞ háng trong khi 9 tr¹m vËn hµnh th- ¬ng m¹i vÉn ho¹t ®éng.
Theo - íc tÝnh ë trªn cã 300MW-600MW thñy ®iÖn nhá cã thÓ sö dông cÊp x·. Mét hÖ thèng
T§ cùc nhá lµ mét hÖ thèng ph¸t ®iÖn nhá cì gia ®×nh gåm mét Tuabin xung lùc nhá, mét
NM§ (100W-1000W), d©y dÉn vµ çc c«ng t¾c. HÖ thèng nµy l¾p ®Æt trªn suèi hoÆc s«ng
gÇn nhµ. -íc tÝnh cã 100.000150.000 hÖ thèng thñy ®iÖn cùc nhá ®· ®- îc b¸n trªn thÞ
tr- êng trªn c¬ së th- ¬ng m¹i. TiÒm n¨ng sö dông çc hÖ thèng nµy cßn rÊt lín.
13.2.2) Thuû ®iÖn c- c nhá
Ngoµi ra theo ®¸nh gi¸ cña ViÖn n¨ng l- îng vµ COWI n- íc ta cã kho¶ng 1.000.000
nguån T§ cùc nhá CS 1005000W vµ ®- îc triÓn khai tù ph¸t quy m« gia ®×nh, tíi nay - íc
l- îng 120 ngh×n çi (phæ biÕn lo¹i CS 12KW) víi CS tæng kho¶ng 25MW, cÊp ®iÖn n¨ng
hµng n¨m chõng 90 triÖu KWh.
Trong çc tæ m¸y T§ th× tua bin lµ mét bé phËn hÕt søc quan träng, kiÓu lo¹i cña tua
bin phô thuéc vµo çc ®iÒu kiÖn thñy n¨ng nh- cét n- íc, l- u l- îng, CS yªu cÇu còng nh- çc
®iÒu kiÖn qu¶n lý, vËn hµnh vµ çc ®iÒu kiÖn CNg chÕ t¹o. Trong t- ¬ng lai víi nguån thñy
n¨ng dåi dµo vµ nhu cÇu to lín cña sù nghiÖp ®iÖn khÝ hãa ®Êt n- íc, chóng ta sÏ x©y dùng rÊt
nhiÒu tr¹m T§, nghµnh chÕ t¹o tua bin ë n- íc ta nhÊt ®Þnh ph¶i ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®Ó ®¸p
øng cho viÖc trang bÞ thiÕt bÞ ë çc tr¹m T§ nhá.
Nh÷ng bé phËn cÊu thµnh cña mét T§N bao gåm:
• C«ng tr×nh trÞ thñy gåm cã: hå chøa n- íc, l- íi ch¾n r¸c, luång ®i cho ç, buång nhËn
n- íc, èng dÉn n- íc ®Õn tuèc bin, kªnh tho¸t n- íc h¹ l- u, nhµ gian m¸y
• ThiÕt bÞ ®iÖn c¬ gåm: tuèc bin, thiÕt bÞ ®iÒu chØnh vµ kiÓm tra tèc ®é ®Ó ®¶m b¶o tÇn
sè vµ ®iÖn ¸p, MF§
13.3) -u nh- îc ®iÓm
Ngoµi çc - u, nh- îc ®iÓm ®· nªu, ta cã thÓ tËn dông nh÷ng dßng ch¶y nhá cña th¸c
n- íc, s«ng ®Ó thiÕt lËp çc TT§ nhá.
HiÖu suÊt çc lo¹i tr¹m T§ nµy chØ ®¹t kho¶ng tõ 55%75% (trong khi ®ã çc NMT§ lín
hiÖu suÊt trªn 90% vµ cã thÓ ®¹t tíi 98%).
Nguån thuû n¨ng nhá cã rÊt nhiÒu - u ®iÓm so víi çc s¬ ®å thuû n¨ng lín:
• §©y lµ nguån NLTT, kh«ng mÊt ®i, kh«ng « nhiÔm vµ cã t¹i chç.
• Lµ mét CNghÖ ®- îc c«ng nhËn lµ tèt nhÊt, ®· ®- îc kiÓm nghiÖm sö dông tõ nhiÒu
n¨m nay.
• Lµ thµnh phÇn cña s¬ ®å ph¸t triÓn nguån n- íc, cã thÓ kÕt hîp víi çc môc ®Ých sö
dông n- íc kh¸c nh- t- íi tiªu, sinh ho¹t ®Ó lµm tèi ®a çc lîi nhuËn do chia chi phÝ.
C«ng nghÖ T§N còng cßn cã mét sè ®ãng gãp tÝch cùc mµ th«ng th- êng çc TT§ lín kh«ng
cã ®- îc mµ çc nguyªn nh©n lµ:
• Quy m«, kÝch th- íc cña nã.
 Cho phÐp d©n ®Þa ph- ¬ng cã thÓ gãp c«ng søc, vËt liÖu tai chç lµm chi phÝ thÊp
vµ mang l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ kh¸c n÷a.
 Tham gia SX ®iÖn, c¬ n¨ng trùc tiÕp.
 HiÖu suÊt t¨ng lªn khi truyÓn ®æi trùc tiÕp sang c¬ n¨ng.
 Tuorbin dÔ chÕ t¹o, thiÕt kÕ ®¬n gi¶n, yªu cÇu KT kh«ng phøc t¹p.
 Cã thÓ chÕ t¹o nhiÒu s¬ ®å thuû n¨ng nhá ë nhiÒu vÞ trÝ mµ ta khai th¸c ®- îc
trong khi çc vÞ trÝ x©y dùng s¬ ®å thuû n¨ng lín th× rÊt Ýt.
• B¶n chÊt ph©n t¸n cña T§N
 Sù ph©n t¸n ®ã cßn phï hîp víi sù ph©n t¸n cña c- d©n n«ng th«n.
 CÊp NL gÇn n¬i sö dông, gi¶m ®- îc chi phÝ truyÒn t¶i, sö dông NL trùc tiÕp
dïng tõ tuorbin cã thÓ h÷u Ých gÊp ®«i.
 Ph©n t¸n sù t¸c ®éng, biÕn ®æi khi m«i tr- êng thay ®æi.
Tuy nhiªn còng cÇn xem xÐt mét sè çc vÊn ®Ò khi khai th¸c çc TT§ vµ T§N nãi riªng:
• Thay ®æi dßng ch¶y, båi l¾ng phÝa h¹ l- u
• Thay ®æi m«i tr- êng sinh th¸i th- îng vµ h¹ l- u
• Di d©n, gi¶i phãng mÆt b»ng trong khu lßng hå.
X©y dùng TT§, nãi chung yªu cÇu vèn ®Çu t- ban ®Çu t- ¬ng ®èi lín vµ thêi gian x©y dùng
l©u h¬n so víi çc TN§. Xu thÕ chung lµ TT§ cã ®Çu t- ®¬n vÞ cao ë TN§ tõ 1,52,5 lÇn.
13.4) Çc kh¸i niÖm c¬ b¶n
H×nh 42: a) Toµn c¶nh NMT§ (TT§) b) CÊu tróc mÆt c¾t ngang
§Ëp §Z
Hå chøa
TBA
MF
Cöa x¶
Cöa ®iÒukhiÓn
Cöa nhËn nø¬c §- êng èng
Tuabin
TT§: §Ó sö dông vµ biÕn ®æi NL n- íc ph¶i x©y dùng nh÷ng tr¹m thuû n¨ng. Tr¹m
thuû n¨ng lµ mét tËp hîp çc c«ng tr×nh thuû lîi vµ çc thiÕt bÞ c¬ ®iÖn ®Ó biÕn ®æi thuû n¨ng
thµnh c¬ n¨ng hay ®iÖn n¨ng, hoÆc ng- îc l¹i. Tr¹m thuû n¨ng nh»m tËp trung vµ biÕn ®æi
thuû n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng gäi lµ TT§.
TT§ lµ mét xÝ nghiÖp SX ®Æc biÖt, s¶n phÈm cña nã lµ ®iÖn n¨ng. ë ®©y c¬ n¨ng cña
n- íc nhê tuècbin n- íc (®éng c¬ n- íc) biÕn thµnh c¬ n¨ng trªn trôc quay (m«men quay ë
trôc tuècbin) vµ qua MF§ biÕn thµnh ®iÖn n¨ng. ThiÕt bÞ chñ yÕu ë ®©y lµ tuècbin n- íc vµ
MF§ thuû lùc, gäi chung lµ tæ m¸y T§. C«ng tr×nh chñ yÕu ë TT§ lµ c«ng tr×nh d©ng n- íc
®Ó t¹o cét n- íc (®Ëp), c«ng tr×nh trµn vµ x¶ n- íc thõa, c«ng tr×nh lÊy n- íc vµ NM cña TT§.
Tr¹m thuû n¨ng lÊy ®iÖn n¨ng tõ HT§ ë nh÷ng giê Ýt dïng ®iÖn ®Ó b¬m n- íc lªn cao
(nh- tr¹m b¬m) råi l¹i dïng n- íc ®ã th¸o xuèng ®Ó ph¸t ®iÖn (nh- TT§) tr¶ l¹i hÖ thèng ë
nh÷ng giê cao ®iÓm gäi lµ tr¹m thuû ®iÖn tÝch n¨ng (T§TN).
Tr¹m thuû n¨ng biÕn NL thuû triÒu thµnh ®iÖn n¨ng gäi lµ tr¹m thuû triÒu (T§TT).
13.4.1) Thñy ®iÖn nhá vµ çc thiÕt bÞ cña nã
13.4.1.1) Ph©n lo¹i tr¹m T§, tuèc bin T§
Cã nhiÒu tiªu chuÈn ph©n lo¹i cho çc tr¹m T§: Theo CS, cét n- íc, kÝch th- íc tæ
m¸y... nh- ng chñ yÕu lµ theo CS.
• Lín: CS N  10000KW
• Võa: CS N = 1000  10000KW
• Nhá: CS N  1000KW
• §èi víi çc th¸c n- íc cao 2 25m, x©y dùng tr¹m T§ mini tõ 1 x.10KW.
• §èi víi th¸c n- íc cao 5 100m, x©y dùng tr¹m T§ nhá 5 100KW
• §èi víi th¸c n- íc  100m
cã thÓ x©y dùng tr¹m T§
100500KW.
Nh- vËy TT§ nhá lµ nh÷ng TT§
cã CS nhá h¬n 10000KW
(10MW). Nh×n vµo h×nh 43 ta
thÊy víi tr¹m T§N ta cã thÓ dïng
tua bin ch¶y th¼ng (Tubular),
xung kÝch 2 lÇn (Cross-flow), t©m
trôc (Francis), h- íng trôc
(Kaplan)..
13.4.1.2) Çc thiÕt bÞ cña TT§
Tïy theo møc ®é quan
träng cña tr¹m (CS, lµm viÖc ®éc
H×nh 43: BiÓu ®å sö dông tua bin cña Hitachi
lËp hay nèi víi l- íi ®iÖn, tÝnh
chÊt cña PT..) mµ cã nh÷ng yªu cÇu vÒ mÆt thiÕt bÞ nh- ng nãi chung trong mét TT§ nhá
th- êng cã nh÷ng thiÕt bÞ chÝnh sau ®©y:
- ThiÕt bÞ c¬ khÝ thñy c«ng: Bao gåm cöa lÊy n- íc, l- íi ch¾n r¸c, ®- êng èng ¸p lùc, cöa phai
h¹ l- u, cöa x¶...
- ThiÕt bÞ c¬ khÝ nhµ tr¹m: Bao gåm van tr- íc tua bin, khíp l¾p r¸p, tua bin MF§, ®iÒu tèc,
cÇu trôc..
- ThiÕt bÞ ®iÖn: Bao gåm tñ b¶ng ®iÖn, §D, MBA, çc HT§ mét chiÒu, chiÕu s¸ng, tiÕp ®Þa,
b¶o vÖ
- ThiÕt bÞ phô: Bao gåm çc hÖ thèng dÇu, khÝ nÐn, n- íc KT, tiªu n- íc cøu ho¶...
13.4.1.3) Çc tµi liÖu cÇn thiÕt ®Ó chän thiÕt bÞ cho TT§ nhá
- Tµi liÖu ®Þa chÊt thñy v¨n:
• Tµi liÖu khÝ t- îng thñy v¨n: M- a, bèc h¬i, nhiÖt ®é, ®é Èm... b×nh qu©n.
• Tµi liÖu ®Æc tr- ng l- u vùc: DiÖn tÝch l- u vùc, çc th«ng sè vÒ dßng ch¶y b×nh qu©n
nhiÒu n¨m, dßng ch¶y lò...
• T×nh h×nh ®Þa chÊt khu vùc bè trÝ c«ng tr×nh tr¹m.
- Tµi liÖu d©n sinh:
• MËt ®é vµ xu h- íng ph¸t triÓn d©n c- trong khu vùc cung cÊp ®iÖn n¨ng.
• T×nh h×nh SX, nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tiªu thô ®iÖn n¨ng cña d©n c- trong khu vùc cung
cÊp ®iÖn n¨ng.
• T×nh h×nh ph¸t triÓn cña l- íi ®iÖn quèc gia.
• Kh¶ n¨ng ®Òn bï vµ t¸i ®Þnh c- cho çc hé thuéc diÖn di d©n khái khu vùc XD tr¹m.
- T×nh tr¹ng giao th«ng vµ vËt liÖu x©y dùng t¹i ®Þa ph- ¬ng: Çc tµi liÖu nµy dïng ®Ó tÝnh
to¸n thñy n¨ng vµ chän ra çc th«ng sè c¬ b¶n cña mét TT§ nh- cét n- íc, l- u l- îng, chiÒu
cao ®Ëp, CS l¾p ®Æt
13.4.2) Çc kÞch b¶n
C¨n cø vµo tiÒm n¨ng vµ hiÖn tr¹ng çc TT§ hiÖn cã. Cã ba kÞch b¶n ®- îc ®Ò xuÊt ®ã lµ:
i). KÞch b¶n thÊp; ii) kÞch b¶n c¬ së; iii) kÞch b¶n cao.
Nh- ®· ph©n tÝch ë phÇn tæng quan vÒ QH, ba kÞch b¶n nµy còng t- ¬ng øng víi çc
møc kú väng kh¸c nhau vÒ kh¶ n¨ng khai th¸c cña çc nguån NL. D- íi ®©y lµ çc kÞch b¶n
dùa trªn c¬ së cña ®¸nh gi¸ cña viÖn N¨ng l- îng n¨m 2003:
13.4.2.1) KÞch b¶n thÊp: §- îc dùa trªn kÕt qu¶ ®iÒu tra hiÖn tr¹ng 44TT§ hiÖn ®ang vËn
hµnh, víi CS l¾p m¸y P lm= 70MW.
13.4.2.2) KÞch b¶n c¬ së: §- îc dùa trªn çc tiªu chÝ nh- ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ®iÒu kiÖn
ph¸t triÓn d©n sinh KTÕ cña VN giai ®o¹n 2000-2010. Sè liÖu vÒ hai lo¹i T§ ®- îc lÊy theo
n¨m c¬ së lµ 2001. KÞch b¶n c¬ së ®- îc ®Ò xuÊt víi CS l¾p m¸y Plm= 100MW.
13.4.2.3) KÞch b¶n cao: Víi mong muèn ®- îc thùc hiÖn th«ng qua çc gi¶ ®Þnh nh- : Sau
n¨m 2010 sÏ cã nhiÒu çc thµnh phÇn KTÕ kh¸c nhau tham gia ®Çu t- x©y dùng T§. Nªn
kÞch b¶n cao ®- îc ®Ò xuÊt víi c«ng l¾p m¸y Plm = 200MW.
KÞch b¶n c¬ së: Mét kÞch b¶n mong ®îi nhÊt ®- îc dù kiÕn lµ n©ng cao hiÖu suÊt sö dông toµn
bé 48 tr¹m T§N hiÖn cã. Danh môc vµ çc th«ng sè KT cña çc ®Þa ®iÓm ®- îc nªu ë phô
lôc5. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh çc chØ tiªu KT-KT cña çc kÞch b¶n SX ®iÖn tõ T§ theo CS, ®iÖn
n¨ng ®- a vµo kÞch b¶n xem trong b¶ng 35.
B¶ng 35: Çc kÞch b¶n SX ®iÖn tõ nguån T§.
§Çu t- Sè giê ThÊp C¬ së Cao
Tªn ®¬n vÞ vËn hµnh P A P A P A
(US$/KW) /n¨m (MW) (109KWh) (MW) (109KWh) (MW) (109KWh)
Thuû §iÖn 1200 4000 70* 0.28 100** 0.4 200+++ 0.8
Tæng ®Çu t- cho kÞch b¶n (US$) 84.000.000 120.000.000 240.000.000
Ghi chó: * Tæng CS çc TT§ hiÖn cã, ®· ®Çu t- l¾p ®Æt vµ vËn hµnh
** Tæng CS çc TT§ hiÖn cã, céng 50 MW t¨ng thªm
*** Tæng CS çc TT§ hiÖn cã céng 100 MW t¨ng thªm
13.5) HYDROMATRIX - C«ng nghÖ thuû ®iÖn míi
VA Tech Hydro đã phát triển một CNg TĐ có tính mô đun cho phép lợi dụng những kết cấu xây
dựng sẵn có, nhờ vậy chi phí đầu tư thấp. Công trình lắp đặt có quy mô lớn đầu tiên là ở Sudan, với 80 tổ
máy đang được đưa vào vận hành.
Hydronatrix là một dạng thiết kế mới trong TĐ do VA Tech Hydro đề xuất. Công nghệ này kết hợp
nhiều ưu điểm: công nghệ đã qua thử thách, chi phí lắp đặt thấp và tích hợp dễ dàng vào các công trình
đập hiện có. Nhiều dự án không khả thi nếu sử dụng các thiết kế tuabin-MF thông thường thì nay có thể
triển khai hiệu quả bằng phương pháp Hydronatrix. Do không cần đến kết cấu xây dựng mới đáng kể nào,
công nghệ Hydronatrix cho biết khách hàng lắp đặt NMTĐ với chi phí cạnh tranh hơn nhiều, tác động lên
môi trường ở mức thấp nhất, so với các NM truyền thống. Thêm vào đó, nhờ việc dùng công nghệ
Hydronatrix, tiến độ xây dựng và đưa vào vận hành có thể giảm đi nhiều năm. Công nghệ này cho phép khai
thác tiềm năng TĐ chưa được sử dụng từ các tháp cửa lấy nước, cống âu tàu, đập giao thông thuỷ và tưới tiêu,
với việc dùng các kết cấu xây dựng hiện có để phát triển nguồn NLTT có giá trị.
Thiết bị Tổ máy tuabin-MF Hydronatrix bao gồm một vành khung tĩnh với các cánh
hướng nước cố định, một bánh xe công tác kiểu cánh quạt cánh cố định bằng hợp kim đồng
thanh-nhôm và một MFĐ kiểu cảm ứng nối trực tiếp với bánh xe công tác của tuabin. Stato
tạo nên một khoang kín nước, chế tạo bằng thép và được lắp vào vành khung tĩnh. Rô to
MFĐ, trục và bộ phận quay bánh xe công tác được đỡ bằng hai ổ trục bố trí bên trong bầu
máy. Bộ phận chèn trục kiểu mặt cơ khí, đặt bên trong khoang MFĐ.
Mô đun Hydronatrix là kết cấu thép cứng vững đỡ các tổ máy tuabin-MF. Chèn cao
su được đặt ở mặt đáy mô đun nhằm giảm thiểu nước rỏ rỉ. Mô đun cũng bao gồm ống hút
chế tạo bằng thép với cửa điều khiển tích hợp. Hình dạng và chiều dài ống hút được thiết kế
tối ưu để đạt được hiệu suất tuabin cao. Tuỳ theo điều kiện tại tuyến công trình có thể kết
hợp lưới chắn rác hay phai vào trong kết cấu thép của mô đun. Thiết kế hệ thống
Hydronatrix cho phép tiếp cận dễ dàng tất cả các bộ phận mà không ảnh hưởng đến công tác
vận hành tổng thể NM. Tuổi thọ kỳ vọng của hệ thống tương tự như đối với các NMTĐ
thông thường. Thiết bị điện là một cơ cấu phân phối kiểu thùng tiêu chuẩn, bao gồm thiết bị
phân phối MFĐ, hệ thống điều khiển và bảo vệ, và thiết bị bù CSPK. Với các cỡ mô đun lớn
hơn, bộ phận phân phối được đặt bên trong mô đun. Hệ thống PLC chuẩn hoá được sử dụng
để vận hành hoàn toàn tự động toàn bộ NM. Hệ thống còn có thêm các MBA nâng áp và
thiết bị phân phối điện cao áp được lắp đặt trên đập hay gần đó. Cần rất ít hệ thống phụ trợ
để vận hành NM kiểu Hydronatrix. Nếu cần trục hiện có không đủ sức cầu mô đun, VA
Tech Hydro có thể cung cấp và lắp đặt cần trục mới cùng đường ray. Tuỳ theo chất lượng
nước, họ cũng có thể cung cấp máy vớt rác như một phần của hệ thống. Để đảm bảo việc cấp
điện độc lập các thiết bị phụ trợ, cũng có thể bố trí MFĐ dự phòng.
Dự án Jebel Aulia: VA Tech Hydro nhận được hợp đồng lớn đầu tiên và NMĐ Hydronatrix năm
2001. Hợp đồng này do TCTĐL quốc gia (NEC) là cơ quan sản xuất và phân phối điện quốc doanh của
Sudan đặt. Tổng giá trị hợp đồng là 30triệu euro. NEC đặt hàng VA Tech Hydro cung cấp 40mô đun
Hydronatrix, mỗi mô đun có hai tổ tuabin-MF, để lắp cho 40trên tổng số 50cửa cống của đập Jebel Aulia ở
Sudan trên sông Nile Trắng cách thủ đô Khartoum khoảng 40km về phía nam. Hợp đồng cũng bao gồm các
hệ thống cơ điện phụ trợ cần thiết và cần trục mới trên đập.
Đập Jebel Aulia được xây dựng năm 1933-1937, chủ yếu để tưới và phòng lũ. 20 tuabin Hydronatrix
đầu tiên đã được bàn giao cho khách hàng vận hành thương mại từ tháng 3 năm 2004 và hiện đang cung cấp
cho lưới của NEC. Công tác lắp đặt những tổ máy tiếp theo đang được tiến hành khẩn trương, cứ sau hai
tháng lại có mười tổ MFĐ sẽ được đưa vào vận hành. Việc vận hành toàn bộ NM được dự kiến vào đầu năm
2005. NMĐ Hydronatrix mới ở Jebel Aulia sẽ bổ sung 30,4MW TĐ sạch về môi trường, một đóng góp đáng
kể cho nguồn điện Sudan. Sudan hiện có CS lắp đặt 580MW, do NEC quản lý, trong đó một nửa là NĐ (chủ
yếu là NĐ dầu), một nửa là TĐ. Sản lượng TĐ rất thất thường, tuỳ thuộc vào lượng mưa trong năm. Cơ sở
phát điện chính là NMTĐ tại đập Roseires trên sông Nile Xanh, cách Khartoum gần 500 km về phía đông
nam. Roseires có CS lắp 280MW, nhưng điện lượng thay đổi mạnh do phụ thuộc vào mức nước trên sông
dâng hạ trong năm. Harald Schmid, điều phối viên Hydronatrix thuộc VA Tech hydro, nói: "Quan hệ kinh
doanh tuyệt vời giữa NEC và VA Tech Hydro bắt đầu từ năm 1968, khi NEC đặt hàng thiết bị nguyên thuỷ
cho NMTĐ Roseires. Các tuabin nguyên thuỷ do VA Tech Hydro cung cấp và lắp đặt và gần đây VA Tech
Hydro đã nhận được hợp đồng phục hồi những tuabin này. Việc hiện đại hoá và cải tạo trở nên cần thiết vì
tuabin bị nước sông Nile Xanh do bào mòn chứa nhiều bùn cát và có tính xâm thực cao". Schmid nói tiếp:
"Qua việc tham gia liên tục vào NMĐ Roseires, đã hình thành mối quan hệ đối tác không chính thức giữa
NEC và VA Tech Hydro, theo đó, VA Tech Hydro cung cấp vật tư, dịch vụ chuyên gia và tư vấn nhằm trợ
giúp NEC một cách hiệu quả trong việc duy trì và cải thiện việc cung cấp điện cho nền KTế đang tăng trưởng
và các khách hàng tư nhân của Sudan".
Lắp đặt thiết bị:NM Hydronatrix ở Jebel Aulia gồm 80 tổ máy tuabin-MF, được lắp theo cặp trong 40
mô đun, Mỗi mô đun được trang bị hai tuabin cánh quạt, trục ngang, 380kW, ngập trong nước. Mỗi tuabin có
một bánh xe công tác ba cánh, đường kính 1120mm, được đúc chính xác bằng hợp kim đồng thanh- nhôm.
Thêm vào đó, hợp đồng của VA Tech Hydro còn bao gồm tất cả các thiết bị cơ điện phụ trợ. NEC sẽ tiến
hành các công tác tại chỗ để hoàn thành hợp đồng. Công nghệ Hydronatrix lợi dụng kết cấu đập có sẵn, nên
phần xây dựng dân dụng cần thiết hiện rất ít. Đây là một trong những ưu điểm nổi bật của công nghệ này.
Các mô đun Hydromatrix được vận chuyển đến đập Jebel Aulia, nơi chúng được lắp đặt vào trong kết cấu xả
nước hiện có. Việc đóng mở tuabin sẽ được thực hiện nhờ các cửa van điều khiển hiện có. Cả hai tuabin trong
một mô đun sẽ được mở hoặc đóng đồng thời. Cửa van chỉ có thể ở vị trí mở hoặc vị trí đóng. Mười MFĐ
không đồng bộ 690V được đấu nối với một trạm đóng cắt MFĐ chung kiểu thùng. Tổng cộng có tám khối
như vậy. Mỗi trạm có thiết bị điều khiển và MBA tăng áp riêng cùng với thiết bị bù CSPK. Toàn bộ tám trạm
được đặt về phía đập, đối diện với phía các tuabin. Các trạm này quản lý tổng CS đầu ra của 80 tổ máy. Từ
tám trạm này, các đường dây riêng 33kV nối với một trạm 33kV ở cạnh sông. Toàn bộ NM được quản lý từ
một trạm điều khiển trung tâm. Với cách sắp đặt như vậy có thể vận hành từng trạm, độc lập với các trạm còn
lại. Một tổ máy diesel dự phòng được lắp đặt nhằm cung cấp điện cho động cơ nâng hạ cửa van và cần trục
mô đun trong trường hợp mất điện lưới.
Ông Schmid nói: " dự án Jebel Aulia, các mô dun được tích hợp vào kết cấu đập hiện có, do vậy
không phải thay đổi kết cấu xây dựng có sẵn. Các mô đun được phân bố đều trên chiều dài đập, do đó phân
tầng dòng chảy, tránh hiện tượng lắng đọng không đồng bộ đều giảm xói lở phía hạ lưu sông Nile Trắng.
Thêm vào đó, nhiễu loạn quá mức vận tốc dòng chảy bề mặt sẽ không xảy ra với hệ thống Hydromatrix của
chúng tôi". Các mô đun được chế tạo như một cửa cống lớn. Có thể nhanh chóng nhấc các mô đun lên khỏi
mặt nước để mở đường cho lũ lớn bất thường thoát xuống hạ lưu, cho phép bảo dưỡng dễ dàng và sửa chữa
mô đun trực tiếp trên trụ pin. Mô đun thiết kế đơn giản, chỉ có hai bộ phận chuyển động (tuabin và cửa van
ống hút), do vậy xác xuất hư hỏng thấp hơn nhiều so với tuabin Kaplan (còn gọi là tuabin giếng). Tuabin
Kaplan có rất nhiều bộ phận chuyển động như cánh hướng dòng, cánh bánh xe công tác, động cơ servo, và
các hệ thống dầu và nước làm mát tinh vi, do vậy công tác bảo dưỡng khá phức tạp. Ông Schmid kết luận:
"Hydromatrix có thiết kế đơn giản nên yêu cầu bảo dưỡng thấp hơn nhiều so với phương án tuabin giếng
thông thường. Theo dự kiến sẽ không phải chi phí cho vận hành và bảo dưỡng phần xây dựng, vì không có
NM và không có yêu cầu hút xả bùn cát. NEC đã thấy rằng
Bảng : Dữ liệu KT của dự án Jebel Aulia
công nghệ Hydromatrix là giải pháp khả thi hơn nhiều về
Giá trị hợp đồng (106 euro) 30
mặt KTế".
NEC Sudan
Các tiêu chuẩn chung để ứng dụng Hydromatrix: Chủ đầu tư (2001)
- Lưu lượng khả dụng từ 100 m3/s trở lên Hạn hoàn thành hợp đồng 2004 - 2005
CS NM (MW) 30,4
- Cột nước khả dụng từ 3 tới 30m Cột nước (m) 5,5
- Độ ngập dưới mực nước hạ lưu tối thiểu 1,5m Tần số quay (vòng/phút) 375
- CS đơn vị từ 200 tới 700 kW Công suất một tổ máy (kW) 380
Đườngkính bánhxe công tác (mm) 1120
- Gần với điểm kết nối lưới điện Số tổ máy 80
- Kết cấu có sẵn và phù hợp với Hydromatrix Sản lượng trung bình năm (GWh) 116,4
XIV) So s¸nh t- ¬ng ®èi çc lo¹i N§.

14.1) CÇn tiÕp tôc ®Ó çc nguån NLTT s½n sµng ®- îc sö dông réng r·i
Trong mét nghiªn cøu gÇn ®©y çc chuyªn gia cho biÕt, vÒ ph- ¬ng diÖn KT trong
t- ¬ng lai gÇn kh«ng cã mét nguån NL nµo cã thÓ thay thÕ ®- îc nhiªn liÖu ho¸ th¹ch vµ do
vËy cÇn cã ch- ¬ng tr×nh ph¸t triÓn NL cã kÕt qu¶ nhanh nhÊt nÕu thÕ giíi muèn tr¸nh hiÓm
häa cña sù nãng lªn toµn cÇu. Nghiªn cøu do 18 nhµ khoa häc vµ kü s- thuéc çc tr- êng ®¹i
häc, phßng thÝ nghiÖm cña t- nh©n vµ ChÝnh phñ thùc hiÖn, ®· ®¸nh gi¸ çc CNg cã thÓ t¹o
ra NL mµ kh«ng cÇn ®èt dÇu, than hoÆc khÝ tù nhiªn vµ kÕt qu¶ cho thÊy trªn c¬ së cña tr×nh
®é ph¸t triÓn hiÖn nay kh«ng mét nguån riªng rÏ hoÆc mét sù kÕt hîp cña çc nguån nµo cã
thÓ thay thÕ ®- îc nhiªn liÖu ho¸ th¹ch. Nghiªn cøu nµy míi ®- îc ®¨ng t¶i trong T¹p chÝ
Science. Theo Martin I. Hoffert, Gi¸o s- vËt lý tr- êng §¹i häc tæng hîp New York, trong vµi
thÕ kû tíi kÓ tõ nay, mäi n- íc sÏ ph¶i tiÕt kiÖm nhiªn liÖu ho¸ th¹ch v× nguån cung cÊp sÏ
c¹n. Nh- ng viÖc ®èt nhiªn liÖu ph¸t th¶i CO2 vµo khÝ quyÓn ngµy cµng nhiÒu dÉn ®Õn sù
nãng lªn toµn cÇu, do vËy çc quèc gia trªn thÕ giíi cÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¸t triÓn çc
nguån NLTT, s¹ch trong thÕ kû nµy hoÆc sÏ ph¶i ®èi mÆt víi thiªn tai do khÝ hËu g©y ra.
Nghiªn cøu nªu râ, ®æi míi khoa häc chØ cã thÓ lµm ®¶o ng- îc xu thÕ nµy nÕu nh©n
lo¹i chÊp nhËn chiÕn l- îc ph¸t triÓn çc nguån nhiªn liÖu thay thÕ cã kh¶ n¨ng SX CS ®iÖn
cao gÊp 3 lÇn CS sö dông hiÖn nay trªn toµn cÇu mét çch tÝch cùc. HiÖn nay, ch- a cã çc
CNg nh- vËy. Theo Hoffert, chÝnh s¸ch cña chÝnh quyÒn Mü khuyÕn khÝch SX dÇu trong
n- íc vµ chi phÝ kh«ng lín cho çc nghiªn cøu CNg NL cã thÓ dÉn ®Õn viÖc thay thÕ mét çch
KTÕ vµ hoµn toµn nhiªn liÖu ho¸ th¹ch. Hoffert cho r»ng, viÖc kÕt hîp çc nguån NLTT, nh-
SX ®iÖn tõ NL giã vµ NL mÆt trêi, hoÆc SX ®iÖn tõ chïm tia cña çc vÖ tinh bay ë quü ®¹o
trong hÖ mÆt trêi vµ çc NM§ tæng hîp h¹t nh©n "vÒ lý thuyÕt, sÏ cã kh¶ n¨ng duy tr× nÒn
v¨n minh cña chóng ta b- íc vµo t- ¬ng lai, nh- ng vÊn ®Ò lµ ë chç chóng ta ch- a nh×n nhËn
th¸ch thøc nµy mét çch nghiªm tóc ®Ó nghiªn cøu chóng. Thùc tÕ lµ, chóng ta ®· kh«ng lµm
g× ®Ó nghiªn cøu kü l- ìng vµ thùc sù vÊn ®Ò nµy".
Joel Darmstadter, Nhµ nghiªn cøu NL t¹i C¬ quan Çc nguån lùc cho T- ¬ng lai cho
r»ng nghiªn cøu cña Hoffert vµ çc céng sù lµ mét sù xem xÐt l¹i cÇn thiÕt vÒ t×nh tr¹ng KT
cña çc hÖ thèng NL thay thÕ trªn thÕ giíi. Nghiªn cøu nµy cã thÓ thóc ®Èy çc cuéc bµn
th¶o vÒ chÝnh s¸ch v× ®· ®- a ra ®- îc çc ®¸nh gi¸ vÒ çc nguån cã tiÒm n¨ng thay thÕ nhiªn
liÖu ho¸ th¹ch. Tuy nhiªn, Darmstadter cho r»ng nghiªn cøu nµy kh«ng ®- a ra ®- îc mét bøc
tranh vÒ çc hÖ thèng thay thÕ cã cÊp ®é - u tiªn cao nhÊt vµ ®· dùa trªn c¬ së th¶o luËn vÒ
çc CNg "xa vêi vµ duy lý" nh- vÖ tinh cung cÊp ®iÖn. HiÖn nay, møc tiªu thô ®iÖn cña thÕ
giíi lµ kho¶ng 12tû kW, víi 85% CS nµy ®- îc SX tõ viÖc ®èt nhiªn liÖu ho¸ th¹ch. Theo
nghiªn cøu, ®Ó duy tr× æn ®Þnh l- îng cacbon ®ioxyt ph¸t th¶i vµo khÝ quyÓn cho ®Õn gi÷a thÕ
kû nµy, nÕu muèn duy tr× tèc ®é ph¸t triÓn KTÕ toµn cÇu nh- hiÖn nay, th× cÇn ph¶i SX
kho¶ng 30tû kW ®iÖn trªn toµn thÕ giíi, còng nh- ph¶i sö dông çc hÖ thèng SX ®iÖn kh«ng
ph¸t th¶i cacbon ®ioxyt.
§Ó thùc hiÖn ®- îc ®iÒu nµy, Hoffert cho r»ng Mü vµ çc n- íc kh¸c cÇn cã mét
ch- ¬ng tr×nh cã kÕt qu¶ nhanh vÒ ph¸t triÓn CNg NL thay thÕ. Nghiªn cøu ®· ®iÒu tra toµn
bé lÜnh vùc NL thay thÕ vµ thÊy r»ng hÇu hÕt çc hÖ thèng ®Òu cã nh÷ng vÊn ®Ò KT nghiªm
träng ch- a ®- îc gi¶i quyÕt. Trong çc hÖ thèng nµy, cã çc vÊn ®Ò sau:
- Ph©n h¹ch h¹t nh©n: Kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p cuèi cïng v× thiÕu nhiªn liÖu urani. Tr÷ l- îng
Urani ®- îc x¸c nhËn chÝnh thøc sÏ chØ tån t¹i ch- a ®Õn 30n¨m nÕu ph- ¬ng ph¸p tæng hîp h¹t
nh©n ®- îc sö dông ®Ó SX 10tû kW ®iÖn, vµo cuèi thÕ kû nµy sÏ cÇn ®Õn kho¶ng 1/3 CS nµy.
- NL MÆt trêi: §Ó ®¸p øng nhu cÇu NL mÆt trêi cña Mü hiÖn nay, sÏ cÇn çc thiÕt bÞ thu gom
NL mÆt trêi tr¶i réng trªn diÖn tÝch 1000 dÆm vu«ng. §Ó SX CS t- ¬ng ®- ¬ng 10tû kW NL bæ
sung, cÇn ph¶i cã hÖ thèng thiÕt bÞ bÒ mÆt tr¶i trªn diÖn tÝch réng gÇn 85000 dÆm vu«ng, mét
diÖn tÝch lín h¬n bang Kansas.
- NL giã: Çc hÖ thèng thiÕt bÞ NL giã ph¶i vËn hµnh ë vïng s©u vïng xa vµ L§ hiÖn nay
kh«ng t¶i næi. Çc L§ míi, cã thÓ lµ çc çp siªu dÉn nguéi, cã thÓ sÏ ph¶i sö dông ®Ó khai
th¸c NL tõ çc hÖ thèng NL mÆt trêi vµ NL giã.
- VÖ tinh NL MÆt trêi: Giµn vÖ tinh NL MÆt trêi quay trªn quü ®¹o cã thÓ SX ra ®iÖn, chuyÓn
®æi thµnh d¹ng vi sãng vµ sau ®ã ph¸t NL nµy xuèng ¨ng ten mÆt ®Êt, tõ ®ã t¸i chuyÓn ®æi l¹i
thµnh ®iÖn. Tuy nhiªn, ®Ó SX 10tû kW ®iÖn cÇn kho¶ng 660giµn vÖ tinh MÆt trêi, mçi giµn
cã kÝch th- íc b»ng kho¶ng bang Manhattan, bay trªn quü ®¹o çch Tr¸i ®Êt kho¶ng 220dÆm.
- NL hydro: Hydro kh«ng tån t¹i ë d¹ng tinh khiÕt hoÆc çc nguån dù tr÷ tù nhiªn vµ ph¶i
t¸ch chiÕt tõ khÝ tù nhiªn hoÆc n- íc. Theo nghiªn cøu, nÕu SX hydro sÏ ph¸t th¶i nhiÒu CO2
h¬n vµ SX ®- îc Ýt NL h¬n lµ b»ng çch ®èt trùc tiÕp khÝ tù nhiªn. Nghiªn cøu cho thÊy ph©n
t¸ch hydro tõ n- íc b»ng çch sö dông NL giã hoÆc NL mÆt trêi hiÖn nay kh«ng ph¶i lµ mét
ph- ¬ng ph¸p "hiÖu qu¶ vÒ KTÕ".
- Tæng hîp h¹t nh©n: Sau nhiÒu thËp kû nghiªn cøu, khoa häc cßn ch- a n¾m ®- îc çch thøc
SX ®iÖn tõ tæng hîp h¹t nh©n. Nghiªn cøu cho r»ng çc nghiªn cøu míi sÏ cã thÓ ®- a ®Õn
nh÷ng ®ét ph¸, tuy nhiªn Nhµ n- íc cÇn cã quyÕt t©m vµ ®Çu t- lín.
Ngoµi çc d¹ng NL nãi trªn cßn rÊt nhiÒu d¹ng NL kh¸c cã thÓ ®- îc sö dông, tuy
nhiªn hÇu hÕt míi ®ang ë giai ®o¹n thö nghiÖm, hoÆc gi¸ thµnh qua cao nªn ch- a ¸p dông
®Ó cã thÓ ¸p dông phæ biÕn ®- îc.
14.2) So s¸nh vÒ hiÖu suÊt vµ diÖn tÝch chiÕm chç.
So s¸nh t- ¬ng ®èi çc lo¹i NM§ vÒ diÖn tÝch chiÕm ®Êt vµ hiÖu suÊt trong quan hÖ víi
CS tæ m¸y. XÐt vÒ diÖn tÝch chiÕm ®Êt th× pin mÆt trêi (nÕu l¾p ®Æt trªn mÆt ®Êt) vµ ®éng c¬
giã chiÕm nhiÒu diÖn tÝch nhÊt, cßn çc lo¹i NM§ tuabin khÝ, tuabin khÝ chu tr×nh hçn hîp
vµ NM§ nguyªn tö chiÕm Ýt diÖn tÝch nhÊt vµ cã CS tæ m¸y lín. VÒ mÆt hiÖu suÊt NL çc
NMT§, PNL vµ NM tuabin khÝ chu tr×nh hçn hîp cã hiÖu suÊt cao nhÊt, kÐm nhÊt vÒ hiÖu
suÊt lµ pin mÆt trêi (-10%).
Ngoµi ra ®Ó cã ph©n tÝch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan h¬n xem thªm vÒ ph©n tÝch - u,
nh- îc ®iÓm, xu thÕ cña çc lo¹i N§ trong phÇn gi¶i ph¸p cung cÊp ®iÖn n«ng th«n ch- ¬ng 4.
Tõ ®ã sÏ cã çch nh×n toµn diÖn h¬n vµ thuËn tiÖn cho viÖc lùa chän N§ thÝch hîp cÊp ®iÖn
n«ng th«n. Tuy nhiªn ta còng cã thÓ ®- a ra mét sè nhËn xÐt s¬ bé vÌ çc lo¹i N§ cã thÓ øng
dông t¹i ViÖt Nam cña çc lo¹i nguån ®· ph©n tÝch ë trªn nh- sau:
- NL thuû triÒu: C¨n cø trªn sè liÖu dßng h¶i l- u thèng kª, t¹i mét sè vïng biÓn cña n- íc ta,
®Æc biÖt khu vùc çc cöa biÓn, çc eo biÓn, ven çc h¶i ®¶o cã mét sè n¬i cã kh¶ n¨ng khai
th¸c sö dông cho viÖc ph¸t ®iÖn dïng c«ng nghÖ MCT, hoÆc T§TN trªn çc eo biÓn. Tuy
nhiªn muèn l¾p ®Æt cÇn ph¶i kh¶o s¸t thùc tÕ nhiÒu h¬n rÊt nhiÒu. §©y lµ CNg hoµn toµn míi
mÎ víi ViÖt Nam mµ kinh nghiÖm cña chóng ta ch- a cã, gi¸ thµnh rÊt cao do míi ë giai ®o¹n
thö nghiÖm, rñi ro cao nªn sÏ lµ rÊt m¹o hiÓm ®íi víi n- íc h¹n hÑp vÒ vèn nªn kh«ng thÝch
hîp víi ViÖt Nam ë giai ®o¹n hiÖn nay.
- NL Hydro: §©y cã thÓ lµ nguån NL cho ng- êi nghÌo trong t- ¬ng lai nh- ng hiÖn t¹i chi phÝ
cßn qu¸ cao so víi møc ®é rñi ro vÒ ®Çu t- , ®ång thêi víi çc lý do nh- víi NL thuû triÒu nªn
hiÖn t¹i ViÖt Nam ch- a thÓ ¸p dông.
- NL ®Þa nhiÖt: Nguån NL nµy sÏ rÊt h÷u Ých v× chóng ta tËn dông ®- îc nhiÖt l- îng cña tr¸i
®Êt, nh- ng çc hèc nham th¹ch ®ã th- êng ®- îc t×m thÊy ë çc quèc gia cã nhiÒu nói löa, cho
®Õn hiÖn nay tiÒm n¨ng cña n- íc ta vÒ lo¹i NL nà y ®- îc ®µnh gi¸ lµ rÊt cã tiÒm n¨ng víi sè
l- äng kh¸ lín çc nguån suèi n- íc nãng víi nhiÖt ®é kh¸ cao.
- NL nguyªn tö: NL cã ®- îc tõ çc ph¶n øng h¹t nh©n lµ rÊt lín, khai th¸c sÏ rÊt hiÖu qu¶ vµ
®em l¹i lîi Ých to lín vÒ mÆt sinh th¸i, còng nh- ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒ v÷ng cña QHNL
trong mét giai ®o¹n kh¸ dµi. MÆc dï vËy, nhiÒu rñi ro ®em ®Õn hËu qu¶ rÊt nghiªm träng mµ
con ng- êi ch- a chi phèi ®- îc nªn ch- a ®- îc phæ biÕn thËt réng r·i. Bªn c¹nh ®ã gi¸ thµnh
cña nã cßn rÊt ®¾t, ®ßi hái CNg vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cao. HiÖn t¹i ViÖt Nam ®ang xem
xÐt, c©n nh¾c viÖc øng dông CNg nµy. Theo ph©n tÝch th× hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ¸p dông lo¹i NL
nµy lµ sö dông c¬ chÕ CDM.
- NL giã: C«ng nghÖ nµy lµ CNg s¹ch vµ cã tÝnh kh¶ dông cao t¹i ViÖt Nam. H¹n chÕ cña
CNg nµy lµ kh«ng ¸p dông cho mäi n¬i trªn ®Êt n- íc ®- îc do yªu cÇu vÒ diÖn tÝch vµ vËn tèc
giã tèi thiÓu (V>Vc). Do ®ã nã chØ thÝch hîp víi çc vïng duyªn h¶i, h¶i ®¶o, cao nguyªn,
n¬i cã tèc ®é giã t- ¬ng ®èi lín, diÖn tÝch lín.
- NL mÆt trêi: Còng nh- NL giã, ®©y còng lµ mét lo¹i nguån NL s¹ch vµ bÞ h¹n chÕ bëi ®iÒu
kiÖn thêi tiÕt vµ diÖn tÝch chiÕm chç. Bªn c¹nh ®ã lµ sù h¹n chÕ vÒ hiÖu ®iÖn thÐ tiÕp xóc, vËt
liÖu b¸n dÉn, hÖ thèng ¾c qui vµ hiÖu suÊt sö dông. Gi¸ thµnh kh¸ cao nh- ng kh¸ thÝch hîp
cho çc tr- êng häc, h¶i ®¶o, bÖnh viÖn... ë çc vïng s©u, vïng xa miÒn Trung, Nam bé.
- Diesel: Lo¹i nguån nµy chñ yÕu phô thuéc vµo gi¸ thµnh dÇu má. §èi víi n- íc ta, sau khi
®· cã çc khu CN läc dÇu th× gi¸ thµnh sÏ ®- îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. Diesel thÝch hîp víi mäi
®Þa h×nh, ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ CS t¶i.
- Tuabin khÝ: Bªn c¹nh ®Æc ®iÓm phô thuéc gi¸ dÇu má, nguån dÇu má nh- Diesel, tuabin khÝ
®ßi hái lµm viÖc ë chÕ ®é t¶i t- ¬ng ®èi æn ®Þnh vµ gi¸ thµnh kh¸ cao. Ngoµi ra tuabin khÝ
kh«ng thÝch hîp víi çc d¶i CS t¶i qu¸ nhá, vµ çc vïng qu¸ xa nguån khÝ v× gi¸ vËn chuyÓn
sÏ ®Èy gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng lªn cao.
- NL sinh khèi vµ phÕ th¶i: ViÖt Nam lµ mét n- íc n«ng nghiÖp nªn çc phÕ th¶i s¶n phÈm
n«ng nghiÖp rÊt dåi dµo. §iÒu ®ã rÊt thÝch hîp cho CNg NL sinh khèi vµ phÕ th¶i. TËn dông
çc nguån nhiªn liÖu nµy kh«ng nh÷ng ®em l¹i lîi Ých to lín cho çc vïng s©u, vïng xa,
n«ng th«n ®ång thêi c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vÒ mÆt m«i tr- êng. Gi¸ çc lo¹i nhiªn liÖu nµy rÊt rÎ.
§Æc biÖt lµ çc lo¹i Plastic, giÊy vôn, cµnh c©y, mïn c- a, trÊu... còng cã thÓ nghiÒn nhá trén
víi than çm, than bïn phun vµo lß çc NMN§ víi nhiÖt trÞ 70% than ®¸. Lîi dông tÝnh n¨ng
nµy cã thÓ chÕ t¹o çc MF§ lo¹i nhá thÝch hîp cho n«ng th«n, vïng s©u vïng xa. Ngoµi ra,
sö dông r¸c th¶i d- íi d¹ng Plastic, vôn giÊy cã thÓ ®em l¹i lîi Ých c¶ vÒ mÆt m«i tr- êng, ®iÒu
nµy ®Æc biÖt ý nghÜa víi mét n- íc ®«ng d©n c- nh- ViÖt Nam.
- NL n- íc: Thuû n¨ng lµ nguån NL s¹ch dåi dµo nhÊt ë ViÖt Nam vµ çc n- íc l©n cËn. NÕu
khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng nµy sÏ lµ mét ®ãng gãp to lín cho viÖc c¶i thiÖn t×nh h×nh thiÕu
nguån hiÖn nay trªn HT§, ®ång thêi ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n, h¹ gi¸
thµnh ®iÖn n¨ng, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®i lªn v÷ng m¹nh.
NL giã, NL mÆt trêi, NL thuû lµ nh÷ng nguån NL s¹ch, NL míi vµ cã kh¶ n¨ng t¸i
t¹o. Khi phèi hîp çc lo¹i nguån nµy l¹i víi nhau hoÆc víi Diesel sÏ rÊt thÝch hîp cho viÖc
®- a ®iÖn vÒ çc vïng s©u, vïng xa, h¶i ®¶o... Ch- a kÓ ®Õn viÖc ¸p dông c¬ chÕ CDM th×
chóng cßn ®em l¹i nhiÒu lîi Ých to lín vÒ mÆt ®Çu t- c«ng nghÖ còng nh- cho nÒn KTQD.
H¬n c¶ ®ã lµ çc lo¹i nguån cho sù ph¸t triÓn c©n b»ng, bÒn v÷ng trong t- ¬ng lai.
H×nh 44: S¬ ®å ®Êu nèi KT ¸p dông cho ®Êu nèi çc tuabin T§N cña Toshiba
----------۞----------
Ch- ¬ng 4 - Nguån ph©n t¸n, ®éc lËp Gi¶i
Ph¸p cÊp ®iÖn Vïng s©u, vïng xa.
Nh- ®· ®Ò cËp, ph©n tÝch ë ch- ¬ng 1, cung cÊp ®iÖn cho n«ng th«n, çc vïng s©u,
vïng xa lµ vÊn ®Ò ngµy cµng trë nªn quan träng vµ cÊp b¸ch. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ nÕu dïng
nguån ®iÖn tËp trung ®Ó cÊp ®iÖn cho çc vïng s©u, vïng xa ®«i khi gi¸ thµnh cao h¬n cÊp
®iÖn b»ng nguån ®iÖn ph©n t¸n, ®éc lËp khi tr¹m trung gian cña l- íi quèc gia qu¸ xa trung
t©m PT. VÊn ®Ò ®Æt ra kho¶ng çch gi÷a l-íi ®iÖn vµ trung t©m PT bao nhiªu lµ tèi -u khi
cÊp b»ng l-íi ®iÖn quèc gia. V× vËy cÇn ph¶i lËp ®-êng ®ång møc ®Ó x¸c ®Þnh giíi h¹n
kho¶ng çch tèi -u gi÷a trung t©m PT vµ l- íi ®iÖn quèc gia. Do trong quy ho¹ch t- ¬ng lai
cña EVN sÏ lo¹i bá l- íi trung ¸p 6, 10, 15kV nªn chØ tÝnh to¸n ®èi víi l- íi 35, 22kV.
Trong ph¹m vi luËn ¸n, ta chØ ph©n tÝch c¬ së khoa häc cña viÖc QHN§ ph©n t¸n,
nguån ®éc lËp, ®i s©u vµo ph©n tÝch çc nguån ®iÖn sö dông thuû n¨ng, ®Æc biÖt lµ T§N, mét
nguån ®iÖn cã tiÒm n¨ng rÊt lín vµ rÊt phï hîp víi çc tØnh miÒn nói, vïng s©u, vïng xa
miÒn B¾c.
I) TÝnh to¸n XD tr¹m T§

Cã rÊt nhiÒu phÇn vµ h¹ng môc cÇn tÝnh to¸n tr- íc khi XD tr¹m T§ nh- xem xÐt ®iÒu
kiÖn tù nhiªn (Nhu cÇu PT, ®Æc ®iÓm khÝ hËu thñy v¨n, t×nh h×nh d©n sinh KTÕ, VLXD t¹i
®Þa ph- ¬ng, hiÖn tr¹ng c«ng tr×nh thñy lîi trong khu vùc...); tÝnh to¸n thuû v¨n (TÝnh dßng
ch¶y n¨m, dßng ch¶y n¨m cña çc n¨m ®iÓn h×nh, ®iÒu tiÕt dßng ch¶y...); tÝnh to¸n thñy
n¨ng (S¬ ®å khai th¸c thñy n¨ng, tÝnh to¸n thñy n¨ng, dù tÝnh nhu cÇu PT, x¸c ®Þnh c«ng
suÊt l¾p m¸y...); tÝnh to¸n c«ng tr×nh (Chän tuyÕn ®Ëp, çc ph- ¬ng ¸n bè trÝ c«ng tr×nh, tÝnh
to¸n c«ng tr×nh cho çc ph- ¬ng ¸n); thiÕt bÞ c«ng nghÖ [ThiÕt bÞ c¬ khÝ thñy lùc (Th«ng sè
thiÕt kÕ, lùa chän lo¹i tua bin vµ sè tæ m¸y, thiÕt bÞ chÝnh, thiÕt bÞ phô...), ThiÕt bÞ c¬ khÝ thñy
c«ng (Cèng x¶ çt t¹i ®Ëp trµn, cöa lÊy n- íc, ®- êng èng ¸p lùc, NMT§...)]; biÖn ph¸p thi
c«ng, lËp b¶ng tæng møc ®Çu t- (Néi dung, c¬ së lËp, kinh phÝ), ph©n tÝch KTÕ tµi chÝnh
(NPV, IRR, B/C), tuy nhiªn trong ph¹m vi luËn v¨n ta chØ xem xÐt phÇn tÝnh to¸n thuû
n¨ng ®Ó lùa chän CS cña NMT§.
1.1) NL n- íc thiªn nhiªn
C¬ n¨ng cña n- íc còng nh- mäi d¹ng c¬ n¨ng kh¸c, ®o b»ng tÝch cña lùc vµ kho¶ng
çch chuyÓn dêi theo ph- ¬ng t¸c dông cña lùc. Trong tr- êng hîp nµy, lùc lµ do träng lùc
n- íc, cßn kho¶ng chuyÓn dêi lµ ®é h¹ thÊp cña nã. NÕu cã mét khèi n- íc nµo ®ã dung tÝch
lµ W(m3 ) h¹ thÊp mét ®o¹n Z(m) th× NL lý thuyÕt cña nã lµ: E  .W.Z(T.m) (4-1)
Trong ®ã: - tû träng cña n- íc (TÊn/m 3). NÕu khèi n- íc ®ã ®i qua hai mÆt c¾t ngang tuú ý
cña dßng ch¶y cã ®é chªnh mÆt n- íc lµ Z(m) víi l- u l- îng trung b×nh lµ Q(m 3 /S) trong thêi
gian T(s) th× (1-1) cã d¹ng: E  .Q.T.Z(T.m) (4-2). Tõ ®ã ta cã CS lý thuyÕt t- ¬ng øng lµ:
E
N  T.Q.Z(T.m / s) (4-3)
T
Trong kü thuËt ®iÖn, NL th- êng biÓu diÔn b»ng kWh, c«ng suÊt b»ng kW. (1kW t- ¬ng ®- ¬ng
102 kGm/s; 1kWh t- ¬ng ®- ¬ng 367,2 T.m). NÕu lÊy = 1T/m 3; tõ (4-1) vµ (4-3) ta cã:
W.Z
E (kWh) (4-4)
367,2
N  9,81Q.Z.(kW.).* (4-5)
NL c¬ häc toµn bé hay lµ nguån thuû n¨ng cña mét l- u vùc s«ng tÝnh trung b×nh trong
nhiÒu n¨m gäi lµ tr÷ n¨ng lý thuyÕt toµn phÇn cña l- u vùc s«ng. Nguån tr÷ n¨ng ®ã b»ng
tæng cña çc tÝch träng l- îng çc phÇn tö n- íc vµ ®é h¹ thÊp, tÝnh tõ vÞ trÝ n- íc r¬i trªn diÖn
tÝch ph©n tè cña mÆt l- u vùc, ®Õn ®iÓm thÊp nhÊt cña dßng ch¶y. Nã bao gåm tr÷ n¨ng cña
s«ng chÝnh, çc phô l- u vµ dßng ch¶y trªn s- ên ®åi gäi chung lµ NL dßng ch¶y trªn mÆt.
Çc TT§ kiÓu ®- êng dÉn n- íc chØ sö dông chñ yÕu lµ NL cña dßng s«ng chÝnh. Cßn
çc TT§ kiÓu ®Ëp d©ng n- íc ®ång thêi víi NL cña s«ng chÝnh, nã cßn sö dông NL cña çc
phô l- u vµ dßng ch¶y trªn s- ên ®åi trong ph¹m vi d©ng n- íc. (H¬n thÕ n÷a ë çc møc ®é nµo
®ã nã cßn sö dông c¶ NL cña n- íc r¬i trong khÝ quyÓn). ViÖc x¸c ®Þnh tr÷ n¨ng lý thuyÕt
toµn phÇn rÊt khã kh¨n, trong thùc tÕ ng- êi ta chØ tÝnh NL cña dßng ch¶y trªn mÆt. PhÇn tr÷
n¨ng vÒ mÆt kü thuËt cã thÓ sö dông ®- îc gäi lµ tr÷ n¨ng kü thuËt. Trong tr÷ n¨ng kü thuËt
còng chØ cã mét phÇn sö dông sÏ ®óng ®¾n, hîp lý vÒ mÆt KTÕ. PhÇn ®ã gäi lµ tr÷ n¨ng cã
hiÖu qu¶ vÒ mÆt KTÕ hay tr÷ n¨ng KTÕ.
1.2) NL cña s«ng ngßi
S«ng ngßi ch¶y tõ nguån ra biÓn ®Òu mang theo NL. NL ®ã còng biÓu diÔn theo c«ng
thøc tæng qu¸t (4-2): E= .Q.T.Z; B©y giê ta xÐt cô thÓ mét ®o¹n s«ng (h×nh 45). ë ®©y ®é
h¹ thÊp Z ta gäi lµ cét n- íc toµn phÇn H tp biÓu thÞ hiÖu sè thuû n¨ng E 1 E 2 ë tiÕt diÖn ®Çu vµ
cuèi cña ®o¹n s«ng so víi mÆt chuÈn so s¸nh 0 0 nµo ®ã. Theo ph- ¬ng tr×nh Becnuli trong
p1  p 2  1 V12   2 V22
thuû lùc häc ta cã: H tp  Z1  Z 2   (4-6)
 2g
ë ®©y Z 1, Z2 - cao tr×nh ë mét ®iÓm nµo ®ã trªn mÆt c¾t I vµ II so víi mÆt chuÈn;
p1, p2 - ¸p suÊt n- íc ë çc ®iÓm ®ã; 1,  2 - hÖ sè ph©n bè vËn tèc kh«ng ®Òu;
V1 , V2 - vËn tèc trung b×nh cña dßng n- íc ë çc tuyÕn t- ¬ng øng; g - gia tèc träng tr- êng.
NÕu ®iÓm tÝnh n»m trªn mÆt n- íc ë çc mÆt c¾t ngang, ta cã thÓ bá qua hiÖu sè (p 1-p 2)/, khi
1V12   2 V22 1 E1  1 v12
®ã: Htp  Z1  Z2  (4-6).
2g 2g
PhÇn Z1 - Z 2 gäi lµ cét n- íc tÜnh phÇn cßn
 1V12   2 V22 V1 H
l¹i gäi lµ cét n- íc vËn tèc,
2g
2 E2
gÇn ®óng ta cã: Htp= Z 1-Z2 = H; Cßn l- u Z1  2 v22
2g
l- îng ta lÊy trung b×nh cña çc l- u l- îng
trung b×nh theo thêi gian ë çc mÆt c¾t I vµ Z2
V2
Q1  Q 2
II: Q  (4-7) 0 1 2 0
2
NÕu H tÝnh b»ng mÐt (m), Q b»ng m3 /s, T H×nh 45: N¨ng l- îng mét ®o¹n s«ng
b»ng giê (h), ta l¹i cã:
N  9,81.Q.H (kW) (4-8); E  9,81.Q.H.T (kWh) (4-9)
§ã lµ hai c«ng thøc c¬ b¶n ®Ó tÝnh c«ng suÊt vµ ®iÖn n¨ng cña mét ®o¹n s«ng. §Ó
khai th¸c mét çch cã kÕ ho¹ch nguån thuû n¨ng cÇn ph¶i cã sè liÖu ®¸nh gi¸ vÒ çc mÆt sè
l- îng chÊt l- îng, sù ph©n phèi theo l·nh thæ vµ kh¶ n¨ng sö dông tr÷ n¨ng cña c¶ dßng s«ng
hay l- u vùc s«ng. Tuy nhiªn viÖc ®¸nh gi¸ nµy rÊt khã kh¨n vµ hiÖn nay cã nhiÒu quan ®iÓm
vµ ph- ¬ng ph¸p tÝnh kh¸c nhau. Ph- ¬ng ph¸p t- ¬ng ®èi hîp lý vµ phæ biÕn hiÖn nay lµ dùa
trªn c«ng thøc (4-8) vµ (4-9) víi l- u l- îng trung b×nh n¨m.
V× dßng ch¶y ph©n bè rÊt kh«ng ®Òu theo thêi gian nªn cã tr- êng hîp ng- êi ta cßn
x¸c ®Þnh víi ba l- u l- îng ®Æc tr- ng øngvíi tÇn suÊt 95% (85%), 50%, 25% theo thêi gian vµ
l- u l- îng trung b×nh sè häc. Theo c«ng thøc (4-8) vµ (4-9) tÝnh tr÷ n¨ng cña c¶ dßng s«ng
(hay ®o¹n s«ng dµi) cã thÓ viÕt d- íi d¹ng:
H2
H
N ds  9,81 QdH. (kW) (4-10)
a A
H1
H
1 2
367,2 H1
E ds  WdH, (kWh) (4-11)
Trong ®ã: H1 , H2- cao tr×nh møc n- íc ë ®Çu vµ

cuèi dßng s«ng;
Q vµ W – l- u l- îng (m3 /s) vµ l- îng
dßng ch¶y (m3 ) trung b×nh n¨m t- ¬ng øng (cña b 0 B
Q L
tõng ®o¹n s«ng nhá) biÕn thiªn trªn suèt c¶ H 46: BiÓu thÞ tr÷ n¨ng cña dßng s«ng
dßng s«ng.
V× kh«ng thÓ biÓu thÞ çc quan hÖ Q= Q(L); W= W(L) vµ H= H(L) b»ng çc biÓu thøc gi¶i
tÝch ®Ó x¸c ®Þnh N vµ E theo çc c«ng thøc trªn, ng- êi ta th- êng dïng ph- ¬ng ph¸p ®å thÞ
nh- sau (h×nh 46).
Trªn trôc tung ®Æt cao tr×nh cña s«ng, trôc hoµnh vÒ bªn ph¶i ®Æt chiÒu dµi s«ng vµ bªn tr¸i
®Æt l- u l- îng n- íc. Khi ®ã theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh, ®- êng cong (ab) biÓu thÞ c«ng suÊt trªn
mét ®¬n vÞ cét n- íc (®é h¹ thÊp) øng víi tõng ®o¹n s«ng ng¾n, cßn diÖn tÝch cña biÓu ®å
(AabOA) biÓu thÞ c«ng suÊt lý thuyÕt cña c¶ dßng s«ng. Thay W cho Q, theo tû lÖ nhÊt ®Þnh
diÖn tÝch cña biÓu ®å sÏ cho ®iÖn n¨ng trung b×nh n¨m t- ¬ng øng cña dßng s«ng.
* Trong tÝnh to¸n thùc tÕ cßn th- êng dïng çc c«ng thøc gÇn ®óng sau:
n
1 n
N ds  9,81Q i.H i (kW); (4-10’); Eds   Wi .Hi (kWh) (4-11’)
i1 367,2 i1
trong ®ã: Qi , Wi biÓu thÞ l- u l- îng vµ l- îng n- íc trung b×nh gi÷a tuyÕn ®Çu vµ cuèi cña çc
ph©n ®o¹n Li , n lµ sè ph©n ®o¹n, trong ®ã ®é dèc gÇn nh- kh«ng ®æi vµ l- u l- îng biÕn ®æi
tuyÕn tÝnh; Hi lµ ®é h¹ thÊp cña ph©n ®o¹n s«ng.
§Ó tÝnh tr÷ n¨ng cña dßng s«ng ng- êi ta chia nã thµnh nhiÒu ®o¹n nhá råi tÝnh theo
çc c«ng thøc trªn. Khi chia ®o¹n lµm sao ë mçi ph©n ®o¹n çc yÕu tè thuû lùc t- ¬ng ®èi Ýt
thay ®æi. Nh÷ng vÞ trÝ ph©n chia th- êng lµ n¬i cã s«ng nh¸nh ch¶y vµo s«ng chÝnh, chç g·y
khóc trªn ®é dèc däc hay vÞ trÝ thuËn lîi ®Æc biÖt cho viÖc khai th¸c.
Trªn h×nh 47 ta biÓu thÞ quan hÖ Q= Q(L);
N= N(L) vµ H= H(L) nh- lµ ®- êng cong H
luü tÝch c«ng suÊt cña çc ph©n ®o¹n cña N= N(L)
mét dßng s«ng tÝnh tõ nguån ®Õn biÓn. H= H(L)


§Ó x¸c ®Þnh trËt tù khai th¸c hîp lý, dN
dH Q= Q(L)
ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c ta cßn ph¶i N= (H)
biÕt ph©n bè NL theo däc s«ng. N¬i tËp
trung c«ng suÊt lý thuyÕt cao nhÊt cã kh¶ 
B
n¨ng lµ n¬i sö dông thuËn lîi nhÊt vÒ mÆt dN; N dN L
dH dL
NL. V× vËy, ng- êi ta cßn biÓu thÞ c«ng suÊt dN
H 47: BiÓu ®å n¨ng l- îng cña dßng s«ng dL
trªn ®¬n vÞ chiÒu dµi (1km) hay ®¬n vÞ ®é
dN N dN N
h¹ thÊp (1m) cña s«ng: hay vµ hay (h×nh 47).
Trªn h×nh 47 ta thÊy vïng trung du cã l- u l- îng vµ ®é dèc ®Òu t- ¬ng ®èi lín nªn NL tËp
trung cao nhÊt. ë vïng th- îng l- u ®é dèc lín, l- u l- îng n- íc nhá, ë vïng ®ång b»ng l- u
l- îng lín, ®é dèc nhá nªn nãi chung mËt ®é NL kh«ng lín l¾m.
1.3) NL lý thuyÕt toµn phÇn cña mét l- u vùc
Trªn chóng ta ®· tÝnh ®- îc tr÷ n¨ng lý thuyÕt toµn phÇn cña dßng ch¶y trªn dßng
s«ng. Tuy nhiªn ®Ó ®Æc tr- ng ®Çy ®ñ tr÷ n¨ng cña mét l- u vùc ng- êi ta cßn tÝnh thªm tr÷
n¨ng cña çc dßng ch¶y nhá trªn s- ên ®åi
nghÜa lµ toµn bé dßng ch¶y trªn mÆt. B©y giê
gi¶ sö ta cã l- u vùc nh- h×nh 48. Ta vÏ mÆt
ph¼ng chuÈn ®i qua ®iÓm thÊp nhÊt cña l- u
vùc. Khi n- íc r¬i trªn mÆt l- u vùc ë mét ph©n
tè diÖn tÝch dF= dx.dy (km2 ) víi m«duyn
dßng ch¶y lµ m (l/1km2 ) ë ®é cao lµ H(m) th×
nã sÏ cã mét thÕ n¨ng lµ: dE=
0,0098.m.dx.dx.H.T. Tr÷ n¨ng cña c¶ l- u vùc H 48: X¸c ®Þnh tr÷ n¨ng toµn phÇn
sÏ lµ: E  0,0098T.  m.H.dx.dy . Thay T= 8760h
F
(sè giê trong mét n¨m) vµ dF= dx.dy ta cã: E  85,9 m.H .dE (kWh) (4-12)
0
H.dF
NÕu m kh«ng ®æi trªn toµn l- u vùc vµ thay dV  (km3), tõ (4-12) ta cã:
1000
E  85.900m.V (kW); (4-13); N  9,81.m.V (kWh) (4-14)
trong ®ã: V lµ dung dÞch h¹n chÕ bëi mÆt chuÈn, bÒ mÆt l- u vùc vµ mÆt t¹o bëi ®- êng th¼ng
®øng tùa quanh ®- êng ph©n thuû trªn mÆt chuÈn.
C«ng thøc ®ã cho ta tr÷ n¨ng toµn phÇn cña l- u vùc ch- a kÓ ®Õn mäi tæn thÊt. §Ó tÝnh tr÷
n¨ng dßng ch¶y bÒ mÆt hiÖn nay dïng c«ng thøc cña Liªn X« cò: N=0,001311.a.F.H(103 kW)
trong ®ã:
-a - bÒ dµy líp n- íc hay dßng ch¶y (cm);
-F - diÖn tÝch h¹n chÕ bëi çc ®- êng ®ång trÞ sè dßng ch¶y (km 2 );
-H - ®é cao trung b×nh cña vïng (cã líp dßng ch¶y lµ a vµ diÖn tÝch lµ F) so víi mÆt biÓn (m).
X¸c ®Þnh tr÷ n¨ng dßng ch¶y trªn mÆt, so s¸nh víi çc kÕt qu¶ tÝnh to¸n tr÷ n¨ng dßng
s«ng trªn nh÷ng vïng ®Þa kh¸c nhau cã thÓ x¸c ®Þnh hÖ sè tÝnh chuyÓn gi÷a çc trÞ sè ®ã cña
mét l- u vùc. Tµi liÖu vÒ dßng s«ng ch¶y vµ ®Þa h×nh th- êng cã ®Çy ®ñ h¬n tµi liÖu vÒ ®é dèc
vµ lu lîng cña dßng s«ng nhÊt lµ nh÷ng lu vùc s«ng nhá. V× vËy dùa vµo “hÖ sè tÝnh
chuyÓn” ta cã thÓ x¸c ®Þnh gÇn ®óng vµ ®Ó ph¸n ®o¸n thªm møc ®é chÝnh x¸c vÒ sè liÖu tr÷
n¨ng cña dßng s«ng ®· tÝnh to¸n ®- îc.
1.4) NL cña thuû triÒu
Sau c¬ n¨ng cña dßng ch¶y trªn s«ng suèi, NL thuû triÒu lµ d¹ng cã kh¶ n¨ng sö dông
h¬n c¶ ®Ó s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng quy m« CN. NL thuû triÒu thÓ hiÖn râ ë sù n©ng cao vµ gi¶m
thÊp theo chu kú møc n- íc ë çc bê vÞnh biÓn vµ ®¹i d- ¬ng. Nguyªn nh©n cña hiÖn t- îng ®ã
lµ do çc lùc t¸c dông t- ¬ng hç vµ lùc ly t©m cña hÖ thèng Qu¶ ®Êt - MÆt tr¨ng - MÆt trêi. Cã
hai lùc t¹o triÒu chñ yÕu lµ cña mÆt tr¨ng vµ mÆt trêi. (Cña mÆt trêi nhá h¬n 2,17 lÇn). Tæ hîp
hai lo¹i triÒu cã tÝnh chÊt chu kú chÆt chÏ ®ã lµm cho hiÖn t- îng thuû triÒu còng cã tÝnh chÊt
quy luËt vµ chu kú chÆt chÏ. Tuy nhiªn do t×nh h×nh cña ®¸y biÓn còng nh- ®é xa vµ ®é lÖch
kh¸c nhau lµm cho ®Æc tr- ng chu kú còng nh- biªn ®é triÒu ë çc vÞ trÝ trªn qu¶ ®Êt rÊt kh¸c
nhau. §ång thêi do vÞ trÝ t- ¬ng hç kh¸c nhau mµ trong mét th¸ng cã nh÷ng ngµy triÒu lín
vµo nh÷ng lóc tr¨ng non, tr¨ng trßn vµ nh÷ng ngµy triÒu nhá vµo lóc tr¨ng “ngËm vµnh”. Hai
lo¹i triÒu chñ yÕu lµ lo¹i triÒu chu kú nöa ngµy vµ triÒu chu kú mét ngµy. Çc lo¹i triÒu kh¸c
lµ nh÷ng tæ hîp kh¸c nhau cña hai quy luËt triÒu ®ã.
Tr÷ n¨ng thuû triÒu rÊt khã ®¸nh
gi¸, v× vËy cã kh¸ nhiÒu ph- ¬ng ph¸p
vµ sè liÖu kh¸c nhau. Trªn toµn thÕ giíi
con sè t- ¬ng ®èi hîp lý hiÖn nay lµ
kho¶ng 1tû kW. Khi cÇn ®¸nh gi¸ s¬ bé
tr÷ n¨ng cña triÒu ë mét vÞnh biÓn
ng- êi ta th- êng dïng ph- ¬ng ph¸p ®¬n
gi¶n b»ng çch tÝnh c«ng trong thêi
gian mét n¨m ®Ó n©ng cao vµ h¹ thÊp
møc n- íc trong vÞnh.
Gi¶ sö vÞnh cã diÖn tÝch F(km2),
biªn ®é triÒu lµ 2a, nÕu kh«ng kÓ ®é H 49: Çc phÇn tö cña sãng triÒu
A vµ A’ lµ ®é lín vµ ®é nhá cña triÒu.
dèc trªn bÒ mÆt th× c«ng cña triÒu trong
mét chu kú b»ng tÝch träng l- îng khèi n- íc do triÒu n©ng lªn vµ h¹ xuèng (2a..109kG) víi
®é n©ng cao träng t©m cña khèi n- íc ®ã (a) lµ: ET= a.2a.10 9 .F.1,026 (kGm).
NÕu trong mét ngµy cã 3,87 dao ®éng triÒu th× c«ng sÏ lµ 3,87E T. Sau khi tÝnh ®æi ta cã c«ng
3,87.2a 2 .10 9 F.1,026.0,736
suÊt trung b×nh ngµy lµ: N   900a 2 F (kW) hay: N  225 .A 2 .F
75.24.3600
NÕu lÊy A A ta cã tr÷ n¨ng cña triÒu trong toµn n¨m lµ: E  8760N  8760.225.A 2 .F.(kWh)
Trong ®ã: A - biªn ®é toµn phÇn b»ng 2a; N (kW); LÊy trßn: E 1,97.106 .A 2 .F.(kWh) (4-16)
Khi tÝnh theo c«ng thøc trªn ta ®· bá qua nhiÒu yÕu tè, song khi hå hay vÞnh s©u, cã
triÒu m¹nh, c«ng thøc cho kÕt qu¶ t- ¬ng ®èi tho¶ m·n.
Nh÷ng thiÕt kÕ tr¹m thuû triÒu tr- íc ®©y cã khuynh h- íng lµm cho NL thuû triÒu thËt ®iÒu
hoµ vµ liªn tôc. §iÒu ®ã kh«ng phï hîp víi chÝnh hiÖn t- îng chu kú cña triÒu nªn th- êng cã
®Çu t- ®¬n vÞ lín. Nh÷ng ph- ¬ng ph¸p míi chøng tá r»ng chÝnh sù gi¸n ®o¹n vµ kh«ng ®Òu
trong tõng thêi gian ng¾n cña triÒu, nÕu sö dông tèt sÏ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nh÷ng
HT§ hiÖn ®¹i. H¬n n÷a c«ng suÊt trung b×nh th¸ng (mÆt tr¨ng) cña triÒu hÇu nh- kh«ng thay
®æi tõ n¨m nµy sang n¨m kh¸c. Çc ®Æc ®iÓm ®ã lµm cho tr¹m thuû triÒu cã kh¶ n¨ng lµm
viÖc tèt ë phÇn ®Ønh ®å thÞ PT ®iÖn ë bÊt kú thêi gian nµo cña n¨m (xem thªm phÇn III).
II) Tr¹m T§ vµ çc th«ng sè chñ yÕu cña TT§

2.1) Çc ph- ¬ng ph¸p tËp trung cét n- íc
Muèn x©y dùng TT§ ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i tËp trung NL dßng n- íc vèn ph©n
bè trªn suèt c¶ ®o¹n s«ng l¹i mét chç, tøc lµ ph¶i t¹o ®- îc ®é chªnh møc n- íc (cét n- íc)
gi÷a th- îng l- u vµ h¹ l- u tr¹m. Ng- êi ta th- êng dïng çc ph- ¬ng ph¸p sau ®©y:
2.1.1) Dïng ®Ëp d©ngn- íc:
ë ®©y th- êng dïng ®Ëp
ng¨n s«ng lµm d©ng møc n- íc
th- îng l- u, t¹o ®- îc cét n- íc vµ
hå chøa ®Ó ®iÒu tiÕt dßng n- íc.
§Ëp cµng cao, cét n- íc cµng lín,
dung tÝch hå cµng lín (h×nh 44a).
Tuy nhiªn ®Ëp cao l¹i h¹n chÕ bëi
nh÷ng khã kh¨n vÒ kü thuËt vµ
ngËp lôt. Ph- ¬ng ph¸p nµy th- êng
dïng ë çc s«ng lín; ë vïng ®ång
b»ng, trung du, n¬i s«ng cã ®é dèc
t- ¬ng ®èi nhá vµ l- u l- îng n- íc
lín. Çc s¬ ®å TT§ cã cét n- íc
do ®Ëp t¹o nªn gäi lµ TT§ kiÓu Hinh 50: Çc s¬ ®å t¹o cét n- íc
®Ëp.
2.1.2)Dïng ®- êng dÉnn- íc:
ë ®©y th- êng chØ cã mét
®Ëp thÊp lµm nhiÖm vô ng¨n n- íc
®Ó lÊy n- íc vµo ®- êng dÉn. §- êng
dÉn cã thÓ lµ kªnh, m¸ng, èng dÉn
hay ®- êng hÇm cã ¸p vµ kh«ng cã
¸p. NhiÖm vô chñ yÕu cña ®- êng
dÉn lµ t¹o cét n- íc. §- êng dÉn cã
®é dèc nhá h¬n s«ng suèi nªn dÉn
®i cµng xa ®é chªnh møc n- íc
gi÷a ®- êng dÉn vµ s«ng suèi cµng
H×nh 51: Çc vÞ trÝ tËp trung cét n- íc b»ng ®- êng dÉn thuËnlîi
lín, t¹o ®- îc cét n- íc cµng lín.
Còng cã thÓ t¨ng thªm cét n- íc cña tr¹m b»ng çch sö dông ®é dèc cña s«ng phÝa h¹ l- u.
Khi ®ã ta dïng kªnh tho¸t n- íc cã ®é dèc däc nhá h¬n ®é dèc s«ng thiªn nhiªn.
Ph- ¬ng ph¸p nµy th- êng dïng ë çc s«ng suèi miÒn nói cã ®é dèc lín vµ l- u l- îng
nhá. Trong ®iÒu kiÖn cña s«ng suèi tù nhiªn, nã th- êng dïng ë nh÷ng ®o¹n s«ng cã ®é dèc
lín (II) hay th¸o n- íc tËp trung (I), n¬i s«ng uèn gÊp khóc (III), chç hai s«ng gÇn nhau cã
cao tr×nh chªnh nhau (IV) hay hå thiªn nhiªn cã nguån n- íc phong phó n»m trªn cao (V)
(h×nh 51). Çc TT§ cã cét n- íc do ®- êng dÉn t¹o nªn gäi lµ TT§ kiÓu ®- êng dÉn (cã ¸p
hoÆc kh«ng cã ¸p). Khi sö dông võa ®Ëp d©ng n- íc võa ®- êng dÉn ®Ó t¹o cét n- íc gäi lµ s¬
®å kiÓu hçn hîp.
2.2) Çc th«ng sè chñ yÕu cña TT§
Trong thùc tÕ dïng ®Ëp hay ®- êng dÉn còng chØ tËp trung ®- îc mét phÇn (lín) cét
n- íc (NL) cña ®o¹n s«ng, cßn mét phÇn bÞ tæn thÊt. Gi¶ sö mét TT§ sö dông ®o¹n s«ng cã
cét n- íc toµn bé: H d, tæn thÊt cét n- íc tæng céng: h, th× cét n- íc lµm viÖc thùc tÕ cña tr¹m
lµ: Hlv = Hd - h (4-17)
Cét n- íc lµm viÖc thùc tÕ cña tr¹m lµ cét n- íc lµm viÖc cña tuècbin tÝnh b»ng hiÖu sè
tû n¨ng dßng ch¶y ë tiÕt diÖn tr- íc buång tuècbin vµ ë tiÕt diÖn ra cña èng hót. TrÞ sè tæn
thÊt tæng céng phô thuéc nhiÒu yÕu tè; s¬
®å tr¹m, kiÓu vµ kÝch th- íc çc c«ng
tr×nh, cã thÓ viÕt nh- sau:
h h dn   hct (4-18)
trong ®ã: h ®® - tæn thÊt ë ®o¹n cong d©ng
n- íc ®Çu ®o¹n s«ng bao gåm tæn thÊt trªn
®é dèc däc do chÝnh b¶n th©n ®- êng cong
d©ng n- íc vµ tæn thÊt do phï sa ®äng l¾ng
lµm n©ng cao ®¸y s«ng (h×nh 52).
hct- tæn thÊt ë çc c«ng tr×nh, gåm
tæn thÊt ë c«ng tr×nh ®- a n- íc tõ cöa lÊy
H×nh 52: Tæn thÊt cét n- íc ë tr¹m thñy ®iÖn.
n- íc ®Õn buång tuècbin vµ ë ®- êng tho¸t
n- íc sau èng hót. ë s¬ ®å tr¹m ®- êng dÉn cßn bao gåm tæn thÊt trªn ®- êng dÉn t¹o cét n- íc.
Trong tÝnh to¸n thùc tÕ Htr cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng hiÖu sè møc n- íc tr- íc vµ sau ®Ëp (tøc lµ HO
- cét n- íc h×nh häc) trõ ®i tæn thÊt trong c«ng tr×nh ®- a n- íc vµo vµ tho¸t n- íc, nghÜa lµ cét
n- íc tÜnh (Ht) cña tr¹m. Khi cÇn chÝnh x¸c ph¶i tÝnh c¶ cét n- íc ®éng. Khi ®ã thay cho H O lµ
 PB  BVB2   p G G VB2 

Htp (h×nh 53): H tp   Z B   
   Z G    2g 
 (4-19)
  2g   
Trong ®ã cét n- íc tÜnh lµ: H t  Z B  ZG (4-20)
- Cßn l- u l- îng cña TT§ trong tr- êng hîp tæng qu¸t cã thÓ viÕt:
dV
Q  Q s  q tt  q k  (4-21)
dt
trong ®ã:
Qs – l- u l- îng tù nhiªn t¹i tuyÕn cña tr¹m;
q tt - tæng céng l- u l- îng tæn thÊt v× thÊm,
bèc h¬i, th¸o thõa;
Qk – tæng céng l- u l- îng dïng cho çc nhu
cÇu kh¸c;
dV
- l- u l- îng tÝch l¹i hay cÊp thªm tõ hå
dt
chøa cña TT§.
H×nh 53: X¸c ®Þnh cét n- íc cña tr¹m thñy ®iÖn.
(L- u l- îng lu«n biÕn thiªn theo thêi gian).
Do ®ã c«ng suÊt thùc tÕ cã Ých cña dßng n- íc t¹i mét thêi ®iÓm lµ:
N  9,81Q.H(kW) nÕu Q tÝnh b»ng (m3 /s), H tÝnh b»ng (m). (4-22)
C«ng suÊt ®ã khi biÕn ®æi thµnh c«ng suÊt cña dßng ®iÖn trªn ®Çu d©y nèi cña m¸y ph¸t ®iÖn
cßn bÞ tæn thÊt ë tæ m¸y ph¸t ®iÖn thuû lùc, x¸c ®Þnh bëi hiÖu suÊt TM . C«ng suÊt cña TT§
sÏ lµ: NTT§ = 9,81 TM .Q.H( kW ) ; Hay: NTT§= A.Q.H(kW) (4-23)
Trong ®ã: A  9,81 TM HiÖu suÊt tæ m¸y:  TM  TB .MF .CK (4-24)
Trong ®ã:  TB - hiÖu suÊt cña tuècbin; . MF - hiÖu suÊt cña m¸y ph¸t ®iÖn;
CK - hiÖu suÊt ë çc bé phËn c¬ khÝ truyÒn ®éng ®Ó t¨ng sè vßng quay cña MF§
(th- êng chØ cã ë çc TT§ t- ¬ng ®èi nhá).
HiÖu suÊt tuècbin phô thuéc vµo kÕt cÊu, kÝch th- íc cña nã vµ thay ®æi khi PT thay
®æi. ë çc tuècbin nhá ®- êng kÝnh d- íi 1m ®¹t tõ 0,750,9; ë çc tuècbin lín ®- êng kÝnh
910m, hiÖu suÊt lín nhÊt ®¹t ®Õn 0,94.
HiÖu suÊt cña MF§ phô thuéc vµo c«ng suÊt cña nã. Khi CS kho¶ng 5MW, hiÖu suÊt
b»ng 0,950,96. Khi CS kho¶ng 5MW, ®¹t kho¶ng 0,97 vµ h¬n n÷a. ë nh÷ng MF rÊt lín
hiÖu suÊt ®¹t ®Õn 0,98.
HiÖu suÊt cña tæ m¸y (tuècbin vµ m¸y ph¸t) ®¹t ®- îc trÞ sè lín nhÊt t- ¬ng øng víi PT
tèi - u cña nã (th- êng nhá h¬n mét Ýt CS ®Þnh møc cña tæ m¸y). TÝnh ®Õn sù gi¶m thÊp hiÖu
suÊt tæ m¸y khi t¸ch khái PT tèi - u, hÖ sè A gÇn ®óng cã thÓ lÊy: víi çc tr¹m t- ¬ng ®èi nhá
b»ng 0,70,75; víi çc tr¹m trung b×nh: b»ng 0,750,8; víi çc tr¹m lín b»ng 0,80,83 vµ cã
thÓ lín h¬n n÷a víi çc tr¹m ®Æc biÖt lín.
III) Çc s¬ ®å kü thuËt sö dông NL n-íc

3.1) S¬ ®å kü thuËt cña TT§

Theo ph- ¬ng ph¸p t¹o cét n- íc vµ çc ®Æc tr- ng vÒ cÊu tróc mµ ng- êi ta ph©n thµnh
çc s¬ ®å kü thuËt kh¸c nhau cña TT§. Khi dïng ®Ëp ®Ó t¹o cét n- íc gäi lµ s¬ ®å TT§ kiÓu
®Ëp. Phô thuéc vµo trÞ sè cét n- íc vµ çch bè trÝ tr¹m l¹i chia thµnh TT§ kiÓu lßng s«ng vµ
sau ®Ëp.
ë TT§ kiÓu lßng s«ng ( h×nh 54a) NM nh- mét thµnh phÇn cña c«ng tr×nh t¹o cét
n- íc, cïng víi ®Ëp ch¾n ngang dßng s«ng. NM trùc tiÕp chÞu ¸p lùc n- íc tõ th- îng l- u, do
®ã còng ph¶i ®¶m b¶o bÒn vµ æn ®Þnh nh- ®Ëp. TT§ kiÓu lßng s«ng dïng cho tr- êng hîp cét
n- íc t- ¬ng ®èi nhá. Ph¹m vi cét n- íc sö dông cña nã cßn phô thuéc CS tæ m¸y cña tr¹m
nh- ng th- êng kh«ng v- ît qu¸ 3040m.
H×nh54: S¬ ®å kü thuËt çc TT§

kiÓu ®Ëp vµ ®- êng dÉn.
1. ¢u thuyÒn
2. §Ëp trµn
3. Nhµ m¸y
4. C«ng tr×nh lÊy n- íc
5. §Ëp bª t«ng kh«
6. è ng dÉn tuècbin
7. C«ng tr×nh ng¨n r¸c
8. §Ëp ®Êt hay ®¸ ®æ
9. GiÕng ®iÒu ¸p
10. Th¸p lÊy n- íc
11. §- êng hÇm x¶ n- íc
12. §- êng dÉn kh«ng ¸p
13. BÓ ¸p lùc
14. Kªnh tho¸t n- íc
15. §- êng dÉn cã ¸p
16. §- êng tho¸t n- íc cã ¸p
Khi cét n- íc trung b×nh vµ lín ng- êi ta bè trÝ theo s¬ ®å TT§ kiÓu sau ®Ëp ( h×nh 54d,
®, c). ë ®©y NM cña tr¹m n»m sau ®Ëp. C«ng tr×nh lÊy n- íc ®Æt ë mÆt tr- íc ®Ëp hay trªn bê.
C«ng tr×nh dÉn n- íc ®Õn NM cã thÓ lµ èng dÉn bè trÝ trùc tiÕp trong th©n ®Ëp bª t«ng, bªn
d- íi ®Ëp ®Êt, ®Ëp ®¸ ®æ hay ®- êng hÇm vßng ngoµi th©n ®Ëp. ë TT§ kiÓu ®Ëp th- êng cã ®Ëp,
NM, çc c«ng tr×nh lÊy n- íc, dÉn n- íc vµ x¶ n- íc thõa. Theo çc yªu cÇu dïng n- íc kh¸c
cßn cã thÓ cã c«ng tr×nh lÊy n- íc t- íi, giao th«ng h¹ l- u, ©u thuyÒn, ®- êng th¶ bÌ
Khi dïng ®- êng dÉn ®Ó t¹o cét n- íc gäi lµ s¬ ®å TT§ kiÓu ®- êng dÉn bao gåm kiÓu
®- êng dÉn cã ¸p vµ ®- êng dÉn kh«ng ¸p. Trªn h×nh 50 vµ h×nh 54g lµ s¬ ®å mét TT§ ®- êng
dÉn kh«ng ¸p. ë ®©y cã mét ®Ëp thÊp ®Æt ë B ®Ó t¹o cét n- íc ®¶m b¶o cho cèng lÊy n- íc ®- a
n- íc tõ s«ng vµo ®- êng dÉn. MÆt n- íc d©ng lªn ®Õn A. N- íc theo kªnh hë ®Õn bÓ ¸p lùc ë
C. §ã lµ c«ng tr×nh chuyÓn tiÕp tõ kªnh vµo èng dÉn tuècbin. è ng tuècbin theo mét ®- êng
ng¾n nhÊt víi ®é dèc lín ®- a n- íc ®Õn tuècbin ®Æt trong NM cña tr¹m. Dßng n- íc cã ¸p sau
khi chuyÓn NL cho tuècbin theo ®- êng tho¸t n- íc mµ trë vÒ s«ng. Khi s«ng cã nhiÒu phï sa,
sau c«ng tr×nh lÊy n- íc cßn th- êng bè trÝ bÓ l¾ng çt. ë cuèi ®- êng dÉn ®«i khi cßn cã bÓ
chøa ®Ó ®iÒu tiÕt ngµy. Trªn vïng nói, ®- êng dÉn cßn cã thÓ lµ ®- êng hÇm kh«ng ¸p.
Trªn h×nh 50 vµ h×nh 54h lµ s¬ ®å TT§ kiÓu ®Ëp - ®- êng dÉn (t¹o cét n- íc kiÓu hçn
hîp). NÕu mét ®o¹n s«ng ë trªn cã ®é dèc nhá, ë d- íi cã ®é dèc lín th× phÇn trªn dïng ®Ëp,
phÇn d- íi dïng mét ®- êng dÉn ng¾n sÏ t¹o ®- îc mét cét n- íc t- ¬ng ®èi lín. Nh- vËy lµ ta
®· sö dông ®- îc tÝnh - u viÖt cña c¶ hai s¬ ®å trªn. ViÖc chän s¬ ®å nµy hay s¬ ®å kh¸c chñ
yÕu phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt Tuy nhiªn, nÕu nh×n vÒ mÆt NL, s¬ ®å kiÓu
®Ëp sö dông ®- îc nhiÒu nhÊt NL cña dßng n- íc. ë ®©y l- îng dßng n- íc tr¹m sö dông tÝnh ë
tuyÕn cuèi cßn ë s¬ ®å kiÓu ®- êng dÉn, l- îng dßng n- íc sö dông tÝnh ë tuyÕn ®Çu cña ®o¹n
s«ng sö dông.
Trªn h×nh 55 ta vÏ biÓu ®å c©n b»ng NL cña mét ®o¹n s«ng (nh- trªn h×nh 47) vµ gi¶
sö tæn thÊt cét n- íc nh- nhau ë hai s¬ ®å, kiÓu ®- êng dÉn (a) vµ kiÓu ®Ëp (b). Ta cã hiÖu suÊt
sö dông NL ®o¹n s«ng cña s¬ ®å (a) lµ:
E (TTD
a)
F E ( b) F'
a   vµ cña s¬ ®å (b) lµ: b  TTD 
Ed FO Ed FO
trong ®ã:
FO – diÖn tÝch ac฀coa, t- ¬ng øng víi tr÷ n¨ng lý thuyÕt cña ®o¹n s«ng x¸c ®Þnh theo
c«ng thøc (4-14).
F – diÖn tÝch g¹ch chÐo hai lÇn, t- ¬ng øng víi NL thu ®- îc theo s¬ ®å (a).
F฀ – diÖn tÝch g¹ch chÐo hai lÇn, t- ¬ng øng víi NL thu ®- îc ë s¬ ®å (b).
Râ rµng ta cã b  a , nghÜa lµ s¬ ®å kiÓu ®Ëp sö dông NL ®o¹n s«ng ®- îc nhiÒu h¬n. H¬n
H×nh 55: N¨ng l- îng sö dông ®o¹n s«ng.

a. S¬ ®å tr¹m thñy ®iÖn kiÓu ®- êng dÉn b. Sr¬ ®å tr¹m thñy ®iÖn kiÓu ®Ëp.
W’’ – Tæn thÊt dung tÝch. h – tæn thÊt cét n- íc.
n÷a, nÕu ta tÝnh tr÷ n¨ng lý thuyÕt cña mét ®o¹n s«ng theo l- îng dßng ch¶y trªn s«ng th× FO
chØ t- ¬ng øng víi diÖn tÝch (aBcOa). Khi ®ã hiÖu suÊt sö dông ë s¬ ®å (b) cßn cã thÓ lín h¬n
®¬n vÞ. §iÒu ®ã chøng tá r»ng nÕu kh«ng tÝnh ¶nh h- ëng viÖc d©ng n- íc ë nh÷ng s¬ ®å kh¸c
nhau ®Õn tr÷ n¨ng cña ®o¹n s«ng, sÏ kh«ng ®¸nh gi¸ ®- îc ®óng ®¾n viÖc sö dông NL cña
®o¹n s«ng. TÊt nhiªn khi ®¸nh gi¸ cßn ph¶i xÐt ®Õn ¶nh h- ëng cña viÖc t¹o hå chøa vµ ®iÒu
tiÕt dßng ch¶y ®èi víi nh÷ng tr¹m phÝa d- íi.
3.2) BËc thang çc TT§ vµ hå chøa n- íc
Do nh÷ng h¹n chÕ cña çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn, KT, KTÕ, mét TT§ kh«ng thÓ sö dông
®- îc NL cña c¶ mét ®o¹n s«ng dµi. Khi ®ã ng- êi ta ph¶i chia thµnh nhiÒu ®o¹n, mçi ®o¹n bè
trÝ mét TT§. NhiÒu TT§ cïng bè trÝ liªn tiÕp trªn mét dßng s«ng nh- vËy gäi lµ bËc thang
çc TT§.
ThiÕt kÕ bËc thang çc TT§ nh»m sö dông ®é dèc s«ng mét çch hoµn thiÖn vµ KTÕ
nhÊt, t¹o thµnh bËc thang çc hå chøa ®Ó ®iÒu tiÕt dßng ch¶y vµ tho¶ m·n nhu cÇu n- íc cho
çc lÜnh vùc kh¸c nhau cña nÒn KTQD.
Bè trÝ bËc thang, tr- íc hÕt cho phÐp sö dông mét çch hiÖu qu¶ h¬n dßng n- íc ®·
®- îc ®iÒu tiÕt. Mçi mÐt khèi n- íc ®- îc ®iÒu tiÕt ch¼ng nh÷ng cã t¸c dông ®iÒu hoµ ®èi víi
b¶n th©n tr¹m mµ cßn cã t¸c dông víi tr¹m bªn d- íi, n©ng cao ®- îc ®iÖn n¨ng vµ c«ng suÊt
®¶m b¶o cho chóng. Bè trÝ bËc thang cßn cho phÐp gi¶m nhá tæn thÊt cét n- íc ë ®o¹n ®- êng
cong d©ng n- íc, tæn thÊt do th¸o hå. Trong nhiÒu tr- êng hîp cßn rót ng¾n ®- êng d©y cao thÕ
vµ cho phÐp çc tr¹m lµm viÖc c¬ ®éng h¬n trong HT§. H¬n n÷a, cã thiÕt kÕ sö dông bËc
thang cßn cho phÐp khai th¸c tuÇn tù mét çch hîp lý tõng ®o¹n s«ng, sö dông s«ng mét
çch cã quy ho¹ch. §iÒu ®ã lµm thuËn lîi cho viÖc tæ chøc x©y dùng vµ qu¶n lý vËn hµnh
phèi hîp sau nµy, lµm gi¶m gi¸ thµnh x©y dùng vµ chi phÝ vËn hµnh.
Khi thiÕt kÕ bËc thang, mét lo¹t vÊn ®Ò n¶y sinh thªm ra cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh- : ph©n
®o¹n s«ng, bè trÝ t- ¬ng ®èi gi÷a çc tr¹m, bè trÝ hå chøa vµ vÊn ®Ò ®iÒu tiÕt dßng ch¶y trªn
hÖ thèng, vËn hµnh liªn hîp, thø tù ®- a vµo sö dông Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã th- êng ph¶i gi¶i
quyÕt trªn c¬ së tÝnh to¸n KTÕ NL vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tõng tr- êng hîp cô thÓ.
Sau ®©y chóng ta chØ nªu lªn mét vµi vÊn ®Ò tæng qu¸t trªn quan ®iÓm NL. Tr- íc hÕt
ta nhËn xÐt, trªn cïng mét con s«ng dµi, nÕu dïng s¬ ®å kiÓu ®- êng dÉn th× ph©n ra cµng
nhiÒu ®o¹n nhá ®Ó sö dông, hiÖu suÊt sö dông NL sÏ cµng lín. NÕu dïng s¬ ®å TT§ kiÓu ®Ëp
th× ng- îc l¹i, cµng chia Ýt ®o¹n cµng tèt. Trªn quan ®iÓm NL, khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph©n chia
®o¹n s«ng ta cã thÓ dïng tiªu chuÈn ®iÖn n¨ng lín nhÊt vµ gi¶ sö xuÊt ph¸t tõ ®iÓm cuèi cña
s«ng ng- îc vÒ phÝa th- îng l- u.
ë s¬ ®å TT§ kiÓu ®- êng dÉn ta ®Æt NM cña bËc thø nhÊt ë ®iÓm cuèi s«ng vµ chuyÓn
dÇn c«ng tr×nh lÊy n- íc lªn phÝa th- îng l- u. Nh- vËy cét n- íc cña tr¹m cµng ngµy cµng t¨ng
lªn nh- ng l- u l- îng l¹i gi¶m xuèng. §iÖn n¨ng cña tr¹m ban ®Çu t¨ng lªn, ®Õn mét lóc nµo
®ã sÏ ®¹t trÞ sè lín nhÊt vµ sau ®ã gi¶m xuèng (H×nh 56). Tõ ®ã ta cã thÓ x¸c ®Þnh cét n- íc
tèi - u cña tr¹m. Sau ®ã l¹i lÊy ®iÓm mót trªn cña bËc thø nhÊt lµm ®iÓm cuèi (®Æt NM) cho
tr¹m thø hai vµ còng x¸c ®Þnh cét n- íc tèi - u t- ¬ng tù. TiÕp tôc nh- vËy cho ®Õn ®Çu trªn
cïng cña s«ng ta sÏ x¸c ®Þnh ®- îc çc tuyÕn ph©n chia.
Còng trªn quan ®iÓm ®ã ta còng cã thÓ gi¶i quyÕt cho tr- êng hîp s¬ ®å çc TT§ kiÓu
®Ëp (trong l- u vùc cã bèc h¬i mÆt n- íc lín h¬n bèc h¬i mÆt ®Êt). Khi ®ã c«ng tr×nh TT§ thø
nhÊt ®Æt ë cuèi s«ng. NÕu kh«ng tÝnh ®Õn bèc h¬i mÆt hå, gÇn ®óng ta cã thÓ viÕt: E n= c.H
(®- êng OA trªn h×nh 56). NL tæn thÊt v× bèc h¬i tõ hå còng phô thuéc vµo chiÒu cao ®Ëp vµ
gi¶ sö liªn hÖ theo biÓu thøc sau: E bh=b.Hk (®- êng OBC) lóc ®ã ®iÖn n¨ng thùc tÕ cña tr¹m sÏ
1
c k 1
lµ: ETT§= c.H- b.Hk ; Theo ®ã ETT§  max khi H    vµ khi ®ã lµ cét n- íc tèi - u cña bËc
b 
thø nhÊt. T- ¬ng tù nh- vËy ta t×m ®- îc cét n- íc tèi - u cho bËc thø hai vµ çc bËc tiÕp sau.
4
H
A 3 H1
C
EB H
D Htt H
B 2
ETT
H H2
EN
3 0
H 56: Ph©n chia ®o¹n s«ng ®Ó sö dông H 57a: H×nh thøc nèi tiÕp gi¸n ®o¹n.
Trong thùc tÕ vÊn ®Ò trªn th- êng phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè vÒ tù nhiªn, KTÕ vµ kü
thuËt (th- êng t×nh h×nh ®Þa chÊt, ®Þa h×nh cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh). VÒ h×nh thøc nèi tiÕp çc
bËc cã thÓ x¶y ra mÊy tr- êng hîp sau: gi¸n ®o¹n, gi¸p ®Çu vµ gèi ®Çu.
Nèi tiÕp gi¸n ®o¹n lµ tr- êng hîp gi÷a çc bËc cßn cã mét ®o¹n s«ng ng¾n kh«ng ®- îc
sö dông, bÞ tæn thÊt (h×nh 57a). Nguyªn nh©n cña çch nèi tiÕp nµy th- êng lµ do ®iÒu kiÖn
®Þa h×nh, ®Þa chÊt hay ngËp lôt.
H1 H1
H
H H
H2 H2
L
H 57b: H×nh thøc nèi tiÕp gi¸p ®Çu. H 57c: H×nh thøc nèi tiÕp gèi ®Çu.
Nèi tiÕp gi¸p ®Çu lµ tr- êng hîp ®Çu ®- êng cong d©ng n- íc cña bËc d- íi võa tiÕp gi¸p víi
®iÓm cuèi cña bËc phÝa trªn (h×nh 57b).
Nèi tiÕp gèi ®Çu lµ tr- êng hîp ®Çu ®- êng cong d©ng n- íc cña bËc phÝa d- íi gèi lªn h¹ l- u
cña bËc phÝa trªn (h×nh 57c). ë ®©y cã mét ®o¹n s«ng L (do ®ã cã H 1 ) c¶ bËc d- íi vµ bËc
trªn cïng sö dông. ë hai s¬ ®å trªn khi th¸o hå bËc d- íi phÇn cét n- íc ®ã th- êng bÞ tæn thÊt.
Nh- vËy, khi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c gièng nhau, kiÓu nèi tiÕp gèi ®Çu cho phÐp sö dông cét
n- íc ®- îc nhiÒu nhÊt, kiÓu nèi tiÕp gi¸n ®o¹n sö dông ®- îc Ýt nhÊt. Trong sö dông thùc tÕ,
nÕu kh«ng ph¶i v× nh÷ng nguyªn nh©n tù nhiªn, nãi chung kh«ng nªn dïng kiÓu nèi tiÕp gi¸n
®o¹n. Cßn gi÷a hai kiÓu sau cÇn cã nh÷ng ph©n tÝch cô thÓ khi sö dông. Tuy nhiªn cÇn thÊy
r»ng viÖc sö dông kiÓu gèi ®Çu ch¼ng nh÷ng cã lîi trªn quan ®iÓm gi¶m tæn thÊt cét n- íc ë
®Çu cuèi ®- êng cong d©ng n- íc mµ cßn gi¶m tæn thÊt do th¸o n- íc cña hå d- íi ®Ó ®iÒu tiÕt.
V× vËy dïng kiÓu nèi tiÕp gèi ®Çu th- êng cã lîi mÆc dï gi¸ thµnh x©y dùng cã lín h¬n.
BËc thang çc TT§ kh«ng chØ dïng n- íc cña s«ng chÝnh vµ çc chi l- u cña nã mµ trong mét
sè tr- êng hîp cßn sö dông dßng ch¶y cña çc s«ng bªn c¹nh b»ng çch ®- a n- íc v- ît l- u
vùc. Môc ®Ých cña nã lµ ®Ó tËp trung cét n- íc vµ l- u l- îng vµo nh÷ng n¬i cÇn thiÕt hoÆc thÊy
cã lîi h¬n vÒ mÆt NL so víi viÖc sö dông kiÓu dßng s«ng nµo theo ph- ¬ng cña dßng s«ng ®ã.
Khi ®- a n- íc v- ît l- u vùc cÇn chó ý nhu cÇu n- íc ë h¹ l- u cña s«ng bÞ lÊy n- íc.
Ngoµi çc s¬ ®å kü thuËt nãi trªn cßn cã s¬ ®å kü thuËt cña tr¹m thuû ®iÖn tÝch n¨ng
(T§TN) vµ tr¹m ®iÖn thuû triÒu (T§TT) ®- îc tr×nh bµy ë ch- ¬ng 3 phÇn T§TN vµ T§TT.
IV) Nguyªn lý vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n KTÕ khi thiÕt kÕ TT§
KTÕ lµ c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña TT§, ®Ó lùa chän chÕ ®é lµm viÖc
còng nh- th«ng sè cña nã. V× vËy tr- íc khi xÐt çc vÊn ®Ò trªn ta cÇn nªu lªn nguyªn lý vµ
ph- ¬ng ph¸p tÝnh to¸n KTÕ khi thiÕt kÕ vµ çc chØ tiªu KTÕ cña çc lo¹i tr¹m ®iÖn.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do viÖc më réng sö dông tæng hîp dßng n- íc, do viÖc
thèng nhÊt thµnh nh÷ng HT§ lín, do kh¶ n¨ng tÝnh to¸n thùc tÕ, viÖc tÝnh to¸n KTÕ-KT ngµy
cµng më réng ph¹m vi, cµng s©u s¾c vµ quan träng h¬n. VÝ dô tr- íc ®©y ng- êi ta th- êng chØ
tÝnh cho mét møc nhu cÇu cña HT§ (n¨m thø n¨m hay thø b¶y sau khi tæ m¸y thø nhÊt ®i
vµo s¶n xuÊt), ngµy nay ng- êi ta tÝnh cho mét t- ¬ng lai xa h¬n víi c¶ sù ph¸t triÓn cña nhu
cÇu trong mét thêi gian dµi.
NhiÖm vô cô thÓ cña tÝnh to¸n KTNL khi thiÕt kÕ TT§ lµ nh»m x¸c ®Þnh:
a) Çc th«ng sè cã lîi nhÊt cña hÖ thèng thuû lîi vµ çc c«ng tr×nh cña nã.
b) ChÕ ®é cã lîi nhÊt cña TT§ vµ hå chøa n- íc trong HT§ vµ hÖ thèng thuû lîi lîi dông
tæng hîp.
c) §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ KTÕ cña c«ng tr×nh. VÝ dô nh- tÝnh to¸n KTÕ n¨ng l- îng x¸c ®Þnh
MNDBT, c«ng suÊt l¾p m¸y cña TT§, tiÕt diÖn cña c«ng tr×nh dÉn n- íc, thiÕt bÞ tuècbin,
tiÕt diÖn d©y dÉn ®iÖn, chÕ ®é lµm viÖc cã lîi cña hå chøa ë n¨m nhiÒu n- íc
ViÖc lùa chän cuèi cïng çc th«ng sè ®ã ph¶i tÝnh ®Õn yÕu tè chÊt l- îng. B©y giê tr- íc hÕt ta
h·y xÐt mét sè chØ tiªu KTÕ-KT cña TT§.
4.1) ChØ tiªu KTÕ - KT cña TT§
4.1.1) §Çu t- c¬ b¶n cña TT§:
§Çu t- c¬ b¶n lµ gi¸ trÞ tµi s¶n cña TT§. Vèn ®Çu t- c¬ b¶n kh«ng hoµn toµn phï hîp
víi gi¸ tiÒn dù to¸n cña c«ng tr×nh. Gi¸ dù to¸n cho mét TT§ nãi chung bao gåm nh÷ng
kho¶n sau:
• TiÒn ®Ó x©y dùng çc c«ng tr×nh thuû lîi nh- ®Ëp, NM cña tr¹m vµ thiÕt bÞ, ®- êng
n©ng tµu, ©u thuyÒn
• TiÒn ®Ó x©y dùng hå chøa n- íc, tiÒn bï ngËp lôt ®Êt ®ai nhµ cöa, ®- êng s¸, di d©n, xö
lý lßng hå
• TiÒn cho çc c¬ së c«ng nghiÖp x©y dùng nh- x- ëng bª-t«ng, c¬ khÝ, « t«, xÎ gç
• TiÒn ®Ó x©y dùng ®- êng s¸;
• Vµ cuèi cïng lµ çc kho¶n x©y dùng phô ®Ó phôc vô sinh ho¹t, ®êi sèng, v¨n ho¸ nh-
nhµ ë, c©u l¹c bé, bÖnh viÖn
Trong çc c¬ quan thiÕt kÕ ng- êi ta th- êng chia gi¸ tiÒn dù to¸n KD thµnh ba phÇn:
• A - Çc c«ng tr×nh chÝnh, hå chøa, ®- êng n©ng tµu, ®- êng t¶i ®iÖn;
• B - Çc khu vùc nhµ ë;
• C - Çc c¬ së c«ng nghiÖp x©y dùng.
Gi¸ tiÒn dù to¸n KD ®ã ch- a ph¶i lµ phÇn ®Çu t- c¬ b¶n. Sau khi hoµn thµnh viÖc x©y dùng,
mét phÇn c«ng cô ®- îc tr¶ l¹i cho Nhµ n- íc ë d¹ng gäi lµ kho¶n hoµn ng- îc. VÝ dô nh- mét
phÇn thiÕt bÞ m¸y mãc x©y dùng ch- a bÞ hao mßn ch¼ng h¹n. Mét phÇn n÷a lµ gi¸ tiÒn çc
c«ng tr×nh vÜnh cöu chØ t¹m thêi sö dông khi x©y dùng sau ®ã ®- îc chuyÓn cho çc c¬ quan,
çc bé kh¸c ®Ó sö dông th- êng xuyªn. Çc phÇn ®ã ta míi ®- îc ®Çu t- c¬ b¶n KT .
Çc ®èi t- îng vµ c«ng tr×nh kh«ng ®- îc tÝnh vµo ®Çu t- c¬ b¶n cã thÓ bao gåm nh- sau:
a) Çc nhµ ë vÜnh cöu chØ dïng t¹m thêi khi x©y dùng, sau ®ã ®- îc chuyÓn cho çc lÜnh
vùc kh¸c cña nÒn KTQD.
b) Çc xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp x©y dùng ®- îc x©y dùng vÜnh cöu (nh- çc NM bª-t«ng,
c¬ khÝ, g¹ch, xÎ gç, x- ëng « t«, NM kÕt cÇu bª-t«ng cèt thÐp) chØ sö dông t¹m thêi khi
cã nhu cÇu x©y dùng, sau ®ã chuyÓn cho çc ngµnh kh¸c sö dông th- êng xuyªn.
c) Mét sè çc ®èi t- îng kh¸c cã tÝnh chÊt vÜnh cöu, sö dông nh- nh÷ng c«ng tr×nh ®éc
lËp cña nÒn KTÕ, cÇn thiÕt cho nhu cÇu x©y dùng. VÝ dô nh- ®- êng s¾t, ®- êng « t«,
®- êng t¶i ®iÖn
TÊt nhiªn cã tÝnh ®Õn sù hao mßn cña c«ng tr×nh. Còng cã ý kiÕn cho r»ng, çch tÝnh ®ã chØ
hîp lý cho nh÷ng vïng ®· ®- îc khai th¸c cßn nh÷ng vïng Ýt ®- îc khai th¸c khi mµ nhµ ë, c¬
së x©y dùng, ®- êng s¸kh«ng thÓ sö dông cho nÒn KTÕ trong thêi kú vËn hµnh dµi sau nµy
cña TT§ th× ph¶i tÝnh vµo ®Çu t- c¬ b¶n cña c«ng tr×nh.
Cã thÓ nãi r»ng, nÕu xem viÖc x©y dùng nh- mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm cña
nã lµ c«ng tr×nh thuû lîi th× ®Çu t- c¬ b¶n ph¶n ¸nh kh«ng ph¶i lµ gi¸ thµnh mµ ®óng h¬n lµ
gi¸ trÞ cña c«ng tr×nh. Khi dßng ch¶y sö dông chØ víi môc ®Ých ph¸t ®iÖn th× ®Çu t- c¬ b¶n
tÝnh toµn bé cho nã. Khi cã lîi dông tæng hîp ph¶i cã ph©n chia ®Çu t- c¬ b¶n cho çc ngµnh
t- ¬ng øng.
Kh¸c víi çc lo¹i tr¹m ®iÖn vµ nhiÒu lÜnh vùc CN kh¸c, tû lÖ phÇn thiÕt bÞ trong ®Çu t-
c¬ b¶n ë TT§ t- ¬ng ®èi thÊp, th- êng kho¶ng trªn d- íi 20%. ChØ sè ®ã ë TN§ ®Õn trªn 50%.
Thuéc vÒ vèn ®Çu t- trong thùc tÕ ng- êi ta th- êng sö dông çc chØ sè KTÕ-KT sau ®©y.
4.1.1.1) §Çu t- ®¬n vÞ cho 1 kW c«ng suÊt l¾p m¸y AT
§ã lµ tû sè vèn ®Çu t- KT vµ c«ng suÊt l¾p m¸y cña TT§, biÓu thÞ gi¸ trung b×nh cña 1kW
K
c«ng suÊt l¾p m¸y: A NT  T ®/kW (4-25)
NT
§Çu t- bæ sung cho 1kW c«ng suÊt l¾p m¸y: a NT §ã lµ tû sè cña gia sè ®Çu t- cho c«ng tr×nh
KT 2  KT1 KT
vµ gia sè c«ng suÊt l¾p m¸y cña TT§. a NT   ®/kW (4-26)
NT2  NT1 NT
Th- êng a NT x¸c ®Þnh b»ng çch ®Æt thªm mét tæ m¸y bæ sung ®Ó t¨ng c«ng suÊt cña
TT§ lªn. TrÞ sè K T biÓu thÞ gia sè vèn ®Çu t- ë tÊt c¶ çc phÇn cña c«ng tr×nh khi t¨ng c«ng
suÊt l¾p m¸y. §ã lµ chi phÝ më réng c«ng tr×nh lÊy n- íc, ®- êng dÉn, bÓ ¸p lùc hay giÕng
®iÒu ¸p, èng dÉn tuècbin, NM vµ thiÕt bÞ
Th- êng th- êng gi¸ 1kW CS bæ sung nhá h¬n nhiÒu so víi gi¸ trung b×nh 1kW CS l¾p
m¸y (cã tr- êng hîp chªnh 56 lÇn). Khi x¸c ®Þnh gi¸ trung b×nh ng- êi ta tÝnh tÊt c¶ ®Çu t- c¬
b¶n vÒ c«ng tr×nh bao gåm gi¸ tiÒn ®Ëp, hå chøa, NM cña tr¹m vµ thiÕt bÞ cßn gi¸ 1kW
c«ng suÊt bæ sung ë çc TT§ kiÓu lßng s«ng vµ sau ®Ëp chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ chÝnh vÒ
më réng NM, gi¸ thiÕt bÞ vµ sù thay ®æi chi phÝ ë çc c«ng tr×nh kh¸c, thËm chÝ cã tr- êng
hîp gi¶m ®- îc chi phÝ, vÝ dô nh- gi¸ tiÒn ®Ëp. V×
N
vËy gi¸ trung b×nh 1kW c«ng suÊt l¾p m¸y ë TT§ AT
phÇn lín ®Òu lín h¬n ë TN§ nh- ng gi¸ 1kW c«ng a TN
suÊt bæ sung ë TT§ th- êng bÐ h¬n rÊt nhiÒu 1kW
c«ng suÊt bæ sung ë TN§.
Khi t¨ng c«ng suÊt l¾p m¸y ë TT§, gi¸ 1kW bæ N
AT
sung cã khuynh h- íng t¨ng lªn nh- ng th- êng t¨ng
lªn kh«ng ®¸ng kÓ vµ lu«n lu«n nhá h¬n gi¸ trung a TN
b×nh ATN . V× vËy c«ng suÊt l¾p m¸y th- êng lµm NT KW
gi¶m gi¸ 1kW c«ng suÊt trung b×nh (H×nh 58). H 58: Quan hÖ N
A T  f (NT )
N
khi a T  const
Khi aT= const ta cã thÓ viÕt: KT  KO  a TN.NT (4-27) Trong ®ã: K O lµ phÇn ®Çu
KO
t- c¬ b¶n kh«ng phô thuéc vµo c«ng suÊt. Tõ ®ã: A NT   a NT (4-28)
NT
NghÜa lµ gi¸ trung b×nh 1kW c«ng suÊt l¾p ATN b»ng gi¸ 1kW bæ sung aTN vµ ®Çu t- cña c«ng
tr×nh chung tÝnh cho 1kW c«ng suÊt l¾p m¸y.
4.1.1.1) ChØ sè ®Çu t- ®¬n vÞ cho 1kWh ®iÖn n¨ng trung b×nh n¨m A ET . §ã lµ tû sè ®Çu t- c¬
b¶n vµ ®iÖn n¨ng trung b×nh n¨m ET, cho thÊy cÇn ph¶i chi phÝ bao nhiªu tiÒn cho x©y dùng
K
®Ó nhËn ®- îc 1kWh ®iÖn n¨ng trung b×nh n¨m: ATE  T [®/kWh] (4-29)
ET
ChØ sè ®Çu t- bæ sung cho 1kWh ®iÖn n¨ng trung b×nh n¨m – T- ¬ng tù nh- trªn ta cã:
K T  KT ATE
a TE  [®/kWh] (4-30)
2 1
ET  ET
2 1 aE T
Khi t¨ng çc th«ng sè cña TT§ nh- MNDBT, ATE
c«ng suÊt l¾p m¸y th× ®iÖn n¨ng cña TT§ th- êng
t¨ng lªn chËm. V× vËy chØ sè aTE gi¶m ®Õn mét trÞ
sè nµo ®ã l¹i b¾t ®Çu t¨ng lªn ®Õn b»ng ATE vµ sau
a TE
®ã v- ît trÞ sè trung b×nh ®Çu t- ®¬n vÞ.
Râ rµng khi AET = a ET ta cã trÞ sè cùc tiÓu ®Çu t- NT
®¬n vÞ trung b×nh A ET cho 1kWh ®iÖn n¨ng trung
E E
b×nh n¨m. Trªn h×nh 59 biÓu thÞ sù thay ®æi cña H 59: Quan hÖ A T  f ( N T ) vµ a T  f ( N T ) cña TT§
A ET vµ a ET theo c«ng suÊt l¾p m¸y cña TT§ khi MNDBT thay ®æi.
Cuèi cïng cÇn thÊy r»ng, viÖc ®¸nh gi¸ dù ®o¸n kh«ng dïng ®óng chØ sè ®Çu t- c¬ b¶n
kh«ng chØ ¶nh h- ëng ®Õn QH c«ng t¸c x©y dùng mµ cßn cã thÓ lµm sai l¹c çc ph- ¬ng ¸n so
s¸nh vµ çc th«ng sè lùa chän khi thiÕt kÕ.
4.1.1) Chi phÝ hµng n¨m vµ gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng cña TT§.
Chi phÝ hµng n¨m cña TT§ bao gåm chi phÝ cho khÊu hao c«ng tr×nh, thiÕt bÞ vµ chi
phÝ lao ®éng, vËt chÊt cho söa ch÷a, qu¶n lý vËn hµnh tr¹m. Chi phÝ cho khÊu hao ë TT§
chiÕm tû lÖ lín nhÊt, th- êng tõ 6592% toµn bé chi phÝ thùc tÕ.
Chi phÝ khÊu hao lµ phÇn “vèn” cña c«ng tr×nh hµng n¨m ®îc chuyÓn thµnh gi¸ tiÒn
cña s¶n phÈm. Nã bao gåm chi phÝ ®Ó kh«i phôc hoµn toµn c«ng tr×nh hay thiÕt bÞ vµ chi phÝ
®Ó söa ch÷a c¬ b¶n nh»m gi÷ c«ng tr×nh hay thiÕt bÞ ë tr¹ng th¸i cã kh¶ n¨ng lµm viÖc cho
®Õn cuèi thêi h¹n phôc vô cña nã.
PhÇn chi phÝ cho kh«i phôc hoµn toµn c«ng tr×nh nh»m t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, x¸c ®Þnh
phô thuéc vµo thêi h¹n phôc vô cña c«ng tr×nh cã tÝnh ®Õn sù hao mßn cña nã. VÝ dô mét
c«ng tr×nh ph¶i thay míi sau 100 n¨m th× phÇn chi phÝ kh«i phôc hoµn toµn tÝnh b»ng 1%.
Chi phÝ tÝnh to¸n cho khÊu hao nãi chung th- êng tÝnh tû lÖ theo gi¸ thµnh c«ng tr×nh hay
thiÕt bÞ. Phô lôc 6 cho vÝ dô tiªu chuÈn khÊu hao çc c«ng tr×nh thuû ®iÖn cña Liªn X«.
PhÇn chi phÝ vËn hµnh cña tr¹m gåm cã chi phÝ cho l- ¬ng çn bé, c«ng nh©n vËn
hµnh, chi phÝ cho söa ch÷a th- êng xuyªn c«ng tr×nh thiÕt bÞ vµ nh÷ng chi phÝ chung kh¸c.
Trong ®ã phÇn l- ¬ng çn bé c«ng nh©n th- êng chiÕm ®Õn 4060% tæng chi phÝ vËn hµnh
(kh«ng kÓ phÇn khÊu hao). PhÇn l- ¬ng çn bé trùc tiÕp phô thuéc vµo sè nh©n viªn vËn hµnh.
Sè nh©n viªn vËn h¹nh l¹i phô thuéc vµo c«ng suÊt cña tr¹m, s¬ ®å bè trÝ c«ng tr×nh, tr×nh ®é
tù ®éng ho¸Trong chi phÝ vËn hµnh cßn ph¶i tÝnh ®Õn chi phÝ cho çc biÖn ph¸p b¶o vÖ hå,
gia cè bê, tho¸t n- íc tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ®ã ph¶i tÝnh riªng. Khi c«ng tr×nh cã lîi dông
tæng hîp th× ph¶i tÝnh phÇn chi phÝ vËn hµnh riªng cho TT§: C T.
Gi¸ ®iÖn n¨ng ST cña TT§ ®- îc x¸c ®Þnh b»ng çch chia chi phÝ hµng n¨m
(C T)®/n¨m cho ®iÖn n¨ng n¨m trªn thanh
B¶ng 36: SuÊt gi¸ ®Çu t- cña ®-êng d©y, TBA
gãp cña TT§ (ET). §ã lµ mét chØ tiªu (Q§ sè 66,67/1999/Q§-BCN ngµy 11/10/1999)
KTNL quan träng nhÊt cña TT§. TT Lo¹i c«ng tr×nh 106 ®/km
A §Z trªn kh«ng 1 m¹ch
TrÞ sè E T kWh/n¨m b»ng ®iÖn I §Z 110KV
n¨ng s¶n ra cña TT§ trong mét n¨m trõ ®i a. Cét bª t«ng ly t©m + thÐp AC185 392
b. Cét bª t«ng ly t©m + thÐp AC240 444
phÇn ®iÖn n¨ng tù dïng cña tr¹m. Tõ ®ã:
a. Cét thÐp AC185 441
C .100 b. Cét thÐp AC240 500
ST  T [®/kWh] (4-31)
ET II §Z 35, 22KV d©y trÇn
AC-70 145 (130)
Chi phÝ hµng n¨m ë TT§ hÇu nh- AC-95 167 (140)
kh«ng phô thuéc vµo ®iÖn n¨ng cña tr¹m. AC-120 185 (155)
AC-150 230(195)
V× vËy phô thuéc vµo l- îng n- íc ®Õn, nÕu
B Çp ngÇm 22KV (HiÖuCEVVSW)
t¨ng ®- îc ®iÖn n¨ng cña tr¹m th× gi¸ ®iÖn I Çp bäc XLPE 370 ruét Cu (Al) 342(400)
n¨ng ST sÏ gi¶m xuèng theo tû lÖ t- ¬ng XLPE 395 400(445)
øng. NÕu gäi sè giê lµm viÖc cña c«ng suÊt XLPE 3120 455(485)
XLPE 3150 528(427)
E 617(468)
l¾p m¸y lµ T1  T [giê] th× ta cã thÓ viÕt: XLPE 3185
NT XLPE 3240 760(510)
C T .100 C T .100 CNT .100 II Çp EPR (cao su)3240 1100
ST    (4-31). C Tr¹m biÕn ¸p
T T 1 1
I TBA 35/22/0.4KV 300 (250)
Trong ®ã C TN  C T lµ chi phÝ ®¬n vÞ cho II TBA 35/0 4KV 250 (200)
NT III TBA 22/0.4KV 200 (180)
1kW c«ng suÊt l¾p m¸y. Râ rµng khi c«ng suÊt l¾p m¸y ®· cho, ®iÖn n¨ng hay sè giê lµm
viÖc cña TT§ cµng lín th× gi¸ ®iÖn n¨ng cµng rÎ.
Çc chØ sè A NT , A ET , S T th- êng ®- îc gäi lµ nh÷ng chØ sè KTNL cña TT§. Khi so s¸nh
çc TT§ kh¸c nhau kh«ng thÓ xÐt riªng mét trong çc chØ sè ®ã. MÆt kh¸c khi so s¸nh hiÖu
qu¶ KTÕ çc chØ sè cã thÓ cã m©u thuÉn. Lóc ®ã ph¶i tæng hîp nh÷ng ®¸nh gi¸ riªng rÏ hiÖu
qu¶ cña nã TT§ theo c«ng suÊt, ®iÖn n¨ng vµ chØ cã thÓ so s¸nh nã víi TN§ thay thÕ.
ViÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña TT§ ë nh÷ng vïng kh¸c nhau theo çc chØ sè ®ã cã thÓ cho
nh÷ng kÕt qu¶ sai lÇm, ngay c¶ khi AN1>A N2, AE1 >AE2 vµ S1 >S2 v× chi phÝ ë çc TN§ thay thÕ
vµ nhiªn liÖu ë çc vïng kh¸c nhau rÊt kh¸c nhau. ChØ cã thÓ so s¸nh víi TN§ thay thÕ míi
cho kÕt qu¶ ®óng ®¾n vÒ sù - u viÖt cña TT§ nµy hay TT§ kh¸c.
V) Bµi to¸n chi phÝ XD ®-êng d©y, TBA vµ TT§ thùc tÕ

Khi thiÕt kÕ tÝnh to¸n dù to¸n cho çc §Z vµ tr¹m trªn thùc tÕ ng- êi ta c¨n cø vµo
chiÒu dµi ®- êng d©y, CS cña MBA, tõ ®ã nh©n víi suÊt ®Çu t- thùc tÕ (do kinh nghiÖm hay
dùa trªn ®¬n gi¸ thùc tÕ thi c«ng ®· ®- îc chuÈn ho¸ thµnh çc ®Þnh møc cña bé CN) sÏ ®- îc
tæng møc ®Çu t- theo CT: T§T= KL S§T; (4-32). Trong ®ã:
- T§T: Tæng møc ®Çu t- cho §Z (TBA) [VN§, USD];
- T: Tæng CS cña TBA [kW, MW] hay tæng chiÒu dµi §Z [km].
- S§T: Møc ®Çu t- cho 1®¬n vÞ cña T
Tuy nhiªn víi çc c«ng ty kh¸c nhau còng cã sù ¸p dông kh¸c nhau, nh- ng ®Òu thèng
nhÊt khi ¸p dông khi nh©n víi hÖ sè tr- ît gi¸ lµ 1,82,2. Do thùc tÕ vËn hµnh mét sè tiÕt diÖn
d©y cña çc ®- êng d©y kh«ng cßn phï hîp (AC120, AC150 víi cÊp ®iÖn ¸p 110KV, AC50,
AC70 víi cÊp ®iÖn ¸p 22,35KV) nªn kh«ng ®- îc nªu ë ®©y hoÆc sÏ kh«ng tÝnh ®Õn khi tÝnh
çc ®- êng ®ång møc. T- îng tù nh- trªn th× çp ngÇm hiÖn t¹i ch- a phï hîp víi ®Þa h×nh vËn
hµnh thùc tÕ çc tØnh miÒn nói. ViÖn N¨ng L- îng ¸p dông theo suÊt ®Çu t- theo Q§ sè
66,67/1999/Q§-BCN ngµy 11/10/1999 cña Bé CN ban hµnh víi ®- êng d©y vµ TBA nh- b¶ng
36, trong ®ã ®èi víi m¹ch kÐp th× nh©n víi hÖ sè 2. Cßn ViÖn kh¶o s¸t thiÕt kÕ th× ¸p dông
theo b¶ng gi¸ 37. Trªn thùc tÕ th× gi¸ nµy kh«ng cßn cã tÝnh thùc tÕ n÷a, hiÖn nay ®èi víi çc
Cty t- vÊn, çc CT§L th× gi¸ thµnh ®- îc tÝnh nh- b¶ng 38.
D- íi ®©y sÏ tr×nh bµy çc chi phÝ söa ch÷a, vËn hµnh ®èi víi çc ®- êng d©y, TBA, vµ
ë çc T§N. Qua ph©n tÝch ta sÏ rót ra ®- îc giíi h¹n tèi - u cña chiÒu dµi ®- êng d©y ®Ó ®- a ra
çc ®- êng ®ång møc. Khi x©y dùng QH vÒ HT§ cung cÊp cho çc vïng s©u vïng xa, mét
vÊn ®Ò ®- îc ®Æt ra lµ cung cÊp ®iÖn cho çc vïng s©u, vïng xa b»ng l- íi ®iÖn quèc gia (l- íi
tËp trung) hay l- íi ®iÖn, nguån ®éc lËp, ph©n t¸n. Kh¸i niÖm ®éc lËp, ph©n t¸n ë ®©y chØ
mang tÝnh chÊt t- ¬ng ®èi.
Trong ph¹m vi cña luËn v¨n ®Ò lµ QH nguån nªn ta chØ xem xÐt phÇn nguån. HT§
®éc lËp theo quan niÖm cò ®- îc hiÓu lµ HT§ ®ã cung cÊp cho 1vïng nµo ®ã kh«ng cã 1sù
liªn l¹c nµo víi HT§ quèc gia cßn gäi lµ HT§ ph©n t¸n. Theo quan niÖm míi çc HT§ ®éc
lËp lµ çc HT§ kh«ng ®- îc x©y dùng bëi TCT§LVN viÕt t¾t lµ IPP. HT§ nµy cã thÓ do
ph- ¬ng thøc cæ phÇn ho¸, nhµ n- íc vµ nh©n d©n cïng lµm, t- nh©n x©y dùng theo h×nh thøc
BOT, BTO hoÆc b¸n ®iÖn cho TCT§LVN... C¨n cø ®Ó lùa chän HT§ ®éc lËp, ph©n t¸n hay
HT§ quèc gia lµ chi phÝ ®Ó x©y dùng ®- êng d©y tõ l- íi quèc gia vÒ trung t©m PT lín h¬n
hay chi phÝ x©y dùng nguån ph©n t¸n lín h¬n vµ lín h¬n bao nhiªu. Ta sÏ ph©n tÝch kü h¬n
vÒ vÊn ®Ò nµy. Khi ph©n tÝch ta gi¶ thiÕt lµ l- íi ®iÖn cung cÊp ë trung t©m phô t¶i lµ nh- nhau
®èi víi c¶ hai ph- ¬ng ¸n. Trªn thùc tÕ khi ta x©y dùng çc nguån IPP th× ngoµi chi phÝ x©y
dùng ta cßn ph¶i tÝnh thªm chi phÝ vËn hµnh, söa ch÷a cña nguån ®ã. Khi x©y dùng ®- êng
d©y kÐo tõ l- íi quèc gia vÒ ta sÏ bít ®- îc chi phÝ x©y dùng nguån nh- ng bï l¹i ta l¹i ph¶i
x©y dùng çc TBA trung gian däc ®- êng vµ tr¶ chi phÝ vËn hµnh, söa ch÷a çc ®- êng d©y,
TBA ®ã. Ta cã thÓ m« t¶ ph©n tÝch kh¶ thi khi xÐt ®Õn dïng nguån ®éc lËp hay dïng l- íi
quèc gia cÊp cho çc vïng s©u, vïng xa theo biÓu thøc sau: C§L CT§ ; C§L= CT§ ; C§L CT§ ;
Trong ®ã:
▪ C §L = CT§. P + C v/h, b¶o d- ìng T§ : Chi phÝ x©y dùng nguån ®éc lËp.
▪ C v/h, b¶o d- ìng T§ : C/fÝ vËn hµnh b¶o d- ìng TT§.
Thùc tÕ chi phÝ nµy xÊp xØ b»ng chi phÝ s/c mét tr¹m ph©n phèi nÕu dïng l- íi quèc gia ®Æt
cïng vÞ trÝ. V× vËy ta cã thÓ bá qua chi phÝ nµy.
▪ C QG= C §D.l + C v/h §Z + Cv/h TBA + CTBA : Chi phÝ x©y dùng nguån cÊp tõ l- íi quèc gia.
= C§D.l + (C v/h§Z + Cs/c§Z ) + CTBA (4-33)
▪ C T§: C/fÝ x©y dùng TT§= SuÊt ®Çu t- /1MW (KW)  P ®m;
▪ C §D: SuÊt c/fÝ x©y dùng §Z tõ l- íi quèc gia= SuÊt ®Çu t- /1km  l;
▪ C v/h §Z: C/fÝ vËn hµnh §Z= Sè ng- êi (®Þnh biªn sè km/1ng- êi qu¶n lý) l- ¬ngTB.
(Thùc tÕ chi phÝ nµy rÊt nhá so víi chi phÝ x©y dùng nªn coi nh- 0)
▪ C s/c §Z: C/fÝ b¶o d- ìng §Z= C/fÝ söa ch÷a th- êng xuyªn + C/fÝ söa ch÷a lín. (4-34)
▪ C TBA: C/fÝ x©y dùng TBAPP= SuÊt ®Çu t- /1MVA (kVA)  P®m;
Khi ®ã C§L = CT§= SuÊt ®Çu t- /1MW (KW)  P ®m;
D- íi ®©y lµ chi phÝ x©y dùng, B¶ng 37: SuÊt gi¸ ®Çu t- cña ®- êng d©y PECC1
vËn hµnh, söa ch÷a cña çc §DK 22kV 1 m¹ch 2 m¹ch
AC-70 AC-95 AC-120 AC-70 AC-95 AC-120
®- êng d©y, TBA ë mét sè 106 ®/km 140 150 160 175 185 200
®iÖn lùc miÒn nói. Mét sè dùa §DK 35kV 1 m¹ch 2 m¹ch
trªn ®Þnh biªn, mét sè sè liÖu AC-70 AC-95 AC-120 AC-70 AC-95 AC-120
106 ®/km 145 155 165 175 185 195
dùa trªn thùc tÕ x©y dùng vµ
1 m¹ch 2 m¹ch
vËn hµnh cña çc ®iÖn lùc §DK 110kV AC-185 AC-240 AC-185 AC-240
106 ®/km 650 800 1000 1500
miÒn nói:
Chi phÝ vËn hµnh §Z 35, 22KV: §Þnh biªn: 21,21( 22)km/ ng- êi
Thu nhËp b×nh qu©n 2.2106 ®/th¸ng.
Chi phÝ vËn hµnh §Z 22KV: 25,52 km/ ng- êi  25km/ 1ng- êi
Chi phÝ s/c th- êng xuyªn §Z:  15tr/km/th¸ng
Chi phÝ s/c lín §Z:  40-60tr/1km/th¸ng (th- êng còng kh«ng cè ®Þnh).
Chi phÝ s/c th- êng xuyªn TBA: 125tr/tr¹m/n¨m
Chi phÝ s/c lín TBA: kh«ng cè ®Þnh
Chi phÝ x©y dùng tr¹m T§N tÝnh trung b×nh: (15
19).109 VN§/1MW (VÝ dô Nµ L¬i 180tû/
9MW; Thóc §¸n 305tû/16MW; Nµ Loµ 108.36tû/6MW; Tµ NiÕt 62tû/3.6MW) nÕu tÝnh b»ng
ngo¹i tÖ vµo kho¶ng 1210USD/kW. Gi¸ thùc tÕ vµo kho¶ng: 17,5.109 VN§/1MW.
Chi phÝ x©y dùng §Z 110KV thùc tÕ hiÖn nay cña CT§L1:
B¶ng 38: SuÊt gi¸ ®Çu t- cña ®- êng d©y cña CT§L1
1 m¹ch 2 m¹ch
§DK 22kV
AC-95 AC-120 AC-95 AC-120
10 6 ®/km 270 295 513 560
1 m¹ch 2 m¹ch
§DK 35kV
AC-95 AC-120 AC-95 AC-120
10 6 ®/km 285 320 541 608
1 m¹ch 2 m¹ch
§DK 110kV
AC-185 AC-240 AC-185 AC-240
10 6 ®/km 1.350 1.700 2.565 3.230
Chi phÝ x©y dùng TBA PP 35/0,4kV:

B¶ng 39: SuÊt gi¸ ®Çu t- cña TBA cña CT§L1, EVN
CS (kVA) 250 400 500 630 750 1000
Gi¸ (106®) 180 210 270 350 550 850
Ghi chó Treo Treo Treo X©y X©y X©y
Trªn thùc tÕ th× cho phÐp CS cña TBAPP so víi CS t¶i cho phÐp cña §D lµ 1,5 1,7
lÇn. VÝ dô §D AC-120 cã I ®m= 390A víi ®iÖn ¸p U®m= 35/22kV th× CS tæng cña TBAPP
trªn §D lµ 23,6/14,9MVA. Thùc tÕ ë çc tØnh miÒn nói tÝnh TB kho¶ng 25-30km ®Æt mét
TBA ph©n phèi. Khi ®ã:
- NÕu gäi l lµ chiÒu dµi ®- êng d©y th× l/25 sÏ lµ sè ng- êi qu¶n lý §Z ®ã vµ {(l/25) l- ¬ng TB} sÏ lµ
chi phÝ vËn hµnh §Z 35kV trong 1th¸ng hay sÏ lµ {(l/25)2,2.10612th¸ng} trong 1n¨m. T- ¬ng tù ta
cã chi phÝ vËn hµnh víi §Z 22kV lµ C v/h= {(l/22)1,8.10612th¸ng}
1.06.l;
- Chi phÝ söa ch÷a th- êng xuyªn cña §Z trong 1n¨m lµ: {l 15.106 12}= 180.l. 106 ;
- Chi phÝ söa ch÷a lín cña §Z trong 1n¨m lµ: Cs/c§Z ={l  50.106 12}= 600.l.106 ;
- Chi phÝ x©y dùng cho TBAPP lµ: CTBA = {(l/25)CTBA};
(Tuy nhiªn do kho¶ng çch gÇn çc trung t©m phô t¶i nªn ta chØ tÝnh x©y 1TBAPP däc ®- êng,
kh«ng kÓ tr¹m biÕn ¸p t¹i NMT§, khi ®ã CTBA= 240.106 ®;
- Chi phÝ söa ch÷a th- êng xuyªn cña TBAPP trong 1n¨m lµ: {(l/25)125.106 }5.l. 106;
Qua ph©n tÝch trªn th× tæng chi phÝ vËn hµnh, sña ch÷a cho §Z35kV m¹ch ®¬n l- íi quèc gia
hµng n¨m theo (4-33) lµ: C v/hs/c§Z= {305.l.106}+ {180.l.106 } + {600.l.106 }= 1090*l*106 VN§
T- ¬ng tù ta cã chi phÝ vËn hµnh cho §Z22kV m¹ch ®¬n hµng n¨m lµ:
C v/hs/c§Z= {280.l.106 }+ {120.l.106} + {600.l.106 }= 1065*l*106 VN§
T- ¬ng tù ta cã chi phÝ vËn hµnh cho §Z35kV m¹ch ®«i hµng n¨m lµ:
C v/hs/c§Z= {570.l.106 }+ {120.l.106} + {600.l.106 }= 1355*l*106 VN§
T- ¬ng tù ta cã chi phÝ vËn hµnh cho §Z22kV m¹ch ®¬n hµng n¨m lµ:
C v/hs/c§Z= {530.l.106 }+ {120.l.106} + {600.l.106 }= 1315*l*106 VN§
Qua ph©n tÝch trªn th× tæng chi phÝ x©y dùng, vËn hµnh, sña ch÷a cho TBAPP lµ:
CTBA + Cv/hTBA = 240.10 6 + 5.l.106 VN§
§èi víi çc dù ¸n T§ võa, nhá, vµ cùc nhá th× th- êng x©y dùng trong kho¶ng 1n¨m, v× vËy ta
kh«ng cÇn quy ®æi vÒ n¨m gèc. V× vËy ta cã thÓ tÝnh ra çc ®- êng ®ång møc t- ¬ng ®èi víi
çc §Z22, 35 nh- phô lôc7, tuy nhiªn ®©y míi chØ lµ con sè tÝnh to¸n t- ¬ng ®èi, nÕu lùa
chän ph- ¬ng ¸n th× cÇn çc sè liÖu cô thÓ h¬n cho tõng dù ¸n. Ta tÝnh thö chã TBA trung
gian 400kvA vµ 500kvA.
VI) Ph©n tÝch KTÕ tµi chÝnh d-íi gãc ®é c¬ chÕ CDM
GÇn ®©y trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn kh¸i niÖm C¬ ChÕ Ph¸t TriÓn S¹ch - CDM (Clean
Development Mechanism). VËy thùc chÊt CDM lµ g× vµ nã cã ý nghÜa g× víi viÖc QH çc
nguån ®iÖn ph©n t¸n vµ ®Æc biÖt víi T§N. Mét trong çc ph©n tÝch s¸t nhÊt vÒ vÊn ®Ò nµy lµ
cña phßng ®èi ngo¹i - Trung t©m ph¸t triÓn n¨ng l- îng thuû ®iÖn - Quü nguån n¨ng l- îng
míi (NEF) vµo th¸ng 10, 2003 d- íi ®©y, nã bao gåm çc néi dung chÝnh sau:
• CDM lµ g×?
• Thuû ®iÖn vµ CDM.
• HÖ thèng CDM vµ çc tõ kho¸.
• HiÖn tr¹ng çc dù ¸n CDM vÒ thuû ®iÖn.
• HÖ thèng CDM vµ çc tõ kho¸.
• Çc vÊn ®Ò then chèt ®èi víi çc vïng dù ¸n CDM vÒ thuû ®iÖn.
6.1) Tæng quan vÒ CDM
Tõ n¨m 1992, C«ng - íc khung vÒ BiÕn ®æi khÝ hËu cña Liªn Hîp Quèc (UNFCCC) ®·
t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh mét c¬ chÕ hîp t¸c quèc tÕ nh»m duy tr× sù æn ®Þnh cña nång ®é çc
lo¹i khÝ nhµ kÝnh th¶i vµo khÝ quyÓn ®ang cã t¸c ®éng xÊu tíi khÝ hËu tr¸i ®Êt ë møc cã thÓ
ng¨n ngõa ®- îc sù can thiÖp nguy hiÓm cña con ng- êi ®èi víi hÖ thèng khÝ hËu...
Các nước trên thế giới được UNFCCC phân chia thành 2 nhóm nước:
Nhóm 1: Gồm các nước phát triển với lượng phát thải khí nhà kính rất lớn (ghi trong phụ lục 1 của KP).
Nhóm 2: Không thuộc Phụ lục 1, trong đó có Việt Nam, thuộc các nước đang phát triển.
NghÞ ®Þnh th- Kyoto (KP) vÒ gi¶m ph¸t th¶i ®· ®- îc s¬ bé ký kÕt tu©n theo héi nghÞ
lÇn thø ba gi÷a çc bªn (COP3), UFNCCC, tæ chøc t¹i Kyoto, th¸ng 12/1997. HiÖp - íc Quèc
tÕ bao hµm çc ng¨n chÆn vÒ mÆt ph¸p lý (trªn toµn cÇu) ®èi víi viÖc ph¸t th¶i çc khÝ nhµ
kÝnh [(GHG): (CO2, CH 4, N2 O, HFCS , SF6 , PFCS )]. HiÖn nay, ®· cã 120 n- íc phª chuÈn KP-
Nh- ng NghÞ ®Þnh KP sÏ chØ cã hiÖu lùc nÕu Liªn bang Nga phª chuÈn. 3 c¬ chÕ linh ho¹t (c¬
chÕ Kyoto) lµ ®iÒu næi bËt cña nghÞ ®Þnh th- nµy cho çc n- íc cam kÕt:
• Thùc hiÖn thèng nhÊt (JI).
• Trao ®æi (th- ¬ng m¹i ho¸) viÖc ph¸t th¶i (IET).
• C¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch (CDM)
CDM t¹o c¬ héi cho çc n- íc ph¸t triÓn thùc hiÖn çc cam kÕt gi¶m l- îng khÝ ph¸t th¶i ®ång
thêi vÉn t¹o c¬ héi cho çc n- íc ®ang ph¸t triÓn nhËn ®- îc çc c«ng nghÖ thiÕt yÕu nh»m
b¶o vÖ m«i tr- êng vµ tiÕt kiÖm nguån tµi nguyªn vµ lµ c¬ chÕ ®- îc khuyÕn khÝch.
6.1.1) Çc chØ tiªu gi¶m thiÓu ph¸t th¶i
Trong ®ã KP ®- a ra cam kÕt ®èi víi çc n- íc ph¸t triÓn vÒ gi¶m l- îng ph¸t th¶i khÝ
GHG ph¶i thÊp h¬n møc ph¸t th¶i cña n¨m 1990. Cô thÓ là : Trong thêi kú cam kÕt tõ 2003-
2012, ph¶i gi¶m trung b×nh là 5,2% (- íc 2.800-4.800 triÖu tÊn CO2 t- ¬ng ®- ¬ng). Trong ®ã
EU là 8%, Hoa Kú 7%, NhËt B¶n 6%. Çc n- íc ®ang ph¸t triÓn (nhãm 2) ch- a cã chi tiªu.
6.1.2) CDM lµ g×?
CDM là một cơ chế đối tác đầu tư giữa các nước phát triển và các nước đang phát
triển. CDM cho phép và khuyến khích các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp của các nước phát
triển đầu tư, thực hiện các dự án giảm phát thải GHG tại các nước đang phát triển và nhận
được tín dụng dưới dạng “Giảm phát thải được Chứng nhận (CERs)”. Khoản tín dụng này
được tính vào chỉ tiêu giảm phát thải GHG của các nước phát triển, giúp các nước này thực
hiện cam kết giảm phát thải định lượng GHG.
Môc tiªu: Gióp çc n- íc thuéc nhãm 1 hoµn thµnh çc cam kÕt gi¶m thiÓu viÖc ph¸t th¶i.
Çc n- íc kh«ng thuéc nhãm 1trong viÖc cè g¾ng ®¹t tíi sù ph¸t triÓn c©n b»ng.
6.1.3) §Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn tham gia vµo thÞ tr- êng mua b¸n ph¸t th¶i GHG
Thị trường mua bán phát thải GHG là một thị trường mới mẻ chưa từng có trong lịch
sử phát triển kinh tế từ trước tới nay. Do đó, chưa có được những quy ước, quy định chặt chẽ
và rõ ràng trong cơ chế này. Tuy nhiên, đã là thị trường thì đương nhiên phải có người mua
và người bán. Người mua ở đây là các nước phát triển (nhóm 1). Người bán là các nước
đang phát triển (nhóm 2), trong đó có Việt Nam. Đã là mua và bán nên phải có “cân đong,
đo đếm” rõ ràng. Ngoài việc các bên tham gia thực hiện dự án phải giám sát “cân đo” chặt
chẽ, quốc tế còn quy định buộc phải có một tổ chức quốc tế được chỉ định để thẩm tra và đề
nghị Ban chấp hành (đại diện của các nước tham gia để công nhận và cấp chứng chỉ, chứng
nhận). Đã là mua và bán phải có giá cả. Hiện nay, giá cả chưa hoàn toàn thống nhất, bộ phận
nghiên cứu đang đề xuất từ 210 USD/tấn phát thải CO2 phụ thuộc theo từng dự án.
Muốn tham gia thực hiện được dự án CDM thì các nước phải đáp ứng 3 yêu cầu sau: 1. Tự
nguyện tham gia CDM; 2. Chỉ định cơ quan quốc gia về CDM; 3. Phê chuẩn Nghị định
Kyoto. Ba yêu cầu trên, Việt Nam đã đáp ứng, có nghĩa là có đủ điều kiện để tham gia các
dự án này. Chu trình thực hiện 1 dự án CDM quốc tế quy định như sau:
- Giai đoạn chuẩn bị dự án bao gồm việc thiết kế dự án, thực hiện theo hướng dẫn và được
nước chủ nhà phê duyệt và xin đăng ký lên tổ chức quốc tế, được các nhà đầu tư cung cấp tài
chính cho dự án.
- Giai đoạn thực thi dự án được các bên tham gia dự án thực hiện và được tổ chức quốc tế
thẩm tra và cấp chứng chỉ giảm phát thải CERs.
- Cách thức xây dựng, thẩm định, phê duyệt đều có các tiêu chí, tiêu chuẩn quy định chặt chẽ
và phải tuân theo.
- Khi thực hiện dự án CDM trong thị trường mua bán giảm phát thải, phía mua và phía bán
đều phải có lợi cho mình. Bên bán, nếu thực hiện thành công dự án sẽ thu hút được khoản
vốn đầu tư từ các nước phát triển; Tiếp nhận được công nghệ mới theo hướng bền vững;
Góp phần bảo vệ môi trường quốc gia, phát triển nguồn nhân lực, hỗ trợ công ăn việc làm.
Còn bên mua sẽ nhận được một chứng chỉ CERs cho nước họ, do kết quả giảm phát thải tại
nước bán với chi phí thấp hơn thực hiện tại nước mua.
6.1.4) ThÞ tr- êng mua b¸n gi¶m ph¸t th¶i GHG ë ViÖt nam
Trước hết, Việt Nam là một nước có tiềm năng để thực hiện việc giảm phát thải. Hiện
tại, Việt Nam thuộc nhóm 2, nghĩa là việc phát thải chung vào thế giới còn quá nhỏ bé, chưa
phải bắt buộc giảm, nên rất thuận lợi để các nước phát triển đầu tư vào các dự án phát triển
KTế Việt Nam, đặc biệt là các dự án CDM, để họ có thể nhận được một chứng chỉ. Là một
trong những nước đang phát triển, Việt Nam nhanh chóng tham gia cam kết với các tổ chức
quốc tế, như ký kết Công ước khung, Nghị định Kyoto, tham gia dự án CDM, có chỉ định cơ
quan đầu mối quốc gia, phê chuẩn KP v.v... tức là đủ điều kiện theo quy định của tổ chức
quốc tế thực hiện xây dựng và thực hiện các dự án CDM.
Việt Nam cũng đã có nhiều ngành bước đầu nghiên cứu và xây dựng các dự án tiềm
năng về CDM trong các lĩnh vực: Bảo tồn và tiết kiệm NL; Chuyển đổi sử dụng nhiên liệu
hoá thạch; Thu hồi và sử dụng CH4 từ bãi rác và từ khai thác than; ứng dụng NLM&TT;
Trồng mới rừng cây và tái trồng rừng; Thu hồi và sử dụng khí đốt đồng hành. Trong đó, có
những ý tưởng dự án đã được các nhà đầu tư nước ngoài quan tâm và chuẩn bị thủ tục để
thực hiện nhóm dự án thu hồi và sử dụng khí đồng hành mỏ Rạng Đông, dự án sử dụng hiệu
quả NL tại Công ty Bia Thanh Hoá...
6.1.5) Lîi Ých vµ môc tiªu cña CDM ë ViÖt nam
Từ triển vọng của nước đang phát triển, CDM có thể:
• Thu hút vốn cho các dự án hỗ trợ chuyển đổi sang nền KTế thịnh vượng hơn phát thải ít carbon hơn.
• Khuyến khích và cho phép khu vực tư nhân và cộng đồng tích cực tham gia.
• Cung cấp công cụ chuyển giao công nghệ, đầu tư tập trung các dự án thay thế công nghệ nhiên liệu
hoá thạch cũ kém hiệu quả hoặc tạo ra ngành mới trong công nghệ bền vững với môi trường.
• Hỗ trợ xác định các hướng ưu tiên đầu tư trong các dự án đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững.
Đặc biệt, CDM còn đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của các nước đang phát triển
thông qua:
• Chuyển giao công nghệ và các nguồn tài chính
• Sản xuất NL theo hướng bền vững
• Nâng cao và bảo tồn hiệu quả NL
• Xoá đói giảm nghèo thông qua việc tạo công ăn việc làm và tăng thu nhập cho người dân
• Các lợi ích môi trường địa phương
Nhiều phương án của CDM tạo ra i ích kép quan trọng tại các nước đang phát triển, đó là
giải quyết các vấn đề môi trường địa phương và khu vực và đạt được các mục tiêu xã hội.
Trong đó các dự án thích hợp là CDM gồm các dự án thuộc các lĩnh vực sau:
· Nâng cao hiệu quả NL sử dụng cuối
· Nâng cao hiệu quả cung cấp NL
· NL tái tạo
· Chuyển đổi nhiên liệu
· Nông nghiệp (Giảm phát thải CH4 và N 2O)
· Các quá trình công nghiệp (CO 2 từ sản xuất xi măng, HFCs, PFCs, SF6 )
· Các dự án bể hấp thụ (chỉ áp dụng với lĩnh vực trồng rừng và khôi phục rừng)
Về mặt tài chính của dự án CDM không được làm giảm các Quỹ Hỗ trợ Phát triển
chính thức (ODA). Ngoài ra, CERs từ dự án CDM phải chịu mức chi phí 2%- còn gọi là
phần thu nhập- khoản thu nhập này sẽ được đưa vào Quỹ Thích ứng mới để giúp các nước
đang phát triển dễ nhạy cảm đối với các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Các khoản
thu nhập khác về CERs sẽ góp phần thanh toán các chi phí quản lý CDM. Để thúc đẩy phân
bổ công bằng dự án giữa các nước đang phát triển, dự án CDM tại các nước kém phát triển
không phải chịu khoản thu về thích ứng và chi phí quản lý.
6.1.5) Lîi Ých cña CDM trong QH nguån vµ nguån thuû ®iÖn
Qua ph©n tÝch ë trªn vÒ CDM, ta thÊy r»ng thuû ®iÖn, çc nguån NL t¸i t¹o, NL míi lµ
nh÷ng h- íng ph¸t triÓn nguån rÊt hîp lý vµ t¹o ra "lîi Ých kÐp". Bªn c¹nh ®ã çc gi¶i ph¸p
nh- n©ng cao hiÖu qu¶ NL cuèi (EF), n©ng cao hiÖu qu¶ cung cÊp NL, chuyÓn ®æi n¨ng
l- îng, n©ng cao vµ b¶o tån NL, s¶n xuÊt NL theo h- íng bÒn v÷ng... còng rÊt cÇn thiÕt khi
lµm c«ng t¸c QH nguån.
Khi di s©u vµo ph©n tÝch øng dông T§, ta nhËn thÊy NMT§ cã hiÖu qu¶ ®èi víi CDM.
Thuû ®iÖn lµ mét trong nh÷ng nguån NL lín, gi¸ thµnh rÎ vµ Ýt ph¸t th¶i cacbon tù do  cã
kh¶ n¨ng lín trong viÖc gi¶m thiÓu çc khÝ GHG. Kh¶ n¨ng khai th¸c trªn ph- ¬ng diÖn kü
thuËt 11,570TWh. NÕu toµn bé “kh¶ n¨ng khai th¸c trªn ph¬ng diÖn kü thuËt” ®îc sö
dông, viÖc gi¶m thiÓu CO 2 sÏ cã... =5,79triÖu tÊn CO2 25 møc ph¸t th¶i CO2 cña toµn thÕ giíi
(nh©n tè ph¸t th¶i 0,5t-CO2 /MWh). Ta lµm mét phÐp tÝnh:
GÝa x©y d- ng: 2,5$/kW, tû lÖ ho¹t ®éng 50%, thêi kú chi phÝ 50 n¨m
gi¸ ®iÖn: 3.1 cents/kWh, IRR 5%
5.8 cents/kWh, IRR 10%
NÕu ®¬n vÞ gi¶m thiÓu CO2 lµ 0.5kgCO 2/kWh vµ gi¸ cacbon lµ $5/tÊn CO 2, céng thªm vµo
®Çu vµo sÏ lµ 0.25cents/kWh hiÖu qu¶ viÖc gi¶m CO 2 48% cña gi¸ ®iÖn.
Gi¸ trÞ tµi chÝnh cña cacbon cã thÓ trë nªn quan träng ®èi víi ph¸t triÓn NMT§. Tuy
nhiªn khi so s¸nh viÖc ph¸t th¶i CO 2 trªn mçi kWh bëi çc N§ n¨ng kh¸c nhau. Ngoµi ra, lîi
Ých tõ çc dù ¸n CDM ®èi víi NMT§ ë çc n- íc Nam ¸ lµ:
+ Sö dông ®- îc tiÒm n¨ng phong phó do çc nguån NL T§ vÉn ch- a ®- îc ph¸t triÓn.
+ Gãp phÇn vµo viÖc cung cÊp ®iÖn n¨ng bÒn v÷ng.
+ Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng
+ Thu nhËp tõ viÖc b¸n CER
+ Hç trî ph¸t triÓn thªm vµo ODA
+ H¹ thÊp chi phÝ
+ Çc lîi Ých kh¸c tõ çc hå n- íc cã t¸c dông ®a môc tiªu...
Ph©n tÝch t- ¬ng tù víi çc d¹ng nguån NLM&TT kh¸c ta còng cã kÕt qu¶ t- ¬ng tù.
cho thÊy lîi Ých to lín khi ¸p dông CDM khi QH nguån. §Ó thÊy râ tÝnh hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p
dông CDM vµo ph©n tÝch tµi chÝnh çc dù ¸n ta xem xÐt 3tr- êng hîp ph©n tÝch ®èi víi NM§
cã c«ng suÊt 100MW.
6.2) TÝnh luîng ph¸t th¶i gi¶m ®- îc khi sö dông n¨ng l- îng thñy ®iÖn thay
thÕ çc tæ m¸y ®iezel cò hoÆc nhiÖt ®iÖn than
Khi khai th¸c bÒn v÷ng NL thñy ®iÖn thay thÕ nhiªn liÖu ho¸ th¹ch th× nguån nhiªn
liÖu nµy ®- îc ®¸nh gi¸ nh- sau:
+ Trung hoµ vÒ ph¸t th¶i CO2
+ L- îng ph¸t th¶i SOx coi nh- = 0, v× l- îng l- u huúnh cã trong T§ hÇu nh- kh«ng cã.
+ L- îng NOx gi¶m do nhiªn liÖu ch¸y ë nhiÖt ®é thÊp
Kh¸i niÖm vµ thuËt ng÷ vÒ trung hoµ ph¸t th¶i khÝ CO2 khi ®èt nhiªn liÖu ho¸ th¹ch tõ
nguån khai th¸c bÒn v÷ng ®- îc lý gi¶i bëi:
+ ChØ khai th¸c l- îng nhiªn liÖu ho¸ th¹ch ®- îc t¹o ra hµng n¨m
+ Theo chu tr×nh t¸i tuÇn hoµn cña c©y, ®ã lµ
- HÊp thô CO2, ®Ó
- H×nh thµnh C (çc bon) cã trong thµnh phÇn nhiªn liÖu ho¸ th¹ch
- §èt nhiªn liÖu ho¸ th¹ch (®èt ch¸y C)
- Ph¸t th¶i CO2
ChÝnh v× vËy, çc nguån ®iÖn tõ thñy ®iÖn ®- îc coi lµ nh÷ng nguån ph¸t ®iÖn kh«ng
ph¸t th¶i çc khÝ CO2 vµo m«i tr- êng. §Ó tÝnh to¸n l- îng ph¸t th¶i gi¶m ®- îc khi dïng NL
thñy ®iÖn, trong çc kÞch b¶n nµy ng- êi ta gi¶ thiÕt r»ng nÕu kh«ng cã dù ¸n cÊp ®iÖn b»ng
thñy ®iÖn th× sÏ ph¶i dïng çc tæ m¸y ph¸t ®iÖn ch¹y diezel hoÆc nhiÖt ®iÖn ®èt than L- îng
khÝ nhµ kÝnh gi¶m do sö dông NMT§ thay thÕ NMN§ ch¹y than ®- îc tÝnh nh- sau:
6.2.1) KÞch b¶n thÊp
+ S¶n l- îng ®iÖn hµng n¨m: 200GWh/n¨m.
+ HiÖu suÊt nhµ m¸y ®iÖn ®èt than: 37%.
+ §Æc tÝnh than sö dông (lÊy ®Æc tÝnh than phæ biÕn cña ViÖt Nam) ®- îc nªu ë b¶ng 40:
B¶ng 40: §Æc tÝnh sö dông than B¶ng 41: HÖ sè ph¸t th¶i
Tªn chØ tiªu Ký hiÖu Gi¸ trÞ
Çcbon,% Clv 55,2 CO2 98300kg/TJ 1,972kg CO2 /kg than
lv
§é Èm, % W 9,0
§é tro, % Alv 29,7
Hydro, % Hlv 2,6 SO2 111kg/TJ 2,347x10 -3 kg SO2 /kg than
lv
Oxy, % O 2,5
Nit¬, % Nlv 0,5
L- u huúnh, % Slv 0,5 NOx 425kg/TJ 8,986 x10-3kg NO x /kg than
lv
NhiÖt trÞ thÊp, kcal/kg Q t 5050
+ HÖ sè ph¸t th¶i
Víi çc ®Æc tÝnh than nh- trªn, khi ch¸y trong lß h¬i nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn hiÖn ®¹i sö
dông çc biÖn ph¸p läc bôi (hiÖu suÊt 99,8%) vµ khö l- u huúnh trong khãi th¶i (hiÖu suÊt
75%), cã çc hÖ sè ph¸t th¶i nh- b¶ng 41:
+ SuÊt tiªu hao than vµ l- îng than tiªu thô hµng n¨m:
Víi hiÖu suÊt nhµ m¸y vµ chÊt l- îng than nh- trªn, th× suÊt tiªu hao than lµ:
b = (0,123/0,37) x (7000/5050) = 0,461 kg than/kWh
+ L- îng than tiªu thô hµng n¨m lµ:
B = 200 000 000 kWh x 0,461 kg than/kWh = 92 200 000 kg than/n¨m.
+ L- îng CO 2 ph¸t th¶i tõ NMN§ than (hay l- îng CO2 gi¶m ®- îc do dïng T§ thay thÕ)lµ:
ECO2= 92200 000kg than/n¨m x1,972kg CO 2/kg than = 181 818, 4 tÊn CO2/n¨m
ESO2 = 2200 000kg than/n¨m x2,347kg x10-3kg SO 2/kg than = 216,393 tÊn SO2/n¨m
Trong suèt ®êi dù ¸n, tr¹m thuû ®iÖn sÏ gi¶m ®- îc:
181 818, 4 tÊn CO2/n¨m x 25 n¨m = 4 545 460 tÊn CO2
216,393 tÊn SO2/n¨m x 25 n¨m = 5 409, 83 tÊn SO2
6.2.2) KÞch b¶n c¬ së
+ S¶n l- îng ®iÖn hµng n¨m: 400 GWh/n¨m.
+ HiÖu suÊt nhµ m¸y: 37%.
+ §Æc tÝnh than sö dông lÊy nh- kÞch b¶n thÊp
+ L- îng CO2 ph¸t th¶i tõ nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn ®èt than (hay l- îng CO 2 gi¶m ®- îc do dïng
thuû ®iÖn thay thÕ) lµ:
ECO2= 184400 000kg than/n¨m x1,972kg CO2/kg than =363 636,8 tÊn CO2/n¨m
ESO2 = 184400 000kg than/n¨m x2,347kg x10-3kg SO 2 /kg than =432 786,8tÊn SO2/n¨m
Trong suèt ®êi dù ¸n, nhµ m¸y thuû ®iÖn sÏ gi¶m ®- îc
363 636,8 tÊn CO2/n¨m x 25 n¨m = 9 090 920 tÊn CO2
432 786,8 tÊn SO2/n¨m x 25 n¨m = 10 819 670 tÊn SO2
6.2.3) KÞch b¶n cao
+ S¶n l- îng ®iÖn hµng n¨m: 800 GWh/n¨m.
+ HiÖu suÊt nhµ m¸y: 37%.
+ §Æc tÝnh than sö dông lÊy nh- kÞch b¶n c¬ së
+ L- îng CO2 ph¸t th¶i tõ nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn ®èt than (hay l- îng CO2 gi¶m ®- îc do dïng
thuû ®iÖn thay thÕ) lµ:
ECO2= 368800 000kg than/n¨m x1,972kg CO2/kg than = 727 273,6 tÊn CO2/n¨m
ESO2 = 368800 000kg than/n¨m x2,347kg x10-3kg SO 2 /kg than = 865,574 tÊn SO2/n¨m
Trong suèt ®êi dù ¸n, nhµ m¸y thuû ®iÖn sÏ gi¶m ®- îc:
727 273,6 tÊn CO2/n¨m x 25 n¨m = 18 181 840 tÊn CO2
865,574 tÊn SO2/n¨m x 25 n¨m = 21 639,35 tÊn SO2
B¶ng 42: KÕt qu¶ tÝnh to¸n gi¶m l- îng ph¸t th¶i so víi ph- ¬ng ¸n thay thÕ NMN§ than
ChÊt ph¸t L- îng ph¸t th¶i gi¶m ®- îc trong L- îng ph¸t th¶i gi¶m ®- îc trong ®êi
th¶i mét n¨m (tÊn/n¨m) s«ng dù ¸n N§ SK (tÊn)
KB thÊp KB CS KB cao KB thÊp KB CS KB cao
CO2 181818,4 363636,8 727273,6 4545460 9090920 18181840
SO2 216,393 432786,8 865,574 5409,83 10819670 21639,35
CÇn l- u ý r»ng ®©y lµ kÕt qu¶ gi¶m ph¸t th¶i khi sö dông thuû ®iÖn ®Ó thay thÕ cho
mét nguån ®iÖn ch¹y than ®- îc x©y míi. NÕu dïng tr¹m thuû ®iÖn ®Ó thay thÕ cho mét
nguån ®iÖn ch¹y than cò cã suÊt tiªu hao than cao (kho¶ng 0,60 kg than /kWh), hiÖu suÊt läc
bôi thÊp (kho¶ng 65 – 70%), kh«ng cã biÖn ph¸p khö l- u huúnh trong khãi th¶i vµ kh«ng sö
dông vßi ®èt “Low Nox”, th× lîng ph¸t th¶i cßn cã thÓ gi¶m thªm ®îc kho¶ng 30% n÷a.
VII) KÕt luËn

Sau khi tãm t¾t çc vÊn ®Ò ®· tr×nh bµy ë trªn, dùa trªn çc c¬ së khoa häc cña QHN§
trong mèi t- ¬ng quan víi QHL§, QHHT§, QHNL, cã xÐt ®Õn dù b¸o nhu cÇu vµ t×nh tr¹ng
thùc tÕ cña HT§, cã thÓ thÊy râ t×nh tr¹ng thiÕu nguån trÇm träng trªn HT§ ViÖt Nam vµ
HT§MB. §ång thêi víi nã lµ sù kh«ng ®ång ®Òu trong ph©n bè nguån, phô t¶i ph¸t triÓn
nhanh, çc søc Ðp vÒ çc vÊn ®Ò m«i tr- êng, c©n b»ng sinh th¸i, khñng ho¶ng çc nguån
n¨ng l- îng s¬ cÊp... VÊn ®Ò nµy cµng râ rµng h¬n khi xÐt ®Õn viÖc chuyÓn giao quyÒn qu¶n
lý L§TA ë n«ng th«n. Còng kh«ng thÓ kh«ng xÐt ®Õn vÊn ®Ò gi¸ thµnh çc dù ¸n x©y dùng
N§, l- íi ®iÖn, g¸nh nÆng cña QHL§ khi N§ xa çc trung t©m phô t¶i, vÊn ®Ò an ninh n¨ng
l- îng... Qua çc ph©n tÝch vÒ gi¸ thµnh, chi phÝ x©y dùng cho thÊy kh«ng ph¶i dù ¸n nµo
còng ®em lai hiÖu qu¶ nh- mong muèn, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò kÐo l- íi quèc gia vÒ hay sö dông
çc nguån ®iÖn ph©n t¸n t¹i chç. ChÝnh v× vËy luËn v¨n ®· x©y dùng çc ®- êng ®ång møc
®- îc coi nh- lµ ranh giíi miÒn cÊp ®iÖn tËp trung vµ cÊp ®iÖn ®éc lËp cho çc tØnh vïng s©u,
vïng xa, miÒn nói, h¶i ®¶o... Khi xem xÐt çc vÊn ®Ò nµy mét çch tæng thÓ mµ vÉn tu©n thñ
chÆt chÏ theo "§Þnh h-íng ph¸t triÓn ®iÖn lùc", cã kÕ thõa çc kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ xu
h- íng s¶n xuÊt, sö dông trªn thÕ giíi ta thÊy mét sè nhiÖm vô ®èi víi ViÖt Nam trong lÜnh
vùc NL hiÖn nay lµ:
- §Èy m¹nh khai th¸c hiÖu qu¶, tèi - u HT§ hiÖn t¹i, çc NM§ cò.
- C¶i t¹o, n©ng cÊp, n©ng cao hiÖu suÊt çc NM§, HT§ trong qu¸ tr×nh khai th¸c, sö dông.
- §Èy m¹nh ch- ¬ng tr×nh DSM, tæ chøc tuyªn truyÒn s©u réng ®Õn tõng hé tiªu thô, h- íng
dÉn, ®ång thêi chØ râ lîi Ých cña viÖc sö dông NLM&TT cho nh©n d©n.
- KiÕn nghÞ lªn Bé CN, ChÝnh Phñ ®Ó cã çc chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ®ång bé hç trî, ®ång thêi
coi çc vÊn ®Ò t×m tßi, ph¸t hiÖn, nghiªn cøu, øng dông khai th¸c çc d¹ng NLM&TT, çc
ch- ¬ng tr×nh DSM nh- mét chÝnh s¸ch mang tÇm quèc gia v× nã ¶nh h- ëng trùc tiÕp ®Õn
çc vÊn ®Ò an ninh chÝnh trÞ, biÕn ®éng x· héi vµ ®êi sèng nh©n d©n..
- TÝch cùc ph¸t triÓn çc nguån ®éc lËp sö dông NLM&TT ë nh÷ng vïng cã thÕ m¹nh,
tiÒm n¨ng dåi dµo nh»m ®Èy m¹nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo tËn gèc,
®ång thêi gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho QHL§, t¨ng c- êng an ninh NL, huy ®éng vèn nhµn rçi
trong d©n.
Qua çc ph©n tÝch ë trªn cho thÊy nÕu tËn dông çc nguån NLM&TT t¹i chç th× gi¸ thµnh
®iÖn n¨ng rÎ h¬n rÊt nhiÒu, ®ång thêi rót ng¾n ®- îc thêi gian ®- a ®iÖn ®Õn çc hé vïng
s©u, vïng xa. Bªn c¹nh ®ã tiÕt kiÖm ®- îc rÊt nhiÒu kinh phÝ, nh©n lùc, tr¸nh tiªu cùc, ®¶m
b¶o an ninh chÝnh trÞ quèc gia. §Æc biÖt lµ NL mÆt trêi, NL giã, NL sinh khèi, phÕ th¶i
phèi hîp víi nhau hoÆc víi Diesel thµnh HTCC§HH rÊt thÝch hîp cho çc vïng s©u, vïng
xa, miÒn nói h¶i ®¶o, n¬i mµ ®- a ®iÖn l- íi quèc gia vÒ ®«i khi gi¸ thµnh rÊt cao, cùc kú
l·ng phÝ vµ rÊt khã kh¨n trong viÖc x©y dùng, l¾p ®Æt.
- Tranh thñ khai th¸c thÕ m¹nh vÒ thêi gian, kh«ng gian, ®Þa lý, tiÒm n¨ng nguån NL, søc
m¹nh vÒ kinh tÕ, KT-CNg tµi trÝ cña çc n- íc kh¸c, ®ång thêi gi¶m ph¸t th¶i trong n- íc
th«ng qua viÖc mua b¸n trao ®æi ®iÖn n¨ng víi çc n- íc kh¸c.
- Huy ®éng vèn x©y dùng thªm çc NM§, c¶i t¹o, x©y míi ph¸t triÓn l- íi ®iÖn ®¸p øng
cho sù t¨ng tr- ëng cña phô t¶i, ®ång thêi ®- a vµo khai th¸c tèi ®a çc nguån NL cã tiÒm
n¨ng, tr- íc hÕt lµ cÊp cho chÝnh vïng ®ã, sau ®ã míi truyÒn t¶i ®i xa, nh- ng ®©y chØ lµ
biÖn ph¸p cuèi cïng trong viÖc QHN§ sau khi çc biÖn ph¸ trªn ®· ¸p dông hÕt míi mong
®em l¹i hiÖu qu¶ tèi ®a. §Æc biÖt chó träng ®Õn c¬ chÕ CDM khi lµm QH v× nã lµ c¬ héi
®em l¹i rÊt nhiÒu CNg míi khi trao ®æi giÊy phÐp ph¸t th¶i.
§ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò næi cém vµ cÇn chó ý nhÊt khi lµm QHN§ trªn HT§ ViÖt Nam.
----------۞----------
Tr- êng §HBK HN - TT ®µo t¹o sau ®¹i häc - Khoa N¨ng L- îng - Bé m«n HÖ Thèng §iÖn -00-
NhiÖm
C- êng ®é
vô n¨ng
vµ vÞ l-
trÝîng
cñatrong SX  hÖ
quy ho¹ch sù thèng
biÕn thiªn
®iÖn
cña c-
trong
êngquy
®é NL
ho¹chtrong
hÖ qu¸
thèng
tr×nh
n¨ng
ph¸t
l- îng.
triÓn KT
Tæng
quan §éC©n
®µn b»ng
håi n¨ng
c«ngl-suÊt
îng:vµt- ®iÖn
¬ng quan
n¨ng tiªu
trongthô
NL vµ s¶n xuÊt cña
hÖ thèng
tõng ngµnh
®iÖn trong kinh tÕ
§iÖn nguyªn tö
NhiÖm vô Thuû ®iÖn
NhiÖt ®iÖn
Quy Çc lo¹i nhµ m¸y ®iÖn Tuabin khÝ
ho¹ch
nguån Trung t©m nhiÖt ®iÖn
So s¸nh t- ¬ng ®èi çc
lo¹i nguån Nguån kh¸c (giã, mÆt trêi,
Biogas, ®Þa nhiÖt)
Chän cÊp ®iÖn ¸p CSPK cña nguån

Quy
ho¹ch CSPK cña thiÕt bÞ bï
Quy luíi Çc vÊn ®Ò chung vÒ
quy ho¹ch l- íi ®iÖn Kh¶ n¨ng ph¸t CSPK cña ®- êng d©y
ho¹ch ®iÖn
HÖ C©n b»ng CSPK ®- êng d©y
KhÝa c¹nh kinh tÕ
thèng
®iÖn Phèi hîp cung øng vµ
kÕ ho¹ch
T¨ng t¶i
§o ®iÖn ¸p
chung
t¸c ®éng
æn ®Þnh hÖ æn ®Þnh tÜnh nhanh
thèng ®iÖn Ph©n bè
l¹i phô t¶i Gi¶m kh¶
gi÷a çc n¨ng lµm
nguån: suy gi¶m
®iÖn ¸p t¹i
Nh÷ngvÊn
çc nót
®Ò cÇn
chÝnh
xem xÐt
§ång bé Ph- ¬ng
æn ®Þnh ®éng ph¸p diÖn
tÝch
Tæng hîp
Ph- ¬ng
H¹n chÕ dßng ng¾n m¹ch ph¸p çc
trong hÖ thèng kho¶ng thêi
gian nèi
tiÕp
X¸c suÊt lµm viÖc tin
§é tin cËy cña hÖ thèng cËy cña HTCC§
®iÖn
X¸c ®Þnh møc tin cËy tèi
- u trªn c¬ së tÝnh to¸n
kinh tÕ – kthuËt
KÕt hîp t¶i ®iÖn xoay

chiÒu vµ mét chiÒu
Nghiªm Quèc TuÊn - CH NL 2001 - XD, QH & ph¸t triÓn çc nguån ®iÖn ph©n t¸n - Tr 00 -
Phô Lôc II - Sè liÖu thèng kª vÒ NL ViÖt Nam giai ®o¹n 1985 ฀ 1994
N¨m 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94
C§NL (Kgoe/USD) 0.30 0.31 0.34 0.30 0.28 0.31 0.29 0.31 0.32 0.32
Tiªu thô NL trªn ®Çu ng- êi 60 65 72 63 60 68 65 73 81 86
(Kgoe/ng/n¨m)
C- êng ®é ®iÖn n¨ng(KWh/USD) 0.43 0.44 0.46 0.5 0.56 0.61 0.61 0.59 0.6 0.64
Tiªu thô ®iÖn n¨ng trªn ®Çu ng- êi 92 98 107 120 134 134 138 170 170
(Kgoe/ng/n¨m)
Phô Lôc II - KÞch b¶n KTÕ - XH vÜ m«:
KÞch b¶n t¨ng tr- ëng GDP ®Õn n¨m 2020

1994 2000 2005 2010 2020
9 9 9 9 9
10 $ % 10 $ % 10 $ % 10 $ % 10 $ %
GDP 21,21 100 37,54 100 59,10 100 93,03 100 220,24 100
Trong ®ã:
CN 4,89 23 10,14 27 17,38 29,4 30,14 32,4 70,84 32,0
NN 5,83 27,5 7,28 19,4 10,34 17,5 11,82 12,7 22,02 10,0
DVô 8,99 42,4 17,08 45,5 26,59 45,0 43,26 46,5 107,92 49,0
XD 1,50 7,10 3,04 8,10 4,79 8,1 7,81 8,4 19,98 9,0
KÞch b¶n t¨ng tr- ëng d©n sè ®Õn n¨m 2010
N¨m Tæng sè d©nTèc ®é t¨ng Thµnh thÞTèc ®é t¨ngN«ng th«n Tèc ®é t¨ng Tû lÖ ®« thÞ
(106 ng- êi) (%) (106 ng- êi) (%) (106 ng- êi) (%) ho¸ (%)
1991 68,306 2,2 13,923 4,1 54,382 1,7 20,4
1995 74,63 1,9 16,359 3,7 58,271 1,4 21,9
2000 82,197 1,5 19,645 3,1 62,452 1,0 23,9
2005 88,535 1,3 22,836 2,5 65,697 0,8 25,8
2010 94,377 25,849 68,528 27,4
Phô Lôc III - - 2010


(Ban hành kèm theo Quyết định số: 95/2001/QĐ -TTg ngày 22 tháng 06 năm 2001 của Thủ tướng Chính phủ)
------------------------
- 2005
TÊN NHÀ MÁY  


1. Phú Mỹ 1 (TBKHH) 1.090MW 2001
2. Phả Lại 2 (nhiệt điện than) 600MW 2001
3. Thủy điện IALy (2 tổ còn lại) 360MW (720MW) 2001
4. Thủy điện Hàm Thuận - Đa Mi 475MW 2001
5. Đuôi hơi 306-2 Bà Rịa 56MW 2002
6. Phú Mỹ 2 -1 (đuôi hơi) 143MW 2003
7. Phú Mỹ 4 (TBKHH) 450MW 2002-2003
8. Phú Mỹ 2 -1 Mở rộng (đuôi hơi) 140MW 2003
9. Uông Bí Mở rộng (nhiệt điện than) 300MW 2004-2005
10. Ô Môn (Dầu - Khí) 600MW 2004-2005
11. Đại Ninh (Thủy điện) 300MW 2005
12. Rào Quán 70MW 2005

1. Cần Đơn (Thủy điện) 72MW 2003
2. Phú Mỹ 3 720MW 2003-2004
3. Phú Mỹ 2-2* 720MW 2004

1. Na Dương (Than) 100MW 2003-2004
2. Cao Ngạn (nhiệt điện than) 100MW 2003-2004
3. Cà Mau (TBKHH) 720MW 2005-2006
4. Nhiệt điện Cẩm Phả (Than) 300MW 2004-2005
Ghi chú: * Trường hợp đàm phán hợp đồng Phú Mỹ 2-2 không thành, EVN tìm nguồn vốn để xây dựng.
II. D- 2010
TÊN NHÀ MÁY  


1. Cửa Đạt 120MW 2006-2007
2. Sê san 3 273MW 2006-2007
3. Na Hang (Đại Thị) 300MW 2006
4. A Vương 1 170MW 2007-2008
5. Plei Krong 120MW 2007-2008
6. Bản Mai (tuyến Bản Lả) 260MW 2008-2009
7. Đồng Nai 3 & 4 510MW 2008-2009
8. An Khê + Ka Nak 155MW 2008-2010
9. Buôn Kướp 280MW 2008-2010

10. Sông Ba Hạ 200MW 2008-2010
11. Sông Tranh 2 200MW 2008-2010
12. Sơn La ( thực hiện theo Nghị quyết Quốc hội kỳ họp thứ 9, khóa 10)

1. Hải Phòng (Than) 600MW 2006-2008
2. Lăng Bang (than) 300MW 2008-2010
3. NĐ khí miền Nam (phụ thuộc vào nguồn 1200MW 2007-2010
khí)
4. NĐ Khí Thái Bình - công suất theo khả năng nguồn khí 2007-2008




-2020

- Bổ sung QH Hệ thống TĐ trên các dòng sông chính, tiến hành lập báo cáo tiền khả thi, khả thi các
dự án có hiệu quả cao để trình duyệt theo quy định hiện hành.
- Tích cực chuẩn bị mọi mặt cho xây dựng TĐ Sơn La theo nội dung quy định, quy mô và thời gian
xây dựng sẽ được Thủ tướng CP quyết định khi phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án.
- Nghiên cứu một số dự án thủy điện tích năng (TĐTN) để sử dụng trong tương lai.

Chuẩn bị đầu tư các dự án theo khả năng của các nguồn nhiên liệu (khí, than, dầu . . .) để xác định
địa điểm ở đồng bằng song Cửu Long, các tỉnh phía Bắc và vùng duyên Hải để trình duyệt.
:
Bộ CN chủ trì, phối hợp với Bộ KHCN&MT hoàn tất báo cáo Tổng quan về phát triển điện nguyên
tử ở Việt Nam trình thủ tướng Chính phủ xem xét trong năm 2001-2002.


TT Tên công trình  n hành
- 2005
1 Pleiku -  1 x 547 2002
2 Pleiku - -  1 x 280 2003 -2004
3 - Nhà Bè 2 x 49 2002
4 Nhà Bè - Phú Lâm 1 x 16 2002
5 Nhà Bè - Ô Môn 1 x 180 2004 - 2005
Ô
- 2010
1 Nho Quan -  1 x 75 2006 - 2010
2  2 x 30 2006 - 2010
3 Phú Lâm - Ô Môn 1 x 170 2006 - 2010
4 - Nho Quan 1 x 260 2006 - 2010
5  2 x 20 2006 - 2010
3. - 2020
1 Hoà Bình -  1 x 180 2011 - 2020
2 - Nho Quan 1 x 240 

3 -  2 x 200 
4 -  1 x 95 
5 -  1 x 110 
6 -  2x5 
7 - Biên Hoà 1 x 40 
8 Biên Hoà -  1 x 30 
9 - Hóc Môn 2 x 10 
10 Biên Hoà -  2 x 20 
11 -  1 x 160 
12 Nha Trang -  - Di Linh 1 x 160 
13 - Biên Hoà 2 x 170 

TT TÊN CÔNG TRÌNH  - MVA 
HÀNH
- 2005
1  1 x 450 450 2002
2  1 x 450 450 2004
3 Di Linh 1 x 450 450 2005
4 Ô Môn 1 x 450 450 2005
5  1 x 450 450 2004 - 2005
6 Nhà Bè 2 x 600 1200 2002
7  1 x 450 450 2002
- 2010
1 Nho Quan 1 x 450 450 2006 - 2010
2  1 x 450 450 2006 - 2010
3  1 x 450 450 (Máy 2)
2006 - 2010
4 Cà mau 1 x 450 450 2006 - 2010
5  1 x 450 450 2006 - 2010
- 2020
2  2 x 1000 2000 

3  1 x 450 450 
4  2 x 450 900 
5 Hóc Môn 2 x 750 1500 
6 Biên Hoà 2 x 450 900 
7 Nha Trang 1 x 450 450 
8 Thanh Hoá 1 x 450 450 
9  2 x 600 1200 


 2005
TT TÊN CÔNG TRÌNH    GHI CHÚ
x MVA (MVA) HÀNH

1  2 x 125 500 2001 2002 
áp
2  2 x 125 250 2001  2005
3  1 x 125 125 2001
4  2 x 125 250 2001  2005
5  1 x 125 125 2001
6  1 x 125 250 2001  2005
7  1 x 125 125 2001
8  2 x 125 250 2001  2005
9  1 x 125 125 2002
10 Thái Bình 1 x 125 125 2002
11  1 x 125 125 2004  2005
12  1 x 125 125 2004  2005
13 Xuân Mai 1 x 125 125 2002
14  1 x 125 125 2002  2003 
15 Uông Bí 1x5 125 2004 2005
16 Yên Bái 2 x 125 125 2004 2005
17  1 x 25 125 2002
18 Thái Nguyên 1 x 125 125 2002  2005 

1 Hoà Khánh 2x125 250 2001-2005
2  1x125 125 2001
3  2x63 126 2001-2005
4  1x125 125 2002  2003 M
5 Krong Buk 1x125 125 2002
6 Nha Trang 1x125 125 2003
1 Long Bình 1x250 250 2001 Thay MBA

2 Long Thành 2x250 500 2001 - 2005
3  2x250 500 2001 - 2005
4  1x125 125 2001
5 Phú lâm 2x250 500 2001  2002 Thay MBA
6  2x175 350 2002
7  2x250 500 2002  2005
8 Cát Lái 2x250 500 2002  2003
9 Nam Sài Gòn 1x250 500 2002  2005

11  1x125 125 2002  2003
12  1x125 125 2002  2003
13  1x63 63 2005
14  Long 2x125 250 2002  2003
15  2x125 250 2002  2003
16  1x125 125 2002  2003
17  1x125 125 2003  2004
18  1x63 62 2001
19  1x125 125 2002
20  1x125 125 2003  2004
21 Tân Rai 2x125 250 2005 
22  1x63 63 2004  2005 
- 2010

1  1x250 250 2006  2010
2  1x125 125 2006  2010 
3  1x125 125 2006  2010 
4 Thái Bình 1x125 125 2006  2010 
5 Vân Trì 1x250 250 2006  2010
6  1x125 125 2006  2010
7  1x125 125 2006  2010 
8  1x125 125 2006  2010 
9  2x125 250 2006  2010
10  2x250 500 2006  2010 Thay MBA
11  2x125 250 2006  2010
12  1x125 125 2006  2010
13 Xuân Mai 1x125 125 2006  2010 
14  1x125 125 2006  2010
15  1x125 125 2006  2010 

2  1x125 125 2006  2010

3  1x250 250 2006  2010

4 Tuy Hoà 1x125 125 2006  2010
5 Krong Bul 1x125 125 2006  2010 Thay MBA

1 Nam Sài Gòn 1x125 125 2006  2010 
2  2x250 500 2006  2010
3 Tân Bình 2x250 500 2006  2010
4 Song Mây 1x125 125 2006  2010

5  1x125 125 2006  2010
6  1x125 125 2006  2010 
7  1x125 125 2006  2010 
8 Long An 1x125 125 2006  2010
9 re 1x125 125 2006  2010
10 Cao Lãnh 1x125 125 2006  2010
11  1x125 125 2006  2010 
12 Cà Mau 1x125 125 2006  2010
13  1x125 125 2006  2010
14  1x125 125 2006  2010
15  1x125 125 2006  2010
16  1x125 125 2006  2010 
 2020

1  2x250 500 2011  2020
2  2x125 250 2011  2020
3  2x125 250 2011  2020
4  2x125 250 2011  2020
5 Cái Lân 2x250 500 2011  2020
6  2x125 250 2011  2020
7  2x125 250 2011  2020
8  2x125 250 2011  2020
9 Lào Cai 2x125 250 2011  2020
10  2x125 250 2011  2020
11  2x125 250 2011  2020
12  2x125 250 2011  2020
13  2x125 250 2011  2020
14  2x125 250 2011  2020
15  2x125 250 2011  2020
16  2x250 500 2011  2020
17  2x250 500 2011  2020
18 Trình Xuyên 2x125 250 2011  2020

19  2x125 250 2011  2020
20 Tuyên Quang 2x125 250 2011  2020
21  2x125 250 2011  2020
22  2x125 250 2011  2020

1 Cam Ranh 2x125 250 2011  2020
2  2x125 250 2011  2020
3  2x125 250 2011  2020

4 Công  2x250 500 2011  2020

5  2x125 250 2011  2020
6 Kon Tum 2x125 250 2011  2020
7  2x125 250 2011  2020

1  2x125 250 2011  2020
2  2x125 250 2011  2020
3  2x125 250 2011  2020
4  2x125 250 2011  2020
5 Bình Chánh 2x250 500 2011  2020
6 Bình Long 2x125 250 2011  2020
7  2x125 250 2011  2020
8  2x125 250 2011  2020
9 Long Xuyên 2x125 250 2011  2020
10  2x125 250 2011  2020
11  2x125 250 2011  2020
12  2x125 250 2011  2020
13 Song Mây 2x125 250 2011  2020
14  2x250 500 2011  2020
15 Tân Bình 2x250 500 2011  2020
16 Tây Ninh 2x125 250 2011  2020
17  2x125 250 2011  2020
18 Tháp Chàm 2x125 250 2011  2020
19  2x25 500 2011  2020
20 Trà Vinh 2x125 250 2011  2020
21  2x125 250 2011  2020

TT TÊN CÔNG TRÌNH   GHI CHÚ

KM
  - 2005
   

1 - Thái Bình 1 x 30 2002 
2 Thái Bình -  1 x 45 2002 
3 - Thái Nguyên 1 x 55 2003 - 2004
4 -  1 x 160 2003 - 2004  110kV
5 -  2 x 17 2004 - 2005
6 - Yên Bái 1 x 75 2004 - 2005
7  2x7 2002

8 Uông Bí -  2 x 19 2004 - 2005

1 Hoà Khánh -  2 x 80 2001
2 - Nha Trang 1 x 140 2003 - 2004

1 - Cát Lái 2 x 35 2001 Cáp + DZK
2 Cát Lái -  2 x 10 2002 Cáp +DZK
3 Nhà Bè -  2 x 10 2002 - 2003
4 -  2 x 15 2002 - 2003
5 - Di Linh 2 x 39 2005
6 -  Liêu 1 x 105 2002
7 -  2 x 18 2002 - 2004
8 Nhà Bè - Nam Sài Gòn 2x7 2004 - 2005
9 - Hóc Môn 1 x 16 2002 - 2003
10 Long Bình -  1 x 16 2002 - 2003
11 -  1 x 25 2002 
12 - Ch- 1 x 96 2003

13  2 x 15 2004

14 Ô Môn -  2 x 28 2004
15 - Tân Rai 2 x 20 2005
- 2010

1 - Yên Bái 2 x 60 2006 - 2010
2  2x5 
3 -  2 x 17 
4 -  2 x 19 
Cách
5 -  2 x 15 

6 -  2x9 
7 Vân Trì -  2 x 25 
8 Vân Trì - Chèm 2 x 10 

9 -  2x8  
10 Vinh -  1 x50 
11 - Vinh 2 x 110 
12 -  2 x 15 
13 -  2 x 30 

14 - Thái Bình 2 x 20 

1 - Thép Dung 2x9 2006 - 2010

2  Sông Ba - Tuy Hòa 2 x 40 
3 - Tuy Hoà 1 x 95 
4 Tuy Hoà - Nha Trang 1 x 110 
5 -  1 x 165 
6 Pleikrong -Pleiku 1 x 50 
7 -  1 x 80 
8 - Krong Buk 2 x 40 
9 Sông Tranh 2 - Dung 2 x 75 

10 Sê San 3 - Pleiku 2 x 35 

1 Hóc Môn -  2 x 10 2006 - 2020
2 Trà Nóc -  2 x 75 
3 -  1 x 53 
4 - Cà Mau 1 x 70 
5  -  1 x 50 
6 -  1 x 75 
7 -  2 x 35 
- 2020

1 Thanh Hoá - Vinh 1 x 161 2011 - 2020 
2 Hoà Bình -  1 x 50 
3 - Mông 2 x 45 

4 -  1 x 25  h 2
5 Yên Bái -  1 x 140 
6 -  1 x 20 
7 - Ninh Bình 1 x 28  
8 -  2 x 20 
9 -  1 x 25 
10   - Cái Lân 2 x 12 

11 Thanh Hoá - Ba Chè 2 x 15 
12 Tuyên Quang - Thái 1 x 70 
Nguyên
13 -  2 x 20 
14 -  2 x 20 
15 -  1 x 35 
16 Yên Bái - Lao Cai 1 x 110 
17 -  2 x 20 
18 Thái Nguyên -  1 x 11 
19 Thái Nguyên -  1 x 70 
20 -  1 x 60 
21 -  1 x 55 
Giáo
22 -  2 x 60 
23 -  1 x 40 

1 -  2x8 2011 - 2020
2 Sê San 4 - Pleiku 2 x 43 
3 Serepok - Krong Buk 2 x 80 

1 Trà Nóc -  1 x 35 2011 - 2020 
2 -  1 x 60 
3 Long Xuyên -  1 x 15 
4 Long Bình -  2x6 
5 - Cao Lãnh 2 x 15 
6 - Trà Vinh 1 x65 
7 - Tây Ninh 2 x 72 
8 -  2x8 
9 - Ô Môn 1 x 90  
10 -  1 x 80  
11 -  1 x 25 
12 - Cà Mau 2 x 65 
13 - Long Bình 1 x 40 
14 Long Thành -  2x8 
15 - Long Bình 2 x 15 
16 - Cát Lái 2 x 10 
17 Nha Trang - Cam Ranh 1 x 35 
18 Tây Ninh - Bình Long 2 x 75 
Phô Lôc IV -  
 (Ðơn vị tính: triệu đồng)

 2000 2001 2002
 16,513,068 19,209,945 23,044,668
 2,714 239 820
 1,834 65 118
 880 174 702

 16,510,354 19,209,706 23,043,848
 13,312,024 15,593,392 18,748,880
 3,198,329 3616314 4,294,968
Chi phí bán hàng 335,704 405,113 476,689
 1,341,756 1,481,901 1,835,950
 1,520,869 1,729,301 1,982,329
 176,124 310,165 401,860
 170,456 254,744 319,382
 5,668 55,421 82,478
  132,428 108,718 128,909
 53,983 75,893 62,594
 78,445 32,825 66,315
 1,604,982 1,817,546 2,131,122
 514,476 541,456 677,727
 1,090,506 1,276,090 1,453,395
 

Ðơn vị tính: triệu đồng)
 2000 2001 2002

 15,465,802 17,060,156 22,197,412
 6,693,527 7,653,082 10,791,672
 1,000 1,000 1,000
 2,687,956 2,658,051 4,180,378
 5,562,177 6,055,012 6,733,953
 502,872 669,291 462,356
 18,271 23,721 28,053
 44,881,408 47,283,168 53,581,274
 23,716,105 30,914,522 45,082,393
 124,640 118,963 142,220
 21,025,699 16,248,545 8,356,176
 14,963 1,137 485
 60,347,210 64,343,324 75,778,686

 32,507,722 3,5261,128 41,953,581
 6,300,554 8,250,648 8,735,110
 25,566,778 26,540,378 32,639,719
 640,391 470,102 578,752
 27,839,488 29,082,196 33,825,105
-  27,765,410 28,603,424 33,193,690
 74,078 478,772 631,415
 60,347,210 64,343,324 75,778,686
Phô Lôc III - S¶n l- îng, suÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ n¨ng l- îng cña mét ®éng c¬ giã
S¶n l- îng cña mét sè mÉu ®éng c¬ giã.

TT MÉu ®éng c¬ 150 W 500 KW 1,2 KW D 3.2 10 3 m 3 Thø tù
§Þa ®iÓm KWh/n¨m KWh/n¨m MWh/n¨m H= 10m
1 Than Uyªn 15,281 50.938 0.122 1.988 30
2 Mãng Çi 49,558 165.194 0.396 4.152 23
3 Hµ Néi 6,180 20.600 0.049 3.583 31
4 B·i Ch¸y 55,438 184.792 0.443 6.676 22
5 Phï LiÔu 179,985 599.947 1.440 9.950 6
6 B¹ch Long 1047,432 3486.770 8.317 21.286 1
7 Nam §Þnh 101,706 339.020 0.813 8.085 15
8 Thanh Ho¸ 26,860 89.533 0.214 3.586 27
9 Vinh 60,156 200.521 0.481 4.719 20
10 Kú An 126,416 421.386 1.011 7.597 12
11 Qu¶ng B×nh 195,745 652.480 1.566 9.239 4
12 Cöa Tïng 168,453 561.448 1.347 9.354 7
13 §«ng Hµ 96,590 321.964 0.773 5.828 17
14 HuÕ 32,178 107.260 0.257 3.187 24
15 §µ N½ng 31,251 104.169 0.250 2.506 25
16 Qu¶ng Ng·i 26,385 87.950 0.211 2.774 28
17 Pl©ycu 105,235 350.783 0.841 5.742 14
18 Quy Nh¬n 249,264 830.875 1.994 9.631 3
19 Bu«n Mª ThuËt 132,586 441.950 1.061 7.111 10
20 Tuy Hoµ 85,118 283.726 0.681 5.876 18
21 Nha Trang 27,375 91.250 0.219 3.307 26
22 Liªn Kh- ¬ng 160,335 534.448 1.282 7.520 8
23 Phan ThiÕt 182,313 607.706 1.458 7.700 5
24 T©n S¬n NhÊt 111,521 371.737 0.892 6.498 13
25 Cao L·nh 18,676 62.254 0.149 2.964 29
26 Vòng Tµu 151,913 506.375 1.215 8.216 9
27 Phó Quèc 126,971 423.235 1.016 7.497 11
28 R¹ch Gi¸ 67,228 224.093 0.538 5.784 19
29 Sãc Tr¨ng 98,687 328.955 0.789 5.002 16
30 C«n S¬n 58,264 194.212 0.466 6.168 21
31 Tr- êng Sa 723,215 2399.853 5.505 16.999 2
Phô Lôc IV - SuÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ n¨ng l- îng cña mét ®éng c¬ giã
SuÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ n¨ng l- îng cña mét ®éng c¬ 150W §¬n vÞ: ®/kWh
AK.Sinh Ksd
(kWh/n¨m) 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8
100 49178 36884 29507 24589 21076 18442
200 24589 18442 14753 12294 10538 9221
300 16392 12294 9835 8196 7025 6147
400 12294 9221 7376 6147 5269 4610
500 9835 7376 5901 4917 4215 3688
600 8196 6147 4917 4098 3512 3073
700 7025 5269 4215 3512 3010 2634
800 6147 4610 3688 3073 2634 2305
900 5464 4098 3278 2732 2341 2049
1000 4917 3688 2950 2458 2107 1844
1100 4470 3353 2682 2235 1916 1676
SuÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ n¨ng l- îng cña mét ®éng c¬ 500W §¬n vÞ: ®/kWh
AK.Sinh Ksd
(kWh/n¨m) 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8
100 98357 73768 59014 49178 42153 36884
200 49178 36884 29507 24589 21076 18442
300 32785 24589 19671 16392 14051 12294
400 24589 18442 14753 12294 10538 9221
500 19671 14753 11802 9835 8430 7376
600 16392 12294 9835 8196 7025 6147
700 14051 10538 8430 7025 6021 5269
800 12294 9221 7376 6147 5269 4610
900 10928 8196 6557 5464 4683 4098
1000 9835 7376 5901 4917 4215 3688
1100 8941 6706 5364 4470 3832 3353
1200 8196 6147 4917 4098 3512 3073
1300 7565 5674 4539 3782 3242 2837
1400 7025 5269 4215 3512 3010 2634
1500 6557 4917 3934 3278 2810 2458
1600 6147 4610 3688 3073 2634 2305
1700 5785 4339 3471 2892 2439 2169
1800 5464 4098 3278 2732 2341 2049
1900 5176 3882 3106 2588 2218 1941
2000 4917 3688 2950 2458 2107 1844
2100 4683 3512 2810 2341 2007 1756
2200 4470 3353 2682 2235 1916 1676
2300 4276 3207 2565 2138 1832 1603
2400 4098 3073 2458 2049 1756 1536
2500 3934 2950 2360 1967 1686 1475
2600 3782 2837 2269 1891 1621 1418
2700 3642 2732 2185 1821 1561 1366
2800 3512 2634 2107 1756 1505 1317
2900 3391 2543 2034 1695 1453 1271
3000 3278 2458 1967 1639 1405 1229
3100 3172 2379 1903 1586 1359 1189
3200 3072 2305 1844 1536 1317 1152
3400 2892 2169 1735 1446 1239 1084
3500 2810 2107 1686 1405 1204 1053
Phô Lôc IV - S¶n l- îng, suÊt chi phÝ cho mét ®¬n vÞ n¨ng l- îng mÆt trêi
S¶n l- îng cña mét sè mÉu TBNL mÆt trêi

TT §Þa ®iÓm Pin mÆt trêi KWh (cña Dµn ®un ph¼ng 103 Kcal/M3 Thø tù
1Wp) (cña 1m2 )
1 Lai Ch©u 1,519 653,426/18,670 11
2 Cao B»ng 1,391 489,976/13,997 15
3 Mãng Çi 1,393 599,067/17,116 14
4 S¬n La 1,557 669,596/19,132 9
5 Phó Hé 1,370 589,176/16,834 16
6 L¸ng 1,445 621,430/17,755 12
7 Phï LiÔu 1,360 584,875/16,710 17
8 Yªn §Þnh 1,537 660,595/18,874 10
9 Vinh 1,437 617,989/17,657 13
10 §µ N½ng 1,721 740,125/21,147 7
11 PL©ycu 1,732 744,856/21,282 5
12 Nha Trang 2,122 913,577/26,074 1
13 §µ L¹t 1,869 803,773/22,965 3
14 Liªn Kh- ¬ng 1,886 811,084/23,177 2
15 T©n S¬n NhÊt 1,623 697,980/18,943 8
16 CÇn Th¬ 1,740 748,296/21,380 4
17 An Xuyªn 1,722 -740,856/21,159 6
Phô Lôc V - TiÒm n¨ng Thuû ®iÖn nhá ë ViÖt Nam (P  100KW)
Ph-¬ng ¸n thÊp: Tæng c«ng suÊt l¾p m¸y Nlm = 50MW

C«ng suÊt / thùc §¬n vÞ N¨m vËn
TT Tªn tr¹m HuyÖn H (m)
ph¸t (kW) qu¶n lý hµnh
Hµ Giang
1 T©n TiÕn Hoµng Su Ph× 100 45 X· 1999
2 Nµ Tr× XÝn MÇn 160 50 HuyÖn 1999
3 Qu¶ng Nguyªn XÝn MÇn 100 45 X· 1999
Cao B»ng
4 B¶n Hoµng Hµ Qu¶ng 200 26 §L 1962
5 Nµ Han B¶o L¹c 1500 80 §L 1972
Lai Ch©u
6 NËm C¶n TX. Lai Ch©u 120 17 §L 1970
7 Th¸c Bay §iÖn Biªn 2400 40.5 §L 1989
8 Tµ C¬n TuÇn Gi¸o 120 42 §L 1970
9 NËm Xi L- êng M- êng TÌ 500 HuyÖn 2002
Lao Cai
10 Nµ KhÇm Than Uyªn 300 99 HuyÖn 1994
11 Nµ Cang Than Uyªn 200 15 X· 1989
12 M- êng Kh- ¬ng M- êng Kh- ¬ng 175 46 1994
13 Sa Pa Sa Pa 100 29 HuyÖn 1924
Yªn B¸i
14 Kim Néi Mï Cang Ch¶i 140 HuyÖn 1993
15 Phai Mßn V¨n ChÊn 400 20 HuyÖn 1985
B¾c C¹n
16 314 (B»ng L¨ng) Chî §ån 175 15 Q.®éi 1965
17 914 (Yªn ThÞnh) Chî §ån 175 15 Q.®éi 1970
18 Tôm Tã (Nµ KiÕn) Chî §ån 260 Q ®éi 1970
19 Nµ Sang Na R× 220 15 Q. ®éi 1996
Hoµ B×nh
20 §Þnh C- L¹c S¬n 125 30 X· 1968
21 N¹i L¹c S¬n 110 30 X· 1972
Thanh Ho¸
22 Bµn Th¹ch Thä Xu©n 960 5.42 §L 1961
NghÖ An
23 Kú S¬n Kú S¬n 300 80 §L 1995
Qu¶ng Nam
24 An §iÒm §¹i Léc 5400 94 §L 1991
25 S«ng Cïng §¹i Léc 400 10 HuyÖn 1984
26 §¹i Quang 3 §¹i Léc 360 120 HuyÖn 1984
27 Phó Ninh TX. Tam Kú 2000 10.53 §L 1983
Qu¶ng Ng·i
28 T« Dung Ba T¬ 100
Gia Lai
29 Th¸c Ba Mang Yang 300 9 §L 1987
30 Ia Trung Mang Yang 110 4 HuyÖn 1987
31 Mang Xang Mang Yang 100 10 HuyÖn 1987
32 Bµu C¹n Ch- Pr«ng 215 1950
33 Ia lèp Ch- Pr«ng 250 15 §L 1995
34 Ia Grai Ch- Pak 225 12 HuyÖn 1990
35 Ry Linh Ch- Pak 3500 1994
36 Ia Ren §øc C¬ 400 10 Qu©n ®éi 1989
37 BiÓn Hå TX Pl©y cu 150 12 ThÞ x· 1990
38 Kon Hµ Nõng An Khª 180 60 HuyÖn 1984
39 Ayun H¹ Ayunpa 2700 1999
§¾k L¾k
40 EaHLeo EaHLeo 300 35 HuyÖn 1993
TX. Bu«n Ma
41 §r©ylinh (nhá) 480 25 ThÞ x· 1984
ThuËt
TX. Bu«n Ma
42 §r©yling 12000 17 §L 1990
ThuËt
L©m §ång
43 Suèi Vµng L©m Hµ 4500 87 §L 1943
Ninh ThuËn
MN §a
44 S«ng Pha Ninh S¬n 7500 40 1993
Nhim
Tæng 50010
B¶ng II.2. Ph- ¬ng ¸n c¬ së: Tæng c«ng suÊt l¾p m¸y Nlm = 100MW
Hµ Giang
Cao B»ng
6 Nµ Loµ 6000
Lai Ch©u
7 NËm C¶n TX. Lai Ch©u 120 17 §L 1970
8 Th¸c Bay §iÖn Biªn 2400 40.5 §L 1989
9 Tµ C¬n TuÇn Gi¸o 120 42 §L 1970
11 Nµ L¬i 9300
Lao Cai
Yªn B¸i
B¾c C¹n
18 314 (B»ng L¨ng) Chî §ån 175 15 Q.®éi 1965
20 Tôm Tã (Nµ KiÕn) Chî §ån 260 Q.®éi 1970
21 Nµ Sang Na R× 220 15 Q. ®éi 1996
22 Th¸c §Çu §¼ng 8000
Hoµ B×nh
23 §Þnh C- L¹c S¬n 125 30 X· 1968
24 N¹i L¹c S¬n 110 30 X· 1972
Thanh Ho¸
25 Bµn Th¹ch Thä Xu©n 960 5.42 §L 1961
NghÖ An
26 Kú S¬n Kú S¬n 300 80 §L 1995
Qu¶ng Nam
27 An §iÒm §¹i Léc 5400 94 §L 1991
Qu¶ng Ng·i
Gia Lai
35 Bµu C¹n Ch- Pr«ng 215 1950
36 Ia lèp Ch- Pr«ng 250 15 §L 1995
38 Ry Linh Ch- Pak 3500 1994
39 Ia Ren §øc C¬ 400 10 Qu©n ®éi 1989
43 Iagrai 4500
44 Iagrai 1 4500
§¾k L¾k
TX. Bu«n Ma
46 §r©ylinh (nhá) 480 25 ThÞ x· 1984
ThuËt
47 §r©yling TX. Bu«n Ma 12000 17 §L 1990
ThuËt
L©m §ång
48 Suèi Vµng L©m Hµ 4500 87 §L 1943
49 §ak Cho Mo 8000
Ninh ThuËn
MN §a
50 S«ng Pha Ninh S¬n 7500 40 1993
Nhim
S¬n La
51 Tµ NiÕt 3600
Kon Tum
52 §ak Ro Sa 6000
Tæng 100000
B¶ng II.3. Ph-¬ng ¸n cao: Tæng c«ng suÊt l¾p m¸y Nlm= 200MW
• Sè giê vËn hµnh tr¹m thuû ®iÖn: 4000 h
• C«ng suÊt ®iÖn ®- a vµo kÞch b¶n:
Hµ Giang
Cao B»ng
5 Nµ Han B¶o L¹c 1500 80 §L 1972
6 Nµ Loµ 6500
Lai Ch©u
7 NËm C¶n TX. Lai Ch©u 120 17 §L 1970
8 Th¸c Bay §iÖn Biªn 2400 40.5 §L 1989
9 Tµ C¬n TuÇn Gi¸o 120 42 §L 1970
11 Nµ L¬i 9300
Lao Cai
16 Ngßi Bo 20000 VNCN
Yªn B¸i
B¾c C¹n
18 314 (B»ng L¨ng) Chî §ån 175 15 Q.®éi 1965
20 Tôm Tã (Nµ KiÕn) Chî §ån 260 Q.®éi 1970
21 Nµ Sang Na R× 220 15 Q. ®éi 1996
22 Th¸c §Çu §¼ng 8000
Hoµ B×nh
23 §Þnh C- L¹c S¬n 125 30 X· 1968
24 N¹i L¹c S¬n 110 30 X· 1972
25 Bµn Th¹ch Thä Xu©n 960 5.42 §L 1961

NghÖ An
26 Kú S¬n Kú S¬n 300 80 §L 1995
Thao Xao Va 15000
Nhan Hac 15000
Qu¶ng Nam
27 An §iÒm §¹i Léc 5400 94 §L 1991
Qu¶ng Ng·i
Gia Lai
35 Bµu C¹n Ch- Pr«ng 215 1950
36 Ia lèp Ch- Pr«ng 250 15 §L 1995
38 Ry Linh Ch- Pak 3500 1994
39 Ia Ren §øc C¬ 400 10 Qu©n ®éi 1989
43 Iagrai 4500
44 Iagrai 1 4500
Ry Ninh2 8000
§¾k L¾k
TX. Bu«n Ma
46 §r©ylinh (nhá) 480 25 ThÞ x· 1984
ThuËt
TX. Bu«n Ma
47 §r©yling 12000 17 §L 1990
ThuËt
L©m §ång
48 Suèi Vµng L©m Hµ 4500 87 §L 1943
49 §ak Cho Mo 8000
§a D©ng 12600
B¶o Léc 24000
Ninh ThuËn
MN §a
50 S«ng Pha Ninh S¬n 7500 40 1993
Nhim
S¬n La
51 Tµ NiÕt 3600
Kon Tum
52 §ak Ro Sa 6000
B×nh ThuËn
§an S¸ch 5000
Tæng 200000
Phô Lôc V - Tiªu chuÈn khÊu hao çc c«ng tr×nh thuû ®iÖn cña Liªn X«
Tiªu chuÈn khÊu hao çc c«ng tr×nh thuû ®iÖn cña Liªn X«
Lo¹i c«ng tr×nh Tæng céng % PhÇn ®Ó kh«i phôc
hoµn toµn %
- NM cña TT§ (bao gåm c¶ thiÕt bÞ)
Lo¹i cã ¸p (lßng s«ng vµ sau ®Ëp) 1,15 1,0
0,82 0,67
KiÓu kÕt hîp vµ n»m trong mè trô.
KiÓu ngÇm 1,20 1,0
0,87 0,67
- §Ëp kh«, ®Êt, ®¸ ®æ, bª-t«ng vµ bª-t«ng cèt thÐp, ®- êng 1,10 1,0
hÇm cña çc TT§ lín. 0,77 0,67
- §Ëp trµn (c¶ thiÕt bÞ thuû lùc), c«ng tr×nh x¶ n- íc, lÊy 1,08 1,0
n- íc, th¸p ®iÒu ¸p, bÓ l¾ng çt, kªnh (kh«ng ch¹y thuyÒn) 0,41 0,33
vµ bÓ ¸p lùc.
1,15 1,0
- M¸ng n- íc, èng dÉn n- íc, xi-ph«ng ngÇm.
0,65 0,5
- Hå chøa n- íc.
1,4 1,0
- ¢u thuyÒn b»ng bª-t«ng vµ bª-t«ng cèt thÐp.
1,0 1,0
0,33 0,33
- §- êng t¶i ®iÖn cã gèi tùa b»ng thÐp vµ bª-t«ng cèt thÐp.
§iÖn ¸p tõ 35160 kV. 1,15 1,0
§iÖn ¸p tõ 220V vµ lín h¬n. 1,15 0,67
- ThiÕt bÞ tuècbin vµ m¸y ph¸t.
Khi tæ m¸y lµm viÖc d- íi 3500h mét n¨m.
Khi tæ m¸y lµm viÖc trªn 3500h mét n¨m. 2,8 2,0
- ThiÕt bÞ tuècbin vµ m¸y ph¸t cña TT§ kiÓu ®- êng dÉn 2,2 1,6
víi H>70m.
Khi tæ m¸y lµm viÖc d- íi 3500h mét n¨m. 4,0 2,8
Khi tæ m¸y lµm viÖc trªn 3500h mét n¨m. 3,9 2,8
- Tæ m¸y tuècbin h¬i n- íc.
- ThiÕt bÞ ®iÖn vµ ph©n phèi ®iÖn.
4,4 2,8
4,2 2,8
7,0 3,3
6,3 3,3
Chó thÝch: Con sè ë mÉu sè lµ con sè ®Ò nghÞ cña [S 66] ®Ó x¸c ®Þnh hîp lý h¬n

Phân Tích Cơ Sở Khoa Học Để Quy Hoạch Và Phát Triển Các Nguồn Điện Phân Tán

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phân Tích Cơ Sở Khoa Học Để Quy Hoạch Và Phát Triển Các Nguồn Điện Phân Tán

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tr- êng §HBK HN - TT ®µo t¹o sau ®¹i häc - Khoa §iÖn - Bé m«n HT§ - Líp CH NL 2001 -00-

Tr- êng ®¹i häc B¸ch Khoa Hµ néi

Gi¸o viªn : TS . NguyÔn L©n Tr¸ng

Lêi c¶m ¬n!

Ch- ¬ng 1 - Tæng Quan 1

Ch- ¬ng 2 - Tæng Quan vÒ HT§QG 45

XII- NL thuû triÒu

Danh môc c¸c ký hiÖu, viÕt t¾t

STT Ch÷ viÕt t¾t ý nghÜa

34 ncnl Nhi ®i n¨ng l- îng

Tµi liÖu tham kh¶o

NghÜa §µn, B15 - ViÖn NL, HN, 1996.

LêI NãI §ÇU

Ch- ¬ng 1 - Tæng Quan

I) Qui ho¹ch hÖ thèng n¨ng l- îng, hÖ thèng ®iÖn, nguån ®iÖn:

QHHT§ lµ 1 bé phËn quan träng

chØnh, cã thÓ x©y dùng trong hÖ thèng ®Ó ®¶m nhËn chøc

0 200 400 600 l(km) 0 200 400 600 l(km)

1.4.3) KÝch th- íc cña §D t¶i ®iÖn

2.1.3) C¸c m« h×nh dù b¸o NCNL theo ngµnh

CSPK tiªu thô ë hé dïng ®iÖn Q ®- îc

hÖ sè CS cos  : Q = P. tg  (1-10) P danh ®Þnh (MW)  60 100-500  600

Nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®- a thiÕt bÞ ra

h- ëng ®Õn CBCS vµ ®iÖn n¨ng còng nh- chÕ

tu thiÕt bÞ vµo lóc PT thÊp nhÊt trong n¨m. C¨n

hay mét ®Þa ph- ¬ng kh¸c.

cña cÊp cã thÈm quyÒn vÒ lo¹i dù ¸n ®- îc tiÕn hµnh.

• M«®un nh©n lùc vµ trî gióp hµnh chÝnh.

Trong®ã: ri: hÖ sè gi¶m gi¸ cña n¨m thø i.

TrÞ sè cña biÕn K x¸c ®Þnh ®- îc tõ B tCt

nhau...) lêi gi¶i sÏ kh«ng ph¶i lµ duy nhÊt

Tuú theo t- ¬ng quan gi÷a ®iÖn kh¸ng thø tù kh«ng vµ

ban ®Çu vÒ s¬ ®å ®¼ng trÞ ®¬n gi¶n ®Ó H2 B

Ch- ¬ng 2 - Tæng quan vÒ HT§ quèc gia

I) §iÖn lùc Viªt Nam

1.2) C¬ cÊu tæ chøc cña TCTy ®iÖn lùc ViÖt Nam:

II) HÖ thèng ®iÖn MiÒn B¾c

III) HÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam

C«ng suÊt ®Æt nguån ®iÖn n¨m 2003

 nm 2002 & 2003

 (10 6 kWh) 508/520 522/532

 30.608 35.801 253/8.989 182/8.413 5.482.341 6.381.299

3.1.1) L- íi ®iÖn cao ¸p

  : HT L

Bảng 21: Tỷ lệ tổn thất điện năng từ 19902002

2001 : 30 Bil.kWh  : 13 000 MW

2005 : 47 Bil.kWh 500 KV : 2.416 km/6.150 MVA

2010 : 70 Bil.kWh  220 KV : 4.414 km/13.350 MVA

2015 : 110 Bil.kWh  110 KV : 7.757 km/28.733 MVA

2020 : 170 Bil.kWh

4.1.4) ChuyÓn ®æi m« h×nh QL§NT c¬ së cho viÖc gi¶m gi¸

Biểu đồ đặc trưng của phụ tải các

Ch- ¬ng 3 - C¸c lo¹i nguån ph©n t¸n, Tæng

Quan & øng Dông

Thay gi¸ trÞ cña (3-4) vµ (3-5) và o (3-3) ®- îc:

Trong ®ã: V(t): VËn tèc giã t¹i thêi ®iÓm t

(®é cao 20m)

II) NL mÆt trêi

thµnh NL ®iÖn, kh«ng qua b- íc trung gian vÒ nhiÖt.

III) Tuabin khÝ

KhÝkiÖt Turbine Buång ®èt Bé nÐn khÝ

IV) NM§ ®Þa - nhiÖt

VI) §iÖn Hydro.

VII) NL sinh khèi, phÕ th¶i