EDEBİYAT I.

DÖNEM FULL TEKRAR

1. ÜNİTE: GİRİŞ
TEKRAR EDECEĞİMİZ ÜNİTELER
EDEBİYAT DİL BİLGİSİ

1. ÜNİTE: GİRİŞ Edebiyat

Edebiyatın bilimle ve güzel
Standart dil, ağız, şive, lehçe,
2. ÜNİTE: HİKÂYE sanatlarla ilişkisi
argo, jargon

evokul
Metinlerin sınıflandırılması

3. ÜNİTE: ŞİİR İletişim ve ögeleri

4. ÜNİTE: MASAL / FABL

EDEBİYAT (YAZIN)
Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi
biçimlendirilmesi sanatıdır.
Edebiyat, bilimden yararlanır. Edebiyat, bilimi; bilim de edebiyatı etkiler.
edebiyat

TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERİ

Edebiyat; psikoloji, sosyoloji, tarih, Edebî eserler, bilimsel çalışmalara ilham
felsefe gibi sosyal bilimlerle doğrudan
İSLAM ÖNCESİ İSLAM ETKİSİNDE GELİŞEN BATI ETKİSİNDE GELİŞEN kaynağı olabilir.
TÜRK EDEBİYATI TÜRK EDEBİYATI TÜRK EDEBİYATI ilişki içindedir.
(...-11. Yüzyıl) (11-19. Yüzyıl) (19. Yüzyıl-...)
Edebiyat; fizik, kimya, biyoloji gibi Edebî eserden hareketle bilim insanları
deneysel bilimlerle dolaylı bir ilişki yeni buluşlar gerçekleştirebilir.
Geçiş Dönemi Tanzimat Edebiyatı
Sözlü Edebiyat Dönemi (1860-1896) içindedir.
Jules Verne’in Ay’a Seyahat (1865) adlı
Divan Edebiyatı Servetifünun Edebiyatı Bir romancı ruh tahlili yaparken psikoloji romanı 1969’da Ay’a giden insanoğluna
Yazılı Edebiyat Dönemi (1896-1901) biliminden yararlanır. (Peyami Safa, 9.
Halk Edebiyatı ilham kaynağı olmuştur.
Fecriati Topluluğu
Hariciye Koğuşu; Dostoyevski, Suç ve
Anonim Halk Edebiyatı (1909-1912) Ceza)

Dinî-Tasavvufi Halk
Edebiyatı
Âşık Tarzı Halk Edebiyatı
Millî Edebiyat Dönemi Tarihî bir konuyu işleyen edebiyatçı,
(1911-1923) tarih biliminden yararlanır. (Kemal Tahir,
Devlet Ana)
Cumhuriyet Dönemi
Edebiyatı (1923-...)

METİNLER
Edebiyatın Güzel Sanatlarla İlişkisi
SANAT METİNLERİ ÖĞRETİCİ METİNLER

Coşku ve Heyecanı Olay Çevresinde Tarihî, Felsefi,

evokul

GÜZEL SANATLAR Dile Getiren Oluşan Metinler Bilimsel Metinler

Metinler (Şiir)
İşitsel (Fonetik) Dramatik (Ritmik) Gazete Çevresinde
Görsel (Plastik) Sanatlar Gelişen Metinler
Sanatlar Sanatlar Göstermeye Bağlı
Anlatmaya Bağlı
Metinler Metinler Makale, Deneme,
Sese ve söze biçim Maddeye biçim verir. Harekete biçim verir. (Tiyatro) Sohbet, Fıkra, Eleşti-
verir. ri, Mülakat, Röportaj,
Destan, Efsane, Modern Tiyatro
Haber Yazıları
Masal, Fabl, Halk (Trajedi, Komedi,
Tiyatro Dram)
Hikâyesi, Mesnevi, Kişisel Hayatı Konu
Resim Sinema Manzum Hikâye, Geleneksel Türk Alan Metinler
Edebiyat
Heykel Dans Hikâye, Roman Tiyatrosu Anı, Günlük, Gezi
Müzik (Orta Oyunu, Yazısı, Biyografi,
Mimari Bale Karagöz, Meddah, Otobiyografi,
Opera Seyirlik Köy Mektup
Oyunları)

Bir dilin bir ülke sınırları

içindeki farklı yerleşim
bölgelerinde ses, şekil, söz
dizimi ve anlamca farklılaşan
konuşma biçimidir.
Bir dilin, yazılı kaynaklarla
Bir dilin, tarihî gelişimi İLETİŞİM
içinde yazılı kaynaklarla
izlenebilen tarihî gelişimi
izlenemeyen dönemlerinde İletişim; duygu, düşünce ve bilgilerin türlü yollarla başkalarına aktarılmasıdır.
içinde ayrılmış kollarıdır.
ayrılmış kollarıdır.

Ağız Şive Lehçe İletişim Ögeleri

edebiyat

DİLİN KULLANIMDAN DOĞAN TÜRLERİ Testleri çözdün mü?

çe
rk
Tü İleti
Öğretmen d Öğrenci
Ko
Argo Jargon Standart (Ölçünlü) Dil
Gönderici Kanal (Ses dalgaları) Alıcı
Ortak dilden ayrı olarak belirli Bir dili toplum olarak konuşan
Aynı meslek veya topluluktaki çe
k
toplulukların ses, yapı, söz
insanların ortak dilden ayrı
ve yazanların hep birlikte
T ür
Evet, çözdüm. d
dizimi ve anlam bakımından uydukları, ağız özelliklerinden
olarak kullandıkları özel dil Ko
farklılık gösteren dili veya arındırılmış, belirli ölçü ve
Dönüt
veya söz dağarcığıdır. kurallara bağlı ortak dildir.
kelime dağarcığıdır. Bağlam

www.youtube.com/tonguc9
 HİKÂYE (ÖYKÜ)

Yaşanmış ya da yaşanabilir olay veya durumların kişi, yer ve zamana

2. ÜNİTE: HİKÂYE bağlı olarak okurda heyecan ve zevk uyandıracak şekilde anlatıldığı
kısa edebî türdür.
EDEBİYAT DİL BİLGİSİ

evokul
Hikâyenin genel özellikleri

Hikâyenin genel özellikleri Genellikle tek olay anlatılır.

Hikâyenin yapı unsurları İsimler Kişi sayısı azdır.
Hikâye türleri Kahramanların bir yönü üzerinde durulur.
İnsan yaşamının bir bölümü anlatılır.
Zaman ve mekânın anlatımında ayrıntıya girilmez.

Hikâye Türünün Tarihsel Gelişimi

Hikâye türü Batı’da 14. yüzyılda ortaya Hikâyenin Yapı Unsurları

edebiyat
çıkmıştır. Ahmet Mithat Efendi

İlk örneği Boccaccio’nun Decameron adlı (1844-1912)

Kişi Çatışma
eseridir.
Olay örgüsü Tema/Konu
Türk edebiyatına 19. yüzyılda Tanzimat’la girmiştir.

Ahmet Mithat Efendi’nin Letâif-i Rivâyât adlı eseri türün ilk örneklerini Mekân (yer) Anlatıcı

içerir. Zaman
Teknik açıdan güçlü, Batılı örneklere benzeyen ilk başarılı hikâye
kitabı ise Samipaşazade Sezai’nin Küçük Şeyler adlı eseridir.

Hikâyede Kullanılan Anlatım Biçimleri / Teknikleri

HİKÂYE TÜRLERİ

HİKÂYEDE KULLANILAN
OLAY HİKÂYESİ DURUM HİKÂYESİ ANLATIM BİÇİMLERİ
Maupassant tarzı hikâye olarak
evokul

da bilinir. Çehov tarzı hikâye olarak da

Kurucusu Guy de Maupassant’dır.
Olay ağırlıklıdır.
Serim, düğüm, çözüm bölümleri
vardır.
Merak ögesi canlı tutulur.
Çarpıcı bir sonla biter.
bilinir. Öyküleyici Anlatım (Öyküleme) Betimleyici Anlatım (Betimleme)
Kurucusu Anton Çehov’dur.
Varlıkları, durumları zihinde
Durum ağırlıklıdır. Olay anlatımı söz konusudur. canlandırmayı amaçlar.
Serim, düğüm, çözüm bölümleri Kişiler, olay örgüsü, mekân ve İzlenimsel betimleme: Özneldir.
olmayabilir.
zaman ögeleri bulunur. Okuyucuya izlenim kazandırmak
Merak ögesi ön plana çıkarılmaz. amaçlanır.
Kişiler hareket hâlinde yansıtılır.
Bitmemişlik duygusu hissedilir. Açıklayıcı betimleme: Nesneldir.
Bilgi vermek amaçlanır.

GÖSTERME

İSİMLER (ADLAR)
edebiyat

Diyalog İç Konuşma Bilinç Akışı

Kişilerin zihinlerinden
Kahramanın duygu geçirdikleri şeyler Varlıklara Oluşlarına Göre Sayılarına Göre Yapılarına Göre
ve düşünceleri sesli doğrudan o kişilerin Verilişlerine Göre
Kahramanların karşılıklı düşünme şeklinde ağzından, kendi
yansıtılır. kendilerine konuşmaları Cins İsim Somut İsim Tekil İsim Basit İsim
konuşmalarına dayanan
şeklinde verilir.
tekniktir. Kahraman, karşısında Özel İsim Soyut İsim Çoğul İsim Türemiş İsim
biri varmış gibi kendi Cümleler arasında Topluluk İsmi Birleşik İsim
kendine konuşur. mantık ilişkisi zayıf olup
konudan konuya atlanır.

www.youtube.com/tonguc9
Varlıklara Verilişine Göre Oluşlarına Göre
Yapılarına Göre İsimler
Sayılarına Göre İsimler
İsimler İsimler
Basit İsimler Türemiş İsimler Birleşik İsimler
Özel Cins Somut Soyut Tekil Çoğul Topluluk
kitap kitapçı kitabevi

evokul
Atatürk insan ışık akıl asker askerler ordu
can canlı cankurtaran
İzmir kent koku sevgi ağaç ağaçlar orman
pazar pazarcı pazartesi
Tekir kedi rüzgâr kaygı koyun koyunlar sürü
su susuz suçiçeği

Şiir Türleri
Lirik ŞİİR
Epik
Didaktik Ahenk Unsurları
Ela gözlüm, ..................... geldiler (a)
3. ÜNİTE: ŞİİR Pastoral Redif Nazım
Satirik ........................................... bildiler (a)

edebiyat
Kafiye Biçimi
Edebî ............... gibi ................... aldılar (a) Kafiye örgüsü
Sanatlar Koşma
............................................ seni (b)
EDEBİYAT DİL BİLGİSİ Semai
Teşbih Varsağı
Teşhis Nazım Birimi Gazel
İntak Karacaoğlan ..................... saçar (c)
Mübalağa Dize Kaside
Şiirin biçim özellikleri Tezat .............................................. açar (c)
Beyit Mesnevi
vb. .............................................. kaçar (c) Dörtlük Sone
Şiirde ahenk unsurları .............................................. seni (b) Bent vb.
Sıfatlar Kavramlar
Konularına göre şiir türleri
Tapşırma
Ölçü
Edebî sanatlar (söz sanatları) Mahlas
Gelenek Hece
Nazım Aruz
Serbest

ŞİİRLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

Şiir Mahlas
Zengin imgelerle, ritimli sözlerle, seslerin Divan şiiri geleneğinde şairlerinin
uyumlu kullanımıyla ortaya çıkan edebî türdür. şiirlerinde kullandığı takma ada denir. Şiir Manzume
Genel özellikleri
Genellikle son beyitte yer alır.
İnsanın duygu dünyasına seslenir.
Tapşırma Estetik güzellik amaçlanır. Öğreticilik özelliği vardır.
İnsanda coşku uyandırır.
evokul

Halk şiiri geleneğinde âşıkların mahlas

Çağrışım, imge, sezgi önemli bir yer tutar.
Ahenkli ve etkili bir söyleyiş ön plandadır.
Nazım
Duygu, düşünce ve hayallerin genellikle ölçülü,
uyaklı dizeler hâlinde anlatılan şekline nazım
denir.
Gelenek
Ortak zevk ve dil anlayışına sahip şairlerin
ortak şekil özelliklerini, ahenk unsurlarını,
imge ve temaları kullanarak oluşturduğu şiir
anlayışıdır. Divan şiiri, halk şiiri, modern şiir
gelenekleri vb.
Olay örgüsü yoktur. Olay örgüsü bulunabilir.
almalarına, adlarını veya mahlaslarını
kullanmalarına verilen addır.
Çok anlamlıdır ve yoruma açıktır. Tek anlamlıdır.
Son dörtlükte yer alır.
İmge Şiirsel anlatım söz konusudur. Öyküleme ve betimlemeye başvurulur.
Farklı düşünce, duygu ve hayallerin, yeni
Diyalog tercih edilmez. Diyalogdan yararlanılabilir.
olay ve durumların zihinde oluşturduğu
görüntü ve tasarımların mecazlar ve söz
Düzyazıya çevrildiğinde etkisini yitirir. Düzyazıya çevrilebilir.
sanatlarıyla şiirde ifade edilmesidir.
Denizin pencereleri sürgülüydü
Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller

Nazım Birimi
Nazım Biçimi
Şiiri oluşturan dize ya da dize kümeleridir.
Şiirin; nazım birimi, ölçüsü ve uyak örgüsüne göre kazandığı biçimsel özelliklerin
Modern şiirde dize, divan edebiyatında beyit/bent ve halk edebiyatında dörtlük genel adıdır.
kullanılır. Nazım biçimi belirlenirken nazım birimi, kafiye düzeni, ölçü gibi unsurlar dikkate
alınır.
Dize Beyit
TÜRK EDEBİYATINDA KULLANILAN
Şiirdeki her bir satırdır. İki dizeden oluşur. NAZIM ŞEKİLLERİ
edebiyat

En küçük nazım birimidir. Anlam bütünlüğü vardır.

–––––––––––––––– –––––––––––––––– Halk Şiiri Divan Şiiri Batı Etkisindeki Türk Şiiri

–––––––––––––––– Anonim Halk Şiiri Beyitlerle Kurulanlar Sone

Mâni, Türkü Gazel, Kaside, Terzarima
Dörtlük Bent
Âşık Tarzı Halk Şiiri Mesnevi, Kıt’a,
Dört dizeden oluşur. Üç veya daha fazla dizeden oluşur. Müstezat Triyole
Koşma, Semai,
Anlam bütünlüğü vardır. Anlam bütünlüğü vardır. Varsağı, Destan Balat
Bentlerle Kurulanlar
–––––––––––––––– Aruz Ölçüsüyle Yazılan Tuyuğ, Rubai, Serbest nazım
––––––––––––––––
–––––––––––––––– Halk Şiiri Murabba, Şarkı,
–––––––––––––––– Divan, Kalenderi, Muhammes,
–––––––––––––––– Terkibibent,
Semai, Selis,
–––––––––––––––– –––––––––––––––– Terciibent
Satranç, Vezniaher
–––––––––––––––– ––––––––––––––––

www.youtube.com/tonguc9
 Nazım Türü Şiirin Ahenk Unsurları

Bir şiirin işlediği konuya göre aldığı isimdir. ÖLÇÜ

Nazım türü belirlenirken konu, tema, ezgi gibi unsurlar dikkate alınır.

TÜRK EDEBİYATINDA KULLANILAN Hece Ölçüsü Aruz Ölçüsü Serbest Ölçü

NAZIM TÜRLERİ
Dizelerdeki hece Dizelerdeki hecelerin Dizelerdeki hece
sayılarının eşitliğine açık (kısa) ve kapalı (uzun) sayılarının eşitliği,
dayalıdır.
oluşlarına dayalıdır.

evokul
İslam Öncesi Türk Şiiri Halk Şiiri Divan Şiiri hecelerin açık-kapalı
Halk şiirinde genellikle olması gibi kurallara
Âşık Tarzı Halk Şiiri Tevhit 7’li, 8’li ve 11’li kalıpları Ünlü ile biten heceler, açık
kullanılmıştır. bağlı kalınmamasıdır.
Güzelleme, Münacat olup (.) ile gösterilir.
Koçaklama, Taşlama, Durak: Hece ölçüsüyle Ahenk; vurgu, tonlama,
Naat Ünsüzle veya uzun ünlüyle
Sagu Ağıt yazılmış şiirlerde ölçü aliterasyon ve asonans
Mersiye kalıpları içindeki durma biten heceler ise kapalı
Koşuk Anonim Halk Şiiri gibi unsurlarla sağlanır.
Methiye yerleridir. olup (–) ile gösterilir.
Ninni, Ağıt
Destan Hicviye Boşa aranırdım / boşa Son hece daima kapalı
Dinî-Tasavvufi Halk Şiiri dalardım
Fahriye kabul edilir.
İlahi, Nefes, Deme,
Açıldım engine / kıyına
Nutuk, Şathiye, Devriye vardım

Redif: Dize sonlarında tekrarlanan aynı Tunç kafiye: Dize sonundaki kelimenin diğer Savaş, kahramanlık, yiğitlik Aşk, sevgi, özlem, gurbet,
anlam ve görevdeki ek veya sözcüklerdir. dizenin sonundaki kelimenin içinde olmasıdır. gibi temalar işlenir. ölüm temaları işlenir. Tabiat, kır, çoban hayatı
Akıncılar yollar açar Her şey akar; su, tarih, yıldız, insan ve fikir Halk şiirinde: koçaklama, Divan şiirinde: gazel, şarkı anlatılır.
Altınordu iller açar Oluklar çift; birinden nur akar, birinden kir varsağı Halk şiirinde: koşma, semai

Kafiye (uyak): Dize arasındaki farklı anlam ve Cinaslı Kafiye: Sesteş kelimelerle kafiye

edebiyat
Epik Şiir Lirik Şiir Pastoral Şiir
görevdeki seslerin benzerliğidir. Kelimelerin yapılmasıdır.
köklerinde aranır.
Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç
Yarım kafiye: Tek ses benzerliğidir. Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç
Her tarafından akar cilveyle naz Kafiye düzeni (uyak örgüsü / kafiye şeması) KONULARINA GÖRE ŞİİR TÜRLERİ
Süzer etrafını bir çift yeşil göz Düz uyak: aaaa / aaab / aabb

Tam kafiye: İki ses benzerliğidir. Çapraz uyak: abab

Sarma (sarmal) uyak: abba
Söğüt giz fısıldar, sayıklar meşe
Mâni tipi uyak: aaxa Didaktik Şiir Satirik Şiir Dramatik Şiir
Ayık düş görür her bucak, her köşe
Örüşük uyak: aba bcb c
Zengin kafiye: İkiden çok ses benzerliğidir. Kişilerin veya toplumların Eski Yunan tiyatrosunda
Asonans: Ünlü tekrarı Öğüt, bilgi, ders verilir. eksiklikleri eleştirilir. kullanılan şiir türüdür.
Çıkamam, aynalar, aynalar zindan
Aliterasyon: Ünsüz tekrarı Halk şiirinde: taşlama
Bakamam, aynada, aynada vicdan Manzum hikâyeler, fabllar. Oyuncuların konuşmalarının
Nakarat: Bölüm sonlarında dize tekrarı Divan şiirinde: hiciv şiir şeklinde olmasıdır.

SÖZ SANATLARI
Tevriye (İki Anlamlılık) Telmih (Hatırlatma)
Teşbih (Benzetme) Teşhis (Kişileştirme)
Umutların mola verdiği yerde Dinmiş denizin şarkısı, rüzgâr uyumakta Bu kadar letafet çünkü sende var Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu
Geceler bir nehir gibi akıyor Körfez düşünür, Kanlıca mahzundur Beyaz gerdanında bir de ben gerek Kerem’in sazına cevap veren bu
Açık İstiare uzakta
İrsalimesel (Özlü Sözle Anlatma)
evokul

Yüce dağ başında siyah tül vardır
Havada bir dost eli okşuyor derimizi
Kapalı İstiare
Gönül her çiçekten bal almak ister
Sözlerin saplama kalbime ne olur
Mecazımürsel (Ad Aktarması)
Parça-bütün: Bakımsızlıklarla göçüp
gitmiş bir cihan
Yer-insan: Beyoğlu tepinirken ağlar
Karacaahmet
Sanatçı-eser: Tanbûri Cemil Bey çalıyor
eski plakta
İç-dış: Kurmuştular tutuşan ocağa karşı
bağdaş
İntak (Konuşturma) Tezat (Karşıtlık)
Ben ki toz kanatlı bir kelebeğim Çağır Karac’oğlan çağır
Neden böyle düşman görünürsünüz
Minicik gövdeme yüklü Kafdağı Taş düştüğü yerde ağır
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar
Hüsnütalil (Güzel Nedene Bağlama) Mübalağa (Abartma)
Güzel şeyler düşünelim diye Tariz (İğneleme)
Bir ah çeksem dağı taşı eritir
Yemyeşil oluvermiş ağaçlar Bir saatte söyle yüz bin yalanı
Tecahülüarif (Bilmezden Gelme) Gözüm yaşı değirmeni yürütür
El bir doğru söz söylerse inanma
Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Tenasüp (Uygunluk)
Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
Kinaye (Değinmece) Ne nergis ne leylak ne lale ne gül
Şu karşıma göğüs geren
Hepsiyle dolu bir selesin, sevgili
Taş bağırlı dağlar mısın

SIFATLAR (ÖN ADLAR)

SIFAT TÜRLERİ
İsimleri çeşitli yönlerden niteler veya belirtir.
İsim çekim eklerini almaz. NİTELEME
BELİRTME SIFATLARI
SIFATLARI

Durum, biçim, İşaret Sayı Soru

edebiyat

Belgisiz Sıfatlar
renk + isim Sıfatları Sıfatları Sıfatları
Niteleme Sıfatı Belirtme Sıfatları
Çalışkan öğrenciler bu, şu, o, öteki, birkaç, Asıl sayı sıfatı: Soru sözcüğü
beriki, öbür, birçok, az, iki elma + isim
kırmızı bu her iki nasıl Başarılı kişiler
böyle, şöyle + çok, biraz,
Genç insanlar Sıra sayı sıfatı: Kaç yolcu?
büyük şu birkaç üçer hangi isim birtakım,
Adlaşmış sıfat bütün, bazı, ikinci kat Hangi öğrenci?
tatlı öteki bazı birinci neredeki bu kitap
Çalışkanlar tüm, her, Kesir sayı sıfatı: Nasıl ev?
şu ev hiçbir, kimi +
Başarılılar yüzde on kâr
isim
Gençler Üleştirme sayı
bazı yazarlar sıfatı:
birçok kitap ikişer ceviz

www.youtube.com/tonguc9
 Birleşik Sıfatlar

YAPILARINA GÖRE SIFATLAR Birden fazla kelimeden oluşur.

Öbekleşmiş sıfat
Anlamca kaynaşmış

evokul
Kurallı birleşik sıfat (sözcük gruplarından
birleşik sıfat
Basit Sıfatlar Türemiş Sıfatlar Birleşik Sıfatlar oluşmuş birleşik sıfat)

En az iki saray gibi ev

Yapım eki almaz. Yapım eki alır. birkaç ağaç iki kapılı han
kelimeden cana yakın arkadaş
açıkgöz çocuk üç saatlik yol
oluşur. bambu liflerinden yapılmış
boşboğaz adam boyu uzun sporcu
çanta

MASAL
Olağanüstü özelliklere sahip kahramanların başlarından geçen olağanüstü olayların
4. ÜNİTE: MASAL / FABL anlatıldığı hayale dayalı edebî türdür.

Genel özellikleri

EDEBİYAT
Masalın genel özellikleri
Masal türünün tarihsel gelişimi
Masal planı
Fablın genel özellikleri
Masal türünün tarihsel gelişimi
Fabl planı
edebiyat
DİL BİLGİSİ
Genellikle bir tekerleme ile başlar.
Yer ve zaman ögeleri belirsizdir.
Olaylar, Kafdağı vb. hayalî mekânlarda
Edat geçer.
Olaylar geçmişte ama belirsiz bir zamanda
Bağlaç geçer.
Ünlem Öğrenilen geçmiş zaman veya geniş
zaman kullanılır.
Olağanüstü olaylar ve kişiler vardır.
Kahramanlar genellikle dev, peri, cin,
padişah, prenses vb. kişilerdir.
İyi ile kötünün mücadelesi anlatılır.
Sonunda iyiler hep kazanır,
ödüllendirilir.
Kötüler ya hatalarını anlayıp af diler
ya da cezalandırılır.
Başında, ortasında ve sonunda
kalıplaşmış sözlere yer verilir.
Eğiticilik niteliği vardır.
Evrensel değerler işlenir.
Dinî ve millî ögelere yer verilmez.

MASAL TÜRÜNÜN TARİHSEL GELİŞİMİ

Dünya Edebiyatında Masal Türk Edebiyatında Masal
M.Ö. 6. yüzyılda Eski Yunan’da yazıya Uygur Dönemi eseri olan Kalyanamkara
geçirilen Ezop Masalları, bilinen en eski ve Papamkara masal özelliği gösteren
masal örnekleridir. ilk eserlerdendir.
Masalın Planı
Hint edebiyatındaki Pançatantra adlı Osmanlı Dönemi’nde sözlü gelenekten
evokul

eser ile M.Ö. 1. yüzyılda Beydeba’nın derlenerek hazırlanan Billur Köşk, ilk
yazdığı Kelile ve Dimne, Doğu’daki ilk masal Türk masallarındandır.
örnekleridir.
Şinasi’nin 1859 ’da yayımladığı Tercüme-i
Arap ve İran kaynaklı Binbir Gece Manzume adlı kitapta La Fontaine’den
Masalları, Doğu toplumlarının hayal masal çevirileri de yer alır. Döşeme Serim Düğüm Çözüm Dilek
dünyasının ürünüdür.
“Masal” sözcüğünü gerçek anlamına
Jacob ve Wilhelm Grimm, Alman halk
bağlı olarak kullanan ilk sanatçı Namık
masallarını derleyerek Çocuk ve Yuva Kemal olmuştur.
Masalları adıyla 1812'de yayımlamıştır.
Danimarkalı yazar Andersen, 1835’te
Çocuk Masalları adlı eserini yayımlamıştır.

FABL FABL TÜRÜNÜN TARİHSEL GELİŞİMİ

Kahramanları çoğunlukla hayvanlardan seçilen, ders verme amacı gü-
Dünya Edebiyatında Fabl Türk Edebiyatında Fabl
den, genellikle manzum şekilde olan edebî türdür.
Batı’da M.Ö. 6. yüzyılda yazıya 13. yüzyılda Mevlana’nın yazdığı
edebiyat

Genel özellikleri
Olay anlatımına dayalıdır.
Bütünüyle hayal ürünü ve kurgusaldır.
Hem şiir hem de düzyazı şeklinde olabilir.
Kahramanlar genellikle hayvanlardan
seçilir.
Hayvanlar kurnazlık, kibir, kıskançlık,
cesaret gibi insani özellikleri temsil
eder.
İnsanlar da kahramanlar arasında yer
alabilir.
geçirilen Ezop Masalları fabl türünün Mesnevi adlı eserde fabl özelliğine
ilk örneklerini içerir. sahip metinler yer alır.
Teşhis ve intak sanatlarından M.Ö. 1. yüzyılda Beydeba’nın yazdığı 14. yüzyılda Gülşehri’nin Farsçadan
yararlanılır. Kelile ve Dimne Doğu’daki ilk fabl çevirdiği Mantıku’t-Tayr adlı eserde
Evrensel tema ve kavramlar işlenir. örneklerini içerir. fabl örnekleri vardır.
Öyküleyici anlatıma başvurulur. 13. yüzyılda yaşayan Sadi’nin Gülistan 15. yüzyılda Şeyhî’nin yazdığı Harnâme
Yer ve zaman ögeleri belirsizdir. adlı eserinde fabl özelliği taşıyan adlı mesnevi, Türk edebiyatındaki ilk
metinlere rastlanır. fabl örneği kabul edilmektedir.
Ders verme amacı güdülür.
17. yüzyılda Fransız yazar La Fontaine, 19. yüzyılda Şinasi, La Fontaine’in
Didaktiklik özelliği vardır.
Ezop ve Beydeba’dan esinlenerek fabllarını çevirerek Tercüme-i
Öğütler atasözü ya da özdeyiş yoluyla fabllar yazmıştır. Manzume (1859) adlı kitabında
verilebilir. yayımlamıştır.

www.youtube.com/tonguc9
 MASAL-FABL KARŞILAŞTIRMASI

Fablın Planı
Masal Fabl

“Döşeme” bölümü ile başlar. “Döşeme” bölümü yoktur.

evokul
Düzyazı şeklinde yazıya geçirilir. Şiir veya düzyazı şekillerinde olabilir.
Kahramanları insanlar ve olağanüstü
Serim Düğüm Çözüm Öğüt varlıklardır.
Kahramanları genellikle hayvanlardır.

Son bölümü “dilek” bölümüdür. Son bölümü “öğüt” bölümüdür.

Mutlu sonla biter. İbret (ders) verici bir sonla biter.

EDAT, BAĞLAÇ, ÜNLEM TEKRAR ETTİĞİMİZ ÜNİTELER

EDATLAR BAĞLAÇLAR
1. ÜNİTE: GİRİŞ
edebiyat
Sözcükler arasında anlam ilgisi kurar. Eş görevli sözcükler; sözcük gruplarını,
Cümleye anlam katar. ögeleri, cümleleri bağlar.
gibi, için, ...e göre, ...e kadar, sanki, üze- de, ve, veya, ya da, ki, ama, fakat, hatta, 2. ÜNİTE: HİKÂYE
re, sadece, -e doğru, -e karşı, -e dek, çünkü, oysa, ise, ne... ne..., hem... hem...,
değil, mi... gerek... gerek..., ister... ister... 3. ÜNİTE: ŞİİR
(ne ile, kim ile) ile (ve)

ancak
4. ÜNİTE: MASAL / FABL
(sadece) (fakat)
yalnız

ÜNLEMLER
zz Seslenme: ey, hey
zz Duygu: yazık, eyvah

ÖDÜLLÜ SORU

Aşağıdakilerden hangisi fablın bölümlerinden biri

değildir?
evokul

A) Döşeme
B) Serim
C) Düğüm
D) Çözüm
E) Öğüt

www.youtube.com/tonguc9