Tensometria elektryczna

Tensometria elektryczna wykorzystuje do pomiaru odkształceń elementów

zjawiska związane z przepływem prądu elektrycznego w warunkach zmiany
długości czujnika.

Zasadnicze części tensometrii elektrycznej:

•czujnik – przejmuje odkształcenia badanego elementu i przetwarza je na

wielkość elektryczną,

•mostek pomiarowy – układ elektryczny z elementem zasilającym w którym

czujnik pracuje,

•wzmacniacz – urządzenie wzmacniające wielkość sygnału przekazywanego od

czujnika lub mostka pomiarowego

•urządzenie rejestrujące zmiany mierzonych wielkości

Podział tensometrii elektrycznej w zależności od czujników:

•tensometria elektrooporowa

•tensometria indukcyjna,

•tensometria piezoelektryczna.

•tensometria pojemnościowa.

33
Tensometria elektrooporowa

Wykorzystuje zjawisko zmiany oporności przewodnika prądu na skutek zmiany jego

długości.
∆R 1 ∆R
= k ⋅ ε →ε = ⋅
R k R

k – stała tensometryczna wyznaczana doświadczalnie.

Po raz pierwszy zjawisko to zostało wykorzystane do pomiaru odkształceń w 1937 r
przez Simmonsa i Ruge.

Czujnik oporowy
– składa się z odpowiednio ukształtowanego drucika oporowego oraz 2 warstw
bardzo cienkiej bibułki, folii lub plastiku.
Druciki wykonane są ze stopów metali półszlachetnych, w Polsce najczęściej
stosowany jest konstantan (stop miedzi i niklu: 60%Cu, 40% Ni), od rodzaju drutu
zależy stała czujnika k=1,2-3,5.

Czujnik wężykowy

1. siatka rezystancyjna w kształcie wężyka,

2. podkładka nośna lub ochronna (papier lub folia),
3. przewody doprowadzające
34
 Czujnik kratowy (Gustafssona)

1. drut rezystancyjny,
2. podkładka nośna lub ochronna (papier lub folia),
3. przewody doprowadzające,
4. poprzeczki miedziane.

Czujnik foliowy

1. siatka rezystancyjna,
2. podkładka nośna,
3. nakładka ochronna,
4. przewody doprowadzające,
5. klej

Rozety tensometryczne

Układy rozet tensometrycznych

•prostokątny
•typu delta

Aparatura pomiarowa

– służy do pomiaru zmiany oporności układy wskutek odkształcenia.

Najczęściej stosowane układy: mostek Wheatstone’a dla metody wychyłowej i
metody zerowej. 35
 Układ pomiarowy mostka Wheatstone’a

Metoda wychyłowa:

•Mostek zeruje się za pomocą

potencjometru przed każdym pomiarem
•Odkształcenie elementu powoduje
zmianę oporu i rozstrojenie mostka oraz
wychylenie wskazówki galwanometru.
•Na podstawie odczytu tego wychylenia
można obliczyć ε (lub od razu ze skali
P – potencjometr, odczytuje się ε)
Tc, Tk – tensometry: czynny i kompensacyjny,
R3, R4 – oporniki mostka

Metoda zerowa
•Pomiaru dokonuje się przez
zrównoważenie mostka przed i po
obciążeniu.
•Uzyskanie równowagi dokonuje się za
pomocą regulowanego opornika.
•Różnica odczytu przed i po obciążeniu
pozwala na wyznaczenie ∆R lub ε
Tc, Tk – tensometry: czynny i kompensacyjny,
R3, R4 – oporniki mostka
Rregul – opornik regulowany
Powszechnie stosuje się mostki z wbudowanymi wzmacniaczami zastępując
wrażliwy na wstrząsy galwanometr miliamperomierzami. 36
Zalety tensometrii elektrooporowej

•duża czułość czujników skutkująca dużą dokładnością pomiaru, do 0,001‰

•możliwość dokonywania pomiaru w dużej liczbie punktów pomiarowych, także

oddalonych od siebie lub trudno dostępnych,

•pomiary można prowadzić aż do zniszczenia próbki (elementu),

•możliwość elektronicznego przetwarzania pomiarów,

•niewrażliwość na wstrząsy umożliwiająca pomiar odkształceń przy obciążeniu

zarówno statycznym jak i dynamicznym,

•małe wymiary i łatwość mocowania,

•możliwość pomiaru na powierzchniach zakrzywionych,

•możliwość pomiarów odkształceń stali zbrojeniowej.

Wady tensometrii elektrooporowej

•zjawisko pełzania eliminuje możliwość pomiarów długotrwałych

•wrażliwość na wpływy zmiany temperatury i wilgotności,

możliwość jednorazowego użytku

37
Tensometria indukcyjna

Opiera się na zjawisku zmiany prądów indukcyjnych wywołanych zmianami

wielkości mechanicznych czujnika (odkształceniami).

Czujniki indukcyjne
– stosowane są gdy obciążenia są statyczne lub cykliczne.
Czujniki indukcyjne pracują razem z urządzeniem z falą nośną i woltomierzem
cyfrowym.
Bezpośrednio wartość przemieszczenia możemy obserwować na wyświetlaczu
woltomierza cyfrowego.
Działanie ich jest oparte na zasadzie zmiany indukcyjności zespołu cewka
indukcyjna – rdzeń magnetyczny pod wpływem przemieszczenia elementu
konstrukcji.
Schemat budowy czujnika indukcyjnego

38
Zalety tensometrii indukcyjnej

•Duża dokładność pomiaru do 0,001‰,

•Możliwość stosowania do pomiarów przy obciążeniach długotrwałych,

•Możliwość elektronicznego przetwarzania wyników,

•Niewrażliwość na wilgoć.

Wady tensometrii indukcyjnej

•Wrażliwość na zmiany temperatury,

•Brak możliwości stosowania przy obciążeniach dynamicznych,

•Kłopotliwy sposób mocowania do elementu,

•Brak możliwości pomiaru powierzchni zakrzywionych

39
Tensometria strunowa

Opiera się na pomiarze zmian częstotliwości drgań własnych napiętej struny

wywołanych zmianą wielkości mechanicznej czujnika (odkształceniem).

Schemat budowy tensometru strunowego Schäfera

1. struna,
2. ostrze nieruchome,
3. ostrze ruchome,
4. śruba regulacyjna,
5. badany przedmiot,
6. wzbudnik drgań,
7. stabilizator napięcia,
8. struna wzorcowa
9. kadłub,
10. oscylograf

40
Zalety tensometrii strunowej

•Bardzo duża dokładność pomiaru,

•Niewrażliwość na wilgoć (pod wodą także),

•Możliwość elektronicznej rejestracji pomiarów,

•Możliwość wielokrotnego użytkowania czujników,

•Możliwość pomiarów przy obciążeniach długotrwałych.

Wady tensometrii strunowej

•Wrażliwość na temperaturę,

•Kłopotliwy sposób mocowania,

•Brak możliwości pomiaru na powierzchniach zakrzywionych.

41
 42
Przykład ściany z przezroczystego betonu Litracon
Przykład ściany z przezroczystego betonu Luccon 43
Badania mechanicznych właściwości betonu.

•Oznaczenie wytrzymałości betonu na ściskanie – metody niszczące.

•Oznaczenie wytrzymałości betonu na ściskanie – metody nieniszczące.

•Oznaczenie wytrzymałości betonu na rozciąganie.

•Badanie odkształcalności betonu – współczynnik sprężystości.

•Badanie odkształceń reologicznych betonu – badanie odkształceń

skurczowych.

•Badanie odkształceń reologicznych betonu – badanie odkształceń pełzania.

44
Oznaczenie wytrzymałości betonu na ściskanie – metody niszczące

Przeprowadzenie badań wytrzymałościowych betonu

Próbki do badań betonu wg PN – EN 12390 – 1 mogą mieć kształt sześcienny,

walcowy lub prostokątny o różnych wymiarach nominalnych.

Norma rozróżnia formy zwykłe i precyzyjne oraz określa dla nich wymagania w
zakresie płaskości, prostopadłości i równości powierzchni.

Próbki do badań wg PN – EN 12390 – 2 powinny być :

•wykonane w formach napełnianych

•zagęszczanych w co najmniej w dwóch warstwach .

•grubość każdej warstwy nie powinna być większa niż 100 mm.

•zagęszczenie – wibratorem wgłębnym , na stole wibracyjnym; lub ręcznie –

prętem.

•próbki w formach 16 godz. ale nie dłużej niż 3 dni.

•temperatura 20 ± 2°C

•wilgotność względna ≥95%

45
4. Kształt, wymiary i tolerancje próbek do badania wg 13590 -1

4.1 Postanowienia ogólne

Dla każdego kształtu próbki zaleca się, aby podstawowy wymiar d wynosił co
najmniej 3 i pół krotności wymiaru nominalnego ziaren kruszywa w betonie

46
47
48
Badanie wytrzymałości na ściskanie wg PN – EN 12390 – 3

Przeprowadza się na próbkach sześciennych, walcowych wykonanych w

formach lub odwiertach.

Jeśli wymiary próbek są przekroczone to należy je odrzucić lub dostosować

Dostosowanie – wyrównanie powierzchni przez szlifowanie lub nałożenie

warstwy wyrównującej (zaprawa z cementu glinowego, nakładki mieszanki
siarkowej, nakładki piaskowej.

Obciążenie powinno narastać ze stałą prędkością: 0,2 – 1,0 MPa/s

Wytrzymałość betonu na ściskanie zaokrąglamy do 0,5 MPa

Prawidłowy kształt zniszczonych próbek

Główną właściwością określającą beton jest wytrzymałość charakterystyczna

na ściskanie.

Wytrzymałość charakterystyczna

Wartość wytrzymałości, poniżej której może się znaleźć 5% populacji

wszystkich możliwych oznaczeń wytrzymałości dla danej objętości betonu.

49
Wytrzymałość charakterystyczną betonu na ściskanie oblicza się:

Przy produkcji ciągłej liczba próbek w serii ≥ 15

fcm ≥ fck + 1,48σ ; fci ≥ fck – 4

Przy produkcji początkowej wymagana liczba próbek w serii wynosi n=3

fcm ≥ fck + 4 ; fci ≥ fck – 4

Wstępne odchylenie standardowe s , oblicza się na podstawie co najmniej 35

kolejnych wyników badań, wykonanych w okresie do 3 miesięcy bezpośrednio
poprzedzającym okres produkcji, podczas którego ma być sprawdzona zgodność.

Wartość ta powinna być przyjęta jako oszacowanie odchylenia standardowego

populacji, σ .

Przyjęta wartość powinna być potwierdzona, w toku późniejszej produkcji betonu

według wybranej metody 1 lub 2.

50
Metoda 1

Obliczoną wartość odchylenia standardowego s, można stosować dopóki odchylenie

Standardowe ostatnich 15 oznaczeń s15 spełnia warunek

0 , 63 σ ≤ s15 ≤ 1,37 σ
Jeżeli warunek nie jest spełniony, w kryteriach zgodności przyjmuje się nową
wartość s (nowe oszacowanie σ), obliczoną na podstawie dostępnych 35
oznaczeń.

Metoda 2

Przyjmuje się nową wartość s, którą należy oznaczyć w trakcie produkcji ciągłej z
czułością oszacowania zgodnie z warunkiem podanym dla metody 1.

Nowe oszacowanie σ należy stosować do następnego okresu oceny zgodności.

Współczynnik 1,48 jest niższy od dotychczasowego 1,64 ze względu na inną metodę

definiowania kryterium zgodności.

Zamiast metody wnioskowania statystycznego ( z uwzględnieniem liczności

próbek i przy założonym poziom ufności γ ) zastosowano funkcje operacyjno –
charakterystyczne (metoda OCC – operating characteristic curve – przy założonych
ryzykach dostawcy i odbiorcy)

Wniosek

Przyjęcie współczynnika niższego od 1,64 powoduje zmniejszenie ryzyka

producenta kosztem wzrostu ryzyka odbiorcy.
51
Wykonanie badanie wytrzymałości na ściskanie betonu wg PN – EN 12390 – 3

3 Zasada metody

Próbki obciąża się aż do zniszczenia w maszynie wytrzymałościowej do ściskania ,zgodnej

PN – EN 12390 – 4

Rejestruje się maksymalne przeniesione przez próbkę obciążenie i oblicza się

wytrzymałość
na ściskanie betonu

4 Przyrząd

Przyrząd do badania stanowi maszyna wytrzymałościowa do ściskania zgodna z 12390-4

5 Próbki do badania

Próbkę do badania powinien stanowić sześcian, walec lub odwiert rdzeniowy spełniający
Wymagania normowe.

52
6 Procedura badania

6.1 Przygotowanie i ustawienie próbki

53
 Dostosowanie próbek do badania

Metoda nakładek piaskowych – zastosowanie kapslowania do próbek walcowych

54
55
6.2 Obciążanie

Wybrać stała prędkość obciążania z zakresu od 0,2 MPa/s do 1,0 MPa/s. Przyłożyć
obciążenie na próbkę bez wstrząsów i zwiększać je w sposób ciągły, przy wybranej
stałej prędkości ± 10%, do uzyskania największego obciążenia.

Przy stosowaniu ręcznie sterowanych maszyn wytrzymałościowych, przy zbliżaniu

się do momentu zniszczenia, korygować wszelkie tendencje spadku wybranej
prędkości obciążania poprzez odpowiednie ustawienie regulatorów.

Zapisać uzyskane największe obciążenie.

56
6.3 Ocena rodzaju zniszczenia

57
7 Obliczanie wyników

Wytrzymałość na ściskanie oblicza się ze wzoru

fc = F / Ac

58
8 Sprawozdanie z badania powinno zawierać

59
60
Rys. 1 Prawidłowe zniszczenie próbek sześciennych

61
Rys.2 Wybrane przykłady nieprawidłowego zniszczenia próbek sześciennych

62
Rys. 3 Prawidłowe zniszczenie próbek walcowych

63
Rys. 4 Wybrane przykłady nieprawidłowego zniszczenia próbek walcowych

64
Pobieranie próbek rdzeniowych z konstrukcji : a) wiertnica koronowa, b)
szczypce służące do wydobywania próbki z odwiertu

65
Próbka w maszynie wytrzymałościowej

66
Metoda elektromagnetyczna Elcometer P331

67
Metoda radarowa Ferroscan PS 200: 1 – skaner, 2 – korpus z monitorem, 68
3 – ładowarka akumulatorów, 4 – czytnik kart pamięci i kabel USB
Metoda radarowa Badanie urządzeniem CX Concrete Imaging System
69
Oznaczenie fck wiąże się z rozrzutem wyników
Przykład 1 Ocena klasy betonu
Na podstawie próby ściskania n = 30 próbek betonu projektowanej klasy
wytrzymałości na ściskanie C25/30 fck,cube = 30 MPa otrzymano wyniki:

fcm = 37 MPa – średnia wytrzymałość,

sn = 3,7 MPa – odchylenie standardowe,
fci,min = 25 MPa – najniższa wartość.

Zastosować kryteria zgodności z EC2

wg PN-B: fcm – 1,64 ∙ s ≥ RBG (≈ fc,cube), ale wg EC2 → fcm –1,48 ∙ σ ≥ fck

fcm= 37,0 > 30,0 + 1,64 ∙ 3,7= 36,1 MPa (OK.)

wg EC2: 1) fcm ≥ fck + 1,48 ∙ s oraz 2) fci,min ≥ fck + 4

1) fcm = 37,0 > 30,0 + 1,48 ∙ 3,7= 35,5 MPa (OK.), bo 37 > 30 +1,48 ∙ 3,7

2) fci,min = 25,0 < 30,0 – 4 = 26,0 MPa (Błąd bo 25 < 30 – 4 = 26 !)

Wniosek: Niezgodność wg EC2 ze względu na zaniżony wynik badania

wytrzymałości jednej z 30 próbek.
69a
Przykład 2. Ocena klasy wytrzymałości z odwiertów

Poddano próbie ściskania 10 próbek (h = Ø =100 mm) z odwiertów rdzeniowych.

fi = 42, 46, 48, 40, 47, 38, 42, 45, 43, 44 MPa; fi,min = 38 MPa; fcm = 43,5 MPa

1) fcm ≥ fck + 4; 2) fci ≥ fck – 4;

1) fck,cube = fcm – 4 = 43,5 – 4 = 39,5 MPa; a więc C30/37 a nie C35/45

2) fck,cube = fi,min + 4 = 38 + 4 = 42,0 MPa; a więc C30/37 a nie C35/45

Dystrybuanta: funkcja zmiennej rzeczywistej x → prawdopodobieństwo p, że

dana zmienna losowa X przybierze wartość mniejszą od xp → P(x < xp) = p !
69b