Der Sutn Lecturen Ot

1
PARA VE SERMAYE PİYASALARI

(DERS NOTU)
Prof. Dr. İSMAİL MAZGİT
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ
İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
İKTİSAT BÖLÜMÜ
Bölüm 3 – Sayfa 2
SERMAYE PİYASASI KURUMLARI
Para ve Sermaye Piyasaları – Ders Notu (2022–2023 Güz Yarıyılı) / Prof. Dr. İsmail MAZGİT
Sermaye Piyasası Kanunu ile sermaye piyasası kurumu olarak kabul edilen ve belli
başlıları aşağıda ana hatlarıyla ele alınmış olan kurumlar şunlardır:
- Yatırım kuruluşu (aracı kurumlar, bankalar vb.)

- Kolektif yatırım kuruluşları (yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları)
- Sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim, değerleme ve
derecelendirme kuruluşları
- Portföy yönetim şirketleri - Konut finansmanı fonları
- İpotek finansmanı kuruluşları - Varlık finansmanı fonları
- Merkezi takas kuruluşları - Varlık kiralama şirketleri
- Veri depolama kuruluşları - Merkezi saklama kuruluşları
- Kuruluş ve faaliyet esasları Kurul tarafından belirlenen diğer sermaye piyasası
kurumları
Bu kurumların bazıları yatırım hizmetlerinde yer alırken, bazıları da yan hizmetleri

gerçekleştirmektedir.
Yatırım kuruluşu kavramı aracı kurumlar ve bankaları kapsar.
Bankalar ise a) mevduat ve katılım bankalarını b) kalkınma ve yatırım bankalarını

kapsayan bir ifadedir.
Sermaye piyasası faaliyetleri açısından mevduat ve katılım bankaları arasında fark

yoktur. Aynı şekilde kalkınma ve yatırım bankaları arasında da sermaye piyasası
faaliyetleri açısından fark yoktur.
Bankacılık sektörüyle ilgili yetkili otoritenin BDDK olmasına karşılık, bankalar kendi
sermaye piyasası araçlarını ihraç etmeleri ve sermaye piyasası faaliyetlerinde
bulunmaları halinde SPK düzenlemelerine uyum göstermek zorundadırlar.
ARACI KURUMLAR
Aracı kurum, sermaye piyasası araçlarının alım satım aracılığı ve halka arz aracılığı
faaliyetlerini gerçekleştirilmek üzere Kurul tarafından yetkilendirilen yatırım
kuruluşudur.
ARACI KURUMLARDA SINIFLANDIRMA
Aracı kurumlar yürütebilecekleri faaliyetler dikkate alınarak üç farklı gruba

ayrılmışlardır 1.
1
Aracı kurumların yürütebilecekleri faaliyetleri kısıtlayan bu sınıflandırma, kurumların farklı riskler üstlenmeleri
nedeniyle, asgari özsermaye kuralına da bağlanmıştır. İlgili tebliğe göre, aracı kurumlar dar yetkili ise 2 milyon TL,
kısmi yetkili ise 10 milyon TL ve geniş yetkili ise 25 milyon TL asgari özsermaye sahibi olmalıdır. Bu değerler her yıl
SPK tarafından yeniden değerlendirilmekte ve güncellemeler SPK Haftalık Bülteni aracılığıyla duyurulmaktadır.
Dar yetkili aracı kurum: Kurulun yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan
hizmetlere ilişkin esaslar ile ilgili düzenlemeleri uyarınca emir iletimine aracılık
ve/veya yatırım danışmanlığı faaliyetlerinden herhangi birini veya tamamını
yürütecek olan aracı kurumdur.
Kısmi yetkili aracı kurum: Kurulun yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan
hizmetlere ilişkin esaslar ile ilgili düzenlemeleri uyarınca işlem aracılığı, en iyi
gayret aracılığı faaliyeti, sınırlı saklama hizmeti ve/veya portföy yöneticiliği
faaliyetinden herhangi birini veya tamamını yürütecek olan aracı kurumdur.
Geniş yetkili aracı kurum: Kurulun yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan
hizmetlere ilişkin esaslar ile ilgili düzenlemeleri uyarınca portföy aracılığı faaliyeti,
genel saklama hizmeti ve/veya aracılık yüklenimi faaliyetinden herhangi birini veya
tamamını yürütecek olan aracı kurumdur.
ARACI KURUMLARIN KURULUŞ ŞARTLARI
(a) Anonim ortaklık şeklinde kurulmaları, (b) Paylarının tamamının nama yazılı
olması, (c) Paylarının nakit karşılığı çıkarılması, (ç) Kuruluş sermayelerinin Kurulun
sermaye yeterliliği ile ilgili düzenlemeleri uyarınca geniş yetkili aracı kurumlar için
aranan asgari özsermaye tutarının altında olmamak kaydıyla Kurulca belirlenecek
tutardan az olmaması, (d) Esas sözleşmelerinin Kanun ve ilgili düzenlemelerde yer
alan hükümlere uygun olması, (e) Kurucularının Kanunda ve ilgili düzenlemelerde
belirtilen şartları haiz olması, (f) Ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması gerekir.
ARACI KURUMLARDA PAY DEVRİ
Aracı kurumlarda bir ortağın payının %10, %20, %33 ve %50 oranlarının üstüne
çıkması veya altına düşmesi sonucunu doğuracak pay devirleri Kurulun iznine
tabidir.
ARACI KURUMLARIN MERKEZ DIŞI ÖRGÜTLERİ
Aracı kurumlar merkez dışı örgüt olarak şube ve irtibat bürosu açabilirler. Daha
önceki düzenlemelerde yer alan aracı kurumlarla bankalar arasındaki acentelik
düzenlemesi yürürlükten kaldırılmıştır. Bankalar, sermaye piyasası araçlarına ilişkin
aracılık faaliyetlerini emir iletimine aracılık şeklinde gerçekleştirebilirler.
Aracı kurumların yurtdışı faaliyetleri de, (a) şube veya irtibat bürosu açmak,
(b) yurt dışında yerleşik müşterilerin emirlerini yurt içi piyasalarda
gerçekleştirmek için ilgili ülkenin yetkili otoritesinden faaliyet izni almış bir
kuruluş ile sözleşme akdetmek yoluyla gerçekleştirilebilir.
KOLEKTİF YATIRIM KURULUŞLARI

Kolektif yatırım kuruluşları, yatırım fonlarını ve yatırım ortaklıklarını kapsar.
“Menkul kıymet yatırım fonu (veya sadece yatırım fonu)”, “borsa yatırım fonu”,
“yabancı yatırım fonu”, “girişim sermayesi yatırım fonu”, “gayrimenkul yatırım
fonu” yatırım fonu türlerini oluştururken; “menkul kıymet yatırım ortaklığı”,
“gayrimenkul yatırım ortaklığı”, “girişim sermayesi yatırım ortaklığı” yatırım
ortaklığı türlerini oluşturur.
Yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarının ortak noktası, tasarruf sahiplerinden

toplanan fonlarla, ilgili mevzuatta belirlenmiş kurallar çerçevesinde ve izin verilen
varlıklardan oluşturulan portföyleri yönetiyor olmalarıdır. Ayrıştığı temel nokta ise
yatırım fonlarının “mal varlığı”, yatırım ortaklıklarının “anonim ortaklık” şeklinde
kurulmalarıdır.
Yatırım ortaklıkları anonim ortaklık şeklinde kurulduğu için hisse senedi ihraç
ederler ve bu hisse senetlerinin halka arzı ile tasarruf sahiplerinden fon toplarlar.
Sonrasında ise bu hisse borsada alınıp satılır.
Yatırım fonlarına yatırım genel olarak katılım payları satın alınarak gerçekleşir.
Borsa yatırım fonları, diğer yatırım fonlarından farklı olarak katılım payları
borsada işlem gören fon türüdür.
YATIRIM FONU
Kanun hükümleri uyarınca tasarruf sahiplerinden katılma payı karşılığında toplanan
para ya da diğer varlıklarla, tasarruf sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına
göre, ilgili tebliğde belirtilen varlıklar ve işlemlerden oluşan portföy veya
portföyleri işletmek amacıyla portföy yönetim şirketleri tarafından içtüzük ile
kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığıdır.
2013 yılında yapılan mevzuat değişikliği ile bankalar yatırım fonu kurucusu olmaktan
çıkarılmıştır. 1 Temmuz 2014’de yürürlüğe giren düzenlemeden itibaren, yatırım
fonları portföy yönetim şirketleri tarafından kurulabilmektedir.
Fon, aşağıda belirtilen varlıklar ve işlemlerden oluşan portföy veya portföyleri

işletmek amacıyla kurulur ve bunun dışında herhangi bir işle uğraşamaz.
a) Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye'de kurulan ihraççılara ait paylar, özel sektör
ve kamu borçlanma araçları,
b) Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde alım satımı
yapılabilen yabancı özel sektör ve kamu borçlanma araçları ile ihraççı payları,
c) 12 aydan uzun vadeli olmamak üzere vadeli mevduat, katılma hesabı ve mevduat sertifikaları,
ç) Borsada işlem görmeleri kaydıyla; altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı
olarak ihraç edilen sermaye piyasası araçları,
d) Fon katılma payları,
e) Repo ve ters repo işlemleri,
f) Kira sertifikaları,
g) Gayrimenkul sertifikaları,
ğ) Varantlar ve sertifikalar,
h) Takasbank para piyasası ve yurtiçi organize para piyasası işlemleri,
ı) Türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri,
i) Kurulca uygun görülen özel tasarlanmış yabancı yatırım araçları ve ikraz iştirak senetleri,
j) Kurulca uygun görülen diğer yatırım araçları.
Fonlar aşağıdaki türlerde kurulabilir.
a) Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak;

1) Yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılan fonları
kapsayan şemsiye fonlar "BORÇLANMA ARAÇLARI ŞEMSİYE FONU",
2) Yerli ve/veya yabancı ihraççıların paylarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar
"HİSSE SENEDİ ŞEMSİYE FONU",
3) Borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı para
ve sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KIYMETLİ
MADENLER ŞEMSİYE FONU",
4) Diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsayan
şemsiye fonlar "FON SEPETİ ŞEMSİYE FONU",
b) Portföyünün tamamı devamlı olarak, vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve
sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama
vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsayan şemsiye fonlar "PARA PİYASASI ŞEMSİYE
FONU",
c) Portföyünün tamamı devamlı olarak, kira sertifikaları, katılma hesapları, ortaklık payları, altın
ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye
piyasası araçlarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KATILIM ŞEMSİYE FONU",
ç) Portföy sınırlamaları itibarıyla yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonları kapsayan
şemsiye fonlar "DEĞİŞKEN ŞEMSİYE FON",
d) Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonları kapsayan
şemsiye fonlar "SERBEST ŞEMSİYE FON",
e) Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının
üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli
vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi;
1) Uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak
taahhüt edilen fonları kapsayan şemsiye fonlar "GARANTİLİ ŞEMSİYE FON",
2) Uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan
fonları kapsayan şemsiye fonlar "KORUMA AMAÇLI ŞEMSİYE FON"
olarak adlandırılır.
Fon portföy değerinin en az %80’i devamlı olarak menkul kıymet yatırım

ortaklıkları payları hariç olmak üzere BİAŞ’ta işlem gören ihraççı paylarından
oluşan fonlar "Hisse Senedi Yoğun Fon" olarak kabul edilir.
Kurulca uygun görülmesi koşuluyla, yukarıda sayılanlar dışında yeni şemsiye fon
türleri belirlenebilir.
Yatırım fonları portföye alınacak finansal ürünlerin seçimi profesyonel portföy

yöneticileri için yapıldığından bireysel yatırımcılar için önemli bir yatırım
alternatifidir.
Yatırım fonlarına yatırım, katılma payı satın alınarak gerçekleştirilmektedir. 9 Ocak

2015 tarihinde faaliyete başlayan Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu
(TEFAS - www.tefas.gov.tr) aracılığıyla herhangi bir yatırım kuruluşunda yatırım
hesabı olan tasarruf sahipleri, özel şartlara tabi olan yatırım fonları hariç olmak
üzere, bütün kurucuların yatırım fonlarının katılma paylarını alıp satabilmektedir.
Yatırım fonları aracılığıyla, ekonomik beklentilere uygun olarak yatırım stratejisi

uygulanabilir. Örneğin faiz oranlarında düşüş bekleniyorsa borçlanma araçları
(tahvil bono) fonu; döviz kurlarında yükseliş bekleniyorsa portföyünde yabancı
varlıklar bulunan yatırım fonları; kıymetli maden fiyatlarında yükseliş kıymetli
madenler fonu katılım payları alınabilir.
Bunun için TEFAS üzerinden, fon portföylerinde yer alan varlıkların incelenmesi
yararlı olacaktır. Ayrıca incelenmek istenen yatırım fonuna ilişkin bilgilere Kamuyu
Aydınlatma Platformu (KAP – www.kap.org.tr) adresinden ulaşılabilir. Bunun yanında
fon kurucusu olan portföy yönetim şirketleri her bir fon için internet sitelerinde
gerekli bilgileri bulundurmak zorundadır.
Yatırım fonu katılma paylarının alım satımında “anlık fiyatlama” veya “ileri
fiyatlama” kuralı uygulanmaktadır.
Anlık fiyatlama, talimatın verildiği gün için ilan edilmiş fiyat üzerinden alım veya
satımın gerçekleştirilmesidir.
İleri fiyatlama, talimatın verildiği günden bir veya birkaç gün sonra hesaplanan
fiyat üzerinden alım satımın gerçekleştirilmesidir. Bir başka ifadeyle, ileri fiyatlı
alım satımda, yatırım fonları bazında değişebilen ileri valör uygulaması geçerlidir.
Fonların izahname veya iç tüzüklerinde belirtilen kurallar çerçevesinde, alım satım
işlemleri ileride hesaplanacak fiyat üzerinden gerçekleştirilir (Örneğin T+1, T+2
gibi).
Alım ve satım talimatlarının verilebileceği saatler yatırım kuruluşlarına göre

değişebilmektedir. Anlık fiyatlanan fonlarda 16.00 veya 17.00’ye kadar verilen
talimatlar aynı iş günü gerçekleştirilmektedir. İleri fiyatlama ile alınıp satılan
yatırım fonları paylarında ise 13.00 veya 13.30 gibi farklı gün dönümü saatleri
belirlenebilmektedir. Bu saatler yatırım kuruluşlarına göre biraz farklı olabilir.
SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİ
Sermaye piyasası faaliyetleri, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda, “sermaye

piyasası kurumlarının bu Kanun kapsamındaki faaliyetleri, bu Kanun kapsamına giren
yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile bunlara ek olarak sunulan yan hizmetlerden
oluşur” şeklinde tanımlanmıştır.
Bu tanım kapsamında belirlenen ve belli başlıları aşağıda ana hatlarıyla ele alınmış
olan sermaye piyasası faaliyetleri, “Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri” ile “Yan
Hizmetler” olarak gruplandırılmıştır.
Kuruldan izin almak kaydıyla yapılabilecek yatırım hizmetleri ve faaliyetleri:
- Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi,

- Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin müşteri adına ve hesabına veya kendi adına ve
müşteri hesabına gerçekleştirilmesi,
- Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı,
- Bireysel portföy yöneticiliği,
- Yatırım danışmanlığı,
- Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunularak satışa aracılık,
- Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunmaksızın satışa aracılık,
- Çok taraflı alım satım sistemlerinin ve borsa dışı diğer teşkilatlanmış pazar yerlerinin
işletilmesi
- Sermaye piyasası araçlarının müşteri namına saklanması ve yönetimi,
- Kurulca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması.
Yatırım kuruluşlarının yetkili oldukları yatırım hizmet ve faaliyetlerine bağlı olarak

yapabilecekleri yan hizmetler:
- Sermaye piyasaları ile ilgili danışmanlık hizmetleri sunulması,

- Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile sınırlı olarak kredi ya da ödünç verilmesi ve döviz
hizmetleri sunulması,
- Sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve finansal analiz
yapılması veya genel tavsiyede bulunulması,
- Aracılık yükleniminin yürütülmesi ile ilgili hizmetlerin sunulması,
- Borçlanma veya başka yollardan finansman sağlanmasında aracılık hizmeti sunulması,
- Servet yönetimi ve finansal planlama yapılması,
- Kurulca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması.
ALIM SATIM ARACILIĞI FAALİYETİ

Aracılık faaliyeti emir iletimine aracılık, işlem aracılığı ve portföy aracılığı olarak
üç farklı şekilde düzenlenmektedir.
EMİR İLETİMİNE ARACILIK
Emir iletimine aracılık, müşterilerden sermaye piyasası araçlarına ilişkin emirlerin

alınması ve emri gerçekleştirecek diğer aracı kurum, banka veya ilgili yabancı
ülkenin yetkili otoritesinden faaliyet izni almış bir kuruluşa iletilmesidir.
Emir iletimine aracılık faaliyetini SPK’dan izin almak kaydıyla, aracı kurumlar ve
bankalar yürütebilirler. Ancak bankalar, kaldıraçlı alım satım işlemlerinde aracılık
yapamazlar.
İŞLEM ARACILIĞI FAALİYETİ
İşlem aracılığı faaliyeti, müşterilerin sermaye piyasası araçlarıyla ilgili alım satım
emirlerinin müşteriler adına ve hesabına veya kendi adına ve müşteri hesabına
(a) borsalar veya teşkilatlanmış diğer pazar yerlerine, (b) kendi portföyünden
müşteri alım satım emirlerini karşılamak üzere yetkilendirilmiş banka ve aracı
kurumlara, (c) kaldıraçlı işlemler hariç olmak üzere, ilgili ülkenin yetkili
otoritesinden faaliyet izni almış yurt dışında yerleşik bir kuruluşa iletilmek
suretiyle gerçekleştirilmesidir.
Yatırım kuruluşlarının işlem aracılığı faaliyetlerinden hangilerini

gerçekleştirebilecekleri aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi düzenlenmiştir.
Menkul kıymet Türev araç
Kaldıraçlı işlemler hariç
türev araçlar
(Borsaya veya portföy
Pay Diğer aracısına iletilmek üzere) Kaldıraçlı işlemler
Aracı Kurum Yapabilir Yapabilir Yapabilir Yapabilir
Yapabilir
Mevduat ve Katılım Bankası Yapamaz Yapabilir (pay endekslerine veya Yapamaz
paya dayalı olanlar hariç)
Yapabilir
Kalkınma ve Yatırım Bankası Yapamaz Yapabilir (pay endekslerine veya Yapamaz
paya dayalı olanlar hariç)
PORTFÖY ARACILIĞI FAALİYETİ
Portföy aracılığı faaliyeti, yatırım kuruluşlarının, müşterilerinin alım satım

emirlerini karşı taraf olarak yani kendi portföyünden gerçekleştirmelerini ifade
etmektedir. Alım satıma aracılığın bu türünde yatırım kuruluşu müşterinin emrini
borsa veya başka bir yatırım kuruluşuna iletmeden işlemin karşı tarafı kendi
olmaktadır. Yatırım kuruluşlarının portföy aracılığı faaliyetlerinden hangilerini
gerçekleştirebilecekleri aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi düzenlenmiştir.
Menkul kıymet Türev araç
Kaldıraçlı işlemler
hariç türev araçlar (tezgâh üstü piyasada Kaldıraçlı
Pay Diğer gerçekleştirilmek üzere) işlemler
Aracı Kurum Yapabilir Yapabilir Yapabilir Yapabilir
Yapamaz Yapabilir Yapabilir Yapamaz
Mevduat ve Katılım
(paya dayalı olanlar hariç,
Bankası
pay endekslerine dayalı dahil)
Yapamaz Yapabilir Yapabilir Yapamaz
Kalkınma ve Yatırım
(paya dayalı olanlar hariç,
Bankası
pay endekslerine dayalı dahil)
HALKA ARZA ARACILIK

Menkul kıymetlerin halka arzı ihraççı ile halka arza aracılık yetkisine sahip bir
yatırım kuruluşu veya yatırım kuruluşları konsorsiyumu ile halka arza aracılık
sözleşmesi imzalanarak gerçekleştirilmesi zorunludur.
SPK tarafından belirlenen prosedüre uygun olarak ihraç edilmiş menkul kıymetlerin
halka arzına aracı kurumlar ve mevduat kabul etmeyen bankalar aracılık
yapabilirler. Ticari bankaların halka arza aracılık işlemlerinde yer alması, acentelik
sözleşmesi çerçevesinde mümkündür.
Halka arza aracılık “en iyi gayret aracılığı” ve “aracılık yüklenimi” yöntemlerinden
biriyle yapılır.
EN İYİ GAYRET ARACILIĞI
Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının izahnamede gösterilen satış süresi
içinde satılmasını, satılamayan kısmın ise ihraççıya (satışı yapana) iadesini veya
bunları daha önce satın almayı taahhüt etmiş üçüncü kişilere satılmasını ifade eder.
ARACILIK YÜKLENİMİ
Aracı kuruluş tarafından ihraççı şirkete halka arz edilecek sermaye piyasası
araçlarının tamamının veya belli bir kısmının satılacağı taahhüt edilmesidir.
Bakiyeyi yüklenim ve tümünü yüklenim şeklinde başlıca iki tür bulunmakla birlikte
taahhüt kısmi olarak da gerçekleştirilebilir.
Tümünü Yüklenim: Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının bedelinin,

satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmek suretiyle tamamının satın
alınarak halka satılmasıdır.
Kısmen Tümünü Yüklenim: Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının

bedelinin, satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmek suretiyle bir kısmının
satın alınarak halka satılmasıdır.
Bakiyeyi Yüklenim: Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satılmasının ve

satılamayan kısmının tamamının bedeli satış süresi sonunda tam ve nakden
ödenerek satın alınmasının ihraççıya karşı taahhüt edilmesidir.
Kısmen Bakiyeyi Yüklenim: Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının halka
arz yoluyla satılmasının ve satılamayan kısmının bir bölümünün bedeli satış süresi
sonunda tam ve nakden ödenerek satın alınacağının ihraççıya karşı taahhüt
edilmesidir.
PORTFÖY YÖNETİCİLİĞİ
Portföy yöneticiliği finansal varlıklardan oluşan portföylerin, her bir müşteri adına,
müşterilerle yapılacak portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde maddi bir menfaat
sağlamak üzere vekil sıfatıyla yönetilmesidir.
Portföy yöneticiliği bireysel portföy yöneticiliği ve kolektif portföy yöneticiliği

faaliyetlerinden oluşur. Bireysel ve kolektif portföy yöneticiliği faaliyetleri,
hizmeti alan yatırımcıların niteliği kapsamında yapılan bir ayrımdır. Ayrıca alt
portföy yöneticiliği faaliyeti de söz konusudur.
BİREYSEL PORTFÖY YÖNETİCİLİĞİ FAALİYETİ
Bireysel portföy yöneticiliği; kolektif yatırım kuruluşlarının portföyleri hariç olmak

üzere, finansal varlıklardan oluşan portföylerin, her bir müşteri adına, doğrudan
veya dolaylı bir menfaat sağlamak üzere vekil sıfatıyla yönetilmesidir.
Bireysel portföy yöneticiliği, müşterilerin mali durumuna, risk-getiri tercihlerine

ve yatırım süresine uygun portföyler oluşturulması ve yönetilmesi, söz konusu
portföylerin takip edilmesi ve müşterinin Kurulun ilgili düzenlemeleri uyarınca
bilgilendirilmesi hizmetini kapsar.
Bireysel portföy yöneticiliği faaliyeti, Kuruldan izin almak kaydıyla aracı kurumlar,
yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından yapılabilir.
Bireysel portföy yöneticiliği yapabilecek aracı kurumların “kısmi yetkili” veya
“geniş yetkili” aracı kurum olması gerekmektedir.
KOLEKTİF PORTFÖY YÖNETİCİLİĞİ FAALİYETİ
Kolektif portföy yöneticiliği, imzalanan portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde,

müşterilere ait portföylerin her bir müşteri adına maddi bir menfaat sağlamak
üzere vekil sıfatıyla yönetilmesidir. Kolektif yatırım kuruluşları yatırım fonları ve
yatırım ortaklarından oluşur.
Kolektif portföy yöneticiliği faaliyeti portföy yönetim şirketleri tarafından

yürütülür.
ALT PORTFÖY YÖNETİCİLİĞİ FAALİYETİ
Alt portföy yöneticiliği, yapılacak bir sözleşme çerçevesinde, yetkili bir kuruluş
tarafından yönetilen portföyün belirli bir kısmının veya tamamının hizmet verilen
kuruluşun müşterileri ile doğrudan sözleşme imzalanmaksızın yönetilmesi
faaliyetidir.
YATIRIM DANIŞMANLIĞI FAALİYETİ

Yatırım danışmanlığı, yetkili yatırım kuruluşunun, yatırımcı talebi doğrultusunda
veya yatırımcı talebi olmaksızın sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden
ortaklık ve kuruluşlar hakkında, belli bir kişiye veya mali durumları, risk ve getiri
tercihleri benzer nitelikteki bir gruba yönelik olarak yönlendirici nitelikte yorum
ve tavsiyelerde bulunması faaliyetidir.
Genel yatırım tavsiyeleri ile finansal bilgi sunulması yatırım danışmanlığı

kapsamında değildir.
Yatırım danışmanlığı faaliyeti, Kuruldan izin almak kaydıyla aracı kurumlar, yatırım
ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından yapılabilir. Yetkili
kuruluşlar, müşterileriyle, yatırım danışmanlığı faaliyetinin ilkelerini de içerecek
şekilde bir yatırım danışmanlığı çerçeve sözleşmesi imzalamaları gerekmektedir.
REPO – TERS REPO FAALİYETİ

Mülga 2499 sayılı kanunda bir sermaye piyasası faaliyeti olarak tanımlanmış olan
repo ve ters repo işlemleri, 6362 sayılı yeni kanunda yatırım hizmet ve faaliyetleri
ile yan hizmetler kapsamında sayılmamıştır. Bu nedenle Kurul’un 16.12.2014 tarih ve
35/1256 sayılı kararı ile Kurul’dan daha önce alınmış olan tüm repo-ters repo yetki
belgeleri geçersiz sayılmıştır. Bununla birlikte aynı ilke kararında aracı kurumların
ve bankaların repo ve ters repo işlemlerini yapmaya devam edebilecekleri
belirtilmiştir. 06.12.2015 tarihinde SPK tarafından bir tebliğ ve BDDK tarafından
bir yönetmelik yayınlanmıştır. Böylece repo ve ters repo faaliyeti düzenlenmiştir.
Repo ve ters repo işlemi yapmak isteyen aracı kurumların, asgari olarak işlem
aracılığı veya portföy aracılığı faaliyet iznine sahip olması zorunludur. Aracı
kurumlar tarafından repo ve ters repo işlemlerine başlamadan önce Kurula bildirim
yapılır.
Repo, finansal araçların geri alma taahhüdü ile satımıdır.
Ters Repo, finansal araçların geri satma taahhüdü ile alımıdır.
Repo ve ters repo işlemlerine konu olabilecek finansal araçlar şunlardır:
(1) a) Devlet tahvili, hazine bonosu, gelire endeksli senet ve gelir ortaklığı
senetleri dahil olmak üzere yurt içinde veya yurt dışında ihraç edilmiş kamu
borçlanma araçları, 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç
Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun çerçevesinde kurulan varlık kiralama
şirketleri tarafından yurt içinde veya yurt dışında ihraç edilen kira sertifikaları.
b) TCMB tarafından ihraç edilen likidite senetleri.
c) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, kamu iktisadi

kuruluşları, mahalli idareler ve bunlarla ilgili idare, işletme ve kuruluşların Kanun
uyarınca ihraç ettikleri borçlanma araçları.
ç) Bankalar tarafından ihraç edilenler de dahil olmak üzere yurt içinde veya yurt
dışında Türkiye’de yerleşik ihraççılar tarafından ihraç edilmiş borçlanma araçları.
d) Türkiye’de yerleşik ihraççılar tarafından yurt içinde veya yurt dışında ihraç
edilmiş kira sertifikaları.
e) Türkiye’de yerleşik ihraççılar tarafından yurt içinde veya yurt dışında ihraç
edilmiş varlığa dayalı menkul kıymetler, varlık teminatlı menkul kıymetler, ipoteğe
dayalı menkul kıymetler ve ipotek teminatlı menkul kıymetler.
f) Borsa İstanbul A.Ş. tarafından Borsa İstanbul A.Ş. pazarlarında repo ve ters
repo işlemlerine konu olmak üzere belirlenen paylar.
(2) Birinci fıkranın (ç), (d) ve (e) bentlerinde yer alan finansal araçlardan, yalnızca
yurt içinde ya da yurt dışındaki borsalarda veya teşkilatlanmış diğer pazar
yerlerinde işlem görenler, repo ve ters repo işlemlerine konu olabilir.
KALDIRAÇLI ALIM SATIM İŞLEMLERİ

2011 yılında yapılan düzenleme çerçevesinde, sermaye piyasası faaliyetleri
kapsamına alınan kaldıraçlı alım satım işlemleri, SPK tarafından yetkilendirilmiş
aracı kurumlar tarafından yerine getirebilir. Kaldıraçlı işlem, yatırılan teminat
tutarı karşılığında, döviz ve kıymetli madenler ile Kurulca belirlenecek diğer
varlıkların kaldıraçlı olarak elektronik ortamda oluşturulmuş bir platformda alım
satımı işlemlerini kapsar.
Kaldıraçlı işlemlerde kaldıraç oranı, işlem yapmak için yatırılan teminat tutarı
karşılığında alınabilecek pozisyon tutarını gösteren orandır. Kaldıraçlı işlemlerde
pozisyonun ilk açıldığı sırada uygulanacak kaldıraç oranı 10:1’i geçemez.
Kaldıraçlı işlem gerçekleştirebilmek için başlangıç teminat tutarı olarak asgari

50.000 TL veya muadili döviz tutarı hesaba yatırılır.
İşlemlere başlamadan önce veya başladıktan sonra hesaptan nakit çekilmesi veya
başka bir kuruma virman yapılması suretiyle başlangıç teminat tutarının 50.000 TL
veya muadili döviz tutarının altına düşürülmesi halinde pozisyon açılamaz. İşlemlere
başlandıktan sonra zarar edilmesi neticesinde teminat tutarının 50.000 TL veya
muadili döviz tutarının altına düşmesi durumunda işlemlere devam edilebilir.
Kaldıraçlı işlemlerde teminat olarak yalnızca nakit olarak Türk Lirası veya TCMB
tarafından günlük alım satım kurları ilan edilen yabancı para birimleri döviz kabul
edilir.
Aşağıda belirtilen iş ve işlemler kaldıraçlı işlem kapsamında değildir: (a) Kaldıraçlı

alım satım işlemlerine konu edilebilecek varlıkların fiziki alım satımı. (b) Bankalar
arasında yapılan işlemler ile bankalar tarafından aracı kurumlara likidite sağlanması
amacıyla yapılan işlemler.
SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ
BİRİNCİL PİYASADA SATIŞI
İhraç: Sermaye piyasası araçlarının ihraççılar tarafından çıkarılıp, halka arz

edilerek veya halka arz edilmeksizin satışıdır.
Halka Arz: Sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan
genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satıştır.
Bireysel Yatırımcı: Nitelikli yatırımcı tanımı dışındaki gerçek ve tüzel kişilerdir.
Nitelikli Yatırımcı: Yerli ve yabancı yatırım fonları, emeklilik fonları, yatırım

ortaklıkları, aracı kurumlar, bankalar, sigorta şirketleri, portföy yönetim
şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, emekli ve yardım sandıkları, vakıflar,
kamuya yararlı dernekler ile nitelikleri itibarıyla bu kurumlara benzer olduğu
Kurulca belirlenecek diğer yatırımcılar ve sermaye piyasası araçlarının ihraç tarihi
itibarıyla en az 1 milyon TL tutarında Türk ve/veya yabancı para ve sermaye
piyasası aracına sahip olan gerçek veya tüzel kişilerdir.
HALKA ARZ EDİLMEKSİZİN SATIŞ

Sermaye piyasası araçlarının halka arz edilmeksizin satışı yapılacaksa, bu satış, (a)
Tahsisli olarak satış, (b) Nitelikli yatırımcılara satış yöntemlerinden biriyle
yapılabilir.
Tahsisli satış, sermaye piyasası araçlarının doğrudan yurt dışında ve/veya yurt
içinde yerleşik kişilere borsa dışında tahsisli olarak ya da borsada toptan satışıdır.
Payların ikincil piyasa işlemleri hariç olmak üzere, tahsisli olarak satılan sermaye
piyasası araçlarını belirli bir anda elinde bulunduran yatırımcıların sayısının yüz
elliyi geçmemesi esastır.
Nitelikli yatırımcı, Kurulun yatırım kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde

tanımlanan ve talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilenler de dâhil profesyonel
müşterileri kapsar. Nitelikli yatırımcılara yapılacak satışlar, yalnızca bu
yatırımcılara yönelik bir çağrıda bulunulması ve/veya nitelikli yatırımcıların

önceden belirlenmesi suretiyle gerçekleştirilebilir. Sermaye piyasası araçlarının
nitelikli yatırımcılara satışında, yatırımcı sayısı yönünden bir kısıtlama uygulanmaz.
Nitelikli yatırımcılara satılmak üzere ihraç edilen sermaye piyasası araçları, borsa
düzenlemeleri çerçevesinde yalnızca nitelikli yatırımcılar arasında alınıp satılmak
üzere borsada işlem görebilir. Tahsisli olarak satılmak üzere ihraç edilen sermaye
piyasası araçlarının ise borsada işlem görmemesi esastır.
Yukarıdaki tanımlardan da anlaşılacağı gibi tahsisli satış ve nitelikli yatırımcılara

satış, halka arz işlemi olmayıp, bir ihraç işlemidir.
HALKA ARZ YOLUYLA SATIŞ

Halka arz, sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan
genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satışı ifade eder.
Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satış süresi iki iş gününden az, yirmi
iş gününden fazla olmamak üzere ihraççı ve/veya halka arz eden tarafından
serbestçe belirlenir.
Bu bölümde ele alınacak satış yöntemleri hisse senetlerinin halka arzına yönelik
olarak ele alınacak olmakla birlikte, diğer sermaye piyasası araçları için de aynı
yöntemler geçerlidir.
Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının satışında aşağıdaki satış

yöntemlerinden biri kullanılabilir.
Talep Toplama Yöntemi: Yatırımcıların satışa sunulan sermaye piyasası araçlarına

ilişkin taleplerinin toplanarak bu taleplerin değerlendirilmesi sonucunda satışa
sunulan sermaye piyasası araçlarının yatırımcılar arasında dağıtıma tabi
tutulmasıdır.
Talep Toplamaksızın Satış Yöntemi: Sermaye piyasası araçlarının bizzat ihraççı

tarafından ya da aracı kuruluş vasıtasıyla belirli bir fiyat tespit edilerek,
yatırımcılardan talep toplamaksızın, halka arz yoluyla satışıdır.
Borsada Satış Yöntemi: Sermaye piyasası araçlarının Borsa İstanbul’un

düzenlemeleri çerçevesinde borsada satışa sunulmasıdır.
YATIRIMCI GRUPLARA TAHSİSAT
Belli yatırımcı gruplarına, halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının bir
bölümünün tahsis edilmesi mümkündür. Örneğin şirket çalışanlarına, tedarikçilere,
müşterilere, bireysel yatırımcılara, yurtiçi veya yurtdışından kurumsal yatırımcılar
gibi.
Talep toplama yöntemiyle gerçekleştirilecek halka arzlarda, halka arz edilecek

sermaye piyasası aracının, ek satış hakkı hariç olmak üzere, en az % 10’u yurtiçi
bireysel yatırımcılara ve % 20’si yurtiçi kurumsal yatırımcılara tahsis edilmek
zorundadır.
Talep toplama süresinin sonunda her bir yatırımcı grubuna tahsis edilen tutarı
karşılayacak kadar talep gelmiş olsun ya da olmasın, izahnamede esasları açıklanmış
olmak koşuluyla, yurt içi bireysel ve yurt içi kurumsal yatırımcıların asgari tahsisat
oranlarını azaltmamak üzere, yatırımcı grupları için belirlenen tahsisat oranlarında
kaydırma yapılabilir. Ancak herhangi bir yatırımcı grubu için izahnamede açıklanan
tutarın yüzde yirmisinden daha fazla azaltma yapılamaz.
TALEP TOPLAMA YÖNTEMLERİ
Talep toplama yöntemiyle satış, (a) sabit fiyat ile, (b) fiyat teklifi alarak, (c) fiyat
aralığı yoluyla yürütülür.
Sabit Fiyattan Talep Toplama: Halka arz edilecek sermaye piyasası aracının hisse
senedi olması durumunda sabit bir fiyat, borçlanma senetleri olması durumunda
sabit bir faiz oranı ihraççı tarafından belirlenir ve yatırımcıların talepleri bu
fiyat/faiz oranı üzerinden, halka arza aracılık eden aracı kuruluş tarafından
toplanır.
Fiyat Teklifiyle Talep Toplama: Fiyat teklifi alma yoluyla talep toplanması
durumunda ihraççı tarafından hisse senetleri için en düşük fiyat, borçlanma
belgeleri için en yüksek faiz oranı belirlenerek, bu fiyattan daha yüksek (bu faiz
oranından daha düşük) talepler toplanır.
Belli Bir Fiyat Aralığından Talep Toplama: Fiyat aralığı yoluyla talep toplanması
durumunda ihraççı hisse senetleri için bir alt ve üst fiyat sınırı belirler. Bu
durumda tavan fiyat, taban fiyatın yüzde yirmisini aşmayacak şekilde belirlenir.
Dağıtım listesinin kesinleşmesinden sonra, ihraç fiyatı ile yatırımcının yatırdığı

para arasındaki fark yatırımcıya iade edilir.
Talep toplama sırasında yatırımcılar isterlerse, satın alacakları hisse senetlerine

bir alt sınır belirleyebilirler.
EK SATIŞ
Talep toplama sonucunda toplanan kesin talebin satışa sunulan hisse senedi
miktarından fazla olması halinde fazla talebin karşılanması amacıyla azami miktarı
daha önce belirlenen ve kamuya duyurulan payların dağıtıma tabi tutulacak toplam
hisse senedi miktarına ilave edilmesini ifade eder.
Ek satışa konu olan hisse senetleri, ek satış öncesi halka arz edilen hisse senedi
miktarının %20’sini aşamaz. Ek satışa konu hisse senetleri, ortaklar tarafından
satılabileceği gibi, halka arza aracılık eden aracı kurumlardan biri tarafından
ortaklardan ödünç alınarak ödünç alımlı satış yoluyla da satılabilir.
DAĞITIM İLKELERİ
SABİT FİYATLA TALEP TOPLANMASI HALİNDE
Başvuru taleplerinin satışa sunulan sermaye piyasası aracı tutarından az olması

halinde bütün talepler karşılanır.
Taleplerin satışa sunulan sermaye piyasası aracı tutarından fazla olması durumunda
dağıtım şu şekilde gerçekleştirilir: Varsa belirli bir yatırımcı kitlesi için ayrılan
kısım hariç olmak üzere, satışa sunulan toplam tutar, talep eden yatırımcı sayısına
bölünür ve bu suretle bulunan tutar ve altındaki alım talepleri karşılanır. Kalan
tutar, talebi tamamen karşılanamayan yatırımcı sayısına bölünerek aynı şekilde
dağıtılır.
Bu şekildeki dağıtım işlemine satışa sunulan sermaye piyasası araçlarının tamamı

dağıtılıncaya kadar devam olunur.
Dağıtım sonucunda ortaya çıkan miktarlar, miktar konusunda bir alt sınır koyan
yatırımcılar açısından gözden geçirilir, ortaya çıkan miktarın bu alt sınır altında
kalması halinde yatırımcı isteğine uygun olarak listeden çıkarılır ve bu miktarlar
tekrar dağıtıma tabi tutulur. Dağıtım hesaplamalarında küsurat ortaya çıkması
durumunda küsurat tam’a iblağ edilerek talebi tamamen karşılanamayan
yatırımcılar arasında yönetim kurulunun veya hissedarın uygun gördüğü şekilde
dağıtım yapılır.
Dağıtım Örneği – 1
Yatırımcı Talep Talep Kümülatif Toplam yatırımcı sayısı = 7837

Sayısı Miktarı Toplamı Talep Kümülatif talep: 1.603.760
10 5.000 50.000 50.000
Dağıtılacak hisse sayısı (Arz): 1.000.000
125 2.000 250.000 300.000
1.819 500 909.500 1.209.500 Talep arzı aşıyor.
2.355 100 235.500 1.445.000
3.528 45 158.760 1.603.760
Bu durumda yatırımcı başına düşen arz miktarının bulunması gerekir.
Toplam arzı yatırımcı sayısına böldüğümüzde, ortalama dağıtım miktarı olarak 128
adet (=1.000.000/7837) bulunur.
Yatırımcı Talep Karşılanan Gruba Bu aşamada dağıtım toplamı: 644.372

Sayısı Miktarı Talep Dağıtım Henüz dağıtılmamış hisse toplamı: 355.628
10 5.000 128 1.280
125 2.000 128 16.000 Bu kalan miktar, talebi kısmen karşılanan
1.819 500 128 232.832 yatırımcılara aynı şekilde dağıtılacaktır.
2.355 100 100 235.500
3.528 45 45 158.760
TOPLAM 644.372
Buna göre, talebi kısmen karşılanan yatırımcı sayısı 1954 kişiye henüz dağıtılmamış
olan 355.628 adet hisse senedi dağıtılacağından, ikinci aşamada yatırımcı başına
182 adet (=355628/1954) dağıtım gerçekleştirilecektir. Dağıtım sonuçları
aşağıdaki tabloda topluca gösterilmiştir.
1. Aşamada 2. Aşamada Toplamda

Yatırımcı Talep Karşılanan Gruba Karşılanan Gruba Karşılanan Gruba
Sayısı Miktarı Talep Dağıtım Talep Dağıtım Talep Dağıtım
10 5.000 128 1.280 182 1.820 310 3.100
125 2.000 128 16.000 182 22.750 310 38.750
1.819 500 128 232.832 182 331.058 310 563.890
2.355 100 100 235.500 -- -- 100 235.500
3.528 45 45 158.760 -- -- 45 158.760
TOPLAM 644.372 355.628 1.000.000
Dağıtım tamamlandıktan sonra, kendisine yapılan tahsisattan daha yüksek alt sınır
belirlemiş olan yatırımcı varsa, bu yatırımcılar listeden çıkarılacak ve bu
yatırımcılara ayrılmış olan hisse senetleri, talebi kısmen karşılanan yatırımcılara
aynı yöntemle dağıtılacaktır.
Bu dağıtım yönteminde küçük miktarlarda talepte bulunan yatırımcıların talepleri

daha yüksek oranda karşılanmaktadır.
Dağıtım Örneği – 2 (ORANSAL DAĞITIM):
Sabit fiyatla veya fiyat aralığı yoluyla talep toplama yönteminin uygulandığı halka
arzlarda istenmesi halinde, herhangi bir yatırımcı grubuna tahsis edilmiş bulunan
toplam sermaye piyasası aracı miktarının bu gruba gelen toplam talep miktarına
bölünmesi ile arzın talebi karşılama oranı bulunur. Söz konusu oran yatırımcıların
talep ettikleri tutar ile çarpılarak, her bir yatırımcıya tahsis edilecek sermaye
piyasası aracı miktarı bulunur.
Yukarıda çözülen örnekte oransal dağıtım yöntemi kullanılmış olsaydı; gelen talep
toplamı arzı aştığı için, arzın talebi karşılama oranı hesaplanacak ve böylece
talepte bulunan bütün yatırımcılara taleplerinin %62’si (=1.000.000/1.603.760)
oranında hisse senedi verilecekti.
FİYAT TEKLİFİ ALMA YOLUYLA TALEP TOPLANMASI HALİNDE

DAĞITIM
Toplanan teklifler, en yüksek fiyat teklifinden en düşük fiyat teklifine doğru olmak
üzere, her fiyat düzeyinde talep edilen miktarlar ile birikimli miktarları gösteren
bir tabloya dönüştürülür. Birikimli olarak en çok hisse senedinin satılabildiği fiyat,
satış fiyatı olarak belirlenir. Hisse senetlerinin dağıtımında bu fiyatı karşılayan
teklifler dikkate alınır. Belirlenen fiyat düzeyinde talep edilen toplam hisse senedi
miktarının satışa sunulandan fazla olması durumunda, en yüksek fiyatlı talepten
başlamak suretiyle dağıtım işlemi yapılır.
Teşekkül eden fiyat seviyesinde birden fazla yatırımcının karşılanamayan talebi

olması durumunda, yatırımcılar arasında dağıtım talep miktarı ile orantılı olarak
yapılır.
Dağıtım sonucunda ortaya çıkan miktarlar, miktar konusunda alt sınır koyan
yatırımcılar açısından gözden geçirilir, ortaya çıkan miktarın bu alt sınırın altında
kalması halinde yatırımcı isteğine uygun olarak listeden çıkarılır ve bu miktarlar
tekrar dağıtıma tabi tutulur. Dağıtım hesaplamalarında küsurat ortaya çıkması
durumunda küsurat tama iblağ edilerek talebi tamamen karşılanamayan yatırımcılar
arasında ihraççı veya hissedarın uygun gördüğü şekilde dağıtım yapılır.
Dağıtım Örneği – 3
XYZ AŞ’nin sermayesini nominal olarak 5.000.000 TL artıracağını ve artırılan

sermayeyi temsil eden hisse senetlerinin 7,50 TL taban fiyatla ve fiyat teklifi
alma yoluyla halka arz edildiğini, gelen tekliflerin de aşağıdaki tabloda gösterildiği
gibi olduğunu varsayalım. Bu durumda hisse senetlerinin ihraç fiyatı (halka arz
fiyatı) ne olacaktır?
İhraççı şirket olabildiğince yüksek fiyattan hisse senetlerinin halka arzını

gerçekleştirmeyi amaçlar. Ancak daha yüksek fiyat daha az hisse senedi arzı
anlamına gelecektir. Bu nedenle yüksek fiyatlı tekliflere öncelik verecek şekilde
bir sıralamanın yapılması yoluna gidilir.
Yalnızca, gelen en yüksek fiyatlı teklifin kabul edilmesi durumunda halka arz
edilebilecek hisse senedi sayısı 150.000 ile sınırlıdır. Bu istenen bir durum
olmadığından daha düşük fiyatlı tekliflerin de kabul edilmesi uygun olacaktır.
Dolayısıyla halka arz edilecek hisse senedi sayısını buluncaya kadar daha düşük
fiyatlı teklifler kabul edilerek 7,90 TL düzeyine kadar inilecektir.
Yatırımcı Fiyat Bu Fiyattan Kümülatif İhraç fiyatının 7,90 olarak belirlenmesi

Sayısı Teklifi Talep Toplamı Talep ile halka arz edilen hisse senetlerinin
150 8,50 150.000 150.000
tümünün satılması mümkün olacaktır. Bu
350 8,40 300.000 450.000
fiyat düzeyinde gelen talep 1,2 milyon
700 8,30 650.000 1.100.000
1.500 8,20 800.000 1.900.000 adettir. Oysa bu fiyat düzeyine
2.500 8,10 900.000 2.800.000 gelindiğinde satılabilecek hisse senedi
4.000 8,00 1.050.000 3.850.000 miktarı 1,15 milyon adet kalmıştır (=5
4.500 7,90 1.200.000 5.050.000 milyon - 3,85 milyon). Bu durumda, 7,90
5.200 7,80 2.100.000 7.150.000 TL düzeyinde gelen teklifler oransal
10.000 7,70 2.500.000 9.650.000 dağıtım yöntemine göre karşılanacak ve
12.000 7,60 2.850.000 12.500.000
bu fiyat düzeyinde talepte bulunan
20.000 7,50 3.000.000 15.500.000
yatırımcılara taleplerinin %95’i kadar (=1,15 milyon /1,20 milyon) hisse senedi
verilecektir.
Daha düşük fiyatlı tekliflerin sahipleri hisse senedi alamayacaklardır. İhraç fiyatı
olan 7,90TL olarak belirlendiği için, daha yüksek fiyat teklif etmiş olan yatırımcılar
da 7,90 TL’den hisse senetlerini alacaklardır.
BORSA İSTANBUL A.Ş.
(BİAŞ)
Borsa İstanbul A.Ş. (BİAŞ), Türkiye’deki menkul kıymet işlemlerinin yapıldığı tek
borsa niteliğindedir. 30 Aralık 2012 tarihinde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
ile kurulmuştur.
BİAŞ öncesinde menkul kıymet borsası olarak İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
(1985 yılında kurulmuş olup, ilk işlemler 03.01.1986 tarihinde hisse senetlerinin
alım satımıyla başlamıştır), kıymetli madenler ve kıymetli taşlar borsası olarak
İstanbul Altın Borsası, vadeli işlemler borsası olarak Vadeli İşlem ve Opsiyon
Borsası (VOBAŞ) faaliyet göstermekteydi. BİAŞ’ın kurulmasıyla bu üç borsa tek
çatı altında toplanmış oldu.
BİAŞ bünyesinde dört piyasa bulunmaktadır: 1) Pay Piyasası, 2) Borçlanma Araçları

Piyasası, 3) Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası, 4) Kıymetli Madenler ve Kıymetli
Taşlar Piyasası.
Genel olarak bütün borsalarda olduğu gibi BİAŞ’da da, işlemler üyeler eliyle
yürütülmektedir. Borsa üyesi olmayan kişi veya kuruluşlar borsada işlem
yapamazlar. BİAŞ’da işlem yapabilecek aracı kuruluşların Sermaye Piyasası
Kurulundan menkul kıymetlerin alım satımına aracılık yetki belgesi almış olmaları
gerekir. Bu kuruluşlar: a) yatırım ve kalkınma bankaları, b) ticari bankalar, c) aracı
kurumlar, d) kıymetli maden aracı kurumlarıdır.
BİAŞ PAY PİYASASI (Hisse senetleri piyasası)

26 Aralık 1985 tarihinde faaliyete geçen İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda
ilk hisse senedi işlemleri, 3 Ocak 1986 tarihinde gerçekleşmiştir. Başlangıçta, 36
Borsa Üyesinin işlem yapma yetkisine sahip olduğu piyasada, 41 anonim şirketin
hisse senedi işlem görmekteydi.
PAY PİYASASISININ YAPISI
Pay Piyasasında bulunan sürekli pazarlar şunlardır:
 Yıldız Pazar: Borsaya ilk kotasyonda halka arz edilen kısmın piyasa değeri 300
milyon TL ve üzerinde olan payların işlem görebileceği pazardır.
 Ana Pazar: Borsaya ilk kotasyonda halka arz edilen kısmın piyasa değeri 300
milyon TL – 75 milyon TL arasında olan payların işlem görebileceği pazardır.
 Alt Pazar: Borsaya ilk kotasyonda halka arz edilen kısmın piyasa değeri 75
milyon TL – 40 milyon TL arasında olan payların işlem görebileceği pazardır.
 Yakın İzleme Pazarı: Kotasyon yönergesine göre Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt
Pazar’dan çıkarılma sonucunu doğuracak gelişmelerin oluştuğu ortaklıkların
paylarının işlem gördüğü pazardır.
 Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı: Borsa yatırım fonu katılma belgeleri,

varantlar, sertifikalar, sahipliğe dayalı kira sertifikaları, gayrimenkul
sertifikaları, gayrimenkul yatırım fonları ve girişim sermayesi yatırım
fonlarının işlem görebildiği pazardır.
 Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı: Halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara
satılmak üzere ihraç edilen ortaklık paylarının ve borsa yönetim kurulu
tarafından uygun görülen diğer sermaye piyasası araçlarının yalnızca nitelikli
yatırımcılar arasında işlem görebilmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.
 Piyasa Öncesi İşlem Platformu: Halka açık statüde olup, payları Borsada işlem
görmeyen şirketlerden, Borsa tarafından bu Platformda işlem görmesine karar
verilenlerin payları Piyasa öncesi işlem platformunda işlem görecektir (eski
uygulamadaki Serbest işlem platformu).
Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt Pazar’da işlem gören paylarda, belirlenen koşullara
uygunlukları değiştiğinde, Borsa tarafından yapılan duyuru ile pazar değişikliği
olabilmektedir. Bu koşullar şirketin toplam piyasa değeri, fiili dolaşımdaki payların

piyasa değeri, fiili dolaşım oranı, yerli bireysel yatırımcı sayısı, imtiyaz, yerli
fonların portföylerinde bulunan payların ortalama piyasa değeri, likidite
kriterlerinden oluşmaktadır.
Pay piyasasındaki sürekli pazarlarda işlem kuralları farklıdır. Bu işlem kurallarından

ikisi şöyledir: Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt Pazar sürekli müzayede kuralına göre
işlem yapılan pazarlar iken; Yakın İzleme Pazarı ve Piyasa Öncesi İşlem Platformu
günde 5 kez tek fiyat kuralına göre işlem yapılan pazarlardır. Yıldız Pazar ve Ana
Pazar bünyesinde açığa satış ve kredili işlem yapılabilirken diğer pazarlarda açığa
satış ve kredili işlem yapılamamaktadır. (Diğer işlem kuralları için bakınız:
https://borsaistanbul.com/tr/sayfa/506/pazarlar)
Pay piyasasındaki bu sürekli pazarlar dışında, gerekli oldukça işlemlerin yapıldığı

geçici piyasa niteliğinde üç düzenleme söz konusudur.
Birincil Piyasa: Pay ihraç eden şirketler (fon talep edenler) ile tasarruf
sahiplerinin (fon arzedenler) doğrudan karşılaştıkları piyasadır. Pay Piyasası
Sistemi aracılığıyla Borsada halka arz edilecek payların birincil piyasa işlemleri
saat 10.30-12.30 arasında yapılmaktadır.
Toptan Satış İşlemleri: Toptan Satış İşlemleri, önceden alıcıları belirli olan veya
olmayan, belirli bir miktarın üzerindeki pay işlemlerinin Borsa’da güven ve şeffaflık
ortamında, organize bir piyasada gerçekleştirilmesini sağlamaktadır.
Yeni Pay Alma Hakları İşlemleri: Payları Borsada işlem gören şirketlerin nakdi
sermaye artışı yapmak üzere belirledikleri yeni pay alma hakkı kullanma süresi
içinde, söz konusu payların üzerinde bulunan yeni pay alma haklarının alınıp
satılması için, Borsaca belirlenecek süre içinde "R" özellik koduyla yeni pay alma
hakları sıraları işleme açılır. Rüçhan hakkı kuponları, Pay Piyasasında geçerli olan
kurallarla işlem görür.
HİSSE SENETLERİ PİYASASINDA SEANS
Hisse Senetleri Piyasasında bir borsa yetkilisi tarafından verilecek bir işaretle
işlemlerin başlatıldığı an ile yine borsa yetkilisi tarafından verilecek başka bir
işaretle işlemlerin bitirildiği an arasında geçen süre seans olarak adlandırılır.
Farklı işlem tiplerinin gerçekleştirildiği pazarlara göre farklı seans saatleri

belirlenebilmektedir. Ayrıca, seans sürelerinin belirli bölümlerinde girilecek
emirlere ilişkin sınırlamalar da söz konusudur. Hisse Senetleri Piyasası işlemleri
1994 yılından itibaren iki seans şeklinde düzenlenmiş iken; 30 Kasım 2015
tarihinden itibaren tek seans uygulamasına geçilmiştir. (Güncel işlem saatleri için
https://borsaistanbul.com/tr/sayfa/220/pay-piyasasi-islem-saatleri)
İşlem seansının başlangıcında “açılış seansı” ve sonunda “kapanış seansı”

uygulanmaktadır. Açılış ve kapanış seanslarında “tek fiyat” kuralına göre işlemler
gerçekleştirilirken, bu zaman dilimleri dışında “sürekli müzayede” kuralına göre
işlemler gerçekleştirilmektedir. YİP ve PÖİP işlemlerinde “tek fiyat” kuralına göre
işlemler gerçekleştirilmektedir.
Sürekli müzayede kuralına göre işlem yapılan saatlerde, yatırımcılar alım satım
emirlerini aracı kuruluşlar vasıtasıyla borsaya iletmekte ve (a) fiyat önceliği,
(b) zaman önceliği kurallarına göre işlemler gerçekleştirilmektedir. Sürekli alım
satım işlemlerinin yapılıyor olması nedeniyle fiyatlar sürekli değişebilmektedir.
Tek fiyat kuralına göre işlem yapılan saatlerde, yatırımcılar alım satım emirlerini
emir toplama süresi boyunca iletmektedir. Bu aşamada emir eşlemesi
gerçekleştirilmez ve emir toplama süresinin bitiminde, en yüksek işlem miktarını
sağlayacak fiyat düzeyi, seansta geçerli olacak tek fiyat olarak belirlenmektedir.
PAY PİYASASINDA ENDEKSLER
Endeksler, karmaşık olayların tek bir sayı dizisine indirgenmesini sağlayan, olaylar
ve sonuçları hakkında yaklaşık bilgi verebilen araçlardır. Hisse senetleri
borsalarında endeks hesaplama yöntemleri birbirinden farklı olabilmektedir.
Başlıca üç tür endeks hesaplama yöntemi vardır. Bunlar: aritmetik ortalama,
geometrik ortalama ve piyasa değeri ağırlıklı ortalama yöntemleridir.
Aritmetik ortalama yönteminde endeks kapsamındaki hisse senetlerinin fiyatları

toplanarak hisse senedi sayısına bölünmektedir.
Geometrik ortalama yönteminde endekse dahil her bir hisse senedinin fiyatı bir
önceki günkü fiyatına bölünür, bulunan rakamlar birbiriyle çarpıldıktan sonra hisse
senedi sayısı kadar kökü alınır ve bir gün önceki endeks değeriyle çarpılır.
Piyasa değeri ağırlıklı ortalama yöntemiyle hesaplanan endekslerde, piyasayı temsil

etmesi için oluşturulan endeks portföyünün değerindeki artış veya azalışlar
endeksteki artış veya azalışları verir. Endeks, toplam piyasa değeri, piyasa
değerinin bir kısmı (halka açık kısım, alım satıma konu olabilecek kısım, endeksin
hesaplandığı borsa kotunda bulunan kısım vb…) veya eşit ağırlıklı olarak
hesaplanabilmektedir.
Hisse Senetleri Piyasası endeksleri MKK kaydında bulunan ve alım-satıma konu

olabilecek hisse senetlerinin piyasa değeri ağırlıklı olarak hesaplanmaktadır. Bu
endeksler, pazar ve sektör bazında, fiyat ve getiri endeksleri olarak hesaplanıp
duyurulmaktadır.
Fiyat endeksleri, kapsadıkları hisse senetlerinin fiyatlarındaki gelişmeyi

göstermekte, dolayısıyla fiyat endeksleri sermaye kazancının (veya kaybının)
ortalama bir göstergesi niteliğini taşımaktadır. Buna karşılık getiri endeksleri,
kapsadıkları şirketlerin kâr payı dağıtımlarını da içermekte, dolayısıyla getiri

endeksleri yoluyla sermaye ve kâr payı kazançlarının birlikte izlenebilmesi mümkün
olmaktadır.
BİAŞ Pay Piyasası kapsamında çok sayıda Pazar, sektör ve şehir endeksi
hesaplanmaktadır. Bunlar içinde en fazla takip edilenler şunlardır: BİST100
endeksi (XU100), BİST30 endeksi (XU030); ana sektör endeksleri ise Mali Endeks
(XUMAL), Sınai Endeks (XUSIN), Teknoloji Endeksi (XUTEK), Hizmetler Endeksi
(XUHIZ)
Endeksler genel olarak piyasadaki ilginin hangi alanlarda arttığının veya azaldığının
takip edilmesinde önemlidir.
HİSSE SENETLERİNDE ESKİ – YENİ AYRIMI
Hisse senetlerindeki eski – yeni ayrımı, bir önceki hesap dönemine ait kâr payından
yararlanma hakkının bulunmadığı hisse senetlerinin ihracı durumunda ortaya
çıkmaktadır.
Örneğin şirket bedelli sermaye artırımı ve kâr payı dağıtımını farklı tarihlerde
gerçekleştirme kararını almış olabilir. Eğer kâr payı dağıtımından önceki bir tarihte
bedelli sermaye artırımını gerçekleştiriyor ise, artırımın yapıldığı gün çıkarılan yeni
hisse senetlerinde bir önceki yılın kâr payından yararlanma hakkı bulunmayacaktır.
Bu durumda bedelli sermaye artırımı nedeniyle çıkarılan hisse senetleriyle daha
önce dolaşımda bulunan hisse senetlerinin taşıdığı haklar aynı olmayacaktır.
Bu farklılığı belirtmek amacıyla, bir önceki yılın kâr payından yararlanma hakkı
bulunan hisse senetleri “eski”, bir önceki yılın kâr payından yararlanma hakkı
bulunmayan hisse senetleri “yeni” olarak anılır ve “eski” hisse senedinin işlem
gördüğü Pazar seansında, farklı hisse senetleri olarak işlem görür. Taşıdığı haklar
itibariyle farklılık olduğundan fiyatları da farklı olması doğaldır.
Kâr payının ödendiği veya ödenemeyeceği açıklandığı tarihte yeni hisse pazarı
kapatılır ve eski ve yeni hisselerin pazarları birleştirilir. Bu durumda baz fiyat
şöyle hesaplanır:
[Eski hisse adedi x (Eski hissenin en son ağırlıklı ortalama fiyatı – Brüt Temettü)]
+ [Yeni hisse adedi x Yeni hissenin en son ağırlıklı ortalama fiyatı] / (Eski hisse
adedi + Yeni hisse adedi)
Eski hisse senetlerinin özellik kodu (.E), yeni hisse senetlerinin özellik kodu (.Y)
şeklinde kullanılmaktadır. Örneğin XXXXX hisse senetlerinde eski olanlar
XXXXX.E ve yeni olanlar XXXXX.Y olacaktır.
FİYAT TANIMLARI VE FİYAT MARJLARI
Hisse senetleri piyasasında alış ve satış emirlerinin girilebileceği fiyat düzeyleri

taban ve tavan fiyatlarla sınırlanmıştır. Bu fiyat sınırlarının (marjın)
hesaplanmasında baz fiyat ve fiyat adımları tablosu kullanılır.
Baz fiyat, bir payın gün boyunca işlem görebileceği alt ve üst fiyat limitlerinin
belirlenmesine esas teşkil eden fiyattır. Baz fiyat bir önceki işlem gününün kapanış
fiyatı ile hesaplanır.
Fiyat adımı, her pay fiyatı için bir defada gerçekleşebilecek en küçük fiyat
değişimidir. Hangi fiyat adımlarının kullanılacağı konusunda son işlem fiyatı
belirleyici olmaktadır.
Hisse senetleri ve rüçhan hakkı kuponları için fiyat adımları aşağıda verilmiştir.
BAZ FİYAT ARALIĞI (TL) FİYAT ADIMI (TL)

0,01 – 19,99 0,01
20,00 – 49,98 0,02
50,00 – 99,95 0,05
100,00 ve üzeri 0,10
Borsa yatırım fonları için geçerli fiyat adımları tablosu aşağıda verilmiştir.
BAZ FİYAT ARALIĞI (TL) FİYAT ADIMI (TL)

0,01 – 49,99 0,01
50,00 – 99,98 0,02
100,00 – 249,95 0,05
250,00 ve üzeri 0,10
Varant ve sertifika için fiyat seviyesine bakılmaksızın 1 kuruşluk fiyat adımı

kullanılmaktadır. Ayrıca Toptan Satış işlemlerinde de fiyat adımı 1 kuruşu olarak
uygulanır.
Fiyat Değişme Sınırları (Tavan – Taban Fiyat): Borsada işlem gören menkul
kıymetler için teşekkül ettirilen pazarlarda arz ve talebin karşılaştırılması, Borsa
yönetimi tarafından belirlenen yöntemle tespit edilen fiyat aralıkları içinde yapılır.
Her hisse senedi için, seans içinde işlem görebileceği en düşük (taban) ve en
yüksek (tavan) fiyatlar, o hisse senedi için "Fiyat Aralığını” oluşturur.
Bu sınırlar, gün başlangıcında ve baz fiyat dikkate alınarak hesaplanır. Fiyat

değişme sınırları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
Yıldız Pazar %20
Ana Pazar %15
Alt Pazar, YİP ve PÖİP %10
Borsa yatırım fonları %20
Yeni pay alma (rüçhan) hakkı kuponları ve ISKUR %50
Varant ve sertifikalar Serbest
Bununla birlikte Borsa tarafından 2020 yılında yapılan duyuru ile 13.03.2020
tarihinden itibaren yeni bir duyuru yapılana kadar, rüçhan hakkı kuponlarında
uygulanan fiyat marjları dışındaki fiyat marjları %10 olarak değiştirilmiştir.
Fiyat aralığının hesaplanmasında küsurat çıkması durumunda, üst sınır aşağıya, alt
sınır ise yukarıya, ilgili fiyat adımına uygun olarak yuvarlanır. Bir başka ifadeyle
yuvarlama içe doğru yapılır.
ÖRNEK: X hisse senedinin, bir gün önceki gün sonundaki kapanış fiyatı 28,28 TL
ise; izleyen günün Baz Fiyat, Fiyat Adımı ve Fiyat Değişme Sınırları aşağıdaki gibi
bulunur:
Önceki Gün Kapanış Fiyatı : 28,28 TL

Baz Fiyat : 28,28 TL
Fiyat Adımı : 0,02 TL
Fiyat Marjı (%) : + / - %10
Üst sınır (Tavan Fiyat) : 28,28 + (28,28 x 0,10) = 31,108 ⇒ 31,10 TL
Alt sınır (Taban Fiyat) : 28,28 - (28,28 x 0,10) = 25,452 ⇒ 25,46 TL
Fiyat Değişme Sınırları : 25,46 TL – 31,10 TL
EMİRLERİN GERÇEKLEŞMESİNDE ÖNCELİKLER VE EMİR

EŞLEŞMESİ
Müşteri tarafından aracı kuruma verilen bir emir, farklı kanallardan borsaya
iletilecektir. Verilen bir emrin sisteme girilmesi sonrasında, karşı bir emir ile
eşleştirilmesinde bir takım işlem kuralları uygulanacaktır. Hisse senedi almak veya
satmak isteyen üye temsilcisi, bir emrin içermesi gereken tüm bilgileri sisteme
aktarır. İşlemler öncelik kurallarına uygun şekilde sistem tarafından otomatik
olarak gerçekleştirilir. İki tür öncelik vardır: fiyat ve zaman önceliği.
Fiyat Önceliği: Daha düşük fiyatlı satış emirlerinin, yüksek fiyatlı satış
emirlerinden; daha yüksek fiyatlı alım emirlerinin, düşük fiyatlı alım emirlerinden
önce işlem görmesini sağlayan öncelik kuralıdır.
Zaman Önceliği: Girilen emirlerde fiyat eşitliği olması halinde, sisteme zaman
açısından daha önce kaydedilen emrin daha önce işlem görmesini sağlayan öncelik
kuralıdır.
Borsaya aktarılan emirler bu önceliklere göre işlem sırasına kaydedilir. Yeni girilen
emir, bekleyen emirlere göre daha iyi fiyattan emir ise, fiyat önceliği kuralı gereği
bekleyen emirlerin önüne geçer. Yeni girilen emir, bekleyen emirlere göre daha iyi
fiyattan emir değilse, aynı fiyat düzeyinde verilmiş olan bekleyen emirler arasında
zaman önceliği kuralı gereği listeye girer ve sırasını bekler.
Bilgisayar sistemine aktarıldığı anda yeni girilen bir emrin fiyat düzeyinde
bekleyen bir karşı emir varsa, bu emirler eşleşecek ve işlem gerçekleşecektir.
Bu durumda, yeni girilen emir AKTİF GERÇEKLEŞEN EMİR niteliğinde olacaktır.

Bekleyen emirler ise PASİF EMİR niteliğinde olur.
Aşağıda örnek bir ekran görülmektedir. Buradaki derinlikli veri ekranı örneğinde,
en iyi beş alış/satış fiyat kademesinde bekleyen emirler listelenmektedir.
Buna göre, bekleyen en iyi alış emirlerinin fiyatı 2,37 TL, sayısı 99 adet, miktarı
529.918 lot; bekleyen en iyi satış emirlerinin fiyatı 2,38TL, sayısı 63 adet, miktarı
891.579 lottur.
Bu durumda borsaya iletilecek örneğin 2,38 TL’den 10.000 lot alış emri, uygun karşı
emir bulunması nedeniyle hemen bekleyen emirlerle eşleştirilecektir.
2,38TL’den bekleyen satış emrinin ilk sırasında yer alan emrin büyüklüğünün 10.000
lotun üzerinde olduğunu varsaydığımızda, bekleyen emir sayısı değişmeksizin,
bekleyen lot azalacak ve bekleyen emirlerin yeni durumu şöyle olacaktır:
EMİR LOT ALIŞ SATIŞ LOT EMİR

99 529.918 2,37 2,38 881.579 63
71 810.714 2,36 2,39 881.796 55
96 814.048 2,35 2,40 907.728 78

Der Sutn Lecturen Ot

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Der Sutn Lecturen Ot

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

PARA VE SERMAYE PİYASALARI

SERMAYE PİYASASI KURUMLARI

- Yatırım kuruluşu (aracı kurumlar, bankalar vb.)

Bu kurumların bazıları yatırım hizmetlerinde yer alırken, bazıları da yan hizmetleri

Yatırım kuruluşu kavramı aracı kurumlar ve bankaları kapsar.

Bankalar ise a) mevduat ve katılım bankalarını b) kalkınma ve yatırım bankalarını

Sermaye piyasası faaliyetleri açısından mevduat ve katılım bankaları arasında fark

ARACI KURUMLARDA SINIFLANDIRMA

Aracı kurumlar yürütebilecekleri faaliyetler dikkate alınarak üç farklı gruba

ARACI KURUMLARIN KURULUŞ ŞARTLARI

ARACI KURUMLARDA PAY DEVRİ

ARACI KURUMLARIN MERKEZ DIŞI ÖRGÜTLERİ

KOLEKTİF YATIRIM KURULUŞLARI

Yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarının ortak noktası, tasarruf sahiplerinden

Fon, aşağıda belirtilen varlıklar ve işlemlerden oluşan portföy veya portföyleri

Fonlar aşağıdaki türlerde kurulabilir.

a) Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak;

Fon portföy değerinin en az %80’i devamlı olarak menkul kıymet yatırım

Yatırım fonları portföye alınacak finansal ürünlerin seçimi profesyonel portföy

Yatırım fonlarına yatırım, katılma payı satın alınarak gerçekleştirilmektedir. 9 Ocak

Yatırım fonları aracılığıyla, ekonomik beklentilere uygun olarak yatırım stratejisi

Alım ve satım talimatlarının verilebileceği saatler yatırım kuruluşlarına göre

SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİ

Sermaye piyasası faaliyetleri, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda, “sermaye

Kuruldan izin almak kaydıyla yapılabilecek yatırım hizmetleri ve faaliyetleri:

- Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi,

Yatırım kuruluşlarının yetkili oldukları yatırım hizmet ve faaliyetlerine bağlı olarak

- Sermaye piyasaları ile ilgili danışmanlık hizmetleri sunulması,

ALIM SATIM ARACILIĞI FAALİYETİ

EMİR İLETİMİNE ARACILIK

Emir iletimine aracılık, müşterilerden sermaye piyasası araçlarına ilişkin emirlerin

İŞLEM ARACILIĞI FAALİYETİ

Yatırım kuruluşlarının işlem aracılığı faaliyetlerinden hangilerini

PORTFÖY ARACILIĞI FAALİYETİ

Portföy aracılığı faaliyeti, yatırım kuruluşlarının, müşterilerinin alım satım

HALKA ARZA ARACILIK

EN İYİ GAYRET ARACILIĞI

Tümünü Yüklenim: Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının bedelinin,

Kısmen Tümünü Yüklenim: Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının

Bakiyeyi Yüklenim: Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satılmasının ve

Portföy yöneticiliği bireysel portföy yöneticiliği ve kolektif portföy yöneticiliği

BİREYSEL PORTFÖY YÖNETİCİLİĞİ FAALİYETİ

Bireysel portföy yöneticiliği; kolektif yatırım kuruluşlarının portföyleri hariç olmak

Bireysel portföy yöneticiliği, müşterilerin mali durumuna, risk-getiri tercihlerine

KOLEKTİF PORTFÖY YÖNETİCİLİĞİ FAALİYETİ

Kolektif portföy yöneticiliği, imzalanan portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde,

Kolektif portföy yöneticiliği faaliyeti portföy yönetim şirketleri tarafından

ALT PORTFÖY YÖNETİCİLİĞİ FAALİYETİ

YATIRIM DANIŞMANLIĞI FAALİYETİ

Genel yatırım tavsiyeleri ile finansal bilgi sunulması yatırım danışmanlığı

REPO – TERS REPO FAALİYETİ

Repo, finansal araçların geri alma taahhüdü ile satımıdır.

Ters Repo, finansal araçların geri satma taahhüdü ile alımıdır.

Repo ve ters repo işlemlerine konu olabilecek finansal araçlar şunlardır:

b) TCMB tarafından ihraç edilen likidite senetleri.

c) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, kamu iktisadi

KALDIRAÇLI ALIM SATIM İŞLEMLERİ

Kaldıraçlı işlem gerçekleştirebilmek için başlangıç teminat tutarı olarak asgari

Aşağıda belirtilen iş ve işlemler kaldıraçlı işlem kapsamında değildir: (a) Kaldıraçlı

SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ

BİRİNCİL PİYASADA SATIŞI

İhraç: Sermaye piyasası araçlarının ihraççılar tarafından çıkarılıp, halka arz