1Piyasa Nedir, Kaa Ayrlr? Piyasa, alc ve satclarn karlatklar; mal dolamnn gerekletirildii yerdir.

Piyasalar, iktisadi adan gerek piyasa, mali piyasa olmak zere ikiye ayrlr: Gerek piyasalar retilmi mal ve hizmetler ile bu mal ve hizmetlerin retiminde kullanlan retim faktrlerinin karlatklar piyasalardr. Mali piyasalar Ticari iletmelerin, yatrm iin gerekli mali ihtiyalarnn, karlat piyasalardr. Fon arz edenler, fon talep edenler, fon akmlarn dzenleyen kurumlar, bu akm salayan aralar ile bunlar dzenleyen hukuki ve idari kurallardan oluur. 2Mali piyasalar kaa ayrlr; bu piyasalarn aralar nelerdir? Mali piyasalar; para piyasas, sermaye piyasas olmak zere ikiye ayrlr: Para piyasas Ksa vadeli fonlarn karlat piyasalardr. Aralar; para, dviz, altn, kambiyo senetleri (polie, bono, ek) ile bir yla kadar vadeli senetlerdir. Sermaye piyasas Uzun ve orta vadeli fon aknn karlat piyasalardr. Aralar; hisse senedi, tahvil gibi menkul kymetlerdir. 3irketlerin, sermaye piyasasndan temin ettikleri fonlar nerede kullanlmaktadr? Sermaye piyasasndan salanan fonlar; genellikle iletmelerin bina, makina ve techizat gibi duran varlklarnn finansmannda, yatrmlarda kullanlmaktadr.

4Trkiyede sermaye piyasasnda yer alan balca unsurlar hangileridir? Fon Arz Edenler Fon Talep Edenler Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) stanbul Menkul Kymetler Borsas (MKB) Borsa yeleri MKB Takas ve Saklama Bankas A.. (Takasbank) 5Sermaye piyasas ka blmden oluur? Sermaye piyasasn birincil piyasa ve ikincil piyasa olmak zere ikiye ayrabiliriz: Birincil piyasa Hisse senedi ve tahvil gibi menkul deerleri ihra eden irketler ile alclarn yani tasarruf sahiplerinin dorudan karlatklar piyasalardr. Buna hisse senetleri ile tahvillerin ilk kez srlp ihra tan alnd piyasa da denilebilir. Trk Hukuk Sisteminde, menkul kymetleri ihratan alanlar, bunlar tekrar paraya evirmek istediklerinde, kural olarak hisse senetlerinde hi bir zaman, tahvillerde ise vadeden nce bunlar ihra eden kurulua mracaat edemezler. kincil piyasa Menkul kymetlerin paraya evrilmesini salayan piyasadr ve menkul kymet borsalar bu piyasay tanmlamada en iyi rnektir. Bu piyasada, menkul kymetler arac kurulular adna, yatrmclar hesabna Borsada alnp satlrlar. 6irket ne demektir? ki veya daha fazla gerek veya tzel kiinin iktisadi ve kar ierikli ortak bir amaca ulamak iin emek ile sermaye birletirmelerine irket denir.

7Yasal dayanaklarna gre ka tr irket vardr? Borlar Kanunu (BK) irketleri Adi irketler zel irketler Trk Ticaret Kanununa (TTK) Gre Kurulan irketler Kollektif irketler, Adi ve Hisseli Komandit irketler, Limited irketler, Anonim irketler, Donatma tiraki, Umumi Maazalar. zel Dzenlemeli irket ve Kurulular Bankalar, Sigorta irketleri, Sermaye Piyasas Kurumlar Arac Kurumlar Yatrm Ortaklklar, Yatrm Fonlar, Sermaye Piyasas Dier Kurumlar Finans Kurumlar, krazat Kurumlar, Kooperatif irketleri. 8Anonim irket ne demektir? Anonim irket; bir nvan altnda, iktisadi ama ve konular iin en az be kii ile kurulan, sermayesi belirli ve paylara blnm, paydalarn koyduklar sermaye kadar sorumluluu stlendii, ortaklk sfat paya gre belirlenen, hak ehliyeti iletme konusu ile snrl, tzel kiilii haiz ticaret ortakldr. 9Anonim irketlerin iktisadi ilevleri nelerdir? Anonim irketlerin, Kendi bana hibir gc ve deeri olmad dnlen kk birikimleri biraraya getirme, Daha ucuz ve kaliteli mal retimi salama,

 Yaptklar yatrm hamleleri ile yeni i imkanlar yaratma, Byk giriimlere rnek modeller oluturma, Gelir ve kazantan byk bir kesimin yararlanmasn salama ynnde iktisadi ilevleri mevcuttur. 10Anonim irket kaa ayrlr? Anonim irketler; Halka ak olmayan anonim irketler, Halka ak olan anonim irketler olmak zere iki tre ayrlr. 11Anonim irketlere sermaye olarak ne konulabilir? Anonim irketlere sermaye alarak aada yer alan kalemler konulabilir: Nakdi ktisadi Deerler Para, Alacak, Kymetli Evrak Hisse senedi, Tahvil, Bono, ek, Polie, Hazine bonosu Gayrinakdi ktisadi Deerler Menkuller, Gayrimenkuller, Snai haklar, Menkul ve gayrimenkullerden faydalanma ve onlar kullanma haklar, Ticari itibar, Ticari iletme, ktisadi deeri olan ve para ile deerlendirilebilen tm iktisadi birimler.

12Anonim irketler sermayelerini azaltabilirler mi? Evet; anonim irketler, TTK 396.md.ye dayanarak sermayelerini azaltabilirler. Deien iktisadi koullara uyum salayamayan, bu nedenle sermayesi faaliyet konusuna oranla fazla gelen, gelir ve gider dengesi bozulan irketler sermayelerini stee Bal Olarak veya Zorunlu Olarak azaltabilirler. 13Halka ak olmayan anonim irket ne demektir? Ortak says, Sermaye Piyasas ve Borsa dzenlemelerinde belirtilen sayy gemeyen, hisse senetleri halka arz edilmemi olan veya arzedilmi saylmayan irketlere, halka ak olmayan anonim irket denir. 14Halka ak anonim irket ne demektir? Sermaye Piyasas Kanununa gre hisse senetleri halka arz edilmi olan veya ortak saysnn 250yi at belirlenip hisse senetleri halka arz edilmi saylan anonim irketlere halka ak anonim irket denir. 15Halka ak anonim irketler ne ekilde kurulurlar? Halka ak anonim irketler tedrici biimde kurulurlar. Tedrici kurulu, bir ksm paylarn kurucular tarafndan taahht olunmas ve geri kalan ksm iin de halka bavurulmas suretiyle olur. Halka ak anonim ortaklklar, ani ekilde yani irket sermayesinin tamamnn kurucu ortaklarca taahht edilmesiyle kurulamazlar. 16Esas sermaye sistemi ile kaytl sermaye sistemi arasndaki balca fark nedir? Kaytl sermaye sisteminde irketler SPKya bavurarak bir sermaye tavan tescil ettirirler. Bylelikle o sermaye

tavanna kadar, irket genel kurul karar olmakszn, ynetim kurulu karar ile sermayelerini artrabilirler. Bu sistemde sermaye artrm prosedr ksaltlm olur. Hisse senedinin teslimi, sat annda yaplr. Esas sermaye sisteminde sermaye artrmnn tescil edilmesinden sonra hisse senetleri bastrlarak teslim edilir; aradaki srede, muvakkat (geici) makbuzlar ortaklk payn temsil eder. 17Esas sermaye sisteminde olan irketlerde makbuzlarn hisse senedine dnm tarihi ne kadar srmektedir? Esas sermaye sisteminde, hamiline hisse senetlerinde sermaye artrmnn tescilini izleyen 30 gn iinde, nama yazl hisse senetlerinde ise 90 gn iinde muvakkat makbuzlar hisse senedine dnr. 18Balang sermayesi nedir? Kaytl sermayeli anonim irketlerin sahip olmalar mecburi, miktar SPKca belirlenen en az karlm sermaye tutarna Balang Sermayesi denilir. 19karlm sermaye ne demektir? Kaytl sermayeli anonim irketlerin sat yaplm hisse senetlerini temsil eden sermayelerine karlm Sermaye denilir. 20irketlerin birlemesi ne demektir? irketlerin birlemesi, yasa ile belirlenen kurallara uygun olarak, ayr trden olan iki veya daha fazla ticari irketin, birbirleriyle birleerek yeni bir ticaret irketi oluturmasna veya mevcut bir ticaret irketine katlmasna denir. 21Anonim irketler hangi ekillerde birleebilirler? Anonim irketler; gelien ve deien iktisadi koullara uygun hale gelmek, glenmek amacyla aadaki ekillerde birleebilirler: Birden ok anonim irketin mallarnn, mevcut irket

tarafndan devralnmas, Birden ok anonim irketin mallarnn, yeni kurulacak irket tarafndan devralnmas, Bir anonim irketin aktif ve pasifiyle sermayesi paylara blnm bir komandit irket tarafndan devralnmas, Bir anonim irketin mal ve borlarnn, bir kamu tzel kiisi tarafndan devralnmas. 22Sermaye Piyasas Kanunu nda Halka arz nasl tanmlanmaktadr ? Sermaye Piyasas Kanununda halka arz, sermaye piyasas aralarnn satn alnmas iin her trl yoldan halka arda bulunulmas; halkn bir anonim ortakla katlmaya veya kurucu olmaya davet edilmesi; hisse senetlerinin borsalar veya tekilatlanm dier piyasalarda devaml ilem grmesi; Sermaye Piyasas Kanununa gre halka ak anonim ortaklklarn sermaye artrmlar dolaysyla paylarnn veya hisse senetlerinin sat, halka ak ortaklklarn sermaye artrmlar dolaysyla paylarnn veya hisse senetlerinin sat olarak tanmlanmtr. 23Halka arz edilen sermaye piyasas aralarna ilikin ilem yaparken nelere dikkat edilmelidir? Halka arz edilen sermaye piyasas aralarna ilikin ilem yaparken ncelikle, halka arz yoluyla satlan sermaye piyasas aralar ve bunlar ihra eden irkete ilikin bilgilerin bulunduu izahnamelerin ve sirklerin incelenmesine dikkat edilmelidir. 24Halka almak zere hisse senedi arz edecek ortaklklar hangi sat yntemlerini kullanabilirler? Halka almak zere hisse senedi sat yapacak ortaklklar, SPKnn Sermaye Piyasas Aralarnn Halka Arznda Sat Yntemlerine likin Esaslar Teblii balkl Seri : VIII, No : 22 Teblii ne gre; Talep Toplama, Talep Toplanmakszn Sat veya Borsa da Sat yntemlerinden birini kullanmak zorundadrlar.

25Halka arz edilen bir hisse senedinin sat fiyat nasl belirlenmektedir? Bir hisse senedinin sat fiyat, Borsa da hisse senetleri ilem gren ayn sektre ait irketlerin fiyat kazan oranlar esas alnarak, ayrca indirgenmi nakit akm analizleri gibi yntemler kullanlarak ve gemi yllara ilikin finansal gstergeler, karllk oranlar ve gelecee ynelik projeksiyonlara da baklarak, arac kurulu ile ortaklk tarafndan belirlenmektedir. 26Sermaye Piyasas Kurulunun kaydna alnan hisse senetlerinin hepsi satlmazsa ne olur? Kaytl sermaye sistemindeki ortaklklar, satn alma taahhtnamesi bulunmamas halinde, sat sresinin sona ermesini takiben satlamayan hisse senetlerini 6 i gn iinde iptal ettirirler. Esas sermaye sistemindeki ortaklklar ise sresi iinde satlamayan hisse senetleri iin sat sresinin bitiminden itibaren 3 i gn iinde satn alma taahhdnde bulunanlara mracaat ederler. 27Tahsisli sat nedir ? Tahsisli sat, sermaye artrmlarnda, artrlan sermayeyi temsil eden hisse senetleri ile mevcut hisse senetlerinin hissedarlarnca, halka arz edilmeyerek dorudan darda yerleik kiilere, kayt ncesi belirlenmi yurt iinde yerleik kiilere tahsisli olarak veya Borsann ilgili pazarnda toptan satn ifade etmektedir. 28hrac irketler hangileridir? Anonim ortaklklar, mevzuata gre zelletirme kapsamna alnanlar dahil kamu iktisadi teebbsleri, mahalli idareler ile bunlarla ilgili zel mevzuatlar uyarnca faaliyet gsteren kurulu, idare ve iletmelere ihrac irketler denilir.

Genel ve katma bteli idareler ile T.C. Merkez Bankas da bu kapsama girer ve ihra olunacak sermaye piyasas aralarnn ihralar hakknda SPKya bilgi verilir. 29Kurul kaydna alnma neyi ifade eder? Kural olarak ihra veya halka arz olunacak sermaye piyasas aralarnn SPKya kaydettirilmesi zorunludur. Sz konusu ilemlerin neticelenmesine, Kurul Kaydna Alnma denir. 30Borsa nedir? Borsa, ticaretle veya finansal ilemlerle uraan kiilerin toplandklar kamuya ak kurall finansal organizasyondur. 31Borsalarda hangi finansal aralar ilem grr? Borsalar zaman ierisinde ilem gren mallarn cinsine gre emtia, menkul kymetler, dviz ve trev rnler borsalar olmak zere drt ana gruba ayrlmtr. MKB gibi; hisse senedi, tahvil ve benzeri finansal sermaye piyasas aralarnn alnp satld borsalara, menkul kymetler borsalar denir. 32Menkul kymetler, birden fazla Borsada ilem grebilir mi? Ortaklklarn ve dier tzel kiilerin menkul kymetleri bir veya birden fazla borsada ilem grebilir. Bu konudaki bavurular, ilgili borsa veya borsalarn ynetim kurullar karara balar. Kamu kurulularna ait menkul kymetlerle, yabanc menkul kymetlerin ilem grecei borsa veya borsalar ilgili Bakanlk belirler. 33Menkul Kymetler Borsalarnn fonksiyonlar nelerdir? Menkul Kymetler Borsalarnn fonksiyonlarn drt ana gruba ayrabiliriz:

 Devaml ve dzenli bir pazarn olumas (Likidite ihtiyacnn her an karlanabilmesi olana), Gerek fiyatn belirlenmesi, Ekonomiye kaynak yaratlmas, Gven yaratlmas. 34Borsalar geici olarak kapatlabilir mi? Menkul kymetler borsalarnda olaan d menfi gelimelerin olmas halinde, borsalarn geici olarak kapatlmasna karar verilebilir. Borsalarn gne kadar geici olarak kapatlmasna karar alma yetkisi ayn zamanda Borsa Ynetim Kurulu Bakan olan Borsa Bakanna aittir. Borsa Ynetim Kurulunun talebi zerine borsalarn onbe gne kadar geici olarak kapatlmasna SPK, SPKnn talebi zerine bir aya kadar geici olarak kapatlmasna Maliye Bakan yetkilidir. Borsalarn bir aydan fazla sre ile geici olarak kapatlmasna karar vermeye ilgili Bakanln nerisi zerine Bakanlar Kurulu yetkilidir. 35MKBnn grev ve yetkileri nelerdir? Menkul kymetlerin Borsa kotuna alnmas ile ilgili bavurular, MKB Kotasyon Ynetmeliinde belirtilen esaslar dahilinde incelemek, ek bilgi ve belgeler istemek, bavurular deerlendirmek ve karara balamak, Kanuni gerekler yerine getirilerek vadeli ilemlerle ilgili piyasalar amak, Borsada ilem grebilecek menkul kymetler iin trlerine gre menkul kymetler pazarlar oluturmak, bu pazarlarda ilem grecek menkul kymetleri belirlemek ve Borsa Blteninde yaynlamak, pazarlara Borsa Binasnda yer tahsis etmek, Borsada pazarlarn alma gn ve saatlerini belirlemek ve Borsa Blteninde iln etmek, Borsa pazarlarnda yaplan ilemler sonucunda oluan

fiyatlar ve bu fiyatlardan yaplan toplam ilem miktarlarn seans bitiminde iln etmek, Borsada yaplan alm, satm ilemlerini gven ve istikrar iinde serbest rekabet artlar altnda kolayca ve dzenli bir ekilde yrtlmesini salamak, bu kurallarn dna kan Borsa yelerine, ilgili mevzuatta belirtilen yaptrmlar uygulamak, Borsada olaan d menfi gelimelerin meydana gelmesi halinde, mevzuatn verdii yetkiler iinde gerekli nlemleri almak. 36MKBnn organlar hangileridir? MKBnin tane organ vardr. Genel Kurul Borsann st karar organdr. Borsa yeleri olan arac kurum ve kurululardan oluur. Ynetim Kurulu Borsann karar organdr. Bir bakan ve Genel Kurulun gsterdii adaylar arasndan Ynetim Kurulunca seilen drt yeden oluur. Denetleme Kurulu Borsann denetim organdr. Borsa Genel Kurulu tarafndan, Genel Kurul yeleri arasndan veya dardan iki yl iin seilen iki denetiden oluur. 37MKBnn komiteleri hangileridir, grevleri nelerdir ? MKBnn drt tane komitesi vardr. Bu komiteler; Uyumazlk, Disiplin, Kotasyon, Uluslararas Pazar Kotasyon

Komiteleridir.

Sz konusu komiteler, grev ve yetkilerine giren alanda Ynetim Kurulunun karar vermesine yardmc olacak raporlar dzenler.

38MKBnn Bakanlk Tekilat hangi unsurlardan olumaktadr? MKBnin Bakanlk Tekilat; Borsa Bakan , Borsann ynetim kademeleri, Genel Kurul, Ynetim Kurulu, Denetiler, Komiteler, Borsa Bakanna bal tm kii ve birimlerden olumaktadr. 39MKBnin ana hizmet birimleri hangileridir? MKBnin ana hizmet birimleri aada yer almaktadr. Tefti Kurulu Bakanl Hisse Senetleri Piyasas Mdrl Tahvil ve Bono Piyasas Mdrl Vadeli lemler Piyasas Mdrl Kotasyon Mdrl Deerleme ve statistik Mdrl Gzetim Mdrl Aratrma Mdrl Eitim ve Yayn Mdrl D likiler Mdrl Bilgi Sistemleri Merkezi Personel Mdrl Mali ler Mdrl dari ler Mdrl Yap ve letme Mdrl zel Kalem Mdrl

Hukuk leri Mdrl ye leri Mdrl Koruma ve Gvenlik Mdrl Uluslararas Pazar Mdrl

40Menkul kymet nedir? Sermaye Piyasas Kanununun 3.maddesinde menkul kymet; ortaklk veya alacakllk salayan, belli bir mebla temsil eden, yatrm arac olarak kullanlan, dnemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri halinde karlan, ibareleri ayn olan ve artlar SPKca belirlenen kymetli evrak olarak tanmlanmtr. 41Kymetli evrak nedir? Senetten doan hakkn, senetten ayr olarak beyan edilemeyecei ve bakalarna devredilemeyecei; hak ile senedin birbirine skskya bal olduu senetlere kymetli evrak denir. Kymetli evrak, ispat vastasdr ve senetten doan haklarn devredilebilmesi, dolam yeteneine sahip olmas amacyla karlmtr. 42Her kymetli evrak menkul kymet midir? Her kymetli evrak, menkul kymet deildir. Bununla birlikte her menkul kymet, kymetli evraktr. 43Hangi kymetli evrak menkul kymet saylr; hangileri saylmaz? Ayn zamanda menkul kymet olan kymetli evraka; hisse senedi ve geici ilmhaber, tahvil, intifa senedi, kar ve zarar ortakl belgeleri, hazine bonolar, Devlet ve dier kamu tzel kiilerinin tahvil ve bonolar, tertip halinde karlm ve vadeleri iki yl veya daha uzun olmak art ile ipotekli bor ve irat senetleri rnek verilebilir.

Menkul kymet saylmayan kymetli evrak arasna faiz ve temett kuponlar, talon, yatrm fonu katlma belgeleri, opsiyon senetleri, mevduat sertifikas ile iki yldan az sreli ve tertip halinde karlan ipotekli bor ve irat senetleri, kambiyo senetleri (bono, polie, ek) girmektedir. 44Kymetli evrakta soyutluk ilkesi ne anlama gelmektedir? Kymetli evrakta, senetten doan hak ile bu hakkn kurulmasna neden olan ilem arasnda balant yoktur. Buna kymetli evrakta soyutluk ilkesi denir. Bir ilemin hukuki sebebi yoksa veya sonradan ortadan kalkarsa, bu sebebe dayanlarak verilmi olan eyler geri verilir. Para denmise para, senet verilmise senet iade edilir. Kymetli evrakta ise, devredildikten sonra soyutluk ilkesi ortaya kar ve senedin yaratlmasna neden olan sebep donar. Kymetli evrak dolamda bulunduu srece bu sebepten bamsz olarak tedavl eder. 45Hisse senetlerini zayi eden (aldran, kaybeden senetleri ypranan ) yatrmc nereye bavurmaldr? Hisse senetlerini zayii eden ve zayi ettii hisse senedinin kimin elinde olduunu bilmeyen yatrmclarn, yetkili mahkemeden bu hisse senetleri ile getirileri zerine deme yasa karar koydurmalar ve bu hisse senetlerini iptal ettirmeleri gerekmektedir. Bu ekilde hisse senedi ile bu senetten doan haklar birbirinden ayrlr. Bu durum hisse senetlerinin kymetli evrak olma zelliinden domaktadr. Senet sahibi iptal karar zerine ihra eden irketin iptal edilen hisse senetlerinin yerine gemek zere kard yeni hisse senetlerinin masraflarn demekle ykmldr. Hisse senedini zayi eden hamil deme yasa karar aldktan sonra senedin kimin elinde olduunu biliyorsa geri alm davas aar. TTK 414.madde uyarnca, hisse senetlerinin tedavl mmkn olmayacak biimde ypranm veya bozulmu olmakla birlikte, esasl unsurlar ve ayrt edici vasflar tereddte meydan vermeyecek ekilde anlalabiliyorsa, iptal hkmlerinin uygulanmasna

gerek yoktur. Senet sahibi masraflarn pein demek artyla irketten yeni bir senet veya ilmhaber ihdasn isteyebilir.

46Kaydi sistem (evraksz kymetli evrak) nedir? Dnya sermaye piyasalarnda, kymetli evrakn saklanmas gerekliliinden ortaya kan sakncalar ortadan kaldrmak, menkul kymetlerin dolam yeteneini artrmak iin kymetli evraktan doan haklarn gayrmaddi olarak kayden tutulmas sistemi gelitirilmitir. Buna kaydi sistem (evraksz kymetli evrak) denilmektedir. 47Evraksz kymetli evrak hacze konu olabilir mi? Hesaplarda kayden bulunan menkul kymet haklar hacze konu olabilirler. 48Trk Hukukunda kaydi sisteme (evraksz kymetli evraka) ilikin uygulama var m? Trk Hukukunda kaydi sisteme (evraksz kymetli evraka) ilikin uygulama mevcut deildir. 49Hisse senedi nedir? Anonim irketler, sermayesi paylara blnm komandit irketler, zel kanunla kurulmu kamu kurulular tarafndan karlan; sermayenin belirli bir blmn temsil eden, sahibine ortaklk haklarndan yararlanma imkan veren, kymetli evraka hisse senedi denir. Sermaye Piyasas Kanununca, sermayesi paylara blnm komandit irketlerin hisse senetleri Borsada ilem grmemektedir. 50Hisse senetleri rehnedilebilir mi?

Hisse senetleri kural olarak rehne konu olabilir.

51MKBnda denizcilik irketlerinin hisse senetleri ilem gryor mu ? MKBde anonim irket olarak faaliyet gsteren denizcilik irketlerinin hisse senetleri bugn itibariyle ilem grmemektedir. Bu irketlerin kabotaj hakkndan yararlanmas iin Trk gemisi saylmalar gerekmektedir. Trk gemisi saylma koullarn, TTKnn Trk Bayra ekme Hakk ve Mkellefiyeti balkl blmndeki 823. madde saymtr. Bu maddenin mevcut hkm uyarnca, denizcilik irketinin hisse senetleri nama yazl olmal ve bu hisselerin nc kiilere devri de irket ynetim kurulunun iznine bal bulunmaldr. MKB Kotasyon Ynetmeliinin Borsa Kotuna Alnacak Menkul Kymetler in Aranacak artlar balkl 9.maddesinin (h) bendinde; Esas szlemenin menkul kymetlerinin devir ve tedavln kstlayc veya senet sahibinin haklarn kullanmasna engel olacak kaytlar iermemekte olmas ynnde bir dzenleme mevcuttur. Grld zere, Kanun'da yer alan 823. maddedeki hkm ile MKB Kotasyon Ynetmeliinin 9.maddesinin (h) bendinde aranan koul birbirine uymamakta olup; mevcut dzenlemeler uyarnca, bugn iin denizcilik irketlerinin Borsaya kote edilebilmesi imkan bulunmamaktadr. 52Arac Kurumlarn mteri hesaplarndaki nakit alacak bakiyelerini kullanm esaslar nelerdir ? Arac kurumlar, ereve szlemesinde mterinin verdii yetkiye bal olarak, gn iinde herhangi bir mteri emrine konu olmayan ve gn sonu itibariyla alacak bakiye veren mteri hesaplarndaki nakitleri, yetkili olduklar faaliyetler, iletme politikalar ile mterinin tercihleri dorultusunda, muhasebe

sistemlerinde hesap baznda izlemek kaydyla, toplu olarak veya mteri baznda deerlendirebilirler. Sz konusu nakitlerin toplu olarak deerlendirilmesi halinde elde edilen getirilerin mteri hesaplarna oransal olarak datlmas esastr. Bu durumda mteri nakitlerinin miktar olarak belli aralklar baznda gruplandrlarak elde edilen getirilerin bu gruplar arasnda farkl oranda yanstlmas da mmkndr. Arac kurumlarn, ereve szlemesinde aka belirtmek kaydyla mteri hesaplarnda kalan nakit alacak bakiyelerinin kullanmnda alt limit belirlemeleri mmkndr. Belirlenen bu alt limite ilikin deiikliklerin de mterilere yazl olarak bildirilmesi zorunludur. Belirlenen alt limitin altnda kalan nakitlerin kullanmna ilikin esaslara szlemede ayrca yer verilir. Alm satm aracl, halka arza araclk, repo-ters repo, portfy yneticilii ve yatrm danmanl yetki belgelerinin tamamna sahip olan arac kurumlar bu kapsamda ereve szlemesine hkm koymak kaydyla; mterilerine, hesaplarnda kalan nakit alacak bakiyelerinin eitli kurum ve kiilere olan periyodik deme ilemlerinin yerine getirilmesinde kullanlmasna ilikin hizmet verebilirler. 53Hisse senetleri kaa ayrlr? Hisse senetleri TTK nn 409. maddesine gre hamiline veya nama yazl olmak zere ikiye ayrlrlar. irket, esas szlemesinde hkm bulunmas ve paylarn tamamnn denmi olmas halinde hamiline hisse senedi karabilir. Bu ayrm dnda hisse senetleri TTK nun ilgili maddeleri uyarnca aadaki ekillerde de karlabilirler: Adi-imtiyazl, Kurucu-intifa, Primli-primsiz. 54Hisse senedi sahibinin haklar nelerdir? Hisse senedi sahibi;

 Rhan hakkna, irket karndan pay alma hakkna, Oy kullanma hakkna, irket ynetimine katlma hakkna, Tasfiyeden pay alma hakkna, irketlerin faaliyetleri hakknda bilgi edinme hakkna sahiptir. 55Hisse senedinde nominal fiyat ne demektir? Pay senedinin ilk karl srasnda ortaklk ynetimi tarafndan verilen itibari deere nominal fiyat denir. TTKna gre nominal deer en dk 500 TL olabilir ve 100 TLlk farklarla artrlabilir. En sk grlen pay senedinin nominal fiyat 1.000 TLdr. MKB de irket hisselerinin itibari deeri deiik de olsa, kural olarak fiyatlar 1.000 TL itibari deer zerinden tescil edilir. 56Hisse senedinin ihra fiyat ne demektir? Hisse senetlerinin karl aamasnda sata sunulduu fiyata ihra fiyat denir. 57Hisse senedinin Borsa fiyat ne demektir? Borsada ilem grmeye balayan hisse senetlerinin, Borsadaki arz ve talep koullarna gre oluan fiyatna Borsa fiyat denir. 58Hisse senetlerinin Ceza Hukuku karsndaki durumu nedir? Trk Ceza Kanununda 3679 Sayl Kanun ile 21.11.1990 tarihinde yaplan deiiklikte; ticaret ortaklklarnn hisse senetleri, ceza hukuku asndan resmi belgelere eit saylmtr. Bu nedenle hisse senetleri zerinde yaplan sahtecilik fiilleri resmi evrakta sahtekarlk olarak cezalandrlmaktadr.

59Hisse senedinde zamanam var mdr? Hisse senedi bir mlkiyet senedi olduundan ve vade tamadndan zamanamna tabi deildir. 60Hisse senetlerini ihra eden irketin bedelsiz sermaye artrmna katlma ve datt temettye ilikin zamanam sresi nedir? Borlar Kanununun 126/4 fk.s uyarnca, sz konusu ilemlerin balad tarihten itibaren 5 yldr. 61Tahvil ne demektir? TTK md. 420ye gre anonim irketlerin dn para bulmak iin itibari kymetleri eit ve ibareleri ayn olmak zere kardklar bor senetlerine tahvil denir. Tahvil sahibi irkete yabanc sermaye yaratm olmaktadr. 62Tahvillerde zamanam sresi ne kadardr? Tahvil, bir bor senedi olarak, tad en son kupon vadesinden veya itfaya uramsa itfa tarihinden itibaren 10 yl sonra zamanamna urar. 63Hisse senedi ile tahvil arasnda hukuki adan balca fark nedir? Hisse senedi bir mlkiyet senedidir. Hisse senedi sahibi, hisse senedini karan kuruluun ortadr. Tahvil ise bir bor senedidir. Tahvil sahibi, tahvil karan kuruluun uzun vadeli alacaklsdr. irket; tahvil ile yabanc sermaye, hisse senedi ile zsermaye elde eder. 64Kotasyon, kote olmak neyi ifade eder?

Bir irketin Borsaya kote olmas, irketin bunun iin nceden belirlenmi gerekli artlar yerine getirmi olduunu ve Borsada ilem grebileceini gsterir. 65Hisse senetleri Borsada hangi pazarlarda ilem grrler? Hisse senetleri ilgili olduklar pazarlarda ilem grrler. Hisse senetlerinin ilem grecekleri pazar ve ilemlere ilikin gerekli bilgiler nceden Borsa blteninde ilan edilir. 66Borsa kotuna alnmam menkul kymetler MKB pazarlarnda ilem grebilir mi? Evet; Blgesel Pazarda MKB kotasyon artlarn salayamayan bununla birlikte Borsada ilem grebilme koullarn yerine getiren irketlerin hisse senetleri ilem grebilir. 67Borsada fiyatlar nasl oluur? Borsada fiyatlar, ok saydaki menkul kymet alm satm emirlerinin belirli kurallar erevesinde aleni ekilde karlamasyla oluur. 68Yatrmclar Borsaya dorudan bavurarak alm-satm ilemleri yapabilirler mi? Yatrmclar Borsaya dorudan bavurarak alm-satm ilemleri yapamazlar. Borsada menkul kymetlere yatrm yapabilmek iin yatrmclarn, sermaye piyasasnda araclk faaliyetleri yapmak zere yetkilendirilmi arac kurum, yatrm bankalar ve ticari bankalardan oluan Borsa yelerine bavurmalar gerekmektedir. 69-ereve szleme nedir ? Arac kurumlar mterileri ile alm satma araclk, portfy yneticilii, yatrm danmanl, repo-ters repo, trev aralarn alm satmna araclk, kredili menkul kymet, aa sat ve menkul kymetlerin dn ilemi yapmaya balamadan nce, yazl bir szleme yapmak

zorundadrlar. Bu szlemede yer verilmesi gereken asgari hususlar SPKca belirlenir. Bu szleme, arac kurulula mteri arasnda bir kez akdedilen ve mnferit ilemlerin esasn oluturan bir ereve anlamasdr. ereve szlemeler mteselsil sra numaral ve en az iki nsha olarak dzenlenir ve bir rnei mterilere verilir. ereve szlemesinde SPK dzenlemelerine ve Borsa mevzuatna aykr hkmler ile mterilerin haklarn ciddi ekilde zedeleyici ve arac kurulu lehine tek tarafl olaanst haklar salayan hkmlere ve emirlerin ispatnn mteriye yklenmesine ilikin hkmlere yer verilemez. Szlemede hkm bulunmayan hallerde genel hkmler uygulanr. 70Arac kurulularca mterileri olan yatrmclara gnderilmesi gereken belgeler nelerdir? Arac kurulular, yaptklar ilemlerle ilgili olarak; Hesap ekstresi, Mteri menkul kymet hareket listesi, Mteri menkul kymet hareket dkmn aylk dnemler itibariyle ilem yaplan ay izleyen 7 gn iinde mterilerin adreslerine gndermek zorundadrlar. Ancak bir nceki ay mteri tarafndan arac kuruluta hibir ilem yaplmamsa bu durumda bu belgeler gnderilmeyecektir. 71lem fiyatna gre ka tr mteri emri verilebilir? lem fiyatna gre, limitli veya serbest fiyatl olarak mteri emirleri verilebilir. Limitli mteri emirlerinde, alm yapmak iin kabul edilebilecek en yksek fiyat, sat yapmak iin kabul edilebilecek en dk fiyat belirtilir. Serbest fiyatla emir verildii takdirde, herhangi bir limit verilmez; Borsa yesi mterisinin menfaatini gzetmek zere azami zeni gsterir.

72Mteri emirlerinde olmas gereken asgari unsurlar nelerdir? Yatrmclar tarafndan arac kurululara mteri talimat ieriinde verilecek emirlerde, Emrin verildii Borsa yesinin nvan, Mterinin ad, soyad veya nvan ile adresi, Emrin alm emri mi, satm emri mi olduu, Satn alnacak/satlacak menkul kymetin cinsi, varsa nominal deer tutar, Emrin limitli mi yoksa serbest fiyatl m olduu, Limitli emirlerde limit fiyat, Varsa emrin geerlilik sresi, Emrin verildii yer, tarih, saat ve dakika, Emrin, borsa yesi tarafndan alndktan sonra ilk seansta m yoksa geerlilik sresi iinde uygun grecei bir seansta m borsaya intikal ettirilecei, Emir numaras bilgilerinin yer almas gerekmektedir. 73Sermaye piyasas aralarnn alm ya da satm emri nasl verilir? Arac kurululara verilecek alm satm emirlerinin yazl olarak verilmesi esas olup, szl olarak telefon vb. iletiim aralaryla da emir verilebilir. Szl olarak verilen emirler, sra numaras takip eden listelere, emrin aln srasnda arac kurulu tarafndan kaydedilir (yazl hale dntrlr) ve kaydedildii sra numaras ve kodu o anda mteriye bildirilir. Mteri emir formu en az iki rnek dzenlenir. Formun imzal bir rnei mteriye verilir. Arac kurumlar, mterilerinden borsaya iletilmek zere elektronik ortamda emir kabul edebilirler. Elektronik ortamda alnan emirler genel hkmler asndan szl emir niteliindedir. 74Emirde ncelik kurallar nelerdir? Hisse senetleri ilemlerinde emirler karlanrken nceliklerin belirlenmesinde aadaki kurallar srasyla uygulanr

a) Fiyat ncelii Kural: Daha dk fiyatl satm emirleri, daha yksek fiyatl satm emirlerinden; daha yksek fiyatl alm emirleri daha dk fiyatl alm emirlerinden nce karlanr. b) Zaman ncelii Kural : Fiyat eitlii halinde, sisteme zaman asndan daha nce kaydedilen emirler ncelikle karlanr. c) Mteri Emirlerinin ncelii Kural : Fiyat ve zaman ncelikleri asndan eitliin szkonusu olduu emirler arasnda mteri emirleri, Borsa yelerinin kendi nam ve hesaplarna verdikleri Borsa emirlerinden nce karlanr. 75Emirlerde geerlilik sresi ne kadardr? Gnlk emirler, verildikleri seans boyunca geerlidirler ve seans sonunda gereklemezse iptal edilirler. Emir eer ksmen karlanmsa, karlanmayan ksm seans sonuna kadar sistemde bekler ve gereklemezse iptal edilir. Birinci seansta verilen gnlk emir ikinci seansta geerli deildir. Tarihli emir verdiiniz takdirde, emriniz belirli bir tarihe kadar geerli olacaktr. Mevcut uygulamada ilgili ilem gnnden itibaren 1 i gnn gemeyecek ekilde emir verilebilmektedir. 76Arac kurulu yatrmc tarafndan verilen her emri kabul etmek zorunda mdr? Arac kurulular emirleri ksmen veya tamamen kabul etmeyebilirler. Ancak, nedenini aklama zorunluluu olmakszn, durumu mteriye veya yetkili temsilciye hemen bildirmekle ykmldrler. 77Kurtaj ne demektir? Borsa yelerinin, arac olarak Borsada gerekletirdikleri ilemler karlnda menkul kymetlerin ilem grd fiyatlarla hesaplanan tutar zerinden, mterilerinden aldklar komisyona kurtaj denir. Kurtaj tarifesi, MKB Ynetim Kurulunun nerisi zerine SPK tarafndan belirlenir ve MKB tarafndan ilan edilir.

Gerekletirilemeyen emirler iin kurtaj alnmaz; varsa gider karl alnr.

78Arac kurulular, yatrmclardan ne kadar kurtaj alabilir? Arac kurulular, mterileri olan yatrmclardan mteri hesabna gerekletirdikleri menkul kymet alm/satm ilemleri iin ilem tutar zerinden ve gerekleen hisse senedi ilem hacimlerinin vergi hari %1ini amamak ve vergi hari % 0.2 sinden de az olmamak artyla serbest olarak kurtaj orann belirleyebilirler. 79Mterilerin emirleri Borsaya intikal ettirilmeden nce arac kurululara kar ykmllkleri nelerdir? Borsa yeleri, alm emri verenlerden kaparo ya da teminat veya satn alnmak istenen menkul kymet tutarnn tamamnn makbuz karlnda denmesini, satm emri verenlerden satmak istedikleri menkul kymetlerin ya da bunlar temsil eden belgelerin kendilerine veya temsilcilerine teslim belgesi karlnda teslimini, mteri emrini Borsaya intikal ettirmenin n art olarak isteyebilirler. Kaparo, pein tahsil edilen bedel veya teslim alnan menkul kymetler ya da bunlar temsil eden belgeler, ilem gereklemedii takdirde en ge bir i gn iinde mteriye iade edilir. lem gerekletii takdirde kaparo veya pein tahsil edilen bedel al bedelinden mahsup edilir. 80Gerekleen satm emirleri nasl tasfiye edilir? yelerce satlan menkul kymetler veya bunlar temsil eden belgeler mteri tarafndan daha nce teslim edilmise, yenin bu menkul kymetlerin bedeli olarak tahsil ettii paradan kurtaj ve dier masraflar kardktan sonra kalan almas iin mterisine, ekli ve ierii Borsa Ynetimince

belirlenen ihbarnameyi, menkul kymetlerin bedelini tahsil ettii gn izleyen ilk i gnnde gndermesi veya vermesi; mterinin alacann bavurusu zerine derhal kendisine denmesi gerekmektedir.

81Gerekleen alm emirleri nasl tasfiye edilir? Borsa yesinin, Borsada mterileri iin alm emirlerini gerekletirdikten sonra, izleyen ilk i gn sonuna kadar ekli ve muhteviyat Borsa Ynetimince belirlenen ihbarnameyi dzenleyerek mterisine gndermesi; mterinin ihbarnameyi almasn izleyen ilk i gn iinde bavurarak, aralarnda yazl baka trl herhangi bir anlama olmad takdirde, satn ald menkul kymetlerin bedelleriyle kurtaj creti ve giderlerinin tamamn demek suretiyle menkul kymetleri teslim almas; emrin verildii srada kaparo alnmsa, kaparonun menkul kymet bedeline ve ilgili giderlere mahsup edilmesi gerekmektedir. 82Mteri gerekleen alm emrini tasfiye etmezse ne olur? Mteri, kendisine tebli edilen ihbarnamede belirtilen srede satn alnan menkul kymeti veya onu temsil eden belgeyi teslim almak iin bavurmad takdirde, Borsa yesi ayrca bir ihbara gerek kalmakszn szkonusu menkul kymetleri kendi portfyne satn alabilir veya Borsada satabilir. Borsada sat halinde menkul kymetin Borsada satndan veya satlamamasndan doan zarar, taahhdn yerine getirmeyen mteriye; bu ilerden doan kar yeye aittir. lemden zarar domusa, varsa ye tarafndan kaparodan mahsup edilir. Bu da yetmedii takdirde ye, mteriden zarar tahsil eder. 83Mterilerin satm emirleri sresinde gereklemedii takdirde Borsa yesinin hangi ykmll vardr? Borsa yelerine verilen satm emirleri srelerinde gerekletirilemedii takdirde, satm emri verenler

tarafndan teslim edilen menkul kymetler veya bunlar temsil eden belgeler, durumun kendisine tebliinden itibaren emri veren tarafndan karlanmak suretiyle istedii yere gerekli tedbirler alnarak gnderilir.

84Mterilerin alm emirleri sresinde gereklemedii takdirde Borsa yesinin ykmll nedir? Borsa yelerine verilen alm emirleri srelerinde gerekletirilemedii takdirde, ilgili ye varsa ald kaparoyu derhal emri verene geri verir veya istedii yere gnderir. Para yatrlrken emir gereklemedii takdirde parann gnderilecei yerler tesbit edilmise, durumun kesinlemesini izleyen ilk i gnnde alnan kaparo banka veya posta havalesi ile belirlenen yere gnderilir. Bunun iin yaplan giderler mteriden alnr. 85- Hisse Senetleri Piyasas bnyesindeki pazarlarda hangi saatlerde ilem gerekletirilmektedir? Ulusal Pazar, Blgesel Pazarlar* ve Yeni irketler Pazar* 1.Seans a. Disketle Emir letimi 09:15-09:35 b. Terminal ile Emir letimi 10:00-12:00 2.Seans 14:00-16:00 Toptan Satlar Pazar Resmi Mzayedeler 11:00-12:00 Birincil Piyasa, Gzalt Pazar 14:00-15:00 Not : Rhan hakk kuponu, yeni hisse senedi ve ksurat ilemleri hisse senedinin bulunduu pazarn iinde, ayn seans sresince gerekletirilmektedir. 86Borsa emirleri kaa ayrlr? Borsa emirleri; Normal emirler, Ksurat emirler,

 zel emirler,

Toptan al- sat emirleri, Aa sat emirleri olarak eitlendirilmektedir.

87Normal emir ne demektir ve kaa ayrlr? lem birimi halinde verilmi, tam olarak bir lot ve katlarndan oluan emirlerdir. Aada belirtilen ekillerde verilirler: Limit fiyatl emirler Fiyat ve miktarn belirtildii emirlerdir. Bir defada sisteme girilebilecek emir miktar Ynetim Kurulu tarafndan belirtilen miktardan fazla olamaz. Kalan iptal et emirleri Bir defada girilebilecek emir miktar snrna bal kalmakszn, fiyat ve miktar belirtilerek girilen ve emrin girildii anda karlanmayan blmnn otomatik olarak iptal edildii emir trdr. zel limit fiyatl emirler Tanmlanan fiyata kadar olan kar emirlerin tmn gerekletirmek amacyla girilen emirlerdir. 88Ksurat emir ne demektir? lem biriminin ierdii hisse senedi saysndan (nominal deer/1000) daha az miktarda verilmi emirlerdir 89zel emir ne demektir? Borsa Ynetim Kurulu tarafndan menkul kymet baznda belirlenen hisse senedi saysn aan ve eksper onay ile gerekletirilen emirlerdir. 90Aa sat emri nasl verilmektedir? Aa sat emri, ilgili hissenin fiyatnn trendine bal olarak en son gerekleen ilem fiyat dzeyinden veya bu

dzeyin bir adm zerindeki fiyatlardan yaplabilir. Henz fiyat olumam ise emrin fiyat, kapan fiyatnn en az bir adm zerinde olmak zorundadr.

91Toptan al-sat emri ne demektir? Borsa Ynetim Kurulu tarafndan belirlenen miktarn zerinde bir btn olarak ilem gren ve Toptan Satlar Pazarnda verilebilen emirlerdir. 92Borsa pazarlarnda oluan fiyatlar ne zaman ilan edilir? Hisse senetleri pazarlarnda yaplan ilemler sonucunda, her hisse senedi iin Borsa kaydna alnan fiyatlar ve ilem miktarlar en ge seansn bitimini izleyen ilk i gn Borsa tarafndan belirlenen ierikte Borsa Blteninde ilan edilir. 93ok fiyat yntemi nedir ve nasl alr? ok fiyat yntemi; bir hisse senedine ait olarak verilen alm-satm emirlerinin belirlenen ncelik kurallarna (fiyat, zaman ve mteri emirleri ncelii) uygun olarak karlatrlmasyla elde edilen fiyatlarla gerekletirilmesidir ve alm-satm emirlerinin Borsa tarafndan belirlendii ekilde her irket iin sisteme girildii, srekli mzayede sistemi ile alr. 94Ulusal Pazar nediBorsa kotunda bulunan ve asgari tedavl kriterlerine haiz irketlerin hisse senetlerinin gven ve istikrar ierisinde ilem grd pazardr. 95Blgesel Pazar* nedir? Kk ve orta lekli irketlerin sermaye piyasalarndan yararlanmalarn salamak zere kurulmu bir pazardr.

Ayrca, Ulusal Pazarda ilem grme kriterini tamayan ve/veya Borsa Ynetim Kurulunca geici- srekli olarak Ulusal Pazardan karlmasna karar verilen irketlerin hisse senetleri de bu pazarda ilem grmektedir.

96Yeni irketler Pazar*nn kurulu amac nedir? Yeni irketler Pazar, yeni kurulmu ve fon gereksinimi duyan irketlere Borsa kanalyla alternatif bir finansman yntemi sunmak, yeni projelere ve teknolojilere ilerlik kazandrmak amacyla kurulmutur. 97Toptan Satlar Pazar hangi amala kurulmutur? nceden alclar belirli olan veya olmayan, belli bir miktarn zerindeki hisse senedi ilemlerinin; Borsa da gven ve effaflk ortamnda, organize bir piyasada gerekletirilmesini salamak amacyla kurulmutur. 98Gzalt Pazarnn kurulu amac nedir? Gzalt Pazarnn kurulu amac; hisse senetleri Borsa da ilem gren irketler ve/veya hisse senetleri ilemleri ile ilgili olaan d durumlarn ortaya kmas, hisse senetleri Borsada ilem gren irketler tarafndan kamunun zamannda, tam, srekli olarak aydnlatlmamas ve mevcut dzenlemelere uyum konusunda gerekli zenin gsterilmemesi, yatrmclarn haklarnn korunmamas ve kamu yarar gerei hisse senetlerinin Borsa kotundan karlmas sonucunu dourabilecek gelimelerin olumas nedeniyle irketlerin izleme ve inceleme kapsamna alnmas durumlarnda srekli gzetim, denetim ve izleme ortamnda, yatrmclarn devaml ve zamannda bilgilendirilmesini salayacak nlemlerle birlikte, hisse senetlerinin MKB bnyesinde ilem grebilecei organize bir pazar oluturmak ve szkonusu irketlerin hisse senetlerine yatrm yapm tasarruf sahiplerine likidite olana sunmak olarak ifade edilmektedir.

99-MKB Uluslararas Pazarn kurulu amac nedir? Pazarn kurulmasnda ama, uluslararas sermayenin Borsaya ynelmesini tevik etmek ve yatrmclarn uluslararas kapsamda arzedilen sermaye piyasas aralar zerinde yapacaklar ilemler iin effaf ve gvenilir bir ortam yaratmaktr. 100Uluslararas Pazarda ilem gren menkul kymetler hangileridir? Yurt dnda yerleik irketlerin hisse senetleri depo sertifikas olarak, Yabanc yatrm fonlarnn katlma belgeleri depo sertifikas olarak, T.C. ve mahalli idarelerince yurt dnda satlmak zere karlan kamu borlanma senetleri, Dier yabanc menkul kymetler. 101Depo sertifikas ne demektir? IMKB Uluslararas Pazar Takas ve Saklama lem Esaslar Ynetmeliinin 2.maddesi uyarnca, Takasbank tarafndan kabul edilen, SPKnn Seri III, No : 20 Yabanc Sermaye Piyasas Aralarnn Kurul Kaydna Alnmasna ve Satna likin Esaslar Tebliinin 2.maddesi uyarnca Takasbank veya SPKca uygun grlen saklama kurulularnda depo edilen yabanc menkul kymetleri temsilen karlan ve bu menkul kymetlerin verdii haklar aynen salayan, bunlara zde, hamiline yazl, nominal deeri temsil ettii yabanc menkul kymetin para birimi cinsinden ifade edilen sermaye piyasas aracdr. 102Rhan hakk nedir? Anonim irketlerin, gerekletirdikleri sermaye artrmlarna mevcut ortaklarn ncelikle katlma hakkdr. 103-

Bedelli rhan hakk kullanma sresi ne kadardr? Bedelli rhan hakk kullanma sresi 15 gnden az, 60 gnden fazla olamaz. irket, rhan hakk kullanma srelerini, yaynlad sirklerde ilan eder. 104Rhan Hakk Kupon Pazar nedir? Borsada ilem gren irketlerin, nakdi sermaye art yapmak zere belirledikleri rhan hakk kullanma sresi iinde, sz konusu hisse senedinin zerinde bulunan yeni pay alma kuponlarnn alnp satlabilmesi iin alan pazardr. 105Rhan Hakk Kupon Pazar ne kadar sre ile ak kalr? Rhan hakk kupon pazar ilgili irketin hisse senetlerinin rhan hakk kullanm sresiyle ayn zamanda balamakta ve rhan hakk kullanma sresi sonundan nceki 5. i gn kapanmaktadr. 106Anonim irketler bedelli sermaye artrmlarnda rhan hakkn hisse senedinin nominal deerinin zerinde kullandrabilir mi? Rhan hakk, irket esas szlemesinde hkm bulunmas kaydyla, hisse senedinin nominal deeri zerinde ( primli) kullandrlabilir. 107Emisyon primi ne demektir? Ortaklklarn hisse senetlerini nominal deerin zerinde bir fiyatla ihra etmeleri sonucunda sat fiyat ile nominal deer arasnda oluan farktr. 108Yeniden deerleme ne demektir? Ortaklklarn aktifinde kaytl bulunan ve amortismana tabi maddi duran varlklarnn enflasyon sebebiyle elde etme maliyeti ile piyasa deeri arasnda oluan farkn bilanolarn salkl bir ekilde deerlendirilmesi amacyla

Maliye Bakanl tarafndan her yl aklanan oranlar dahilinde deerinin ykseltilmesidir. 109Anonim irketler bedelli sermaye artrmlarnda mevcut ortaklarn yeni pay alma haklarn kstlayabilir mi? Anonim irketler, esas szlemelerinde hkm bulunmak kaydyla, bedelli sermaye artrmlarnda mevcut ortaklarnn yeni pay alma haklarn kstlayarak, ihra edilen hisse senetlerini birincil piyasada primli (nominal fiyatn zerinde) fiyattan satabilirler. 110Halka ak anonim ortaklklarn temett deme zorunluluklar var mdr? Hisse senetleri Borsada ilem gren ortaklklar, birinci temett nakden ve/veya hisse senedi biiminde datmak veya datmamak konusunda serbesttirler. SPK, bu ortaklklardan gerekli grdklerine birinci temettn nakden datlmas zorunluluu getirebilir. Hisse senetleri Borsa da ilem grmeyen halka ak anonim ortaklklar; birinci temett nakden datmak zorundadrlar. Ayrca, SPKnn 11.01.1999 tarihinde ald ilke kararyla, 1998 hesap dnemine ilikin temett datmn gerekletirmeden sermaye artrm yapan ve arttrm temsil eden hisse senetleri Borsada eski ve yeni olarak iki ayr srada ilem gren irketlerden; 1998 yl faaliyetleri sonucunde elde ettikleri dnem karndan temett datmak isteyen irketlere, SPKnn Seri IV, No : 1 Tebliinin 7. maddesinin birinci fkrasndaki esaslar erevesinden hesaplayacaklar birinci temett nakden datma zorunluluu getirilmitir. 111Nakden temett datm en ge hangi aya kadar yaplabilir? Halka ak irket tarafndan mevcut ortaklara nakit temett datmnn, hesap dnemini izleyen 5. ayn sonuna kadar tamamlanmas zorunludur.

112-Halka ak anonim ortaklklarn birinci temett tutar en az ne kadar olmaldr ? Halka ak anonim ortaklklarn birinci temett tutar, hesap dnemi net karndan vergi ve benzerleri dlmek suretiyle bulunan datlabilir karn yarsndan az olamaz.

113Bir irketin sermaye artrm ya da temett demesinden yararlanabilmek iin o hisse senedini asgari hangi tarihte almak gereklidir? Bir irketin hisse senetlerinin sermaye artrm ve temett demelerine itirak edebilmek iin o hisse senedindeki sermaye artrm ya da temett demesinin balad gnden, yani temett kuponu ya da yeni pay alma kuponlarnn hisse senetlerinin zerinden ayrld gnden bir gn nce almak yeterlidir. 114lem birimi ne demektir? Bir sermaye piyasas aracnn, kendisi veya katlar ile ilem yapabilecek asgari saysn veya deerini ifade eder. 115MKB Hisse Senetleri Piyasasnda ilem birimi olarak ne kullanlmaktadr? MKB Hisse Senetleri Piyasasnda ilem birimi olarak lot kullanlr. Kural olarak 1 lot 1.000 adet hisse senedi veya 1.000.000 TL nominal deerli hisse senedini ifade eder. 116lem hacmi ne demektir? Tm hisse senetleri iin gerekleen ilemlerdeki her emrin ierdii hisse senedi says ile ilem fiyatnn arplarak elde edilen yeknlerin toplanmasdr. 117lem miktar ne demektir?

Bir seansta veya belli bir dnemde alnp satlan menkul kymet adedidir. 118Lot miktar farkl olan (istisnalar) irketler hangileridir? Bankas Kurucu :1 Bankas (A) :100 Petrokent :1020

119Arlkl ortalama fiyat ne demektir? Bir sonraki seansa ait baz fiyatn hesaplanmasna esas tekil eden hisse senedinin arlkl ve ksratsz fiyatdr. Bir hisse senedinin arlkl ortalama fiyat, seans iinde o hisse senedi zerinde gerekleen her emrin ierdii fiyat ve hisse adedi arpmlarnn toplamnn, o hisse senedinin toplam ilem adedine blnmesi ile hesaplanr. 120Referans fiyat nedir? Hisse senetlerinin ilem grebilecei en st ve en alt limitlerinin belirlenmesinde esas tekil etmeyen, sermaye artrm srasnda temett demesinin belirsiz olduu durumlarda, baz fiyat oluuncaya kadar yelerce referans deer olarak kullanlmas amacyla hesaplanan fiyattr. 121Baz fiyat nedir; nasl hesaplanmaktadr? Bir hisse senedi iin baz fiyat, bir seans sresince o hisse senedinin ilem grebilecei en st ve en alt fiyat limitlerinin belirlenmesinde esas tekil eden fiyattr. Baz fiyat, hisse senedinin bir nceki seansnda gerekleen ve kayda alnan ilemlerin arlkl ortalama fiyatnn en yakn fiyat admna yuvarlanmas ile bulunur. 122Bir seans iinde bir hisse senedinin fiyat en ok ne kadar ykselebilir veya debilir?

Her hisse senedi iin, seans iinde nerilebilecek en dk (taban) ve en yksek (tavan) fiyatlar, o hisse senedi iin fiyat araln (fiyat marj) oluturur. Mevcut uygulamada, hisse senetleri piyasasnda fiyat aralklar baz fiyatn % 10 alt ve st ile snrldr. 123Hisse senetlerinde eski-yeni fark nedir? Bir hesap dnemi iinde ayn irkete ait hisse senetlerinden, gemi yln karna itirak ederek kar pay alma hakk olan ve zerinde gemi hesap dneminin temett kuponlarn tayanlara eski, gemi hesap dneminin kar pay kuponunu tamayarak kar pay alma hakk olmayanlar yeni olarak adlandrlmaktadr. 124Bir hisse senedinin ilem sras hangi durumlarda geici olarak durdurulur ? Borsa Bakan, aada yazl durumlardan birinin varl halinde, ilgili menkul kymetin seansn geici olarak durdurabilir: Bir menkul kymete ya da menkul kymeti ihra eden kurulua ilikin, yatrmclarn kararlarn etkileyecek nemde bilgiler olduunun ve/veya aklama yaplacann renilmesi ve Borsa Ynetiminin bu bilgilerden Borsa yelerinin ve yatrmclarn seans iinde haberdar edilmesini gerekli grmesi, Bir menkul kymet iin salkl bir piyasa teekkl etmesini nleyecek ekilde anormal fiyat ve/veya miktarda alm satm emirlerinin Borsaya intikal etmesi veya dier unsurlarn ortaya kmas. 125Fiyat marjlar ne zaman serbest braklr? Sermaye artrm srasnda, referans fiyatn hesaplanamad (temett orannn belirsiz olduu) durumlarda, hisse senedi fiyat serbest braklarak serbest marjla ilem grr. Sras 5 i gn ve zerinde sre ile kapatlan

hisselerde, Borsa Ynetimi tarafndan aksine karar alnmadka, hisse senedinin sras serbest marj ile alr. 126Belirli bir sre ilem grmeyen hisse senetlerinin fiyat marj nasl hesaplanr? Bir aylk sre iinde ilem grmeyen hisse senedinin, bir ay takip eden ilk seansta fiyat marjlar serbest braklr ve Borsa Blteninde ilan edilir. Fiyat marjlarnn serbest braklmasn takip eden be i gn sresince ilem gereklememesi halinde, Borsa Bakanl, ilgili hisse senedini ilem grd pazardan Ynetim Kurulunun karar alma tarihine kadar geici olarak karma yetkisine sahiptir. 127Bilanolarn (3,6,9,12 aylk) Borsa ya gelme sresi ne kadardr? irketler 3 ve 9 aylk mali tablolarn 4 hafta (bankalar 6 hafta), 6 aylk mali tablolarn 6 hafta (bankalar 8 hafta), 12 aylk mali tablolarn 10 hafta iinde Borsaya gndermek zorundadrlar. 128Bilanolarn hepsi bamsz denetimden geiyor mu? Sadece, 6 ve 12 aylk mali tablolar bamsz denetimden gemektedir. 129Kredili menkul kymet lemleri ne demektir? Kredili menkul kymet ilemleri yetkili bir arac kurulu nezdinde, mteri adna kredi hesab almas koulu ile mteri ve arac kurulu arasnda yaplacak kredi szlemesi hkmleri erevesinde menkul kymet alnmasn ifade eder. 130Menkul kymetlerin yaplmaktadr? dn ilemi ne ekilde

Menkul kymetlerin dn ilemi, taraflar arasnda imzalanan ereve szlemesinde belirlenen esaslar dahilinde, dn veren tarafndan aa sat amacyla dn alan tarafa belli bir dnem iin menkul kymetlerin verilmesi ve ayn cins menkul kymetlerin mislen geri alnmas eklinde yaplmaktadr. 131Aa sat ilemleri ne demektir? Aa sat ilemi, sahip olunmayan menkul kymetlerin dn alnmak suretiyle satlmas demektir. 132Kredili menkul kymet ilemleri ve aa sat ilemleri hangi hisse senetleri zerinden yaplabilir ? Kredili menkul kymet ve aa sat ilemleri MKB pazarlarnda ilem grme artlarn salayan tm irketlerin hisse senetleri zerinden yaplabilmektedir. 133MKB Tahvil ve Bono Piyasasnda, mevcut dzenlemeler uyarnca hangi menkul kymetler ilem grebilir? MKB Tahvil ve Bono Piyasasnda, Devlet tahvili, Hazine bonosu, Dvize endeksli gelir ortakl senetleri, Kamu idare ve messeselerince ihra edilmi tahviller, Borsa kotundaki zel sektr tahvilleri ilem grebilir. 134MKB Tahvil ve Bono Piyasasnda hangi ilem yapmaktadrlar? MKB Tahvil ve Bono Piyasasnda, Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas, Borsa yesi bankalar, Borsa yesi arac kurumlar, kurulular

 Geici mddetle ilem yapabilme izni verilen yeler ilem yapabilirler. 135MKB Tahvil ve Bono Piyasas bnyesindeki pazarlarda hangi saatlerde ilem yaplmaktadr? MKB Tahvil ve Bono piyasasnda ilemler her gn saat 9.30-17.00 arasnda gerekletirilmektedir. Ayn gn valrl (Repo-Ters Repo Pazarnda ayn gn balang valrl) ilemler, saat 9.30-12.30 ile 13.00-14.00 arasnda; ileri valrl (Repo-Ters Repo Pazarnda ileri balang valrl) ilemler ise saat 9.30-12.30 ile 13.00-17.00 arasnda yaplmaktadr. Yatrm fonlarna ait ayn gn valrl emirler saat 17.00 ye kadar verilebilmektedir. Gayrimenkul Sertifikalar Pazar nda ilemler saat 9.3012.30 ile 13.00-17.00 arasnda yaplmaktadr. 136Tahvil ve Bono Piyasasnda ilemler nasl gerekletirilmektedir? Kesin Alm Satm Pazar ile Repo Ters Repo Pazarnda elektronik emir giri, eleme ve raporlama sistemi kullanlr. Piyasa oklu fiyat-srekli mzayede sistemi ile alr. Piyasada yetkili arac kurulularn temsilcileri emirlerini telefonla iletirler. Btn telefon konumalar kayda alnr. Emirler eksperler tarafndan bilgisayar sistemine girildikten sonra sistem kart emirleri fiyat ve zaman nceliklerine gre eletirir. Buna gre, alm emirleri, eit veya daha dk fiyatl sat emirleri ile sat emirleri ise eit veya daha yksek fiyatl alm emirleri ile otomatik olarak eleir. lem gerekletikten sonra ileme ilikin teyit formu taraflara annda gnderilir. 137Kesin alm-satm pazar ile repo-ters repo pazarnda ilemlerin alt limiti nedir ? lemlerin alt limiti, ileme konu olan menkul kymetlerin nominal deerleri itibariyle, Kesin Alm Satm Normal Emirler Pazarnda 100 milyar TL, Kk Emirler Pazarnda 1 milyar TL.dir.

Kesin alm satm emirlerinde bir defada iletilebilecek maksimum emir bykl ise 5 trilyon nominal TL. ile snrlandrlmtr. Repo Ters Repo Pazarnda ise emir bykl, Normal Emirler Pazarnda minimum 500 milyar T L., Kk Emirler Pazarnda minimum 1 milyar TL. olup, repo-ters repo ilemlerinde bir defada iletilebilecek maksimum emir bykl ise 10 trilyon TL ile snrlandrlmtr.

138MKB Uluslararas Tahvil ve Bono Piyasasnda ilemler hangi saatlerde gerekletirilmektedir? MKB Uluslararas Tahvil ve Bono Piyasasnda, her ign 9.30 ile 17:00 saatleri arasnda ilem yaplmaktadr. 139MKB Uluslararas Tahvil ve Bono Piyasasnda, uluslararas tahvillere ilikin para birimi nedir? Uluslararas tahvillerin alm-satm emirleri, menkul kymetin ihra edildii dviz cinsi zerinden verilir. Her bir dviz cinsinden ihra edilen tahvillerde emirler ayn dviz cinsi ve 100 birim zerinden fiyatlandrlr ve tm demelerde kullanlan dviz cinsi ilem yaplan dviz cinsindendir. 140MKB Uluslararas Tahvil ve Bono Piyasasnda menkul kymetler hangi lot miktarlarndan ilem grr? Bu Piyasada ilem grecek olan Trkiye Cumhuriyeti ve mahalli idarelerince yurtdnda satlmak zere ihra edilen Uluslararas Tahvil ilemlerinde Amerikan Dolar cinsinden yaplan ihralarda emirler en az 100.000 Amerikan Dolar ve katlar, Alman Mark cinsinden yaplan ihralarda emirler en az 100.000 Alman Mark ve katlar, Japon Yeni cinsinden yaplan ihralarda emirler en az 10.000.000 Japon Yeni ve katlar, ngiliz Sterlini cinsinden yaplan

ihralarda emirler en az 100.000 ngiliz Sterlini ve katlar, Euro cinsinden yaplan ihralarda emirler en az 100.000 Euro ve katlar eklinde iletilir. Uluslararas kapsamda dier dviz cinslerinden ihra edilen tahviller iin lot byklkleri Borsa Ynetim Kurulu tarafndan belirlenir. 141Takas hizmeti nedir? Borsa yelerinin sattklar menkul kymetleri takas merkezine teslim etmeleri, aldklar menkul kymetleri de takas merkezinden teslim almalar, demelerini ve tahsilatlarn da burada gerekletirmeleri takas hizmeti kapsamndadr. Borsa yelerinin ayn cins menkul kymetten hem alm hemde satm ilemleri yapmalar halinde takas merkezine sadece aradaki fark teslim etmeleri veya teslim almalar sz konusudur. 142Borsa yeleri, emanetlerindeki mteri hisse senetlerini nerede saklarlar? Mteri tarafndan ye emanetine braklan menkul kymetlerin, MKB Takas ve Saklama Bankas A..de (Takasbank) saklanmas zorunludur. Aksi takdirde yatrmc satn ald menkul kymetlerin tarafna verilmesini talep edebilir. 143Mteri ismine saklama sistemi nedir? MKB Takas ve Saklama Bankas A.. tarafndan ubat 1995 den beri Mteri Baznda Saklama hizmeti verilmekte iken 31 Mays 1999 tarihinden itibaren Mteri smine Saklama uygulamasna balanmtr. Bu uygulama erevesinde, halihazrda mteri kodu ile izlenen alt hesaplar, mteri ismine alm hesaplara dnmektedir. Bu yeni sistemde her bir yatrmc iin tek TAKASBANK numaras olmakta ve yatrmc farkl arac kurulular nezdinde de tutuyor olsa, tm hisse senetlerini toplu olarak bu numara ile izleyebilmektedir. Ayrca bu sistem, Alo Takas vastas ile, yatrmclara alt hesaplarna bloke koyma ve zme imkann da salamaktadr.

144Mteri smine Saklama Sisteminin balca yararlar nedir?

Takasbank sicil numaras sayesinde bir kiiye ait tm sermaye piyasas aralarnn tespitinin mmkn hale gelmesi, Yetkili organlarca yaplan denetimlerde kolaylk salamas, Yatmclar hakknda istatistiki veri elde edilebilmesi, zel Haller Tebliinin uygulamasnda kolaylk salamas, Kaydi sisteme geite nemli bir adm tekil edilmesi, Mteri smine Saklama Sisteminin balca yararlar arasnda yer almaktadr.

145Alo Takas sistemi nedir? Alo Takas yatrmclara hizmet vermek zere Takasbank tarafndan kurulan sesli yant sistemidir. Yatrmclar, AloTakas kullanarak; bakiye, hesap, hisse ve arac kurumlarla ilgili bilgileri renebilir, bloke koyma ve zme ilemleri yapabilir ve faksla bilgi alabilirler. 146Saklamaya kabul edilecek kymetlerin nitelikleri nelerdir? Takas merkezine saklamaya kabul edilecek menkul kymetlerin veya bunlar temsil eden belgelerin; Kullanlmalarn nleyecek derecede ypranmam, Mahkemece zerine deme yasa konulmam, ptal edilmemi, tfa edilmemi, Anapara deme sresi gememi, Vadesi gelmemi temett kuponlar ile yeni pay alma kuponlarnnn eksiksiz olmas zorunludur.

Bu nitelikleri tamayan menkul kymetler Takas Merkezi tarafndan kabul edilmez. Teslim srasnda menkul kymetin zerinde, vadesi gelmi ve tahakkuk etmi faiz, temett ve benzeri kuponlar bulunmaz; bulunduu takdirde bunlar satcya iade edilir. Menkul kymetin teslim edildii dneme ait cari gelirlerle ilgili olanlar dahil olmak zere, gelecek dneme ait kuponlarn tam olmas gerekir. 147Saklama hizmetinden yararlanan kurumlar hangileridir? Takasbankta dorudan saklama hesab aabilen kurumlar; MKB yesi banka ve arac kurumlar, hrac kurulular, Yatrm fonlar, yatrm ortaklklar, sigorta irketleri, Yabanc saklama bankalar, Yabanc takas ve saklama kurulular, Yerli ve yabanc kurumsal yatrmclar. 148Teslim karl deme prensibi nedir? Borsa yesi, Takasbankda nce kymet veya nakit ykmllklerini yerine getirir; daha sonra alaca olan menkul kymetleri veya nakti alr. yeler takasa olan borlarn kapatmadka alacaklarn alamazlar. 149Kaydi takas prensibi nedir? Kaydi takas sisteminde, Borsa yelerinin takasa olan kymet borlar saklama hesaplarndan virman suretiyle kapatlr. yelerin takastan olan alacaklar ise saklama hesaplarna virman suretiyle aktarlr. Tm bu ilemler kayt zerinde gerekleir. 150Borsa ilemlerinde takas sresi ne kadardr? Borsada gerekleen ilemlerin takas, ilem gnn izleyen ikinci i gn yaplr. lem gnndeki (T) ilemlere ait hisse senetlerinin fiziki teslimatlar T+2 gn saat:14:00a kadar, kaydi olarak virman yoluyla yaplan

teslimatlar ise saat: 15:00a kadar yaplmak zorundadr. T gnndeki ilemlere ait nakit teslimatlar ise fiziki olarak T+2 gn saat: 14:30a kadar, kaydi olarak virman ve havale yoluyla yaplan teslimatlar ise saat:15:00e kadar kabul edilmektedir. Takasbankta takas ilemleri tatil gnlerinin dnda hergn yaplabilmektedir. 151yelerin Takasbankda alm satm taahhtlerini yerine getirmemeleri durumunda uygulanacak temerrt hkmleri nelerdir? yelerin Takasbankda alm satm taahhtlerini yerine getirmemeleri durumunda, MKB Ynetmelii 35.madde uygulanr. yeler, kesinleen alm satm ilemlerine ilikin karlkl taahhtlerini zamannda yerine getirmezlerse bu ykmll yerine getirmeyen yeden, temerrde dt tarihten itibaren taahhdn yerine getirdii tarihe kadar ve tesliminde temerrde dlen menkul kymetlerin ilem gnlerindeki arlkl ortalama fiyatlarndan hesaplanan toplam Borsa deerleri veya nakit borcu esas alnarak TC.Merkez Bankasnn kendi ilemlerinde uygulanmak zere ilan ettii en yksek faiz orannn, her piyasa iin MKB Ynetim Kurulunca belirlenerek SPK tarafndan onaylanan katna karlk gelen faiz oranndan hesaplanan faiz tutar tahsil olunur. Temerrde den yeye temerrd halini sona erdirmesi iin, MKB Ynetim Kurulunca belirlenen sre verilir. Bu srenin bitimini takip eden ilk seansta ilem konusu menkul kymetler, Borsa Ynetimi tarafndan eksper marifetiyle sattrlr veya aldrlr. Bu ekilde gerekletirilen alm veya satmn sonular, yerine getirilmeyen alm veya satma gre daha olumlu ise, herhangi bir ilem yaplmaz. lem eskisine gre daha olumsuz artlarda yaplmsa ykmll yerine getirmeyen ye aradaki fark, Takas Merkezine demek zorundadr. lem konusu menkul kymetleri satn almak veya satmak mmkn olmamsa ve/veya anapara, deer farklar ve temerrt faizi gibi yenin ykmllnn gerektirdii demeler yaplmamsa, denmesi gereken para, yenin Borsaya yatrm olduu teminattan resen karlanr. Temerrde den yeye, disiplin cezas

hkmleri, bu yenin savunmas Borsa Bakanlnca alnarak Ynetim Kurulu karar ile uygulanr. 152Endeks ne demektir? Endeks, bir veya daha fazla deikenin hareketlerinden ibaret olan oransal deiimi lmeye yarayan bir gstergedir. Endeksler, karmak olaylarn tek bir rakama indirgenmesini salayan, olaylar ve sonular hakknda yaklak bilgi verebilen bir aratr. Hisse senedi piyasasnn genel bir gstergesi olan hisse senedi endeksleri, endeks kapsamndaki hisse senetlerinin fiyatlar baz alnarak piyasa performans hakknda genel bir bilgi verir. 153MKB Hisse Senetleri Piyasas Endeksleri neden oluturulmutur? Borsada ilem gren hisse senetlerinin fiyat ve getirilerinin btnsel ve sektrel bazda performanslarnn llmesi amacyla oluturulmutur. 154MKB endeksleri nasl hesaplanmaktadr? MKB endekslerinin hesaplanmasnda en son tescil edilmi fiyatlar kullanlr. irketin piyasa deeri, eski ve yeni hisse senetlerinin fiyatlar ayr olarak dikkate alnr. MKB endeksleri, endeks kapsamnda bulunan irketlerin, aynen saklamada bulunanlar hari, Takasbank saklamasnda bulunan hisse senetlerinin toplam piyasa deerleri ile arlkl olarak hesaplanr. Hisse senetlerinin piyasa deerlerinde, arz-talep artlarnn haricinde meydana gelen deiikliklerden dolay, endekslerde d veya ykselme olmasn engellemek amacyla, endeks hesaplama formlnn paydasnda dzeltme yaplarak devamllk salanr. Endekslerin hesaplanmasnda aadaki forml uygulanr:

158
i=1

Fit * Nit * Hit

Et = ____________________ Bt Et N Fit Nit Hit = Endeksin t zamandaki deeri = Endekse dahil olan hisse (irket) says = i nci hisse senedinin t zamandaki fiyat = i nci hisse senedinin t zamandaki toplam says (denmi veya karlm sermaye/1000) = i nci hisse senedinin t zamandaki aynen saklamada bulunanlar Bt hari, Takasbank saklamasnda bulunan miktarnn sermayeye oran = Blenin (Dzeltilmi baz piyasa deeri) t zamandaki deeri

155Fiyat ve Getiri endeksleri arasndaki fark nedir ? Fiyat endeksleri, endeksin hesaplanmasnda ve srekliliinin salanmasnda denen temett dikkate almayan endekslerdir. Bu tr endekslerde sadece hisse senedinin deer kazanmasndan doan kazan endekse yansmaktadr. Getiri endeksleri, endeksin hesaplanmasnda denen temett de dikkate alan, srekliliinin salanmasnda denen temettlere gre de dzeltme yaplan endekslerdir. Bu tr endekslerde hisse senedinin deer kazanmasndan doan kazancn yannda temettden dolay elde edilen kazan da endekse yansmaktadr. 156Ulusal Tm Endeksi hangi hisse senetlerinden olumaktadr? Yatrm ortaklklar hari Ulusal Pazarda ilem gren hisse senetlerinden olumaktadr. 157Sektr ve alt sektr endeksleri nelerden olumaktadr?

Yatrm ortaklklar hari Ulusal Pazarda ilem gren hisse senetlerinden olumaktadr. 158MKB de ka eit endeks hesaplanmaktadr ? MKBde aada belirtilen endeksler hesaplanmaktadr. MKB Ulusal-100 MKB Ulusal-Tm MKB Ulusal-30 MKB Ulusal-50 MKB Ulusal-Snai Gda, iecek Tekstil, deri, Orman, kat, basm Kimya, petrol, plastik Ta, toprak Metal ana Metal eya, makina MKB Ulusal-Hizmetler Elektrik Ulatrma Turizm Ticaret MKB Ulusal-Mali Banka Sigorta Finansal kiralama, Factoring Holding ve yatrm MKB Gayrimenkul Yatrm Ortaklklar MKB Ulusal-Teknoloji Biliim savunma MKB Blgesel, Yeni irketler Pazar MKB Yatrm ortaklklar MKB letiim 159MKB Ulusal-30 Endeksi hangi hisse senetlerinden olumaktadr?

Vadeli ilemler piyasasnda kullanlmak zere, yatrm ortaklklar hari Ulusal Pazarda ilem gren irketlerin halka arz edilmi hisse senetlerinden piyasa deeri ve likiditesi yksek olanlardan sektrel temsil kabiliyeti de gznnde bulundurularak seilen 30 hisse senedinden olumaktadr. 160MKB Ulusal-100 Endeksi ne demektir? 1986 ylnda 40 irketin hisse senedi ile balayarak zamanla says 100 irketin hisse senedi ile snrlanan bileik endeksin devam niteliindedir. Ulusal Pazarda ilem gren yatrm ortaklklar hari, 163. ve 164.nc cevaplarda belirtilen artlara gre sektrel temsil kabiliyeti de gznnde bulundurularak seilmi hisse senetlerinden olumakta olup, MKB Ulusal-30 hisse senetlerini otomatik olarak kapsamaktadr.

161MKB Blgesel ve Yeni irketler Pazar endeksi nedir? Blgesel ve Yeni irketler Pazarnda ilem gren hisse senetlerinden oluan endekse MKB Blgesel ve Yeni irketler Pazar endeksi denir. 162MKB Yatrm Ortaklklar endeksi nasl tanmlanr? Ulusal Pazarda ilem gren yatrm ortaklklarnn hisse senetlerinden oluan endeks, MKB Yatrm Ortaklklar endeksi olarak tanmlanmaktadr. 163irketlerin endeks seimlerine katlabilmesi iin hangi artlar yerine getirmesi gerekir? a) Ulusal Pazarda ilem gren hisse senetlerinin MKB Ulusal-30 ve MKB-Ulusal 100 endeksine alnabilmesi iin; Borsada en az 60 gn sreyle ilem grmesi arttr.

b) MKB Ulusal-30 ve MKB Ulusal-100 endeksine, birden fazla grup (rnein:A,B,C) hisse senedi bulunan irketin, sadece bir grup hisse senedi dahil edilir. c) MKB Ulusal-30 ve MKB Ulusal-100 endeksine seilecek hisse senetlerinin byklk, likidite bakmndan aadaki artlar salamas gereklidir; *Byklk: Halka arz edilen hisse senetlerinin deerleme dnemi sonu itibariyle piyasa deeri; MKB Ulusal-30 iin Ulusal Pazarda yer alan hisse senetlerinin medyan piyasa deerinden byk, MKB Ulusal-100 iin ilk %75in iinde olmaldr. *Likidite: Endekslerde yer alacak hisse senetlerinin, birincil piyasa toptan sat ve zel emir ilemleri hari son bir yl iinde gnlk ortalama ilem hacmi (deerleme dnemi iinde ilem grmeye balayan hisse senetlerinin ilk 20 gn hari) MKB Ulusal-30 iin medyan ilem hacminden byk, MKB Ulusal100 endeksi iin ise ilk %75in iinde olmaldr. *Endekslere alnacak hisse senetlerinin, ilem grd gn saysnn ilem grebilecei gn saysna oran %75 olmaldr. 164Endeks seimleri ne ekilde yaplmaktadr? Aynen saklamada bulunanlar hari, Takasbank saklamasnda bulunan hisse senetleri, deerleme sonu itibariyle piyasa deerleri (hisse says x kapan fiyat) ve gnlk ortalama ilem hacimlerine gre bykten ke doru sralanr. 163 nolu cevabn c kknda belirtilen artlar salayan hisse senetlerinden, aynen saklamada bulunanlar hari, Takasbank saklamasnda bulunan hisse senetlerinin piyasa deeri ve gnlk ortalama ilem hacmi en byk olanlardan balanarak seim yaplr. 165Endekslerde dnemsel deerleme ve deiiklikler nelerdir? MKB endekslerinin kapsamndaki dnemsel deiiklikler MKB Ulusal-30da Ocak-Haziran, Temmuz-Aralk

dnemleri iin ylda 2 kez, MKB Ulusal-100de Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eyll, Ekim-Aralk dnemleri iinde ylda 4 kez yaplr. Hisse senetlerinin deerleme dnemleri MKB Ulusal-30da Kasm ve Mays aynn sonlar, MKB Ulusal-100de Kasm, ubat, Mays, Austos aylarnn sonlar itibariyle son 12 aydr. MKB endekslerinin kapsamndaki hisse senetlerinde dnemsel olarak yaplan deiiklikler, ilgili uygulamadan 15 gn nce ilan edilir. Dnemsel deiikliklerde, MKB Ulusal-30 ve MKB Ulusal100 endeksleri iin deerleme sonu itibariyle 163.cevapta belirtilen yntem uygulanarak endeksleri oluturacak hisse senetleri seilir. Yedek liste dnemler iinde olabilecek deiikliklerde MKB Ulusal-30 iin 2, MKB Ulusal-100 iin 5 hisse senedi yedek olarak seilir.

166Endekslerde dnemsel olmayan deiiklikler nelerdir? Pazarlar kesin olarak kapatlan hisse senetleri tm endekslerden karlr. MKB Ulusal-30 ve MKB Ulusal-100 endeksleri yedek hisse senetleri ile tamamlanr. Pazarlar 5 i gnnden fazla sre iin kapatlan veya baka bir pazara alnan hisse senetleri, kapsamnda olduklar endekslerden karlr. MKB Ulusal-30 ve MKB Ulusal-100 endeksinden karlan hisse senetlerinin yerlerine yedek hisse senetleri alnr. Endeks kapsamndan yukarda belirtilen sebeplerle karlan hisse senetleri, karld deerleme dnemi tamamlanana kadar MKB Ulusal-30 ve MKB Ulusal-100 endekslerine yeniden alnmaz. lk defa ilem grmeye balayan hisse senetleri MKB Ulusal-Tm ve sektr endekslerine, takip eden dnemin banda dahil edilir. Hisse senetleri MKB Ulusal-30 ve MKB Ulusal-100 endeksi kapsamnda olan iki irketin birlemesi veya devri

sonucunda ortaya kan irketin hisse senetleri endeks kapsam iinde kalr ve eksilen irket yedeklerden tamamlanr. Hisse senetleri MKB Ulusal-30 ve MKB Ulusal-100 endeksi kapsamnda olan bir irket, kapsamda olmayan bir irketi devir aldnda veya kendisi devir olunduunda ortaya kan yeni irketin, Ulusal Pazar iinde ilem grmesi durumunda endeks kapsamnda kalr; Ulusal Pazar iinde yer almazsa endekslerden karlr; yerine yedek listeden irket alnr. Hisse senetleri MKB Ulusal-30 veya MKB Ulusal-100 endeksi kapsamnda olan bir irket iki veya daha fazla bir irkete blnyorsa, ortaya kan irketlerden piyasa deeri en byk olan dnem sonuna kadar endeks iinde kalr, dierleri karlr.

167Yurtd piyasalarda yaplacak aracla ilikin esaslar nelerdir? Arac kurulularn, Trk Parasnn Kymetini Koruma Mevzuat sakl kalmak kaydyla, yurtd piyasalarda menkul kymetler ve dier sermaye piyasas aralarna ilikin olarak yapacaklar araclk faaliyetlerinde aada yer alan esaslara uymalar gerekmektedir: lemler, ilgili lke mevzuatna gre faaliyet gstermeye yetkili arac kurulular vastasyla yrtlr. Yurtdndaki arac kurulularla yazl szleme yaplmas arttr. Mterilerle alm satma araclk ereve szlemesinin yaplmas ve yurtd ilemleri ile ilgili olarak bu szlemeye, sermaye piyasas aracnn ve bedelinin transferi, saklama ilemleri, ilemlerin teyidi, karlkl hak ve ykmllkler gibi zel hususlarn da konulmas zorunludur.

Arac kurulularn, yurtd piyasalarda yapacaklar ilemlerle ilgili olarak mteriler itibaryle izlemeye ynelik belge, kayt ve iletiim sistemini kurmalar zorunludur. 168erden renenlerin ticareti (insider trading) ne demektir? erden renenlerin ticareti, sermaye piyasas aralarnn deerini etkileyebilecek, henz kamuya aklanmam bilgileri kendisine veya nc kiilere menfaat salamak amacyla kullanarak, sermaye piyasasnda ilem yapanlar arasnda frsat eitliini bozacak ekilde haksz yarar salamak veya bir zarar bertaraf etmek eklinde tanmlanmaktadr. 169Kamuyu aydnlatma ilkesini aklar msnz ? Sermaye piyasas aralarnn deerini, yatrmclarn yatrm kararlarn etkileyecek her trl bilginin, piyasa katlmclar olan tasarrufulara eanl, tam ve standart nitelikte aklanma prensibi kamuyu aydnlatma ilkesininin uygulanmasn salamaktadr. Kamunun srekli aydnlatlmas iin SPKnn Seri:VIII No:20 zel Durumlarn Kamuya Aklanmasna likin Teblii kapsamnda, menkul kymetleri Borsada ilem gren irketler ile ilgili ortaya kan nemli olay ve gelimeler, bu irketler tarafndan kamunun aydnlatlmasndan hareketle, SPKya ve Borsaya iletilmektedir. 170Hisse Senetleri Borsada ilem gren irketler tarafndan Borsaya iletilen bilgiler ne ekilde yatrmclara duyurulmaktadr? Gn ierisinde borsaya ulaan irket duyurular teletekst yaynlar, veri irketleri kanal ile, seans sonrasnda Borsaya ulaan duyurular ile gn ierisinde gelen tm bilgiler Borsa bltenleri, veri kurulular ve internet sitesi aracl ile yatrmclara duyurulmaktadr. 171-

Ortaklklar tarafndan kamuya aklama yaplmasn gerektiren zel durumlar nelerdir ? Ortakln sermaye yapsna ve ynetim kontrolne ilikin deiiklikler, Duran varlk alm, satm, kiralanmas, kiraya verilmesi, Ortakln faaliyetine ilikin deiiklikler, Ortakln yatrmlarna ilikin deiiklikler, Ortakln mali yapsna ilikin deiiklikler, tirakler ve i ortaklklarna ilikin deiiklikler, dari konulara ilikin deiiklikler, Dier deiiklikler. 172Sermaye piyasasnda araclk faaliyetleri nasl gerekletirilmektedir? Sermaye piyasasnda araclk faaliyetleri; sermaye piyasas aralarnn, arac kurulular tarafndan kendi nam ve hesabna, bakas nam ve hesabna, kendi namna bakas hesabna ticari amala alm satm eklinde gerekletirilmektedir. 173Arac kurum ve bankalarn sermaye piyasas faaliyetleri kaa ayrlr? Arac kurumlar, araclk faaliyetleri kapsamnda aada saylan her bir faaliyet iin SPKdan yetki belgesi almak kaydyla; Sermaye piyasas aralarnn ihracna veya halka arz yoluyla satna, Daha nce ihra edilmi olan sermaye piyasas aralarnn alm satmna, Ekonomik ve finansal gstergelere, sermaye piyasas aralarna, mala kymetli madenlere ve dvize dayal vadeli ilem ve opsiyon szlemeleri dahil trev aralarn dayand kategoriler itibariyla ayr ayr veya btn olarak trev aralarn alm satmna, araclk edebilirler. Arac kurumlar; ayrca sermaye piyasas aralarnn geri alm veya satm taahhd ile alm satm (repo-ters repo),

yatrm danmanl, portfy yneticilii faaliyetlerini, her bir faaliyet iin SPKnn Seri:V, No:46 Tebliindeki genel artlar ve ilgili teblilerde belirlenen esaslar erevesinde SPKdan yetki belgesi almak suretiyle yapabilirler. Bankalar; Daha nce aralarnn, ihra edilmi sermaye piyasas

Borsa dnda - Hisse senedi ilemleri hari olmak zere borsada, alm satmna araclk, Repo-ters repo, Ekonomik ve finansal gstergelere, sermaye piyasas aralarna, mala, kymetli madenlere ve dvize dayal vadeli ilem ve opsiyon szlemeleri dahil trev aralarn dayand kategoriler itibariyle ayr ayr ya da btn olarak trev aralarn alm satmna araclk, faaliyetlerini yapabilirler. Mevduat kabul etmeyen bankalar ise yukarda saylan faaliyetlerin yansra sermaye piyasas aralarnn ihra veya halka arz yoluyla satna araclk, portfy yneticilii ve yatrm danmanl faaliyetlerini de yapabilirler. Yukarda saylan bu faaliyetler her bir faaliyet iin SPKnn Seri:V, No:46 Tebliinde ve ilgili teblilerde belirlenen esaslar erevesinde Kuruldan yetki belgesi almak suretiyle yrtlebilir. 174Halka arza araclk faaliyetinin tanm nedir? Halka arza araclk faaliyeti SPK kaydna alnacak sermaye piyasas aralarnn halka arz yoluyla satna araclk yaplmasn ifade eder. Halka arza araclk, En iyi gayret aracl, Araclk yklenimi, eklinde yaplabilir.

En iyi gayret aracl SPK kaydna alnacak sermaye piyasas aralarnn, izahnamede gsterilen sat sresi iinde satlmasn, satlamayan ksmn ise sat yapana iadesini veya bunlar daha nce satn almay taahht etmi nc kiilere satlmasn ifade eder. Araclk yklenimi ise, SPK kaydna alnacak sermaye piyasas aralarnn, Halka arz yoluyla satlmasnn ve satlamayan ksmnn tamamnn, bedeli sat sresi sonunda tam ve nakden denerek satn alnmasnn (bakiyeyi yklenim), Bedeli, satn balamasndan nce tam ve nakden denmek suretiyle tamamnn satn alnarak halka satlmasnn (tmn yklenim), Halka arz yoluyla satlmasnn ve satlamayan ksmnn bir ksmnn bedeli sat sresi sonunda tam ve nakden denerek satn alnmasnn (Ksmen Bakiyeyi Yklenim) veya bedeli, satn balamasndan nce tam ve nakden denmek suretiyle bir ksmnn satn alnarak halka satlmasnn ( Ksmen Tmn Yklenim) sat yapana kar taahht edilmesidir 175Halka arza araclk faaliyetinin esaslar nelerdir? Halka arz araclk yetki belgesine sahip kurulular, Halka arza araclk ilemlerini, izahnamede, sirklerde (duyuruda), ilan ve reklamlarda, araclk szlemesinde belirlenen esaslar erevesinde yrtrler. Yapay piyasa yaratlmas sonucunu verecek yahut araclk komisyonu dnda, kendilerine veya nc ahslara menfaat salanmasna imkan tanyacak tasarruflarda bulunamazlar. Sermaye piyasas aralarnn halka arz ile ilgili olarak, ilgili mevzuat ile belirlenen ykmllklere aykr ilem ve faaliyetlerde bulunamazlar. Sermaye piyasas aracnn halka arz ile ilgili olarak, ihrac ve/veya hissedar hakknda detayl ve dikkatli inceleme yapma konusunda en iyi gayreti gsterirler. Halka arz fiyatnn sermaye piyasas aracnn gerek deerini en doru ekilde gstermesi ynnde azami zeni gsterirler.

Halka arz srecinde kamuya aklanmam bilgilerin kurum dna ve kurum iinde farkl birimlere gemesini engellerler. Arac kurumlarn halka arza araclk faaliyetleri esnasnda yklenebilecekleri taahhtlerin tutar, SPKnn sermaye yeterlilii dzenlemeleri uyarnca belirlenecek snr aamaz. 176Arac kurumlarn alm-satma araclk faaliyetinin esaslar nelerdir? Arac kurumlar, ilgili ereve szlemeyi imzaladktan sonra mterilerinden sermaye piyasas aralarnn alm satmna ilikin emirleri kabul edebilirler. Borsada ilem yapmay gerektiren emirler, ilgili mevzuatta belirlenen esaslar erevesinde alnr ve yerine getirilir. Arac kurumlar borsa dnda yaplacak ilemlerde, mteri emirlerini, ereve szlemesinde belirlenen esaslara gre kabul ederler ve zen borcu erevesinde yerine getirirler. Borsa dnda faaliyet gsteren arac kurumlar, mevzuatta aksine bir hkm olmadka, zerinde ilem yaptklar sermaye piyasas aralarnn al ve sat fiyatlarn, iyerinde ilan etmek zorundadrlar. 177Arac kurulularn yapamayacaklar i ve ilemler hangileridir? Arac kurulular, Mevzuatn imkan verdii haller hari olmak zere, araclk amacyla alp sattklar sermaye piyasas aralarna ilikin veya bunlardan bamsz olarak borlanmay temsil eden sermaye piyasas aralar dnda kendi mali taahhtlerini ieren evrak karamazlar. Kendi hisse senetlerini temsil eden depo edilen menkul kymet sertifikalar ihra edemezler. Ticari amal kymetli madenler, dviz ve gayrmenkul alm satmnda bulunamazlar. Kredili menkul kymet ilemlerine ilikin mevzuatn imkan verdii haller hari olmak zere dn para verme ilemleri yapamazlar. SPKdan icras iin izin alnan faaliyetler ve bunlara ilikin i ve ilemler dnda, hi bir ticari, snai ve zrai faaliyette

bulunamazlar; sermaye piyasas faaliyetlerini yrtebilmek iin gerekli olann stnde tanmaz mal edinemezler. Bankalar Kanununda tanmland zere mevduat toplayamazlar, mevduat toplama sonucunu verebilecek i ve ilemler yapamazlar. Mevzuatn imkan verdii haller haricinde sermaye piyasas aralarnn, belli bir getiri salayaca yolunda herhangi bir yazl veya szl taahhtte bulunamazlar (Bu yasaa, Bankalar da tabidir). Abartlm, geree uymayan, mterilerini veya kamuoyunu yanltc bilgileri ieren herhangi bir ilan ve reklam ile dier yazl ve szl aklamalarda bulunamazlar (Bu yasaa, Bankalar da tabidir). Sadece, mterileri tarafndan verilen sat emrinin yerine getirilmesi iin teslim edilen menkul kymetlerle, mterinin alm emri gerei satn alnan menkul kymetleri, Borsa mevzuatnda belirlenen sat emrinin geerlilik sresi ve gerekleen alm emrinin tasfiyesi iin ngrlen azami sre iinde emanetinde tutabilir. Bu halin dnda, arac kurum, gerek kendisine gerekse mterilerine ait menkul kymetleri yetkili takas ve saklama kuruluu dnda bir yerde tutamaz (Bu yasaa, Bankalar da tabidir). Mteriye ait sermaye piyasas aralar ve nakit zerinde, hak ve yetkileri olmakszn kendileri veya nc ahslar lehine herhangi bir tasarrufta bulunamazlar (Bu yasaa, Bankalar da tabidir). Herhangi bir ekilde yanlarnda altrdklar kiilerin, mutad mteri arac kurum ilikisi dnda imkanlarndan yararlanmak suretiyle kendi nam ve hesaplarna ilem yapmalarna olanak salayamazlar (Bu yasaa, Bankalar da tabidir). TTKnn 329. md.sinde msaade edilen haller hari olmak zere, ihra ettikleri hisse senetlerini, kendi nam ve hesaplarna alp satamazlar (Bu yasaa, Bankalar da tabidir). Fiktif hesap aamazlar, ilemlerini kayt d brakamazlar ve gerek mahiyetine uygun dmeyen kaytlar tesis edemezler. Arac kurum yneticileri ve merkez d rgtleri dajhil tm alanlar mterilerden hisse senedi alm satm emri

verme, ordino ve dier belgeleri imzalama, nakit ve menkul kymet yatrma ve ekme, virman ilemi yapma gibi geni yetkiler ieren vekaletname alarak mteri adna ilem yapamazlar. Portfy yneticlii faaliyeti bu kapsamn dndadr. Yatrmclarn hak ve yararlarn zedeleyici, iyi niyet kurallarna aykr hareket edemez ve ilemlerde bulunamazlar, mterilerin piyasa hakknda bilgisizlik ya da tecrbesizliklerinden yararlanp bunlarn alm-satm kararlarn etkileyerek kendi lehlerine kazan salayamazlar ve herhangi bir ekilde gelirlerini artrmak amacyla gereksiz alm satm yapmalarna ortam hazrlayamazlar. Ortak, ynetici, ihtisas personeli ile mfetti ve 6762 sayl TTK uyarnca atanan denetileri ileri dolaysyla arac kurum ve mterileri hakknda rendikleri srlar aklayamazlar ve bu srlar kendilerinin veya nc kiilerin menfaatine kullanamazlar. 178-Yatrmclar Koruma Fonu ne amala kurulmutur? Yatrmclar Koruma Fonu, hakknda tedrici tasfiye veya iflas karar verilen arac kurumlarn ve Bakanlar Kurulu Kararyla faaliyetleri durdurulan Sermaye Piyasas Kanununun 50 nci maddesi (a) bendi hkm kapsamndaki bankalarn, yaptklar sermaye piyasas faaliyetleri ve ilemleri nedeniyle mterilerine kar hisse senedi ilemlerinden doan nakit deme ve hisse senedi teslim ykmllklerini ve yine Sermaye Piyasas Kanununun 46/B maddesinde dzenlenen grevleri bu Kanunda ngrlen esaslara gre yerine getirmek ve tasfiye giderlerini karlamak amacyla kurulmutur. 179-Yatrmclar Koruma Fonunun gelirleri nelerden olumaktadr ? Yatrmclar Koruma Fonunun gelirleri ; a) Arac kurulularn yatraca yllk dentiler,

b) Kurul, menkul kymetlerin ilem grd borsalar ve Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii tarafndan verilen idari para cezalar, c) Tutar Kurul tarafndan belirlenen geici dentiler, d) Fon varlnn getirisi, e) Dier gelirlerden Olumaktadr. 180-Arac kurum acentalarnn faaliyet esaslar nelerdir? SPKnn Seri V, No : 46 Teblii kapsamnda, arac kurumlar ile bankalar arasnda yazl acentelik szlemesi imzalanabilir. Arac kurumlar acentelik szlemesinde belirlenecek mahaller iinde, acenteleri aracl ile alacaklar emirler dorultusunda araclk faaliyetleri erevesinde sermaye piyasas aralarnn alm satmnda bulunabilirler. 181-Acentalarn yapabilecekleri faaliyetler nelerdir ? Bir arac kurum ile acentelik szlemesi imzalayan bankalar, acente sfatyla aadaki faaliyetlerde bulunabilirler : Sermaye piyasas aralarna ilikin alm ve satm emirlerinin arac kuruma iletilmesine ve gerekleen emirlerin tasfiyesine araclk etmek, Acentesi olunan arac kurumun halka arza araclk faaliyetleri kapsamnda, taleplerin toplanmas, bu taleplerin arac kurum merkezine iletilmesi ve parann tahsili ya da geri denmesi gibi ilemleri kapsamak zere gie hizmeti vermek, Acentesi olunan arac kurum portfy yneticilii yetki belgesine sahip ise acente sfatyla bu faaliyetin tantmn yapmak ve bu faaliyetle ilgili sadece tahsil ve tediye ilemlerini yrtmek, Acentesi olunan arac kurum yatrm danmanl yetki belgesine sahip ise bu faaliyet kapsamnda arac kurumdan gelen dokman ve bilgileri mterilere aklamak ve yatrm danmanl faaliyetinin tantmn yapmak.

182Arac kurumlarn irtibat brolar hangi ilemleri yapabilirler? rtibat brolar sadece mteri emirlerini arac kuruma iletebilirler. rtibat brosunun yapaca her trl i ve ilemlerinden arac kurulu hukuki ve cezai adan sorumludur. rtibat brolar, arac kurumu ve arac kurumun yetkili olduu sermaye piyasas faaliyetlerinin tantmn yapmak amacyla arac kurumu temsil etmekle grevli ve SPKya bildirimde bulunmak kaydyla kurulan hizmet birimleridir. 183Arac kurumlarn i kontrol sistemi var mdr? Evet. kontrol sistemi arac kurumun merkez d rgtleri dahil tm i ve ilemlerinin dzenli ve etkin yrtlmesi , mevzuata uygunluu, hata, hile ve usulszlklerin nlenmesi ve tespiti, muhasebe kaytlarnn doru ve eksiksiz olmas ve mali bilgilerni doru ve gvenilir olarak zamannda hazrlanmas amacyla arac kurumda uygulanan organizasyon plan ile bunlara ilikin tm esas ve usllerdir. Arac kurumlarn i kontrol sistemlerine ilikin tm politika ve prosedrlerini yazl hale dntrmeleri zorunludur. 184Arac kurulular, mterileri adna ve hesabna sermaye piyasas aralarndan kaynaklanan ynetimsel ve mali haklar kullanabilirler mi? Evet; arac kurulular, ereve szlemesinde, mterilerinin verdii yetkiye bal olarak mteriler nam ve hesabna sermaye piyasas aralarnn ana para, faiz, temett ve benzeri gelirlerinin tahsili, denmesi ile yeni pay ve bedelsiz pay alma haklarnn ve hisse senetlerinden doan oy haklarnn kullanlmas hizmetini verebilirler. 185Arac kurulular mterilerinin kimlik bilgilerinden sorumlu mudur ? Arac kurulular, 4208 sayl Karaparann Aklanmasnn nlenmesine Dair Kanun ve ilgili mevzuat hkmleri

uyarnca hesap amadan nce mterilerinin kimlik bilgilerini tespit ederler. Arac kurulular ayrca mterilerinin risk ve getiri tercihleri, yatrm amalar ve mali durumlar hakknda yeterli bilgiye sahip olmak amacyla standart formlar gelitirmek, bu formlarda yer alan bilgileri gncellletirmek ve formlar saklamak zorundadrlar. Mterilere bu bilgilerin risk tercihlerinin llmesi amacyla istendiinin bildirilmesi, mterinin bilgi vermekten kanmas halinde sorumluluun kendisine ait olaca konusunda uyarlmas ve bilgi vermek istemediine ilikin yazl beyannn alnarak mterinin ereve szlemeleriyle birlikte saklanmas gereklidir. 186Arac kurulularn gzetim ve denetimlerini, hangi merci gerekletirir? Arac kurulular ve merkez d rgtleri ile araclk faaliyetleriyle snrl olarak bankalarn hesap ve ilemleri SPKnn gzetim ve denetimine tabidir. Gzetim ve denetim grevlerinin yerine getirilmesinde, grevli SPK personeline defter kayt ve belgelerin sunulmas, istenen bilgilerin verilmesi, dzenlenen tutanaklarn imzalanmas ve her trl kolayln gsterilmesi zorunludur. 187Arac kurulularn sermaye piyasasna ilikin faaliyet yetki belgelerinin iptal edilme veya bu faaliyetlerin geici olarak durdurulma nedenleri nelerdir? SPK, aadaki hallerde olayn mahiyet ve nemini dikkate alarak, arac kurulularn faaliyetlerini temsil eden yetki belgelerini tamamen veya belirli faaliyet alanlar itibaryle iptal edebilir ya da faaliyetlerini geici olarak durdurabilir: SPKca gerekli grlen nlemlerin alnmam olmas, mevzuat ve esas szleme hkmlerine aykrlklarn tespit edilmesi, Mali durumunun taahhtlerini karlamayacak kadar zayflam olduunun tespit edilmesi, Kurulu, faaliyete geme, faaliyet izni alnmasna ilikin olarak ngrlen artlar ile arac kurumun ortak ve

yneticilerinin, personelinin, acentalarnn, ubelerinin ve irtibat brolarnn Sermaye Piyasas Kanununda ve SPK dzenlemelerinde saylan art ve niteliklerden herhangi birini yerine getirmemesi ya da yitirmesi, Faaliyet izni alndktan sonra teminatlarn ykseltilmesi veya tamamlanmas gerektii durumlarda, ilave veya eksik teminatn, bu durumun ortaya kt tarihten itibaren en ge 3 ay iinde yatrlmam olmas, Sermaye yeterlilii ile ilgili SPK dzenlemelerine aykr durumlarn ortaya kmas halinde, gerekli artlarn SPKca verilecek sreler iinde yerine getirilmemesi. 188Arac kurulularn, mterilerine kar hukuki sorumluluklar nelerdir? Arac kuruluun hukuki sorumluluu mteri ile arasndaki szlemenin trne gre belirlenir. Arac kurulu, Borsada kendi namna ve mterisi hesabna hareket ettii iin, burada komisyon ilikisi vardr. Komisyoncunun bu szleme dolaysyla elde ettii hak ve borlar mvekkile geirmesi gerekir. Komisyoncu, bu borcunu yerine getirmemesi halinde mteri menkul mal istihkak (geri alm) davas aarak geri alabilir. Komisyon szlemesine, komisyon hkmlerine aykr olmamak kayd ile vekalet hkmleri uygulanr. Bunlara gre, komisyoncu mterisinin talimat ile baldr. Komisyoncu mvekkiline iin cereyann bildirmeye ve talimatn yerine getirildiini haber vermeye mecburdur (BK. 417). Komisyoncu (arac kurum) araclk ilemini bizzat yapmak zorundadr. Sadakat borcu, vekilin kendisine deil bakasna ait bir ii grmesinden ve iini grd kimsenin menfaat ve iradesine uygun hareket etmesinin vekaletin zorunlu bir unsuru olmasndan karlabilir. Arac kurulu sadakat borcu gerei olarak, mvekkilin yararna olacak davranlarda bulunmak ve ona zarar verecek davranlardan kanmakla ykmldr. Vekilin sadakat borcu yannda zen borcu da vardr. Vekilin i grme ile hedef tutulan sonucun baarl olmas iin hayat deneylerine ve ilerin normal akna gre

gerekli giriim ve davranlarda bulunmas ve baarl sonucu engelleyecek davranlardan kanmas zen borcunun konusunu tekil eder. 189MKB, Borsa yelerinin ilemlerini durdurabilir mi? Borsa ve takas ilemleri srasnda veya denetim esnasnda ya da dier herhangi bir yolla, takas ve saklama ilemlerinde nemli aklar oluturduu tesbit edilen Borsa yelerinin Borsa ve/veya takas ve saklama ilemleri be i gnne kadar Borsa Bakan tarafndan tedbiren durdurulabilir ve durum SPKya bildirilir. ye hakknda SPKnn kararna gre ilem yaplr. SPK karar bildirilinceye kadar sz konusu 5 i gnlk sre uzatlabilir. Ayrca, mevzuata aykr ilemleri tesbit edilen, mali bnyesinin zayflad belirlenen Borsa yelerinin durumu SPKya bildirilir. 190Arac kurumlarn cezai sorumluluklar nelerdir? Trk Ceza Kanunu Asndan Vekile yklenecek genel sadakat ve zen borlarna aykr davranlmas arac kurumun hukuki sorumluluuna sebep olaca gibi, cezai sorumluluuna da sebep olabilir. TCKnn 510. maddesinde gveni ktye kullanma suunun belirli ilikiler ve sfatlar nedeniyle ilenmesi halinde, suu kouturmas ikayete bal olmaktan karm, resen kouturulan bir su durumuna getirmitir. Burada mesleki gveni ktye kullanmann meslek ve sanat ya da ticaret ya da hizmet ya da emaneti sfatyla yahut idare etmek iin kendisine tevdi olunan veya teminat olarak teslim edilen eyler zerinde ilenmesi szkonusudur. zel Kanunlar Asndan TCK. dnda Sermaye Piyasas Kanununda ve 2644 sayl deme Gl inde Bulunan Bankerlere ve Bunlarla lgili Kiilere Uygulanacak Ceza Hkmleri Hakkndaki 2644 sayl Kanunda ceza hkmleri ngrlmtr.

191Yatrm danmanl faaliyeti nedir ve bu faaliyeti hangi kurulular gerekletirebilir? Yatrm Danmanl, karlnda bir maddi menfaat temin etmek suretiyle, mterilere sermaye piyasas aralar ile bunlar ihra eden ortaklk ve kurulular hakknda ve benzeri konularda ynlendirici nitelikte yazl veya szl yorum ve yatrm tavsiyelerinde bulunulmas faaliyetidir. Yatirim danmanl faaliyeti SPKnn Seri V, No : 47 Tebliinde ve Sermaye Piyasas Kanununda belirlenen artlar yerine getirerek Kuruldan yetki belgesi alm kurumlarca yrtlr. 192Yatrm danmanlna ilikin ilkeler nelerdir? Yetkili kurumlar yatrm danmanl faaliyetinin yrtlmesi srasnda, Mterilerine gerek d, yanl, yanltc veya abartlm bilgilere dayal tavsiyelerde bulunamazlar. Yatrm tavsiyelerini, gvenilir belge, destekleyici rapor ve analizlere dayandrmak zorundadrlar. Mterilerinin mali durumunu, yatrm amalarn, likidite, getiri ve risk tercihlerini dikkate alarak en uygun yatrm kararlarn almalarn salarlar. Verilen yatrm tavsiyeleri ile ilgili olarak mterilere nceden saptanm belli bir getirinin salanacana dair garanti veremezler. Yatrm danmanl hizmetini yrtrken dorudan veya dolayl olarak kendileri ile mterileri arasnda bir kar atmas olduunda, ncelikle mterisinin menfaatini gzetmekle, mteriler arasndaki kar atmalarnn nlenememesi halinde ise mterilerine adil davranmakla ykmldrler. Yazl, basl veya szl biimde mterilere duyurulacak ve yatrm kararlarn etkileyebilecek nitelikte olan aratrma sonularn, mterilerine duyurmadan nce kendileri veya nc ahslar lehine kullanamazlar. 193-

Yatrm danmanl szlemesi hangi hkmleri kapsamaldr? Yatrm danmanl faaliyetlerine ilikin ereve szlemesinde yer verilmesi gereken hususlar SPKca belirlenir. Arac kurumlar szlemesinin imzalanmasndan nce, aadaki bilgileri ieren tantc bir formu mteriye sunmak zorundadrlar. SPKnn Seri V, No : 47 Tebliinde belirtilen yatrm danmanlna ilikin ilkeler, Yatrm danmanl kapsamnda mteriye sunulacak bilgi ve tavsiyelerin oluturulmasnda kullanlan bilgi kaynaklar, yatrm stratejileri ve analiz yntemleri, Bilgi ve tavsiyelerin mteriye sunulu biimiyle (yazl, szl, gnlk, haftalk, aylk benzeri) ilgili esaslar, Olas kar atmalar. 194Borsa yeleri ile yatrmclar arasnda hangi konularda uyumazlk kabilir? Borsa yeleri ile yatrmclar arasnda aada yer alan konularda uyumazlk kabilir:

Alm-satma ilikin talimatlarn tamamnn veya bir ksmnn yerine getirilmemesi, Alm satma konu hisse senedi fiyatlarnda anlamazla dlmesi, Mteri nakit temerrdne dtnde yksek oranl faiz iletilmesi, Mteri ile Borsa yesi arasnda kredi anlamas olmadan, ye tarafndan mteri hesab zerinden kredili ilemler gerekletirilmesi, yenin, mteriye borcu olduu hakknda bilgi vermeksizin bu borca mahsuben mteri hisse senetlerini satmas, Talimatta belirtilen limitli fiyatn zerinde hisse senedi alnmas veya altnda satlmas, yece, satm emri gerekletirilememesine ramen, mterinin satlmas iin verilen menkul kymetlerin iade edilmesi ynndeki talebinin haksz sebeple yerine getirilmemesi,

Alm emri gerekletirilememesine ramen ye tarafndan kaparonun geri verilmemesi. 195Portfy yneticilii nedir ve hangi faaliyetleri kapsar? Portfy yneticilii, sermaye piyasas aralarndan oluan portfylerin mterilerle yaplacak portfy ynetim szlemesi erevesinde vekil sfatyla ynetilmesi faaliyetlerini ierir. Arac kurulularn alm satma araclk faaliyetlerinin yrtlmesi srasnda, bu faaliyetin ierii ile ilgili olarak srekli olmakszn verilen hizmetler portfy yneticilii kapsamnda deildir. 196Portfy ynetim irketleri yatrmcsna belirli bir getiri iin garanti verebilir mi ? Portfy ynetim irketleri yatrmclarna, portfyn nceden saptanm belirli bir getiriyi salayacana dair herhangi bir szl veya yazl garanti veremez; ilan ve reklamlarnda bu anlama gelebilecek ifadeler kullanamaz. 197Borsa yesi ile mterisi arasnda doan uyumazlklarn zm iin MKBye bavuru prosedr nasldr? Uyumazlk halinde yatrmc tarafndan, bir dileke ile Borsa Bakanlna bavurularak uyumazln idari yoldan zmlenmesi istenebilir. Bu dilekede taraflarn isim ve adresleri, uyumazln konusu, maddi olaylar, hukuki sebepler, ispatlayc deliller, mteri emir numaras veya ye tarafndan mteriye verilen makbuz ile son talep yazs bulunmaktadr. Uyumazla ilikin belgeler dilekeye eklenmelidir. 198MKBnn inceleme yetkisine giren Uyumazlk konular nelerdir? Borsa yeleri arasnda veya Borsa yeleri ile mterileri arasnda Borsa ilemlerinden doan uyumazlk bu kapsama girer ve MKB Ynetmeliinde belirtilen usul ve esaslar iinde zmlenir.

199MKB Ynetim Kurulunun uyumazlklar hakknda verdii kararlara itiraz mercii neresidir? MKB Ynetim Kurulunun uyumazlklar hakkndaki kararlarna kar, bu kararn taraflara tebliinden itibaren 10 i gn iinde SPKya itiraz edilebilir. SPKnn uyumazlklar zmlemeye dair kararlar idari adan son karardr.

200Yatrmcnn, MKB Ynetim Kurulunca karara balanan zararnn ikayet edilen Borsa yesince karlanmamas halinde ne yapmas gerekir? Yatrmcnn,ikayet edilen yeye kararn yerine getirilmesi iin yazl olarak bavurduunu belgeleyen delili ek yaparak sz konusu kararn yece yerine getirilmediini bildiren bir dileke ile MKBye tekrar bavurmas gerekir. Bu mracaat neticesinde Borsa yesinin Borsa Ynetim Kurulu hesabnda bulunan teminatndan yatrmcnn zarar karlanr. Ksaltmalar: MKB : stanbul Menkul Kymetler Borsas SPK : Sermaye Piyasas Kurulu RG : Resmi Gazete TCK : Trk Ceza Kanunu TTK : Trk Ticaret Kanunu BK : Borlar Kanunu MK : Medeni Kanun md. : madde fk. : fkra