FIDIC NEDİR?

FIDIC, "Fédération Internationale des Ingéniurs Conseils", 1913 yılında İsviçre'nin Lozan
kentinde kurulmuştur ve kurucu üye ülkeleri Fransa, Belçika ve İsviçre'ye sahiptir veya başka
bir şekilde "Uluslararası Müşavir Mühendisler Federasyonu"dur.
Federasyona, her ülkeden ancak bir tek kuruluş üye olabilmektedir ve federasyon bugün 78
ülkeden üyeye sahip uluslararası bir meslek kuruluşu niteliğindedir. Türk Müşavir
Mühendisler Mimarlar Birliği (TMMMB) 1
yılında birliğe üye olarak, birliğin Türkiye'deki temsilciliğini üstlenmiştir.
Profesyonel bir kuruluş olan FIDIC’in kuruluşu danışmanlık mesleğini uluslararası alanda
geliştirmeyi ve sürekli değişen ihtiyaçlara uyum sağlamayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede
FIDIC yıllık uluslararası eğitim ve toplantılar düzenlemekte tüm sektör oyuncularını
ilgilendiren dokümanlar hazırlamakta ve u çalışmaları ilgili kuruluşlarla etkileşimli olarak
yürütmektedir. Ancak federasyonun asıl önemi inşaat makine ve elektrik mühendisliği
alanlarında dünya çapında sözleşme standartları üreten ir kuruluş olmasıdır.
FIDIC SÖZLEŞMESİ
Günümüzde uluslararası hukuk ilişkileri hızla büyümekte ve çeşitlenmektedir. Bunun sonucu
olarak; Sıklıkla gerçekleştirilen inşaat ve inşaat işlerinde farklı ülkelerin tarafları ve hukuk
sistemleri arasında görüş birliği ve anlayışa varmakta güçlüklerle karşılaşıldığından, bir tür
uluslararası sözleşme oluşturma ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Günümüzde FIDIC olarak bilinen
bu tür sözleşme, "Uluslararası Müşavir Mühendisler Federasyonu" ve "Uluslararası İnşaat ve
Bayındırlık Federasyonu" tarafından ortaklaşa hazırlanmış ve 1957 yılında yayınlanmıştır.
Uzun yıllardır kullanılan standart belgeler ve sözleşmeler geliştirilmiştir. ve özellikle son on
yılda değişen ihtiyaçlara ve teknolojilere göre revize edilmiştir.
İnşaat sırasındaki riskleri kimin üstleneceği, tasarımı kimin hazırlayacağı ve sözleşmeyi kimin
yöneteceği vb. FIDIC sözleşmelerinin kırmızı kitap, sarı kitap, gümüş kitap, yeşil kitap gibi
hususlara uyum sağlamak amacıyla hazırlanmış birçok çeşidi vardır. Bu defterler arasındaki
temel fark, işveren ve müteahhitlerin yükümlülüklerinin belirlenmesinde ortaya çıkmaktadır
ve Türkiye'de inşaat işlerinde en yaygın uygulama alanı bulunan Kırmızı Kitap Ky, 1999
yılında FIDIC tarafından güncellenmiştir. Taahhüt ve inşaatın temel ilkelerini tanımlar. Bu
şartnamede işlerin projesinin yatırımcı tarafından hazırlanacağı veya hazırlanacağı ve inşaat
işlerini yüklenicinin yürüteceği belirtilmektedir. Kırmızı kitap dışında;
Sarı Kitap, kurulum ve tasarım ve inşaat sözleşmeleri içindir, Gümüş Kitap, işverenler için
nihai maliyet ve zamanın kaçınılmaz olarak önemli olduğu anahtar teslimi projeler içindir,
Mavi Kitap, teklif değeri 500.000 ABD Dolarını aşmayan sözleşmeler içindir,
Beyaz Kitap İşveren/Danışmanlık Hizmetleri Sözleşmeleri ve Sözleşme
Sarı Kitap. Büyük sermaye gerektiren yatırım projeleri için uzun ömürlü olarak
geliştirilmiştir.

FIDIC sözleşmeleri, Türk uygulamasında 73 sayılı Kamu İhale Kanununda kullanıcı işçi ve
yüklenici olarak tanımlanan imzacılara, sağlanan sözleşme tarafları ile ilgili olarak teknik
danışmanlık olarak nitelendirilebilecek bir "mühendis" eklemiştir. Mühendis, işveren
tarafından atanır ve onun adına denetleme, kontrol ve karar verme yetkisine sahiptir ve
sözleşme süresi boyunca teknik, idari ve mali konulardan sorumludur, ancak işveren
arasındaki sözleşmeye taraf değildir.

Tüm standart FIDIC anlaşmaları veya FIDIC anlaşmaları, genel koşullar ve özel koşullar
olmak üzere iki bölümden oluşur. Genel koşullar tüm inşaat sözleşmeleri, işveren
yükümlülükleri, mühendis yükümlülükleri vb. için geçerlidir. Özel koşullar, işin yapılacağı
yerin jeolojik ve sosyoekonomik koşulları gibi değişen koşulları, işverenin işe müdahale etme
iradesinin sınırlandırılması, işin tamamının veya bir kısmının devredilmesi gibi koşulları
içerir. Bu aşamada FIDIC'in genel ve özel şartlarının inşaat sözleşmesinde taraflara tavsiye
niteliğinde olduğu ve hukuken bağlayıcı olmadığı vurgulanmalıdır. Bu nedenle, FIDIC
sözleşmelerine dayalı inşaat sözleşmeleri hazırlayan tarafların mevcut şartlar ve koşulları
kabul etmeleri gerekmez. Ancak, FIDIC şartnamesi, esasen bir özel hukuk sözleşmesi olan bir
inşaat sözleşmesinin tabi olacağı şartları öngördüğünden, tarafların anlaşmasına bağlı olarak
işlerin her aşamasında sözleşme ve şartnamelerde değişiklik yapılabilir.

SÖZLEŞMEDEKİ FIDIC SÖZLEŞMESİ

Bugün birçok ülkede, Dünya Bankası ve diğer kredi kuruluşlarının sponsor oldukları işlerde
FIDIC'in mevzuata uyumunu şart koşması nedeniyle uluslararası ihaleler FIDIC düzenlemesi
kapsamında düzenlenmektedir. Türkiye'de uluslararası alanda çalışmaya başlayan inşaat
firmaları, 1970 yılı başından itibaren yurtdışında uluslararası ihalelere katılarak aldıkları işler
için FIDIC yönetmelikleri kapsamında inşaat sözleşmeleri imzalamaya başladılar. İstanbul-
Ankara Otoyolu, Türkiye'de FIDIC kurallarının geçerli olduğu, özellikle dış krediler başta
olmak üzere teknik ve mali boyutu büyük projelere örnek olarak değerlendirilebilir. Ayrıca
Sekreterlik, Merkez Maliye Bakanlığı ve İhale Birimi'ne bağlıdır; Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı - Rekabetçi Sektör Programı; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - AB Yatırım Ajansı;
Ulaştırma Bakanlığı gibi kuruluşlar tarafından ihale edilen inşaat işlerinde de FIDIC
sözleşmelerinin esas alındığı görülmektedir.
FIDIC Sözleşmesinin (GCC) Genel Koşulları nelerdir?
Sözleşmenin genel koşulları olan Kısım A, taraflar arasında risk dağılımını tanımlar. Yani, her
bir tarafın hak ve yükümlülükleri, ödeme prosedürleri, varyasyonlar, sertifikalar, uyuşmazlık
çözümü vb. durumu tanımlar. FIDIC tarafından yayınlanır ve değiştirilmez.

Farklı durumlarda bu sözleşmenin koşullarına uyulmaması durumunda, "Sözleşme Özel

Koşulları" kullanılarak eksiklik veya değişiklik yapılmalıdır.
Sözleşmenin FIDIC Özel Koşulları (PCC) nelerdir?
Kısım B, Özel Sözleşme Koşulları, bir projeye ve/veya işin yapıldığı ülkeye özgü koşulları
tanımlar. Genel Sözleşme Koşullarının ihmal/ihmal edilmesi ve değiştirilmesi durumunda
kullanılırlar.
Amacı, Kısım A. 'da yer almayan herhangi bir hükmü ortaya koymak, eklemek veya
değiştirmektir. Ancak, çoğu FIDIC sözleşmesinde Özel Koşulların bulunduğu görülmektedir.