Paksa 11: Tekstong Ekspositori o Naglalahad

Katulad ng ibang teksto, ang tekstong ekspositori o tekstong naglalahad o nagpapaliwanag ay nagbibigay rin
ng impormasyon. Naglalahad ito sa paraang ipinaliliwanag ang mga konsepto at mga palagay batay sa
pansariling pananaw, saloobin, opinyon, at pang-unawa ng manunulat. Sinasagot nito ang tanong na paano.
Ipinaliliwanag ang mga payak na konsepto, iniisip, at pagpapalagay sa pamamagitan ng pagbibigay ng sariling
pananaw.

Ang tekstong ekspositori ay naglilinaw ng mga tanong batay sa pangangailangang pangkaalaman ng mga
mambabasa tungkol sa isang paksa. Naglalahad ito nang masusing pagpapaliwanag sa kung paano umiikot
ang isang abstrak na konsepto sa isip ng tao at mauunawaan bilang isang payak at tiyak na termino.

Ang manunulat sa ganitong uri ng teksto ay nagpapaliwanag sa mga kaisipang hindi pa nababasa ng kaniyang
mga mambabasa, samakatuwid, kinakailangan ng manunulat nang mahusay na pagsasaayos ng kaisipan at
organisasyon sa paglalahad.

Ang uri ng tekstong ekspositori ay gumagamit ng sumusunod na paraan:

 Pagbibigay-depinisyon - pagbibigay ng kahulugan sa mga salitang hindi pamilyar o bago sa
pandinig
 Pag-iisa-isa o enumerasyon-pag-iisa-isa ng mga paksa at mga kaugnay na paliwanag sa paksa
Pagsusunod-sunod o order - pagbibigay ng lohikal na organisasyon ng mga pangyayari o datos
ayon sa halaga, bigat, o sistema
 Paghahambing at pag-iiba pagpapakita ng pagkakatulad at pagkakaiba ng mga paksang
tinatalakay sa teksto
 Sanhi at bunga pagtatalakay ng mga dahilan sa isang pangyayari o penomena at ang mga kaakibat
na epekto nito
 Suliranin at solusyon-pagtatalakay sa suliranin at paghahanap ng kalutasan nito

Paksa 2: Tekstong Naratibo o Nagsasalaysay

Pinakapalasak o karaniwan at masasabing pinakagamiting paraan ng pagpapahayag ang pagsasalaysay. Sa

araw-araw nating pakikipag-usap sa kapuwa, laging may kaakibat itong pagsasalaysay ng mga pangyayari
tungkol sa ating sarili, kapuwa, o ibang tao. Sa tahanan, halimbawa, nakapagpapabahagi ng ating mga
kuwento sa mga nangyayari ang pagpasok sa paaralan hanggang sa pag-uwi sa ating mga bahay. Kahit ang
Internet, sa social media sites, laganap ang pagbabahagi ng mga kuwento ng bawat indibiduwal batay sa
kanilang mga karanasan sa araw-araw. Ano pa at higit nating nakikilala ang bawat isa sa kung paano sila
humahabi ng salaysay.

Ang tekstong naratibo o nagsasalaysay ay isang anyo ng sulatin na may layuning magsalaysay o magkuwento
ng mga pangyayari o kawi ng mga pangyayari. Sa pamamagitan ng pagsasalaysay, nararanasan natin ang
isang pangyayari batay sa namamasid, nakikita, napapanood, nababasa, o nasasaksihan kabilang ang mga
pagbabagong nagaganap sa ating paligid, maaaring personal o sa kapuwa. Isinasalaysay rin natin ang mga
pangyayari batay sa panahon kaya nga ang mga balita at kasaysayan ay mga tekstong nagsasalaysay ng mga
pangyayari sa kasalukuyan at nakaraan. Gayundin, nakalilikha tayo ng pagsasalaysay batay sa imahinasyon o
kaya naman handurawan o gunita.

Sa pagsasalaysay, maaari itong mahaluan ng paglalahad, paglalarawan, o pangangatuwiran. Ang tanong,

paano ito naiiba sa tatlong nabanggit? Ang isang tekstong nagsasalaysay ay may pangyayaring ibinabahagi sa
kaniyang mababasa. Nakapako ang kaisipan sa mga nagaganap, maaaring ang nagaganap ay batay sa
karanasan ng tao. Lagi itong may lohikal na pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari at batay ito sa pananaw
ng manunulat. Ibig sabihin, ang kuwento ay maaaring personal na pagsasalaysay ng danas ng isang
indibiduwal o kaya naman pagsasalaysay ng danas ng ibang tao. Kung ito ay personal, nasa unang panauhan
at kung pagsasalaysay sa pananaw ng ibang tao, ikatlong panauhan.
Maituturing na pagsasalaysay na nagpapabatid ang mga balita, kasaysayan, pakikipagsapalaran, anekdota, at
dagli samantalang masining na pagsasalaysay naman ang mga alamat, pabula, maikling kuwento, dula, at
nobela.

Mga Katangian ng Mabisang Tekstong Nagsasalaysay o Naratibo

Kawili-wiling Pamagat
Ang isang tekskong naratibo ay nagtataglay ng kawili-wili at kapana-panabik na pamagat. Yaong may
misteryo, orihinal, talinghaga, at kakatuwa. Bakit kinakailangan ng ganitong pamagat? Para makahatak ng
atensyon sa mambabasa. Kinikiliti nito ang kuryosidad ng tao sa kung ano o tungkol saan ang isang salaysay.

May Problema
Ang salaysay ay magiging makabuluhan kung may kuwento. Nagsisimula ang isang kuwento o salaysay sa
isang problema, maaaring problema ng tao, (sarili o kapuwa), kalikasan, o ng lipunan. Ang problema ang
nagsisimula sa salaysay hanggang sa kailangang magtapos ito sa isang wakas, na maaaring may solusyon o
wala.

May Kakintalan
Ang kakintalan ay ang impresyon ng mambabasa. Ito ang larawang nabubuo sa isip ng mambabasa sa
pagbabasa ng salaysay. Ang kapani-paniwala na tauhan at lunan ng salaysay ang siyang lumilikha ng
impresyon upang matandaan ng mambabasa ang kuwento. Nakatutulong ang mahuhusay na diyalogo ar
malilinaw na paglalarawan sa tauhan at lunan sa pagbibigay ng kakintalan.

Ayos ng Pagsasalaysay
Tumutukoy ito sa pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari. Karaniwang balangkas ng pagsasalaysay ang
simula, gitna, at wakas. Subalit hindi ito palagiang pormula ng ayos ng mga pangyayari. May pagkakataong
ang salaysay ay nagsisimula sa gitna, yaong nagsisimula sa kasukdulan, o kaya naman nagsisimula sa wakas
at iniisa-isang ikuwento ang mga pangyayari sa kung paano nagwakas ang isang kuwento.

Kasukdulan
Ito ang pinakamataas at pinakamaigting na pangyayari sa loob ng pagsasalaysay. Ibinibitin ang pananabik ng
mga mambabasa at tagapakinig bago tuluyang bigyang wakas ang pagsasalaysay. Masidhi ang emosyon at
kilos ng mga pangyayari sa kasukdulan sapagkat dito nagaganap ang tunggalian.

Wakas
sa Sa mahusay na a pagsasalaysay, maihahanda ang mga mambabasa o tagapakinig na maging kritikal mga
pangyayari dahil sila ay binibigyang espasyo na tanggapin ang wakas bilang kapani-paniwala at katanggap-
tanggap. Ang wakas ay maaaring buo, yaong binigay ang kalutasan sa problema, o maaaring sa awdyens
ipinauubaya ang wakas ng kuwento.

Sa pagsulat ng tekstong nagsasalaysay o naratibo, gumagamit ng mga panandang kohisyon upang maging
malinaw at organisado ang mga pangyayari. Ang mga sumusunod ay cohesive devices na ginagamit sa
pagsasalaysay:

Dahilan o resulta - kaya/kaya naman, dahil, dahil sa, sapagkat, bunga nito Bunga o kinalabasan – sana,
kung, kapag, sa sandaling, basta

Pagbabago ng paksa - gayunpaman, sa kabilang dako, sa isang banda, samantala

Sabayang pangyayari - kasabay nito/niyan, Kaalinsabay nito/niyan

Pagbibigay linaw o buod - sa madaling sabi, bilang paglilinaw, kung gayon, samakatuwid, bilang wakas o
konklusyon

Tekstong Naratibo o Nagsasalaysay

Ang pagsasalaysay ay maaaring pormal, yaong nasusulat tulad ng maikling kuwento o nobela at impormal,
simpleng kuwento sa araw-araw na buhay at pakikipag-usap.

May layuning magsalaysay o magkuwento ng mga pangyayari o mga kaugnay nito. Sa pamamagitan ng
pagsasalaysay, nararanasan natin ang isang pangyayari batay sa namamasid, nakikita, napapanood,
nababasa, o nasasaksihan kabilang ang mga pagbabagong nagaganap sa ating paligid, maaaring personal o
sa kapuwa.

Maaaring ang pananaw nito ay nasa unang panauhan, personal na kuwento ng indibiduwal, o kaya naman ay
sa ikatlong panauhan nakukuwento ang danas ng kapuwa. May distansiya.

Paksa 1: Tekstong Deskriptibo o Naglalarawan

Maaari ding paksain ng tekstong deskriptibo ang ano mang may kinala man sa pisikal na katang ian ng isang
tao, lugar, bagay, at pangyayari

Nagtataglay ang tekstong deskriptibo o naglalarawan ng mga impormasyong may kinalaman sa limang
pandama: paningin, pandinig, panlasa, pang-amoy, at pandama. Inilalarawan nito kung gaano kaganda ang
mundong nilikha ng Diyos, ang mga positibo at negatibong naririnig tungkol sa nangyayari sa ating bayan,
naikukuwento ang masarap na nilutong ulam ng nanay, ang nalalanghap na sariwang hangin, at matukoy ang
pakiramdam ng masaya at malungkot. Madali itong makikilala sapagkat ito ay tumutugon sa tanong na "ano."
Sa pamamagitan nito ay nagiging tiyak ang isang impormasyong nais ipahayag ibahagi. Masidhi nitong
naihahatid sa mga mambabasa ang larawang-diwa at imahen na nais bigyang diin o ipahayag. Sa
pamamagitan din ng paggamit ng tekstong paglalarawan, lumilikha ang may-akda sa kaniyang mga
mambabasa ng isang madetalyeng imahinasyon na magsisilbing pundasyon niya upang paniwalaan ang
katotohanan ng isang bagay, pangyayari, o ano mang nagaganap sa kaniyang pang-araw araw na karanasan.
Pangunahing layunin ng isang tekstong paglalarawan ang makabuo ng isang malinaw na biswal, larawan, at
imahen upang mapalutang ang pagkakilanlan nito.

Uri ng Paglalarawan
Karaniwang Paglalarawan
Literal at pangkaraniwang gumagamit ng paglalarawan, Obhetibo ang paglalahad ng kongkretong katangian
ng mga impormasyon sapagkat tiyak ang ginagawang paglalarawan. Payak o simple lamang ang paggamit ng
mga salita upang maibigay ang kaalaman sa nakita, narinig, nalasahan, naamoy, at naramdaman sa
paglalarawan.

Teknikal na Paglalarawan
Pangunahing layunin ng siyensiya ang mailarawan nang akma ang anumang dapat na kailangang malaman
tungkol sa mundo at kalawakan. Kalimitang gumagamit ang manunulat ng mga ilustrasyong teknikal na sulatin
sa mambabasa upang makita nito ang larawan o itsura ng inilalarawan.
Masining na Paglalarawan
Di-literal na paglalarawan. Gumagamit ng matalinghaga at idyomatikong pananalita. Malayang nagagamit ang
imahinasyon upang ilarawan ang isang karaniwang bagay na buhay ang larawan o imahen. Taglay rin nito a
ang damdamin ng nagpapahayag.

Sa panitikan, ang mahusay na paglalarawan ay nakatutulong sa paglikha ng malinaw at makatotohanang

imahen ng isang katauhan ng indibiduwal o kapaligiran at pangyayari. Tinatawag itong verisimilitude. Ito
ang katangian ng isang akda na magpamalas ng mala-realidad na representasyon ng buhay. Ibig sabihin, ito
ang kakayahan ng isang akda na magpakita, humalaw, o lumikha ng realidad mula sa akda sa pamamagitan
ng mahusay na paglalarawan.

May maraming kaparaanan ang isang manunulat upang ipakita ang verisimilitude o ang makatotohanang
paglalarawan sa isang akda. Karaniwan itong matatagpuan sa mga maikling kuwento, personal na sanaysay,
dula, nobela, at iba pang akdang tuluyan dahil ang mga akdang tuluyan ay higit na nagbibigay ng
makatotohanang paglalarawan sa isang pangyayari, katauhan, o sa pagpapahayag at pag iisip ng mga
tauhan.

Paksa 2: Tekstong Prosidyural o Pamaraan

Mahalaga ang pagkakaroon ng maayos na pagkakasunod-sunod ng paglalahad ng mga pangyayari upang
hindi makalikha ng anomang kalituhan. Ang wastong pagkakasunod-sunod ay makatutulong upang higit nating
maunawaan ang mga napakikinggan o nababasa.

Tumutukoy ang prosidyural sa pagsusunod-sunod ng mga hakbang o prosesong isasagawa. Halimbawa ng

tekstong prosidyural ang pagbuo ng isang proseso o laro, resipi sa pagluluto. proseso sa pagkukumpuni ng
mga kagamitang elektrikal, ang mga hakbang sa laboratoryo habang nagsasagawa ng eksperimento upang
maging maayos ang resulta, ang pagbibigay ng direksiyon o tuntunin, at pagbibigay ng direksiyon o i.

Ginagamit ang tekstong prosidyural sa pagpapaliwanag ng isang proseso na maingat na ipinapakita ang bawat
hakbang habang tinitiyak na walang nakaligtaang hakbang sa kabuuan ng proseso. Layunin ng tekstong
prosidyural na magbigay ng mga impormasyong at direksiyon upang matapos ng sinoman ang isang gawain
nang ligtas, mabisa, at angkop ang pamamaraan.

Ginagamit din sa tekstong prosidyural ang pag-iisa-isa o enumerasyon ng mga hakbang at proseso upang
maipaliwanag ang resipi sa pagluluto halimbawa o mga detalye ng anomang gawain. Dito ay kailangang
matiyak kung ang mga kagamitan o aytem na kakailanganin ay magkakasunod-sunod. Pakaisipin sa isang
proseso, dapat may maayos itong pagkakasunod-sunod samantalang kung sa detalye naman, maiisa-isa ito
ayon sa pagkakatanda ng mga nagsasagawa nito.