TOP ONE Ekonomi t4

Kandungan
Rekod Pencapaian Pentaksiran Murid iii – vi • Soalan Struktur ................................................. 84
AB • Soalan Esei .......................................................... 87

B
1 Pengenalan kepada Ekonomi 1

Cabaran KBAT .............................................................. 88
Lembaran PBD ................................................................ 3 Sudut PAK-21 ............................................................... 89

Praktis Ke Arah SPM
• Soalan Objektif ................................................. 16 AB
B
• Soalan Struktur ................................................. 19
4 Pengeluaran 90
• Soalan Esei .......................................................... 22

Lembaran PBD ............................................................. 92
Cabaran KBAT............................................................... 24
Praktis Ke Arah SPM
Sudut PAK-21................................................................ 25
• Soalan Objektif .............................................. 108
• Soalan Struktur .............................................. 112

AB
B
2 Pasaran 26 • Soalan Esei ....................................................... 114
Cabaran KBAT ............................................................ 117

Lembaran PBD ............................................................ 29
Praktis Ke Arah SPM Sudut PAK-21 ............................................................. 118
• Soalan Objektif ................................................. 48
• Soalan Struktur ................................................. 53 Pentaksiran Akhir Tahun .................................... 119
• Soalan Esei .......................................................... 56 Jawapan ................................................................ . J1 – J28
Cabaran KBAT............................................................... 58
Sudut PAK-21................................................................ 59
AB
Wang, Bank dan Pendapatan 60
B
3 Individu
Lembaran PBD ............................................................ 62

Praktis Ke Arah SPM
• Soalan Objektif ................................................. 80
ii
Kandungan.indd 2 10/21/19 4:36 PM

Rekod Pencapaian Pentaksiran Murid
Ekonomi Tingkatan 4
Kelas: .............................. Nama Murid: ...................................................... Nama Guru: ................................................
PENCAPAIAN
TAHAP (7)
BAB DESKRIPTOR HALAMAN (✓)
PENGUASAAN BELUM
MENGUASAI
MENGUASAI
Konsep Kekurangan, Pilihan dan Kos Lepas
Menyatakan maksud kekurangan, pilihan dan
1 3
kos lepas
Menerangkan konsep kekurangan berasaskan
2 3
faktor pengeluaran terhad
Menjelaskan konsep kekurangan, pilihan
3 dan kos lepas dari sudut individu, firma dan 4–5
kerajaan berdasarkan contoh
Mengaplikasikan konsep kos lepas dengan
4 menganalisis satu situasi dan membuat 4–5
keputusan
Membuat keputusan pemilihan di antara
5 dua alternatif barang dan perkhidmatan 6–7
berdasarkan keluk kemungkinan pengeluaran
Menilai kos dan faedah yang terlibat
daripada beberapa alternatif program
6 8–9
komuniti/ masyarakat/kerajaan. Buat pilihan
dari penilaian tersebut dan berikan justifikasi
Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Asas Ekonomi
1 Menyatakan empat masalah asas ekonomi 10
1
Menerangkan maksud ringkas sistem
PENGENALAN ekonomi pasaran bebas, sistem ekonomi
2 10
KEPADA EKONOMI perancangan pusat dan sistem ekonomi
campuran
Menerangkan ciri-ciri utama sistem ekonomi
pasaran bebas, sistem ekonomi perancangan
3 pusat, sistem ekonomi campuran dan sistem 11 – 12
ekonomi Islam serta mengenal pasti contoh
negara yang mirip kepada sistem berkenaan
Membezakan cara masalah asas ekonomi
diuruskan oleh negara-negara yang mirip
4 kepada sistem ekonomi perancangan pusat, 13
sistem ekonomi pasaran bebas dan sistem
ekonomi campuran
Membandingkan bagaimana masalah
penentuan jenis barang yang hendak
dikeluarkan, penentuan kadar upah dan
5 14
harga diuruskan oleh sistem ekonomi
pasaran bebas dan sistem ekonomi
perancangan pusat berdasarkan contoh
Mengenal pasti ciri-ciri ekonomi
campuran di Malaysia berdasarkan
6 15
contoh dan memberi cadangan sejauh mana
perlunya campur tangan kerajaan
2 Keseimbangan Pasaran
Menyatakan hubungan antara harga dengan
PASARAN 1 29
kuantiti diminta dan ditawar
iii
Rekod.indd 3 10/21/19 4:36 PM

PENCAPAIAN
TAHAP (7)
PENGUASAAN BELUM
MENGUASAI
MENGUASAI
Membina jadual permintaan dan penawaran
2 individu dan pasaran serta mengaitkannya 29 – 34
dengan hukum permintaan dan penawaran
Mengenal pasti dan menghuraikan penentu
permintaan dan penentu penawaran
berdasarkan situasi yang diberi serta
3 membezakan antara perubahan kuantiti 35 –37
diminta/ditawar dengan perubahan
permintaan/penawaran sesuatu barang
berdasarkan keluk
Memaparkan dan menjelaskan dengan
4 gambar rajah penentuan harga dan kuantiti 38
pasaran melalui mekanisme harga
Menganalisis kesan perubahan dalam
permintaan dan penawaran ke atas harga
5 39 – 40
keseimbangan pasaran, kuantiti diminta dan
kuantiti ditawar berdasarkan situasi
Menilai keputusan yang diambil oleh
seorang usahawan berdasarkan kepada keluk
6 41
permintaan dan keluk penawaran barang dan
perkhidmatan yang hendak dikeluarkan
Keanjalan Harga
Memberi maksud keanjalan harga
1 42
permintaan dan keanjalan harga penawaran
Membezakan antara keanjalan harga
permintaan/penawaran anjal dengan
2 43
keanjalan harga permintaan/penawaran tak
anjal berdasarkan gambar rajah
Menjelaskan penentu keanjalan permintaan
3 dan penentu keanjalan penawaran 44
berdasarkan situasi
Menggunakan pengiraan jumlah hasil
untuk menunjukkan perhubungan di antara
4 45
perubahan harga dengan perubahan jumlah
hasil untuk keanjalan yang berbeza
Menganalisis perbezaan keanjalan harga
5 penawaran di antara barang perkilangan dan 46
barang pertanian
Menilai kewajaran tindakan firma dan
6 kerajaan membuat keputusan berdasarkan 47
keanjalan harga permintaan
Wang dan Bank
Menyenaraikan fungsi wang, bank pusat dan
1 62 – 63
bank perdagangan
Menjelaskan fungsi wang, bank pusat dan
2 62 – 63
bank perdagangan
3
Mengenal pasti pelbagai produk perbankan
WANG, BANK DAN termasuk produk berlandaskan prinsip
3 64 – 65
PENDAPATAN syariah dan mengaitkannya dengan fungsi
INDIVIDU bank
Membanding beza fungsi bank perdagangan
4 66
dengan bank pusat
Menganalisis kelebihan dan kekurangan
5 jenis-jenis tabungan dan pinjaman 67
berdasarkan contoh
iv
Rekod.indd 4 10/21/19 4:36 PM

PENCAPAIAN
TAHAP (7)
PENGUASAAN BELUM
MENGUASAI
MENGUASAI
Mencadangkan perkhidmatan bank
perdagangan yang terbaik untuk keperluan
6 68
tertentu dan memberi justifikasi berdasarkan
analisis maklumat dari pelbagai sumber
Pendapatan Individu
Menyenaraikan jenis pekerjaan yang terdapat
dalam setiap sektor ekonomi
1 69
2 Menerangkan faktor pemilihan pekerjaan 69

Mengenal pasti pelbagai jenis pendapatan
3 orang dewasa dan kaitkannya dengan jenis 70
pendapatan
Menganalisis jenis-jenis pekerjaan di
4 pasaran dan membuat keputusan pemilihan 71
pekerjaan berdasarkan kriteria ditetapkan
Membuat ramalan tentang jenis dan trend
5 pekerjaan di masa hadapan dan memberikan 72
justifikasi
Mengenal pasti matlamat kerjaya dan
mewujudkan pelan dan jadual waktu
6 untuk mencapainya, termasuk keperluan 73
pendidikan/latihan, kos dan kemungkinan
hutang yang ditanggung
Penggunaan Pendapatan Individu
Menyatakan maksud pendapatan boleh guna
1 dan mengenal pasti pelbagai jenis potongan 74
wajib
Menerangkan penggunaan pendapatan
boleh guna dari aspek perbelanjaan
2 75
pendapatan, belanjawan peribadi dan
perancangan kewangan peribadi
Menghuraikan berserta contoh cara
berbelanja dan mengurus belanjawan
3 dengan berhemah serta merancang 76 – 77
kewangan peribadi dengan bijak untuk
kesejahteraan masa hadapan
Menerangkan kepentingan belanjawan
peribadi dan membandingkan belanjawan
4 76 – 77
peribadi antara beberapa kumpulan individu
serta membincangkan perbezaan tersebut
Menganalisis dan membandingkan pelbagai
5 78
jenis simpanan dan pelaburan peribadi
Menilai beberapa potensi pelaburan dan
membuat keputusan pelaburan peribadi
6 79
dengan mempertimbangkan tahap risiko dan
pulangan
Konsep Pengeluaran, Kos dan Hasil
4 Menyatakan maksud pengeluaran, kos,
1 92
jumlah hasil dan untung
PENGELUARAN Menjelaskan fungsi pengeluaran jangka
2 pendek, kos pengeluaran, jumlah hasil dan 93 – 94
untung berdasarkan jadual
Rekod.indd 5 10/21/19 4:36 PM

PENCAPAIAN
TAHAP (7)
PENGUASAAN BELUM
MENGUASAI
MENGUASAI
Menghitung kos pengeluaran, jumlah hasil
dan untung serta menentukan tingkat
3 95 – 96
pengeluaran paling cekap berdasarkan jadual
atau situasi
Mengenal pasti pengeluaran jangka pendek
4 berdasarkan contoh pengeluaran suatu 97
barang
Menganalisis jadual yang menunjukkan
hubungan antara perubahan output dengan
5 perubahan dalam jumlah kos, kos purata dan 98
kos marginal dan mengenal pasti tahap di
mana firma perlu tutup perniagaan
Dengan menggunakan konsep kos dan
6 hasil, murid mencadangkan strategi untuk 99 –100
menambah baik sesuatu perniagaan
Produktiviti dan Eksternaliti
Menyatakan maksud produktiviti dan
1 101
eksternaliti
Menjelaskan faktor yang mempengaruhi
2 produktiviti dan faktor yang menyebabkan 101
eksternaliti
• Mengenal pasti dan menerangkan
faktor yang mempengaruhi produktiviti
berdasarkan contoh
3 102 – 103
• Mengenal pasti eksternaliti positif (faedah
sosial) dan eksternaliti negatif (kos sosial)
berdasarkan contoh
Menganalisis dan menilai kewujudan
4 eksternaliti negatif dan positif berdasarkan 104
contoh
Menilai kos dan faedah persendirian serta
5 kos dan faedah sosial berkaitan dengan satu 105 – 106
projek pembangunan
Mencadangkan dasar untuk mengurangkan
pencemaran persekitaran yang disebabkan
6 oleh dasar sedia ada dengan mengenal pasti 107
faedah sosial dan kos sosial kedua-dua dasar
sedia ada dan dasar yang dicadangkan
vi
Rekod.indd 6 10/21/19 4:36 PM

AB
1
B
Pengenalan kepada Ekonomi
Nota SMART
1. Definisi ekonomi
– Merupakan bidang sains sosial
– Bagaimana manusia memperuntukkan sumber ekonomi yang terhad
– Memenuhi kehendak manusia yang tidak terhad
2. Faktor pengeluaran
Jenis Tanah Buruh Modal Usahawan
Maksud Anugerah alam Tenaga manusia Wang dan alatan Individu yang
semula jadi dari segi mental dan menggabungkan
fizikal faktor pengeluaran
Ganjaran Sewa Upah Faedah Untung
Jumlah Terhad Terhad Terhad Terhad
Contoh Sumber alam Pekerja mahir dan Modal perniagaan Pengusaha bas
tidak mahir sekolah
3. Unit ekonomi
Isi rumah/individu Individu yang tinggal di dalam sebuah rumah
Firma Pengeluar barang dan perkhidmatan
Kerajaan Pihak yang memerintah sebuah negara
4. Masalah ekonomi – kekurangan / pilihan / kos lepas

Unit ekonomi
Masalah Individu Firma Kerajaan
ekonomi
Kekurangan Pendapatan terhad Sumber ekonomi Sumber hasil terhad tetapi
tetapi kehendak terhad tetapi projek projek pembangunan
tidak terhad tidak terhad tidak terhad
Pilihan Barang yang Projek yang Projek pembangunan

memberi kepuasan membawa untung yang membawa kebajikan
maksimum maksimum dan kos maksimum kepada
minimum masyarakat
Kos lepas Nilai barang kedua Projek kedua terbaik Projek pembangunan
terbaik kedua terbaik
5. Keluk kemungkinan pengeluaran
Maksud: Had maksimum gabungan dua jenis barang yang dapat dihasilkan oleh sebuah ekonomi dengan
menggunakan semua faktor pengeluaran sedia ada dan tingkat teknologi tertentu.
Andaian:
(a) Mengeluarkan dua jenis barang (c) Ekonomi mencapai guna tenaga penuh
(b) Tingkat teknologi tetap (d) Faktor pengeluaran tetap dan terhad
1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
pg 1 to 24.indd 1 10/21/19 4:31 PM

Ekonomi Ting. 4 KSSM Bab 1 Pengenalan kepada Ekonomi
Contoh: Barang Y (unit)
A
500
Y
B
450
300 C
W
D
0 Barang X (unit)
800 1 600 1 800
Titik Maksud
A Semua faktor pengeluaran digunakan untuk menghasilkan barang Y sahaja.
B Sebanyak 800 unit barang X dan 450 unit barang Y dikeluarkan dengan menggunakan semua
faktor pengeluaran.
C Sebanyak 1 600 unit barang X dan 300 unit barang Y dikeluarkan dengan menggunakan
semua faktor pengeluaran.
D Semua faktor pengeluaran digunakan untuk menghasilkan barang X sahaja.
W Ada pembaziran sumber kerana bukan semua faktor pengeluaran digunakan dengan sepenuhnya.
Y Ketidakupayaan ekonomi mengeluarkan barang X dan Y kerana kekurangan sumber ekonomi.
6. Masalah asas ekonomi

Jenis Maksud Penyelesaian
Apa Jenis barang Mekanisme pasaran atau permintaan masyarakat
Berapa Kuantiti/ bilangan/ jumlah barang Mekanisme pasaran atau permintaan masyarakat
Bagaimana Teknik/ kaedah/ cara Intensif buruh atau modal
pengeluaran Untung maksimum dan kos minimum
Untuk siapa Agihan barang/ pengguna Agihan pendapatan atau kuasa beli
7. Ciri-ciri sistem ekonomi
Jenis Sistem
Sistem ekonomi ekonomi Sistem ekonomi
Ekonomi Islam
Ciri pasaran bebas perancangan campuran
pusat
Pemilikan Individu dan swasta Kerajaan Swasta dan Tuhan (Allah)
faktor kerajaan
pengeluaran
Penentu Pengguna bebas Kerajaan Swasta ikut Swasta ikut mekanisme
kehendak menentukan menentukan mekanisme pasaran dan ikut syariah
penggunaan dan penggunaan pasaran manakala
pengeluar bebas dan manakala kerajaan kerajaan keluarkan
menentukan aktiviti pengeluaran keluarkan barang barang awam
pengeluaran awam
Pembuat Pengguna dan Pengguna Pengguna dan Pengguna dan pengeluar
pilihan pengeluar bebas dan pengeluar pengeluar bebas bebas membuat pilihan
membuat pilihan tidak bebas membuat pilihan berdasarkan syariah
membuat dengan kawalan dengan kawalan
pilihan kerajaan kerajaan
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2
pg 1 to 24.indd 2 10/21/19 4:31 PM

1.1
1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan dan Kos Lepas
Tahap
Penguasaan
Tafsiran
Halaman
buku teks L
1 Menyatakan maksud kekurangan, pilihan dan kos lepas 4–9
E
Menerangkan konsep kekurangan berasaskan faktor pengeluaran
2
yang terhad
10 – 12
M
1. Kehendak manusia ialah B
.
A
2. Kekurangan merujuk situasi di mana (a)
untuk memenuhi (b)
yang sedia ada tidak mencukupi
manusia yang tidak terhad. R
3. Kos lepas merujuk (a)
(b)
daripada barang atau perkhidmatan
yang terpaksa dilepaskan apabila membuat sesuatu pilihan.
A
4. Lengkapkan jadual di bawah. N
Unit ekonomi (a) Isi rumah (b) Firma (c) Kerajaan
P
(i) (i) (i)
Maksud
B
(ii) (ii) (ii) D
Kekurangan
1
(iii) (iii) (iii)
Matlamat pilihan
(iv) (iv) (iv)
Kos lepas
PENTAKSIRAN Menguasai Belum Menguasai Tandatangan Guru:
pg 1 to 24.indd 3 10/21/19 4:31 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Penguasaan buku teks
Menjelaskan konsep kekurangan, pilihan dan kos lepas dari sudut
L 3
individu, firma dan kerajaan berdasarkan contoh
10 – 12
Mengaplikasikan konsep kos lepas dengan menganalisis satu situasi
E 4
dan membuat keputusan
M 5. Gambar di bawah menunjukkan perbualan antara Puan Dalila dan anaknya, Munirah.
B Ibu, Munirah nak komputer riba

baharu. Sekarang ada promosi.
Tak boleh Munirah, duit ibu hanya
cukup untuk membeli televisyen baharu
A Harganya RM1 200 sahaja. berharga RM1 200 juga. Televisyen

lama dah rosak hampir enam bulan.
R
A
N
B (a) Masalah kekurangan Puan Dalila ialah
(b) Bagaimanakah Puan Dalila membuat pilihan?

.
D
2 (c) Berdasarkan jawapan anda di (b), jelaskan kos lepas untuk pilihan yang dibuat oleh Puan Dalila.
6. Maklumat di bawah berkaitan dengan masalah ekonomi sebuah firma.
Pihak pengurusan Syarikat Zawiyah mencadangkan dua projek baharu untuk pembangunan
perniagaan syarikat pada tahun 2018. Projek-projek yang dicadangkan merupakan projek pasar
raya di Rawang, Selangor dan pembinaan sebuah hotel lima bintang di Seremban, Negeri Sembilan.
Disebabkan kekangan kewangan, Lembaga Pengarah memutuskan untuk meneruskan projek hotel
dan menangguhkan projek pasar raya.
(a) Masalah kekurangan Syarikat Zawiyah ialah .
pg 1 to 24.indd 4 10/21/19 4:31 PM

(b) Bagaimanakah syarikat tersebut membuat pilihan?
L
(c) Berdasarkan jawapan anda di (b), jelaskan kos lepas untuk pilihan yang dibuat oleh syarikat
E
tersebut.
M
B
A
7. Perbualan di bawah berkaitan dengan masalah ekonomi yang dihadapi oleh kerajaan.
R
Pemberita : Apa pelan pembangunan Yang Berhormat untuk membangunkan Bandar
A
Mahkota?
Wakil rakyat : Terdapat tiga isu yang perlu diselesaikan dengan segera iaitu pembinaan jambatan
N
di Sungai Dalam bernilai RM80 juta, naik taraf jalan bernilai RM70 juta
dan pembinaan 6 blok bangunan tambahan untuk sekolah-sekolah di Bandar
Mahkota bernilai RM60 juta. Disebabkan kerajaan hanya meluluskan peruntukan
sebanyak RM100 juta, saya akan meluluskan projek pembinaan bangunan sekolah P
dahulu.
(a) Masalah kekurangan kerajaan ialah .

B
(b) Bagaimanakah kerajaan membuat pilihan? D
3
(c) Berdasarkan jawapan anda di (b), jelaskan kos lepas untuk pilihan yang dibuat oleh kerajaan.
pg 1 to 24.indd 5 10/21/19 4:31 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Membuat keputusan pemilihan di antara dua alternatif barang dan
5 13 – 15
L perkhidmatan berdasarkan keluk kemungkinan pengeluaran
E 8. Maklumat berikut menunjukkan pilihan kaedah pengeluaran Syarikat Diwali Berhad.
M Keluaran (unit)
Kasut sukan
Kaedah P
5 000
Kaedah Q
2 600
B Kasut sekolah 4 000 7 000
A (a) Hitungkan kos lepas yang dihadapi oleh Syarikat Diwali Berhad, jika menukar kaedah pengeluaran
daripada kaedah P kepada kaedah Q.
R
A
N
(b) Mengapakah Syarikat Diwali Berhad menghadapi masalah kos lepas?
P
B
D 9. Rajah di bawah merupakan satu keluk kemungkinan pengeluaran.
Kereta
A
B
4 F
D
C
E
0 Motosikal

(a) Yang manakah titik tidak boleh dicapai oleh ekonomi?
(b) Yang manakah titik dianggap tidak cekap?
pg 1 to 24.indd 6 10/21/19 4:31 PM

(c) Jelaskan keadaan kombinasi pengeluaran di titik C.

L
(d) Jelaskan keadaan kombinasi pengeluaran di titik F.
E
M
B
10. Rajah di bawah merupakan keluk kemungkinan pengeluaran untuk dua jenis barang.
Televisyen LCD A
R
A
A
120
B
N
90
C
40
P
B
0 Televisyen
40 60 80 Plasma

(a) Hitungkan kos lepas sekiranya titik pengeluaran berubah dari A ke B.
D
5
(b) Hitungkan kos lepas sekiranya titik pengeluaran berubah dari C ke B.
pg 1 to 24.indd 7 10/21/19 4:31 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menilai kos dan faedah yang terlibat daripada beberapa alternatif
L 6 program komuniti, masyarakat dan kerajaan. Buat pilihan dari penilaian
tersebut dan berikan justifikasi
–
E 11. Maklumat di bawah berkaitan dengan Projek Landasan Kereta Api Pantai Timur (ECRL).
M Projek Landasan Kereta Api Pantai Timur (ECRL)
B Projek Landasan Kereta Api Pantai Timur (ECRL) sepanjang 620 kilometer (km) bernilai
A
RM55 bilion akan dibina dan dibiayai oleh China. Kontrak pembinaan dianugerahkan kepada
syarikat China Communication Construction Company Ltd (CCCC) manakala perjanjian kewangan
akan dibuat dengan Export-Import Bank of China (EXIM). Pembinaan landasan itu akan
R memudahkan pelbagai produk keluaran pantai timur dibawa ke pantai barat, terutama Pelabuhan
Klang. Ini akan menjadikan pasaran lebih kompetitif disebabkan kos pengangkutan rendah,
A selain menaikkan taraf hidup penduduk. Projek itu boleh dimulakan pada tahun hadapan
jika semua urusan berkaitan selesai pada hujung tahun ini. Projek ECRL dijangka dapat
N membantu pembangunan Wilayah Ekonomi Pantai Timur (ECER) iaitu kawasan seluas lebih
66 000 kilometer persegi atau 51% daripada keluasan Semenanjung Malaysia dengan jumlah
penduduk seramai 4.43 juta (tahun 2014). ECER merangkumi negeri Kelantan, Terengganu dan
Pahang serta daerah Mersing di Johor.
P
(Dipetik dan disesuaikan daripada: http://www.bharian.com.my)
B
Buat kajian tentang kos dan faedah projek tersebut, berikan pendapat anda tentang pelaksanaan projek
ini.
D
6
pg 1 to 24.indd 8 10/21/19 4:31 PM

12. Maklumat di bawah berkaitan dengan sebuah kempen yang dilaksanakan oleh kerajaan.

Galakan Membawa Beg Kitar Semula Semasa Membeli Belah Di Wilayah Persekutuan
Kementerian Wilayah Persekutuan (KWP) telah memperkenalkan penggunaan plastik biodegradasi
bagi mengatasi masalah kos pengurusan sisa pepejal plastik biasa yang tinggi dan pencemaran
L
alam sekitar sejak tahun 2016. Malah, KWP turut mengadakan pelbagai kempen “No Polistrine &
Plastic Bag” serta aktiviti kesedaran dalam mendidik warga Wilayah Persekutuan ke arah bandar
E
hijau (green city). Melalui pelaksanaan kempen ini, Wilayah Persekutuan telah lebih ke hadapan
berbanding negeri lain. Inisiatif hijau yang telah diperkenalkan dan dilaksanakan di Wilayah M
Persekutuan sejak 2016 kini telah menjadi agenda negara. Kerajaan melalui Kementerian Sains,
Teknologi, Alam Sekitar dan Perubahan Iklim (MESTECC) telah mula melaksanakan Roadmap B
Towards Zero Single-Use Plastics 2018-2030 bagi mengatasi masalah pencemaran sisa plastik. Malah,
MESTECC turut membenarkan semua kerajaan negeri termasuk Kuala Lumpur, Putrajaya dan A
R
Labuan mengenakan caj pencemaran sebanyak RM0.20 kepada setiap beg plastik yang digunakan
oleh pengguna semasa membeli-belah. Caj pencemaran di Wilayah Persekutuan akan mula
dilaksanakan pada 15 Mac 2019 dan caj tersebut hanya boleh dikenakan ke atas setiap beg plastik
biodegradasi, manakala tindakan penguatkuasaan diteruskan kepada peniaga dan penjaja yang
masih menggunakan beg plastik konvensional.
A
(Sumber: http://www.ptgwp.gov.my) N
Berikan pendapat anda tentang pelaksanaan kempen ini.
P
B
D
7
pg 1 to 24.indd 9 10/21/19 4:31 PM

1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Asas Ekonomi
L Tahap
Penguasaan
Tafsiran Halaman
buku teks
E 1 Menyatakan empat masalah asas ekonomi 16 –18
M 2
2
Menerangkan
Menerangkan maksud
ekonomi
maksud ringkas
ekonomi perancangan
ringkas sistem
perancangan pusat
sistem ekonomi
pusat dan
dan sistem
ekonomi pasaran
pasaran bebas,
sistem ekonomi
bebas, sistem
ekonomi campuran
campuran
sistem 21,
21, 22,
22, 26
26
B 13. Situasi di bawah berkaitan dengan masalah asas ekonomi.

A Syarikat Merah Padu Berhad bercadang untuk mengeluarkan 300 000 keping fail kertas. Fail kertas ini sesuai
R untuk pelajar sekolah dan juga pelajar kolej. Kilang syarikat ini menggunakan teknologi pengeluaran Taiwan
yang dapat menjimatkan kos buruh sehingga 40%.
A Jelaskan masalah asas ekonomi yang diselesaikan dalam situasi di atas.
P
B
14. Terdapat tiga jenis sistem ekonomi iaitu
(a)
D (b)
(c)
15. Sistem ekonomi pasaran bebas merupakan satu sistem ekonomi yang individu dan pihak swasta
8 (a) tanpa
(b) .
16. merupakan satu sistem ekonomi yang kerajaan

atau badan perancangan pusat berkuasa penuh dalam membuat segala keputusan ekonomi.
17. Berikan definisi sistem ekonomi campuran.
pg 1 to 24.indd 10 10/21/19 4:31 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menerangkan ciri-ciri utama sistem ekonomi pasaran bebas, sistem
3
ekonomi perancangan pusat, sistem ekonomi campuran dan sistem
ekonomi Islam serta mengenal pasti contoh negara yang mirip kepada
– L
sistem berkenaan
E
18. Lengkapkan jadual di bawah. M
Ciri
Sistem ekonomi
pasaran bebas
Sistem ekonomi
perancangan pusat
Sistem ekonomi
campuran
B
Pemilikan Dimiliki oleh individu (a) (b) A
faktor
pengeluaran
dan sektor swasta
R
A
N
Penentu (c) (d) Pengguna dan pengeluar
kehendak membuat keputusan
ekonomi dan kerajaan
menyediakan barang
P
awam
B
D
Pembuat (e) Individu dan pengeluar (f)
pilihan tidak mempunyai
kebebasan dalam membuat
pilihan 9
Contoh Amerika Syarikat (g) Malaysia

negara
pg 1 to 24.indd 11 10/21/19 4:31 PM

19. Kenal pasti sistem ekonomi bagi setiap ciri di bawah.
Ciri Sistem ekonomi
L (a) Sumber ekonomi dimiliki oleh kerajaan
E (b) Pengguna dianggap sebagai raja
M
(c) Keputusan ekonomi dibuat oleh sektor swasta dan sektor kerajaan
(d) Motif pengeluaran adalah mengimbangi keuntungan dan kebajikan

B (e) Tiada persaingan dalam kalangan pengeluar
A (f) Pengeluar bermotifkan keuntungan maksimum
R (g) Harga ditentukan oleh kuasa permintaan dan penawaran
A (h) Sumber ekonomi dimiliki oleh sektor swasta dan sektor kerajaan
N (i) Pengguna tidak bebas membuat pilihan
(j) Keputusan ekonomi dibuat oleh sektor swasta
P (k) Persaingan sihat dalam kalangan pengeluar
B
(l) Sumber ekonomi dimiliki oleh individu dan sektor swasta
D
20. Jelaskan tiga ciri-ciri utama ekonomi Islam.
(a)
10
(b)
(c)
pg 1 to 24.indd 12 10/21/19 4:31 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Membezakan cara masalah asas ekonomi diuruskan oleh negara-negara
4 yang mirip kepada sistem ekonomi perancangan pusat, sistem ekonomi
pasaran bebas dan sistem ekonomi campuran
28 – 30
L
21. Perbualan di bawah menunjukkan mesyuarat pengurusan atasan Syarikat Munir Sdn. Bhd..
E
Saya cadangkan negara Saya cadangkan negara M.
M
W di mana menggalakkan
persaingan bebas. Syarikat kita bercadang untuk
Walaupun kerajaan bercampur
tangan, kami masih boleh
mendapatkan keuntungan.
B
A
memasarkan barangan ke luar
negara. Ada cadangan?
R
A
N
P

B
(a) Kenal pasti sistem ekonomi negara M dan negara W.
Negara M:
D
Negara W:
(b) Bezakan cara penyelesaian masalah apa dan bagaimana hendak dikeluarkan oleh negara M dan
negara W.
11
Masalah asas
Negara M Negara W
ekonomi
Apa yang
hendak
dikeluarkan
Bagaimana
hendak
dikeluarkan
pg 1 to 24.indd 13 10/21/19 4:31 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Membandingkan bagaimana masalah penentuan jenis barang yang
L 5
hendak dikeluarkan, penentuan kadar upah dan harga diuruskan oleh
sistem ekonomi pasaran dan sistem ekonomi perancangan pusat
–
E berdasarkan contoh
M 22. Maklumat di bawah menunjukkan sistem ekonomi yang diamalkan oleh negara X dan negara Y.
B Negara X Negara Y
A Di negara X, firma milik kerajaan menyediakan

barang dan perkhidmatan yang telah ditentukan
Di negara Y, sektor swasta dan pengguna
mempunyai kebebasan sepenuhnya dalam
R oleh kerajaan. Keutamaan diberikan kepada
pengeluaran barang yang membawa faedah
menentukan jenis dan kuantiti barang yang
dikeluarkan. Pengguna dianggap sebagai raja
A sosial yang tinggi. Kawalan kerajaan ke atas
pengeluaran barang menyebabkan tiada
serta keperluan dan cita rasa pengguna diambil
kira. Harga barang ditentukan oleh permintaan
N persaingan dalam kalangan pengeluar. Harga
barang ditentukan oleh kerajaan. Barang tertentu
dan penawaran pasaran. Peningkatan permintaan
sesuatu barang akan mewujudkan kekurangan
juga diagihkan terus kepada pengguna dengan barang di pasaran dan ini menyebabkan harga
menggunakan sistem catuan. Kerajaan negara barang itu meningkat. Di negara Y, rundingan
P X memastikan semua rakyat dapat memenuhi

keperluan asas. Ketiadaan kesatuan sekerja di
negara X menyebabkan penentuan kadar upah
antara majikan dan kesatuan sekerja akan
memberi kesan kepada kadar upah yang
diterima oleh pekerja. Perbezaan upah dalam
B ditentukan oleh kerajaan. Kadar upah pekerja
di negara X juga tidak bergantung kepada daya
kalangan pekerja yang melakukan pekerjaan
yang sama mungkin disebabkan kemahiran dan
D pengeluaran pekerja. daya pengeluaran pekerja berkenaan.
(a) Kenal pasti sistem ekonomi negara X dan negara Y.

Negara X: Negara Y:
12 (b) Bandingkan sistem ekonomi negara X dan negara Y berdasarkan aspek di bawah.
Aspek Negara X Negara Y
Penentuan jenis barang yang

hendak dikeluarkan
Penentuan harga
Penentuan kadar upah
pg 1 to 24.indd 14 10/21/19 4:31 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mengenal pasti ciri-ciri ekonomi campuran di Malaysia berdasarkan
6 contoh dan memberi cadangan sejauh mana perlunya campur tangan
kerajaan
– L
23. Maklumat di bawah menunjukkan ekonomi di Malaysia.
E
Ekonomi Malaysia merupakan sebuah ekonomi pasaran perindustrian baharu dan ekonomi
M
keempat terbesar di Asia Tenggara serta ke-35 terbesar di dunia. Malaysia merupakan ekonomi
ketiga terkaya di Asia Tenggara berdasarkan nilai pendapatan per kapita. Kejayaan perkembangan
B
ekonomi Malaysia disebabkan kerjasama antara sektor swasta dan awam serta pelaksanaan
pelbagai dasar kerajaan untuk membangunkan ekonomi negara dan menjaga kebajikan masyarakat.
A
Galakan pelaburan seperti taraf perintis untuk menggalakkan pelaburan asing ke negara kita telah
berjaya meningkatkan pertumbuhan ekonomi negara. Sebahagian besar sumber hasil kerajaan
R
ialah kutipan cukai pendapatan serta cukai barang dan perkhidmatan yang digunakan untuk
pembangunan ekonomi serta penyediaan pelbagai barang awam untuk rakyat Malaysia. Kadar
A
cukai yang tinggi ke atas rokok dan arak telah berjaya mengurangkan penggunaan barang tersebut.
Untuk memastikan kebajikan rakyat berpendapatan rendah, kerajaan memperkenalkan pelbagai
N
bantuan seperti subsidi minyak, subsidi pendidikan tinggi serta bantuan sara hidup (BSH). Kerajaan
juga menubuhkan Suruhanjaya Persaingan Malaysia (Mycc) untuk memastikan persaingan sihat
dalam kalangan pengeluar serta melindungi kepentingan pengguna. Barangan seperti gula,
garam, roti dan minyak masak telah ditetapkan oleh kerajaan sebagai barang kawalan untuk P
B
menghindari perbuatan sorokan serta memastikan bekalan barang sentiasa mencukupi. Kerajaan
juga menyediakan perkhidmatan pendidikan tinggi dengan kos yang rendah berbanding dengan
kemudahan pendidikan sektor swasta yang terlalu tinggi. Ini membantu pelajar daripada keluarga
berpendapatan rendah mampu melanjutkan pelajaran di peringkat sijil, diploma dan ijazah.
Pelbagai projek perumahan seperti Projek Perumahan Rakyat (PPR) serta pembinaan rumah kos D
rendah membantu rakyat berpendapatan rendah supaya memiliki rumah sendiri.
(a) Kenal pasti jenis campur tangan kerajaan dalam ekonomi Malaysia.
13
(b) Adakah anda bersetuju dengan tindakan kerajaan bercampur tangan dalam ekonomi? Berikan
alasan anda.
pg 1 to 24.indd 15 10/21/19 4:31 PM

Praktis SPM
4. Maklumat berikut mengenai 7. Antara berikut, yang
Soalan Objektif masalah ekonomi. SPM manakah betul tentang
m/s 5
2018
sumber ekonomi?
Pilih jawapan yang paling tepat. Sebuah pawagam hanya
m/s 7 – 8 A Penawaran modal tidak
boleh menampung 200
terhad
1. Ekonomi adalah kajian orang penonton walaupun
B Buruh mempunyai
tentang terdapat 300 orang
m/s 2 mobiliti geografi yang
A bagaimana manusia penonton yang ingin
terhad
mengatasi masalah kos menonton wayang yang
disiarkan semalam. C Harga tanah semakin
lepas tinggi dalam jangka masa
B bagaimana manusia Masalah ekonomi yang panjang
memperuntukkan sumber berkaitan dengan situasi di D Usahawan
ekonomi atas ialah menyumbangkan tenaga
C tindakan manusia untuk A pilihan mental dan fizikal dalam
memenuhi kehendak B kos lepas proses pengeluaran
yang terhad C kekurangan
D tindakan manusia untuk D kegagalan projek syarikat 8. Puan Maimunah
mengurangkan pawagam SPM
2018
merupakan pengusaha
pembaziran sumber
5. Antara yang berikut, yang keropok lekor di
2. Sebuah universiti awam manakah merupakan sumber
m/s 7 – 8
Terengganu. Beliau
m/s 5
hanya mampu mengambil ekonomi? memiliki sebuah kedai dua
m/s 5
2 000 orang pelajar baharu tingkat dan menggajikan 5
I Tanah
walaupun pelajar yang layak orang pekerja.
II Buruh
ialah 7 000 orang. III Rumah Pernyataan yang manakah
Masalah ekonomi dalam IV Sungai betul tentang Puan Maimunah?
situasi di atas ialah A I dan II C II dan III A Mendapat ganjaran
A pilihan B I dan IV D III dan IV berbentuk keuntungan
B kekurangan B Menyumbangkan tenaga
C kehendak yang terhad 6. Persamaan antara buruh mental dan fizikal
D sumber ekonomi yang dengan usahawan ialah C Tidak menanggung risiko
m/s 8
tidak terhad I kedua-duanya menanggung kerana keropok lepor
risiko kerugian mendapat sambutan tinggi
3. Apakah matlamat isi rumah
II kedua-duanya menerima D Tidak mempunyai
untuk membuat pilihan
m/s 5 upah sebagai ganjaran mobiliti geografi
dalam menyelesaikan
masalah kekurangan? III kedua-duanya memberi 9. Kos lepas wujud kerana
sumbangan kepada kehendak manusia tidak terhad
A Meminimumkan kos m/s 9
ekonomi manakala sumber ekonomi
B Memaksimumkan
IV kedua-duanya merupakan A terhad
tabungan
faktor pengeluaran dalam B tidak terhad
C Memaksimumkan
proses pengeluaran
kepuasan C bersifat boleh diperbaharui
A I dan II C II dan III
D Meminimumkan D bersifat tidak boleh
B I dan IV D III dan IV diperbaharui
perbelanjaan
pg 1 to 24.indd 16 10/21/19 4:31 PM

10. Puan Tan membelanjakan D, berapakah kos lepas I Titik A,B dan C
m/s 10
RM3 500 untuk membeli untuk mengeluarkan 80 unit menunjukkan kombinasi
sebuah komputer riba yang kipas? pengeluaran yang
baharu. Kos lepasnya ialah A 70 unit kabinet TV cekap
A jumlah yang perlu dibayar B 40 unit kabinet TV II Titik A menunjukkan
untuk komputer riba C 30 unit kabinet TV semua sumber ekonomi
B masa yang digunakan D 40 unit kipas digunakan untuk
untuk memilih komputer pengeluaran barang
KBAT Menganalisis
riba pengguna sahaja
C telefon bimbit yang boleh 13. Jadual di bawah III Titik E menunjukkan
dibeli dengan wang menunjukkan gabungan ketidakcekapan
m/s 13
perbelanjaan tersebut kasut dan baju sukan yang ekonomi
D perbelanjaan untuk dikeluarkan oleh sebuah IV Titik D menunjukkan
elektrik yang perlu syarikat. ketidakupayaan
ditanggung untuk ekonomi
mengecas komputer riba Kasut Baju sukan A I dan II
tersebut (pasang) (helai) B I dan IV
11. Maklumat berikut menunjukkan C II dan III
SPM pilihan kaedah pengeluaran 0 5 000 D III dan IV
2018
Syarikat Wira Berhad. 1 000 4 000
2 000 2 500 Keluk
m/s 11
Keluaran Kaedah Kaedah 3 000 500 Kemungkinan
(unit) A B 4 000 0 Pengeluaran
INFO
Kerusi 800 300
Hitungkan kos lepas apabila
Meja 550 900 syarikat tersebut menambah 15. Rajah di bawah menunjukkan
pengeluaran kasut dari 1 000 satu keluk kemungkinan
m/s 14
Apakah kos lepas yang
pengeluaran.
pasang ke 2 000 pasang.
dihadapi oleh Syarikat Wira
A 1 500 helai baju sukan Barang A
Berhad, jika menukar kaedah
B 2 500 helai baju sukan
pengeluaran daripada kaedah
A kepada kaedah B? C 4 000 helai baju sukan
S
A 250 meja D 6 500 helai baju sukan
B 350 meja
14. Rajah di bawah berkaitan
C 500 kerusi SPM dengan satu keluk
D 1 100 kerusi 2018
kemungkinan pengeluaran. 0 Barang B
m/s 14
Pilih pernyataan yang benar
12. Jadual di bawah Barang pengguna menggambarkan titik S.
menunjukkan dua jenis
m/s 13 A A Faktor pengeluaran yang
keluaran sebuah firma B
sedia ada digunakan
dengan menggunakan kaedah D sepenuhnya
pengeluaran yang berlainan. E
B Tingkat pengeluaran
Kaedah Kipas Kabinet berlaku pada tahap guna
C Barang modal
keluaran (unit) TV (unit) 0 tenaga penuh
Antara pernyataan berikut, C Faktor pengeluaran yang
A 20 100
yang manakah benar sedia ada tidak mencukupi
B 40 70 tentang keluk kemungkinan untuk pengeluaran
C 60 60 pengeluaran di atas? D Ekonomi gagal
menggunakan faktor
D 80 40
pengeluaran yang sedia
Jika pengeluar menukar ada dengan sepenuhnya
kaedah pengeluaran dari B ke KBAT Menganalisis
pg 1 to 24.indd 17 10/21/19 4:31 PM

16. Antara pasangan berikut, 18. Antara yang berikut, yang 21. Sistem ekonomi pasaran
SPM yang manakah benar? manakah ciri-ciri sistem SPM bebas lebih baik daripada
m/s 23
2018 2018
ekonomi perancangan pusat? sistem ekonomi perancangan
Masalah
m/s 16-18 I Motif firma adalah m/s 24-25 pusat kerana
asas Huraian
menjaga kebajikan rakyat A menggalakkan
ekonomi
II Individu, swasta dan perkembangan teknologi
A Apa yang Ditentukan kerajaan memiliki dan inovasi
hendak melalui sumber ekonomi B mengutamakan kebajikan
dikeluarkan kaedah III Harga barang ditentukan masyarakat
pengeluaran oleh kuasa pasaran dan C pengeluaran barang
intensif kerajaan secara besar-besaran
buruh atau IV Kerajaan membuat D agihan pendapatan yang
intensif keputusan tentang adil dan seimbang
modal peruntukan sumber
22. Satu ekonomi berubah dari
B Bagaimana Ditentukan dalam ekonomi
sistem ekonomi pasaran
hendak oleh A I dan II m/s 20-23
bebas ke sistem ekonomi
dikeluarkan pengeluar B I dan IV perancangan pusat.
dan C II dan III Antara yang berikut, yang
kerajaan D III dan IV manakah mungkin berlaku
C Bagaimana Ditentukan akibat perubahan di atas?
hendak melalui cita 19. Maklumat di bawah
dikeluarkan rasa dan m/s 22 berkaitan dengan satu sistem
Peranan Peranan
permintaan ekonomi. sektor sektor
masyarakat swasta kerajaan
Pengguna tidak bebas untuk dalam dalam
D Untuk Ditentukan membuat pilihan kerana ekonomi ekonomi
siapa melalui campur tangan kerajaan.
A Meningkat Menurun
dikeluarkan corak Apakah sistem ekonomi yang B Menurun Meningkat
agihan digambarkan oleh pernyataan
pendapatan C Meningkat Meningkat
di atas?
dalam D Menurun Menurun
A Ekonomi Islam
ekonomi
B Sistem ekonomi sosialis 23. Maklumat di bawah berkaitan
C Sistem ekonomi kapitalis dengan suatu sistem ekonomi.
17. Antara yang berikut, yang m/s 22-23
D Sistem ekonomi campuran
manakah boleh dilakukan Penduduk sebuah negara
m/s 21-22
oleh seorang usahawan 20. Antara yang berikut, yang yang mengamalkan sistem
dalam sistem ekonomi m/s 22-23
manakah menggambarkan ekonomi perancangan pusat
kapitalis? sistem ekonomi perancangan beratur untuk mendapatkan
A Menentukan tingkat pusat? barang keperluan.
keuntungan A Kerajaan menentukan
B Menentukan permintaan agihan sumber dalam Keadaan di atas berlaku
untuk sesuatu barang ekonomi disebabkan
atau perkhidmatan B Kerajaan menurunkan A pengeluar bermotifkan
C Menentukan harga cukai pendapatan keuntungan
pasaran untuk sebanyak 2% B kerajaan ingin memastikan
sesuatu barang atau C Menteri Kewangan agihan barang yang cekap
perkhidmatan membentangkan C faktor pengeluaran
D Menggabungkan belanjawan negara mempunyai mobiliti yang
sumber ekonomi D Pengeluar meningkatkan tinggi
untuk menghasilkan pengeluaran televisyen D pilihan pengguna yang
sesuatu barang atau sebanyak 25% disebabkan menentukan corak
perkhidmatan peningkatan permintaan pengeluaran barang
KBAT Menilai pengguna dalam ekonomi

pg 1 to 24.indd 18 10/21/19 4:31 PM

24. Maklumat di bawah C Mekanisme pasaran 28. I Keluk kemungkinan

m/s 26
berkaitan dengan sistem menentukan pengagihan pengeluaran yang
m/s 13-14
ekonomi negara X. sumber dalam cembung menunjukkan
ekonomi kos lepas semakin
Individu di negara X bebas meningkat.
D Sumber ekonomi milik
membuat keputusan dalam II Analisis keluk
kerajaan
aktiviti ekonomi. Kerajaan kemungkinan
akan campur tangan Soalan 26 hingga Soalan 30 pengeluaran
sekiranya berlaku sebarang berdasarkan pilihan jawapan mengandaikan teknologi
penyelewengan dalam seperti jadual berikut. sentiasa berubah.
aktiviti ekonomi.
Pernyataan Pernyataan 29. I Pilihan pengguna adalah
Apakah sistem ekonomi yang Pilihan tidak terhad dalam sistem
I II m/s 22-23
diamalkan di negara X? ekonomi perancangan
A Ekonomi Islam A Betul Salah pusat.
B Sistem ekonomi sosialis II Agihan pendapatan
C Sistem ekonomi kapitalis B Salah Betul adalah seimbang
D Sistem ekonomi dalam sistem ekonomi
C Betul Betul perancangan pusat.
campuran
KBAT Menilai
D Salah Salah 30. I Pihak swasta
m/s 26-27
menyediakan barang
25. Antara berikut, yang awam dalam sistem
26. I
Upah ialah ganjaran
SPM manakah menerangkan ekonomi campuran.
2018 kepada faktor buruh.
ekonomi Islam? m/s 8
II Wujud persaingan bebas
II Penawaran buruh adalah
m/s 34 A Kerajaan membuat dalam sistem ekonomi
tidak terhad.
keputusan dalam campuran.
pengeluaran barang 27. I Objektif firma adalah
awam m/s 6
mencapai keuntungan
B Pengguna bebas maksimum.
memilih barang atau II Firma menghadapi Sistem Ekonomi
perkhidmatan yang masalah kekurangan INFO Campuran
dikehendaki faktor.
Soalan Struktur
1. (a) Tanah dan modal merupakan faktor pengeluaran.
Jelaskan perbezaan antara kedua-dua faktor pengeluaran tersebut. [4 markah]
m/s 7
(b) Maklumat di bawah berkaitan dengan sistem ekonomi.

m/s 28
Sistem ekonomi negara X
• Individu dan swasta bebas memiliki faktor pengeluaran.
• Pengguna dan pengeluar bebas membuat keputusan ekonomi.

(i) Apakah sistem ekonomi negara X? Jelaskan. [2 markah]
(ii) Jelaskan bagaimana sistem ekonomi negara X menyelesaikan masalah asas ekonomi “Apa
yang hendak dikeluarkan” dan “Bagaimana hendak dikeluarkan”. [4 markah]
pg 1 to 24.indd 19 10/21/19 4:31 PM

(c) Rajah di bawah menunjukkan keluk kemungkinan pengeluaran sebuah ekonomi.

SPM
2018
Barang Y
m/s 13-14 A
B
D
C
0 Barang X
Jelaskan keadaan kombinasi pengeluaran di titik D. [4 markah]

(d) Gambar di bawah berkaitan dengan satu unit ekonomi.
m/s 12 Yang Berhormat, bagaimana dengan
projek pembinaan kompleks sukan yang
dicadangkan untuk dibina pada tahun ini?
Disebabkan peruntukan kewangan adalah

berjumlah RM12 juta sahaja, kerajaan
terpaksa mengutamakan projek menaik
taraf hospital besar dan menangguhkan
pembinaan kompleks sukan.

Jelaskan masalah ekonomi yang dihadapi oleh unit ekonomi tersebut. [6 markah]
KBAT Menganalisis
2. (a) Gambar di bawah berkaitan dengan satu kegiatan ekonomi.

m/s 7-8

Jelaskan tiga faktor pengeluaran yang terlibat dalam kegiatan tersebut. [6 markah]
pg 1 to 24.indd 20 10/21/19 4:31 PM

(b) Jadual di bawah menunjukkan kombinasi keluaran barang X dan Y oleh Syarikat Mekar
Berhad.
m/s 14
Barang X
20 19 15 0
(unit)
Barang Y
0 1 2 3
(unit)
Dengan menggunakan kertas graf, lukiskan keluk kemungkinan pengeluaran berdasarkan

maklumat dalam jadual di atas. [4 markah]
(c) Perbualan di bawah berkaitan dengan Encik Malek dengan isterinya Puan Masnita.
m/s 10
Pn Masnita : Abang, bila nak beli kereta baharu? Kereta yang kita sedang gunakan ini selalu
rosak.
Encik Malek : Saya perlu bayar yuran pengajian anak kita sebanyak RM25 000 terdahulu.
Jadi, kita kekal guna kereta ini dulu ya.

Jelaskan masalah kekurangan yang dihadapi oleh unit ekonomi tersebut. [5 markah]
(d) Pernyataan di bawah berkaitan dengan satu jenis sistem ekonomi.

SPM
2018 Sebagai sebahagian daripada keseluruhan sistem hidup Islam.
m/s 34
Jelaskan ciri ekonomi Islam di atas. [5 markah]
KBAT Menganalisis
3. (a) Gambar di bawah berkaitan dengan sebuah firma pengeluaran padi.

Mengapakah firma tersebut menggunakan intensif buruh dalam pengeluarannya? [6 markah]
KBAT Menilai
(b) Jelaskan konsep “keseimbangan antara kepentingan individu dan masyarakat” dalam ekonomi Islam.
m/s 35
[4 markah]
(c) Jelaskan tiga cara yang boleh digunakan oleh kerajaan untuk memastikan wujud keadilan dalam
kegiatan jual-beli barang dalam sistem ekonomi campuran. [6 markah]
KBAT Menilai
pg 1 to 24.indd 21 10/21/19 4:31 PM

(d) Maklumat di bawah berkaitan dengan sebuah firma pengeluaran kasut.

m/s 17-18
Syarikat Warta Berhad mengeluarkan kasut sukan yang berkualiti tinggi dengan menggunakan
peralatan yang diimport dari Korea.
Jelaskan masalah asas ekonomi yang belum diselesaikan oleh firma tersebut. [4 markah]
Soalan Esei
1. Maklumat di bawah berkaitan dengan Encik Nageh.
Encik Nageh merupakan seorang pekebun getah kecil di Kuala Selangor. Beliau mempunyai tanah
seluas 50 hektar, lima orang pekerja dan sebuah lori kecil yang digunakan untuk menghantar
kepingan getah ke kilang getah berdekatan. Disebabkan harga getah yang semakin merosot,
Encik Nageh bercadang untuk melaksanakan satu daripada empat pilihan, iaitu pilihan A dengan
meneruskan pengeluaran getah sedia ada sebanyak 120 tan setahun, pilihan B ialah menghasilkan
40 tan getah dan 80 tan kelapa sawit, pilihan C ialah mengeluarkan 20 tan getah dan 100 tan kelapa
sawit serta pilihan D ialah mengeluarkan 120 tan kelapa sawit.
(a) Bolehkah Encik Nageh dianggap sebagai usahawan? Berikan alasan anda. [4 markah]
m/s 8 KBAT Menganalisis
(b) Jelaskan masalah ekonomi yang dihadapi oleh Encik Nageh sebagai pemilik ladang. [6 markah]
m/s 11 KBAT Menganalisis
(c) Maklumat di bawah berkaitan dengan sumber air.
Kajian di Malaysia menunjukkan permintaan sumber air dijangka meningkat daripada 17.4
bilion meter padu pada tahun 2015 kepada 21.1 bilion meter padu menjelang tahun 2050.
Pencemaran alam seperti pencemaran air serta kemusnahan kawasan hutan akan memberi
kesan besar kepada bekalan air negara yang mungkin menyebabkan kekurangan bekalan air
untuk menampung permintaan air negara.
Jelaskan kesan kepada ekonomi negara jika bekalan air sedia ada gagal menampung permintaan
air negara. [10 markah]
KBAT Menilai
2. Maklumat di bawah berkaitan dengan aktiviti pengeluaran di Pekan, Pahang.

Bandar Diraja, Pekan telah dibangunkan sebagai hub otomobil negara yang menempatkan
beberapa syarikat pengeluaran kereta multinasional yang menggunakan kaedah intensif modal
sepenuhnya.
(a) Jelaskan maksud intensif modal. [4 markah]
pg 1 to 24.indd 22 10/21/19 4:31 PM

(b) Mengapakah sesetengah industri menggunakan kaedah intensif modal dan sesetengah industri pula
menggunakan kaedah intensif buruh? [10 markah]
KBAT Menilai
(c) Maklumat di bawah menunjukkan kejayaan kerajaan Malaysia.
Pelbagai usaha yang dijalankan oleh kerajaan telah berjaya meningkatkan pendapatan purata
kelompok berpendapatan rendah (B40) daripada RM2 537 sebulan pada tahun 2014 kepada
RM2 828 sebulan pada tahun 2016.
Jelaskan tiga usaha kerajaan tersebut. [6 markah]

KBAT Menganalisis
3. Maklumat di bawah berkaitan dengan ciri sistem ekonomi bagi negara P dan negara Q.
Negara P Negara Q
Keputusan ekonomi dibuat oleh sektor Keputusan ekonomi dibuat oleh kerajaan.
swasta dan kerajaan.
(a) Jelaskan dua ciri lain untuk sistem ekonomi negara P. [4 markah]
KBAT Mengaplikasi
m/s 21-23
(b) Adakah anda bersetuju bahawa negara P adalah lebih sesuai untuk menjalankan perniagaan
m/s 21-23
berbanding negara Q? Berikan alasan anda. [8 markah]
KBAT Menilai
(c) Maklumat di bawah berkaitan dengan masalah asas ekonomi bagi sebuah syarikat.
m/s 17-18
Disebabkan bekalan bahan mentah yang banyak, Syarikat Delima Mewah bercadang untuk
membuka sebuah kilang pengeluaran tembikar di Bau, Sarawak.
Jelaskan masalah asas ekonomi yang belum diselesaikan oleh syarikat tersebut. [8 markah]
pg 1 to 24.indd 23 10/21/19 4:31 PM

Cabaran KBAT
1. Baca petikan di bawah, kemudian jawab soalan-soalan berikut.
Malaysia dilanda ‘cuaca panas’

Disebabkan El-Nino, cuaca di negara Malaysia semakin panas. Dijangkakan cuaca akan menjadi
lebih panas pada masa hadapan. Pada masa kini, kebanyakan kawasan di Malaysia dilanda
cuaca panas dan kering. Cuaca panas ini dijangka berlanjutan selama beberapa bulan. Menurut
laporan berita, kawasan tertentu seperti Cuping, Perlis dan Alor Setar, Kedah mencatat suhu
setinggi 38.5 darjah celcius.
(a) Bagaimanakah situasi ini memberi kesan terhadap aktiviti ekonomi negara?
(b) Bagaimanakah anda boleh menjadikannya sebagai peluang perniagaan?
Lekor King jenama kian popular

Bagi pengasas Lekor King, Mohd Hakim Abu Bakar, idea untuk membuka perniagaan berasaskan
keropok lekor ini tercetus daripada keinginannya untuk bergelar usahawan. Lekor King yang
terkenal di Pantai Klebang, Melaka turut melakar kejayaan tersendiri apabila semakin mendapat
sambutan untuk difrancaiskan.
Menurut Mohd Hakim, ia bermula dengan sebuah gerai di tepi jalan yang terletak di kawasan
Kandang, Melaka pada tahun 2013. “Saya hanya bermodal RM400 pada masa itu, jualan sehari
RM20 sahaja. Tapi saya tidak berputus asa kerana saya percaya mana-mana perniagaan pun
tidak boleh mencapai keuntungan dalam masa singkat. Saya sempat berniaga di situ selama
dua minggu dan kemudiannya bertukar kepada lokasi Pantai Klebang (Melaka). Siapa sangka,
rezeki saya bermula di situ dan saban hari jualan Lekor King semakin bertambah serta mendapat
keuntungan sebanyak empat angka dalam sehari,” katanya yang tidak menafikan kejayaan Lekor
King adalah disebabkan lokasi strategik yang menjadi tumpuan ramai.
Menurut Mohd Hakim, dia amat menitikberatkan kualiti produk makanannya dengan memilih
keropok lekor dari Terengganu yang terkenal dengan keasliannya.
(Dipetik dan disesuaikan daripada: Sinar Harian, 28 Februari 2016)
(a) Adakah anda bersetuju dengan keputusan Mohd Hakim untuk menjadi seorang usahawan?
Berikan alasan anda.
(b) Mengapakah perniagaan ini dimulakan di Pantai Klebang, Melaka?
Praktis
i-THINK
pg 1 to 24.indd 24 10/21/19 4:31 PM

SUDUT PAK–21
Gallery Walk
Bab 1 Pengenalan kepada Ekonomi
Subtajuk Konsep Kekurangan, Pilihan dan Kos Lepas
Standard • Menjelaskan konsep kekurangan dan pilihan berasaskan sumber ekonomi terhad dan
pembelajaran kehendak manusia tidak terhad.
• Menilai implikasi pilihan yang dibuat oleh individu, kerajaan atau masyarakat dari
aspek kos lepas dengan menggunakan contoh.
Persiapan Sediakan kertas soalan, kertas sebak (mahjong paper) dan pen penanda.
awal
Objektif Membantu murid untuk memahami dan menyelesaikan masalah berkaitan konsep
kekurangan, pilihan dan kos lepas berdasarkan situasi yang diberi.
Aktiviti 1. Guru membahagikan murid-murid kepada lima atau enam kumpulan (jumlah ahli
bergantung kepada bilangan murid dalam kelas).
2. Guru mengedarkan kertas soalan yang menunjukkan masalah kekurangan yang
dihadapi dalam ekonomi kepada setiap kumpulan.
3. Guru juga mengedarkan kertas sebak dan pen penanda kepada setiap kumpulan.
4. Guru memberikan masa 15 minit untuk setiap kumpulan melaksanakan tugasan
dengan berbincang dalam kumpulan masing-masing bagi mencari pilihan terbaik
dan kos lepas yang wujud untuk masalah kekurangan tersebut.
5. Ketua kumpulan akan menulis idea-idea ahli kumpulan pada kertas sebak.
6. Setelah selesai, hasil kumpulan akan ditampalkan pada sudut kelas.
7. Ahli kumpulan lain akan bergerak untuk melihat hasil kerja kumpulan lain manakala
ketua kumpulan menjelaskan hasil perbincangan dan menjawab soalan daripada ahli
kumpulan lain.
8. Guru akan memberi komen dan membuat rumusan berkaitan hasil perbincangan
setiap kumpulan.
Contoh soalan:
(a) Syarikat Wira Berhad mempunyai modal sebanyak RM500 000 dan
bercadang untuk membuka sebuah kedai buku atau restoran makanan
segera.
Bagaimanakah Syarikat Wira Berhad menyelesaikan masalah di atas?
(b) Kerajaan negeri Pahang mempunyai peruntukan sebanyak RM1.5 juta
dan bercadang untuk membina sebuah dewan serbaguna atau membina
kompleks sukan.
Bagaimanakah kerajaan negeri Pahang menyelesaikan masalah di atas?
(c) Seorang pelajar mempunyai wang saku sebanyak RM15 dan perlu membuat
keputusan sama ada menggunakan wang tersebut untuk menonton wayang
atau membeli majalah sukan.
Bagaimanakah pelajar tersebut menyelesaikan masalah di atas?
pg 25.indd 25 10/21/19 4:32 PM

AB
2
B
Pasaran
Nota SMART
Permintaan Penawaran
1. Permintaan bermaksud keinginan dan 1. Penawaran bermaksud kuantiti sesuatu barang
kemampuan individu untuk membeli sesuatu atau perkhidmatan yang ditawar oleh sebuah
barang atau perkhidmatan pada tingkat harga firma pada tingkat harga dan jangka masa
dan jangka masa tertentu. tertentu.
2. Hukum permintaan: Apabila harga meningkat, 2. Hukum penawaran: Apabila harga meningkat,
kuantiti diminta berkurang dan sebaliknya kuantiti ditawar meningkat dan apabila harga
apabila harga menurun, kuantiti diminta menurun, kuantiti ditawar menurun.
bertambah. 3. Jadual dan keluk penawaran firma:
3. Jadual dan keluk permintaan individu:
Harga Kuantiti ditawar
Harga Kuantiti diminta (RM) (unit)
(RM) (unit)
4 50
1 6
6 70
2 4 8 90
3 2
Harga (RM)
Harga (RM)
S
D 8
3
6
2
4
1 S
D
0 Kuantiti (unit)
0 Kuantiti (unit) 50 70 90
2 4 6
Ciri: (i) Mencerun ke bawah dari kiri ke kanan Ciri: (i) Mencerun ke atas dari kiri ke kanan
(ii) Mempunyai kecerunan negatif (ii) Mempunyai kecerunan positif
(iii) Menunjukkan hubungan songsang (iii) Menunjukkan hubungan langsung
antara harga dan kuantiti diminta antara harga dan kuantiti ditawar
4. Permintaan pasaran merujuk kuantiti sesuatu 4. Penawaran pasaran merujuk kuantiti sesuatu
barang atau perkhidmatan yang diminta oleh barang atau perkhidmatan yang ditawarkan
semua individu pada tingkat harga dan jangka oleh semua firma dalam pasaran pada tingkat
masa tertentu. harga dan jangka masa tertentu.
5. Penentu permintaan terdiri daripada: 5. Penentu penawaran terdiri daripada:
(a) Harga barang itu (a) Harga barang itu
(b) Penentu bukan harga barang itu (b) Penentu bukan harga barang itu
(i) Harga barang lain (i) Harga faktor pengeluaran
(ii) Cita rasa (ii) Jangkaan harga masa depan
(iii) Pendapatan (iii) Cuaca
(iv) Musim (iv) Tingkat teknologi
(v) Jangkaan harga masa depan (v) Matlamat pengeluar
(vi) Dasar kerajaan (vi) Dasar kerajaan
pg 26 to 58.indd 26 10/21/19 4:32 PM

Ekonomi Ting. 4 KSSM Bab 2 Pasaran
Keseimbangan Pasaran
Kuantiti Kuantiti Tindak Harga (RM)

Harga Keadaan
permintaan penawaran balas Implikasi Lebihan
(RM) pasaran
(unit) (unit) harga D penawaran S
2 15 5 Lebihan Naik Permintaan 4

permintaan turun, E
penawaran 3 Titik
Keseimbangan
naik
2
3 10 10 Keseimbangan Tetap Tidak
berubah S D
Lebihan
4 5 15 Lebihan Turun Permintaan permintaan
penawaran naik, 0 5 10 15 Kuantiti (unit)
penawaran
turun
Perubahan Keseimbangan
Perubahan permintaan Perubahan penawaran
Permintaan bertambah Permintaan berkurang Penawaran bertambah Penawaran berkurang

Harga (RM) Harga (RM) Harga (RM) Harga (RM)
D1 D0 D0 D0
D0 D2 S0 S2
S0 S0 S1 S0
E1 E0
P1 P0 E0 E2
E0 E2 P0 P2
E1 E0
P0 P2
P1 P0
D1 D0
D0 D2 S0 S2
S0 S0 S1 D0 S0 D0
0 Q0 Q1 Kuantiti (unit) 0 Q2 Q0 Kuantiti (unit) 0 Q0 Q1 Kuantiti (unit) 0 Q2 Q0 Kuantiti (unit)
Keanjalan Harga Permintaan

Keanjalan harga permintaan mengukur tindak balas perubahan harga ke atas kuantiti diminta sesuatu
barang.
Rumus 1 Rumus 2 Rumus 3
Q1 – Q0
× 100
Q0 Q1 – Q0 P0
Ed = %∆Q
P1 – P 0 Ed = Ed = ×
%∆P Q0 P1 – P0
× 100
P0
Jenis Anjal Tak anjal
Nilai Lebih daripada satu (Ed . 1). Kurang daripada satu (Ed , 1).
Maksud Peratus perubahan kuantiti diminta lebih Peratus perubahan harga lebih besar daripada
besar daripada peratus perubahan harga. peratus perubahan kuantiti diminta.
Tafsir Ed=1.5: Perubahan harga sebanyak 1% Ed=0.5: Perubahan harga sebanyak 1%

menyebabkan perubahan kuantiti diminta menyebabkan perubahan kuantiti diminta
sebanyak 1.5%. sebanyak 0.5%.
pg 26 to 58.indd 27 10/21/19 4:32 PM

Jenis Anjal Tak anjal

Keluk Harga (RM) Harga (RM)
D D
D D
Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
Penentu keanjalan harga permintaan

• Jenis barangan • Bilangan kegunaan
• Faktor jangka masa • Ketagihan
• Bilangan barang pengganti • Ketahanan barang
• Nisbah perbelanjaan dengan pendapatan
Hubungan hasil dengan keanjalan harga permintaan
• Jumlah hasil = Kuantiti × Harga
• Bagi barang yang permintaannya anjal, penurunan harga menyebabkan peningkatan jumlah hasil dan
kenaikan harga menyebabkan pengurangan jumlah hasil.
• Bagi barang yang permintaannya tak anjal, penurunan harga menyebabkan pengurangan jumlah hasil
dan kenaikan harga menyebabkan peningkatan jumlah hasil.
Keanjalan Harga Penawaran

Keanjalan harga penawaran mengukur tindak balas perubahan harga ke atas kuantiti ditawar sesuatu
barang.
Rumus 1 Rumus 2 Rumus 3

Q1 – Q0
× 100
Q0 P0
Es = %∆Q Q1 – Q0
P1 – P0 Es = Es = ×
%∆P Q0 P1 – P 0
× 100
P0
Jenis Anjal Tak Anjal

Nilai Lebih daripada satu (Es > 1). Kurang daripada satu (Es < 1).
Maksud Peratus perubahan kuantiti ditawar lebih Peratus perubahan harga lebih besar
besar daripada peratus perubahan harga. daripada peratus perubahan kuantiti ditawar.
Tafsir Es = 2: Perubahan harga sebanyak 1% Es = 0.5: Perubahan harga sebanyak 1%
menyebabkan perubahan kuantiti ditawar menyebabkan perubahan kuantiti ditawar
sebanyak 2%. sebanyak 0.5%.
Keluk Harga (RM) Harga (RM)
S
S
S
S
Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
Penentu keanjalan harga penawaran

• Tambahan kos • Bilangan firma dalam pasaran
• Corak penggunaan faktor pengeluaran • Mobiliti faktor pengeluaran
• Faktor masa • Ketersediaan stok atau inventori
pg 26 to 58.indd 28 10/21/19 4:32 PM

2.1 Keseimbangan Pasaran
Tahap
Penguasaan
Tafsiran
Halaman
buku teks
L
1
Menyatakan hubungan antara harga dengan kuantiti diminta dan
ditawar
50, 64 E
2
Membina jadual permintaan dan penawaran individu dan pasaran
serta mengaitkannya dengan hukum permintaan dan penawaran
51 – 54, 65 – 68
M
B
1. Hukum permintaan menyatakan semakin (a)
(b)
harga sesuatu barang, semakin
kuantiti diminta barang itu dan sebaliknya. Ini menunjukkan hubungan
A
(c) antara harga dan kuantiti diminta. R
2. Hukum penawaran menyatakan semakin (a) harga sesuatu barang, semakin A
(b) kuantiti ditawar barang itu dan sebaliknya. Ini menunjukkan hubungan N
(c) antara harga dan kuantiti ditawar.
3. Berdasarkan keluk permintaan di bawah, bentukkan jadual permintaannya.

Harga (RM)
P
B
D
5
D
4
1
D
1
0 Kuantiti (kg)
10 20 30 40 50 60 70 80
Harga (RM) Kuantiti diminta (kg)
pg 26 to 58.indd 29 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Membina jadual permintaan dan penawaran individu dan pasaran
L 2
serta mengaitkannya dengan hukum permintaan dan penawaran
51 – 54, 65 – 68
E 4. Jadual di bawah menunjukkan kuantiti daging ayam yang mampu dan sanggup dibeli oleh Puan
Azlina pada pelbagai tingkat harga.
M Harga (RM) Kuantiti diminta (kg)
B
15 1
12 3
9 5
A 6
3
7
9
R (a) Lukiskan keluk permintaan daging ayam bagi Puan Azlina.
A Harga (RM)
P
B
D
Kuantiti (kg)
2
(b) Nyatakan tiga ciri keluk permintaan yang anda lukis.
(i)
(ii)
(iii)
5. Jadual di bawah menunjukkan kuantiti diminta pen Cutie oleh Johan dan Juwita pada pelbagai tingkat
harga.
Kuantiti diminta Johan Kuantiti diminta Permintaan pasaran
Harga (RM)
(unit) Juwita (unit) (unit)
2.50 1 0
2.00 3 2
1.50 5 4
1.00 7 6
pg 26 to 58.indd 30 10/21/19 4:32 PM

(a) Hitungkan permintaan pasaran pada setiap tingkat harga.

(b) Lukiskan keluk permintaan pasaran.
L
E
M
B
A
R
A
N
P
(c) Berdasarkan keluk permintaan pasaran yang dilukis, jelaskan pembentukan keluk permintaan
B

pasaran.
Permintaan pasaran diperoleh dengan menjumlahkan kuantiti diminta Johan dan
D
Juwita pada setiap tingkat harga. Pada tingkat harga RM2.50, permintaan pasaran adalah

(i) unit yang ditunjukkan oleh titik (ii)
Pada tingkat harga RM2.00, permintaan pasaran adalah (iii)
.
3
unit yang ditunjukkan oleh titik (iv) . Pada tingkat harga RM1.50,
permintaan pasaran adalah (v) unit yang ditunjukkan
oleh titik (vi) . Pada tingkat harga RM1.00,
(vii) .
Keluk permintaan pasaran diperoleh dengan menyambungkan semua titik kombinasi harga
dan kuantiti diminta. Keluk permintaan pasaran mencerun ke (viii)
dari kiri ke kanan dan menunjukkan hubungan (ix) antara harga
dengan (x) .
pg 26 to 58.indd 31 10/21/19 4:32 PM

6. Maklumat di bawah berkaitan dengan Syarikat Din Berhad.
Syarikat Din Berhad menawarkan 10 000 pasang kasut pada harga RM40 sepasang. Penurunan
harga kepada RM20 menyebabkan firma mengurangkan penawaran kepada 5 000 unit. Penawaran
L meningkat kepada 12 000 pasang apabila harga naik kepada RM60 sepasang.
E (a) Bentukkan jadual penawaran kasut bagi Syarikat Din Berhad.
M Harga (RM) Kuantiti ditawar (pasang)
B
A
R (b) Lukis keluk penawaran kasut bagi Syarikat Din Berhad.
A Harga (RM)
P
B
D
Kuantiti (pasang)

4
7. Jadual di bawah menunjukkan kuantiti ditawar daging ayam oleh oleh Firma A dan Firma B pada
pelbagai tingkat harga.
Kuantiti ditawar Kuantiti ditawar Penawaran pasaran

Harga (RM)
Firma A (kg) Firma B (kg) (kg)
10 10 0
15 30 20
20 50 40
25 70 60
(a) Hitungkan penawaran pasaran pada setiap tingkat harga.
pg 26 to 58.indd 32 10/21/19 4:32 PM

(b) Lukiskan keluk penawaran pasaran.
L
E
M
B
A
R
A
N
P
(c) Berdasarkan keluk penawaran yang dilukis, jelaskan pembentukan keluk penawaran pasaran.
B
D
Penawaran pasaran diperoleh dengan menjumlahkan kuantiti ditawar Firma A dan
Firma B pada setiap tingkat harga. Pada tingkat harga RM25, penawaran pasaran adalah
(i) unit yang ditunjukkan oleh titik (ii) . Pada
tingkat harga RM20, penawaran pasaran adalah (iii) unit yang ditunjukkan 5
oleh titik (iv) . Pada tingkat harga RM15, penawaran pasaran adalah
(v) unit yang ditunjukkan oleh titik (vi) . Pada
tingkat harga RM10, (vii) .
Keluk penawaran pasaran diperoleh dengan menyambungkan semua titik
kombinasi harga dan kuantiti ditawarkan. Keluk penawaran pasaran mencerun ke
(viii) dari kiri ke kanan dan menunjukkan hubungan
(x) antara harga dengan (ix) .
pg 26 to 58.indd 33 10/21/19 4:32 PM

8. Rajah di bawah menunjukkan keluk permintaan individu A (D1), B (D2), C (D3) dan D (D4) pada
tingkat harga RM4.
Harga (RM)
L
E
D2
6
D3 D4
M
D1
4
B 2
D2
D1 D3 D4
A 0 Kuantiti (unit)
R 10 20 30 40
A Hitungkan permintaan pasaran pada harga RM4.

P
B 9. Rajah di bawah menunjukkan keluk permintaan individu A (D1), B (D2), C (D3) dan permintaan
pasaran (D4) pada tingkat harga RM4.
D Harga (RM)
D2
6
D3 D4
6
D1
4
D1 D3 D4
D2
2
0 Kuantiti (unit)
X 70 120
Hitungkan permintaan untuk individu A pada harga RM4.


Tahap Halaman
Tafsiran
Mengenal pasti dan menghuraikan penentu permintaan dan penentu
3
penawaran berdasarkan situasi yang diberi serta membezakan antara
perubahan kuantiti diminta/ditawar dengan perubahan permintaan/
56 – 63, 69 – 75 L
penawaran sesuatu barang berdasarkan keluk
E
10. Petikan di bawah berkaitan dengan Syarikat Motosikal Speedy.
M
Jualan motosikal Speedy telah meningkat sebanyak 30% pada tahun 2017. Syarikat Speedy telah
mengenal pasti beberapa faktor yang menyebabkan peningkatan jualan tersebut. Penurunan harga
B
minyak sebanyak 40% dikenal pasti sebagai punca utama peningkatan jualan tersebut. Di samping itu,
syarikat telah memperkenalkan dua versi motosikal baharu yang berjaya meningkatkan minat pengguna
A
terhadap motosikal Speedy. Peningkatan jualan motosikal juga didorongi oleh dasar gaji minimum
yang diperkenalkan oleh kerajaan menyebabkan kuasa beli pengguna meningkat. Potongan harga R
sebanyak 15% untuk pengguna setia motosikal Speedy juga berjaya meningkatkan jualan motosikal.
A
Jelaskan empat faktor yang menyebabkan peningkatan jualan motosikal Speedy.
N
Penentu Contoh dalam petikan
P
B
D
11. Petikan di bawah berkaitan dengan Syarikat Komputer OPER.
Pengeluaran komputer riba Syarikat OPER pada tahun 2017 telah merosot sebanyak 20%
berbanding dengan tahun sebelumnya. Pihak pengurusan telah mengenal pasti beberapa faktor 7
yang menyebabkan kemerosotan tersebut. Kenaikan harga komponen komputer disebabkan
kejatuhan nilai Ringgit Malaysia merupakan salah satu punca utama kejatuhan pengeluaran
komputer. Di samping itu, penggunaan kaedah pengeluaran yang kurang canggih dan kenaikan
cukai ke atas komponen komputer juga turut menyebabkan kemerosotan pengeluaran komputer.
Jelaskan tiga faktor yang menyebabkan kemerosotan pengeluaran komputer riba.
Penentu Contoh dalam petikan
pg 26 to 58.indd 35 10/21/19 4:32 PM

12. Berdasarkan gambar rajah, jelaskan perbezaan antara perubahan kuantiti diminta dengan perubahan
permintaan.
(a) Perubahan kuantiti diminta (b) Perubahan permintaan

L Harga (RM) Harga (RM)
E
M
D
D0 D1
W
7
B Z
A
5 5
R 3
D D0 D1
A 0 10 20 30
Kuantiti diminta
(unit)
0 10 40
Kuantiti
(unit)
N (i) Perubahan kuantiti diminta disebabkan (i) Perubahan permintaan disebabkan oleh
oleh
D
(ii) Diandaikan faktor-faktor selain daripada (ii) Diandaikan harga barang itu
harga barang itu

8
(iii) Pergerakan ini berlaku di atas keluk (iii) Perubahan ini menyebabkan
permintaan yang keluk permintaan ke
kanan
(iv) Contohnya, pergerakan titik W ke (iv) Contohnya, pendapatan

Z disebabkan oleh individu menyebabkan permintaan
harga barang itu dari RM7 ke RM5, meningkat dari 10 unit ke 40 unit
menyebabkan kuantiti diminta
meningkat dari unit ke
unit
pg 26 to 58.indd 36 10/21/19 4:32 PM

13. Berdasarkan gambar rajah, jelaskan perbezaan antara perubahan kuantiti ditawar dengan perubahan
penawaran.
(a) Perubahan kuantiti ditawar (b) Perubahan penawaran

L
E
Harga (RM) Harga (RM)
M
S
S0 S1
Z
7
W
B
A
5 5
S0 S1
R
A
S
0 Kuantiti ditawar 0 Kuantiti

10 20 30 (unit) 10 40 (unit)
N
(i) Perubahan kuantiti ditawar disebabkan (i) Perubahan penawaran disebabkan oleh
oleh

P

B
(ii) Diandaikan faktor-faktor selain daripada
harga barang itu
(ii) Diandaikan harga barang itu

D

9
(iii) Pergerakan ini berlaku di atas keluk (iii) Perubahan ini menyebabkan
penawaran yang keluk penawaran ke kanan
(iv) Contohnya, pergerakan titik W ke Z (iv) Contohnya,

disebabkan oleh pemberian subsidi menyebabkan
harga barang itu dari RM5 ke RM7, penawaran meningkat dari 10 unit ke 40
menyebabkan kuantiti ditawar unit
meningkat dari unit ke
unit

pg 26 to 58.indd 37 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Memaparkan dan menjelaskan dengan gambar rajah penentuan harga
L 4
dan kuantiti pasaran melalui mekanisme harga
77 – 81
E 14. Keseimbangan pasaran ialah satu keadaan di mana (a) diminta sesuatu
M barang sama dengan kuantiti (b)

(c) pasaran bersilang dengan keluk (d)
barang tersebut. Ia berlaku apabila keluk
pasaran.
B Apabila pasaran mencapai keseimbangan, harga barang itu (e) cenderung
A (f) .
R 15. Rajah di bawah menunjukkan keluk permintaan dan keluk penawaran pasaran untuk kabinet televisyen
Alpha.
A Harga (RM)
N D
P 900
B
E
600
D 200
S
D
0 Kuantiti
100 180 250 400 700 (unit)

10 Huraikan keadaan pasaran pada tingkat harga berikut:

(a) RM600
(b) RM200
(c) RM900
pg 26 to 58.indd 38 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menganalisis kesan perubahan dalam permintaan dan penawaran ke
5 atas harga keseimbangan pasaran, kuantiti diminta dan kuantiti ditawar
berdasarkan situasi
83 – 87
L
16. Jelaskan kesan peristiwa berikut terhadap pasaran perabot tempatan.
E
Permintaan Penawaran Keadaan Harga
M
Peristiwa pasaran
perabot
pasaran
perabot
pasaran
perabot
pasaran
perabot B
(a) Kerajaan melancarkan
kempen Cintailah Barang
A
Malaysia. R
(b) Kerajaan menaikkan duti
A
import ke atas perabot
import.
N
P
(c) Industri perabot tempatan
menggunakan teknologi
canggih.
(d) Harga kayu dan plastik

B
telah meningkat.
D
(e) Promosi besar-besaran
perabot yang berjaya
menarik minat pengguna.
11
(f) Kerajaan mengumumkan
pemberian bonus dua
bulan kepada kakitangan
awam.
(g) Kerajaan telah menaikkan

kadar caruman KWSP dan
kadar cukai pendapatan
individu.

pg 26 to 58.indd 39 10/21/19 4:32 PM

17. Maklumat di bawah berkaitan dengan pasaran beg plastik.

Mulai 15 Mac 2019, setiap beg plastik yang digunakan oleh orang ramai semasa membeli-belah di
Wilayah Persekutuan akan dikenakan bayaran sebanyak 20 sen.‘Caj pencemaran’ berkenaan selaras
L
dengan matlamat kerajaan untuk mengatasi masalah pencemaran sisa plastik melalui Pelan Hala
Tuju Ke Arah Sifar Plastik Sekali Guna 2018-2030 yang diterajui Kementerian Sains, Teknologi,
Alam Sekitar dan Perubahan Iklim.
E Dengan menggunakan gambar rajah, terangkan kesan peristiwa di atas terhadap pasaran beg plastik.
M
B
A
R
A
N
P
B
D
12
Pengenaan caj kepada penggunaan beg plastik menyebabkan (a) beg

plastik berkurang. Keluk permintaan beralih ke (b) dari DoDo ke D1D1.
Keseimbangan pasaran baharu adalah pada titik (c ) . Harga akan turun
daripada (d) kepada (e ) . Kuantiti akan menurun
daripada (f) kepada (g) .
pg 26 to 58.indd 40 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menilai keputusan yang diambil oleh seorang usahawan berdasarkan
6 kepada perubahan keluk permintaan dan keluk penawaran barang dan
perkhidmatan yang hendak dikeluarkan
–
L
18. Situasi di bawah berkaitan dengan permintaan daging ayam.
E
Musim perayaan dan kenaikan harga ikan menyebabkan permintaan untuk daging ayam telah
M
meningkat sebanyak 30%.
B
(a) Lukiskan gambar rajah yang menunjukkan peralihan keluk permintaan daging ayam.
A
R
A
N
P
(b) Jelaskan tindakan yang perlu diambil oleh usahawan yang terlibat dalam industri ternakan ayam.
19. Situasi di bawah berkaitan dengan penawaran daging ayam.

B
Penggunaan teknologi moden dan pemberian subsidi oleh kerajaan menyebabkan penawaran daging
ayam telah meningkat sebanyak 25%.
D
(a) Lukiskan gambar rajah yang menunjukkan peralihan keluk penawaran daging ayam.
13
(b) Jelaskan tindakan yang perlu diambil oleh usahawan yang terlibat dalam industri ternakan ayam.
pg 26 to 58.indd 41 10/21/19 4:32 PM

2.2 Keanjalan Harga
L Tahap
Penguasaan
Tafsiran
Halaman
buku teks
E 1
Memberi maksud keanjalan harga permintaan dan keanjalan harga
penawaran
89 – 90, 101 –
102
M
B 20. Keanjalan harga permintaan mengukur (a)
kesan daripada (b) harga barang itu.
perubahan kuantiti diminta
A 21. Rumus pengiraan pekali keanjalan harga permintaan ialah:

R
A
N
Keanjalan harga permintaan (Ed) =
P
B
D 22. Keanjalan harga penawaran mengukur tindak balas (a)
(b) .
kesan daripada
23. Rumus pengiraan pekali keanjalan harga penawaran ialah:

14
Keanjalan harga penawaran (Es) =
pg 26 to 58.indd 42 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Membezakan antara keanjalan harga permintaan/penawaran anjal
2 dengan keanjalan harga permintaan/penawaran tak anjal berdasarkan
gambar rajah
92 – 93, 104 –
105 L
24. Jelaskan perbezaan antara keanjalan harga permintaan anjal dengan keanjalan harga permintaan tak
E
anjal. M
Jenis keanjalan
harga permintaan
(a) Permintaan anjal (b) Permintaan tak anjal B
Nilai keanjalan
(i) (i) A
%DQd berbanding (ii) (ii)
R
%DP
A
N
(iii) (iii)
Gambar rajah
P
B
D
25. Jelaskan perbezaan antara keanjalan harga penawaran anjal dengan keanjalan harga penawaran tak
anjal.
Jenis keanjalan
(a) Penawaran anjal (b) Penawaran tak anjal
harga penawaran
Nilai keanjalan
(i) (i) 15
%DQs berbanding (ii) (ii)
%DP
(iii) (iii)
Gambar rajah
pg 26 to 58.indd 43 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menjelaskan penentu keanjalan permintaan dan penentu keanjalan 94 – 95,
L 3
penawaran berdasarkan situasi 106 – 107
E 26. Nyatakan jenis penentu keanjalan permintaan bagi setiap situasi yang berikut.
M Situasi Penentu keanjalan permintaan
B (a) Barang kemas merupakan barang yang permintaannya

anjal disebabkan ia merupakan barang mewah.
A (b) Sayur-sayuran dan buah-buahan mempunyai

permintaan yang tidak anjal kerana mudah rosak.
R
A 27. Tentukan jenis keanjalan harga permintaan untuk barang yang berikut dan berikan alasan.
Jenis keanjalan harga

N Jenis barang
permintaan
Alasan
(a) Beras (i) (ii)
(b) Jam tangan mewah (i) (ii)

P 28. Nyatakan jenis penentu keanjalan penawaran bagi setiap situasi yang berikut.
B Situasi Penentu keanjalan penawaran
D (a) Dalam tempoh yang singkat, penawaran barang

adalah tidak anjal.
(b) Pengeluaran sesuatu barang adalah tidak anjal

disebabkan kesukaran untuk mendapatkan faktor
16 pengeluaran.
29. Maklumat di bawah berkaitan dengan penawaran barang X.
Barang X mempunyai penawaran yang anjal disebabkan pengeluaran barang X melibatkan kos
penambahan yang rendah dan bahan yang digunakan dalam proses pengeluaran adalah mudah
didapati.
Nyatakan dua penentu keanjalan penawaran berdasarkan maklumat di atas.

(a)
(b)
pg 26 to 58.indd 44 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menggunakan pengiraan jumlah hasil untuk menunjukkan perhubungan
4 di antara perubahan harga dengan perubahan jumlah hasil untuk
keanjalan harga yang berbeza
97 – 99 L
30. Maklumat di bawah berkaitan dengan barang X.
E
Kenaikan harga barang X daripada RM5 kepada RM6, menyebabkan kuantiti diminta berkurang
M
daripada 400 unit kepada 100 unit.
B
Berdasarkan maklumat di atas, jawab soalan berikut.
(a) Hitungkan nilai keanjalan harga permintaan barang X.
A
R
A
N
(b) Hitungkan perubahan jumlah hasil apabila harga naik daripada RM5 kepada RM6.
P
B
(c) Hitungkan perubahan jumlah hasil apabila harga turun daripada RM6 kepada RM5.
D
17
(d) Wajarkah tindakan peniaga menaikkan harga barang X untuk memaksimumkan hasil jualan?
pg 26 to 58.indd 45 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menganalisis perbezaan keanjalan harga penawaran di antara barang
L 5
perkilangan dengan barang pertanian
104 – 105
E 31. Gambar di bawah menunjukkan dua jenis barang dan nilai keanjalan harga penawaran.
M
B
A
R
A Barang A Barang B
N Nilai keanjalan harga

penawaran: 2.45
Nilai keanjalan harga
penawaran: 0.25

(a) Tentukan jenis keanjalan untuk kedua-dua barang di atas.
P Barang A:
B
Barang B:
(b) Mengapakah keanjalan barang tersebut sedemikianw? Berikan alasan anda.
D
18
pg 26 to 58.indd 46 10/21/19 4:32 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menilai kewajaran tindakan firma dan kerajaan membuat keputusan
6
berdasarkan keanjalan harga permintaan
108 – 110
L
32. Maklumat di bawah berkaitan dengan tindakan firma. E
Lazimnya, permintaan barang keperluan seperti beras, garam dan minyak masak adalah tidak
anjal dan firma berusaha untuk menaikkan harga barang berkenaan untuk memaksimumkan
M
keuntungan.
B
(a) Wajarkah tindakan firma untuk menaikkan harga barang tersebut? Berikan alasan anda.
A
R
A
N
P
B
(b) Jelaskan tindakan kerajaan dalam menangani isu di atas.
D
19
pg 26 to 58.indd 47 10/21/19 4:32 PM

Praktis SPM
D jumlah kuantiti ikan yang C cukai untuk televisyen
Soalan Objektif dikeluarkan oleh semua import meningkat
pengeluar pada tingkat D yuran langganan
Pilih jawapan yang paling tepat. harga dan jangka masa perkhidmatan ASTRO
1. Permintaan berkesan ialah tertentu menurun
SPM A keinginan terhadap 4. Antara berikut, yang 8. Antara berikut, yang
2018
sesuatu barang SPM manakah menerangkan keluk manakah akan mengurangkan
m/s 57
m/s 49 B barang keperluan yang 2018
permintaan pasaran? permintaan terhadap ayam?
mesti dipenuhi m/s 52-53 A Mencerun ke bawah dari
A Harga daging lembu
C permintaan yang kiri ke kanan menurun
disokong oleh kuasa beli B Menunjukkan hubungan B Pendapatan individu
pengguna positif di antara harga meningkat
D barang keperluan yang dengan kuantiti C Perubahan dalam
memberi kesan kepada teknologi penternakan
C Dibentuk daripada
kepuasan pengguna D Kerajaan memberikan
permintaan individu
subsidi kepada penternak
2. Antara berikut, yang D Lebih curam berbanding
ayam
manakah benar tentang keluk keluk permintaan
m/s 51-52
permintaan? individu 9. Antara berikut, yang
I Keluk permintaan manakah mungkin
5. Antara berikut, kumpulan m/s 62
mencerun ke atas dari menyebabkan pergerakan di
yang manakah merupakan
kiri ke kanan m/s 57 atas keluk permintaan kereta?
barang penggenap?
II Penurunan harga A Penurunan harga kereta
A Susu dan keju
menyebabkan permintaan B Televisyen dan elektrik B Penurunan harga minyak
berkurangan C Daging kambing dan petrol
III Menunjukkan kuantiti susu kambing C Kenaikan tambang
yang diminta pada setiap D Perkhidmatan teksi dan pengangkutan awam
tingkat harga tambang teksi D Kenaikan premium
IV Menunjukkan hubungan insurans untuk motosikal
KBAT Menilai
negatif antara kuantiti 10. Rajah di bawah
diminta dengan harga 6. Peningkatan jumlah rumah menunjukkan peralihan
m/s 63
m/s 57
di Kuala Lumpur menyebabkan keluk permintaan bagi kereta
B I dan IV D III dan IV permintaan tukang paip dan tempatan jenama SAGA.
pendawai elektrik meningkat.
3. Permintaan pasaran ikan Situasi ini menunjukkan Harga (RM)
m/s 52
merujuk A konsep barang pengganti D1
A jumlah kuantiti ikan yang B konsep barang penggenap D0
dijual oleh pengeluar pada C konsep keseimbangan
tingkat harga tertentu pasaran
B jumlah kuantiti ikan D konsep keanjalan harga
yang dibeli oleh semua permintaan
pengguna pada tingkat D1
harga tertentu D0
7. Permintaan untuk televisyen 0 Kuantiti
C jumlah kuantiti ikan m/s 57 meningkat jika
diminta
(buah)
yang diminta oleh semua A cukai pendapatan
pengguna pada tingkat individu dinaikkan Apakah yang menyebabkan
harga dan jangka masa B harga pemain cakera keluk permintaan beralih dari
tertentu padat meningkat D0D0 ke D1D1?
pg 26 to 58.indd 48 10/21/19 4:32 PM

A Penurunan harga kereta III Hubungan langsung antara B

SAGA harga dan kuantiti ditawarkan Harga
B Penurunan harga kereta IV Semakin rendah harga S
import barang X semakin tinggi P1
C Penurunan pendapatan kuantiti ditawarkan

pengguna A I dan II C II dan III P0
D Kerajaan meningkatkan B I dan IV D III dan IV
cukai terhadap kereta S
13. Syarikat Amenda
import
Berhad bercadang untuk
m/s 71 0 Kuantiti
menambahkan penawaran Q0 Q1
11. Rajah di bawah menunjukkan pakaian sebanyak 30% untuk C
keluk permintaan barang Z.
m/s 63
pasaran tempatan. Harga
Harga (RM)
Peningkatan penawaran ini
S1
D1 mungkin disebabkan oleh
S0
D0 A penurunan kos upah
E F B peningkatan sewa kilang P0
10
C penurunan harga pakaian
6 G H D peningkatan cukai ke atas S1
bahan S0
D1 Kuantiti
D0 14. Antara yang berikut, yang 0 Q1 Q0
0
30 60 90
Kuantiti
m/s 75
manakah menyebabkan keluk
(unit)
penawaran beralih ke kanan? D
Harga
Apakah yang akan berlaku I Peningkatan teknologi
S0
ke atas titik-titik pada keluk II Penurunan kadar subsidi
S1
permintaan jika kempen III Peningkatan kos bahan
promosi yang dijalankan untuk mentah P0
barang Z mencapai kejayaan? IV Matlamat pengeluar
A Titik G beralih ke titik H memaksimumkan output S0
B Titik G beralih ke titik E A I dan II C II dan III S1
C Titik F beralih ke titik G B I dan IV D III dan IV Kuantiti
0
D Titik F beralih ke titik E Q0 Q1
15. Maklumat di bawah merupakan
12. Rajah di bawah menunjukkan m/s 75
suatu penentu penawaran KBAT Menilai
keluk penawaran barang X.

m/s 65-66
untuk kereta tempatan.
Harga (RM)
16 Rajah di bawah berkaitan
Kerajaan mengurangkan SPM dengan suatu barang di
kadar subsidi ke atas 2018
pasaran.
S
pengeluar kereta tempatan.
m/s 75
Antara rajah yang berikut, Harga (RM)

yang manakah menunjukkan
kesan tindakan tersebut terhadap S0 S1
S
penawaran kereta tempatan?
A P0
0 Kuantiti Harga (RM)
(unit)
S
Antara yang berikut, yang P0 S0 S1
manakah merupakan ciri-ciri 0 Kuantiti (unit)
keluk penawaran tersebut? Q0 Q1
P1
I Mempunyai kecerunan Peralihan keluk penawaran
negatif S0S0 ke S1S1 disebabkan oleh
S
II Mencerun ke atas dari A peningkatan produktiviti
kiri ke kanan
0 Kuantiti
Q1 Q0
pg 26 to 58.indd 49 10/21/19 4:32 PM

B peningkatan cita rasa 19. Jadual di bawah 21. Rajah di bawah

pengguna menunjukkan kuantiti
m/s 79-80 m/s 80
menunjukkan keluk
C peningkatan kos diminta dan kuantiti permintaan dan keluk
pengeluaran ditawarkan sesuatu barang. penawaran suatu barang.
D firma ingin Keseimbangan pasaran
Kuantiti Kuantiti ditunjukkan oleh titik E.
memaksimumkan Harga
permintaan penawaran
keuntungan (RM) Harga (RM)
(unit) (unit)
17. Rajah di bawah menunjukkan 10 20 150 D S
F G
keluk penawaran untuk
m/s 75
jagung manis. 9 40 100 E
8 55 85 P1 H I
Harga (RM) S D
7 70 70
S1
Apakah kesan kepada pasaran 0 Kuantiti
S0 (unit)
jika harga pada RM9?
A Berlaku lebihan penawaran Berapakah jumlah lebihan
B Berlaku lebihan permintaan permintaan pada tingkat
C Harga cenderung untuk harga P1?
S1
naik A HF C HI
S0 D Harga cenderung tidak B GI D FE
0 Kuantiti berubah
(unit) 22. Rajah di bawah menunjukkan
20. Jadual di bawah keluk keseimbangan pasaran

Apakah faktor yang SPM menunjukkan kuantiti
m/s 80-81
suatu barang.
menyebabkan perubahan di 2018
permintaan dan kuantiti
atas? Harga (RM)
m/s 79-80 penawaran bagi suatu barang.
A Negara dilanda kemarau
D S
B Kos sewa ladang Kuantiti Kuantiti
menurun Harga
permintaan penawaran P0
C Pengeluar jagung manis (RM)
(unit) (unit)
menerima subsidi S D
kerajaan 5 190 90
D Cita rasa pengguna 6 165 110 0 Q0
Kuantiti
(unit)
terhadap jagung manis
meningkat 7 140 140
Apakah yang akan berlaku
18. Maksud kuantiti 8 120 155 apabila harga turun lebih
keseimbangan ialah 9 90 170 rendah daripada P0?
m/s 77
A jualan purata firma untuk A Tingkat harga cenderung
satu tahun Antara berikut, pernyataan untuk menurun lagi
B keluaran purata firma manakah yang benar tentang B Berlakunya lebihan
untuk satu tahun jadual di atas? penawaran dalam pasaran
C satu keadaan di mana A Harga keseimbangan C Kuantiti permintaan
firma memperoleh ialah RM5 pasaran kurang daripada
keuntungan maksimum B Pada tingkat harga kuantiti penawaran pasaran
D tingkat pengeluaran di RM8, berlaku lebihan D Kuantiti penawaran
mana keluk permintaan penawaran sebanyak 55 pasaran kurang daripada
dan keluk penawaran unit kuantiti permintaan
bersilang antara satu C Harga cenderung jatuh pasaran
sama lain pada tingkat harga RM9
23. Rajah di bawah menunjukkan
D Lebihan permintaan
keluk keseimbangan pasaran
sebanyak 90 unit pada m/s 80-81
buku.
harga RM5
pg 26 to 58.indd 50 10/21/19 4:32 PM

Harga (RM) B Berlaku lebihan permintaan Hitungkan pekali keanjalan

D S dan harga akan naik harga permintaan barang
12 C Berlaku lebihan penawaran tersebut.
dan harga akan jatuh A 0.4
10
D Berlaku lebihan permintaan B 1.0
dan harga akan jatuh C 1.4
D
S 26. Apakah yang dimaksudkan D 3.5
0 Kuantiti
6 8 10 dengan keanjalan harga
(buah) m/s 89 29. Apakah yang ditunjukkan
permintaan?
Apakah yang akan berlaku oleh tanda negatif pada
A Ukuran perubahan
dalam pasaran apabila tingkat harga akibat daripada keanjalan harga
harga berada pada RM12? perubahan pendapatan permintaan?
I Harga cenderung menurun B Ukuran perubahan A Hubungan positif antara
II Keseimbangan pasaran kuantiti diminta akibat harga dengan kuantiti
dicapai daripada perubahan harga diminta
III Lebihan permintaan C Ukuran perubahan harga B Hubungan mutlak antara
sebanyak 4 unit akibat daripada perubahan harga dengan kuantiti
IV Lebihan penawaran kuantiti diminta diminta
sebanyak 4 unit D Ukuran perubahan kuantiti C Hubungan langsung
A I dan II C II dan III diminta akibat daripada antara harga dengan
B I dan IV D III dan IV perubahan pendapatan kuantiti diminta
24. Rajah di bawah D Hubungan songsang
27. Jadual di bawah menunjukkan antara harga dengan
SPM menunjukkan perubahan SPM harga dan kuantiti diminta
2018
keseimbangan pasaran 2018
kuantiti diminta
suatu barang di pasaran.
m/s 83-84 motosikal tempatan. 30. Maklumat di bawah
m/s 90
Kuantiti berkaitan dengan nilai pekali
Harga (RM) Harga m/s 91
diminta keanjalan harga permintaan
D1 (RM)
(unit) kasut.
D0 S
10 40
P1 E1 Satu kajian menunjukkan
P0 E0 15 30 nilai keanjalan harga
D1
permintaan kasut di
Berapakah nilai keanjalan Malaysia adalah 1.5.
D0
harga permintaan apabila
0 Kuantiti
Q0 Q1 (unit) harga berubah daripada Apakah kesimpulan yang
RM10 kepada RM15? boleh dibuat berdasarkan
Tindakan kerajaan yang
A 0.25 pernyataan di atas?
manakah menyebabkan
B 0.50 A Permintaan kasut adalah
perubahan tersebut?
C 1.50 tak anjal
A Mengetatkan syarat sewa
beli D 2.0 B Penjual harus menaikkan
B Mengurangkan kadar harga jualan untuk
28 . Rajah di bawah memaksimumkan
cukai pendapatan individu menunjukkan keluk
C Menaikkan bayaran lesen m/s 90 keuntungan
permintaan untuk barang P. C Peratus perubahan harga
memandu
D Menaikkan kadar faedah Harga (RM) adalah lebih besar daripada
pinjaman kenderaan D peratus perubahan kuantiti
diminta kasut
25. Apakah kesan kepada pasaran 14 D Kenaikan harga
perabot kayu jika permintaan
m/s 84-85 kasut sebanyak 1%
berkurang tetapi penawaran 10
akan menyebabkan
tetap?
pengurangan kuantiti
A Berlaku lebihan penawaran D diminta sebanyak 1.5%
dan harga akan naik 0 Kuantiti
60 120 (unit) KBAT Menilai
pg 26 to 58.indd 51 10/21/19 4:32 PM

31. Jadual di bawah menunjukkan 38. Antara yang berikut, yang

peratus perubahan kuantiti manakah ciri-ciri keanjalan
m/s 92-93 m/s 104
diminta dan peratus Keanjalan Harga harga penawaran yang anjal?
perubahan harga bagi barang INFO Permintaan A Nilai keanjalan adalah
X dan barang Y. kurang daripada satu
34. Jadual di bawah B Peratus perubahan
Barang %∆Qd %∆P
menunjukkan penawaran
m/s 101 harga melebihi peratus
X 20 25 barang G oleh Syarikat Hong perubahan kuantiti yang
Y 30 15 Hong. ditawarkan
Kuantiti yang C Kuantiti ditawarkan
Apakah jenis keanjalan harga Harga bagi barang adalah
permintaan bagi barang X ditawarkan
(RM) sangat sensitif terhadap
dan barang Y? (unit)
perubahan harga
250 400
Barang X Barang Y D Apabila harga menurun
300 800 banyak, kuantiti yang
A Anjal Tak anjal ditawarkan akan
Hitungkan keanjalan harga
B Tak anjal Anjal berkurang sedikit sahaja
penawaran bagi barang G
C Anjal Anjal apabila harganya naik daripada 39. Peratus perubahan kuantiti
RM250 kepada RM300. barang Z adalah lebih besar
D Tak anjal Tak anjal m/s 104
A 0.2 C 2.0 daripada peratus perubahan
32. Antara yang berikut, B 0.5 D 5.0 harga barang Z. Apakah jenis
yang manakah akan keanjalan harga penawaran
m/s 94 35. Jika nilai pekali keanjalan bagi barang Z?
mempengaruhi keanjalan harga penawaran bagi barang
permintaan televisyen?
m/s 102 A Anjal
H adalah 2.0, kenaikan harga
A Kadar faedah B Anjal satu
sebanyak 40% akan
B Bilangan barang pengganti C Tak anjal
menyebabkan kuantiti ditawar
C Tarikh pengeluaran D Anjal uniti
A naik sebanyak 20%
televisyen B naik sebanyak 80% 40. Antara yang berikut, barang
D Perubahan cita rasa C turun sebanyak 20% yang manakah mempunyai
pengguna D turun sebanyak 80% pekali keanjalan harga
33. Syarikat ABC Berhad telah penawaran kurang daripada
36. Keanjalan harga penawaran satu?
mengubah harga supaya
m/s 97-99 pakaian adalah 3.0.
jumlah hasilnya meningkat. m/s 102 A Kereta
Kenaikan harga pakaian
Antara yang berikut, yang B Komputer
daripada RM10 kepada
manakah menyebabkan C Televisyen
RM12 akan meningkatkan
perubahan harga tersebut? jumlah penawaran pakaian D Kelapa sawit
daripada 1 000 unit kepada 41. Antara yang berikut, yang
Nilai keanjalan
berapa unit? manakah akan menyebabkan
Harga harga m/s 105
permintaan A 1 006 unit C 1 066 unit penawaran barang T anjal?

B 1 060 unit D 1 600 unit A Firma mempunyai stok
I Turun Melebihi 1 barang T yang banyak
37. Penawaran barang X
II Naik Kurang B Mobiliti faktor
SPM berkurang daripada 100
daripada 1 2018 pengeluaran barang T
unit kepada 80 unit apabila
III Naik Melebihi 1 adalah rendah
m/s 102 harga jatuh daripada RM5
kepada RM3.Berapakah nilai C Bilangan firma yang
IV Turun Kurang
keanjalan harga penawaran mengeluarkan barang
daripada 1
untuk barang X? T adalah sedikit dalam
A I dan II C II dan III A 0.50 pasaran
B I dan IV D III dan IV B 1.00 D Penambahan kuantiti
barang T memerlukan
KBAT Menilai
C 1.25
tambahan kos pengeluaran
D 2.00
yang besar
pg 26 to 58.indd 52 10/21/19 4:32 PM

42. Konsep keanjalan harga II Wujud hubungan II Jumlah hasil diperoleh

permintaan penting untuk songsang antara harga dengan mendarabkan
A mengira kadar inflasi dengan kuantiti ditawarkan nilai keanjalan harga
B mengenal pasti jenis kos sesuatu barang. permintaan sesuatu
pengeluaran firma barang dengan kuantiti
44. I Kenaikan kadar caruman
C mengira pendapatan dijual barang itu.
m/s 60
KWSP pekerja akan
boleh guna masyarakat menyebabkan permintaan 47. I Semakin banyak firma
D mengenal pasti corak barang tahan lama menurun. yang mengeluarkan
m/s 106-107
perubahan perbelanjaan II Penurunan kadar sesuatu barang, semakin
pengguna caruman KWSP pekerja anjal penawaran barang
akan menyebabkan keluk tersebut.
Soalan 43 hingga Soalan 47 permintaan barang tahan II Penawaran sesuatu
berdasarkan pilihan jawapan lama beralih ke kanan. barang adalah anjal
seperti jadual berikut. jika firma mempunyai
45. I
Kenaikan harga
Pernyataan Pernyataan inventori yang banyak.
Pilihan m/s 75
faktor pengeluaran
I II menyebabkan keluk
A Betul Salah penawaran perabot
beralih ke kiri. Permintaan dan
B Salah Betul
II Kenaikan harga perabot INFO Penawaran
C Betul Betul menyebabkan keluk
D Salah Salah penawaran perabot
beralih ke kanan.
43. I Wujud hubungan 46. I Jumlah hasil firma
langsung antara harga m/s 97-99
meningkat apabila firma
m/s 50, 64
dengan kuantiti diminta menaikkan harga barang
sesuatu barang. yang permintaannya anjal.
Soalan Struktur
1. (a) Dengan menggunakan jadual permintaan, jelaskan hukum permintaan. [5 markah]
m/s 51-52
(b) Pernyataan di bawah berkaitan dengan pasaran ayam.

m/s 63
Permintaan terhadap bekalan ayam meningkat secara drastik terutamanya beberapa hari
menjelang sambutan Aidilfitri.
Dengan menggunakan gambar rajah, jelaskan kesan peristiwa tersebut terhadap pasaran ayam.
[6 markah]
(c) Rajah di bawah menunjukkan keluk permintaan untuk barang W.
m/s 62 Harga (RM)
D
Z
12
Y
8
X
4
D
0 Kuantiti (unit)
10 20 30
Jelaskan pergerakan dari titik Y ke titik Z. [4 markah]
pg 26 to 58.indd 53 10/21/19 4:32 PM

(d) Rajah di bawah menunjukkan peralihan keluk permintaan untuk komputer riba jenama Fizzy.
Harga (RM)
D0 D1
P0
D0 D1
0 Q0 Q1 Kuantiti (unit)

(i) Apakah yang berlaku pada keluk permintaan untuk komputer riba jenama Fizzy? [1 markah]
(ii) Nyatakan empat faktor yang menyebabkan peralihan keluk permintaan tersebut. [4 markah]
m/s 56-63
Peralihan Keluk
INFO Permintaan
2. (a) Jadual di bawah menunjukkan kuantiti diminta bagi dua individu dan penawaran pasaran bagi
satu jenis barang.
m/s 79-80
Harga Kuantiti diminta (unit) Penawaran

(RM) Individu A Individu B pasaran (unit)
5 90 110 70
10 40 Z 100
15 20 40 160
(i) Hitung nilai Z jika harga keseimbangan ialah RM10. [2 markah]

(ii) Terangkan keadaan pasaran pada tingkat harga RM15. [2 markah]
(b) Rajah di bawah menunjukkan perubahan keseimbangan pasaran untuk ikan kembong.
m/s 86 Harga (RM)
D0 S1 S0
E1
P1
E0
P0
S1 S0 D0
0 Kuantiti (unit)
Q1 Q0

Jelaskan kesannya kepada pasaran. [6 markah]
pg 26 to 58.indd 54 10/21/19 4:32 PM

(c) Jadual di bawah menunjukkan nilai pekali keanjalan harga permintaan bagi dua jenis barang.
m/s 92
Jenis barang Keanjalan harga permintaan
Barang Z 1.65
Barang M 0.27
Anda tidak bersetuju bahawa keanjalan harga permintaan barang Z dan barang M adalah tak
anjal. Beri empat alasan anda. [4 markah]
KBAT Menilai
(d) Jelaskan dua faktor yang mungkin mempengaruhi keanjalan harga permintaan sesuatu barang.
m/s 94-95
[6 markah]
Penentu Keanjalan
INFO Permintaan Harga
3. (a) Rajah di bawah menunjukkan keluk penawaran suatu barang.

m/s 104
Harga (RM)
S
P1
40%
P0
S
60%
0 Kuantiti (unit)
Q0 Q1

Jelaskan jenis keanjalan harga penawaran barang tersebut. [5 markah]
(b) Jadual di bawah menunjukkan kuantiti diminta dan kuantiti ditawar suatu barang.
m/s 78
Kuantiti diminta Kuantiti ditawar
Harga (RM)
(unit) (unit)
1 100 20
2 80 40
3 40 80
Berdasarkan jadual di atas, lukiskan rajah keseimbangan pasaran. [4 markah]
pg 26 to 58.indd 55 10/21/19 4:32 PM

(c) Jadual di bawah menunjukkan nilai keanjalan harga permintaan bagi beberapa barang yang dijual
oleh sebuah pasar raya hiper.
Jenis barang Nilai keanjalan

Garam 0.42
Minuman jus 1.25
Meehoon 0.65
Telefon bimbit 1.68
(i) Nyatakan jenis keanjalan harga permintaan untuk garam dan minuman jus. [2 markah]
m/s 92
(ii) Jelaskan tiga penentu keanjalan harga permintaan untuk telefon bimbit. [3 markah]
m/s 94-95
(d) Selain harga barang itu sendiri, terangkan dua faktor yang menyebabkan keluk penawaran sesuatu
barang beralih ke kanan. [6 markah]
m/s 71-73
Soalan Esei
1. (a) Maklumat di bawah berkaitan dengan pengeluaran padi.

Penggunaan teknologi mesin transplan dari Jepun yang digunakan oleh pesawah di Sekinchan,
Selangor telah berjaya meningkatkan jumlah pengeluaran padi kepada 13 tan sehektar
berbanding dengan negeri lain seperti Kedah dan Kelantan sebanyak empat tan sehektar.
Penggunaan mesin ini menyebabkan peningkatan kos kepada RM850 satu lot (1.2 hektar)
berbanding menanam menggunakan teknik tabur yang hanya menelan kos RM400.
(Dipetik dan disesuaikan daripada petikan: “13 tan metrik sehektar”, Kosmo Online)
Jelaskan tindakan yang boleh diambil oleh kerajaan untuk memperluaskan penggunaan teknologi
tersebut di seluruh negara. [8 markah]
KBAT Menganalisis
(b) Kerajaan bercadang untuk memberi subsidi kepada pengeluar perabot dan permintaan perabot
adalah anjal.
m/s 110
Dengan menggunakan gambar rajah, jelaskan kesan subsidi kepada pengguna dan pengeluar.
[6 markah]
(c) Petikan di bawah berkaitan dengan suatu jenis pasaran.
E-dagang perkasa perniagaan
Berdasarkan kenyataan yang dikeluarkan oleh Perbadanan Ekonomi Digital Malaysia (MDEC)
pada Februari lalu, rakyat Malaysia secara umumnya mempunyai tabiat membeli-belah secara
atas talian (online), yang menggalakkan pertumbuhan perniagaan online. Kadar penembusan
dalam kalangan pembeli online adalah tinggi, iaitu 67 peratus, yang telah menyumbang kepada
perkembangan peruncitan e-dagang sebanyak 19 peratus. Peratusan ini sekali gus menempatkan
Malaysia di tangga kedua, berkongsi tempat dengan Indonesia di Asia Tenggara, dalam sektor
e-dagang selepas Singapura iaitu 24 peratus.
(Sumber: www.sinarharian.com.my)
Huraikan jenis pasaran tersebut. [6 markah]
KBAT Mengaplikasi
pg 26 to 58.indd 56 10/21/19 4:32 PM

2. (a) Maklumat di bawah berkaitan dengan dua jenis harga sawi.
Sawi organik Sawi biasa

RM8/kg RM3/kg
Dari segi ekonomi, mengapakah harga sawi di atas berbeza? [6 markah]

KBAT Menilai
(b) Maklumat di bawah berkaitan dengan pasaran kuih.

m/s 78
Harga keseimbangan kuih ialah RM1.00 dan kuantiti keseimbangan ialah 5 000 unit.
Sekiranya harga kuih naik kepada RM1.50, kuantiti diminta menurun kepada 2 000 unit dan
kuantiti ditawarkan pula meningkat kepada 6 000 unit. Jika harga kuih jatuh kepada RM0.50,
kuantiti diminta meningkat kepada 7 000 unit dan kuantiti ditawarkan pula menurun kepada
2 000 unit.
Berdasarkan maklumat di atas, lukiskan rajah keseimbangan pasaran. [6 markah]
(c) Jadual di bawah menunjukkan kuantiti ditawarkan kasut pada pelbagai tingkat harga.
m/s 75
Kuantiti ditawarkan selepas
Harga Kuantiti
penggunaan teknologi moden
(RM) ditawarkan (unit)
(unit)
10 100
15 200
20 300
25 400
Andaikan penggunaan teknologi moden oleh firma kasut telah menyebabkan kuantiti ditawarkan
naik sebanyak 100 unit pada setiap tingkat harga.
Hitungkan kuantiti ditawarkan kasut selepas penggunaan teknologi moden oleh firma kasut dan
lukiskan keluk penawaran asal dan keluk penawaran baharu dalam rajah yang sama. [8 markah]
pg 26 to 58.indd 57 10/21/19 4:32 PM

Cabaran KBAT
Taman Dapur di laman rumah
Ketidakstabilan harga komoditi getah dan kelapa sawit telah mendorong golongan peneroka
melibatkan diri dalam pelbagai aktiviti pertanian. Salah satu aktiviti yang dikenal sebagai
projek Edible Garden atau Taman Dapur telah dilaksanakan bagi menggalakkan peneroka Felda
menanam pelbagai jenis sayur-sayuran di halaman rumah. Ketua Kampung Felda Semenchu,
Omar Dean, berkata bahawa projek tersebut merupakan salah satu langkah bagi menggalakkan
para penduduk di kampung tersebut untuk hidup aktif dengan mengerjakan tanah-tanah di
sekeliling rumah mereka.
(Dipetik dan disesuaikan daripada: www.utusan.com.my)
(a) Adakah anda bersetuju bahawa aktiviti di atas memberi kesan terhadap pasaran sayur-sayuran?
(b) Jelaskan peranan pihak berikut dalam menjayakan program ini.
(i) Masyarakat
(ii) Penjual sayur-sayuran
(iii) Kerajaan

Pengeluar minuman ringan disyor ganti gula
Syarikat pengeluar minuman ringan dicadangkan supaya menggunakan bahan pemanis alternatif
bagi mengurangkan kadar pengambilan gula dalam kalangan pengguna. Timbalan Menteri
Kesihatan berkata, produk seperti Stevia memiliki pemanis semula jadi sifar kalori dan tidak akan
menjejaskan rasa produk minuman. Kementerian turut mencadangkan pengusaha mengurangkan isi
padu produk mereka bagi mengelakkan pengambilan minuman ringan yang tinggi kalorinya secara
berlebihan. Beliau berkata bahawa maklum balas yang diterima agak baik dan akan diteruskan bagi
meningkatkan kesedaran pengusaha dalam mengeluarkan produk makanan berkhasiat. Berhubung
langkah kementerian yang sedang mengkaji kemungkinan mengenakan cukai khusus terhadap
minuman ringan yang mengandungi kandungan gula terlalu tinggi, beliau berkata perkara itu akan
mengambil masa sebelum dimuktamadkan. Menteri Kesihatan berkata bahawa pendekatan itu
merupakan strategi jangka panjang untuk mengurangkan pengambilan gula oleh rakyat negara ini.
Beliau berkata, mekanisme terbaik pelaksanaan cadangan itu sedang dicari antaranya mengenakan
cukai berasaskan kuantiti gula yang terdapat dalam sesuatu produk minuman.
(Dipetik dan disesuaikan daripada: www.sinarharian.com.my)
(a) Jelaskan kesan terhadap syarikat pengeluar minuman ringan sekiranya semua saranan kerajaan
dilaksanakan.
(b) Bagaimanakah kadar penggunaan gula yang tinggi membawa kesan terhadap ekonomi negara?
Praktis
i-THINK
pg 26 to 58.indd 58 10/21/19 4:32 PM

SUDUT PAK–21
Find the Fib
Bab 2 Pasaran
Subtajuk Keseimbangan Pasaran
Standard Menjelaskan konsep keseimbangan pasaran.

pembelajaran
Persiapan awal Sediakan kad kecil atau kertas kosong.
Objektif Membantu murid untuk memahami konsep keseimbangan pasaran dengan baik.
Aktiviti 1. Murid-murid dibahagikan kepada kumpulan kecil yang mempunyai empat hingga
lima orang.
2. Guru menyediakan kad untuk diedarkan kepada murid-murid.
3. Setiap murid dalam kumpulan diminta menulis tiga penerangan tentang sesuatu
konsep yang dipelajari di mana dua penerangan adalah betul dan satu penerangan
adalah salah dalam kad.
Contoh pernyataan:
1. Keseimbangan pasaran berlaku apabila kuantiti diminta sama dengan kuantiti

ditawarkan.
2. Sesuatu pasaran mencapai keseimbangan apabila keluk permintaan bersilang
dengan keluk penawaran.
3. Pada tingkat keseimbangan, berlaku lebihan penawaran pasaran.
Berdasarkan contoh di atas, ayat pertama dan ayat kedua adalah betul manakala ayat
ketiga adalah salah.
4. Setelah semua kumpulan menyediakan tugasan, murid-murid perlu mengambil

giliran membaca tugasan yang disediakan oleh kumpulan lain.
5. Kemudian, murid-murid perlu menjawab dan kemukakan alasan mengapa
penerangan itu salah.
6. Aktiviti ini berjalan sehingga semua tugasan selesai dijawab.
pg 59.indd 59 10/21/19 4:33 PM

Ekonomi Ting. 4 KSSM Bab 3 Wang, Bank dan Pendapatan Individu
AB
3
B
Wang, Bank dan Pendapatan Individu
Nota SMART
Wang dan Bank (c) Faedah (d) Dividen
(e) Untung (f) Bayaran pindahan
1. Maksud wang: Benda yang diterima umum
sebagai alat perantaraan pertukaran. 4. Faktor yang mempengaruhi tingkat
pendapatan individu termasuk:
2. Fungsi wang ialah:
(a) Pilihan kerjaya
(a) Alat perantaraan pertukaran
(b) Pilihan pendidikan
(b) Alat ukuran nilai
(c) Kemahiran
(c) Alat simpanan nilai
(d) Keusahawanan
(d) Alat bayaran tertunda
(e) Keadaan ekonomi
3. Fungsi bank pusat ialah:
(a) Mengeluarkan mata wang Penggunaan Pendapatan Individu
(b) Mengawal kestabilan nilai mata wang 1. Maksud pendapatan boleh guna: Pendapatan
(c) Jurubank kepada kerajaan sebenar individu yang boleh dibelanjakan
(d) Jurubank kepada bank perdagangan setelah ditolak semua potongan wajib.
(e) Mengawal kestabilan ekonomi 2. Jenis potongan wajib terdiri daripada:
4. Fungsi bank perdagangan ialah: (a) Caruman KWSP
(a) Menerima deposit (b) Caruman PERKESO
(b) Memberi pinjaman (c) Zakat
(c) Menerima dan membuat bayaran (d) Cukai pendapatan individu
(d) Perkhidmatan lain 3. Penggunaan pendapatan boleh guna
5. Skim perbankan Islam termasuk: merupakan pendapatan yang digunakan untuk
(a) Wadiah membeli barang tahan lama, barang tidak
(b) Bai Bithaman Ajil tahan lama dan perbelanjaan perkhidmatan.
(c) Mudharabah Bakinya adalah tabungan.
(d) Takjiri 4.
Faktor yang mempengaruhi corak
perbelanjaan pengguna termasuk:
Pendapatan Individu (a) Pendapatan
1. Sektor ekonomi terdiri daripada: (b) Barang pengganti
(a) Sektor utama (c) Harga
(b) Sektor kedua (d) Cita rasa dan segmen pasaran
(c) Sektor ketiga (e) Pengiklanan dan pemasaran
2. Faktor pemilihan pekerjaan ialah: 5. Kaedah pembayaran pembelian barang
(a) Upah termasuk:
(b) Minat (a) Bayaran secara tunai
(c) Suasana tempat kerja
(d) Pengalaman dan kemahiran Kelebihan Kekurangan
(e) Pengaruh keluarga • Harga murah • Masalah kekurangan
(f) Faedah sampingan • Perbelanjaan berhemah tunai
(g) Jarak • Diberi diskaun • Tidak dilindungi
(h) Kelayakan akademik • Barang menjadi hak daripada kesan inflasi
(i) Keadaan ekonomi milik pengguna • Kurang sesuai untuk
(j) Prospek pekerjaan • Kaedah bayaran barang mahal
3. Jenis pendapatan individu termasuk: diterima secara • Kurang perkhidmatan
(a) Sewa (b) Upah meluas lepas jualan
pg 60 to 88.indd 60 10/21/19 4:33 PM

(b) Bayaran secara kredit Strategi Simpanan

Kelebihan Kekurangan 1. Bank perdagangan
• Bantu merancang • Dikenakan 2. Bank Islam
perbelanjaan faedah 3. Bank Simpanan Nasional (BSN)
• Bayaran bulanan • Menggalakkan 4. Lembaga Tabung Haji (LTH)
yang kecil sikap boros
5. Unit Amanah
• Mampu guna • Barang mungkin
barang yang mahal ditarik balik 6. Koperasi
• Meningkatkan taraf • Mungkin 7. Insurans nyawa
hidup menangguhkan 8. Syarikat kewangan
• Menjana perbelanjaan
9. Simpanan lain
pendapatan lain
Strategi Pelaburan
6. Fitur ekonomi dalam pembelian kredit ialah:
1. Simpanan di bank
(a) Perlu buat bayaran pendahuluan
(b) Dikenakan faedah 2. Hartanah
(c) Dikenakan caj kewangan 3. Saham
(d) Jumlah yang perlu dibayar 4. Unit amanah
= (Harga – wang pendahuluan) + faedah
5. Sekuriti pinjaman
Belanjawan Peribadi 6. Logam berharga
1. Maksud belanjawan peribadi: Anggaran 7. FOREX
perbelanjaan berdasarkan anggaran
pendapatan boleh guna untuk tempoh masa Perbandingan Tahap Risiko, Pulangan dan
tertentu. Kecairan antara Pelbagai Jenis Pelaburan
Peribadi
2. Langkah penyediaan belanjawan peribadi
adalah: Jenis
Tahap Tahap Tahap
Mengenal pasti punca pendapatan dan pelaburan
risiko pulangan kecairan
potongan wajib peribadi
Simpanan Bebas
Rendah Tinggi
Mencatat semua perbelanjaan yang tetap risiko
hendak dilakukan
Unit
Rendah Rendah Tinggi
amanah
Menyusun perbelanjaan mengikut
keutamaan Saham
Tinggi Tinggi Sederhana
syarikat
Sekuriti Bebas
Mengimbangkan anggaran pendapatan Rendah Sederhana
kerajaan risiko
boleh guna dan perbelanjaan
Hartanah Rendah Rendah Rendah
3. Kepentingan belanjawan peribadi ialah:
(a) Membolehkan individu mendahulukan Logam
Sederhana Tinggi Rendah
perkara penting berharga
(b) Membantu individu menabung
(c) Membantu menyelaraskan perbelanjaan FOREX Tinggi Tinggi Tinggi
mengikut pendapatan
(d) Mengelakkan hutang
(e) Mengelakkan kenaikan harga barang
(inflasi)
pg 60 to 88.indd 61 10/21/19 4:33 PM

3.1 Wang dan Bank
L Tahap
Penguasaan
Tafsiran
Halaman
buku teks
E 1 Menyenaraikan fungsi wang, bank pusat dan bank perdagangan 124 – 141
M 2 Menjelaskan fungsi wang, bank pusat dan bank perdagangan 124 – 141
B 1. Nyatakan empat fungsi wang.

A (a)
R (b)
(c)
A (d)
N 2. Senaraikan empat fungsi bank perdagangan.

(a)
(b)
P (c)
B
(d)
3. Logo di bawah merupakan logo sebuah institusi kewangan di Malaysia.
D
Fungsi Bank Pusat
Negara
1 INFO
Jelaskan fungsi bagi institusi kewangan tersebut dalam mengawal kestabilan nilai wang.
(a)
(b)
(c)
pg 60 to 88.indd 62 10/21/19 4:33 PM

4. Nyatakan fungsi wang dalam setiap situasi di bawah.
Situasi Fungsi wang
L
E
(a) Puan Wong memiliki
wang bernilai RM70 000
dalam akaun tabungan di
Maybank M
B
(b) Encik Bala membeli sebuah A
motosikal dengan bayaran
ansuran RM200 sebulan R
A
N
(c) Cik Liza membayar RM25
untuk sehelai baju
P
B
(d) Harga sebuah kereta ialah
RM110 000 D
2
(e) Encik Rashidi bersetuju
untuk membayar kereta
baharunya sebanyak RM900
sebulan secara ansuran
(f) Encik Zainol membeli

sebuah dapur gas baharu
bernilai RM180
pg 60 to 88.indd 63 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mengenal pasti pelbagai produk perbankan termasuk produk
L 3
berlandaskan prinsip syariah dan mengaitkannya dengan fungsi bank
132 – 141
E 5. Nyatakan ciri-ciri bagi tiga jenis akaun yang digunakan oleh bank perdagangan untuk menerima
M deposit daripada orang ramai.
B (a) Deposit semasa (b) Deposit tetap (c) Deposit tabungan
A (i) (i) (i)
R (ii) (ii) (ii)

A
N (iii) (iii) (iii)

P 6. Nyatakan kemudahan pembayaran yang sesuai bagi setiap pernyataan di bawah.
B Pernyataan Kemudahan bayaran
D (a) Buat bayaran tetap secara berulang
(b) Kemudahan memindahkan wang terus ke akaun

penerima
3 (c) Kad yang membolehkan pengeluaran wang di mesin
ATM
(d) Kad yang membolehkan pengguna membeli barang

tanpa menggunakan tunai
(e) Kemudahan bayaran khusus untuk pemegang akaun

semasa
(f) Sesuai untuk kiriman wang
(g) Arahan pelanggan kepada bank membayar apa jua

jumlah bil dikemukakan
pg 60 to 88.indd 64 10/21/19 4:33 PM

7. Kenal pasti prinsip perbankan Islam berkaitan bagi setiap pernyataan di bawah.
Pernyataan Prinsip
(a) Bank menjaga keselamatan harta pelanggan L

(b) Bank sebagai pengusaha menguruskan pelaburan E
M
pelanggan
(c) Harta yang disewa boleh dipindah milik

B
(d) Pelanggan bank boleh membayar secara ansuran harga
belian A
(e) Akaun semasa R
(f) Pembiayaan perumahan A
(g) Pembelian kenderaan N
(h) Akaun pelaburan khas
8. Jelaskan prinsip perbankan Islam bagi setiap situasi yang berikut. P

Situasi Penerangan B
(a) Syarikat Pengangkutan Wira
Maju Berhad ingin mendapatkan
D
pembiayaan bank Islam untuk
membeli lima buah bas ekspres.
4
(b) Puan Maimunah ingin membeli

sebuah pangsapuri mewah yang
berharga RM600 000 melalui
pembiayaan bank Islam.
pg 60 to 88.indd 65 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
4 Membanding beza fungsi bank perdagangan dengan bank pusat 128 – 139
L
E 9. Berikut merupakan logo bagi dua buah institusi kewangan di Malaysia.
M
B
A
R
A
Institusi kewangan X Institusi kewangan Y
N (a) Kenal pasti kedua-dua jenis institusi kewangan.
(i) Institusi kewangan X:
(ii) Institusi Kewangan Y:
P (b) Bandingkan fungsi institusi kewangan X dan Y.
B
D
5
pg 60 to 88.indd 66 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menganalisis kelebihan dan kekurangan jenis-jenis tabungan dan
5
pinjaman berdasarkan contoh
132 – 138
L
10. Maklumat di bawah berkaitan dengan Encik Rodzi. E
Encik Rodzi seorang pekerja di Syarikat ABC Berhad. Beliau mempunyai simpanan sebanyak
RM50 000 dalam akaun simpanan tetap di Alianze Bank. Di samping itu, beliau juga menyimpan
M
wang sebanyak RM700 sebulan dalam akaun simpanan di bank yang sama. B
Bandingkan kedua-dua jenis akaun tersebut dari segi kelebihan dan kekurangan. A
Kelebihan:
R
A
N
Kekurangan:
P
B
D
11. Maklumat di bawah berkaitan dengan satu kemudahan pinjaman bank perdagangan.
Encik David merupakan pengusaha restoran makanan segera di Kota Kinabalu, Sabah. Beliau
telah menyewa sebuah lot kedai selama 15 tahun. Pemilik kedai telah mencadangkan supaya
6
Encik David membeli kedai tersebut dengan harga RM80 000. Encik David ingin menggunakan
kemudahan overdraf untuk membiayai kos pembelian kedai tersebut.
Anda tidak bersetuju dengan tindakan Encik David yang menggunakan kemudahan overdraf untuk
membiayai kos pembelian kedai. Berikan alasan anda.
pg 60 to 88.indd 67 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mencadangkan perkhidmatan bank perdagangan yang terbaik untuk
L 6 keperluan tertentu dan memberi justifikasi berdasarkan analisis
maklumat dari pelbagai sumber
134 – 135
E 12. Maklumat di bawah berkaitan dengan Encik Chan.

M Encik Chan ingin membeli sebuah rumah yang bernilai RM400 000 di Seremban, Negeri Sembilan.
B Beliau mempunyai dua pilihan iaitu menggunakan wang yang ada dalam akaun simpanan tetap
sebanyak RM500 000 di sebuah bank tempatan yang dibayar faedah sebanyak 5% setahun. Bank
A tersebut menawarkan pinjaman perumahan bernilai RM320 000 dengan kadar faedah sebanyak
4.5% untuk tempoh pembiayaan 25 tahun.
R Cadangkan kaedah yang terbaik bagi Encik Chan untuk membeli rumah tersebut.
A
N
P
B 13. Maklumat di bawah berkaitan dengan Cik Punitha.
D Cik Punitha merupakan seorang kerani di Syarikat Cityboy Berhad. Beliau membuat keputusan
untuk membeli sebuah kereta baharu pada hujung bulan. Tetapi, beliau hanya mempunyai jumlah
wang yang cukup untuk membayar wang pendahuluan.
7 Berikan cadangan tentang kemudahan yang boleh digunakan oleh Cik Punitha untuk membiayai kos
pembelian kereta baharunya.
pg 60 to 88.indd 68 10/21/19 4:33 PM

3.2 Pendapatan Individu
Tahap
Penguasaan
Tafsiran
Halaman
buku teks
L
1 Menyenaraikan jenis pekerjaan dalam sektor ekonomi 142 – 143 E
2 Menerangkan faktor pemilihan pekerjaan 148 – 149
M
14. Senaraikan lima contoh pekerjaan untuk setiap sektor ekonomi di bawah.
B
(a) Sektor utama (b) Sektor kedua (c) Sektor ketiga
A
(i) (i) (i)
R
A
(ii) (ii) (ii)
(iii) (iii) (iii)
(iv) (iv) (iv)

N
(v) (v) (v)
15. Jelaskan setiap faktor pemilihan pekerjaan dalam jadual di bawah.

P
Faktor pemilihan
pekerjaan
Huraian
B
D
(a) Upah
(b) Faedah sampingan

8
(c) Jaminan kerja
(d) Lokasi tempat kerja
(e) Suasana tempat kerja
pg 60 to 88.indd 69 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mengenal pasti pelbagai jenis pendapatan orang dewasa dan kaitkannya
L 3
dengan jenis pendapatan
150 – 152
E 16. Kenal pasti jenis pendapatan yang diterima oleh individu dalam situasi yang berikut.
M Situasi Jenis pendapatan
B (a) Sebagai pesara tentera, Encik Anuar menerima pencen bulanan

sebanyak RM4 000.
A (b) Cik Linda menerima BR1M yang bernilai RM900.
R (c) Seorang pengusaha restoran memperoleh pendapatan sebanyak

A RM7 000.
N (d) Pemegang ASB menerima pulangan sebanyak 6.75 sen bagi setiap
unit saham yang dilaburkan.
(e) Seorang pemilik bangunan menerima RM3 000 daripada pengusaha

yang menggunakan bangunan itu sebagai premis perniagaan.
P (f) Seorang pengurus kilang pakaian menerima pendapatan bulanan

sebanyak RM9 000.
B (g) Encik Tillai menerima pulangan sebanyak RM2 000 kerana

mempunyai akaun simpanan tetap yang bernilai RM50 000 di
D sebuah bank tempatan.
17. Lengkapkan pernyataan di bawah.
(a) merupakan ganjaran kepada pemilik faktor tanah.

9 (b) Pemilik modal menerima sebagai ganjaran.
(c) Untung ialah perbezaan antara jumlah dengan jumlah kos.
(d) Bayaran diterima oleh individu yang tidak memberi sumbangan.
(e) Upah merupakan ganjaran kepada faktor .
(f) Upah ialah kemampuan upah wang membeli barang dan perkhidmatan.
(g) Kenaikan purata barang menyebabkan upah benar menurun.
(h) individu terdiri daripada sewa, upah, faedah, untung,

dan bayaran pindahan.
(i) Dividen merupakan sebahagian daripada syarikat.
pg 60 to 88.indd 70 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menganalisis jenis-jenis pekerjaan di pasaran dan membuat keputusan
4
pemilihan pekerjaan berdasarkan kriteria ditetapkan
150 – 152
L
18. Cik Linda merupakan graduan yang baharu mendapat ijazah dalam bidang kewangan dari Universiti
E
Malaysia Sabah. Beliau tinggal di Kuantan, Pahang dan ingin memohon jawatan berikut.
M
Eksekutif Audit Eksekutif Kewangan
B
Calon-calon perlulah memiliki: Calon-calon perlulah memiliki: A
• Ijazah Sarjana Muda dalam bidang
perakaunan/kewangan atau kelayakan
• Ijazah Sarjana Muda dalam bidang
perakaunan/kewangan atau kelayakan R
A
profesional profesional
• Pengalaman sekurang-kurangnya 2 tahun • Pengalaman dalam bidang berkaitan
• Kemahiran komunikasi lisan dan bertulis adalah satu kelebihan
yang baik dalam Bahasa Inggeris dan
Bahasa Melayu
• Kenderaan sendiri dan memiliki lesen
memandu yang sah
N
• Kemahiran analitikal dan mampu bekerja • Mampu bekerja dalam kumpulan,
secara individu dengan pengawasan yang mempunyai pengurusan masa yang baik
minimum
Gaji bulanan: RM3 500 sebulan
dan proaktif
Gaji bulanan: RM3 500 sebulan P
Faedah: Bonus tahunan, rawatan perubatan
percuma, elaun pengangkutan dan pinjaman
perumahan/kenderaan tanpa faedah
Faedah: Bonus tahunan, rawatan perubatan
percuma, sewa rumah, elaun pengangkutan
dan pinjaman perumahan/kenderaan tanpa
B
Tempat kerja: YY Supermarket Berhad,
Kuala Lumpur
faedah, tiket penerbangan percuma 4 kali
setahun (untuk calon dari Semenanjung D
Malaysia)
Tempat kerja: Bank Permata Berhad, Sarawak
10
Jawatan yang manakah patut dipilih oleh Cik Linda? Berikan alasan anda.
pg 60 to 88.indd 71 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Membuat ramalan tentang jenis dan trend pekerjaan di masa hadapan
L 5
dan memberikan justifikasi
–
E 19. Rajah di bawah menunjukkan guna tenaga mengikut sektor ekonomi dari tahun 2002 hingga tahun
M 2012.
B Malaysia: Guna tenaga mengikut sektor ekonomi dari 2002 hingga tahun 2012
A 100%
R 75%
Peratus guna tenaga
A 50% Petunjuk :
N Sektor Utama
25%
Sektor Kedua
Sektor Ketiga
P
0%
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
B
(Sumber: World bank data)

(a) Buat rumusan tentang corak guna tenaga mengikut sektor ekonomi tersebut dan ramalkan trend
D pekerjaan pada masa hadapan.
11
(b) Berikan lima sebab pekerjaan dalam sektor pertanian kurang diminati oleh rakyat Malaysia.
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)
pg 60 to 88.indd 72 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mengenal pasti matlamat kerjaya dan mewujudkan pelan dan jadual
6 waktu untuk mencapainya, termasuk keperluan pendidikan/latihan, kos
dan kemungkinan hutang yang ditanggung
–
L
20. Chelsea Anak Edenie merupakan seorang pelajar tingkatan 4 yang mengambil perakaunan dan
E
ekonomi sebagai mata pelajaran elektif. Dia bercita-cita menjadi seorang akauntan yang berjaya dan
membuka firma perakaunan sendiri.
M
(a) Sediakan satu garisan masa untuk mencapai cita-cita tersebut. B
A
R
A
N
P
B
(b) Senaraikan kelayakan akademik yang perlu dimiliki serta kursus profesional yang perlu diikuti.
D
(c) Hitungkan anggaran kos untuk mendapatkan kelayakan akademik serta mengikuti kursus
profesional tersebut. 12
(d) Nyatakan jumlah hutang yang perlu ditanggung oleh Chelsea.
pg 60 to 88.indd 73 10/21/19 4:33 PM

3.3 Penggunaan Pendapatan Individu
L Tahap
Tafsiran
Halaman
E
Menyatakan maksud pendapatan boleh guna dan mengenal pasti
1 158 – 167
M pelbagai jenis potongan wajib
B 21. Pendapatan boleh guna ialah pendapatan individu ditolak .
A 22. Maklumat di bawah berkaitan dengan pendapatan, pendapatan boleh cukai dan potongan wajib Encik
Zainal dalam tempoh setahun.
R Pendapatan RM90 000
A Pendapatan boleh cukai
Zakat
RM60 000
RM1 000
N KWSP
PERKESO
11%
RM700
Pengiraan Kadar Cukai (%) Cukai (RM)
P RM10 000 yang pertama

RM10 000 yang berikutnya
–
1
50
100
B RM20 000 yang pertama

–
5
150
750
D RM35 000 yang pertama

–
10
900
1 500
RM50 000 yang pertama – 2 400

RM20 000 yang berikutnya 16 3 200
13
Hitungkan pendapatan boleh guna Encik Zainal.
pg 60 to 88.indd 74 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menerangkan penggunaan pendapatan boleh guna dari aspek
2 perbelanjaan pendapatan, belanjawan peribadi dan perancangan
kewangan peribadi
170 – 177
L
E
23. Maklumat di bawah berkaitan dengan Encik Jamali.
Keluarga Encik Jamali tinggal di Kota Kinabalu, Sabah. Isi rumah ini menerima pendapatan
M
bulanan sebanyak RM11 000. B
Jelaskan bagaimana faktor yang berikut mempengaruhi corak perbelanjaan keluarga Encik Jamali.
(a) Pendapatan
A
R
A
N
(b) Harga barang dan perkhidmatan
P
B
D
(c) Barang pengganti
14
(d) Pengiklanan dan pemasaran
(e) Cita rasa dan segmen pasaran
pg 60 to 88.indd 75 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menghuraikan berserta contoh cara berbelanja dan mengurus
L 3 belanjawan dengan berhemah serta merancang kewangan peribadi

dengan bijak untuk kesejahteraan masa hadapan
–
E 4
Menerangkan kepentingan belanjawan peribadi dan membandingkan
belanjawan peribadi antara beberapa kumpulan individu serta 183 – 185
M membincangkan perbezaan tersebut
B 24. Maklumat di bawah berkaitan dengan corak perbelanjaan dua orang individu.
A Pendapatan Gaji
Encik Malek
RM8 000 Gaji
Encik Razak
RM9 000
R bulanan Sewa rumah
Untung
RM1 500
RM1 000
A Potongan
wajib dan
Caruman KWSP
Zakat RM200
RM880 Caruman KWSP
Zakat RM300
RM990
N perbelanjaan Cukai pendapatan

Bil utiliti
RM900
RM400
Cukai pendapatan
Bil utiliti
RM1 000
RM600
Sewa rumah RM1 200 Ansuran rumah RM3 000
Ansuran kereta RM1 000 Ansuran kereta RM1 800
P
Makanan RM800 Makanan RM1 500
Perubatan RM200 Hiburan RM800
Wang saku anak RM500 Wang saku anak RM1 000
B Perbelanjaan lain RM1 000

(a) Hitungkan yang berikut untuk Encik Malek dan Encik Razak:
Perbelanjaan lain RM3 000
D (i) Potongan wajib
15
(ii) Pendapatan boleh guna
(iii) Jumlah perbelanjaan
pg 60 to 88.indd 76 10/21/19 4:33 PM

(iv) Tabungan (jika ada)
L
(b) Bincangkan tabiat perbelanjaan bagi setiap individu.
E
M
B
A
R
A
(c) (i) Individu yang manakah gagal merancang perbelanjaan dengan bijak?
N
(ii) Jelaskan tindakan yang perlu dilakukan oleh individu tersebut.
P
B
25. Huraikan lima kepentingan belanjawan peribadi. D
(a)
16
(b)
(c)
(d)
(e)
pg 60 to 88.indd 77 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menganalisis dan membandingkan pelbagai jenis simpanan dan
L 5
pelaburan peribadi
186 – 192
E 26. Bandingkan tahap risiko, tahap pulangan dan tahap kecairan bagi setiap pelaburan peribadi di bawah.
M Jenis pelaburan peribadi Tahap risiko Tahap pulangan Tahap kecairan
B (a) Encik Ali telah menyimpan jumlah

wang sebanyak RM50 000 dalam
A akaun simpanan tetap di bank
tempatan.
R
A (b) Puan Rosma melabur sebanyak
RM3 000 dengan membeli sekuriti
N kerajaan.
(c) Pak Cik Ahmad telah membeli
P sebuah rumah di Seremban, Negeri

Sembilan untuk anaknya.
B (d) Cik Yooruce telah membeli jongkong
D emas, perak dan platinum sebagai

aset pelaburan.
(e) Seorang pemuda telah membeli Dolar

17 Amerika Syarikat pada tahun lepas
dan menjualkannya apabila nilainya
meningkat.
(f) Puan Ainin telah membeli saham

Syarikat XYZ Berhad.
(g) Encik Abu telah melabur dalam skim

unit amanah yang diuruskan oleh
Syarikat Pengurusan Unit Amanah.
pg 60 to 88.indd 78 10/21/19 4:33 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menilai beberapa potensi pelaburan dan membuat keputusan pelaburan
6
peribadi dengan mempertimbangkan tahap risiko dan pulangan
–
L
27. Maklumat di bawah berkaitan dengan pelaburan individu. E
Individu biasanya memilih untuk membuat simpanan di bank untuk tujuan seperti menunaikan M
B
fardu haji, membeli rumah atau untuk pendidikan anak-anak pada masa hadapan. Wang yang
kita simpan di bank tidak akan tumbuh melebihi kadar inflasi tetapi ia mempunyai satu kelebihan
iaitu hampir bebas daripada risiko. Sebenarnya, individu mempunyai pelbagai alternatif untuk
melabur bagi mendapatkan keuntungan. Sekiranya individu memilih untuk membuat pelaburan
yang dirancang dengan teliti, ia boleh membawa kadar pulangan yang lebih tinggi walaupun risiko
A
dalam pelaburan juga lebih tinggi. Individu juga digalakkan supaya memilih kombinasi pelaburan
yang sesuai dan bukannya melabur semua wang dalam satu jenis pelaburan sahaja. Pakar pelaburan
R
sering berkata jangan meletakkan semua telur dalam satu bakul.
A
(a) Jelaskan pernyataan ‘wang yang kita simpan di bank tidak akan tumbuh melebihi kadar inflasi
tetapi ia mempunyai satu kelebihan iaitu hampir bebas daripada risiko’. N
P
B
(b) Cadangkan tiga jenis pelaburan peribadi yang berisiko tinggi tetapi membawa pulangan yang
tinggi. D
(i)
(ii)
(iii) 18
(c) Mengapakah individu digalakkan supaya memilih kombinasi pelaburan yang sesuai dan bukannya
melabur semua wang dalam satu jenis pelaburan sahaja?
pg 60 to 88.indd 79 10/21/19 4:33 PM

Praktis SPM
B simpanan nilai A Mengeluarkan mata wang
Soalan Objektif C bayaran tertunda B Jurubank kepada kerajaan
D perantaraan pertukaran C Jurubank kepada bank
Pilih jawapan yang paling tepat.
perdagangan
4. Maklumat di bawah
1. Antara berikut, yang D Mengawal kestabilan
SPM manakah menerangkan
berkaitan dengan kelemahan
m/s 125-126
nilai mata wang
2018 sistem barter.
fungsi wang sebagai alat
7. Sebuah bank perdagangan
m/s 125 ukuran nilai? Pertukaran barang hanya
telah dilantik sebagai bank
A Encik Zainal membayar boleh berlaku antara dua m/s 128-129
pusat negara X. Apakah
RM30 000 sebagai pihak yang mempunyai
fungsi tambahan yang
deposit untuk rumah kehendak serentak.
perlu dijalankan oleh bank
baharu
Apakah fungsi wang yang tersebut?
B Puan Zainab membayar
dapat mengatasi kelemahan A Memberi pinjaman
RM600 sebulan untuk
keretanya selama lima sistem barter di atas? B Menerima deposit tetap
tahun A Alat ukuran nilai C Mengawal kestabilan
C Puan Malisah membeli B Alat simpanan nilai nilai mata wang
sebuah telefon bimbit C Alat bayaran tertunda D Menjalankan urus niaga
dengan harga RM1 000 D Alat perantaraan pertukaran asing
D Syarikat XYZ Berhad pertukaran 8. Gambar di bawah
membayar komisen 5. Cik Nadia membeli sebuah m/s 128-131
menunjukkan satu institusi
sebanyak RM500 kepada telefon pintar berharga kewangan di Malaysia.
m/s 125-126
Puan Wang RM1 900 dengan bayaran
2. Antara berikut, yang ansuran bulanan sebanyak
manakah menunjukkan RM160 sebulan.
m/s 126
fungsi wang sebagai alat Fungsi wang dalam
bayaran tertunda? pernyataan di atas ialah
A Mampu menggunakan A alat ukuran nilai dan alat
sesuatu barang untuk bayaran tertunda

tempoh tertentu B alat bayaran tertunda dan
B Mampu memiliki alat simpanan nilai Antara berikut, yang
barangan yang dijual C alat perantaraan manakah merupakan fungsi
dengan bayaran pertukaran dan alat institusi kewangan di atas?
minimum ukuran nilai I Mengeluarkan mata wang
C Mampu menggunakan D alat simpanan nilai II Mengawal kestabilan
sesuatu barang sebelum dan alat perantaraan nilai mata wang
bayaran penuh dijelaskan pertukaran III Memberi pinjaman
D Mampu membuat KBAT Menilai kepada syarikat besar
perbandingan nilai IV Menerima deposit
sesuatu barang sebelum 6. Maklumat di bawah daripada institusi kewangan
membuat pembelian m/s 128-129
berkaitan dengan bank pusat. A I dan II C II dan III
3. Wang membantu individu Bank pusat berusaha untuk B I dan IV D III dan IV
membuat perbandingan nilai mengawal inflasi agar 9. Bank pusat telah
m/s 125-126
antara barang. kuasa beli pengguna tidak SPM menurunkan kadar rizab
terjejas. 2018
Fungsi wang adalah sebagai berkanun daripada 4%
alat Apakah fungsi bank pusat m/s 131 kepada 3.5%.
A ukuran nilai dalam pernyataan di atas? Apakah kesan daripada
tindakan bank pusat di atas?
pg 60 to 88.indd 80 10/21/19 4:33 PM

I Keupayaan bank A RM350 I Dibayar faedah yang

memberi pinjaman B RM1 500 tinggi
meningkat C RM3 500 II Boleh menggunakan kad
II Kemelesetan ekonomi D RM53 500 ATM
dapat di atasi III Pengeluaran wang
III Penawaran wang dalam 13. Maklumat di bawah simpanan pada bila-bila
ekonomi berkurang m/s 132-133
berkaitan dengan akaun X. masa
IV Permintaan barang dan • Boleh simpan atau IV Boleh menggunakan
perkhidmatan berkurang keluar wang pada bila- kemudahan overdraf
A I dan II C II dan III bila masa A I dan II
B I dan IV D III dan IV • Dibayar faedah B I dan IV
• Tiada kemudahan C II dan III
10. Pernyataan yang manakah
overdraf D III dan
m/s 133
menerangkan akaun semasa?
A Simpanan untuk tempoh Akaun X ialah
tertentu 17. Maklumat di bawah
A akaun semasa
berkaitan dengan suatu
B Pemegang akaun diberi B akaun berkala kemudahan bayaran.
buku simpanan C akaun simpanan
C Pemegang akaun dibayar D akaun simpanan tetap Puan Rasidah membayar
faedah yang rendah
14. Antara berikut, akaun sewa bulanan melalui
D Pemegang akaun kemudahan pembayaran
boleh menggunakan m/s
132-133 yang manakah dibayar
faedah? yang disediakan oleh Bank
kemudahan overdraf Wawasan Berhad. Bank
A Akaun simpanan dan
11. Antara berikut, yang akaun semasa Wawasan memindahkan
manakah menunjukkan wang daripada akaun Puan
B Akaun simpanan tetap
persamaan antara fungsi Rasidah kepada akaun
dan akaun semasa
bank perdagangan dengan pemilik rumah pada tarikh
C Akaun simpanan dan
bank pusat? yang ditetapkan setiap bulan.
akaun simpanan tetap
A Mengurus hutang negara
D Akaun semasa, akaun Kemudahan pembayaran
B Mengeluarkan mata wang simpanan tetap dan
C Menjalankan perniagaan dalam situasi di atas ialah
akaun simpanan
pertukaran asing A perintah sedia ada
D Mengawal kestabilan 15. Mengapakah seseorang B pindahan kredit
ekonomi SPM peniaga menggunakan C draf bank
2018
overdraf dalam D overdraf
12. Maklumat di bawah perniagaannya?
m/s 134
menunjukkan kadar faedah A Tidak perlu bayar balik
m/s 133 18. Maklumat di bawah
akaun simpanan tetap di
B Dapat mengatasi masalah berkaitan dengan suatu
m/s 140-141
sebuah bank tempatan.
aliran tunai dalam prinsip perbankan Islam.
ABC Bank Berhad perniagaannya
C Semua pendeposit • Pelaburan wang oleh bank
Kadar faedah bagi pihak pelanggan
Tempoh bank perdagangan
(Setahun) • Untung rugi dibahagi
layak menggunakan
3 bulan 4% mengikut nisbah yang
kemudahan ini
6 bulan 5% D Faedah hanya dikenakan dipersetujui
9 bulan 6% untuk baki kemudahan
12 bulan 7% overdraf yang tidak Prinsip perbankan Islam yang
digunakan berkaitan dengan pernyataan
15 bulan Boleh dirunding
di atas ialah
Seorang individu menyimpan 16. Apakah persamaan antara A Takjiri
sebanyak RM50 000 dalam SPM deposit semasa dengan B Wadiah
tempoh setahun. Berapakah 2018
deposit tabungan di bank C Mudharabah
faedah yang diterimanya? perdagangan? D Bai Bithaman Ajil
pg 60 to 88.indd 81 10/21/19 4:33 PM

19. Jadual di bawah 21. Jadual di bawah menunjukkan 24. Maklumat di bawah
menunjukkan guna tenaga
m/s 142-143

m/s 143
hasil kajian seorang pelajar berkaitan dengan suatu jenis
m/s 150-151
dalam sektor terpilih universiti tentang kerjaya pendapatan individu.
sesebuah negara untuk tahun pilihan pelajar lepasan kolej
2007 dan tahun 2017. di sebuah bandar. X merupakan ganjaran
kepada individu
Sektor Peratus yang menangguhkan
Tahun Tahun
pekerjaan (%) perbelanjaan masa kini.
Sektor 2007 2017
(‘000) (‘000) Perbankan 36
Perladangan 5 Ganjaran X ialah
Perlombongan 2 000 1 500 Perkilangan 7 A upah C faedah
Perbankan dan 1 000 900 Pendidikan 14 B sewa D untung
insurans Perikanan 6
25. Maklumat di bawah
Peruncitan 3 000 2 900 Peruncitan 16 SPM berkaitan dengan upah wang
Pembuatan 5 000 6 900 Telekomunikasi 10 2018
dan harga tiga barang di
Pengangkutan 2 000 2 200 Cari gali minyak 6
m/s 150-151 pasaran.
Pembinaan 1 400 400
Jumlah 100
Berdasarkan jadual di Upah Harga Harga Harga
Hitungkan peratus pelajar wang barang barang barang
atas, sektor yang manakah yang memilih pekerjaan
mengalami peningkatan guna W X Y
dalam sektor ketiga. (RM) (RM) (RM) (RM)
tenaga?
A 52% C 68%
A Utama 4 000 15 20 10
B 62% D 76%
B Kedua
22. Maklumat di bawah Apakah yang akan terjadi
C Ketiga
berkaitan dengan perubahan jika harga purata barang
D Utama dan ketiga m/s 144-145
berubah kepada RM14?
ekonomi di Malaysia.
KBAT Menganalisis
A Upah benar menurun
Pelancaran Koridor Raya B Kuasa beli pengguna
20. Antara berikut, syarikat yang Multimedia merupakan meningkat
manakah terlibat dalam langkah utama dalam
m/s 142-143 C Pendapatan boleh cukai
sektor kedua? pembangunan asas ekonomi
berkurang
berlandaskan pengetahuan.
D Pendapatan boleh guna
Syarikat Aktiviti utama Pernyataan di atas berkaitan meningkat
A dengan perubahan ekonomi 26. Maklumat di bawah
Syarikat Merupakan pada tahun
Megah pengeluar m/s 150-152
berkaitan dengan suatu jenis
A 1960-an pendapatan individu.
Hebat pelbagai barang B 1970-an
Berhad elektrik dan Encik Mokzani memberikan
C 1980-an
elektronik jenama isterinya RM1 000 setiap
D 1990-an
WWW bulan untuk tujuan
23. Kolej komuniti di seluruh perbelanjaan keluarga.
B negara menyediakan pelbagai
Syarikat Melombong bijih m/s 148-149
Timah timah di Malaysia kursus jangka pendek kepada Apakah jenis pendapatan
Berhad orang ramai. Apakah faktor yang diterima oleh isteri
pemilihan pekerjaan yang Encik Mokzani?
C berkaitan dengan pernyataan
Syarikat Menyediakan A Upah
Laju kemudahan tersebut? B Faedah
Berhad pengangkutan A Jaminan kerja C Bayaran pindahan
darat dan laut B Prospek pekerjaan D Faedah sampingan
C Suasana tempat kerja
D 27. Encik Luis merupakan
Syarikat Menyediakan D Pengalaman dan kemahiran
Juwita perkhidmatan SPM seorang pesara di Sabah dan
2018
Berhad penginapan KBAT Menganalisis mempunyai simpanan di
m/s 150-152 Amanah Saham Nasional
pg 60 to 88.indd 82 10/21/19 4:33 PM

sebanyak RM200 000. Beliau 31. Maklumat di bawah berkaitan dengan pendapatan tahunan dan
juga memiliki sebuah gerai pelepasan cukai untuk individu P, Q, R dan S serta kadar cukai
m/s 162-165
makanan di kampungnya. pendapatan individu.
Apakah jenis pendapatan yang
diterima oleh Encik Luis? Individu P Individu Q Individu R Individu S
A Upah, sewa dan untung Pendapatan RM60 000 RM80 000 RM90 000 RM60 000
B Bayaran pindahan, tahunan
untung dan dividen Pelepasan RM57 500 RM72 400 RM87 800 RM57 400
C Bayaran pindahan, sewa cukai
dan untung
D Dividen, upah, sewa, Pengiraan Kadar (%)
untung dan bayaran RM2 500 pertama 0
pindahan
RM2 500 berikutnya 0
28. Berikut merupakan rumus
pendapatan boleh guna. RM5 000 berikutnya 1
m/s 158
Pendapatan boleh guna Individu yang manakah perlu I Harga lebih murah
= Pendapatan individu – Z membayar cukai pendapatan II Menikmati diskaun harga
individu?
Antara yang berikut, yang III Meringankan beban
A Individu P kewangan
manakah merupakan Z?
B Individu Q IV Menikmati barang
A Pelaburan
C Individu R walaupun harga penuh
B Keuntungan
D Individu S belum dijelaskan
C Pelepasan cukai
D Potongan wajib
KBAT Menganalisis A I dan II C II dan III
B I dan IV D III dan IV
29. Cik Munirah menerima gaji 32. Antara yang berikut, yang
manakah menunjukkan 34. Rajah di bawah
bulanan sebanyak RM5 000. m/s 168
SPM menunjukkan langkah-
Sekiranya kerajaan menaikkan perbezaan antara keperluan 2018
dan kehendak? langkah menyediakan
kadar caruman KWSP
m/s 183 belanjawan peribadi.
pekerja daripada 11% kepada
12%, keadaan yang manakah Keperluan Kehendak
akan berlaku? A Untuk hidup Untuk Mengenal
lebih selesa meneruskan pasti punca
pendapatan II
Potongan Pendapatan Gaji kehidupan
B Tidak perlu Perlu dan potongan

wajib boleh guna bulanan
dipenuhi oleh dipenuhi wajib
A Meningkat Menurun Tetap semua orang oleh semua
B Tetap Menurun Meningkat orang
C Bilangannya Bilangannya
C Menurun Meningkat Tetap terhad tidak terhad IV
III
D Tetap Meningkat Menurun D Harga Harga
ditentukan oleh dikawal oleh
kuasa pasaran kerajaan
30. Antara yang berikut, yang
manakah merupakan 33. Maklumat di bawah berkaitan Langkah II ialah
m/s 159-167
potongan wajib? m/s 179
dengan pembayaran kredit. A menghitung pendapatan
I Bayaran zakat Encik Malek telah membeli boleh guna
II Caruman PERKESO satu set perabot dengan B mencatat perbelanjaan
III Premium insurans nyawa bayaran ansuran RM250 yang hendak dilakukan
IV Cukai barang dan sebulan. C menentukan jumlah
perkhidmatan tabungan
Mengapakah Encik Malek D menyusun perbelanjaan
memilih kaedah pembayaran ikut keutamaan
B I dan IV D III dan IV tersebut?
pg 60 to 88.indd 83 10/21/19 4:33 PM

35. Antara yang berikut, yang A Individu akan menerima II Wang sebagai alat
m/s 185
manakah merupakan pendapatan berbentuk bayaran tertunda
kepentingan belanjawan bonus pada akhir tahun membolehkan pengguna
peribadi? B Individu akan menerima membuat perbandingan
I Mengelakkan inflasi pendapatan berbentuk nilai antara barang.
II Meningkatkan pendapatan faedah pada akhir
39. I Akaun semasa disediakan
III Membolehkan individu tempoh pelaburan
oleh bank perdagangan.
membeli barang mewah C Individu akan menerima m/s 132-133
II Kadar faedah akaun
IV Membolehkan individu pendapatan berbentuk
semasa adalah lebih
mendahulukan dividen pada akhir
tinggi berbanding dengan
perbelanjaan yang penting tempoh pelaburan
akaun simpanan.
A I dan II C II dan III D Individu akan
B I dan IV D III dan IV menerima pendapatan 40. I Biasiswa ialah
berbentuk sewa apabila m/s 152
pendapatan faktor.
menyewakan rumahnya II Biasiswa tidak dikenakan
kepada pihak lain cukai pendapatan.
Belanjawan Peribadi
Soalan 38 hingga Soalan 42 41. I Bayaran secara tunai
INFO berdasarkan pilihan jawapan m/s 178
tidak mendapat
seperti jadual berikut. perlindungan daripada
inflasi.
36. Pelaburan lebih baik Pernyataan Pernyataan
Pilihan II Bayaran secara tunai
daripada tabungan kerana I II menggalakkan individu
A risiko lebih rendah
A Betul Salah berbelanja secara
B pulangan lebih tinggi berhemah.
C pulangan lebih stabil B Salah Betul
D pulangan tidak dikenakan 42. I Pelaburan dalam unit
C Betul Betul
cukai pendapatan m/s 189
amanah mempunyai
D Salah Salah risiko yang tinggi.
37. Antara yang berikut, yang 38. I Wang sebagai alat II Pulangan pelaburan unit
m/s 188
manakah menerangkan perantaraan pertukaran amanah ialah faedah.
pelaburan dalam hartanah? m/s 125-126
memudahkan urus niaga
dijalankan.
Soalan Struktur
1. (a) Gambar di bawah menunjukkan jenis-jenis wang di Malaysia.

(i) Nyatakan empat fungsi wang tersebut dalam ekonomi. [4 markah]
m/s 125-126
(ii) Jelaskan dua cara Bank Negara Malaysia mengawal kestabilan nilai Ringgit Malaysia.
m/s 129
[2 markah]
pg 60 to 88.indd 84 10/21/19 4:33 PM

(b) Jelaskan dua fungsi bank pusat sebagai jurubank kepada bank perdagangan. [4 markah]
SPM
2018
m/s 131
(c) Pernyataan di bawah berkaitan dengan kemudahan pinjaman yang disediakan oleh sebuah bank
m/s 133
perdagangan.
Sebagai pemegang akaun semasa Bank Mutiara Berhad, Encik Wong dibenarkan mengeluarkan
wang lebih daripada baki simpanan yang dimiliki.
(i) Kenal pasti jenis pinjaman tersebut. [1 markah]

(ii) Huraikan jenis pinjaman tersebut. [4 markah]
KBAT Menganalisis
(d) Huraikan prinsip perbankan Islam yang berikut:

m/s 140 (i) Wadiah [2 markah]
(ii) Bai Bithaman Ajil [3 markah]
2. (a) Maklumat berikut berkaitan dengan faktor pemilihan pekerjaan oleh Ramona.
m/s 148-149 Ramona berkelulusan Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM) dan dia merupakan anak
kepada seorang guru sekolah kerajaan. Dia bekerja sebagai kerani tempahan tiket di sebuah
syarikat pelancongan di Kuala Lumpur dengan gaji sebanyak RM2 000 sebulan. Selepas enam
bulan, dia telah berhenti kerja dan membuat keputusan untuk bekerja sebagai guru tadika di
Kuantan, Pahang, tempat tinggal keluarganya. Gaji yang ditawarkan kepadanya ialah RM1 500.
Anda berpendapat Ramona membuat keputusan yang bijak. Berikan alasan anda. [5 markah]
KBAT Menilai
(b) Maklumat di bawah berkaitan dengan satu dasar kerajaan.

m/s 150-152
Setiap tahun, kerajaan membayar pencen hampir RM11 bilion untuk pesara kerajaan seramai
623 000 orang.
(i) Apakah jenis pendapatan yang diterima oleh golongan tersebut? Berikan dua contoh.
[3 markah]
KBAT Menganalisis
(ii) Jelaskan dua kesan dasar di atas terhadap ekonomi Malaysia. [2 markah]
(c) Gambar di bawah menunjukkan perbualan antara dua orang sahabat tentang kaedah pembayaran
pembelian barang.
Wah, motor baharu, Steven.
Berapa harganya?
RM6 000. Aku bayar pendahuluan

RM500 dan bakinya aku pinjam
dengan kadar faedah sebanyak
6% setahun.
pg 60 to 88.indd 85 10/21/19 4:33 PM

(i) Hitungkan jumlah faedah yang perlu dibayar oleh Steven jika tempoh pinjamannya ialah tiga
tahun. [2 markah]
(ii) Nyatakan tiga kelemahan kaedah pembayaran tersebut kepada Steven. [3 markah]
m/s 179
(d) Jelaskan faktor berikut yang mempengaruhi tingkat pendapatan individu:

m/s 153-155 (i) Pilihan kerjaya [2 markah]
(ii) Kemahiran [3 markah]
3. (a) Persamaan di bawah berkaitan dengan pendapatan boleh guna.

m/s 158-159
Pendapatan boleh guna = X – Y
Nyatakan tiga butiran X dan dua butiran Y. [5 markah]

(b) Gambar di bawah berkaitan dengan satu jenis pekerjaan.
Sektor Ekonomi
INFO

(i) Nyatakan jenis sektor ekonomi untuk pekerjaan tersebut. [1 markah]
m/s 143
(ii) Huraikan jenis pendapatan faktor produktif yang diterima oleh individu tersebut.
m/s 150-152
[4 markah]
(c) Maklumat di bawah berkaitan dengan satu jenis pelaburan peribadi.
Harga seunit Dolar Amerika berbanding Ringgit Malaysia (RM/US Dolar)
3.90
3.40
2.80
Tarikh
0 10 Januari 2018 5 April 2018 20 Julai 2018
Encik Mohan telah membeli 700 Dolar Amerika pada 10 Januari 2018 dan menjual 100 Dolar
Amerika pada 5 April 2018 serta 600 Dolar Amerika pada 20 Julai 2018.
(i) Hitungkan jumlah keuntungan yang diperoleh oleh Encik Mohan. [3 markah]
(ii) Jelaskan tahap risiko untuk jenis pelaburan di atas. [2 markah]
m/s 192
(d) (i) Berikan maksud belanjawan peribadi. [1 markah]

m/s 183
(ii) Nyatakan empat langkah penyediaan belanjawan peribadi. [4 markah]
pg 60 to 88.indd 86 10/21/19 4:33 PM

Soalan Esei
1. Petikan di bawah berkaitan dengan jenis pekerjaan.
Perkasa sektor 3D tarik minat belia
Golongan belia di negara kita harus menyahut cabaran kerajaan untuk menceburi sektor pekerjaan yang
sukar, kotor dan berbahaya (3D) supaya kita dapat mengurangkan kebergantungan terhadap pekerja asing.
Dianggarkan terdapat kira-kira 5.8 juta orang pekerja asing di Malaysia tetapi hanya separuh atau 2.9 juta
daripada jumlah yang berdaftar yang mempunyai permit kerja yang sah. Kerajaan telahpun mengumumkan
penangguhan pengambilan pekerja asing baharu ke negara ini, jadi inilah masanya bagi rakyat Malaysia
meninjau peluang pekerjaan dalam sektor yang banyak bergantung kepada pekerja asing.
(Sumber: www.utusan.com.my)
(a) Mengapakah golongan belia Malaysia enggan menceburi pekerjaan 3D? [6 markah]
KBAT Menilai
(b) Anda bersetuju dengan pernyataan bahawa Malaysia harus mengurangkan kebergantungan
terhadap pekerja asing. Berikan alasan anda. [8 markah]
(c) Jelaskan tindakan yang boleh diambil oleh kerajaan untuk meningkatkan penglibatan belia
Malaysia dalam pekerjaan 3D. [6 markah]
KBAT Menilai
2. Maklumat di bawah berkaitan dengan penggunaan perbankan Internet.
Laporan Bank Negara Malaysia (BNM) menunjukkan jumlah urus niaga perbankan Internet untuk
individu di Malaysia meningkat lebih tiga kali ganda daripada 141.3 juta transaksi pada tahun 2011
kepada 435.4 juta transaksi pada tahun 2016.
(a) Mengapakah penggunaan perbankan Internet semakin meningkat di Malaysia? [6 markah]

KBAT Menganalisis
(b) Jelaskan kesan peningkatan penggunaan perbankan Internet kepada ekonomi Malaysia. [8 markah]
KBAT Menilai
(c) Jelaskan kesan peningkatan penggunaan perbankan Internet kepada industri perbankan Malaysia.
[6 markah]
KBAT Menilai
3. Pernyataan di bawah menunjukkan jenis pelaburan peribadi.

m/s 188-189
Pelaburan peribadi dalam unit amanah dan simpanan tetap di bank merupakan dua konsep unik
yang nampak sama, tetapi sebenarnya berbeza.
(a) Jelaskan pernyataan di atas. [8 markah]
(b) Mengapakah rakyat Malaysia digalakkan membuat pelaburan peribadi? [6 markah]
KBAT Menilai
(c) Maklumat di bawah berkaitan dengan caruman KWSP.

Caruman wajib Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) oleh pekerja dikurangkan
sebanyak 3 peratus dari Mac 2014 hingga Disember 2017. Ini bererti pekerja hanya perlu
mencarum 8% berbanding kadar caruman sedia ada iaitu sebanyak 11%.
Jelaskan kesan tindakan tersebut kepada ekonomi Malaysia. [6 markah]
KBAT Menilai
pg 60 to 88.indd 87 10/21/19 4:33 PM

Cabaran KBAT
Tiga lebuh raya di Selangor penting untuk rakyat
KUALA LUMPUR: Kelulusan pembinaan tiga lebuh raya oleh kerajaan negeri Selangor
adalah rasional demi kepentingan rakyat, kata Menteri Kerja Raya, Datuk Seri Fadillah Yusof.
Beliau berkata, kerajaan memang mengharapkan penambahan lebuh raya dalam negeri itu
supaya menyelesaikan masalah kesesakan trafik yang tidak boleh lagi ditampung oleh lebuh
raya yang sedia ada.
“Selain memanfaatkan ekonomi, ia juga akan memberikan manfaat besar kepada rakyat
Selangor dan sekitarnya.”
“Semasa KIDEX dibatalkan, kita terima banyak aduan bahawa lebuh raya seperti Lebuhraya
Damansara-Puchong (LDP) sudah cukup sesak dan tahap perkhidmatannya memang sudah
mencapai tahap maksimum,” katanya kepada pemberita.
Justeru, katanya, rakyat termasuk rakyat Selangor memerlukan lebuh raya baharu untuk
menyelesaikan masalah kesesakan trafik yang mereka hadapi pada masa kini.
Tiga projek lebuh raya di negeri tersebut ialah Projek Lebuhraya Sungai Besi-Ulu Kelang
(SUKE), Lebuhraya Bertingkat Damansara-Shah Alam (DASH) dan Lebuhraya Lembah
Klang Timur (EKVE).
(Dipetik dan disesuaikan daripada: www.mstar.com.my)
(a) “Selain memanfaatkan ekonomi, ia juga akan memberikan manfaat besar kepada rakyat
Selangor dan sekitarnya.”
Jelaskan manfaat-manfaat tersebut.
(b) Mengapakah sesetengah pihak menentang projek pembinaan lebuh raya tersebut?
2. Kolej komuniti RTC Gopeng telah menawarkan pelbagai kursus jangka pendek dengan yuran
serendah RM5 hingga RM20 bagi setiap kursus. Antara kursus yang telah ditawarkan termasuk
bahasa Arab, pemasangan komputer, pemasaran atas talian, pembuatan roti dan sebagainya.
Mengapakah kerajaan menggalakkan masyarakat mengikuti kursus sebegini?
Praktis
i-THINK
pg 60 to 88.indd 88 10/21/19 4:33 PM

SUDUT PAK–21
Rotating Review
Bab 3 Wang, Bank dan Pendapatan Individu
Subtajuk Pendapatan Individu
Standard Menjelaskan jenis-jenis pendapatan individu iaitu upah, sewa, faedah, untung, dividen
pembelajaran dan bayaran pindahan.
Persiapan awal Sediakan kertas sebak (mahjong paper) dan pen penanda.
Objektif Membantu murid mengulang kaji dan memahami pelbagai jenis pendapatan
individu yang dipelajari.
Aktiviti 1. Guru memilih topik yang hendak diulaskan. Topik ini mestilah topik yang telah
dipelajari sebelum ini. Contohnya, jenis-jenis pendapatan individu.
2. Guru meletakkan satu jenis pendapatan individu (upah, sewa, faedah, untung,
dividen dan bayaran pindahan) dalam setiap kertas sebak yang diletakkan dalam
kelas secara berasingan.
3. Guru membahagikan murid-murid kepada enam kumpulan kecil (jumlah ahli
bergantung kepada bilangan murid dalam kelas). Setiap kumpulan berdiri dekat
setiap kertas sebak.
4. Guru memberikan masa satu minit untuk menulis apa yang mereka faham tentang
konsep dalam kertas tersebut. Setelah tamat satu minit, kumpulan itu bergerak
ke kertas sebak yang lain.
5. Dalam pusingan kedua, setiap kumpulan diberi masa dua minit untuk bincang
dan tambah maklumat dalam kertas sebak berkenaan. Ulang sehingga mereka
balik kepada kertas sebak yang asal.
Contoh: Jenis-jenis pendapatan individu:
Upah Sewa Faedah
Untung Dividen Bayaran

pindahan
pg 89.indd 89 10/21/19 4:34 PM

Ekonomi Ting. 4 KSSM Bab 4 Pengeluaran
AB
4
B
Pengeluaran
Nota SMART
Firma Jangka Masa Pengeluaran
1. Maksud firma: Unit ekonomi produktif yang Jangka masa pengeluaran boleh dibahagikan
merancang dan menggunakan sumber ekonomi kepada dua jenis, iaitu:
untuk menghasilkan barang dan perkhidmatan. (a) Jangka masa pendek
• Tempoh pengeluaran yang melibatkan
2. Klasifikasi firma:
penggunaan input tetap dan input berubah
Ikut saiz – firma kecil dan firma besar
dalam proses pengeluaran.
Jenis firma – firma swasta dan firma awam
(b) Jangka masa panjang
• Tempoh pengeluaran di mana firma
Industri
berupaya mengubah semua input dalam
Maksud industri: Sekumpulan firma yang
proses pengeluaran.
mengeluarkan barang atau perkhidmatan yang
sama. Fungsi Pengeluaran Jangka Pendek
Pengeluaran 1. Fungsi pengeluaran jangka pendek menunjukkan

Maksud pengeluaran: Proses mengubah input hubungan antara input berubah dengan output
kepada output. pada suatu tingkat input tetap tertentu.
–
2. Rumus: Q = f (K, L)
Input
Jumlah • Jumlah output yang dapat
Jenis-jenis input termasuk:
keluaran dihasilkan oleh sejumlah input
Input tetap Input berubah (TP) yang dimiliki oleh firma.
• Jumlah keluaran (TP)
• Kuantiti tetap • Kuantiti berubah = Keluaran purata (AP) × Input
pada sebarang mengikut tingkat berubah (L)
tingkat output output
• Wujud walaupun • Tidak wujud jika Keluaran • Jumlah kuantiti keluaran yang
output sifar output sifar purata dapat dihasilkan oleh seunit
• Wujud dalam • Wujud dalam (AP) input berubah.
pengeluaran pengeluaran jangka • Keluaran purata (AP)
jangka pendek pendek dan jangka = Jumlah keluaran (TP) / Input
sahaja panjang berubah (L)
• Contohnya, mesin • Contohnya, buruh Keluaran • Perubahan dalam jumlah
marginal keluaran kesan daripada
Output (MP) perubahan dalam penggunaan
satu unit input berubah.
1. Output merupakan barang atau perkhidmatan
• Keluaran marginal (MP)
yang dihasilkan dalam proses pengeluaran.
= Perubahan dalam jumlah
2. Output terdiri daripada: keluaran (∆TP) / Perubahan
(a) Barang perantaraan – barang yang akan dalam input berubah (∆L)
digunakan dalam proses pengeluaran
seterusnya. Contohnya, papan dan tepung Kos Pengeluaran
gandum.
(b) Barang akhir – barang siap yang boleh 1. Kos pengeluaran merupakan segala perbelanjaan
terus digunakan oleh pengguna akhir. terhadap input yang digunakan dalam proses
Contohnya, perabot dan roti. pengeluaran.
pg 90 to 117.indd 90 10/21/19 4:34 PM

2. Jenis-jenis kos termasuk: Konsep Hasil dan Untung

1. Hasil ialah nilai penerimaan yang diperoleh
(a) Kos tetap (FC)
firma daripada jualan keluarannya.
• Bayaran untuk penggunaan input
tetap 2. Rumus: Harga (P) × Kuantiti jualan (Q)
• Tidak berubah mengikut bilangan 3. Untung ialah perbezaan antara jumlah hasil
output dengan jumlah kos.
• Wujud walaupun output sifar
• Wujud dalam pengeluaran jangka 4. Rumus: Jumlah hasil – Jumlah kos
pendek sahaja 5. Kos implisit ialah kos yang sepatutnya dibayar
• Contohnya, sewa kepada faktor pengeluaran tetapi diambil kira
• Rumus: Harga input tetap × Kuantiti dalam kos pengeluaran.
input tetap
6. Kos eksplisit ialah kos yang dibayar secara nyata
oleh firma dalam proses pengeluaran.
(b) Kos berubah (VC)
• Bayaran atas penggunaan input Produktiviti dan Eksternaliti
berubah 1. Produktiviti ialah keupayaan untuk meningkatkan
• Berubah secara langsung dengan penghasilan output daripada sejumlah input
perubahan tingkat output yang diberikan.
• Tidak wujud jika tingkat output sifar
2. Kepentingan produktiviti termasuk:
• Wujud dalam pengeluaran jangka
pendek dan jangka panjang (a) Peningkatan output
• Contohnya, upah buruh
• Rumus: Harga input berubah × (b) Peningkatan keuntungan
Kuantiti input berubah
(c) Peningkatan upah pekerja
(c) Kos berubah purata (AVC)
• Kos berubah seunit output (d) Peningkatan pendapatan negara
• Rumus: Kos berubah (VC) / Jumlah
keluaran (TP) (e) Peningkatan taraf hidup rakyat
(d) Jumlah kos (TC) 3. Rumus produktiviti: Output / Input

• Semua jenis kos yang terlibat dalam 4. Faktor yang mempengaruhi produktiviti ialah:
proses pengeluaran (a) Tenaga manusia
• Rumus: Kos tetap dan kos berubah (b) Sistem dan prosedur
(c) Struktur organisasi
(d) Gaya kepimpinan
(e) Kos purata (AC) (e) Persekitaran kerja
• Kos seunit output (f) Bahan-bahan
• Rumus: Jumlah kos (TC) / Jumlah (g) Teknologi
output (TP) (h) Kelengkapan modal
5. Eksternaliti ialah kos atau faedah yang tidak
(f) Kos marginal (MC) diambil kira dalam pengeluaran dan penggunaan
• Perubahan dalam jumlah kos kesan sesuatu barang atau perkhidmatan.
daripada perubahan dalam seunit 6. Kos sosial ialah kos kepada pihak ketiga yang
output tidak termasuk dalam harga pasaran.
• Rumus: Perubahan jumlah kos
(∆TC)/ Perubahan dalam jumlah 7. Faedah sosial ialah faedah kepada pihak ketiga
output (∆TP) selain pengguna dan pengeluar.
pg 90 to 117.indd 91 10/21/19 4:34 PM

4.1 Konsep Pengeluaran, Kos dan Hasil
L Tahap
Tafsiran
Halaman
E
208 – 210,
M 1 Menyatakan maksud pengeluaran, kos, jumlah hasil dan untung 215 – 217,
220, 225
B 1. Pengeluaran merupakan aktiviti (a) faktor-faktor pengeluaran untuk
A
(b) barang atau perkhidmatan.
2. Output ialah (a) atau (b) yang dihasilkan melalui
R proses pengeluaran. Terdapat dua jenis barang iaitu barang (c)

(d) .
dan barang
A 3. Kos pengeluaran merujuk segala (a)

atau (c) dalam proses pengeluaran.
ke atas (b)
N 4. merujuk perbelanjaan yang dilakukan oleh firma ke atas penggunaan input

berubah dalam proses pengeluaran.
5. Kos purata ialah yang dihasilkan oleh sesebuah firma.
P 6. Hasil merujuk
jualan keluarannya.
yang diperoleh oleh sesebuah firma daripada
B 7. Untung merupakan perbezaan antara .
D
8. Jelaskan perbezaan antara pengeluaran jangka pendek dengan pengeluaran jangka panjang dalam
pengeluaran.
(a) Jangka pendek (b) Jangka panjang
(i) (i)
1
(ii) (ii)
pg 90 to 117.indd 92 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menjelaskan fungsi pengeluaran jangka pendek, kos pengeluaran,
2
jumlah hasil dan untung berdasarkan jadual
211 – 227
L
9. Lengkapkan jadual di bawah. E
Jenis keluaran Maksud Rumus
M
B
(a) Jumlah keluaran (TP) (i) (ii)
(b) Keluaran purata (AP) (i) (ii)

A
(c) Keluaran marginal (MP) (i) (ii)
R
10. Jadual di bawah menunjukkan kos pengeluaran jangka pendek sesebuah firma.
A
N
Kos Kos berubah
Output Kos tetap Kos berubah Jumlah kos Kos purata
marginal purata
(unit) (RM) (RM) (RM) (RM)
(RM) (RM)
0 20 0 20 – – –
1
2
20
20
(i)
16
30
36 (iii)
30 10
6
(ii)
8
P
3
4
20
20
(iv)
28
39
48
(v)
12 (vi)
4 6.33
7
B
5 20 50 (vii) 14 22 10 D
6 20 76 96 16 (viii) (ix)
7 20 (x) (xi) (xii) 44 (xiii)
8 20 180 200 (xiv) (xv) 22.5 2
(a) Lengkapkan jadual di atas.
(b) Berdasarkan jadual di atas, lengkapkan ruangan di bawah.
Hubungan antara output (i) Pada tingkat output unit ke-0, jumlah kos adalah sama
dengan jumlah kos dengan kos .
(ii) Semakin tinggi output, semakin
jumlah kos dan ini menunjukkan jumlah kos berhubung
secara dengan jumlah output.
(iii) Perubahan dalam jumlah kos adalah
dengan perubahan dalam kos berubah kerana kos tetap tidak
.
pg 90 to 117.indd 93 10/21/19 4:34 PM

Hubungan antara output (i) Apabila jumlah output meningkat dari 1 unit ke 3 unit, kos
dengan kos purata purata semakin .
(ii) Pada output unit ke-4, kos purata mencapai nilai
L .
E (iii) Apabila jumlah output meningkat dari 5 unit ke 8 unit, kos

purata semakin .
M Hubungan antara output (i) Apabila jumlah output meningkat dari 1 unit ke 2 unit, kos
B dengan kos marginal marginal semakin .

(ii) Pada tingkat output unit ke-3, kos marginal mencapai nilai
A .
R (iii) Apabila jumlah output meningkat dari 4 unit ke 8 unit, kos

marginal semakin .
A Hubungan antara kos purata (i) Pada peringkat permulaan, peningkatan output
N
dengan kos marginal menyebabkan kos purata dan kos marginal
semakin dan mencapai nilai
.
(ii) Apabila kos purata menurun, kos marginal adalah lebih
P daripada kos purata.

(iii) Apabila kos purata semakin , kos
B
marginal berada lebih daripada
kos purata.
D Hubungan antara output (i) Apabila jumlah output meningkat dari 1 unit ke 2 unit, kos
dengan kos berubah purata berubah purata semakin .
(ii) Pada tingkat output unit ke-3, kos berubah purata mencapai
nilai .
3 (iii) Apabila jumlah output meningkat dari 4 unit ke 8 unit, kos
berubah purata semakin .
11. Apabila buruh bertambah dari 5 orang ke 7 orang, keluaran purata meningkat dari 12 unit ke 16 unit.
Hitungkan
(a) jumlah keluaran untuk 7 orang buruh
(b) keluaran marginal untuk buruh ke-7

pg 90 to 117.indd 94 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menghitung kos pengeluaran, jumlah hasil dan untung serta
3 menentukan tingkat pengeluaran paling cekap berdasarkan jadual
atau situasi
211 – 230
L
12. Jadual di bawah berkaitan dengan sebuah firma pengeluaran kalkulator. Lengkapkan jadual tersebut.
E
Output Jumlah hasil Kos tetap Kos berubah Jumlah kos
Keuntungan/
M
(Unit) (RM) (RM) (RM) (RM)
Kerugian
(RM) B
0 0 (a) (b) (c) -5 000 A
400
800
(d)
(g)
(e)
5 000 (h)
5 000 10 000
12 000
(f)
(i)
R
1 200 18 000 (j) (k) (l) 2 000 A
13. Jadual di bawah menunjukkan fungsi pengeluaran jangka pendek sesebuah firma. N
Input tetap Input berubah
Jumlah keluaran Keluaran purata Keluaran sut
P
Mesin Buruh
(unit) (unit) (unit)
(unit) (unit)
1 0 0 – –
1 1 50 50 50 B
D
1 2 130 65 80
1 3 230 76.6 100
1 4 300 75 70
1 5 330 66 30
1 6 336 56 6
4
1 7 336 48 0
1 8 320 40 -16
Bahagikan pengeluaran firma tersebut kepada tiga tahap dan jelaskan konsep hukum pulangan
berkurangan dan tahap pengeluaran cekap.
(a) Tahap 1
(Buruh hingga
orang)
pg 90 to 117.indd 95 10/21/19 4:34 PM

(b) Tahap 2
(Buruh hingga
L
orang)
E (c) Tahap 3
M (Buruh
)
B 14. Jadual di bawah menunjukkan kos pengeluaran sebuah firma.
A Output (unit) Jumlah kos (RM)
R 10 50
A 20 120
N 30 140
40 160
P (a) Jika harga satu unit ialah RM5, hitungkan jumlah hasil pada setiap tingkat output.
B Output (unit) Jumlah hasil (RM)
D 10
20
5 30
40
(b) Tentukan jumlah output yang dapat memaksimumkan keuntungan firma berkenaan.
pg 90 to 117.indd 96 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mengenal pasti pengeluaran jangka pendek berdasarkan contoh
4
pengeluaran suatu barang
208 – 210
L
15. Situasi di bawah berkaitan dengan aktiviti pengeluaran kerepek pisang oleh Puan Rini. E
Puan Rini telah memulakan sebuah perniagaan membuat kerepek pisang. Puan Rini telah
mengubah suai sebahagian rumahnya sebagai pusat pengeluaran dengan menggunakan dua buah
M
mesin dan tiga orang pekerja. Puan Rini juga merupakan pengurus yang menguruskan semua
aspek perniagaannya. Bahan diperoleh daripada kampung berdekatan.
B
(a) Kenal pasti input tetap dan input berubah dalam situasi di atas.
A
Input tetap: R
Input berubah:
(b) Jelaskan jangka masa pengeluaran kerepek pisang untuk perniagaan Puan Rini.
A
N
(c) Terdapat peningkatan permintaan secara mendadak terhadap kerepek pisang dan Puan Rini
bercadang untuk menggunakan input yang sedia ada untuk memenuhi permintaan tersebut.
P
Jelaskan tindakan yang boleh dilakukan oleh Puan Rini.
B
D
(d) Disebabkan peningkatan permintaan secara berterusan untuk kerepek pisang, Puan Rini bercadang
untuk membeli dua buah mesin lagi dan juga menggajikan tiga orang pekerja baharu.
(i) Jelaskan jangka masa pengeluaran setelah cadangan tersebut dilaksanakan.
6
(ii) Apakah input tetap dalam jangka masa tersebut?
pg 90 to 117.indd 97 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menganalisis jadual yang menunjukkan hubungan antara perubahan
L 5 output dengan perubahan dalam jumlah kos, kos purata dan kos
marginal dan mengenal pasti tahap di mana firma perlu tutup perniagaan
222 – 224
E 16. Jadual di bawah menunjukkan hasil dan kos pengeluaran sebuah firma.
M Output Harga Jumlah hasil Kos tetap Kos berubah Jumlah kos
Kos berubah
B (unit) (RM) (RM) (RM) (RM) (RM)

purata
(RM)
A 0 12 10 0
R 1 12 10 10
A 2
3
12
12
10
10
18
26
N 4 12 10 33
5 12 10 44
P 6
7
12
12
10
10
55
70
B 8 12 10 90
D 9
10
12
12
10
10
115
145
(a) Lengkapkan ruangan jumlah hasil, jumlah kos dan kos berubah purata.
7 (b) Pada output ke berapakah firma akan mencapai keuntungan maksimum? Jelaskan.
(c) Pada output ke berapakah firma perlu menutup perniagaannya? Berikan alasan anda.
pg 90 to 117.indd 98 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Dengan menggunakan konsep kos dan hasil murid mencadangkan
6
strategi untuk menambah baik sesuatu perniagaan
–
L
17. Petikan di bawah berkaitan dengan Joh Cleaning Enterprise. E
Joh Cleaning Enterprise merupakan sebuah perniagaan pembersihan domestik milikan Encik Johari
Awang di Kulim, Kedah. Perniagaan ini menyediakan perkhidmatan pembersihan rumah untuk M
penduduk di bandar Kulim. Johari mempunyai enam orang pekerja tetap dan 12 orang pekerja
sambilan. Beliau juga mempunyai enam buah mesin vakum yang berkuasa tinggi serta sebuah B
van yang dijadikan sebagai pengangkutan bagi pekerjanya. Jadual 1 di bawah menunjukkan caj
pembersihan yang dikenakan. A
Jenis rumah Caj (RM)
R
A
Rumah teres 1 tingkat 200
Rumah teres 2 tingkat 250
Rumah banglo 300
Apartmen
Kondominium
200
250
N
Jadual 1: Caj pembersihan
P
Waktu operasi perniagaannya adalah dari 10 pagi hingga 4 petang. Secara puratanya, masa untuk
membersihkan sebuah rumah adalah dua hingga tiga jam. Encik Johari mempunyai pekerja yang
sangat cekap dan berkesan serta sering mendapat pujian daripada pelanggan disebabkan tahap
kebersihan yang tinggi serta sifat kejujuran dan komitmen yang tinggi. Pada hari Isnin hingga
Jumaat, Encik Johari mampu membersihkan enam buah rumah sehari menggunakan tiga pasukan
kerja yang merangkumi sembilan orang pekerja. Pada hari Sabtu dan Ahad, beliau mampu
B
membersihkan 12 buah rumah dengan enam pasukan kerja. Walaupun permintaan terhadap
perkhidmatan beliau adalah tinggi, tetapi beliau tidak dapat menampung permintaan disebabkan D
kekurangan pekerja. Hasil perniagaan sebulan ialah RM45 000. Jadual 2 di bawah menunjukkan
kos operasi perniagaan ini.
Perbelanjaan RM 8
Sewa pejabat 1 000
Iklan dalam akhbar 3 000
Gaji kerani pejabat 1 500
Bayaran ansuran van 1 000
Upah pekerja 24 000
Bil utiliti 1 000
Bahan pembersihan 4 000
Perbelanjaan petrol 3 000
Perbelanjaan lain 2 000
Jadual 2: Kos operasi
Encik Johari kurang berpuas hati dengan prestasi perniagaan disebabkan walaupun bekerja 30 hari
sebulan, beliau hanya mampu mendapatkan keuntungan kira-kira RM4 000 sebulan.
pg 90 to 117.indd 99 10/21/19 4:34 PM

Berdasarkan petikan tersebut, cadangkan beberapa strategi yang boleh digunakan oleh Encik Johari
untuk memaksimumkan hasil perniagaan dan meminimumkan kos operasi.
L
E
M
B
A
R
A
N
P
B
D
9
pg 90 to 117.indd 100 10/21/19 4:34 PM

4.2 Produktiviti dan Eksternaliti
Tahap
Tafsiran
Halaman L
1 Menyatakan maksud produktiviti dan eksternaliti 232 – 233, 238 E
2
Menjelaskan faktor yang mempengaruhi produktiviti dan faktor yang
menyebabkan eksternaliti
235 – 236,
238 – 241
M
B
A
18. Produktiviti merujuk (a) untuk meningkatkan pengeluaran output daripada
sejumlah (b) yang diberikan.
19. Eksternaliti merupakan ke atas pihak ketiga yang tidak terlibat dalam
proses pengeluaran dan penggunaan sesuatu barang dan perkhidmatan.
R
20. Jelaskan bagaimana faktor-faktor yang berikut mempengaruhi produktiviti sesebuah organisasi. A
Faktor-faktor Huraian N
(a) Tenaga manusia P

B
(b) Persekitaran kerja
D
10
(c) Sistem dan prosedur
(d) Gaya kepimpinan
pg 90 to 117.indd 101 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mengenal pasti dan menerangkan faktor yang mempengaruhi
L 3
produktiviti berdasarkan contoh
235 – 236
E 21. Petikan di bawah berkaitan dengan Syarikat Mayang Sari Berhad.
M Syarikat Mayang Sari Berhad merupakan pengeluar biskut terbesar di Malaysia. Pelantikan Cik Mira
sebagai Ketua Pegawai Eksekutif syarikat ini pada tahun 2013 telah membawa kejayaan yang besar
B terutamanya peningkatan produktiviti secara mendadak. Cik Mira telah memudahkan pelaporan
pekerja kepada pengurus dan melaksanakan sistem pejabat terbuka. Sebahagian pekerja telah
A mengikuti latihan kemahiran di beberapa pusat latihan di dalam dan luar negara. Pekerja wanita
diberi waktu kerja yang fleksibel dan pekerja syarikat ini telah diberi pelbagai insentif tambahan. Cik
R Mira juga mendapatkan bahan mentah yang berkualiti dari Indonesia supaya dapat menghasilkan
biskut yang lebih rangup dan berkualiti. Pelbagai kemudahan disediakan di kawasan perkilangan
A
seperti kemudahan aktiviti sukan, kafeteria dengan makanan bersubsidi dan gimnasium. Syarikat
juga telah mengimport lapan buah ketuhar baharu dari Korea Selatan untuk menggantikan ketuhar
yang sering mengalami kerosakan. Cik Mira juga seorang yang peramah dan semua pekerja boleh
N berbincang dengan beliau tentang masalah berkaitan pekerjaan atau pengeluaran. Pencapaian Cik
Mira membolehkan beliau dianugerahkan Ketua Pegawai Eksekutif terbaik untuk tahun 2017 oleh
sebuah akhbar tempatan.
P Berdasarkan petikan di atas, jelaskan faktor-faktor yang menyebabkan produktiviti syarikat meningkat.
B
D
11
pg 90 to 117.indd 102 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mengenal pasti eksternaliti positif (faedah sosial) dan eksternaliti
3
negatif (kos sosial) berdasarkan contoh
239 – 242
L
22. Petikan di bawah berkaitan dengan statistik Kementerian Kesihatan di Malaysia. E
Statistik Kementerian Kesihatan menunjukkan bahawa rakyat Malaysia menghisap 23.7 bilion
rokok setahun dan jumlah perokok semakin meningkat setiap tahun. Lebih memeranjatkan, hampir
M
49 peratus daripada lelaki dewasa di negara ini merokok, melebihi kadar di negara maju seperti
Britain, Sweden dan Amerika Syarikat.
B
Nyatakan tiga kos sosial daripada petikan di atas.
A
(a) R
(b)
(c)
A
N
23. Maklumat di bawah berkaitan dengan taman awam di Bandaraya Kuala Lumpur.
P
Taman-taman awam yang terdapat di sekitar Kuala Lumpur telah menyumbang kepada kesejahteraan
dan keindahan bandar raya. Penyediaan kemudahan rekreasi yang mesra pengguna di taman-taman
awam juga telah memberi kemudahan kepada warga kota terutamanya golongan belia dan remaja
serta pelancong untuk bersukan dan beriadah. Kini, terdapat 12 taman awam di Bandaraya Kuala
Lumpur. B
Nyatakan enam faedah sosial daripada situasi di atas. D
(a)
(b)
(c) 12
(d)
(e)
(f)
pg 90 to 117.indd 103 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menganalisis dan menilai kewujudan eksternaliti negatif dan positif
L 4
berdasarkan contoh
239 – 242
E 24. Maklumat di bawah berkaitan dengan suatu projek pembangunan.
M Kerajaan negeri Kedah telah mengemukakan permohonan untuk membina sebuah lapangan terbang
baharu di Kulim, Kedah.
B Nyatakan tiga faedah sosial sekiranya projek itu berjaya dilaksanakan.
A (a)
R (b)
(c)
A 25. Jelaskan kos sosial atau faedah sosial bagi setiap situasi di bawah.
N Situasi Huraian
(a) Laman rumah Puan Prema

penuh dengan tanaman dan
P pokok bunga yang cantik.
B (b) Encik Razak suka membakar
D sampah di hadapan rumah.
(c) Puan Laila membeli sebuah

13 kereta SUV yang menggunakan
banyak petrol.
(d) Encik Tong yang tinggal di

sebelah dusun buah-buahan
telah membina sarang lebah
untuk mengumpul madu.
pg 90 to 117.indd 104 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Menilai kos dan faedah persendirian serta kos dan faedah sosial
5
berkaitan dengan satu projek pembangunan
–
L
26. Petikan di bawah berkaitan dengan projek pembinaan MRT di Lembah Klang. E
Projek MRT Lembah Klang (KVMRT) M
MRT Lembah Klang (KVMRT) merupakan satu projek infrastruktur pengangkutan awam darat
yang terbesar dilaksanakan di Malaysia pada masa kini. Projek ini disenaraikan sebagai Projek B
Permulaan (EPP) oleh Bidang Ekonomi Utama Negara (NKEA) yang akan mendorong integrasi
dan kecekapan pengangkutan awam bandar. Laluan 1 adalah bermula di Sungai Buloh dan melalui A
pusat bandar Kuala Lumpur sebelum berakhir di Kajang. Laluan 1 yang berpanjangan 51 km ini
mempunyai sebanyak 31 stesen yang meliputi stesen bertingkat dan stesen bawah tanah. Kekerapan R
A
tren untuk Laluan 1 dijangkakan setiap 3.5 minit. Kerajaan telah memperuntukkan sebanyak
RM28 bilion dalam melaksanakan MRT2 untuk link Sungai Buloh-Serdang-Putrajaya. Laluan 2 ini
akan bermula dari Sungai Buloh melalui daerah pusat perdagangan ke Bandar Malaysia, Kuchai
Lama, Serdang dan berakhir di Putrajaya. Laluan ini memberi perkhidmatan kepada kira-kira 2 juta
penduduk. Laluan yang berpanjangan 52.2km ini termasuk bahagian bawah tanah yang meliputi
N
13.5km antara Jalan Ipoh dan Kuchai Lama serta 38.7km jejambat. Laluan 2 ini mempunyai 37
stesen, di mana 26 stesen bertingkat dan 11 stesen bawah tanah. Stesen-stesen ini termasuk Sri
Damansara, Kepong, Batu, Jalan Sultan Azlan Shah, Jalan Tun Razak, KLCC, Tun Razak Exchange,
Kuchai Lama, Seri Kembangan dan Cyberjaya. P
B
(Dipetik dan disesuaikan daripada: www.spad.gov.my)
Jelaskan yang berikut.

(a) Faedah persendirian terhadap firma yang melaksanakan projek MRT D
14
pg 90 to 117.indd 105 10/21/19 4:34 PM

(b) Kos persendirian terhadap firma yang melaksanakan projek MRT
L
E
M
B
A
R (c) Faedah sosial projek MRT
A
N
P
B
D (d) Kos sosial projek MRT
15
pg 90 to 117.indd 106 10/21/19 4:34 PM

Tahap Halaman
Tafsiran
Mencadangkan dasar untuk mengurangkan pencemaran persekitaran
6
yang disebabkan oleh dasar sedia ada dengan mengenal pasti faedah
sosial dan kos sosial kedua-dua dasar sedia ada dan dasar yang
– L
dicadangkan
E
27. Petikan di bawah adalah berkaitan dengan dasar pertanian di Malaysia.
M
Dasar Pertanian Negara Ketiga (NAP3)
Sektor pertanian memainkan peranan yang penting dalam ekonomi negara disebabkan sumbangan
B
sektor ini dalam pendapatan negara dan perolehan eksport serta mewujudkan peluang pekerjaan
kepada rakyat tempatan. Sektor pertanian di Malaysia merupakan pembekal utama makanan dan A
juga bahan mentah untuk industri berasaskan sumber. Kerajaan mempercepatkan daya saing sektor ini
supaya dapat menghadapi cabaran baharu di pasaran domestik dan antarabangsa dengan mengambil R
pelbagai langkah pelarasan. Dasar Pertanian Negara III (NAP3) 1998-2010 mempunyai tujuan utama
bagi memaksimumkan pendapatan melalui penggunaan optimum sumber-sumber sektor itu. Secara A
N
khusus, NAP3 menentukan objektif dasar seperti:
✓ Untuk meningkatkan keselamatan makanan
✓ Untuk meningkatkan daya saing dan produktiviti sektor pertanian
✓ Untuk memperkukuhkan hubungan dengan sektor lain terutamanya industri asas tani dan sektor
perkhidmatan yang berkaitan
✓ Untuk mencari serta membangunkan sumber pertumbuhan baharu
✓ Untuk memulihara dan menggunakan sumber alam semula jadi pada satu asas yang boleh
mengekalkannya
P
(Dipetik dan disesuaikan daripada: www.epu.gov.my) B
D
(a) Jelaskan faedah sosial dan kos sosial yang wujud daripada pelaksanaan dasar di atas.
16
(b) (i) Cadangkan sebuah dasar baharu yang dapat mengurangkan kos sosial dasar di atas.
(ii) Jelaskan faedah sosial dan kos sosial yang wujud daripada dasar yang dicadangkan.
pg 90 to 117.indd 107 10/21/19 4:34 PM

Praktis SPM
4. Antara berikut, yang manakah 8. Antara berikut, yang
Soalan Objektif adalah ciri-ciri input tetap? SPM manakah betul tentang
m/s 208
2018
A Wujud walaupun konsep pengeluaran?
Pilih jawapan yang paling tepat.
keluaran adalah sifar m/s 208 A Keluaran purata ialah
1. Firma merujuk B Kuantitinya berubah perubahan dalam jumlah
A unit ekonomi yang mengikut tingkat output keluaran akibat daripada
m/s 207
menggabungkan faktor- C Berhubungan songsang perubahan satu unit
faktor pengeluaran dengan jumlah keluaran input berubah
B unit ekonomi yang D Wujud dalam pengeluaran B Semua input adalah
merancang penggunaan jangka masa pendek dan input berubah dalam
faktor pengeluaran jangka masa panjang pengeluaran jangka
C unit ekonomi pendek
5. Antara berikut, yang
yang berusaha C Input berubah meningkat
manakah merupakan input
memaksimumkan m/s 208 secara langsung dengan
berubah dalam pengeluaran
kebajikan pengguna peningkatan dalam
jangka masa pendek?
D unit ekonomi output
A Loji dan mesin
yang berusaha D Matlamat pengeluaran
B Loji dan buruh ialah memaksimumkan
memaksimumkan
kepuasan pengguna C Bahan mentah dan mesin keuntungan
D Buruh dan bahan mentah
2. Antara berikut, yang 9. Pernyataan yang manakah
manakah menerangkan unit 6. Antara berikut, pernyataan SPM betul tentang pengeluaran
SPM yang manakah menerangkan
m/s 207 2018
ekonomi firma? jangka pendek?
2018 input berubah dalam
I Menggunakan faktor- m/s 210 I Semua input merupakan
faktor pengeluaran m/s 208
pengeluaran jangka masa input berubah
pendek? II Jangka masa kurang
II Berusaha untuk
memaksimumkan I Tetap wujud walaupun daripada satu tahun
kepuasan pengguna keluaran adalah sifar III Penambahan output
III Mengutamakan II Contohnya ialah buruh mengakibatkan
pembangunan dan bahan mentah penambahan dalam input
masyarakat dan ekonomi III Berubah secara langsung berubah
negara dengan jumlah keluaran IV Pengeluaran melibatkan
IV Melaburkan semula IV Jumlahnya tetap dalam input tetap dan input
keuntungan untuk pengeluaran jangka masa berubah
mengembangkan panjang A I dan II C II dan III
perniagaan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV
A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV
B I dan IV D III dan IV 10. Antara berikut, manakah
7. Buruh dianggap sebagai
dapat dilakukan oleh sebuah
m/s 210
3. Tujuan pengeluaran adalah input berubah kerana
m/s 208 firma percetakan dalam
untuk A tetap wujud walaupun pengeluaran jangka pendek?
m/s 208
A memaksimumkan output adalah sifar
I Menambah saiz kilang
keuntungan B wujud dalam pengeluaran
II Menambah mesin
B meminimumkan kos jangka pendek sahaja
percetakan
pengeluaran C wujud dalam pengeluaran
III Menambah jumlah stok
C memaksimumkan jangka panjang sahaja
kertas
kepuasan pengguna D berubah mengikut
IV Menambah bilangan
D memenuhi keperluan dan bilangan output yang
buku yang dicetak
kehendak pengguna dikeluarkan
pg 90 to 117.indd 108 10/21/19 4:34 PM

A I dan II C II dan III 14. Jadual di bawah menunjukkan

Sewa RM5 000
B I dan IV D III dan IV input berubah dan jumlah
m/s 213 Upah pekerja RM3 400
keluaran suatu barang.
KBAT Menilai Pembelian peti sejuk RM5 000
Input Keluaran Bahan mentah RM1 000
11. Rumus di bawah berkaitan berubah purata Bil air dan elektrik RM1 000
m/s 213
dengan keluaran purata. (unit) (unit)
0 – Hitungkan kos tetap dan kos
Jumlah berubah restoran tersebut.
1 9
keluaran
Keluaran purata = 2 17 Kos berubah Kos tetap
X
3 23
X ialah 4 29 A RM10 000 RM5 400
A kos tetap Keluaran marginal adalah B RM5 400 RM10 000
B input tetap paling tinggi pada input
C input berubah berubah unit ke- C RM11 000 RM4 400
D keluaran marginal A 1
B 2 D RM4 400 RM11 000
12. Jadual di bawah menunjukkan C 3

KBAT Menganalisis
input dan jumlah keluaran
m/s 213
D 4
suatu barang. 18. Maklumat di bawah berkaitan
15. Kos pengeluaran merupakan
Input Input Jumlah A bayaran yang perlu
m/s 215
dengan hasil, input dan kos
m/s 213
tetap berubah keluaran ditanggung oleh pembeli pengeluaran jangka pendek
(unit) (unit) (unit) barang sebuah firma pakaian
B bayaran yang perlu sukan.
5 15 100
dikecualikan cukai
5 40 600 Bilangan pekerja 50 orang
barang dan perkhidmatan
5 60 1 000 Upah seorang pekerja RM1 200
(GST)
Jumlah hasil RM600 000
C bayaran yang ditanggung
Hitungkan keluaran marginal Sewa RM40 000
oleh firma untuk
apabila input berubah Bahan mentah RM60 000
menghasilkan sesuatu
meningkat daripada 40 unit produk
kepada 60 unit. D bayaran yang ditanggung Berapakah kos tetap firma
A 15 unit C 50 unit oleh kerajaan untuk tersebut?
B 20 unit D 150 unit menyediakan peluang A RM40 000
pekerjaan B RM120 000
13. Jadual di bawah menunjukkan C RM220 000
input berubah dan keluaran
m/s 213 16. Kos tetap ialah D RM100 000
purata suatu barang. SPM A kos seunit output
2018
B kos yang wujud dalam 19. Maklumat di bawah
Input Keluaran
m/s 215 pengeluaran jangka SPM berkaitan dengan
berubah purata
pendek dan jangka 2018
pengeluaran suatu barang.
(unit) (unit)
panjang m/s 215
10 1 000 C perlu ditanggung
20 3 000 walaupun tiada output Kos berubah RM200
dihasilkan Kos purata RM 10
40 5 000 Jumlah output RM 50 unit
D perbelanjaan untuk
Hitungkan keluaran marginal aktiviti pengiklanan

Berapakah kos tetap?
apabila input berubah A RM20
17. Maklumat berikut berkaitan
meningkat daripada 20 unit B RM200
dengan kos pengeluaran
kepada 40 unit. m/s 215-216
sebuah restoran makanan C RM300
A 100 unit C 2 500 unit
segera. D RM700
B 250 unit D 7 000 unit
pg 90 to 117.indd 109 10/21/19 4:34 PM

20. Antara yang berikut, yang 22. Jadual di bawah menunjukkan Hitungkan keuntungan

manakah adalah benar mengenai
m/s 215-216
kos pengeluaran Firma X.
m/s 219
syarikat tersebut.
kos berubah dan kos tetap? A RM16 000
Output Jumlah kos
(unit) (RM) B RM10 500
Kos C RM19 500
Kos tetap
berubah 0 5 000 D RM30 000
100 7 000 25. Jadual di bawah menunjukkan
A Contohnya Contohnya kos purata dan hasil purata
sewa premium 300 8 000 m/s 225-227
sebuah firma komputer.
bangunan insurans 800 7 400
kebakaran Kos Hasil
1 600 9 800 Output
purata purata
(unit)
Kos tetap untuk 1 600 unit ialah (RM) (RM)
B Wujud Wujud
dalam dalam A RM4 800 50 18 30
pengeluaran pengeluaran B RM5 000 40 15 25
jangka jangka C RM9 800 30 20 20
pendek pendek D RM14 800
dan jangka 20 30 10
panjang 23. Kos tetap sebuah firma ialah
Antara yang berikut, output
RM200. Jadual di bawah
m/s 222 yang manakah menghasilkan
menunjukkan kos berubah
C Berubah Tidak keuntungan yang maksimum?
mengikut berubah untuk firma berkenaan.
A 50 unit C 30 unit
bilangan mengikut Output Kos berubah B 40 unit D 20 unit
output bilangan (unit) (RM)
output 26. Maklumat di bawah
1 200 berkaitan dengan untung.
m/s 225
2 300
D Wujud Tidak Untung = (Kuantiti × T) – Y
3 500
walaupun wujud jika
output output 4 600 T dan Y ialah
adalah sifar adalah sifar
Apakah kesimpulan anda T Y
tentang kos purata firma
21. Rajah di bawah A Jumlah Jumlah kos
tersebut?
menunjukkan kos hasil
m/s 219-220 A Semakin menurun
pengeluaran jangka pendek B Semakin meningkat B Harga Jumlah kos
sebuah firma. C Paling tinggi pada output C Kos tetap Harga
Kos (RM’000) ke-4
D Paling rendah pada D Harga Kos berubah
600
output ke-2 27. Maklumat di bawah
500
KBAT Menilai
m/s 226-227
berkaitan dengan Firma A.
24. Maklumat di bawah Firma A menjual kerusi
SPM menunjukkan hasil dan kos plastik dengan harga RM25
100 2018
sebuah syarikat pengeluaran seunit. Kos berubah ialah
0 Output m/s 225 perabot. 60% daripada harga jualan.
30 000 (Unit) Kos tetap ialah RM120 000.
Jumlah keluaran 300 unit
Hitungkan kos berubah Harga seunit RM 100 Hitungkan keuntungan
untuk jumlah output Bahan api RM 500 sekiranya firma menjual
sebanyak 30 000 unit. Upah buruh RM 3 000 40 000 unit kerusi plastik.
A RM100 Bahan mentah RM10 000 A RM280 000
B RM300 Sewa kilang RM 6 000 B RM600 000
C RM500
C RM720 000
D RM600
D RM100 000
pg 90 to 117.indd 110 10/21/19 4:34 PM

28. Mengapakah peningkatan Dewan Bandaraya Kuala II Pengeluaran jangka

m/s 233
produktiviti meningkatkan Lumpur (DBKL) telah pendek melibatkan
taraf hidup rakyat sesebuah melaksanakan tiga projek jangka masa kurang
negara? laluan berbasikal sepanjang daripada lima tahun.
A Firma mampu meningkatkan 11.5km membabitkan laluan 35. I Motif utama firma
kualiti barang dari Midvalley ke Dataran adalah untuk
m/s 207, 225
B Firma mampu menjual Merdeka sepanjang 5.5km, memaksimumkan
barang dengan harga Wangsa Maju dan Taman keuntungan.
yang lebih murah Melati sepanjang 4km II Untung ialah jumlah
C Firma mampu serta Taman Batu Muda hasil tolak jumlah kos.
mengeluarkan barang sepanjang 2km dengan
dengan kos yang lebih anggaran kos sebanyak 36. I Contoh kos berubah
rendah RM3 juta. m/s 216
ialah pembelian mesin
D Firma mampu membayar baharu.
Faedah sosial daripada II Kos berubah sama
upah yang lebih tinggi
projek di atas ialah dengan jumlah kos
kepada pekerjanya
A pengurangan pencemaran apabila output adalah
KBAT Menilai air sifar.
B pengurangan kesesakan
29. Produktiviti dipengaruhi oleh lalu lintas 37. I Produktiviti boleh diukur
SPM I teknologi dengan membahagikan
2018
C penurunan kos m/s 232-236
II jenis milikan input dengan output.

pembinaan jalan raya
m/s 235-236 III saiz organisasi II Kelengkapan modal
D pengurangan kadar
IV struktur organisasi sesebuah firma boleh
kemalangan yang
mempengaruhi
A I dan II C II dan III membabitkan basikal
produktiviti.
B I dan IV D III dan IV KBAT Menilai
38. I Faedah sosial akan
30. Eksternaliti wujud disebabkan 33. Kos sosial ialah meningkat jika kerajaan
m/s 239-242
m/s 238
A kebajikan pengguna m/s 241 A kos peribadi tambah kos menyediakan pendidikan
diutamakan luaran percuma kepada
B kesan aktiviti ekonomi B faedah peribadi tolak kos rakyatnya.
terhadap pihak ketiga peribadi II Kos sosial akan
C kebebasan pengguna C faedah luaran tolak meningkat jika kerajaan
untuk membuat pilihan faedah peribadi membina lebih banyak
D campur tangan kerajaan D faedah peribadi tambah lebuh raya.
dalam aktiviti ekonomi faedah luaran
31. Pencemaran alam dianggap Soalan 34 hingga Soalan 38

m/s 238
berpunca daripada kegagalan berdasarkan pilihan jawapan
sistem harga kerana seperti jadual berikut. Firma
A harga pasaran tidak stabil INFO
Pernyataan Pernyataan
B firma tidak sanggup Pilihan
I II
untuk membayar cukai
C firma tidak mematuhi A Betul Salah
peraturan yang B Salah Betul
ditetapkan oleh kerajaan
C Betul Betul
D harga pasaran tidak
menggambarkan kos D Salah Salah
sebenar sesuatu aktiviti
pengeluaran 34. I Pengeluaran jangka
m/s 210
pendek melibatkan
32. Maklumat di bawah penggunaan input tetap
m/s 242
berkaitan dengan projek yang dan input berubah.
dijalankan oleh kerajaan.
pg 90 to 117.indd 111 10/21/19 4:34 PM

Soalan Struktur
1. (a) Jelaskan konsep berikut:
(i) Firma [3 markah]
m/s 207-208
(ii) Pengeluaran [2 markah]
(b) Gambar di bawah menunjukkan pengeluaran dalam jangka pendek sebuah firma.
m/s 208
Input B
Input A
(i) Kenal pasti input A dan input B. [2 markah]

(ii) Berikan tiga ciri input B. [3 markah]
(c) Jadual di bawah menunjukkan fungsi pengeluaran jangka pendek.
m/s 212-213
Jumlah keluaran Keluaran Keluaran
Input tetap Input berubah
(unit) purata (unit) marginal (unit)
5 0 0 – –
5 1 5 5 5
5 2 V 6 7
5 3 28 9.33 16
5 4 W X 14
5 5 46 9.2 4
5 6 48 8 2
5 7 48 Y 0
5 8 45 5.6 Z
Hitungkan nilai V, W, X, Y dan Z. [5 markah]

(d) Jelaskan yang berikut:
(i) Kos tetap [2 markah]
m/s 215-216
(ii) Kos berubah [3 markah]
2. (a) Jelaskan konsep yang berikut:

m/s 210 (i) Pengeluaran jangka masa pendek [2 markah]
(ii) Pengeluaran jangka masa panjang [3 markah]
pg 90 to 117.indd 112 10/21/19 4:34 PM

(b) Rajah di bawah menunjukkan kos pengeluaran jangka pendek sebuah firma.
m/s 215-216 TC
Kos
VC
FC
Output
0

Berdasarkan rajah di atas, nyatakan dua ciri kos tetap dan tiga ciri jumlah kos. [5 markah]
(c) Jadual di bawah menunjukkan kos pengeluaran jangka pendek.
m/s 219-221 Jumlah output Jumlah kos Kos purata Kos marginal
(unit) (RM) (RM) (RM)
0 100 – –
1 140 140 40
2 V W 45
3 220 73.33 35
4 250 62.5 X
5 285 57 35
6 335 55.83 50
7 405 Y Z
8 485 60.63 80
Hitungkan nilai V,W, X, Y dan Z. [5 markah]

(d) Jelaskan pengaruh faktor berikut ke atas produktiviti sesebuah firma:
m/s 235-236 (i) Tenaga manusia [2 markah]
(ii) Teknologi [3 markah]
3. (a) Maklumat di bawah berkaitan dengan peniaga Munirah.

m/s 225-227
Puan Munirah merupakan pengetua sebuah sekolah swasta dan menerima gaji bulanan sebanyak
RM9 000. Beliau mempunyai sebuah lot kedai di bandar Muadzam Shah dan menerima sewa
bulanan sebanyak RM2 000. Pada bulan Jun 2018, beliau telah meletak jawatan dan membuka
sebuah kedai kasut di lot kedainya. Hasil jualan pada bulan Jun ialah RM21 000. Kos setiap
bulan termasuklah belian kasut RM6 000, gaji jurujual RM1 500 dan pelbagai bil RM800.
Berdasarkan maklumat tersebut, hitungkan yang berikut:

(i) Untung perniagaan pada bulan Jun [2 markah]
(ii) Untung ekonomi pada bulan Jun [3 markah]
(b) Maklumat di bawah berkaitan dengan kos pengeluaran jangka pendek sebuah firma.
m/s 219-221
Premium insurans kebakaran RM6 000
Upah buruh RM3 000
Sewa bangunan RM12 000
Cukai jualan RM5 000
pg 90 to 117.indd 113 10/21/19 4:34 PM

(i) Tentukan kos tetap. [1 markah]

(ii) Hitungkan kos berubah. [2 markah]
(iii) Hitungkan kos purata jika firma tersebut menghasilkan 12 000 unit output. [2 markah]
(c) Rajah di bawah berkaitan dengan jangka masa pengeluaran.
m/s 208
Jangka masa pengeluaran
Jangka masa pendek Jangka masa panjang
Input X Input Y Input Z
(i) Input Y dan Z merupakan input yang sama jenis. Tentukan input Y dan Z. [1 markah]
(ii) Huraikan input Z. [4 markah]
(d) (i) Berikan maksud produktiviti. [2 markah]
m/s 233
(ii) Nyatakan tiga faktor yang mempengaruhi produktiviti sesebuah firma. [3 markah]
m/s 235-236
Jangka Masa
INFO Pengeluaran
Soalan Esei
1. Rajah di bawah menunjukkan produktiviti dan kecekapan negara Malaysia berbanding dengan beberapa
negara terpilih.
Produktiviti dan Kecekapan
Negara
Norway 1
Emiriyah Arab Bersatu 2
Ireland 3
Singapura 15
Malaysia 24
Thailand 40
Filipina 46
Indonesia 50
0 10 20 30 40 50
Kedudukan
(a) Jelaskan tindakan yang boleh diambil oleh kerajaan untuk meningkatkan kedudukan Malaysia dari
aspek produktiviti. [8 markah]
KBAT Menilai
pg 90 to 117.indd 114 10/21/19 4:34 PM

(b) Jelaskan kesan kepada ekonomi negara jika berlaku peningkatan produktiviti dalam aktiviti
pengeluaran dalam negara. [6 markah]
KBAT Menilai
(c) Petikan di bawah berkaitan dengan penjanaan tenaga boleh baharu.
Projek solar terbesar

PUTRAJAYA: Tenaga Nasional Berhad (TNB) menjangkakan kapasiti penjanaan tenaga boleh
baharu (RE) syarikatnya meningkat 50 mega watt (MW) menjelang November tahun depan
menerusi pembinaan projek Solar Berskala Besar (LSS) di Kuala Langat, Selangor. Projek LSS
terbesar di Malaysia itu dibangunkan anak syarikat TNB, Sepang Solar Sdn. Bhd. di kawasan seluas
98 hektar membabitkan kos RM339 juta menerusi pembiayaan Affin Islamic Bank. Presiden dan
Ketua Eksekutif TNB Datuk Seri Azman Mohd berkata, apabila siap November tahun depan,
pihaknya menjangkakan kapasiti penjanaan RE meningkat daripada 23.2 MW kepada 73.2 MW.
(Sumber: www.hmetro.com.my)
Jelaskan faedah sosial daripada projek di atas. [6 markah]

KBAT Menilai
2. Gambar di bawah menunjukkan seorang buruh mengendalikan mesin percetakan.
(a) Bagaimanakah kedua-dua faktor pengeluaran di atas memberi kesan kepada produktiviti syarikat
percetakan? [8 markah]
KBAT Menilai
(b) Jelaskan tindakan yang boleh diambil oleh syarikat percetakan untuk meningkatkan produktiviti
faktor buruh. [6 markah]
KBAT Menilai
(c) Maklumat di bawah berkaitan dengan Lebuhraya Utama Tengah (CSR).

Lebuhraya Utama Tengah (CSR)
Lebuhraya Utama Tengah (CSR) merupakan

Machang
Kuala Krai lebuh raya bebas tol yang dibina oleh kerajaan
persekutuan dengan pembinaan jalan baharu
Gua Musang
dan menaik taraf jalan sedia ada kepada empat
Kuala Lipis lorong dua hala mengikut piawaian Jabatan Kerja
Bentong Raya (JKR) sepanjang 411km. Lebuh raya ini
Karak menghubungkan negeri Pahang dan Kelantan.
Seremban
Kuala Pilah
pg 90 to 117.indd 115 10/21/19 4:34 PM

Jelaskan tiga faedah sosial dan tiga kos sosial daripada pembinaan projek di sebelah. [6 markah]
KBAT Menganalisis
3. Maklumat di bawah berkaitan dengan sebuah syarikat pengeluaran kereta.

Sebuah syarikat pengeluaran kereta telah mencatat peningkatan produktiviti sebanyak 8%. Walau
bagaimanapun, kenaikan kadar faedah boleh menjejaskan prestasi syarikat tersebut. Keuntungan
syarikat dijangka merosot sebanyak 12% pada tahun kewangan akan datang.
(a) Jelaskan dua faktor yang mungkin membawa kepada peningkatan produktiviti syarikat tersebut.
[4 markah]
KBAT Menganalisis
(b) Bagaimanakah kenaikan kadar faedah menjejaskan prestasi syarikat? [8 markah]

KBAT Menilai
(c) Jelaskan kesan daripada kemerosotan keuntungan syarikat. [8 markah]

KBAT Menilai
4. Maklumat di bawah berkaitan dengan pembinaan loji pembakar sampah.

Negeri Selangor menghasilkan 7,000 tan metrik sampah sehari. Anak syarikat Kerajaan Selangor,
Worldwide Holdings Berhad (WHB) akan membina loji insinerator (pembakar sampah) sisa kepada
tenaga (WTE) terbesar di negara ini. Menteri Besar Selangor, Amirudin Shari, berkata loji bernilai
RM500 juta itu akan dibina di Jeram, Kuala Selangor, dengan fasa pertama dijangka siap beroperasi
menjelang 2022 manakala fasa kedua pada 2024 nanti.
(Sumber: www.bharian.com.my)
(a) Jelaskan faedah sosial daripada pembinaan loji insinerator tersebut. [8 markah]
KBAT Menganalisis
(b) Jelaskan kos sosial daripada pembinaan loji insinerator tersebut. [8 markah]
KBAT Menganalisis
(c) Bagaimanakah negeri Selangor dapat mengurangkan pembuangan sampah yang semakin
meningkat? [4 markah]
KBAT Menilai
pg 90 to 117.indd 116 10/21/19 4:34 PM

Cabaran KBAT
Usahawan disaran menggunakan e-dagang dalam perniagaan
Usahawan belia digalakkan untuk menggunakan platform e-dagang untuk mengembangkan

perniagaan termasuk menembusi pasaran baharu. Penggunaan platform e-dagang akan
mempercepatkan proses pemasaran produk dan perkhidmatan di pasaran antarabangsa
berbanding dengan perniagaan konvensional.
Perkembangan dalam penggunaan e-dagang juga akan menyokong negara dalam mencapai
sasaran sumbangan e-dagang. Pada masa kini, e-dagang hanya menyumbang sebanyak 5.8 peratus
kepada KDNK di negara kita berbanding dengan negara-negara seperti Amerika Syarikat dan
China yang menyumbang 30 peratus dan 21 peratus kepada KDNK negara mereka masing-
masing.
(Dipetik dan disesuaikan daripada: www.sinarharian.com.my)
(a) Mengapakah firma e-dagang menanggung kos operasi yang lebih rendah berbanding dengan
firma konvensional?
(b) Mengapakah sumbangan e-dagang kepada KDNK di negara Amerika Syarikat lebih tinggi
berbanding dengan Malaysia?
(c) Mengapakah firma e-dagang mempunyai pasaran yang lebih luas berbanding dengan firma
konvensional?
(d) Jelaskan masalah-masalah yang mungkin dihadapi oleh firma yang terlibat dalam aktiviti
e-dagang.
2. Petikan di bawah berkaitan dengan satu projek di Johor.

Kompleks penapisan minyak dalam projek Pembangunan Bersepadu Penapisan Minyak dan
Petrokimia (RAPID) milikan PETRONAS di Pengerang yang bernilai hampir RM60 bilion
dijangka membawa kesan yang besar terhadap ekonomi negeri Johor, khususnya pantai timur
Johor. Keluasan projek ini hampir 8 000 hektar dan mampu menapis minyak mentah sebanyak
300 000 tong dalam masa satu hari.
Jelaskan kos sosial dan faedah sosial daripada projek di atas kepada negeri Johor.
Praktis
i-THINK
pg 90 to 117.indd 117 10/21/19 4:34 PM

SUDUT PAK–21
Gallery Walk
Bab 4 Pengeluaran
Subtajuk Produktiviti dan Eksternaliti
Standard Menilai kos sosial dan faedah sosial berdasarkan contoh yang sesuai.
pembelajaran
Persiapan awal Sediakan kertas putih, sticker note dan pen penanda.
Objektif Membantu murid untuk memahami kos sosial dan faedah sosial yang timbul daripada
tindakan manusia yang berbeza.
Aktiviti 1. Guru membahagikan murid-murid kepada enam kumpulan dengan setiap

kumpulan terdiri daripada empat hingga enam orang murid.
2. Guru mengedarkan sampul yang mengandungi pelbagai contoh tindakan yang
membawa kepada kos sosial dan faedah sosial.
3. Guru juga mengedarkan kertas putih dan pen penanda kepada setiap kumpulan
serta sticker note kepada setiap murid.
4. Guru memberikan masa 15 minit untuk setiap kumpulan melaksanakan tugasan
dengan berbincang dalam kumpulan masing-masing.
5. Ketua kumpulan akan menulis idea-idea ahli kumpulan pada kertas putih.
6. Selepas siap, hasil kumpulan akan ditampalkan pada sudut kelas.
7. Ahli kumpulan lain akan bergerak dari satu hasil kerja ke hasil kerja lain dan
dibenarkan menulis komen pada sticker note dan menampal di atas hasil kerja
kumpulan lain.
8. Guru akan memberi komen untuk hasil kerja murid.
Contoh soalan:
Kenal pasti kos sosial dan faedah sosial yang timbul daripada tindakan manusia
di bawah:
(a) Pembinaan lapangan terbang di kawasan yang berhampiran perumahan
(b) Pembinaan hospital
(c) Pertambahan kemudahan bas awam
(d) Penebangan pokok
(e) Pembinaan taman permainan
(f) Pembinaan lebuh raya di bandar
pg 118.indd 118 10/21/19 4:35 PM

Ekonomi Ting. 4 KSSM Pentaksiran Akhir Tahun
Pentaksiran Akhir Tahun

Kertas 1
Satu jam lima belas minit
Arahan: Kertas soalan ini mengandungi 40 soalan. Jawab semua soalan. Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan
jawapan iaitu A, B, C dan D. Bagi setiap soalan, pilih satu jawapan sahaja.
1. Sebuah firma bercadang 4. Sebuah kerajaan A Modal C Tanah

untuk menangguhkan negeri hanya mampu B Usahawan D Buruh
pembinaan kilang perabot menyediakan 2 000 buah 7. Maklumat berikut
baharu bernilai RM200 juta. rumah kos rendah yang menunjukkan pilihan kaedah
dibiayai melalui kutipan pengeluaran syarikat M.
Firma tersebut berbuat cukai walaupun hampir
demikian kerana masalah 5 000 isi rumah di negeri Keluaran Kaedah Kaedah
A ketidakstabilan ekonomi berkenaan memerlukan (unit) X Y
B kekurangan rumah tersebut. Baju 400 100
C pilihan sukan
D kos lepas Pernyataan di atas
menunjukkan Seluar 300 700
2. Sesebuah negara menghadapi sukan
A kos sosial
masalah ekonomi kerana B kekurangan Apakah kos lepas yang
A peningkatan pengaliran C eksternaliti dihadapi oleh Syarikat M,
modal ke luar negara D kos lepas sekiranya kaedah Y digunakan?
B peningkatan kadar A 100 unit baju sukan
pengangguran 5. • Tanah B 300 unit baju sukan
C ketidakseimbangan • Buruh C 400 unit seluar sukan
agihan pendapatan • Modal D 600 unit seluar sukan
D ketidakseimbangan
antara sumber ekonomi Persamaan antara ketiga-tiga 8. Rajah di bawah
dengan kehendak faktor pengeluaran di atas ialah menunjukkan sebuah keluk
manusia. I bersifat terhad kemungkinan pengeluaran.
II menerima ganjaran
3. Barang Y
Unit pengeluaran III berubah dalam
yang merancang dan pengeluaran jangka
menggunakan faktor pendek
W
pengeluaran untuk IV mempunyai mobiliti R
T
menghasilkan barang dan geografi yang tinggi
perkhidmatan. A I dan II C II dan III
B I dan IV D III dan IV 0 Barang X
Matlamat unit ekonomi di
6. Antara berikut yang manakah
atas ialah • Buah nanas benar?
A memaksimumkan • Kilang
A Pergerakan titik W
kepuasan • Seorang pelabur
ke T menunjukkan
B memaksimumkan yang menanggung
lebih banyak sumber
keuntungan risiko
digunakan untuk
C memaksimumkan • Kayu balak
pengeluaran barang X
kebajikan masyarakat
Faktor pengeluaran yang B Pergerakan T ke W
D memaksimumkan
manakah tidak mewakili menunjukkan peningkatan
kesejahteraan masyarakat
senarai di atas? kecekapan dalam ekonomi
Ujian Akhir Tahun.indd 119 10/21/19 4:37 PM

C Pergerakan titik R Antara berikut, tindakan A

ke T menunjukkan kerajaan yang manakah
Harga (RM) Y
peningkatan faktor menyebabkan harga buah
pengeluaran dalam betik tempatan meningkat
ekonomi ke P1?
D Pergerakan titik R A Kerajaan menaikkan
ke W menunjukkan cukai import untuk buah
Kuantiti
pengurangan kecekapan betik yang diimport 0 diminta
dalam ekonomi B Kerajaan mengenakan (unit) X
cukai eksport untuk B
9. Pihak yang menentukan jenis
eksport buah betik
barang dan perkhidmatan Harga (RM) Y
yang hendak dikeluarkan C Kerajaan memberi
dalam sistem ekonomi subsidi kepada pengeluar
pasaran bebas ialah buah betik
A kerajaan D Kerajaan melaksanakan
dasar harga maksimum
B pekerja Kuantiti
C pengguna 12. Jadual di bawah menunjukkan 0 diminta
(unit) X
D pelabur kuantiti permintaan dan
penawaran untuk kipas angin C
10. Pernyataan di bawah di negara Z.
berkaitan dengan ciri sistem Harga (RM) Y
ekonomi Islam. Harga Kuantiti Kuantiti
Sebagai sebahagian daripada (RM) permintaan penawaran
keseluruhan sistem hidup (unit) (unit)
Islam. 40 900 200
Kuantiti
0 diminta
Antara berikut, pernyataan 50 700 300 (unit) X
yang manakah menerangkan 60 400 600
ciri ekonomi Islam di atas? D
A Keputusan ekonomi 70 100 1000 Harga (RM) Y
berlandaskan al-Quran Hitungkan nilai keanjalan

dan hadis harga permintaan kipas angin
B Pengguna dan pengeluar apabila harga berubah daripada
berhak dalam membuat RM40 kepada RM60. Kuantiti
keputusan ekonomi A 0.91 C 2.0 0 diminta
C Mengutamakan prinsip B 1.11 D 3.0 (unit) X
kesederhanaan
D Individu yang cukup 13. Peralihan keluk permintaan 15.
Jenis Nilai keanjalan
syarat perlu membayar telefon pintar ke kanan
barang harga
zakat disebabkan oleh
permintaan
A kenaikan pendapatan
11. Rajah di bawah pengguna Garam 0.32
menunjukkan keseimbangan B kenaikan harga barang
pasaran untuk buah betik penggenap Televisyen 2.5
tempatan di negara X.
C harga telefon pintar Antara berikut, yang manakah
Harga (RM) dijangka menurun benar?
D D penurunan harga barang A Keluk permintaan garam
S
P1 pengganti lebih landai
PE E
14. Antara berikut, B Keluk permintaan
rajah manakah yang televisyen lebih curam
S D
menggambarkan barang C Penjual perlu
0
QE
Kuantiti (unit)
pengganti? mengekalkan

harga garam untuk Harga D harga pasaran yang tidak

memaksimumkan hasil tiket (RM) tertakluk kepada cukai
jualannya kerajaan
D Penjual perlu D0
D1 S 21. Rajah di bawah
menurunkan harga
menunjukkan keseimbangan
televisyen untuk
S D0 pasaran untuk buah pisang.
memaksimumkan hasil D1 Bilangan
0 penumpang
jualannya (orang)
Harga (RM)
16. Jadual di bawah D S0

Antara berikut, yang E0 S1
menunjukkan kuantiti manakah mungkin P0
E1
ditawar bagi barang X. P1
menyebabkan peralihan S0
keluk permintaan dari D0D0 S1 D Kuantiti
Harga Kuantiti ke D1D1? 0
Q0 Q1 (unit)
(RM) ditawar (unit) A Musim cuti sekolah
Antara berikut, yang
4 20 menjelang tiba
manakah mungkin
5 40 B Penurunan pendapatan menyebabkan perubahan di
individu atas?
Hitungkan nilai keanjalan C Penurunan kos A Cita rasa pengguna
harga penawaran jika harga penyelenggaraan kapal terhadap buah pisang
berubah daripada RM4 terbang meningkat
kepada RM5. D Penurunan kos bahan api B Kerajaan mengharamkan
A 0.10
19. Rajah di bawah buah pisang yang
B 0.25
menunjukkan keluk diimport
C 2.0
permintaan individu W, C Kerajaan memberi
D 4.0
individu X dan individu subsidi kepada pekebun
17. Rajah dibawah menunjukkan Y serta keluk permintaan pisang
perubahan permintaan untuk pasaran iaitu Z. D Harga buah-buahan
komputer riba. tempatan yang lain
Harga (RM) menurun
Harga (RM)
W X Y Z
D1 22. Rumah untuk dijual
D0
J 10 RM320 000 dan harga
P1
P0 W L Kuantiti
boleh dirunding.
D1 0 17 25 72 (unit)
D0 Fungsi wang dalam
0 Kuantiti
Q0 Q1
(unit) Berapakah kuantiti yang pernyataan di atas ialah
diminta oleh individu Y pada A alat perantaraan pertukaran
Apakah yang akan terjadi tingkat harga RM10? B alat ukuran nilai
kepada titik-titik pada keluk A 12 unit C 42 unit C alat penyimpan nilai
permintaan jika kerajaan B 30 unit D 114 unit D alat bayaran tertunda
menaikkan pelepasan cukai
20. Harga keseimbangan pasaran
pendapatan individu? 23.
merujuk kepada Akaun X
A Titik W bergerak ke titik • Kemudahan cek
A harga pasaran yang
L • Kemudahan overdraf
ditentukan oleh kerajaan
B Titik L beralih ke titik J
B harga pasaran yang
C Titik L bergerak ke titik W ditentukan oleh penjual Akaun X ialah
D Titik W beralih ke titik J C harga pasaran yang A akaun pelaburan
18. Rajah di bawah menunjukkan ditentukan oleh B akaun semasa
keseimbangan pasaran untuk permintaan dan C akaun simpanan tetap
pengangkutan udara. penawaran D akaun tabungan

24. Maklumat di bawah berkaitan D faedah yang dikenakan 30. Antara berikut,
dengan kemudahan bank yang ke atas overdraf pelaburan yang manakah
digunakan oleh Cik Tracy. bergantung kepada mempunyai risiko paling
jumlah simpanan rendah?
Cik Tracy suka menggunakan
pendeposit dalam A Logam berharga
kad kredit untuk berbelanja
akaunnya B Urus niaga pertukaran
dan mempunyai tunggakan
kredit yang banyak dalam 27. Puan Shamala mempunyai asing
kad kreditnya. Kini, beliau C Hartanah
simpanan tetap bernilai
mengubah tabiatnya dengan D Simpanan di bank
RM300 000 di Bank
menggunakan kad debit Simpanan Nasional. Beliau 31. Pilih pernyataan yang betul
semasa berbelanja. juga memiliki Amanah tentang input tetap.
Saham Malaysia bernilai I Wujud walaupun output
Antara yang berikut, RM60 000. sifar
yang manakah mungkin II Contohnya ialah bahan
menyebabkan perubahan Jenis pendapatan yang mentah
tabiat Cik Tracy? diterima oleh Puan Shamala III Wujud dalam jangka
A Kenaikan kadar faedah ialah pendek dan jangka
kad debit A dividen dan untung panjang
B Kenaikan harga barang B faedah dan untung IV Tidak berubah secara
keperluan C dividen dan faedah langsung dengan tingkat
C Kenaikan pendapatan D faedah dan bayaran output
bulanan Cik Tracy pindahan A I dan II
D Penambahan bilangan B I dan IV
kedai yang menerima 28. Pendapatan individu tertakluk
kepada pelbagai potongan C II dan III
kemudahan pembayaran D III dan IV
melalui kad debit wajib. Antara berikut, yang
manakah bukan merupakan 32. Keluaran marginal ialah
25. Bagaimanakah bank pusat potongan wajib? A jumlah keluaran dibahagi
menjaga kestabilan nilai A Caruman PERKESO dengan bilangan input
ringgit? B Caruman KWSP berubah
I Mencetak jumlah ringgit C Zakat B jumlah keluaran dibahagi
mengikut keperluan D Premium insurans nyawa dengan bilangan input
II Mewujudkan sandaran
29. Puan Maimunah membeli tetap
minimum
C perubahan dalam jumlah
III Mengawal inflasi satu set perabot dengan keluaran kesan daripada
IV Mengawal kadar faedah bayaran ansuran sebanyak perubahan dalam
A I dan II RM145 sebulan. penggunaan satu unit
B I dan IV input berubah
C II dan III Kelebihan kaedah bayaran
tersebut ialah D perubahan dalam jumlah
D III dan IV keluaran kesan daripada
A barang tidak boleh
26. Kelebihan overdraf ialah perubahan dalam
ditarik balik walaupun
A penyimpan dibenarkan penggunaan satu unit
bayaran bulanan tidak
mengeluarkan wang input tetap
dibuat
tanpa had B dikenakan faedah yang 33. Antara berikut, pernyataan
B peniaga menggunakannya rendah yang manakah betul tentang
untuk menyelesaikan C dapat menikmati barang kos berubah?
masalah aliran tunai walaupun harga penuh A Tidak wujud apabila
C semua jenis simpanan di belum dijelaskan tingkat output ialah sifar
bank boleh menggunakan D kaedah bayaran ini B Tidak berubah secara
kemudahan overdraf diterima secara meluas langsung dengan

perubahan dalam tingkat Keluaran marginal untuk 37. I Tanah ialah sumber
output buruh ke 8 ialah semula jadi dan
C Contoh kos berubah A 12 unit C 20 unit penawarannya terhad.
ialah premium insurans B 14 unit D 60 unit II Tanah mempunyai
kebakaran mobiliti tidak terhad.
Soalan 36 hingga Soalan 40
D Wujud dalam 38. I Takjiri bermaksud
berdasarkan pilihan jawapan
pengeluaran jangka pindah milik harta sewa.
seperti jadual di bawah.
pendek II Takjiri berlandaskan
34. Kos sosial daripada Pilihan Pernyataan Pernyataan konsep perkongsian
pembinaan kompleks I II keuntungan.
membeli belah di sebuah 39. I Perubahan kadar faedah
bandar ialah A Betul Salah
memberi kesan kepada
A kewujudan peluang B Salah Betul pembelian kredit.
pekerjaan II Kaedah pembelian kredit
B peningkatan perbelanjaan C Betul Betul
meringankan beban
pengguna kewangan pembeli.
D Salah Salah
C kesesakan lalu lintas
D Peningkatan kadar inflasi 40. I Kos purata ialah kos
36. I Masalah kekurangan
seunit output.
wujud disebabkan oleh
35. Peningkatan bilangan buruh II Kos purata berubah
kehendak manusia
daripada 5 orang kepada 10 secara langsung dengan
terhad sedangkan sumber
orang menyebabkan jumlah tingkat output.
ekonomi tidak terhad.
keluaran meningkat daripada
II Masalah kekurangan
100 unit ke 160 unit.
menyebabkan manusia
perlu membuat pilihan.
Kertas 2
Dua jam lima belas minit
Bahagian A
[60 markah]
Arahan: Jawab semua soalan dalam bahagian ini.
1. (a) Jelaskan faktor pengeluaran tanah. [5 markah]

(b) Maklumat di bawah berkaitan dengan kehendak Encik Steven.
Encik Steven mempunyai wang tunai sebanyak RM200 dan bercadang untuk membeli
sepasang kasut berharga RM180 atau sebuah jam tangan berharga RM200.
Jelaskan bagaimanakah Encik Steven menyelesaikan masalah kekurangannya? [5 markah]

(c) Jadual di bawah menunjukkan permintaan dan penawaran kereta mainan pada pelbagai tingkat harga.
Harga (RM) Kuantiti permintaan (unit) Kuantiti penawaran (unit)
10 100 20
20 80 40
30 60 60
40 40 80
Dengan menggunakan kertas graf yang disediakan, lukiskan rajah keseimbangan pasaran dan
jelaskan bagaimana harga keseimbangan ditentukan. [6 markah]

(d) Terangkan dua faktor yang mempengaruhi keanjalan harga permintaan sesuatu barang. [4 markah]
2. (a) Terangkan jenis deposit pelanggan berikut di bank perdagangan.
(i) Akaun semasa [2 markah]
(ii) Akaun simpanan tetap [2 markah]
(b) Gambar di bawah menunjukkan satu daripada kemudahan bank perdagangan.
Mengapakah kemudahan di atas menjadi pilihan pengguna pada masa sekarang? [6 markah]
(c) Maklumat di bawah berkaitan dengan pekerjaan dalam industri 3D.
Kerja industri 3D lebih baik daripada menganggur – Dr Mahathir

PUTRAJAYA: Rakyat Malaysia disaran mengambil peluang dalam industri kotor, berbahaya
dan sukar (3D) daripada hanya menganggur, demikian kata Tun Dr Mahathir Mohamad.
(Sumber: www.astroawani.com)
Wajarkah rakyat Malaysia menerima saranan di atas? Berikan alasan anda. [6 markah]
(d) Terangkan jenis kos yang berikut.
(i) Kos tetap [2 markah]
(ii) Kos berubah [2 markah]
3. (a) Bandingkan antara input tetap dengan input berubah.

(i) Persamaan [2 markah]
(ii) Perbezaan [4 markah]
(b) Maklumat di bawah berkaitan dengan kos pengeluaran Syarikat Maju Selalu Berhad untuk
menghasilkan 10 000 unit telefon pintar.
Kos bahan mentah RM800 000

Kos buruh RM300 000
Sewa bangunan RM600 000
Premium insurans kebakaran RM20 000
Kos lain RM400 000
(i) Kenal pasti kos tetap bagi firma di atas. [2 markah]
(ii) Hitungkan kos purata bagi firma di atas. [3 markah]

(c) Maklumat di bawah berkaitan dengan cukai eksais.
Kerajaan akan mengenakan cukai eksais 40 sen seliter untuk minuman manis.
Dengan menggunakan gambar rajah, jelaskan kesan tindakan kerajaan tersebut ke atas pasaran
minuman manis. [5 markah]
(d) Jelaskan dua kepentingan belanjawan peribadi. [4 markah]
Bahagian B
[40 markah]
Arahan: Jawab mana-mana dua soalan dalam bahagian ini.
4. Maklumat di bawah berkaitan dengan pasaran ikan.
Permintaan ikan makanan akan terus meningkat akibat pertambahan penduduk dan pendapatan serta
perubahan cita rasa pengguna manakala jaminan bekalan ikan makanan akan terus menjadi cabaran
yang besar pada masa hadapan akibat kesan daripada perubahan iklim, faktor pengeluaran terhad,
kenaikan harga input, persaingan bahan makanan untuk pengeluaran bio-tenaga dan liberalisasi
perdagangan.
(Sumber: www.sinarharian.com.my)
(a) Bagaimanakah kenaikan harga input memberi kesan kepada bekalan ikan makanan? [4 markah]
(b) Dengan bantuan gambar rajah yang sesuai, jelaskan kesan peningkatan permintaan ikan kepada
pasaran ikan. [8 markah]
(c) Bagaimanakah kerajaan boleh memastikan bekalan ikan makanan mencukupi untuk memenuhi
permintaan pasaran? [8 markah]
5. Maklumat berikut berkaitan dengan pembiayaan perumahan.
Bank Negara akan menyediakan dana RM1 bilion untuk membiayai pembelian rumah pertama bagi
golongan berpendapatan bulanan tidak lebih daripada RM2 300 serta pembelian rumah mampu
milik berharga sehingga RM150 000. Dana ini disediakan di Ambank, CIMB Bank, Maybank, RHB
bank dan Bank Simpanan Nasional melalui kadar pembiayaan terkurang serendah 3.5 peratus dan
kemudahan ini dijangka mengurangkan jumlah bayaran ansuran bulanan pembiayaan oleh peminjam
untuk memiliki rumah dan seterusnya lebih mudah mendapat pembiayaan.
(Sumber: www.astroawani.com)
(a) Mengapakah kerajaan perlu menyediakan dana tersebut? [6 markah]
(b) Ada individu yang berpendapat, menyewa rumah lebih baik daripada membeli rumah sendiri.
Adakah anda bersetuju dengan pendapat tersebut? Berikan alasan anda. [8 markah]
(c) Jelaskan tindakan yang perlu dilakukan oleh individu untuk meningkatkan saiz pendapatannya.
[6 markah]

6. Maklumat di bawah berkaitan dengan satu jenis potongan wajib.
Hanya 22 peratus daripada 6.7 juta pencarum aktif Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP)
berumur 54 tahun mempunyai simpanan yang mencukupi sebanyak RM196 800 atau lebih untuk
menampung kehidupan mereka dalam tempoh persaraan. 78 peratus pencarum lagi tidak mempunyai
asas caruman mencukupi untuk tempoh persaraan mereka. Pesara memerlukan sekurang-kurangnya
RM820 sebulan dalam tahun-tahun persaraan. Mereka yang mempunyai simpanan RM50 000 hanya
boleh bertahan selama lima tahun sebelum simpanan mereka habis.
(Sumber: www.bharian.com.my)
(a) Bagaimanakah kerajaan boleh membantu golongan pesara di atas. [6 markah]

(b) Jelaskan kepentingan penyediaan belanjawan peribadi agar individu mempunyai simpanan yang
mencukupi semasa umur persaraan. [8 markah]
(c) Jelaskan strategi simpanan yang boleh dilakukan oleh individu agar mempunyai simpanan yang
mencukupi semasa umur persaraan. [6 markah]
7. Maklumat di bawah berkaitan harga minyak di negara-negara ASEAN dan subsidi minyak.
Untuk 11 bulan pertama tahun 2018, kerajaan

persekutuan telah memperuntukkan subsidi
sebanyak RM4 890 juta. Produk petroleum juga
tidak dikenakan cukai jualan.
(a) Mengapakah kerajaan memberi subsidi untuk produk petroleum? [6 markah]

(b) Anda tidak bersetuju dengan tindakan kerajaan memberikan subsidi untuk produk petroleum.
Berikan alasan anda. [8 markah]
(c) Mengapakah harga minyak petroleum di Singapura jauh lebih tinggi berbanding negara-negara
ASEAN yang lain? [6 markah]

Jawapan
B (b) Puan Dalila akan memilih –– Titik C berada dalam
1
BA
Pengenalan kepada Ekonomi barang yang dapat memberikan kawasan keluk

kepuasan yang maksimum. kemungkinan pengeluaran.
Puan Dalila memilih televisyen –– Ini menunjukkan
kerana memberikan kepuasan berlaku ketidakcekapan
LEMBARAN PBD yang maksimum. pengeluaran dalam
(c) Kepuasan daripada barang ekonomi.
1. keinginan manusia terhadap
kedua terbaik yang terpaksa –– Ekonomi gagal
barang dan perkhidmatan untuk
dilepaskan iaitu komputer riba. menggunakan semua
hidup lebih selesa
faktor pengeluaran dengan
6. (a) kekurangan faktor cekap.
2. (a) sumber ekonomi
pengeluaran iaitu modal yang –– Ada pengangguran dalam
(b) kehendak
tidak mencukupi. faktor pengeluaran.
3. (a) faedah (b) Syarikat akan memilih projek –– Ekonomi belum mencapai
(b) kedua terbaik yang dapat memberikan guna tenaga penuh.
keuntungan yang maksimum (d) Keadaan kombinasi
4. (a) (i) Seorang atau iaitu memilih projek hotel
sekumpulan individu yang pengeluaran di titik F:
kerana memberikan –– Titik F berada di
tinggal dalam sebuah keuntungan yang maksimum.
rumah luar kawasan keluk
(c) Keuntungan daripada projek kemungkinan pengeluaran.
(ii) Kekurangan pendapatan kedua terbaik yang terpaksa
wang –– Ini menunjukkan
dilepaskan iaitu projek pasar ketidakupayaan pengeluaran
(iii) Bermatlamatkan raya.
kepuasan maksimum dalam ekonomi.
(iv) Kepuasan yang mungkin 7. (a) kekurangan hasil negara iaitu –– Faktor pengeluaran terhad.
daripada barang kedua modal yang diperuntukkan –– Ekonomi belum mencapai
terbaik yang terpaksa sebanyak RM100 juta tidak guna tenaga penuh.
dilepaskan mencukupi. –– Hanya boleh dicapai jika
(b) (i) Unit ekonomi yang (b) Kerajaan akan memilih ada peningkatan teknologi
merancang penggunaan projek pembangunan yang atau peningkatan dalam
faktor pengeluaran untuk dapat memberikan kebajikan faktor pengeluaran yang
menghasilkan barang dan masyarakat yang maksimum sedia ada.
perkhidmatan serta mampu dilaksanakan 90 – 120
(ii) Kekurangan faktor iaitu memilih projek 10. (a) Kos lepas =
60 – 40
pengeluaran pembinaan bangunan sekolah = –1.5
(iii) Bermatlamatkan kerana memberikan kebajikan 40 – 90
keuntungan maksimum masyarakat yang maksimum. (b) Kos lepas =
80 – 60
(iv) Keuntungan yang (c) Kebajikan daripada projek
= –2.5
mungkin daripada pembangunan kedua terbaik
keluaran kedua terbaik yang terpaksa dilepaskan iaitu 11. Kos:
yang terpaksa dilepaskan projek pembinaan jambatan. –– Kos yang terlibat dalam projek
(c) (i) Unit ekonomi yang ini ialah RM55 bilion yang
8. (a) Kos lepas = 5 000 – 2 600
mempunyai kuasa dipinjam dari China.
= 2 400 unit kasut sukan
untuk membuat dan –– Kerajaan juga terpaksa
(b) Syarikat tersebut menghadapi
menguatkuasakan undang- membayar faedah untuk
masalah kos lepas kerana:
undang untuk menjaga pinjaman tersebut.
–– Wujud masalah kekurangan.
kestabilan ekonomi –– Ini akan menyebabkan kerajaan
–– Faktor pengeluaran yang
(ii) Kekurangan hasil negara terpaksa menanggguhkan
terhad manakala kehendak
(iii) Bermatlamatkan projek pembangunan
firma yang tidak terhad.
kebajikan rakyat yang lain kerana peningkatan
–– Ini menyebabkan syarikat
maksimum perbelanjaan kerajaan untuk
terpaksa membuat pilihan.
(iv) Kebajikan yang mungkin membayar faedah serta pokok
–– Pilihan yang dibuat oleh
diperoleh daripada projek pinjaman.
syarikat akan membawa
pembangunan kedua –– Kos penyelenggaraan dan kos
kepada masalah kos lepas.
terbaik yang terpaksa operasi lain yang terlibat dalam
dilepaskan 9. (a) Titik F (b) Titik C projek ini.
(c) Keadaan kombinasi –– Kos lain seperti kemusnahan
5. (a) kekurangan pendapatan wang hutan dan peningkatan aktiviti
pengeluaran di titik C:
iaitu memiliki wang sebanyak
RM1 200 sahaja.
J1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
pg J1 to J28.indd 1 10/21/19 4:35 PM

Ekonomi Ting. 4 KSSM Jawapan
ekonomi menyebabkan yang paling cekap dan dapat (e) Pengguna dan pengeluar
kesesakan serta pencemaran meminimumkan kos. Syarikat bebas membuat pilihan
alam sekitar seperti ini menggunakan teknologi (f) Pengguna dan pengeluar
pencemaran udara. pengeluaran Taiwan yang bebas membuat pilihan
dapat menjimatkan kos buruh dengan kawalan kerajaan
Faedah: sehingga 40%. (g) Korea Utara
–– Penjimatan masa perjalanan. Untuk siapa dikeluarkan
–– Penjimatan kos pengangkutan. –– Masalah ini berkaitan 19. (a) Perancangan pusat
–– Mempelbagaikan aktiviti. menentukan pengagihan (b) Pasaran bebas
ekonomi di pantai timur. barang kepada kumpulan (c) Campuran
–– Peningkatan peluang pengguna yang menjadi (d) Campuran
pekerjaan. sasaran. Dalam situasi ini, (e) Perancangan pusat
–– Peningkatan pendapatan syarikat menyasarkan pelajar (f) Pasaran bebas
masyarakat. sekolah dan juga pelajar kolej. (g) Pasaran bebas
–– Peningkatan taraf hidup (h) Campuran
masyarakat. 14. (a) Sistem ekonomi pasaran bebas (i) Perancangan pusat
–– Mempelbagaikan pilihan (b) Sistem ekonomi perancangan (j) Pasaran bebas
barangan. pusat (k) Campuran
–– Menurunkan harga barangan (c) Sistem ekonomi campuran (l) Pasaran bebas
akibat pilihan yang banyak.
15. (a) bebas membuat segala 20. (a) Sebagai sebahagian
12. Saya menyokong pelaksanaan keputusan ekonomi daripada keseluruhan
kempen ini kerana: (b) campur tangan kerajaan sistem hidup Islam di
–– Beg plastik konvensional mana keputusan ekonomi
mencemarkan alam sekitar. 16. Sistem ekonomi perancangan pusat berlandaskan
–– Plastik tidak terurai secara 17. Satu sistem ekonomi yang al-Quran dan Hadis.
semula jadi. menggabungkan pelbagai ciri (b) Wujud persaingan yang adil
–– Ini menggalakkan jangkitan kebaikan dalam sistem ekonomi dan saksama antara
penyakit seperti demam denggi. pasaran bebas dan sistem individu dalam membuat
–– Meningkatkan kos pelupusan. ekonomi perancangan pusat. keputusan ekonomi demi
–– Pembakaran plastik kebajikan dan
mencemarkan udara. 18. (a) Dimiliki secara mutlak oleh kesejahteraan di dunia dan
–– Pelupusan plastik menjejaskan kerajaan akhirat.
ekosistem. (b) Dimiliki oleh individu, swasta (c) Keseimbangan antara
–– Meningkatkan kos perubatan. dan kerajaan kepentingan individu dan
–– Menjejaskan produktiviti. (c) Pengguna dan pihak masyarakat di mana prinsip
–– Meningkatkan kos perniagaan. pengeluar berhak membuat kesederhanaan amat
–– Mewujudkan perubahan sikap keputusan ekonomi diutamakan.
manusia kepada kaedah kitar (d) Segala keputusan ekonomi
semula. dibuat oleh kerajaan melalui
badan perancangan pusat
13. Apa yang hendak dikeluarkan 21. (a) Negara M: Sistem ekonomi campuran
–– Masalah ini berkaitan Negara W: Sistem ekonomi pasaran bebas
menentukan jenis barang (b)
yang hendak dikeluarkan. Ia Masalah
diselesaikan melalui permintaan asas Negara M Negara W
masyarakat. Dalam situasi ekonomi
ini, syarikat mengeluarkan fail
kertas. Apa yang Diselesaikan melalui mekanisme Diselesaikan melalui
Berapa yang hendak dikeluarkan hendak pasaran dan kuasa kerajaan. kuasa permintaan
–– Masalah ini berkaitan dikeluarkan Pihak pengeluar mengeluarkan dan kuasa penawaran
menentukan kuantiti barang barang mengikut permintaan (mekanisme pasaran)
yang hendak dikeluarkan. Ia masyarakat dan kerajaan di pasaran.
diselesaikan melalui permintaan menyediakan barang awam.
masyarakat. Dalam situasi ini,
syarikat mengeluarkan 300 000 Bagaimana Pengeluar akan memilih kaedah Pengeluar akan
keping fail kertas. hendak pengeluaran paling cekap memilih kaedah
Bagaimana hendak dikeluarkan dikeluarkan yang dapat memaksimumkan pengeluaran paling
–– Masalah ini berkaitan keuntungan. Kerajaan akan cekap yang dapat
menentukan kaedah memilih kaedah pengeluaran memaksimumkan
pengeluaran barang. Ia paling cekap yang dapat keuntungan.
diselesaikan melalui memilih memaksimumkan kebajikan
sama ada kaedah berintensifkan masyarakat.
modal atau berintensifkan buruh
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J2
pg J1 to J28.indd 2 10/21/19 4:35 PM

22. (a) Negara X: Sistem ekonomi perancangan pusat dikeluarkan” dengan

Negara Y: Sistem ekonomi pasaran bebas memilih cara pengeluaran
(b) Aspek Negara X Negara Y yang paling cekap.
[1m] Firma boleh
Penentuan Ditentukan oleh kerajaan Ditentukan oleh pengguna menggunakan kaedah
jenis barang dan barang yang membawa dan pengeluaran barang intensif buruh atau
yang faedah sosial yang tinggi berdasarkan cita rasa dan intensif modal yang dapat
hendak diberi keutamaan keperluan pengguna meminimumkan kos
dikeluarkan pengeluaran. [1m]
Penentuan Ditentukan oleh kerajaan Ditentukan oleh kuasa (c) Keadaan kombinasi
harga permintaan dan kuasa pengeluaran di titik D ialah:
penawaran – Tiitk D berada
dalam kawasan
Penentuan Ditentukan oleh kerajaan Kadar upah yang diterima
keluk kemungkinan
kadar upah kerana ketiadaan kesatuan oleh pekerja bergantung
pengeluaran. [1m]
sekerja kepada rundingan antara
– Ini menunjukkan
majikan dan kesatuan
ketidakcekapan dalam
sekerja
pengeluaran. [1m]
– Ekonomi gagal
menggunakan semua
23. (a) – Penguatkuasaan undang- –– Tanah merupakan sumber faktor pengeluaran
undang dan insentif semula jadi manakala dengan cekap. [1m]
–– Pengenaan cukai modal merupakan wang – Terdapat pengangguran
–– Program menjaga atau alatan yang digunakan dalam faktor pengeluaran.
kebajikan masyarakat dalam aktiviti pengeluaran. [1m]
–– Memastikan persaingan [2m] – Contohnya, kadar
sihat dalam kalangan –– Pemilik tanah menerima pengangguran yang
pengeluar ganjaran sewa manakala tinggi. [1m]
–– Mengawal bekalan barang pemilik modal menerima – Ekonomi belum mencapai
keperluan ganjaran berbentuk faedah. guna tenaga penuh. [1m]
–– Menyediakan barang awam [2m] (d) Unit ekonomi tersebut
(b) Ya. Saya bersetuju kerana (b) (i) Sistem ekonomi negara ialah kerajaan. Kerajaan
pihak swasta bermotifkan X ialah sistem ekonomi menghadapi masalah
keuntungan dan ini menyebabkan pasaran bebas. [1m] kekurangan [1m] iaitu sumber
penyalahgunaan sumber serta Sistem ekonomi pasaran hasil terhad yang hanya
peruntukan sumber yang bebas merupakan satu sebanyak RM12 juta sahaja.
kurang cekap. Campur tangan sistem ekonomi yang [1m] Kerajaan perlu membuat
kerajaan membolehkan pengguna dan pengeluar pilihan [1m] iaitu memilih
kebajikan pengguna terjaga bebas membuat projek menaik taraf hospital
dan juga aktiviti pengeluaran keputusan tanpa campur besar [1m] yang dapat
dijalankan mengikut kaedah tangan kerajaan. [1m] memaksimumkan kebajikan
yang betul. Jurang perbezaan (ii) Sistem ekonomi masyarakat. [1m] Oleh itu,
pendapatan juga dapat negara X menyelesaikan kos lepas [1m] ialah projek
dikurangkan serta keperluan masalah asas ekonomi pembinaan kompleks sukan
rakyat berpendapatan rendah “Apa yang hendak yang terpaksa dilepaskan.
dibela. dikeluarkan” melalui [1m]
kuasa permintaan
Praktis SPM pengguna dan kuasa 2. (a) Tiga faktor pengeluaran yang
penawaran firma di terlibat ialah:
Soalan Objektif –– Tanah [1m] iaitu sumber
pasaran. [1m] Pengguna
1. B 2. B 3. C 4. C 5. A mempunyai kebebasan semula jadi iaitu hasil
6. D 7. C 8. A 9. A 10. C memilih barang dan lautan seperti ikan. [1m]
11. C 12. C 13. A 14. A 15. C perkhidmatan dan firma –– Usahawan [1m] iaitu orang
16. D 17. D 18. B 19. B 20. A mengeluarkan barang yang menggabungkan
21. A 22. B 23. B 24. D 25. A yang mempunyai faktor pengeluaran iaitu
26. A 27. C 28. A 29. B 30. D permintaan yang tinggi. nelayan. [1m]
[1m] –– Modal [1m] iaitu alatan
Soalan Struktur Sistem ekonomi negara yang digunakan oleh
X menyelesaikan usahawan iaitu bot dan
1. (a) Perbezaan antara kedua-dua jala. [1m]
masalah asas ekonomi
faktor pengeluaran tersebut
“Bagaimana hendak
ialah:
pg J1 to J28.indd 3 10/21/19 4:35 PM

(b) Keluk kemungkinan pengeluaran subsidi kepada pengeluar

dapat memastikan
pengeluaran barang yang
cukup dan memenuhi
Barang Y (unit) keperluan semasa. [1m]
–– Menguatkuasakan
undang-undang dan
3 peraturan. [1m] Undang-
undang yang digubal oleh
kerajaan bertujuan untuk
2 mewujudkan pasaran
persaingan sihat. [1m]
–– Penyediaan barang
1 awam. [1m] Kerajaan
menyediakan barang awam
seperti perkhidmatan polis,
Barang X (unit) jalan raya yang boleh
0 5 10 15 20 digunakan oleh semua
lapisan masyarakat agar
kebajikan masyarakat
dimaksimumkan. [1m]
[4m]
(d) Masalah asas ekonomi yang
(c) Unit ekonomi tersebut ialah isi menggunakan kaedah belum diselesaikan oleh
rumah / individu. Kekurangan intensif buruh. [2m] Syarikat Warta Berhad ialah:
[1m] yang dihadapi oleh –– Jenis industri iaitu industri –– Berapa yang hendak
keluarga Encik Malek ialah pertanian di peringkat dikeluarkan [1m] iaitu
kekurangan pendapatan. [1m] pengeluaran input kuantiti kasut sukan yang
Oleh itu, Encik Malek perlu memerlukan penggunaan hendak dikeluarkan. [1m]
membuat pilihan [1m] iaitu buruh berbanding peringkat –– Untuk siapa dikeluarkan
memilih untuk membayar pemprosesan di kilang. [1m] iaitu kumpulan
yuran pengajian anak yang [2m] pengguna yang akan
lebih penting. [1m] Kos lepas (b) Konsep “keseimbangan membeli kasut sukan
[1m] ialah pembelian kereta antara kepentingan individu tersebut. [1m]
baharu. [1m] dan masyarakat” dalam
ekonomi Islam ialah: Soalan Esei
(d) Ciri-ciri ekonomi Islam ialah: –– Kepentingan awam
–– Matlamat ekonomi Islam adalah lebih diutamakan 1. (a) Encik Nageh boleh dianggap
ialah mencapai al-Falah. [1m] berbanding dengan sebagai usahawan kerana
–– Segala aktiviti ekonomi yang kepentingan individu. [1m] Encik Nageh menggabungkan
dijalankan berlandaskan –– Sasaran pengeluaran faktor tanah, buruh dan
syariat Islam. [1m] adalah untuk semua modal untuk menghasilkan
–– Kegiatan ekonomi merupakan masyarakat. [1m] getah dan kelapa sawit.
satu bentuk ibadat. [1m] –– Setiap individu dijamin [1m] Encik Nageh juga
–– Keputusan ekonomi dibuat memperoleh barang membuat keputusan tentang
berdasarkan al-Quran dan keperluan asas. [1m] hasil pengeluaran seperti
hadis. [1m] –– Prinsip kesederhanaan menentukan jumlah getah
–– Aktiviti ekonomi yang tidak amat dipentingkan dalam dan kelapa sawit yang
halal seperti perjudian aspek penggunaan dan hendak dikeluarkan. [1m]
diharamkan sama sekali. [1m] pengeluaran sesuatu Encik Nageh juga merupakan
3. (a) Intensif buruh bermaksud barang atau perkhidmatan. pemilik kebun kecil. [1m]
menggunakan lebih [1m] Sebagai usahawan, Encik
ramai buruh dalam aktiviti –– Pembayaran zakat dapat Nageh perlu menanggung
pengeluaran berbanding faktor memastikan agihan risiko seperti kerugian
modal. Firma menggunakan kekayaan yang lebih adil. yang mungkin wujud akibat
intensif buruh kerana: [1m] daripada aktiviti pengeluaran
–– Penggunaan buruh (c) Tiga cara yang boleh tersebut. [1m]
melibatkan kos yang digunakan oleh kerajaan (b) Masalah ekonomi yang
lebih rendah berbanding untuk memastikan wujud dihadapi oleh Encik Nageh
penggunaan modal seperti keadilan dalam kegiatan jual- sebagai pemilik ladang
mesin. [2m] beli barang dalam sistem ialah kekurangan [1m]
–– Terdapat faktor buruh yang ekonomi campuran ialah: sumber ekonomi seperti
lebih banyak di pasaran –– Menggunakan sistem tanah dan buruh berbanding
berbanding faktor modal percukaian dan subsidi. dengan projek yang hendak
menyebabkan firma [1m] Misalnya, pemberian dijalankan. [1m] Oleh itu,
pg J1 to J28.indd 4 10/21/19 4:35 PM

Encik Nageh perlu membuat [1m] Intensif modal sering pelaksanaan lebih banyak
pilihan [1m] iaitu memilih digunakan dalam industri projek pembangunan
kombinasi pengeluaran berat seperti otomobil [1m] serta peningkatan
yang dapat meminimumkan kerana melibatkan komponen aktiviti perniagaan dan
kos dan memaksimumkan yang banyak dan penggunaan pengeluaran dalam
keuntungan. [1m] Pilihan mesin dapat menjimatkan negara. Peningkatan
Encik Nageh menyebabkan masa serta meningkatkan peluang pekerjaan dapat
kos lepas [1m] iaitu pilihan kualiti produk. [1m] meningkatkan saiz
kedua terbaik yang terpaksa Penggunaan buruh dalam pendapatan isi rumah
dilepaskan. [1m] industri ini akan melambatkan kumpulan B40. [2m]
(c) Kesan kepada ekonomi proses pengeluaran serta
negara jika berlaku menurunkan produktiviti dan 3. (a) Dua ciri lain sistem ekonomi
kekurangan bekalan air ialah: kualiti produk. [1m] negara P ialah pemilikan
–– Gangguan proses faktor pengeluaran oleh
(b) Sesetengah industri pihak individu, swasta dan
pengeluaran. [1m] Industri menggunakan kaedah intensif
tertentu seperti industri kerajaan. [1m] Individu atau
modal kerana industri tersebut pihak swasta bebas memiliki
pemprosesan makanan melibatkan komponen yang
amat bergantung faktor pengeluaran manakala
banyak [1m] serta perlu pihak kerajaan tidak campur
kepada bekalan air. [1m] menghasilkan produk yang
Kekurangan bekalan air tangan dalam sistem
standard. [1m] Penggunaan ekonomi. [1m] Kerajaan perlu
menyebabkan gangguan mesin dapat menjimatkan
proses pengeluaran serta menetapkan undang-undang
masa, [1m] menjimatkan dan peraturan yang perlu
kekurangan bekalan kos, [1m] mampu
makanan yang diproses diikuti oleh individu dan pihak
menghasilkan keluaran yang swasta. [1m] Di samping itu,
dalam negara. [1m] Ini banyak [1m] serta mudah
menyebabkan peningkatan ciri sistem ekonomi negara
membuat perubahan. [1m] P juga termasuk pembuat
harga makanan [1m] Penggunaan kaedah intensif
dan membawa kepada pilihan oleh individu dan
buruh pula sesuai untuk pihak pengeluar. [1m] Individu
masalah inflasi [1m] kerana industri bercorak tradisional
makanan dan minuman bebas memilih barang yang
[1m] seperti pertanian, [1m] ingin dibeli manakala pihak
merupakan komponen industri yang berpusat di
utama dalam indeks harga pengeluar bebas memilih
luar bandar [1m], serta faktor pengeluaran dan teknik
pengguna di negara kita. menghasilkan keluaran yang
[1m] pengeluaran. [1m]
unik. [1m] Penggunaan (b) Negara P lebih sesuai untuk
–– Pengurangan pendapatan kaedah intensif buruh dapat
negara. [1m] Kekurangan menjalankan perniagaan
menghasilkan produk yang kerana:
bekalan air akan spesifik untuk memenuhi cita
menyebabkan pengurangan –– Pengeluar bebas memiliki
rasa pengguna yang tertentu. faktor pengeluaran
eksport negara kerana [1m]
gangguan proses yang membantu untuk
pengeluaran. [1m] Ini (c) Tiga usaha kerajaan tersebut menghasilkan pelbagai
menyebabkan kekurangan ialah: barang atau perkhidmatan
aliran masuk wang serta –– Menyediakan peluang yang menguntungkan. [2m]
menjejaskan imbangan perniagaan yang lebih –– Campur tangan kerajaan
pembayaran Malaysia. [1m] banyak dengan memberi membolehkan persaingan
–– Penurunan produktiviti latihan keusahawanan sihat di kalangan pengeluar
negara. [1m] Pengurangan serta pembiayaan modal dan ini memberi peluang
bekalan air akan membawa perniagaan. Dengan ini, yang adil kepada firma
pelbagai masalah kumpulan B40 dapat untuk bersaing. [2m]
kepada isi rumah seperti meningkatkan saiz –– Sistem percukaian dan
peningkatan kos hidup pendapatan mereka. [2m] subsidi dapat memastikan
serta gangguan kesihatan. –– Memberi bantuan seperti aktiviti perniagaan
[1m] Ini menyebabkan BR1M yang dapat berjalan lancar dan ini
produktiviti pekerja meningkatkan saiz akan meningkatkan imej
menurun. [1m] pendapatan kumpulan B40. perniagaan. [2m]
Contohnya, RM1 000 –– Penyediaan pelbagai
2. (a) Intensif modal bermaksud diberikan kepada kemudahan prasarana
firma menggunakan lebih individu yang menerima seperti kemudahan
banyak modal dalam proses pendapatan kurang pengangkutan dan
pengeluaran berbanding daripada RM3 000 sebulan. komunikasi oleh kerajaan
tenaga buruh. [1m] [2m] membantu aktiviti
Contohnya, penggunaan lebih –– Kerajaan juga perniagaan berjalan lancar.
banyak mesin dan jentera menyediakan lebih banyak [2m]
dalam proses pengeluaran. peluang pekerjaan dengan
pg J1 to J28.indd 5 10/21/19 4:35 PM

(c) Masalah asas ekonomi yang (b) – Lokasi yang strategik 4. (a)
belum diselesaikan oleh –– Penduduk ramai Keluk Permintaan Daging Ayam
syarikat tersebut ialah: –– Kuasa beli tinggi Harga (RM)
–– Berapa hendak dikeluarkan –– Pusat pelancongan
[1m] iaitu kuantiti barang –– Keuntungan meningkat
tembikar yang hendak –– Hasil jualan yang tinggi
dihasilkan berdasarkan –– Kurang persaingan 15 D
permintaan masyarakat. B
12
2
BA
[1m] Pasaran
–– Bagaimana hendak 9
dikeluarkan [1m] iaitu
6
pemilihan kaedah LEMBARAN PBD
pengeluaran intensif buruh 3
atau intensif modal [1m] 1. (a) tinggi D
yang dapat meminimumkan (b) kurang 0 1 Kuantiti
3 5 7 9
kos dan memaksimumkan (c) songsang/negatif (kg)
keuntungan. [1m] 2. (a) tinggi (b) (i) Mencerun ke bawah dari
–– Untuk siapa dikeluarkan (b) banyak kiri ke kanan
[1m] iaitu menentukan (c) langsung/positif (ii) Menggambarkan
sasaran pengguna yang hubungan negatif antara
akan membeli barang 3. Harga Kuantiti diminta harga dengan kuantiti
tembikar yang dikeluarkan (RM) (kg) diminta
oleh syarikat tersebut. [1m] 5 10 (iii) Mempunyai kecerunan
4 20 negatif
Cabaran KBAT 3 35
1. (a) Kesan terhadap aktiviti 2 55
ekonomi negara: 1 80
–– Aktiviti pertanian terjejas
–– Pengeluaran barang
pertanian merosot 5. (a) Harga (RM) Permintaan pasaran (unit)
–– Pendapatan golongan
2.50 1
petani merosot
–– Kenaikan harga barang 2.00 5
pertanian
–– Peningkatan kos 1.50 9
pengeluaran barang 1.00 13
pertanian
–– Taraf hidup masyarakat
(b)
terjejas
(b) Cuaca panas merupakan
satu peluang perniagaan.
Perniagaan yang boleh Harga (RM) Harga (RM) Harga (RM)
ditubuhkan adalah: DP
–– Penjualan air minuman 2.50
DJ
2.50 DJ 2.50 w
–– Menyediakan perkhidmatan
x
penjualan alat penghawa 2.00 2.00 2.00
dingin 1.50 1.50 1.50
y
–– Menyediakan perkhidmatan DJ z
DJ
menyelenggara alat 1.00 1.00 1.00 DP
penghawa dingin 0.50 0.50 0.50
–– Membuka taman
bertemakan air 01 3 5 7 Kuantiti 0 246 Kuantiti 01 Kuantiti
(unit) (unit) 5 9 13 (unit)
2. (a) Saya bersetuju kerana:
(a) Johan (b) Juwita (c) Pasaran
–– Bebas membuat keputusan
–– Pendapatan lebih tinggi
–– Mampu menggunakan idea (c) (i) 1 (vii) permintaan pasaran
perniagaan (ii) w adalah 13 unit yang
–– Memenuhi keperluan dan (iii) 5 ditunjukkan oleh titik z
kehendak masyarakat (iv) x (viii) bawah
–– Mewujudkan peluang (v) 9 (ix) negatif
pekerjaan (vi) y (x) kuantiti diminta
–– Meningkatkan taraf hidup
pg J1 to J28.indd 6 10/21/19 4:35 PM

(b) Keluk Penawaran Kasut

6. (a) Harga Kuantiti ditawar
Harga (RM)
(RM) (pasang)
S
20 5 000 60
40 10 000
40
60 12 000
20 S
7. (a) Harga (RM) Penawaran pasaran (kg)
Kuantiti
0 5 000 10 000 15 000 (pasang)
10 10
15 50
20 90
25 130
(b) (c) (i) 130

(ii) w
Harga (RM) Harga (RM) Harga (RM)
(iii) 90
SA SB (iv) x
25 25 25 w SP
(v) 50
20 20 20 x (vi) y
y
(vii) penawaran pasaran
15 15 15 adalah 10 unit yang
z
10 10 S 10 ditunjukkan oleh titik z
SA SP
B (viii) atas
5 5 5 (ix) positif
Kuantiti Kuantiti Kuantiti (x) kuantiti ditawarkan
0 10 30 50 70 0 20 40 60 0 10 50 90 130
(kg) (kg) (kg)
(a) Firma A (b) Firma B (c) Pasaran
8. Permintaan pasaran ialah hasil tambah permintaan 9. 120 = A + B + C

individu A, B, C dan D. 120 = X + X + 70
Permintaan pasaran = 10 + 10 + 30 + 40 = 90 unit 120 – 70 = 2X
50 = 2X
X = 25
10. Penentu Contoh dalam petikan

Harga barang lain Harga barang penggenap iaitu penurunan harga minyak
Cita rasa Syarikat memperkenalkan dua versi motosikal baharu
Pendapatan Dasar gaji minimum yang dapat meningkatkan kuasa beli pengguna
Harga barang itu Potongan harga 15%
11. Penentu Contoh dalam petikan

Harga faktor pengeluaran Kenaikan harga komponen komputer
Teknologi Penggunaan kaedah pengeluaran yang kurang canggih
Dasar kerajaan Kenaikan cukai ke atas komponen komputer
12. (a) (i) harga barang itu (iii) peralihan (b) (i) faktor selain harga
(ii) tidak berubah (iv) kenaikan barang itu
(iii) sama (ii) tidak berubah
(iv) penurunan, 10, 20 13. (a) (i) harga barang itu (iii) peralihan
(b) (i) faktor selain harga (ii) tidak berubah (iv) dasar kerajaan
barang itu (iii) sama
(ii) tidak berubah (iv) kenaikan, 20, 30
pg J1 to J28.indd 7 10/21/19 4:35 PM

14. (a) kuantiti 15. (a) Pasaran mencapai (b) Berlaku lebihan permintaan
(b) ditawarkan keseimbangan kerana sebanyak 300 unit dan harga
(c) permintaan permintaan pasaran sama akan meningkat.
(d) penawaran dengan penawaran pasaran (c) Berlaku lebihan penawaran
(e) tidak sebanyak 250 unit dan sebanyak 520 unit dan harga
(f) berubah harga tidak akan cenderung akan menurun.
berubah.
16.
Permintaan pasaran Penawaran Keadaan
Harga pasaran perabot
perabot pasaran perabot pasaran perabot
(a) Meningkat Tetap Lebihan permintaan Naik

(b) Meningkat Tetap Lebihan permintaan Naik
(c) Tetap Meningkat Lebihan penawaran Turun
(d) Tetap Menurun Lebihan permintaan Naik
(e) Meningkat Tetap Lebihan permintaan Naik
(f) Meningkat Tetap Lebihan permintaan Naik
(g) Menurun Tetap Lebihan penawaran Turun
17. (b) Usahawan perlu 22. (a) perubahan kuantiti ditawarkan

Harga (RM)
menambahkan pengeluaran (b) perubahan harga barang itu
D0 daging ayam agar permintaan
pasaran daging ayam dapat 23. Keanjalan harga penawaran (Es)
D1 dipenuhi. Usahawan perlu Peratus perubahan kuantiti
S
E0 menambahkan penawaran ditawarkan
P0 sehingga pasaran dapat = Peratus perubahan harga
E1 mencapai keseimbangan.
P1
19. (a)
24 . (a) (i) Ed > 1
D0
Harga (RM) (ii) %DQd > %DP
S D1 D0
S0 (iii)
S1
E0 Harga (RM)
Kuantiti
0 P0
Q1 Q0 (unit) E1
P1
(a) permintaan (e) P1 D
S0
(b) kiri (f) Qo P0
S1
(c) E1 (g) Q1 D0 %∆P
Kuantiti P1
(d) Po 0 Q0 Q1 (unit) D
%∆Qd
18. (a)
(b) Usahawan perlu 0 Kuantiti
Harga (RM) Q0 Q1 (unit)
mengurangkan pengeluaran
D1
D0 S0 daging ayam. Usahawan
juga boleh berusaha untuk (b) (i) Ed < 1
E1
P1 menghasilkan produk (ii) %DQd < %DP
berkaitan dengan daging (iii)
P0 E0
ayam agar tidak berlaku Harga (RM)
pembaziran dalam pasaran.
S0 D1 D
D0
Kuantiti 20. (a) tindak balas P1
0 Q0 Q1 (unit) (b) perubahan
%∆P
21. Keanjalan harga permintaan (Ed)
Peratus perubahan kuantiti P0
diminta %∆Qd
= D
Peratus perubahan harga Kuantiti
0 Q1 Q0 (unit)
pg J1 to J28.indd 8 10/21/19 4:35 PM

25. (a) (i) Es > 1 %DQd (b) Kerajaan boleh mengatasi

(ii) %DQs > %DP Ed = masalah ini dengan:
%DP
(iii) (i) Mengawal harga barang
– 75%
= keperluan
Harga (RM) 20% (ii) Menjadikan barang itu
= – 3.75 sebagai barang kawalan
S
(b) Perubahan jumlah hasil (iii) Mengadakan
P1
%∆P = (RM6 × 100) – (RM5 x 400) pemeriksaan mengejut
P0 = –RM1 400 (iv) Mengenakan tindakan
S Jumlah hasil berkurang tegas ke atas peniaga
sebanyak RM1 400. yang menaikkan harga
%∆Qs barang keperluan
(c) Perubahan jumlah hasil
Kuantiti = (RM5 × 400) – (RM6 × 100)
0 Q0 Q1 (unit)
= RM1 400 Praktis SPM
Jumlah hasil bertambah
(b) (i) Es < 1 Soalan Objektif
sebanyak RM1 400.
(ii) %DQs < %DP 1. C 2. D 3. C 4. C 5. B
(d) Tidak wajar kerana kenaikan
(iii) 6. B 7. D 8. A 9. A 10. D
harga barang X akan
Harga (RM) menyebabkan jumlah hasil 11. A 12. D 13. A 14. B 15. A
S
merosot disebabkan harga 16. A 17. A 18. D 19. A 20. C
P0 21. C 22. D 23. B 24. B 25. C
permintaan barang X adalah
%∆P anjal, peniaga seharusnya 26. B 27. D 28. D 29. D 30. D
menurunkan harga barang 31. B 32. B 33. A 34. D 35. B
P1
X supaya memaksimumkan 36. D 37. A 38. B 39. A 40. D
hasil jualan. 41. A 42. D 43. D 44. C 45. A
%∆Qs 46. D 47. C
S 31. (a) Barang A: Penawaran anjal
Kuantiti
0 Q1 Q0 Barang B: Penawaran tak Soalan Struktur
(unit)
anjal
(b) Penawaran barang A anjal 1. (a)
26. (a) Jenis barang kerana ketersediaan stok Harga Kuantiti diminta
(b) Ketahanan barang atau inventori, terdapat (RM) (unit)
bilangan firma yang banyak
27. (a) (i) Tak anjal 1 6
dalam pasaran, faktor
(ii) Beras merupakan 2 4
pengeluaran yang digunakan
barang keperluan dan 3 2
untuk mengeluarkan barang
mempunyai nisbah
tersebut mempunyai mobiliti [2m]
perbelanjaan dengan
yang tinggi dan melibatkan –– Hukum permintaan
pendapatan yang rendah.
tambahan kos yang sedikit menyatakan bahawa
(b) (i) Anjal
dalam penambahan kuantiti semakin tinggi harga
(ii) Jam tangan mewah
barang. suatu barang, semakin
merupakan barang
Penawaran barang B tidak kurang kuantiti diminta.
mewah dan mempunyai
anjal kerana pengeluaran Berdasarkan jadual
nisbah perbelanjaan
barang tersebut memerlukan tersebut, jika harga
dengan pendapatan yang
jangka masa yang panjang, meningkat daripada RM1
tinggi.
tiada ketersediaan stok kepada RM2, kuantiti
28. (a) Faktor masa atau inventori dan faktor diminta akan berkurang
(b) Corak penggunaan faktor pengeluaran yang digunakan daripada 6 unit kepada 4
pengeluaran untuk mengeluarkan barang unit. [1m]
tersebut mempunyai mobiliti –– Semakin rendah harga
29. (a) Tambahan kos yang rendah.
(b) Corak penggunaan faktor sesuatu barang, semakin
pengeluaran 32. (a) Tidak wajar kerana barang banyak kuantiti diminta.
tersebut diperlukan oleh Berdasarkan jadual
Q1 – Q0 semua pengguna. Kenaikan tersebut, penurunan harga
30. (a) %DQd = × 100
Q0 harga akan menjejaskan daripada RM3 kepada
100 – 400 kebajikan pengguna. Firma RM2 menyebabkan kuantiti
= × 100 bertanggungjawab untuk
400 diminta meningkat daripada
mengekalkan harga barang 2 unit kepada 4 unit. [1m]
= – 75% tersebut kecuali dalam –– Ini menunjukkan hubungan
P1 – P0 keadaan tertentu seperti songsang antara harga
%DP = × 100 kenaikan harga bahan dengan kuantiti diminta.
P0
6–5 mentah ataupun kenaikan kos [1m]
= × 100 upah pekerja.
5
= 20%
pg J1 to J28.indd 9 10/21/19 4:35 PM

(b) seterusnya permintaan (i) Jenis barangan [1m]

Harga (RM) komputer meningkat. –– Bagi barang keperluan
[1m] harian, perubahan
D1 –– Dasar kerajaan. harga yang besar
D0 S0
E1
Pengurangan cukai akan menyebabkan
pendapatan serta perubahan kuantiti
P1
E0 pelepasan cukai diminta yang kecil.
menyebabkan lebih Oleh itu, permintaannya
P0
ramai membeli tak anjal. [1m]
komputer. [1m] –– Bagi barang mewah,
D1 –– Harga barang lain iaitu perubahan harga
S0 D0
kejatuhan harga barang yang besar akan
0 penggenap seperti menyebabkan
Q0 Q1 Kuantiti (unit) bayaran internet yang perubahan kuantiti
murah menyebabkan diminta yang besar.
[1m]
permintaan komputer Oleh itu, permintaannya
Rajah perubahan meningkat. [1m] anjal. [1m]
keseimbangan pasaran –– Jangkaan harga masa (ii) Bilangan kegunaan [1m]
–– Peningkatan permintaan depan. Kemungkinan –– Jika sesuatu barang
menyebabkan keluk pengguna mempunyai kegunaan
permintaan ayam beralih menjangkakan harga yang banyak, maka
ke kanan iaitu, dari D0D0 komputer akan permintaannya adalah
ke D1D1 [1m] manakala meningkat pada masa anjal. [1m]
penawaran tidak berubah. hadapan menyebabkan –– Jika sesuatu barang
[1m] permintaan komputer mempunyai kegunaan
–– Ini menyebabkan titik meningkat. [1m] yang sedikit, maka
keseimbangan baharu permintaannya adalah
iaitu E1 [1m] dan kuantiti 2. (a) (i) 40 + Z = 100 [1m] tak anjal. [1m]
keseimbangan baharu ialah Z = 60 [1m]
Q1. [1m] (ii) Keadaan pasaran pada 3. (a) Nilai keanjalan ialah 1.5. [1m]
–– Harga meningkat dari P0 ke harga RM15 ialah berlaku –– Penawaran barang tersebut
P1. [1m] lebihan penawaran ialah anjal. [1m]
(c) Pergerakan dari titik Y ke titik sebanyak 100 unit. [1m] –– Nilai keanjalan lebih
Z menunjukkan: Ini menyebabkan harga daripada 1. [1m]
–– Kuantiti diminta barang W barang itu menurun di –– Perubahan harga sebanyak
telah berkurang daripada pasaran. [1m] 40% menyebabkan kuantiti
20 unit kepada 10 unit. (b) Rajah tersebut menunjukkan ditawar berubah sebanyak
[1m] penawaran ikan kembong 60%. [1m]
–– Ini disebabkan oleh telah berkurang. [1m] –– Peratus perubahan
peningkatan harga –– Permintaan ikan kembong kuantiti ditawar lebih
daripada RM8 kepada tidak berubah. [1m] besar daripada peratus
RM12. [1m] –– Keluk penawaran S0S0 perubahan harga. [1m]
–– Perubahan ini dikenal beralih ke kiri menjadi S1S1. (b)
sebagai penguncupan [1m] Harga (RM)
permintaan. [1m] –– Harga meningkat dari P0 ke
P1. [1m] D S
–– Diandaikan faktor lain tidak 3
–– Kuantiti keseimbangan E
berubah. [1m]
(d) (i) Keluk permintaan untuk baharu ialah Q1. [1m] 2
komputer riba jenama –– Titik keseimbangan baharu
Fizzy beralih ke kanan. ialah E1. [1m] 1 D
(c) Saya tidak bersetuju kerana: S
Ini bermaksud terdapat
–– Permintaan barang Z 0 Kuantiti (unit)
pertambahan permintaan 20 40 60 80 100
dalam komputer riba adalah anjal. [1m] Ini
adalah kerana nilai [4m]
jenama Fizzy. [1m]
(ii) Empat faktor yang keanjalan lebih daripada (c) (i) Permintaan garam tak
menyebabkan 1. [1m] anjal [1m], permintaan
peningkatan permintaan –– Permintaan barang M minuman jus anjal [1m].
tersebut ialah: adalah tak anjal. [1m] Ini (ii) Tiga penentu keanjalan
–– Pendapatan individu. kerana nilai keanjalan harga permintaan telefon
Peningkatan kurang daripada 1. [1m] bimbit ialah:
pendapatan individu (d) Dua faktor yang mungkin –– Nisbah perbelanjaan
menyebabkan kuasa mempengaruhi keanjalan dengan pendapatan.
beli pengguna harga permintaan sesuatu Perbelanjaan untuk
meningkat dan barang ialah: telefon bimbit
pg J1 to J28.indd 10 10/21/19 4:35 PM

melibatkan nisbah yang pesawah menggunakan boleh dilakukan dalam 24

besar. [1m] kaedah baharu tersebut. jam. [1m] Bayaran untuk
–– Jenis barangan. Telefon [2m] pasaran ini menggunakan
bimbit merupakan –– Kerajaan juga boleh perbankan elektronik. [1m]
barang kehendak. [1m] menyediakan skim Urus niaga yang berlaku
–– Ketahanan barang. pinjaman untuk pesawah atas talian menggunakan
Telefon bimbit kerana penggunaan alatan komunikasi seperti
merupakan barang kaedah moden ini telefon bimbit dan komputer
tahan lama. [1m] melibatkan kos tambahan. [1m] dan pihak pembeli dan
(d) Dua faktor yang [2m] penjual perlu ada kemudahan
mempengaruhi penawaran –– Menyediakan lebih banyak internet. [1m]
sesuatu barang ialah: tanah untuk pesawah
(i) Tingkat teknologi [1m] yang menggunakan 2. (a) Sawi organik lebih mahal
Penggunaan mesin kaedah moden dan ini kerana:
atau jentera yang lebih menyebabkan lebih ramai –– Melibatkan kos yang tinggi
berteknologi tinggi dapat pesawah bersedia untuk untuk menanam. [1m]
meningkatkan daya menggunakan kaedah –– Dikeluarkan dalam kuantiti
pengeluaran sesebuah tersebut. [2m] yang kecil disebabkan saiz
firma. [1m] Kos dan pasaran yang kecil. [1m]
(b) –– Hanya dijual di tempat
masa pengeluaran dapat
dijimatkan. [1m] Oleh itu, tertentu maka melibatkan
Harga (RM) kos pengangkutan yang
peningkatan pengeluaran
menyebabkan penawaran B S0 tinggi. [1m]
A S1 –– Ditujukan kepada
beralih ke kanan. [1m]
D0 E0 pengguna berpendapatan
(ii) Dasar kerajaan [1m] P0 C
Pemberian subsidi dan tinggi. [1m]
E1 Sawi biasa lebih murah
pengurangan cukai oleh P1
kerajaan dapat membantu D0 kerana:
S0 –– Melibatkan kos yang
pengeluar mengurangkan
kos pengeluaran. S1 rendah untuk menanam.
[1m] Pengurangan 0 [1m]
Q0 Q 1 Kuantiti (unit)
kos pengeluaran akan –– Dikeluarkan dalam kuantiti
menggalakkan firma yang besar disebabkan
Rajah keseimbangan pasaran saiz pasaran yang besar.
untuk menambahkan selepas pemberian subsidi
pengeluarannya. [1m]. [1m]
[2m] –– Ditujukan kepada
Oleh itu, keluk penawaran –– Pemberian subsidi
akan beralih ke kanan. masyarakat umum. [1m]
menyebabkan peningkatan (b)
[1m] penawaran. [1m]
Harga (RM)
–– Harga menurun ke P1 dan
Soalan Esei kuantiti meningkat ke Q1. D S
1.50
[1m]
1. (a) Tindakan yang boleh diambil –– Walaupun bantuan E
oleh kerajaan ialah: 1.00
subsidi ditujukan kepada
–– Memberi bantuan seperti pengeluar, disebabkan
subsidi. Pemberian subsidi keluk permintaan barang 0.50 S D
menyebabkan lebih ramai tersebut anjal, jumlah
pesawah menggunakan subsidi yang diterima oleh 0
2 000 4 000 6 000 8 000
teknologi moden kerana pengeluar adalah lebih Kuantiti (unit)
penggunaan teknologi kecil iaitu P0P1E1C. [1m]
moden melibatkan kos –– Pengguna pula menerima [6m]
yang tinggi dan subsidi subsidi sebanyak P0ABC.
dapat mengurangkan kos (c) Kuantiti ditawarkan
[1m]
yang ditanggung oleh selepas penggunaan
pesawah. [2m] (c) Jenis pasaran tersebut ialah teknologi moden
–– Kerajaan juga boleh pasaran tidak langsung. (unit)
menyediakan kemudahan [1m] Jenis pasaran ini tidak
melibatkan pertemuan 200
latihan kepada pesawah
agar mereka dapat langsung antara penjual 300
menggunakan teknologi dengan pembeli. [1m] 400
ini. Ini akan meningkatkan Pembeli boleh mendapatkan
barang atau perkhidmatan 500
kemahiran pesawah dalam
penggunaan kaedah walaupun lokasi pengeluar [4m]
baharu tersebut dan jauh daripada pembeli.
seterusnya lebih ramai [1m] Pembelian juga
pg J1 to J28.indd 11 10/21/19 4:35 PM

Harga (RM) –– Peningkatan harga produk B

Wang, Bank dan Pendapatan
3
BA
S0 S1
minuman ringan
25 –– Pengurangan permintaan Individu
20 terhadap minuman ringan
–– Keuntungan syarikat LEMBARAN PBD
15
merosot
10
S0 S1 –– Terpaksa mengubah 1. (a) Alat perantaraan pertukaran
5 kaedah pengeluaran (b) Alat ukuran nilai
0 –– Mengubah jenis ramuan (c) Alat penyimpan nilai
100 200 300 400 500
yang digunakan dalam (d) Alat bayaran tertunda
Kuantiti (unit)
pengeluaran minuman
ringan 2. (a) Menerima deposit
[4m] (b) Memberi pinjaman
–– Menjalankan penyelidikan
(c) Menerima dan membuat
dan pembangunan untuk
Cabaran KBAT pengeluaran minuman
bayaran
(d) Menyediakan perkhidmatan lain
ringan dengan ramuan
1. (a) Ya, saya bersetuju kerana: yang baharu 3. (a) Mewujudkan sandaran
–– Permintaan sayur di (b) Kesan terhadap ekonomi minimum iaitu 80.59% dalam
pasaran akan berkurang negara: bentuk emas dan rizab
–– Harga sayur di pasaran –– Peningkatan import gula antarabangsa
menurun mentah (b) Campur tangan dalam
–– Pengeluar mengurangkan –– Aliran keluar wang pasaran pertukaran asing
pengeluaran sayur –– Memburukkan imbangan dengan menjual atau membeli
(b) (i) Masyarakat dagangan pertukaran asing
–– Menghadiri kursus/ –– Masalah kesihatan (c) Mengawal inflasi dengan
Mencari maklumat menyebabkan kos perubatan menggunakan alat dasar
tambahan meningkat kewangan
–– Mulakan tanam sayur –– Perbelanjaan kerajaan 4. (a) Alat simpanan nilai
di laman rumah bertambah (b) Alat bayaran tertunda
–– Lakukan sebagai aktiviti –– Masalah obesiti bertambah (c) Alat perantaraan pertukaran
riadah buruk (d) Alat ukuran nilai
–– Wujudkan kerjasama –– Produktiviti buruh (e) Alat bayaran tertunda
antara komuniti menurun (f) Alat perantaraan pertukaran
setempat
(ii) Penjual sayur-sayuran
5. (a) Deposit semasa (b) Deposit tetap (c) Deposit tabungan
–– Beli bekalan sayur dari
penduduk setempat (i) Mempunyai (i) Simpan untuk (i) Boleh simpan dan
–– Mengadakan promosi kemudahan cek tempoh masa keluar wang pada
–– Menawarkan harga (ii) Tidak dibayar faedah tertentu bila-bila masa
kompetitif (iii) Mempunyai (ii) Dibayar faedah yang (ii) Dibayar faedah yang
(iii) Kerajaan kemudahan overdraf tinggi rendah
–– Memberi insentif kepada (iii) Diberi sijil simpanan (iii) Mempunyai
masyarakat yang kemudahan kad
menyertai program ini juruwang elektronik
–– Menyediakan kursus
kepada masyarakat 6. (a) Perintah sedia ada 8. (a) – Melibatkan prinsip
yang berminat dalam (b) Pindahan kredit perbankan Islam Takjiri.
program ini (c) Kad juruwang elektronik –– Bank membeli bas dan
–– Menyediakan tanah (d) Kad kredit menyewakannya kepada
kosong bagi tujuan (e) Cek Syarikat Pengangkutan
tanaman (f) Draf bank Wira Maju Berhad.
–– Mengadakan kempen (g) Debit langsung –– Syarikat perlu bayar
menanam sewa untuk tempoh yang
7. (a) Wadiah ditetapkan.
2. (a) Kesan terhadap syarikat (b) Mudharabah –– Apabila tempoh sewa
pengeluar: (c) Takjiri tamat, bas akan dipindah
–– Peningkatan kos pengeluaran (d) Bai Bithaman Ajil milik kepada Syarikat
(e) Wadiah Pengangkutan Wira Maju
(f) Bai Bithaman Ajil Berhad.
(g) Takjiri
(h) Mudharabah (b) – Melibatkan prinsip
perbankan Islam Bai
Bithaman Ajil.
pg J1 to J28.indd 12 10/21/19 4:35 PM

–– Bank membeli pangsapuri 11. – Overdraf mempunyai had – Untuk mengekalkan serta
mewah dan jual semula pinjaman meningkatkan motivasi
kepada Puan Maimunah – Pinjaman overdraf dikenakan pekerja.
pada harga yang faedah yang tinggi (c) – Merujuk keupayaan
mengambil kira margin – Pinjaman overdraf perlu pekerja untuk kekal
keuntungan. dibayar balik dengan segera dalam sesuatu pekerjaan.
–– Puan Maimunah boleh – Kurang lindungan daripada – Individu suka memilih
membayar harga inflasi kerjaya yang ada jaminan
kerja seperti bekerja
pangsapuri secara ansuran
12. Saya cadangkan agar Encik Chan dengan kerajaan.
berdasarkan syarat yang
menggunakan kaedah pinjaman (d) – Lokasi tempat kerja
telah ditetapkan.
perumahan kerana: merujuk jarak tempat
9. (a) (i) Bank pusat – Bank mengenakan kadar kerja dengan tempat
(ii) Bank perdagangan faedah yang rendah tinggal pekerja.
(b) Persamaan antara institusi – Bank menawarkan tempoh – Individu suka memilih
kewangan X dan institusi pinjaman yang panjang tempat kerja yang dekat
agar dapat menjimatkan
kewangan Y: – Encik Chan hanya perlu
masa, kos dan stres.
–– Kedua-duanya menjalankan membayar ansuran bulanan
(e) – Merujuk persekitaran
urus niaga pertukaran dengan jumlah yang lebih
tempat kerja seperti
asing. kecil pada masa hadapan selamat, selesa dan
–– Kedua-duanya menjalankan – Nilai rumah akan meningkat kondusif.
aktiviti pelaburan. – Terlindung dari inflasi
16. (a) Bayaran pindahan
Perbezaan antara institusi 13. Cik Punitha boleh memilih (b) Bayaran pindahan
kewangan X dan institusi kemudahan pinjaman kenderaan (c) Untung
kewangan Y: yang disediakan oleh bank (d) Dividen
perdagangan kerana: (e) Sewa
Institusi Institusi – Bank akan membiayai baki (f) Upah
kewangan X kewangan Y harga kereta tersebut (g) Faedah
– Akan dikenakan faedah tetap
Milikan kerajaan Milikan swasta untuk tempoh pinjaman 17. (a) Sewa
– Tempoh pinjaman ditawarkan (b) faedah
Menguruskan Memberi
sehingga sembilan tahun (c) hasil
pinjaman pinjaman kepada (d) pindahan
kerajaan orang ramai – Boleh bayar balik pinjaman
berserta dengan faedah (e) buruh
Menguruskan Menguruskan (f) benar
secara ansuran
akaun kerajaan akaun pelanggan (g) harga
14. (a) (i) Petani (h) Pendapatan, dividen
(ii) Penoreh getah (i) Keuntungan
10. Kelebihan:
(iii) Nelayan
18. Saya berpendapat bahawa Cik
Akaun simpanan (iv) Pengurus ladang Linda perlu memilih jawatan
Akaun simpanan (v) Pembalak
tetap eksekutif kewangan kerana:
(b) (i) Operator pengeluaran – Beliau merupakan seorang
– Dibayar faedah – Boleh simpan (ii) Jurutera
yang tinggi dan keluar wang graduan baharu. Jawatan
(iii) Penyelia kilang eksekutif kewangan tidak
– Boleh dijadikan pada bila-bila (iv) Juruteknologi makanan memerlukan sebarang
cagaran masa (v) Tukang simen pengalaman kerja.
pinjaman – Ada kemudahan (c) (i) Guru – Kerjaya ini sesuai dengan
kad juruwang (ii) Doktor kelayakan beliau iaitu ijazah
elektronik (iii) Pegawai bank dalam bidang kewangan.
(iv) Juruwang pasar raya mini – Walaupun jarak jauh,
Kekurangan: (v) Pelakon majikan ada menyediakan
Akaun simpanan tiket penerbangan secara
Akaun simpanan 15. (a) – Ganjaran majikan kepada
tetap percuma.
pekerja.
– Kerjaya ini sesuai sekiranya
– Individu memilih Cik Linda merupakan individu
– Tidak boleh – Kadar faedah
pekerjaan yang yang ekstrovert kerana
keluarkan rendah
menawarkan upah yang jawatan ini perlu bekerja
wang serta – Tidak boleh
tinggi. dalam kumpulan.
merta dan dijadikan
– Upah bergantung kepada – Kerjaya dalam bank khusus
perlu memberi cagaran faktor peribadi seperti
notis kepada pinjaman dalam kewangan dan tidak
kelayakan, kemahiran memerlukan kemahiran audit.
bank dan pengalaman.
– Tiada (b) – Insentif majikan kepada 19. (a) Rajah tersebut menunjukkan:
kemudahan pekerja. –– Sektor ketiga
kad juruwang – Contohnya, bonus dan menyumbangkan guna
elektronik elaun lebih masa. tenaga yang paling tinggi
pg J1 to J28.indd 13 10/21/19 4:35 PM

berbanding dengan sektor –– Sumbangan sektor utama (b) (i) Upah tidak stabil
kedua dan utama. juga menunjukkan keadaan (ii) Suasana tempat kerja
–– Sumbangan guna tenaga turun naik. Sektor utama kurang selesa
sektor ketiga telah meningkat memberi sumbangan yang (iii) Lokasi tempat kerja jauh
dari tahun 2002 hingga paling kecil kepada guna dari tempat tinggal
tahun 2012. tenaga Malaysia dalam (iv) Waktu bekerja yang tidak
–– Sumbangan sektor kedua tempoh tersebut. tetap
menunjukkan keadaan –– Berdasarkan trend di atas, (v) Kurang prospek
turun naik. Sektor kedua dijangka lebih ramai rakyat pekerjaan
memberi sumbangan Malaysia akan terlibat dalam
kedua terbesar kepada sektor ketiga berbanding
guna tenaga Malaysia dengan sektor kedua dan
dalam tempoh tersebut. utama.
20. (a)
2023 – 2027 – 2029 – 2035 –

2020 2022 2041
2026 2028 2034 2040
Mendapat Mengambil Mendapat Mendapat Bekerja Menjadi Membuka
keputusan mata Ijazah kelayakan sebagai rakan firma
cemerlang pelajaran Perakaunan profesional juruaudit kongsi perakaunan
dalam mata Ekonomi dari ACCA di firma dalam firma sendiri
pelajaran dan Universiti Perakaunan Perakaunan
Ekonomi Perakaunan Malaya Tan & Tan & Wong
dan serta Wong
Perakaunan mendapat
dalam SPM keputusan
2019 cemerlang
dalam
STPM 2021
(b) Kelayakan akademik yang 21. potongan wajib

perlu dimiliki serta kursus
profesional yang perlu diikuti 22. Pendapatan boleh guna= Pendapatan individu – Potongan wajib
ialah: RM RM RM RM
–– Keputusan cemerlang Pendapatan 90 000
dalam mata pelajaran Tolak Potongan wajib
Ekonomi dan Perakaunan Cukai pendapatan
SPM RM50 000 pertama 2 400
–– Keputusan cemerlang RM10 000 berikut 1 600 4 000
dalam mata pelajaran – Zakat 1 000 3 000
Ekonomi dan Perakaunan
KWSP
STPM 9 900
RM90 000 × 11%
–– Kelayakan Sarjana Muda 1 000
Zakat
Perakaunan 700
PERKESO
–– Kelayakan profesional
dalam ACCA/ICAEW Jumlah potongan wajib 14 600
(c) Anggaran kos: Pendapatan boleh guna 75 400
Ijazah Sarjana Muda
Perakaunan RM20 000 23. (a) Isi rumah Encik Jamali (b) Peningkatan harga barang
Kelayakan profesional mempunyai pendapatan keperluan tidak memberi
ACCA RM25 000 bulanan yang tinggi. kesan kepada corak

Jumlah kos RM45 000 Perbelanjaan keluarga perbelanjaan keluaraga ini.
ini tertumpu kepada Jika harga barang kehendak
(d) Jumlah hutang yang perlu pengangkutan, pelancongan meningkat, isi rumah ini
ditanggung oleh Chelsea serta hotel dan restoran. mungkin akan mengurangkan
ialah RM45 000.
pg J1 to J28.indd 14 10/21/19 4:35 PM

perbelanjaan untuk barang + RM800 + RM1 000 + menyusun perbelanjaan

kehendak. RM3 000 mengikut keutamaan
(c) Kenaikan harga mungkin = RM11 700 dan mengurangkan
menyebabkan keluarga ini (iv) Tabungan = perbelanjaan yang
mencari barang pengganti Pendapatan boleh dianggap kurang penting.
yang lebih murah. Walau guna – Perbelanjaan
bagaimanapun, bagi barang penggunaan 25. (a) Membolehkan individu
keperluan yang tidak Tabungan Encik Malek mendahulukan perkara
mempunyai pengganti hampir = RM6 020 – RM5 100 penting terutamanya
seperti barang makanan, = RM920 mendahulukan barang
mereka tetap membeli barang Tabungan Encik Razak = keperluan sebelum membeli
yang sama. Tiada barang kehendak.
(d) Disebabkan perbelanjaan (b) Encik Malek berbelanja (b) Membantu individu menabung
keluarga ini lebih tertumpu secara berhemah kerana untuk tujuan kecemasan
kepada barang kehendak, mempunyai baki sebanyak seperti kemalangan.
corak perbelanjaan mereka RM920. Encik Razak (c) Membantu menyelaraskan
banyak dipengaruhi oleh pula berbelanja melebihi perbelanjaan mengikut
pengiklanan dan strategi pendapatan dan tidak pendapatan supaya tidak
pemasaran yang digunakan mempunyai sebarang berlaku pembaziran.
oleh pengeluar barang dan tabungan. (d) Mengelakkan daripada
perkhidmatan. berhutang kerana berbelanja
(e) Keluarga ini mungkin membeli (c) (i) Encik Razak tidak melebihi pendapatan.
barang mengikut cita rasa (ii) Encik Razak haruslah (e) Mengelakkan kenaikan harga
mereka tetapi ini bergantung menyediakan belanjawan barang kerana individu dapat
kepada peringkat umur Encik peribadi. Ia boleh mengawal perbelanjaan.
Jamali serta ahli keluarganya dilakukan dengan
serta bangsa dan agama
26. Tahap risiko Tahap pulangan Tahap kecairan
mereka.
24. (a) (i) Potongan wajib = (a) Bebas risiko Rendah Tinggi
Caruman KWSP + Zakat
(b) Bebas risiko Rendah Sederhana
+ Cukai pendapatan
Potongan wajib Encik (c)
Malek Rendah Rendah Rendah
= RM880 + RM200 + (d) Sederhana Tinggi Rendah
RM900
= RM1 980 (e) Tinggi Tinggi Tinggi
Potongan wajib Encik
Razak (f) Tinggi Tinggi Sederhana
= RM990 + RM300 +
RM1 000 (g) Rendah Rendah Tinggi
= RM2 290
(ii) Pendapatan boleh guna 27. (a) Kadar faedah yang dibayar (c) Dengan melabur dalam
= Pendapatan individu – oleh bank lazimnya lebih beberapa jenis pelaburan,
Potongan wajib rendah daripada kadar inflasi. seseorang pelabur dapat
Pendapatan boleh guna Contohnya, katakan kadar meminimumkan risiko
Encik Malek inflasi pada tahun 2017 ialah kerana setiap pelaburan
= RM8 000 – RM1 980 6% dan bank membayar mempunyai tahap risiko
= RM6 020 faedah sebanyak 4%. Ini dan tahap pulangan yang
Pendapatan boleh guna bererti jumlah simpanan berbeza. Ini dikenal sebagai
Encik Razak kita susut nilai sebanyak pempelbagaian pelaburan.
= RM11 500 – RM2 290 2%. Walau bagaimanapun, Dengan ini, pelabur dapat
= RM9 210 kelebihannya adalah melindungi diri daripada
(iii) Jumlah perbelanjaan simpanan di bank dijamin menghadapi risiko seperti
Encik Malek pembayaran kerana dilindungi inflasi, kejatuhan nilai mata
= RM400 + RM1 200 oleh Perbadanan Insurans wang atau kemelesetan
+ RM1 000 + RM800 + Deposit Malaysia. Oleh ekonomi. Individu juga
RM200 + RM500 + itu, simpanan bank tidak boleh melupuskan atau
RM1 000 menghadapi sebarang risiko memindahkan dari satu
= RM5 100 seperti pelaburan lain. pelaburan ke pelaburan lain.
Jumlah perbelanjaan Tindakan ini dapat membantu
Encik Razak (b) (i) Pertukaran asing pelabur mengurangkan
= RM600 + RM3 000 (ii) Saham syarikat kesan negatif terhadap
+ RM1 800 + RM1 500 (iii) Pelaburan melalui modal pelaburannya.
teroka
pg J1 to J28.indd 15 10/21/19 4:35 PM

Praktis SPM (ii) Kemudahan overdraf: Ramona merupakan anak

–– Kemudahan ini hanya kepada seorang guru. [1m]
Soalan Objektif disediakan untuk (b) (i) Jenis pendapatan yang
1. C 2. C 3. A 4. D 5. A pemegang akaun diterima ialah bayaran
6. D 7. C 8. A 9. A 10. D semasa. [1m] pindahan. [1m] Contoh
11. C 12. C 13. C 14. C 15. B –– Dikenakan faedah lain ialah biasiswa [1m]
16. C 17. A 18. C 19. B 20. A mengikut jumlah yang dan dermasiswa. [1m]
21. D 22. D 23. D 24. C 25. B dikeluarkan. [1m] (ii) Dua kesan pemberian
26. C 27. B 28. D 29. A 30. A –– Ada had tertentu. [1m] pencen terhadap ekonomi
31. B 32. C 33. D 34. B 35. B –– Sesuai digunakan Malaysia ialah:
36. B 37. D 38. A 39. A 40. B untuk membiayai –– Taraf hidup rakyat
41. C 42. D perbelanjaan semasa Malaysia meningkat
perniagaan seperti kerana kuasa beli telah
Soalan Struktur membeli stok. [1m] meningkat. [1m]
–– Tidak memerlukan –– Permintaan
1. (a) (i) Empat fungsi wang
cagaran. [1m] terhadap barang
tersebut ialah sebagai:
(d) (i) Wadiah bermaksud dan perkhidmatan
–– Alat perantaraan
perjanjian simpanan dalam negara akan
pertukaran [1m]
keselamatan antara bank meningkat. [1m]
–– Alat bayaran tertunda
dan penyimpan sebagai (c) (i) Jumlah faedah yang perlu
[1m]
pelanggan. [1m] Prinsip dibayar ialah:
–– Alat ukuran nilai [1m]
ini digunakan apabila = (RM6 000 – RM500) ×
–– Alat simpanan nilai
penyimpan buka akaun 6% × 3 [1m]
[1m]
simpanan atau akaun = RM990 [1m]
(ii) Dua cara Bank Negara
semasa. [1m] (ii) Tiga kelemahan kaedah
Malaysia mengawal
(ii) Bai Bithaman Ajil pembayaran tersebut
kestabilan nilai Ringgit
bermaksud jual beli ialah:
Malaysia ialah:
barang secara bayaran –– Risiko motosikal ditarik
–– Memastikan sandaran
ansuran [1m] pada harga balik jika gagal bayar
minimum sebanyak
tertentu termasuk margin ansuran. [1m]
80.59% dalam bentuk
keuntungan. [1m] Prinsip –– Faedah yang dibayar
emas, pertukaran asing
ini digunakan untuk menyebabkan harga
dan rizab antarabangsa
pembiayaan aset tetap motosikal menjadi lebih
apabila mengeluarkan
seperti rumah. [1m] tinggi. [1m]
mata wang. [1m]
–– Mendorong sikap
–– Mengawal inflasi 2. (a) Ramona membuat keputusan
perbelanjaan secara
melalui dasar yang bijak kerana:
boros. [1m]
kewangan agar –– Jarak tempat kerja baharu
(d) (i) Pilihan kerjaya yang
paras tingkat harga lebih dekat dengan rumah
dipilih oleh individu
umum barang dan keluarganya. [1m]
memberi kesan kepada
perkhidmatan dalam –– Ramona perlu membayar
gaji yang diterima oleh
negara terkawal. [1m] kos pengangkutan yang
individu. [1m] Individu
(b) Menjaga rizab berkanun [1m] rendah serta dapat
yang memilih kerjaya
–– Rizab berkanun ialah menjimatkan wang kerana
yang berisiko tinggi
simpanan wajib bank tidak perlu bayar sewa
seperti juruterbang
perdagangan di bank rumah. [1m]
menerima gaji yang lebih
pusat. [1m] –– Suasana tempat kerja yang
tinggi. [1m] Pekerjaan
–– Perubahan kadar rizab riang kerana mengajar
berisiko rendah seperti
berkanun memberi kesan kanak-kanak. [1m]
guru sekolah dibayar gaji
kepada keupayaan bank –– Pekerjaan sebagai guru
yang rendah. [1m]
perdagangan memberi tadika sesuai dengan
(ii) Kemahiran merujuk
pinjaman. [1m] kelayakan STPM yang
keupayaan khusus yang
Sumber pinjaman terakhir dimiliki oleh Ramona. [1m]
dimiliki atau diperlukan
kepada bank perdagangan –– Ramona boleh
oleh sesuatu kerjaya.
[1m] menggunakan pengalaman
[1m] Individu yang
–– Bank pusat menyediakan bekerja untuk melanjutkan
mempunyai kemahiran
pinjaman kepada bank pelajaran dalam bidang
pelbagai bahasa
perdagangan yang pendidikan untuk
menerima gaji yang lebih
menghadapi masalah meneruskan kerjaya
tinggi. [1m]
kekurangan tunai. [1m] sebagai seorang guru. [1m]
(c) (i) Kemudahan tersebut –– Pekerjaan selaras dengan
ialah overdraf. [1m] pengaruh keluarga kerana
pg J1 to J28.indd 16 10/21/19 4:35 PM

3. (a) Tiga butiran X ialah: boleh guna dan pergantungan kepada

–– Upah [1m] perbelanjaan [1m] intensif buruh yang ternyata
–– Sewa [1m] mempunyai kelebihan
–– Faedah [1m] Soalan Esei dari segi penjimatan kos
Dua butiran Y ialah: pengeluaran. [1m]
–– Caruman KWSP [1m] 1. (a) Golongan belia Malaysia (c) Tindakan yang boleh
–– Bayaran zakat [1m] enggan menceburi pekerjaan diambil oleh kerajaan untuk
(b) (i) Sektor ketiga / 3D kerana: meningkatkan penglibatan
perkhidmatan/ pendidikan –– Upah yang rendah. [1m] belia Malaysia dalam
[1m] Pekerjaan 3D lazimnya pekerjaan 3D ialah:
(ii) Pendapatan faktor yang dibayar upah yang rendah –– Penyediaan program
diterima oleh individu berbanding dengan latihan. [1m] Golongan
tersebut ialah upah. [1m] pekerjaan lain. [1m] belia perlu dilatih untuk
Beliau dibayar upah –– Suasana tempat kerja. [1m] meningkatkan kemahiran
kerana menyumbangkan Pekerjaan 3D melibatkan berkaitan dengan pekerjaan
tenaga mental dan risiko yang tinggi. [1m] 3D seperti pemasangan
fizikal dalam proses –– Persepsi masyarakat. [1m] paip dan pendawaian. [1m]
pengeluaran. [1m] Upah Masyarakat memandang –– Penetapan gaji minimum
yang diterima bergantung rendah individu yang yang lebih tinggi. [1m]
kepada kelayakan serta membuat kerja 3D. [1m] Golongan belia tempatan
kemahiran yang dimiliki. (b) Saya bersetuju kerana yang melakukan pekerjaan
[1m] Upah mungkin pergantungan kepada 3D wajib dibayar gaji yang
dibayar mengikut masa pekerja asing membawa lebih tinggi berbanding
bekerja atau mengikut pelbagai kesan buruk kepada dengan pekerja asing
output. [1m] ekonomi dan sosial negara. dan ini akan mendorong
(c) (i) Jumlah keuntungan yang [1m] Pergantungan kepada lebih ramai belia tempatan
diperoleh ialah: pekerja asing menyebabkan menceburi pekerjaan 3D.
= [(100 × RM3.40) + (600 aliran keluar mata wang ke [1m]
× RM3.90)] – (700 × luar negara. [1m] Pekerja –– Insentif untuk majikan.
RM2.80) [1m] asing menghantar pulang [1m] Kerajaan perlu
= RM2 680 – RM1 960 gaji yang mereka terima ke menyediakan insentif
[1m] negara asal mereka. [1m] seperti potongan cukai
= RM720 [1m] Ini memberi kesan kepada untuk perbelanjaan latihan
(ii) Jenis pelaburan ini imbangan pembayaran kemahiran dan juga
mempunyai tahap Malaysia. [1m] Di samping itu, majikan yang menggajikan
risiko yang tinggi [1m] pergantungan kepada pekerja pekerja tempatan untuk
kerana terdedah kepada asing juga menyebabkan pekerjaan 3D. [1m]
risiko turun naik harga pekerja Malaysia kehilangan
peluang pekerjaan [1m] dan 2. (a) Penggunaan perbankan
disebabkan faktor
juga tidak berminat untuk Internet semakin meningkat di
persekitaran seperti
mempelajari kemahiran Malaysia disebabkan:
keadaan ekonomi dunia.
dalam bidang berkenaan. –– Kemudahan Internet.
[1m]
[1m] Kemungkinan berlaku Liputan Internet yang luas
(d) (i) Belanjawan peribadi ialah
pelbagai masalah sosial di negara ini memberi
anggaran perbelanjaan
seperti pergaulan bebas peluang kepada lebih
berdasarkan anggaran
dengan belia tempatan, ramai rakyat Malaysia
pendapatan boleh guna
penyalahgunaan dadah menggunakan perbankan
untuk tempoh masa
serta penyebaran pelbagai elektronik. [2m]
tertentu. [1m]
penyakit berbahaya. [1m] –– Penggunaan telefon pintar.
(ii) Empat langkah
Ini mungkin menjejaskan Peratusan pengguna
penyediaan belanjawan
kualiti hidup penduduk telefon pintar yang tinggi
peribadi ialah:
Malaysia. [1m] Pergantungan juga memberi kesan
–– Mengenal pasti punca
kepada pekerja asing juga kepada peningkatan
pendapatan dan
menyebabkan pengeluar perbankan elektronik
potongan wajib [1m]
menggunakan kaedah intensif kerana perkhidmatan
–– Mencatat semua
buruh yang mengurangkan perbankan dapat
perbelanjaan yang
daya saing ekonomi Malaysia diakses dengan pantas
hendak dilakukan [1m]
[1m] berbanding negara menggunakan telefon
–– Menyusun perbelanjaan
lain. Pengeluar juga enggan pintar. [2m]
ikut keutamaan [1m]
menggunakan teknologi –– Insentif untuk pengguna.
–– Mengimbangkan
yang lebih tinggi kerana Industri bank menawarkan
anggaran pendapatan
pelbagai insentif seperti
pg J1 to J28.indd 17 10/21/19 4:35 PM

caj yang rendah untuk 3. (a) Berdasarkan pernyataan meningkat dan ini akan
pengguna perbankan tersebut, terdapat beberapa meningkatkan pertumbuhan
elektronik juga persamaan dan perbezaan ekonomi negara. [2m]
menggalakkan penggunaan antara dua jenis pelaburan (c) Kesan penurunan kadar
perkhidmatan tersebut. peribadi tersebut. Antaranya: caruman KWSP kepada
[2m] Persamaannya ialah: ekonomi negara ialah:
–– Lebih ramai pengguna –– Kedua-duanya menjana –– Pendapatan boleh guna
yang celik literasi teknologi pendapatan kepada bulanan meningkat [1m]
maklumat juga mendorong pelabur [1m] –– Kuasa beli pengguna
peningkatan penggunaan –– Kedua-duanya mempunyai meningkat [1m]
perbankan elektronik. [2m] tahap risiko yang rendah –– Permintaan terhadap
(b) Kesan peningkatan [1m] barang dan perkhidmatan
penggunaan perbankan –– Kedua-duanya bersifat cair meningkat [1m]
Internet kepada ekonomi [1m] –– Pengeluaran barang dan
Malaysia ialah: –– Kedua-duanya perkhidmatan meningkat
–– Pengurangan penggunaan membolehkan pelabur [1m]
wang kertas [1m] membuat pelaburan secara –– Peluang pekerjaan
–– Kos percetakan wang kecil-kecilan [1m] meningkat [1m]
baharu berkurang [1m] Perbezaannya ialah: –– Tabungan negara
–– Mempercepatkan –– Pelaburan dalam unit berkurang [1m]
pembentukan masyarakat amanah adalah keuntungan
moden [1m] modal kerana kenaikan Cabaran KBAT
–– Menggalakkan aktiviti nilai saham manakala
e-dagang dan pembelian simpanan tetap tidak
1. (a) Manfaat terhadap rakyat
barang atas talian [1m] mempunyai keuntungan
Selangor:
–– Penutupan perniagaan modal [2m]
–– Perjalanan lebih cepat
seperti butik dan kedai –– Pelaburan dalam unit
–– Memperkembangkan
elektronik [1m] amanah ada melibatkan
aktiviti ekonomi
–– Peningkatan peluang kos pelaburan manakala
–– Mewujudkan bandar
pekerjaan dalam bidang pelaburan dalam simpanan
baharu
perbankan elektronik [1m] tetap tidak melibatkan kos
–– Boleh membeli rumah lebih
–– Menggalakkan globalisasi pelaburan [2m]
jauh dari pusat bandar
[1m] –– Pelaburan dalam unit
–– Perjalanan lebih selamat
–– Pembelian import barang amanah mungkin
–– Mudah mencari pekerjaan
dan perkhidmatan menyebabkan kerugian
–– Pendapatan isi rumah
meningkat [1m] modal kerana kejatuhan
meningkat
–– Peningkatan pengangguran nilai manakala simpanan
–– Menggalakkan aktiviti
dalam kalangan pekerja tetap di bank tiada risiko
pelancongan
bank [1m] kerugian modal [2m]
(b) Projek pembinaan lebuh raya
(c) Kesan peningkatan (b) Rakyat Malaysia digalakkan
ditentang oleh sesetengah
penggunaan perbankan membuat pelaburan peribadi
pihak kerana:
Internet kepada industri kerana:
–– Menyebabkan kesesakan
perbankan Malaysia ialah: –– Menambah kekayaan
jalan raya
–– Penjimatan kos negara. Peningkatan
–– Peningkatan kenderaan di
pengeluaran [1m] kekayaan dalam negara
atas jalan raya
–– Mampu menyediakan menyebabkan pelaburan
–– Kos perjalanan meningkat
perkhidmatan dengan kos domestik meningkat. [2m]
disebabkan pengenaan
yang lebih rendah [1m] –– Meningkatkan taraf
caj tol
–– Meningkatkan pelaburan hidup. Peningkatan
–– Meningkatkan pencemaran
dalam teknologi maklumat pendapatan individu
alam sekitar
[1m] disebabkan pulangan
–– Terpaksa menggunakan
–– Meningkatkan perbelanjaan daripada pelaburan
laluan alternatif yang lebih
untuk meningkatkan tahap peribadi menyebabkan
jauh jika jalan ditutup
keselamatan Internet [1m] individu mampu membeli
akibat kerja pembinaan.
–– Penutupan lebih banyak lebih banyak barang dan
cawangan bank [1m] perkhidmatan. [2m] 2. Kerajaan menggalakkan kerana:
–– Peningkatan keuntungan –– Menggalakkan aktiviti –– Kemahiran yang dimiliki
bank [1m] ekonomi dalam negara. masyarakat meningkat
–– Boleh memperkenalkan Peningkatan pendapatan –– Daya pengeluaran meningkat
produk perbankan yang individu menyebabkan –– Dapat gaji/pendapatan yang
unik dan inovatif [1m] perbelanjaan penggunaan lebih tinggi
pg J1 to J28.indd 18 10/21/19 4:35 PM

–– Senang cari kerja Perubahan dalam jumlah –– Jumlah keluaran meningkat

–– Dapat memulakan perniagaan (ii) keluaran daripada 50 unit kepada
–– Mengurangkan penggunaan Perubahan input berubah 230 unit.
pekerja asing –– Keluaran purata meningkat
–– Pendapatan isi rumah 10. (a) (i) 10 (ix) 12.67 dan mencapai nilai
meningkat (ii) 10 (x) 120 maksimum pada buruh ke-3.
–– Jimat perbelanjaan (iii) 18 (xi) 140 –– Keluaran marginal (MP)
–– Yuran pengajian yang rendah (iv) 19 (xii) 20 meningkat lebih cepat
–– Sumber manusia yang (v) 13 (xiii) 17.14 daripada keluaran purata.
berkualiti (vi) 9 (xiv) 25 –– Tahap pengeluaran ini tidak
(vii) 70 (xv) 60
–– Pelaburan asing meningkat cekap kerana penggunaan
(viii) 26
input berubah secara relatif
B (b) Hubungan antara output
kecil berbanding dengan
dengan jumlah kos:
4
BA
Pengeluaran input tetap.

(i) tetap
(ii) tinggi, langsung –– Berlakunya pembaziran
(iii) sama, berubah input tetap.
LEMBARAN PBD Hubungan antara output –– Pengeluar yang rasional
dengan kos purata: tidak akan memberhentikan
1. (a) menggabungkan (i) menurun pengeluaran pada tahap
(b) menghasilkan (ii) minimum ini kerana pertambahan
(iii) meningkat input berubah akan
2. (a) barang
(b) perkhidmatan Hubungan antara output meningkatkan keluaran.
(c) perantaraan dengan kos marginal: (b) Tahap 2 (buruh 4 hingga 7
(d) akhir (i) menurun orang)
(ii) minimum –– Bermula dari MP mencapai
3. (a) perbelanjaan (iii) meningkat nilai maksimum sehingga
(b) input Hubungan antara kos menjadi 0.
(c) faktor pengeluaran purata dengan kos –– Jumlah keluaran meningkat
marginal: daripada 300 unit kepada
4. Kos berubah
(i) menurun, minimum 336 unit iaitu nilai
5. kos seunit output (ii) rendah maksimum.
(iii) meningkat, tinggi –– Pada tahap ini, nilai AP
6. jumlah nilai penerimaan Hubungan antara output melebihi nilai MP.
7. jumlah hasil dengan jumlah kos dengan kos berubah purata: –– Kedua-dua AP dan MP
(i) menurun
8. (a) (i) Wujud input tetap dan menurun tetapi jumlah
(ii) minimum
input berubah keluaran (TP) meningkat
(iii) meningkat
(ii) Tidak dapat walaupun pada kadar
menyesuaikan kapasiti 11. (a) Jumlah keluaran berkurangan.
pengeluaran mengikut = Keluaran purata × Input –– Pada tahap ini, gabungan
kehendak pasaran berubah input berubah dan input
(b) (i) Semua input adalah input = 16 × 7 tetap adalah paling cekap
berubah = 112 unit dan paling rasional.
(ii) Dapat mengubah kapasiti (b) Keluaran marginal (c) Tahap 3 (buruh 8 orang dan
pengeluaran dengan Perubahan dalam jumlah seterusnya)
mengubah semua input keluaran –– Bermula apabila MP=0 di
=
Perubahan dalam input mana TP mencapai nilai
9. (a) (i) Jumlah output yang dapat
berubah maksimum.
dihasilkan.
112 – (12 × 5) –– Pertambahan input berubah
(ii) Keluaran purata × Input =
7–5 akan menyebabkan TP
berubah
(b) (i) Jumlah kuantiti keluaran = 26 berkurangan.
yang dapat dihasilkan –– Pengeluar yang rasional
12. (a) 5 000 (g) 12 000 tidak akan mengeluarkan
oleh seunit input berubah.
(b) 0 (h) 7 000 pada tahap ini kerana
(ii) Jumlah keluaran (c) 5 000 (i) 0
Input berubah pertambahan input berubah
(d) 6 000 (j) 5 000 hanya menyebabkan
(c) (i) Perubahan dalam jumlah (e) 5 000 (k) 11 000
keluaran kesan daripada penurunan TP. Oleh itu,
(f) -4 000 (l) 16 000
perubahan dalam berlakunya pembaziran input.
penggunaan seunit input 13. (a) Tahap 1 (buruh 1 hingga 3 –– Tahap ini dikenal sebagai
berubah. orang) tahap ketidakcekapan
–– Keluaran purata (AP) pengeluaran dan
mencapai nilai maksimum. merugikan pengeluar.
pg J1 to J28.indd 19 10/21/19 4:35 PM

14. (a) Jumlah hasil –– Encik Johari boleh menjalankan

Output (unit) 4 48 43 8.25
(RM) tugas sebagai kerani dan
5 60 54 8.8 menjadikan kerani sebagai
10 50
6 72 65 9.17 penyelia untuk pasukan
20 100
pembersihan yang baharu.
30 150 7 84 80 10
40 200 18. (a) keupayaan
8 96 100 11.25 (b) input
(b) Jumlah output yang dapat 9 108 125 12.78
19. kos atau faedah
memaksimumkan keuntungan 10 120 155 14.5
firma ialah output ke-10 20. (a) Tenaga manusia yang
kerana keuntungan ialah (b) Firma akan mencapai mempunyai kemahiran dan
RM40 (RM200 – RM160). keuntungan maksimum pada motivasi yang tinggi dapat
output ke-6 kerana perbezaan meningkatkan produktiviti.
15. (a) Input tetap: Mesin Produktiviti juga meningkat
paling tinggi dengan jumlah
Input berubah: Bahan mentah jika pekerja ditempatkan
kos iaitu RM6.
dan pekerja mengikut kemahiran dan
(c) Firma perlu menutup
(b) Jangka masa pengeluaran kelayakan mereka.
perniagaannya pada output
kerepek pisang untuk (b) Tempat kerja yang ada
ke-9 kerana harga output
perniagaan Puan Rini ialah kemudahan yang mencukupi
lebih rendah daripada kos
pengeluaran jangka pendek serta keadaan tempat
berubah purata.
kerana Puan Rini tidak kerja yang selesa akan
mampu menambah bilangan 17. Cara-cara untuk memaksimumkan meningkatkan produktiviti.
mesin disebabkan perniagaan hasil perniagaan ialah: (c) Penggunaan sistem dan
baru dimulakan dan beliau Menaikkan caj pembersihan prosedur yang sesuai dan
kekurangan modal untuk –– Oleh kerana mutu berkesan untuk menjalankan
menambah bilangan mesin. perkhidmatan yang ditawarkan sesuatu kerja akan
(c) Puan Rini boleh meminta oleh Joh Enterprise sangat meningkatkan produktiviti.
pekerjanya untuk membuat baik, pelanggan boleh Ini adalah kerana organisasi
kerja lebih masa. Walau menerima kenaikan caj dapat mengenal pasti
bagaimanapun, pertambahan perkhidmatan. kelemahan prosedur yang
pengeluaran memerlukan Memanjangkan waktu operasi boleh menjejaskan prestasi
bahan mentah tambahan. perniagaan kerja.
Oleh itu, beliau boleh –– Waktu operasi sedia ada iaitu (d) Syarikat mempunyai
menggunakan mesin dan 10 pagi hingga 4 petang boleh pemimpin yang boleh
pekerja sedia ada tetapi ditukar kepada 8 pagi hingga membuat keputusan cekap
bahan mentah perlu 8 malam. Dengan ini, Encik serta mampu menyelesaikan
ditambah. Johari boleh menawarkan masalah dengan baik akan
(d) (i) Pengeluaran jangka perkhidmatan pembersihan memotivasikan pekerja dan
panjang kerana Puan Rini kepada lebih ramai pelanggan. ini dapat meningkatkan
mampu membeli mesin Mengambil lebih ramai pekerja produktiviti.
baharu iaitu berupaya dan mesin
menambah input tetap. –– Disebabkan permintaan 21. Faktor-faktor yang menyebabkan
(ii) Tiada input tetap kerana yang tinggi, Encik Johari produktiviti syarikat meningkat:
dalam pengeluaran boleh menambah bilangan Gaya kepimpinan
jangka panjang firma pekerja, mesin dan juga van –– Cik Mira merupakan seorang
berupaya mengubah untuk meningkatkan hasil yang peramah. Semua pekerja
semua input dalam perniagaannya. boleh berbincang dengan
pengeluaran. Cara-cara untuk mengurangkan beliau tentang masalah
kos operasi ialah: berkaitan pekerjaan atau
16. (a) pengeluaran.
Sewa pejabat
Kos –– Encik Johari boleh mengubah Sistem dan prosedur
Jumlah Jumlah –– Cik Mira sebagai ketua pegawai
Output berubah suai sebahagian rumahnya
hasil kos eksekutif telah memudahkan
(unit) purata sebagai pejabat dan ini dapat
(RM) (RM)
(RM) mengurangkan bayaran sewa pelaporan pekerja kepada
pejabat. pengurus dan melaksanakan
0 0 10 –
Iklan surat khabar sistem pejabat terbuka.
1 12 20 10 –– Mengiklankan dalam media Bahan-bahan
2 24 28 9 sosial seperti Facebook dan –– Bahan mentah yang digunakan
membuka laman web untuk dalam proses pengeluaran
3 36 36 8.7 adalah berkualiti tinggi yang
menjimatkan kos pengiklanan.
Gaji kerani diimport dari Indonesia dapat
pg J1 to J28.indd 20 10/21/19 4:35 PM

menghasilkan biskut yang lebih yang menghasilkan lebih –– Kitar semula sisa
rangup dan berkualiti. banyak buah-buahan makanan
Tenaga manusia Kos sosial:
26. (a) Faedah persendirian terhadap
–– Pekerja diberi peluang untuk –– Harga hasil pertanian
firma yang melaksanakan
mengikuti latihan kemahiran meningkat
projek MRT:
di beberapa pusat latihan di –– Bekalan hasil pertanian
–– Meningkatkan keuntungan
dalam dan luar negara. adalah terhad
–– Meningkatkan imej firma
Persekitaran kerja –– Penurunan kuasa beli
–– Meningkatkan harga saham
–– Pelbagai kemudahan masyarakat akibat
firma
disediakan di kawasan harga hasil pertanian
–– Meningkatkan pelaburan
perkilangan seperti kemudahan meningkat
firma
aktiviti sukan, kafeteria dengan
–– Meningkatkan keyakinan
makanan bersubsidi dan Praktis SPM
pengguna perkhidmatan
gimnasium.
firma Soalan Objektif
–– Pekerja wanita dalam syarikat
(b) Kos persendirian terhadap
tersebut diberi waktu kerja yang
firma yang melaksanakan 1. B 2. B 3. D 4. A 5. D
fleksibel dan pekerja syarikat
projek MRT: 6. C 7. D 8. C 9. D 10. D
ini telah diberi pelbagai insentif
–– Kos pelaksanaan projek 11. C 12. B 13. D 14. A 15. C
tambahan.
seperti pengambilalihan 16. C 17. B 18. A 19. C 20. C
Teknologi
tanah, bayaran upah, 21. C 22. B 23. A 24. B 25. A
–– Syarikat telah mengimport
bayaran jurunding serta 26. B 27. A 28. D 29. B 30. B
lapan buah ketuhar baharu
bayaran bahan 31. D 32. B 33. A 34. A 35. C
dari Korea Selatan untuk 36. D 37. B 38. A
(c) Faedah sosial projek MRT:
menggantikan ketuhar yang
–– Mempercepatkan Soalan Struktur
sering mengalami kerosakan.
perjalanan
22. (a) Membahayakan kesihatan –– Menggalakkan aktiviti 1. (a) (i) Firma ialah unit
perokok pasif perniagaan ekonomi yang produktif
(b) Meningkatkan kos perubatan –– Meningkatkan pelancongan yang merancang
(c) Mencemarkan alam sekitar –– Meningkatkan taraf hidup dan menggabungkan
kerana pembuangan puntung –– Meningkatkan peluang faktor pengeluaran
rokok merata-rata tempat pekerjaan yang terhad untuk
(d) Kos sosial projek MRT: menghasilkan barang
23. (a) Persekitaran yang indah dan perkhidmatan. [1m]
–– Peningkatan masalah
(b) Meningkatkan taraf hidup Firma terdiri daripada
sosial
masyarakat firma swasta dan firma
–– Penghijrahan penduduk
(c) Penggunaan masa luang kerajaan. [1m] Firma
–– Pencemaran udara
secara berfaedah swasta bermotifkan
–– Peningkatan harga rumah
(d) Menggalakkan kemasukan keuntungan maksimum
pelancong asing 27. (a) Faedah sosial: manakala firma awam
(e) Meningkatkan kualiti udara –– Peningkatan kualiti sayur bermotifkan kebajikan
(f) Meningkatkan taraf kesihatan –– Harga makanan berasaskan masyarakat. [1m]
masyarakat pertanian lebih murah (ii) Pengeluaran ialah
–– Meningkatkan peluang suatu proses yang
24. (a) Meningkatkan taraf hidup menggabungkan faktor
pekerjaan
masyarakat pengeluaran untuk
–– Meningkatkan taraf hidup
(b) Meningkatkan peluang menghasilkan barang
Kos sosial:
pekerjaan atau perkhidmatan. [1m]
–– Kemusnahan hutan
(c) Memudahkan penduduk Pengeluaran bertujuan
disebabkan keperluan
di kawasan tersebut yang untuk memenuhi
tanah yang luas untuk
hendak menaiki kapal terbang keperluan dan kehendak
penanaman
–– Penggunaan racun pengguna. [1m]
25. (a) Faedah sosial seperti kurang
Pengeluaran merupakan
pencemaran, pemandangan serangga yang
proses mengubah input
yang cantik serta mencemarkan alam sekitar
kepada output. [1m]
menyediakan udara yang (b) (i) Dasar yang menggalakkan
(b) (i) Input A ialah input
segar penanaman tanaman
berubah iaitu buruh. [1m]
(b) Kos sosial seperti pencemaran organik. Input B ialah input tetap
udara (ii) Faedah sosial: iaitu mesin. [1m]
(c) Kos sosial seperti pencemaran –– Meningkatkan taraf (ii) Tiga ciri input B ialah:
udara kesihatan masyarakat –– Tidak berubah
(d) Faedah sosial iaitu –– Mengurangkan mengikut bilangan
menggalakkan pendebungaan pencemaran alam output. [1m]
sekitar
pg J1 to J28.indd 21 10/21/19 4:35 PM

–– Wujud walaupun tiada jumlah kos sama dengan RM26 000

output dikeluarkan. kos tetap apabila output = 12 000 [1m]
[1m] sifar [1m], kos berubah = RM2.17 [1m]
–– Melibatkan meningkat apabila bilangan
(c) (i) Input Y dan Z ialah input
perbelanjaan yang output meningkat [1m] dan
berubah. [1m]
besar. [1m] jumlah kos meningkat selaras
(ii) Input berubah ialah input
–– Wujud dalam dengan peningkatan kos
yang boleh berubah
pengeluaran jangka berubah. [1m]
mengikut bilangan output.
pendek sahaja. [1m] (c) V = RM185 [1m]
[1m] Input berubah wujud
(c) V = 12 unit [1m] W = RM92.5 [1m]
dalam pengeluaran
W = 42 unit [1m] X = RM30 [1m]
jangka pendek dan
X = 10.5 unit [1m] Y = RM57.86 [1m]
jangka panjang. [1m]
Y = 6.86 unit [1m] Z = RM70 [1m]
Tiada input berubah
Z = –3 unit [1m] (d) (i) Tenaga manusia merujuk
wujud jika tiada output
(d) (i) Kos tetap ialah bayaran kepada faktor yang
dikeluarkan. [1m] Contoh
untuk penggunaan input memberi sumbangan
input berubah ialah bahan
tetap. [1m] Contohnya, tenaga mental dan
mentah. [1m]
sewa bangunan. [1m] fizikal dalam proses
(d) (i) Produktiviti merujuk
(ii) Kos berubah ialah pengeluaran. [1m] Tenaga
keupayaan untuk
bayaran untuk buruh yang berkemahiran
meningkatkan output [1m]
penggunaan input akan meningkatkan
daripada sejumlah input
berubah. [1m] Contohnya, produktiviti firma. [1m]
yang digunakan [1m].
upah buruh. [1m] Kos ini (ii) Teknologi merujuk
(ii) Tiga faktor yang
tidak perlu ditanggung kaedah pengeluaran
mempengaruhi
jika tiada output barang. [1m] Penggunaan
produktiviti sesebuah
dikeluarkan. [1m] kaedah yang canggih
firma ialah:
dapat mengurangkan
2. (a) (i) Pengeluaran jangka • Tenaga manusia [1m]
penggunaan buruh
masa pendek merujuk • Sistem dan prosedur
dan menjimatkan masa
satu tempoh pengeluaran [1m]
pengeluaran. [1m]
di mana terdapat • Struktur organisasi [1m]
Dengan ini, pengeluaran
sekurang-kurangnya • Gaya kepimpinan [1m]
barang yang lebih banyak
satu input tetap dalam • Persekitaran kerja [1m]
dan berkualiti dapat
proses pengeluaran. [1m] • Bahan-bahan [1m]
dihasilkan. [1m]
Contohnya, firma boleh • Teknologi [1m]
menambah bilangan 3. (a) (i) Untung • Kelengkapan modal
buruh tetapi gagal = Jumlah hasil – Jumlah [1m]
menambah saiz kilang kos
Soalan Esei
kerana ia merupakan = RM21 000 – (RM6 000
input tetap. [1m] + RM1 500 + RM800) 1. (a) Tindakan yang boleh
(ii) Pengeluaran jangka [1m] diambil oleh kerajaan untuk
masa panjang merujuk = RM12 700 [1m] meningkatkan produktiviti
satu tempoh pengeluaran (ii) Untung ekonomi negara ialah:
di mana semua input = Jumlah hasil – (Kos –– Meningkatkan kemahiran
yang digunakan ialah eksplisit + Kos implisit) tenaga manusia.
input berubah. [1m] Firma [1m] Tenaga manusia yang
boleh mengubah tingkat = RM21 000 – (RM8 300 berkemahiran mampu
output dengan mengubah + RM9 000 + RM2 000) menghasilkan lebih banyak
semua input dalam [1m] output dan ini akan
proses pengeluaran. [1m] = RM1 700 [1m] menyumbang kepada
Contohnya, firma boleh (b) (i) Kos tetap ialah premium peningkatan produktiviti.
memperbesarkan saiz insurans kebakaran dan [2m]
kilang, menggantikan sewa bangunan. [1m] –– Penggunaan teknologi.
mesin dan menambah (ii) Kos berubah = Upah Kerajaan boleh
bilangan pekerja dalam buruh + Cukai jualan menyediakan pembiayaan
organisasi. [1m] [1m] modal atau insentif untuk
(b) Dua ciri kos tetap ialah kos Kos berubah = RM3 000 firma menggunakan
tetap tidak berubah mengikut + RM5 000 = RM8 000 teknologi terkini.
bilangan output [1m] dan [1m] Contohnya, kerajaan boleh
perlu ditanggung walaupun (iii) Kos purata menyediakan kemudahan
tiada output dikeluarkan. [1m] Jumlah kos
= Bilangan output pinjaman atau geran
Tiga ciri jumlah kos ialah untuk membantu firma
pg J1 to J28.indd 22 10/21/19 4:35 PM

mengimport mesin atau –– Tenaga yang boleh mencukupi agar mereka

jentera yang lebih canggih diperbaharui diperoleh dapat melakukan kerja
dari luar negara. Ini akan secara percuma. [1m] dengan cekap dan ini akan
meningkatkan produktiviti –– Ini dapat mengurangkan meningkatkan produktiviti.
negara. [2m] pergantungan kepada [1m]
–– Persekitaran kerja. kekayaan negara dan –– Menyediakan persekitaran
Kerajaan boleh memantau sumber alam. [1m] kerja yang selesa dan
dan mengambil tindakan –– Meningkatkan taraf kondusif. Ini akan
agar pihak firma kesihatan rakyat. [1m] mendorong pekerja
menyediakan persekitaran bekerja lebih cekap dan
2. (a) Mesin merupakan
kerja yang kondusif meningkatkan produktiviti.
faktor modal dalam
untuk pekerja. Ini akan [1m]
proses pengeluaran
meningkatkan motivasi –– Meningkatkan automasi
firma percetakan. [1m]
pekerja dan seterusnya pengeluaran. Penggunaan
Penggunaan mesin akan
berlaku peningkatan kaedah intensif modal akan
mempercepatkan aktiviti
produktiviti. [2m] mengurangkan keperluan
pengeluaran. [1m] Ia juga
–– Mewujudkan sistem dan pekerja berkemahiran
dapat menghasilkan output
prosedur yang efektif. rendah dan peningkatan
yang lebih banyak [1m] dan
Kerajaan boleh membantu dalam penggunaan pekerja
berkualiti. [1m] Penggunaan
dan membimbing firma yang berkemahiran tinggi
mesin dalam proses
untuk mewujudkan sistem akan meningkatkan
pengeluaran juga dapat
dan prosedur yang efektif. produktiviti pekerja. [1m]
mengurangkan pergantungan
Ini akan membantu –– Memudahkan prosedur
kepada pekerja. [1m]
peningkatan produktiviti. kerja dan polisi syarikat.
Buruh ialah pihak yang
[2m] Pemberian lebih banyak
menyumbangkan tenaga
(b) Kesan peningkatan kebebasan kepada pekerja
mental dan fizikal dalam
produktiviti ialah: akan meningkatkan
proses pengeluaran. [1m]
–– Peningkatan jumlah inovasi dan kreativiti dalam
Buruh yang berkemahiran
pengeluaran dalam negara kalangan pekerja yang
dapat membantu proses
[1m] membantu meningkatkan
pengeluaran berjalan dengan
–– Peningkatan dalam eksport produktiviti pekerja. [1m]
lancar. [1m] Buruh yang mahir
negara [1m] (c) Tiga faedah sosial ialah:
juga dapat mengendalikan
–– Peningkatan dalam –– Peningkatan peluang
peralatan dengan lebih cekap.
KDNK dan seterusnya pekerjaan kepada
[1m] Ini dapat mengurangkan
meningkatkan kadar penduduk di sepanjang
gangguan proses
pertumbuhan ekonomi [1m] kawasan pembinaan
pengeluaran dan seterusnya
–– Peningkatan keuntungan Lebuhraya Utara Tengah.
meningkatkan produktiviti
dan daya saing pengeluar [1m]
firma. [1m]
[1m] –– Peningkatan peluang
(b) Tindakan yang boleh diambil
–– Peningkatan kadar upah perniagaan kepada
oleh syarikat percetakan
dalam negara [1m] penduduk di sepanjang
untuk meningkatkan
–– Peningkatan pendapatan kawasan pembinaan
produktiviti faktor buruh ialah:
negara [1m] Lebuhraya Utara Tengah.
–– Menetapkan matlamat
–– Peningkatan taraf hidup [1m]
dan target untuk dicapai
rakyat [1m] –– Penjimatan masa
oleh setiap pekerja. Ini
(c) Faedah sosial daripada perjalanan untuk pengguna
akan mendorong pekerja
penggunaan tenaga solar jalan raya yang melawat ke
mengeluarkan jumlah
ialah: negeri Kelantan. [1m]
barang yang lebih banyak.
–– Mengurangkan kesan –– Penjimatan kos
[1m]
rumah hijau. [1m] pengangkutan kerana tiada
–– Memudahkan proses
–– Mengurangkan bayaran tol dikenakan. [1m]
pengeluaran. Proses
pergantungan kepada Tiga kos sosial ialah:
pengeluaran yang mudah
bahan tidak boleh –– Pencemaran alam sekitar
akan membantu pekerja
diperbaharui seperti arang disebabkan peningkatan
memahami proses
batu. [1m] bilangan kenderaan. [1m]
pengeluaran dengan cepat
–– Mengurangkan kos –– Pemusnahan hutan akibat
dan mudah dan ini akan
penyelenggaraan yang penerokaan tanah untuk
meningkatkan produktiviti
boleh digunakan untuk pembinaan jalan raya. [1m]
pekerja. [1m]
menyediakan kuasa elektrik –– Peningkatan penggunaan
–– Melatih pekerja. Pekerja
yang murah kepada rakyat. bahan api seperti petrol
perlu dilengkapkan
[1m] yang boleh menyebabkan
dengan kemahiran yang
pg J1 to J28.indd 23 10/21/19 4:35 PM

sumber asli semakin –– Harga saham merosot.

berkurangan. [1m] [1m]
Cabaran KBAT
–– Modal syarikat merosot. [1m]
3. (a) Dua faktor yang membawa 1. (a) Firma e-dagang menanggung
kepada peningkatan 4. (a) – Pengurusan sampah yang kos operasi yang lebih rendah
produktiviti ialah: lebih cekap. [1m] berbanding dengan firma
Tenaga manusia [1m] –– Mengurangkan jumlah konvensional kerana:
–– Penggunaan buruh sampah di tapak pelupusan –– Sewa yang lebih rendah
mahir dan terlatih boleh sampah. [1m] –– Tidak memerlukan pekerja
meningkatkan produktiviti –– Tanah dapat digunakan yang ramai
syarikat. [1m] untuk aktiviti ekonomi yang –– Menggunakan
Sistem dan prosedur [1m] lebih baik. [1m] perkhidmatan penghantaran
–– Pengamalan sistem dan –– Menghasilkan tenaga hijau. daripada pihak ketiga
prosedur yang efektif [1m] seperti pos laju
seperti sistem kawalan –– Mengurangkan pergantungan –– Kos kertas yang rendah
pengeluaran dan sistem kepada penghasilan tenaga (b) Sumbangan e-dagang
pengurusan bekalan bahan menggunakan bahan fosil. kepada KDNK di negara
Amerika Syarikat lebih tinggi
mentah yang baik boleh [1m]
berbanding dengan Malaysia
meningkatkan produktiviti. –– Menjimatkan kos
kerana:
[1m] pengangkutan. [1m]
–– Kutipan cukai banyak di
(b) Kesan kenaikan kadar faedah –– Sampah tidak perlu dibawa
Amerika Syarikat
ialah: ke tapak pelupusan sampah –– Lebih ramai rakyat
–– Syarikat akan menanggung yang terletak jauh. [1m] di Amerika Syarikat
kos faedah yang tinggi. –– Tidak mencemarkan air menggunakan urus niaga
[1m] bawah tanah. [1m] atas talian
–– Kos operasi akan –– Lebih banyak firma
(b) – Melibatkan kos yang tinggi.
meningkat. [1m] di Amerika Syarikat
[1m]
–– Ini boleh menjejaskan menyediakan urus niaga
–– Projek pembangunan lain
keuntungan firma. [1m] atas talian
terpaksa ditangguhkan.
–– Syarikat mungkin –– Rakyat Amerika Syarikat
[1m]
mengurangkan jumlah mempunyai tahap
–– Mencemarkan alam sekitar. pendidikan yang lebih
pembiayaan. [1m]
[1m] tinggi dan banyak terdedah
–– Menjejaskan aktiviti
–– Pelepasan asap daripada kepada e-dagang
pelaburan syarikat. [1m]
aktiviti kebakaran. [1m] (c) Firma e-dagang mempunyai
–– Pelaburan dalam teknologi
–– Tidak menggalakkan aktiviti pasaran yang lebih luas
baharu terjejas. [1m]
kitar semula. [1m] berbanding dengan firma
–– Menjejaskan produktiviti
–– Insinerator memerlukan konvensional kerana:
syarikat. [1m]
banyak sampah untuk –– Pasaran lebih luas iaitu
–– Kadar faedah yang tinggi
operasi. [1m] pelanggan dari seluruh
mengurangkan pinjaman
–– Menyebabkan lebih banyak dunia
kenderaan oleh pembeli
aktiviti pembuangan –– Lebih mudah dari segi
kereta. [1m]
sampah. [1m] pesanan oleh pelanggan
–– Jualan dan keuntungan
dari seluruh dunia
pengeluar terjejas. [1m] (c) – Meminimumkan –– Menikmati pelanggan
(c) Kesan kemerosotan penghasilan sampah. [1m] tempatan dan juga
keuntungan syarikat akan –– Melalui aktiviti kitar semula. pelanggan dari luar negara
menyebabkan: [1m] (d) Masalah-masalah yang
–– Syarikat akan mengambil –– Mengenakan caj untuk mungkin dihadapi oleh firma
tindakan untuk plastik sekali guna. [1m] yang terlibat dalam aktiviti
mengurangkan kos operasi. –– Mengadakan kempen e-dagang:
[1m] kesedaran. [1m] Gangguan Internet
–– Bilangan pekerja mungkin –– Membina lebih banyak –– Jika Internet sesebuah
dikurangkan. [1m] insinerator. [1m] syarikat terganggu, syarikat
–– Pelaburan firma berkurang. –– Mencari kaedah tersebut mungkin tidak
[1m] menggunakan sampah dapat menerima pesanan
–– Disebabkan kekurangan untuk aktiviti ekonomi. [1m] daripada pelanggan.
modal. [1m] –– Menghasilkan tenaga hijau Perbezaan cita rasa
–– Produktiviti merosot. [1m] dengan menggunakan pengguna di seluruh dunia
–– Daya saing merosot. [1m] sampah. [1m] –– Keperluan dan kehendak
–– Bayaran dividen kepada pelanggan dari seluruh
pemegang saham terjejas. dunia adalah tidak sama
[1m] akibat perbezaan dari segi
pg J1 to J28.indd 24 10/21/19 4:35 PM

adat resam dan tabiat –– Encik Steven perlu perdagangan. [1m]

kehidupan. membuat pilihan bagi –– Pemegang akaun
Penggodam yang menyelesaikan masalah semasa boleh
mengganggukan sistem tersebut. [1m] menggunakan
pesanan syarikat –– Memilih kasut kerana kemudahan cek. [1m]
–– Syarikat e-dagang memberi kepuasan –– Pemegang akaun
terdedah kepada risiko maksimum. [1m] juga boleh memohon
penggodam yang sengaja –– Kos lepasnya ialah kemudahan overdraf.
mengganggukan sistem kepuasan yang mungkin [1m]
pesanan syarikat. diperoleh daripada jam –– Simpanan dalam akaun
tangan yang terpaksa semasa tidak dibayar
2. Faedah sosial: dilepaskan. [1m] faedah. [1m]
–– Peningkatan peluang pekerjaan (ii) – Akaun simpanan tetap
daripada projek Pembangunan (c)
disediakan oleh bank
Bersepadu Penapisan Minyak perdagangan. [1m]
dan Petrokimia (RAPID) Harga (RM) –– Simpanan dalam akaun
–– Perkembangan aktiviti ekonomi ini dibayar faedah yang
di kawasan tersebut D S
tinggi. [1m]
40
–– Penambahan peluang –– Simpanan perlu
perniagaan seperti menggalakkan 30 disimpan untuk tempoh
perkembangan industri sokongan E
masa tertentu. [1m]
di kawasan tersebut 20
–– Pemegang akaun diberi
Kos sosial: sijil simpanan. [1m]
–– Pencemaran alam sekitar 10
(b) – Mudah membuat bayaran.
D
akibat aktiviti penapisan minyak S
Kuantiti [1m]
mentah 0 20 40 60 80 100 (unit)
–– Perkembangan urus niaga
–– Kemusnahan hidupan laut di secara atas talian. [1m]
kawasan penapisan minyak –– Lebih selamat. [1m]
–– Pasaran mencapai
mentah –– Boleh digunakan bila-bila
keseimbangan pada harga
–– Menjejaskan nelayan masa. [1m]
RM30 iaitu permintaan
untuk menjalankan aktiviti –– Boleh membuat pindahan
sama dengan penawaran
penangkapan ikan wang. [1m]
sebanyak 60 unit. [1m]
–– Sekiranya harga lebih –– Dikenakan caj/bayaran
Pentaksiran Akhir Tahun rendah daripada harga perkhidmatan yang rendah.
keseimbangan, misalnya [1m]
KERTAS 1 pada harga RM10 berlaku –– Boleh membuat
1. B 2. D 3. B 4. B 5. A lebihan permintaan permohonan kemudahan
6. D 7. B 8. A 9. C 10. A sebanyak 80 unit dan bank seperti kad kredit.
11. A 12. B 13. A 14. B 15. D ini menyebabkan harga [1m]
16. D 17. A 18. B 19. B 20. C meningkat. [1m] –– Boleh membuat
21. C 22. B 23. B 24. D 25. C –– Sekiranya harga lebih permohonan pembiayaan.
26. B 27. C 28. D 29. C 30. D tinggi daripada harga [1m]
31. B 32. C 33. A 34. C 35. A keseimbangan, misalnya
(c) Wajar kerana:
36. B 37. A 38. A 39. C 40. A pada harga RM40 berlaku
–– Pengangguran
lebihan penawaran
menyebabkan pembaziran
KERTAS 2 sebanyak 40 unit dan
sumber. [1m]
ini menyebabkan harga
Bahagian A –– Menjanjikan pendapatan
menurun. [1m]
yang tinggi. [1m]
1. (a) – Tanah merupakan sumber (d) – Jenis barangan [1m] –– Kurangkan pergantungan
alam semula jadi. [1m] Permintaan barangan kepada pekerja asing. [1m]
–– Penawarannya terhad. [1m] mewah lebih anjal dan –– Mengurangkan aliran
–– Terdiri daripada sumber barang keperluan seperti keluar wang. [1m]
yang boleh diperbaharui garam permintaannya tak –– Peluang membuka
dan sumber tidak boleh anjal. [1m] perniagaan sendiri. [1m]
diperbaharui. [1m] –– Ketagihan [1m] –– Meningkatkan taraf hidup.
–– Tanah tidak mempunyai Barang seperti rokok [1m]
mobiliti tempat. [1m] dan kopi mempunyai –– Mengurangkan masalah
–– Tanah mempunyai mobiliti ketagihan yang tinggi dan sosial seperti penagihan
kegunaan. [1m] permintaannya tak anjal. dadah. [1m]
(b) – Encik Steven menghadapi [1m] (d) (i) Kos tetap:
masalah kekurangan. [1m] –– Bayaran untuk
–– Jumlah wangnya terhad 2 (a) (i) – Akaun semasa penggunaan input
iaitu RM200. [1m] disediakan oleh bank tetap. [1m]
pg J1 to J28.indd 25 10/21/19 4:35 PM

–– Contohnya, sewa (ii) Kos purata ialah: –– Ini menyebabkan lebihan

bangunan. [1m] permintaan dalam pasaran
–– Tidak berubah = RM2 120 000 [1m] kerana kekurangan
10 000
mengikut bilangan penawaran ikan makanan.
output. [1m] = RM212 [1m] [1m]
–– Wujud dalam (c) –– Hal ini menyebabkan
pengeluaran jangka Harga (RM) kenaikan harga ikan
pendek. [1m] makanan. [1m]
(ii) Kos berubah: (b)
S1
–– Bayaran untuk D
S0 Harga (RM)
penggunaan input
berubah. [1m] P1
–– Contohnya, upah P0
D1
buruh. [1m] D0 S
–– Berubah secara S1 P1
langsung mengikut S0 D P0
bilangan output. [1m]
Kuantiti
–– Wujud dalam 0 (unit) S
D1
Q1 Q0 D0
pengeluaran jangka
Kuantiti
pendek dan jangka 0 Q0 Q1 (unit)
panjang. [1m] –– Cukai eksais sebanyak
40 sen menyebabkan kos [2m]
3. (a) (i) Persamaan antara input pengeluaran pengeluar –– Kenaikan permintaan
tetap dan input berubah minuman manis meningkat menyebabkan keluk
ialah: dan kuantiti penawarannya permintaan beralih ke kanan
–– Kedua-duanya wujud berkurang. [1m] dari D0D0 ke D1D1. [1m]
dalam pengeluaran –– Ini menyebabkan keluk –– Berlaku lebihan permintaan
jangka pendek. [1m] penawaran beralih ke kiri dalam pasaran. [1m]
–– Kedua-duanya dari S0S0 ke S1S1.[1m] –– Kuantiti permintaan
diperlukan untuk –– Wujud kuantiti pasaran ikan meningkat.
menghasilkan output. keseimbangan baharu [1m]
[1m] pada Q1.[1m] –– Wujud kuantiti keseimbangan
–– Kedua-duanya –– Wujud harga baharu pada Q1. [1m]
melibatkan kos keseimbangan baharu –– Harga akan meningkat
kegunaan mempunyai pada P1 [1m] daripada P0 kepada P1. [1m]
permintaan yang anjal. (d) Dua kepentingan belanjawan –– Harga keseimbangan
[1m] peribadi ialah: baharu pada P1. [1m]
(ii) Perbezaan antara input Mengelakkan kenaikan (c) – Memberi subsidi kepada
tetap dan input berubah harga barang [1m] nelayan. [1m]
ialah: –– Ini kerana penyediaan –– Seperti subsidi minyak.
belanjawan peribadi [1m]
Input Input membolehkan individu –– Pemberian subsidi
tetap berubah mengawal perbelanjaan. mengurangkan kos
Wujud dalam Wujud dalam [1m] pengeluaran nelayan. [1m]
pengeluaran pengeluaran Mengelakkan hutang [1m] –– Pengeluaran ikan makanan
jangka pendek. jangka pendek –– Penyediaan belanjawan meningkat. [1m]
[1m] dan jangka peribadi membantu individu –– Menggalakkan aktiviti
panjang. [1m] berbelanja tidak melebihi penangkapan ikan laut
pendapatan. [1m] dalam. [1m]
Penggunaannya Penggunaannya
–– Menyediakan pusat
tidak berubah berubah mengikut Bahagian B
simpanan ikan. [1m]
mengikut bilangan output.
4. (a) – Input ialah bahan yang –– Menyediakan kemudahan
bilangan output. [1m]
digunakan dalam aktiviti dingin beku. [1m]
[1m] pengeluaran. [1m] –– Menyediakan program
Contohnya, Contohnya, –– Kenaikan harga input latihan untuk siswazah.
mesin. [1m] bahan mentah. menyebabkan kos [1m]
[1m] pengeluaran meningkat. –– Mewujudkan lebih ramai
[1m] nelayan. [1m]
(b) (i) Kos tetap firma tersebut –– Kenaikan kos boleh –– Menggalakkan ikan import.
menjejaskan keuntungan
ialah: [1m]
firma. [1m]
–– Sewa bangunan. [1m] –– Pengeluar akan 5. (a) – Dana institusi kewangan
–– Premium insuran mengurangkan jumlah tidak mencukupi. [1m]
kebakaran. [1m] pengeluaran ikan makanan. –– Digunakan untuk
[1m] membiayai projek
pg J1 to J28.indd 26 10/21/19 4:35 PM

pelaburan yang lebih –– Tiada komitmen seperti Membantu menyelaraskan

menguntungkan. [1m] cukai pintu dan cukai perbelanjaan mengikut
–– Boleh dikenakan faedah tanah. [1m] pendapatan [1m]
yang tinggi. [1m] –– Tidak perlu bayar kos –– Tidak boros berbelanja
–– Golongan berpendapatan guaman yang tinggi. [1m] dan boleh menabung lebih
rendah sukar mendapat (c) – Membuat pekerjaan banyak. [1m]
pembiayaan. [1m] sambilan. [1m] Membolehkan individu
–– Institusi kewangan –– Seperti memandu grab. menabung [1m]
menanggung risiko yang [1m] –– Pendapatan yang tidak
tinggi. [1m] –– Masa kerja yang fleksibel. dibelanjakan boleh
–– Terpaksa mengenakan [1m] dijadikan tabungan dan
faedah yang tinggi. [1m] –– Mempelajari kemahiran membuat pelbagai strategi
–– Kerajaan mementingkan baharu. [1m] simpanan seperti membeli
kebajikan masyarakat. [1m] –– Seperti menghadiri kelas unit amanah dan membuka
–– Perumahan merupakan menjahit dan membuat kek. akaun simpanan tetap yang
keperluan asas yang perlu [1m] boleh digunakan pada hari
dipenuhi. [1m] –– Berniaga secara kecil- persaraan. [1m]
(b) Saya tidak bersetuju kerana: kecilan melalui atas talian. Mengelakkan hutang [1m]
–– Membeli rumah merupakan [1m] –– Individu dapat merancang
satu bentuk pelaburan. [1m] –– Memerlukan kos agar perbelanjaan tidak
–– Nilainya akan meningkat pembiayaan yang rendah. melebihi pendapatan. [1m]
dalam jangka masa [1m] (c) – Menyimpan di bank
panjang. [1m] –– Membuat pelaburan perdagangan dengan
–– Merupakan barang peribadi. [1m] membuka akaun simpanan
keperluan yang perlu –– Seperti membeli saham tetap dan akaun tabungan.
dipenuhi. [1m] amanah atau hartanah. [1m]
–– Individu yang menyewa [1m] –– Menyimpan di bank Islam
perlu membuat bayaran. –– Mendapat pulangan seperti dalam akaun seperti
[1m] dividen. [1m] deposit bertempoh. [1m]
–– Bayaran boleh –– Menyimpan di Bank
mengurangkan pembiayaan 6. (a) – Menaikkan umur Simpanan Nasional dengan
perumahan. [1m] persaraan. [1m] membuka akaun simpanan
–– Ada pelepasan cukai untuk –– Disebabkan jangka hayat tetap dan SEDAR. [1m]
faedah pinjaman yang rakyat Malaysia yang tinggi –– Menyimpan di Lembaga
dibayar. [1m] iaitu 75 tahun. [1m] Tabung Haji. [1m]
–– Boleh mengurangkan –– Boleh menyara keluarga –– Membeli unit amanah. [1m]
jumlah cukai pendapatan dengan pendapatan yang –– Membeli saham koperasi.
yang dibayar. [1m] lebih tinggi. [1m] [1m]
–– Ada pelbagai insentif –– Meningkatkan kadar –– Membeli insurans nyawa.
kerajaan kepada pemilik caruman KWSP. [1m] [1m]
rumah pertama. [1m] –– Agar pesara mempunyai –– Menyimpan di syarikat
–– Sebagai perlindungan simpanan yang mencukupi kewangan. [1m]
inflasi. [1m] bila bersara. [1m] –– Membeli bon simpanan.
–– Sebagai satu jenis –– Memberi insentif [1m]
tabungan paksaan. [1m] percukaian seperti –– Membeli emas. [1m]
Atau pelepasan cukai yang –– Membeli pertukaran asing.
Saya bersetuju kerana: tinggi untuk skim persaraan [1m]
–– Prosedur menyewa lebih seperti insurans. [1m]
mudah. [1m] –– Membuat peraturan untuk 7. (a) – Kos bahan api memberi
–– Menjimatkan masa. [1m] mengawal pengeluaran kesan besar kepada kos
–– Pilih mengikut kemampuan. simpanan dalam tabung pengangkutan. [1m]
[1m] persaraan. [1m] –– Kos pengeluaran
–– Boleh bertukar mengikut (b) Membolehkan individu meningkat jika kos
keperluan. [1m] mendahulukan perkara pengangkutan tidak
–– Lokasi fleksibel. [1m] penting [1m] dikawal. [1m]
–– Ada banyak pilihan. [1m] –– Mengutamakan –– Menikmati pengangkutan
–– Tidak perlu membayar barang keperluan dan awam yang lebih murah.
faedah. [1m] menanggunhkan pembelian [1m]
–– Tidak perlu bayar barang kehendak yang –– Mengurangkan kos operasi
perbelanjaan kurang penting. [1m] nelayan. [1m]
penyelenggaraan rumah. –– Boleh menyimpan –– Meningkatkan pengeluaran
[1m] sebahagian besar ikan. [1m]
–– Tiada komitmen jangka pendapatan untuk waktu –– Memberi kesan kepada
panjang. [1m] persaraan. [1m] inflasi. [1m]
pg J1 to J28.indd 27 10/21/19 4:35 PM

–– Mengurangkan beban –– Terpaksa membelanjakan –– Terpaksa menanggung kos

kewangan rakyat. [1m] kos yang tinggi untuk aktiviti yang tinggi. [1m]
–– Membantu golongan penguatkuasaan. [1m] –– Merupakan negara yang
berpendapatan rendah. [1m] –– Boleh membuat bersaiz kecil. [1m]
–– Boleh meningkatkan lebih banyak projek –– Mengurangkan kesesakan
tabungan. [1m] pembangunan daripada lalu lintas. [1m]
–– Masalah hutang isi rumah penjimatan subsidi. [1m] –– Mengurangkan
berkurang. [1m] –– Dinikmati juga oleh pencemaran udara. [1m]
(b) Saya tidak setuju kerana: golongan berpendapatan –– Menjimatkan masa
–– Mengganggu mekanisme tinggi. [1m] perjalanan. [1m]
pasaran. [1m] –– Subsidi gagal mencapai –– Membantu meningkatkan
–– Harga bahan api tidak objektif iaitu membantu produktiviti. [1m]
menggambarkan kos golongan berpendapatan –– Menggalakkan
sebenar. [1m] rendah. [1m] rakyat menggunakan
–– Menyebabkan penggunaan –– Menghalang niat kerajaan pengangkutan awam. [1m]
bahan api yang tinggi. [1m] untuk mengurangkan defisit –– Singapura mempunyai
–– Berlaku pembaziran. [1m] bajet negara. [1m] sistem pengangkutam
–– Berlaku penipuan dan (c) – Singapura bukan negara awam yang efisien. [1m]
penyeludupan ke negara pengeluar minyak. [1m]
jiran. [1m] –– Merupakan negara
pengimport minyak. [1m]
Jawapan
Praktis i-THINK
pg J1 to J28.indd 28 10/21/19 4:35 PM

TOP ONE Ekonomi t4

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TOP ONE Ekonomi t4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kandungan

Rekod Pencapaian Pentaksiran Murid iii – vi • Soalan Struktur ................................................. 84

AB • Soalan Esei .......................................................... 87

1 Pengenalan kepada Ekonomi 1

Lembaran PBD ................................................................ 3 Sudut PAK-21 ............................................................... 89

• Soalan Objektif ................................................. 16 AB

• Soalan Esei .......................................................... 22

• Soalan Struktur .............................................. 112

2 Pasaran 26 • Soalan Esei ....................................................... 114

Cabaran KBAT ............................................................ 117

• Soalan Objektif ................................................. 48

• Soalan Struktur ................................................. 53 Pentaksiran Akhir Tahun .................................... 119

• Soalan Esei .......................................................... 56 Jawapan ................................................................ . J1 – J28

Lembaran PBD ............................................................ 62

• Soalan Objektif ................................................. 80

Kandungan.indd 2 10/21/19 4:36 PM

Rekod.indd 3 10/21/19 4:36 PM

Rekod.indd 4 10/21/19 4:36 PM

2 Menerangkan faktor pemilihan pekerjaan 69

Rekod.indd 5 10/21/19 4:36 PM

Rekod.indd 6 10/21/19 4:36 PM

Pengenalan kepada Ekonomi

4. Masalah ekonomi – kekurangan / pilihan / kos lepas

Pilihan Barang yang Projek yang Projek pembangunan

1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

pg 1 to 24.indd 1 10/21/19 4:31 PM

Contoh: Barang Y (unit)

6. Masalah asas ekonomi

7. Ciri-ciri sistem ekonomi

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

pg 1 to 24.indd 2 10/21/19 4:31 PM

(iv) (iv) (iv)

PENTAKSIRAN Menguasai Belum Menguasai Tandatangan Guru:

3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

pg 1 to 24.indd 3 10/21/19 4:31 PM

B Ibu, Munirah nak komputer riba

A Harganya RM1 200 sahaja. berharga RM1 200 juga. Televisyen

B (a) Masalah kekurangan Puan Dalila ialah

(b) Bagaimanakah Puan Dalila membuat pilihan?

6. Maklumat di bawah berkaitan dengan masalah ekonomi sebuah firma.

(a) Masalah kekurangan Syarikat Zawiyah ialah .

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 4

pg 1 to 24.indd 4 10/21/19 4:31 PM

(b) Bagaimanakah syarikat tersebut membuat pilihan?

(a) Masalah kekurangan kerajaan ialah .

PENTAKSIRAN Menguasai Belum Menguasai Tandatangan Guru:

5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

pg 1 to 24.indd 5 10/21/19 4:31 PM

E 8. Maklumat berikut menunjukkan pilihan kaedah pengeluaran Syarikat Diwali Berhad.

(b) Yang manakah titik dianggap tidak cekap?

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 6

pg 1 to 24.indd 6 10/21/19 4:31 PM

(c) Jelaskan keadaan kombinasi pengeluaran di titik C.

(b) Hitungkan kos lepas sekiranya titik pengeluaran berubah dari C ke B.

PENTAKSIRAN Menguasai Belum Menguasai Tandatangan Guru:

7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

pg 1 to 24.indd 7 10/21/19 4:31 PM

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 8

pg 1 to 24.indd 8 10/21/19 4:31 PM

PENTAKSIRAN Menguasai Belum Menguasai Tandatangan Guru:

9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

pg 1 to 24.indd 9 10/21/19 4:31 PM

1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Asas Ekonomi

E 1 Menyatakan empat masalah asas ekonomi 16 –18