I PHẦN:

TÀI LIỆU ÔN THI VµO LíP 10

CHUYÊN ĐỀ
100 ĐOẠN VĂN 200 CHỮ
1. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về Bản Lĩnh.
“Bản lĩnh” – hai từ thật đơn giản nhưng bạn biết không, hàm chứa trong đó là cả một
quá trình quyết tâm kiên cường không ngại gian khổ. Giống như một chiếc áo giáp
được tôi luyện từ những nguyên liệu bền vững nhất, bản lĩnh giúp ta không còn phải
lo sợ trước những cơn gió to hay những ngọn sóng dữ. Vậy bản lĩnh là gì? Bản lĩnh
là khả năng giải quyết mọi chuyện một cách bình tĩnh, thông minh và tỉnh táo. Người
bản lĩnh là người dám đương đầu với khó khăn gian khổ. Thất bại, tự họ sẽ đứng lên.
Cay đắng họ sẽ làm cho mọi thứ ngọt ngào. Họ dám làm những điều lớn lao, kỳ vĩ,
xoay trời chuyển đất. Ở những người có bản lĩnh, họ luôn có trái tim đầy lý trí; có
lòng quyết tâm cao độ với một lòng can đảm cùng với một nghị lực, ý chí mạnh mẽ.
Họ sẵn sàng đương đầu với thử thách. Ở họ, ta luôn tìm thấy cái kiên định nơi đáy
mắt và một nụ cười biểu trưng cho sự tự tin. Các cầu thủ U23 Việt Nam làm nên kỳ
tích trước các đối thủ lớn về thể hình, mạnh về tốc độ như Uzơ-bê –kit- tan, I-rắc,
Quata cũng là nhờ vào bản lĩnh. Người bản lĩnh, họ sẽ được mọi người yêu quý, tin
cậy; bản thân họ cũng sẽ hiểu được sứ mệnh của mình là chỗ dựa tinh thần cho
người khác. Vì vậy, người bản lĩnh là người dám nghĩ, dám làm và dám thành công.
Tuy nhiên cũng có những người vừa mới thấy nhấp nhô gợn sóng đã vội vã buông
tay chèo, dễ dàng chấp nhận thất bại. Chắc chắn một điều rằng, những kẻ ấy vĩnh
viễn không thể tự khẳng định vị trí của mình trong xã hội, mãi mãi chỉ có thể sống
dưới cái bóng của kẻ khác. Và bạn ơi, bản lĩnh khởi đầu như thế đấy! Khoan nói đến
những thành quả mà bản lĩnh đem lại, chỉ nói riêng đến quá trình rèn luyện thôi cũng
đã được xem là một thành tựu rồi. Đến đây, tôi chợt nhớ đến bông bồ công anh mạnh
mẽ nương mình theo gió để vươn đến những chân trời cao xa. Ngay cả loài hoa
mong manh nhỏ bé còn có thể tự luyện cho mình bản lĩnh, vậy còn bạn? Bạn có chấp
nhận kiếp sống còn thua kém cả một loài hoa?

2. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Lòng Dũng Cảm”
Lòng dũng cảm là một trong những đức tính vô cùng cần thiết và đáng quý ở mỗi
con người. Dù ở nơi đâu khi làm bất cứ việc gì con người cũng đều cần đến lòng
dũng cảm. Dũng cảm là không sợ nguy hiểm, khó khăn. Người có lòng dũng cảm là
người không run sợ, không hèn nhát, dám đứng lên đấu tranh chống lại cái xấu, cái
1
ác, các thế lực tàn bạo để bảo vệ công lí, chính nghĩa. Dũng cảm là sẵn sàng hy sinh
bản thân mình để cứu giúp những người khó khăn hoạn nạn. Trong chiến tranh, nhờ
những tấm gương dũng cảm như Võ Thị Sáu, Nguyễn Văn Trỗi, La Văn Cầu… và
bao tấm gương thương binh, liệt sĩ mà đất nước mới có được nền độc lập. Trong hoà
bình những người lính, những chiến sĩ công an dũng cảm đấu tranh với tội phạm để
bảo vệ bình yên cho nhân dân. Người dũng cảm là người bản lĩnh, dám đương đầu
và không lùi bước. Và cũng như bản lĩnh, dũng cảm sẽ giúp con người vươn đến
thành công. Người dũng cảm luôn được mọi người yêu mến và quý trọng. Qua đây
ta cũng cần phê phán những người nhầm tưởng lòng dũng cảm với hành động liều
lĩnh, mù quáng, bất chấp công lí. Phê phán những kẻ hèn nhát, bạc nhược không dám
đấu tranh, không dám đương đầu với khó khăn thử thách để vươn lên trong cuộc
sống. Dũng cảm là cần thiết, vì vậy cần rèn luyện tinh thần dũng cảm từ việc làm
nhỏ nhất trong cuộc sống hàng ngày. Luôn đấu tranh loại bỏ sự hèn nhát, rèn cho
mình ý chí, nghị lực, bản lĩnh. Hãy nhớ rằng, hèn nhát là bóng tối đẩy lùi bước tiến
của xã hội và chỉ có dũng cảm mới có thể dẫn lối soi đường cho ta thoát khỏi con
đường hầm tăm tối đó.

3. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về vai trò của Ý Chí (Nghị lực)
Đoạn văn 1
Muốn vượt qua gian nan thử thách trên đường đời, con người không thể thiếu đi nghị
lực. Vậy nghị lực là gì? Đó là là ý chí, là bản lĩnh, lòng quyết tâm vươn lên trong
cuộc sống. Người giàu nghị lực luôn có sức sống mạnh mẽ, dám đương đầu với mọi
thử thách khó khăn, kiên trì vượt qua nghịch cảnh để đi đến thành công. Trong thực
tế, ta có thể bắt gặp không ít con người như vậy. Nguyễn Ngọc Ký thiếu đi đôi tay
nhưng không ngừng nỗ lực để trở thành một người thầy đáng kính, Nick Vujick sinh
ra với tứ chi khiếm khuyết nhưng chưa một lần chịu thua số phận, Stephen Hawking
bị bại liệt ở tuổi ngoài 20 và được ngợi ca là nhà vật lí học đương đại nổi tiếng
nhất… Họ chính là những tấm gương sáng, đem đến cho ta bài học quý báu về giá trị
của ý chí, nghị lực và sự quyết tâm. Vậy nhưng, trong xã hội vẫn có một số người có
lối sống ỷ lại, dựa dẫm, không có tinh thần phấn đấu, ý chí tiến thủ. Không chỉ tự
đưa mình vào ngõ cụt, những người như vậy còn kéo lùi dòng chảy văn minh của
nhân loại, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hôi. Thế hệ trẻ hôm nay cần phê
phán lối sống này, không ngừng rèn đức luyện, nỗ lực bằng tất cả khả năng để có thể
vững vàng tiến về phía trước. Bởi đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói, “Tuổi
trẻ là tuổi của tương lai. Muốn có tương lai tốt đẹp thì phải chiếm lấy bằng ý chí và
nghị lực của chính bản thân”. Nhận thức được sự cần thiết của ý chí (nghị lực ) trong
........
Đoạn văn 2
Nếu nói bản lĩnh nghiêng về thực hành thì ý chí chính là phần lý thuyết. Muốn thực
hành thì phải nắm vững lý thuyết mà áp dụng. Có ý chí, con người mới có đủ quyết
tâm để chinh phục những tầm cao mới. Bản thân ý chí vốn không có một định nghĩa
cụ thể. Nói đơn giản, đó là quyết tâm cố gắng vượt qua gian khổ thử thách; còn nói
phức tạp, ý chí là mồi lửa giúp cho bản lĩnh bùng cháy. Ông bà ta có câu “có chí thì
nên” cũng là vì lẽ đó. Chưa nói đến khả năng bạn đến đâu, chỉ riêng việc bạn có cho
2
mình một ý chí sắt đá cùng niềm tin vững vàng thì bạn đã đi trước người khác một
bước! Nhưng, cái gì cũng có cái giá của nó, ý chí cũng không phải là một ngoại lệ.
Để có được một tinh thần thép khi đứng trước bão tố của cuộc đời, bạn sẽ phải bỏ ra
rất nhiều thời gian và công sức để mài sắt luyện kim! Vậy nên, người nói được câu
“Tôi có ý chí” thì rất nhiều, nhưng người mà hành động của họ nói lên điều đó thì
quả thực không được mấy ai. Những người chỉ mới giáp mặt cơn lốc xoáy hung tợn
đã nhụt chí xin hàng, hay những kẻ sẵn sàng quỳ gối trước những thế lực mạnh mẽ,
tất cả bọn họ suy cho cùng đều là vì thiếu đi cái ý chí cần thiết. Họ không biết cách
tự tạo cho riêng mình một đế chế hùng mạnh. Những người như thế, chung quy lại,
cũng chỉ mãi là kẻ thất bại mà thôi. Còn bạn? Bạn sẽ chọn con đường gập ghềnh
hướng tới tương lai hay biến mình thành một con ốc chỉ biết thu mình trong vỏ?
4. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200) chữ bàn về tính Trung Thực.
“Trung thực là “chương đầu tiên” trong cuốn sách về sự khôn ngoan” - Thomas
Jefferson. Quả đúng như vậy, trung thực là một đức tính quý báu mà bất cứ ai trong
cuộc đời cũng đều mong muốn có cho mình. Vậy trung thực là gì? Đó là lối sống
ngay thẳng, không bao giờ nói sai sự thật, luôn đứng về lẽ phải, bảo vệ công bằng;
trung thực là không dối trá, sống đúng lương tâm mình. Trung thực được thể hiện ở
rất nhiều mặt của đời sống. Đó là lúc bạn sai lầm và mạnh dạn nhận lỗi về mình.
Trong thi cử chấp nhận điểm kém còn hơn gian lận, quay cóp. Trung thực còn giúp
cho chúng ta rất nhiều điều khác trong cuộc sống nữa. Nó giúp ta có được sự tin
tưởng, tin yêu của người khác. Trong công việc làm ăn, nếu chúng ta làm ăn trung
thực với nhau, không gian dối thì cả hai bên đều có lợi. Nếu mỗi con người là một
tấm gương sáng về trung thực thì sẽ tạo nên một xã hội văn minh, công bằng, xã hội
ổn định, phát triển. Ta cũng cần phê phán những kẻ gian dối, thiếu trung thực.
Những kẻ không trung thực là những kẻ xấu, dễ gây mất niềm tin đối với người xung
quanh, khiến ai cũng phải dè chừng. Trong cuộc sống hằng ngày, khi vi phạm lỗi
lầm gì thì cố gắng kiếm cớ, nói dối sao cho mình thoát khỏi tội. Đó là những hành vi
đê hèn của kẻ không trung thực. Người không trung thực là người không tốt. Vậy
nên chúng ta cần đấu tranh loại bỏ thói xấu này ra khỏi xã hội. Tóm lại, trung thực là
một đức tính tốt, cao quý rất đáng để cho chúng ta noi theo. Vì thế, ngay từ giờ phút
này, hãy chung tay loại bỏ thói dối trá ra khỏi đời sống xã hội, hãy cùng nhau tạo
nên một thế giới nơi con người tin tưởng và sống với nhau bình đẳng và bác ái.
5. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về Cống Hiến
Peter Marshall - Giáo của Thượng nghị viện Mỹ từng nói: “Thước đo của đời người
không phải thời gian mà là sự cống hiến”. Cống hiến là đóng góp công sức, đóng
góp những thứ từ bình thường đến quý giá cho sự nghiệp chung của mọi người, của
đất nước. Suy rộng hơn, cống hiến chính là góp phần xây dựng thế giới ngày một
văn minh, tân tiến hơn. Người biết cống hiến được tôn trọng và kính nể rất nhiều.
Bởi khi ta biết cống hiến, chính là lúc ta biết đặt lợi ích của cộng đồng lên trên lợi
ích cá nhân. Biết hi sinh lợi ích của mình vì cộng đồng. Để làm được điều này, ta cần
phải mở rộng tầm nhìn của mình đối với thế giới, tránh xa những nông cạn, vị kỉ,
nhỏ nhen. Việc cống hiến còn giúp chúng ta hoàn thiện nhân cách và tâm hồn mình
hơn, như biết bao dung hơn, trở thành người quảng đại hơn, yêu thương con người
nhiều hơn. “Cống hiến”- hai chữ với hai thanh sắc- khiến ta liên tưởng đến điều gì
lớn lao, xa xăm, ta nghĩ chỉ những người xuất chúng mới có khả năng cống hiến cho
nhân loại. Như những sáng tạo, những phát minh, tìm kiếm khoa học được đánh giá
3
cao của Mark Zuckerberg - ông chủ của trang mạng xã hội lớn nhất thế giới -
Facebook; Marie Curie với phát hiện vĩ đại cho nền công nghiệp phóng xạ -
Uranium. Nhưng chữ “cống hiến” cũng rất đời thường. Đó là sự chăm chỉ lao động
cùa người nông dân, là sự miệt mài với công việc của người trí thức, là sự hăng say
trong học tập của lớp trẻ. Phải chăng đó là hình ảnh giản dị của anh thanh niên trong
“Lặng lẽ Sapa” của Nguyễn Thành Long, là các anh lính biên phòng hay hải đảo xa
xôi đang ngày đêm canh giữ bình yên cho đất nước. Và cao hơn cả cống hiến, chính
là đức hy sinh. Hãy nhớ về những vị anh hùng hữu danh, vô danh, họ đã hy sinh cả
mạng sống để cho đất nước được yên tiếng súng, được độc lập tự do. Từ đó, nhắc
nhở bản thân mỗi chúng ta phải biết sống vì mọi người, sống vì đất nước, dân tộc và
“Đừng hỏi Tổ Quốc đã làm gì cho ta mà hãy hỏi ta đã làm gì cho Tổ Quốc hôm nay”
6. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ ) bàn về sống Có Ích
Cách để sự tồn tại của mỗi con người trở nên tốt đẹp - ấy chính là sống sao cho có ý
nghĩa, sống sao cho có ích. Vậy thế nào là sống cho ý nghĩa? Sống ý nghĩa là sống
có ích, sống cao đẹp, cao thượng, biết làm nhiều việc tốt, việc thiện, biết hi sinh và
cống hiến; sống cho mọi người và sống hết mình. Quả đúng như vậy, ý nghĩa cuộc
sống hình thành trên vô vàn phương diện khác nhau. Sống có ích chính là lối sống
tích cực phù hợp với thời đại; làm đẹp cho cuộc sống bản thân, sống hòa hợp với
mọi người xung quanh, được nhiều người thừa nhận. Sống có ích còn phải có những
hành động, tình cảm, việc làm thiết thực đem lại hiệu quả cho cá nhân cũng như cho
cộng đồng. Sống có ích là khi chúng ta biết nghĩ đến người khác, biết hi sinh những
cái nhỏ nhặt, và biết rộng mở vòng tay để có chia sẻ với những mảnh đời bất hạnh
hơn chúng ta và biết cách đối nhân xử thế với mọi người, giúp đỡ những người đang
hoạn nạn, lắng nghe và chia sẻ với những mảnh đời bất hạnh.... Sống có ích là khi
vấp ngã phải biết đứng dậy, thành công không tự mãn. Ai cũng đều có thể sống có
ích, nếu như thế thì xã hội này sẽ tốt đẹp biết bao, sẽ không còn những xấu xa, sẽ
không còn những mảng tối trong cuộc sống. Vì thế chúng ta hãy làm nên sự khác
biệt, hãy biết sống có ích mỗi ngày, biết phê phán đấu tranh với cái ác, cái xấu để
bảo vệ lẽ phải. Hãy là một tấm gương, hãy tìm một mục đích sống của mình để sống
có ích từng ngày từng giờ, đừng lãng phí một thời gian nào cả và chúng ta sẽ giúp
thế giới trở thành một ngôi nhà tốt đẹp cho mọi người. Sự thật là mọi thứ tồn tại trên
đời này đều có nguyên do của nó. Bông hoa tồn tại để góp hương sắc, làm đẹp cho
đời. Con ong tồn tại để dâng cho đời những chén mật ngọt ngon. Còn con người, tồn
tại để làm cuộc sống của chính mình và mọi người xung quanh trở nên ý nghĩa. Kết
lại, chúng ta “phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng sống hoài
sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì những dĩ vãng đớn hèn của mình”

4
7. Viết đoạn văn 200 chữ bàn về Sự SẺ CHIA trong cuộc sống
Đối với mỗi cuộc đời con người, sự sẻ chia trong cuộc sống là điều vô cùng cần
thiết. Vậy sẻ chia là gì? Tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Sẻ chia là một dạng tình
cảm xuất phát từ trái tim, sự đồng cảm, và tình yêu thương, được thể hiện khi ta biết
quan tâm, lo lắng và giúp đỡ những người xung quanh. Nói cách khác, sẻ chia chính
là cho đi mà không mong muốn được nhận lại. Bạn biết đấy, cuộc sống là sự tổng
hòa của các mối quan hệ xã hội. Biết sẻ chia chắc chắn sẽ giúp bạn phát triển các
mối quan hệ xã hội, tạo nên sự gắn kết với những người xung quanh, từ đó không
bao giờ cảm thấy cô đơn, lạnh lẽo. Đồng thời khi ai đó gặp khó khăn, giúp được họ -
dù chỉ một chút thôi – chắc chắn bạn sẽ cảm thấy hạnh phúc và thanh thản hơn rất
nhiều. Trong thực tế, không khó để ta bắt gặp và cảm phục những con người mang
trong mình đức tính này. Những tình nguyện viên mang trên mình màu áo xanh tình
nguyện, các mạnh thường quân không quản ngại khó khăn đến với vùng bão lũ hay
đơn giản hơn là một cậu bé biết dành tiền ăn sáng tặng cho người hành khất…, đó
đều là những bông hoa đẹp điểm tô cho vườn đời thêm rực rỡ. Tuy nhiên, vẫn có
một số người sống ích kỉ, chỉ biết nhận lại chứ không biết cho đi. Họ chỉ biết đến lợi
ích của bản thân mình mà không quan tâm đến người khác muốn gì, nghĩ gì, cần
giúp đỡ gì. Đứng trước hiện tượng này, tất cả chúng ta cần học cách đồng cảm, sẻ
chia với những người xung quanh từ những việc làm nhỏ nhất: gửi lời chào tới bố
mẹ trước khi đi học, chúc người bạn cùng bàn một ngày tốt lành khi tới lớp… Như
vậy, chắc chắn cuộc sống ý nghĩa hơn rất nhiều. Bởi đúng như một nhà văn Nga
từng nói: “Nơi lạnh nhất không phải là Bắc Cực mà là nơi thiếu vắng tình thương
của con người”.

8. Viết đoạn văn 200 chữ bàn về: Khát vọng

Để sống một cuộc đời có ý nghĩa, con người không thể thiếu đi những khát vọng
chân chính. Vậy khát vọng là gì? Nó đóng vai trò như thế nào trong cuộc sống của
mỗi chúng ta? Khác với tham vọng, khát vọng chính là mong muốn hướng tới những
điều lớn lao, tốt đẹp với sự thôi thúc mãnh liệt đến từ sâu thẳm trái tim con người.
5
Nó đem đến một mục đích sống cao đẹp, trở thành động lực giúp ta vượt qua khó
khăn trên đường đời. Đồng thời, nó cũng nâng ta lên khỏi những cái tầm thường,
vươn tới cái cao cả, thuần khiết hơn, trở thành nền tảng quan trọng để có thể kiến tạo
nên lợi ích cho gia đình và xã hội. Thử hỏi, cách đây hơn một trăm năm, nếu người
thanh niên Nguyễn Tất Thành không vì khát vọng giành lại độc lập cho dân tộc mà
đặt chân lên con tàu Đô đốc Đờ Tác – tơ – ri, biết đến bao giờ chúng ta mới được
sống trong hòa bình như ngày hôm nay? Và nếu không có những con người dám ước
mơ, dám thực hiện như Chủ tịch Tập đoàn Vingroup, có lẽ thương hiệu ô tô Made in
Vietnam 100% sẽ chẳng bao giờ trở thành hiện thực. ..Những người biết khát vọng
vươn lên xứng đáng để mỗi chúng ta nêu gương và học tập. Tuy nhiên bên cạnh
những con người biết khát vọng và hướng đến những điều tốt đẹp thì trong xã hội
vẫn còn đâu đó những con người không biết vươn lên, tự mãn với bản thân. Những
người như vậy sẽ làm xã hội đi xuống, họ đáng bị phê phán và lên án. Nói tóm lại,
tất cả chúng ta, trong đó có tôi, hãy xây dựng cho mình một khát vọng cao cả và nỗ
lực hết sức để biến nó thành hiện thực. Bởi nếu cuộc đời này là bầu trời rộng lớn,
khát vọng chính là đôi cánh giúp ta có thể bay xa.
9. Viết đoạn văn 200 chữ bàn về: Sáng tạo
Sáng tạo là yếu tố quyết định trực tiếp tới thành công của con người thời nay. Vậy
sáng tạo là gì? Tại sao con người lại cần nó đến vậy? Sáng tạo chính là khả năng tạo
ra những điều mới, hiệu quả và tiên tiến hơn những gì đã có. Người mang trong
mình khả năng sáng tạo luôn không ngừng nỗ lực, tìm tòi để cải tiến phương thức lao
động hay tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, giàu giá trị. Như chúng ta đã
biết, cuộc sống hiện đại luôn biến đổi không ngừng, đòi hỏi con người phải thích
ứng, thay đổi. Nếu cứ mãi neo mình theo lối mòn đã cũ, chẳng những đánh mất cơ
hội của bản thân mà ta còn kéo lùi sự phát triển của văn minh nhân loại. Thử hỏi,
không có sáng tạo, liệu những con người như Edison, Picasso, Mark Zukerberg… có
ghi được tên tuổi mình vào lịch sử nhân loại; chúng ta có có được những kiệt tác
nghệ thuật để chiêm ngưỡng, những đồ vật, ứng dụng tiện ích để sử dụng hay
không? Vậy nhưng, hiện nay vẫn còn đâu đó trong xã hội có những kẻ thụ động, lười
suy nghĩ, thích hưởng thụ, họ đang dần trở thành gánh nặng cho xã hội. Chính vì
vậy, giới trẻ ngày nay cần nghiêm túc học tập và làm việc, đánh thức khả năng sáng
tạo bằng những suy nghĩ, hành động cụ thể. Có như vậy, chúng ta mới có thể sống
một cuộc đời có ý nghĩa, phát triển khả năng của chính mình cũng như đóng góp tích
cực cho quê hương, đất nước.
10. Viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của Anh/chị về: Sự tự tin
Thành công đối với mỗi người rất cần nhiếu yếu tố, một trong những yếu tố quan
trọng chính là sự tự tin. Vậy tự tin là gì và tại sao nó lại quan trọng đến thế? Tự tin là
sự tin tưởng vào khả năng, giá trị và sức mạnh của bản thân mình. Người mang trong
mình phẩm chất này sẽ có được một nền tảng tâm lí vững vàng, dễ dàng trả lời được
các câu hỏi như: “Tôi là ai? Tôi muốn gì? Tôi có thể làm gì để biến ước mơ thành
hiện thực?” Đồng thời, trên đường đời với vô số chông gai, họ luôn giữ được sự bình
tĩnh, can trường trước mọi biến cố, dễ dàng thuyết phục và dành được niềm tin từ
người đối diện. Người tự tin bao giờ cũng bản lĩnh, kiên cường và không dễ bị khuất
phục trước khó khăn thử thách. Trước đám đông ồn ào họ tự tin đứng ra thuyết phục,
trước đường đi khó – họ tự tin và bình tĩnh vượt qua. Sự tự tin cũng như ý chí, nghị
lực hay lòng dũng cảm, nó chính là thước đó của con người và cũng là kim chỉ Nam
6
để con người vươn tới thành công. Bởi vậy, Walt Disney – người từ một cậu bé
nghèo không có cả tiền mua giấy vẽ vươn lên thành ông chủ của tập đoàn sản xuất
phim hoạt hình lớn nhất thế giới – đã coi tự tin là một trong bốn điều làm nên cuộc
đời mình. Quan trọng là vậy nhưng không phải ai cũng tạo được cho mình sự tự tin
đúng nghĩa. Một số quá nhút nhát, không đủ can đảm để trình bày ý kiến cá nhân
trong khi số khác lại kiêu căng, ngạo mạn, tự phụ về khả năng của mình, chính vì
vậy họ rất khó thành công trong cuộc sống. Hiều được sự quan trọng của tự tin mỗi
chúng ta cần nghiêm túc học tập, rèn luyện để có thể thoát ra khỏi lớp vỏ tự ti, nhút
nhát, mạnh mẽ đứng dậy và thể hiện bản thân mình với thế giới. Bởi đúng như Helen
Keller từng nói: “Bạn chẳng thể làm được điều gì mà thiếu đi sự tự tin.”
11. Viết đoạn văn ngắn bàn về Hi vọng
Cuộc sống của mỗi người luôn có muôn vàn những khó khăn, chông gai ở phía
trước, nhưng dù khắc nghiệt đến đâu mỗi chúng ta vẫn không bao giờ ngừng hi
vọng, sự lạc quan, tin tưởng vào tương lai, đó sẽ là chìa khóa thành công của mỗi
người. Bởi trên đường đời, chưa ai không một lần vấp ngã. Điều quan trọng không
phải ngã như thế nào, đau đớn ra làm sao mà là ta phải biết đối mặt với nó như thế
nào. Nếu mất đi niềm tin, trở nên tuyệt vọng, không có ý chí vươn lên, ta sẽ mãi
chìm trong vũng bùn tăm tối và chắc chắn sẽ đưa chúng ta đến bờ bực của những
thất bại. Ngược lại, nếu trong tâm có hi vọng, ta luôn có thể nhìn thấy ánh sáng cuối
đường hầm, tìm được sự bình an, thanh thản trong bất hạnh khổ đau. Đồng thời, thái
độ sống lạc quan, vui vẻ sẽ giúp ta nhận được sự yêu quý, gần gũi từ những người
xung quanh và không bao giờ cảm thấy cô đơn, lạc lõng. Gần đây, chúng ta không
khỏi cảm phục trước diễn viên Quốc Tuấn – người không từ bỏ hi vọng, đồng hành
cùng con suốt mười lăm năm ròng rã. Để rồi, sau tất cả, hạnh phúc đã thực sự mỉm
cười với anh và gia đình. Dù vậy, không phải ai cũng tìm được ngọn lửa hi vọng để
thắp sáng tương lai của chính mình. Một số dễ dàng bi lụy trước khó khăn, từ bỏ ước
mơ và sống một cuộc đời mờ nhạt. Số khác thì lại cứ lao theo những ảo vọng xa vời,
những mộng tưởng phù phiếm mà dần lãng quên giá trị đích thực của cuộc sống. và
cuối cùng họ trở thành cái bóng mờ nhạt trên chính cuộc đời của mình. Helen Keller
từng nói: “Bạn chẳng thể làm gì mà thiếu đi hi vọng”. Vậy nên, tất cả chúng ta hãy
tìm cho mình những hi vọng đúng đắn và sống hết mình từng giây từng phút để thực
hiện những giấc mơ của bản thân.
12. Viết đoạn văn ngắn bàn về Thành công.
Đã bao giờ bạn tự hỏi thành công là gì mà có những người bỏ ra cả cuộc đời để theo
đuổi? Phải chăng, đó là sự hoàn hảo trong công việc, là cuộc sống giàu sang, được
nhiều người nể phục? Thực ra thành công đơn giản và gần gũi hơn rất nhiều. Đó là
khi bạn nấu được một bữa cơm ngon, giải một bài toán khó hay giúp mẹ một vài việc
vặt… Nhưng dẫu được định nghĩa thế nào chăng nữa, thành công vẫn phải là kết quả
của quá trình không ngừng cố gắng, nỗ lực, dám chấp nhận và vượt qua thất bại. Và,
tuyệt đối đừng biến con đường theo đuổi thành công trở thành bi kịch bởi cố gắng
không đồng nghĩa với bất chấp tất cả để đạt được điều mình mong muốn. Thành
công cũng giống như con người, chỉ bền vững khi được tạo nên từ chính sức lực của
chính mình với một cái tâm trong sáng. Một giáo sư người Anh từng nói: “Cuộc
sống này không có thất bại, có chăng là cách ta nhìn nhận nó mà thôi”. Vậy nên, mỗi
chúng ta đừng ủ rũ mà cho rằng mình là kẻ thua cuộc, hãy cứ vui lên và bước tiếp
con đường đã chọn.
7
13. Viết bài văn ngắn suy nghĩ về hai chữ: Thất bại
Trong cuộc đời của mỗi người bên cạnh những thành công có lẽ không tránh khỏi
những lần thất bại. Vậy thất bại là gì? Nó có ảnh hưởng như thế nào tới chúng ta?
Thất bại là trạng thái hụt hẫng, bế tắc khi không thể hoàn thành được mục tiêu mà
mình đã đặt ra hay thua cuộc trước một ai đó. Dù xuất phát từ nguyên nhân khách
quan hay chủ quan, nó vẫn để lại những hậu quả nghiêm trọng cho chúng ta cả về vật
chất lẫn tinh thần. Đặc biệt, thất bại có thể khiến ta mất đi niềm tin vào bản thân, trở
nên bi quan, tuyệt vọng. Vậy nhưng, “thất bại là mẹ thành công”, nếu biết đối mặt
bằng một thái độ đúng đắn, ta hoàn toàn có thể biến nó trở thành bước đệm để thực
hiện hoài bão của mình. Hãy đứng lên từ những thất bại, hãy lấy thất bại làm động
lực và hãy biến nỗi đau thành những kỷ niệm ngọt ngào. Bạn đừng nản chí mà hãy
bình tĩnh để trí óc tỉnh táo. Hãy để khát vọng và mơ ước tiếp thêm sức mạnh tinh
thần. Bạn biết không ? Để tạo ra dây tóc bóng đèn, Edison đã thất bại hơn một nghìn
lần; cái tên Seven Up xuất phát từ bảy lần hãng phải bắt đầu lại từ đầu; Jack Ma
cũng đã bảy lần trắng tay trước khi gây dựng đế chế Alibaba… Vậy nên, đừng bao
giờ nản lòng khi gặp phải thất bại. Hãy rút ra những bài học từ thất bại và biến nó trở
thành động lực, chắc chắn thành công sẽ mỉm cười với bạn.

.14. Viết bài văn ngắn suy nghĩ về hai chữ: Khiêm tốn
Khiêm tốn không chỉ là nghệ thuật sống mà còn là nền tảng dẫn tới thành công.Vậy
khiêm tốn là gì? Tại sao nó lại quan trọng với chúng ta đến vậy? Khiêm tốn là lối
sống không tự đề cao mình, đánh giá đúng mực về bản thân, không khoe khoang
thành công và không ngừng học hỏi từ những người khác. Chắc hẳn bạn cũng biết,
không ai trong chúng ta là hoàn hảo, trí tuệ của mỗi người cũng chỉ là một hạt cát
nhỏ bé giữa sa mạc rộng lớn. Hiểu được khả năng của mình sẽ là cơ sở quan trọng để
ta hoàn thiện bản thân và mở mang tri thức. Đồng thời, biết khiêm nhường và lắng
nghe cũng giúp ta có được sự tôn trọng, tin yêu của những người xung quanh. Khiêm
tốn làm chúng ta cao quý hơn trong mặt mọi người và luôn luôn nhận được sự nể
phục. Khiêm tốn còn làm chúng ta tự kiềm chế bản thân mình để không tự mãn khi
thành công. Chính điều này làm chúng ta luôn thấy mình “thấp” hơn người khác để
bản thân không ngừng cố gắng mỗi ngày. Chính đức tính ấy đã làm cho bức chân
dung Chủ tich Hồ Chí Minh trở nên gần gũi, cao quý hơn đối với nhân dânViệt Nam
cũng như bạn bè quốc tế. Vậy nhưng, trong xã hội hiện nay vẫn có không ít người
quá đề cao chủ nghĩa cá nhân, mải khoe khoang tự mãn, đắm chìm trong những gì đã
đạt được để rồi dần thụt lùi so với dòng chảy của văn minh nhân loại. Hiểu được giá
trị của đức tính khiêm tốn mỗi chúng ta cần nói không với cách sống tiêu cực và rèn
luyện đức khiêm tốn từ những điều nhỏ bé hàng ngày. Bởi “khiêm tốn là lương tri
của cơ thể”, thiếu nó ta đâu thể trở thành một con người đúng nghĩa cũng như hoàn
thiện bản thân.
15. Viết bài văn ngắn suy nghĩ về Tình Cảm Gia Đình
8
Trong cuộc đời của mỗi người có nhiều đều đáng để chúng ta trân quý, một trong
những điều ấy chính là tình cảm gia đình .Vậy tình cảm gia đình là gì? Tại sao nó lại
quan trọng với chúng ta đến vậy? Bởi tình cảm gia đình là sự gắn kết giữa những
người có cùng máu mủ, huyết thống và sống chung với nhau dưới một mái nhà.
Rộng hơn, đó còn là sợi dây nối kết những con người dẫu không chung cội rễ nhưng
luôn gắn bó, yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau. Nhưng dù hiểu theo cách nào, tình cảm
gia đình vẫn là món quà thiêng liêng và quý giá nhất mà chúng ta có thể có được. Vì
sao ư? Vì gia đình chính là điểm tựa tinh thần vô cùng vững chãi, là nơi mà bất cứ
khi nào chúng ta cũng có thể tìm thấy niềm tin, hi vọng và sức mạnh để vượt qua
những thử thách khó khăn. Thiếu đi thứ tình cảm ấy, trái tim ta sẽ dần bị bóp nghẹt
bởi cái cảm giác cô đơn, lạc lõng và cứ mãi bơ vơ trên nẻo đường kiếm tìm hạnh
phúc. Vậy nhưng, đâu phải ai cũng biết trân trọng tình cảm gia đình, một số người
cứ mải chạy theo tiền tài danh vọng hay những mối quan hệ phù phiếm. Để rồi khi
nhận ra xung quanh chẳng còn một cánh tay nào sẵn sàng nắm lấy mình, đã không
còn cơ hội nào cho họ sửa chữa thì tất cả đã quá muộn. Để tránh đi vào những vết xe
đổ ấy, ngay từ hôm nay mỗi chúng ta cần dành tâm sức để giữ gìn tình cảm gia đình
từ những hành động thường ngày. Một lời chúc nhẹ nhàng mỗi sáng, một bữa cơm
ấm áp trong ánh chiều tà, một bông hoa thơm nhân ngày đặc biệt…, những việc làm
nhỏ thôi nhưng chắc chắn sẽ giúp ngọn lửa gia đình mãi cháy sáng, soi đường và
sưởi ấm cho bạn đến hết cuộc đời này. Xin được mượn một câu nói của Euripides để
thay cho lời kết: “Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để
chống lại tai ương của số phận”
16. Viết bài văn ngắn trình bày về tinh thần Trách Nhiệm
Tinh thần trách nhiệm là một trong những phẩm chất đáng quý nhất của con người.
Vậy tinh thần trách nhiệm là gì? Đó chính là ý thức thực hiện tốt nghĩa vụ, công việc
của bản thân, không ỷ lại, dựa dẫm hay đùn đẩy trách nhiệm cho người khác. Trong
công việc và cả cuộc sống, tinh thần trách nhiệm chiếm một vai trò vô cùng quan
trọng. Nó là nguồn động lực thúc đẩy ta nỗ lực và hoàn thiện bản thân, nâng cao các
kĩ năng giải quyết tình huống cũng như trình độ chuyên môn. Đồng thời, nhờ có
phẩm chất này, ta có thể chiếm được lòng tin, sự tôn trọng và yêu quý từ bạn bè,
đồng nghiệp và đối tác, từ đó dễ dàng vươn tới thành công hơn. Ví dụ ?....Trong thế
kỉ 21 - kỉ nguyên của hội nhập quốc tế, nơi không có chỗ cho những kẻ lười biếng,
không dám làm và dám chịu trách nhiệm. Vì vậy mỗi chúng ta cần xây dựng tinh
thần trách nhiệm từ những hành động nhỏ hàng ngày: tự hoàn thành bài tập, tuân thủ
luật giao thông, dũng cảm nhận và sửa lỗi khi phạm sai lầm... Bởi đúng như Richard
L Evans đã nói, chỉ khi biết chấp nhận trách nhiệm cho hành động của mình, ta mới
có thể bắt đầu trưởng thành.

9
17. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về đạo lý “Uống nước nhớ
nguồn”
“Ăn quả nhớ kẻ trồng cây/Ăn khoai nhớ kẻ cho dây mà trồng”. Từ xa xưa, lòng biết
ơn luôn được cha ông ta đề cao, phát huy như một truyền thống quý báu. Cùng với
quan niệm trên, tục ngữ có câu “Uống nước nhớ nguồn”. Nghĩa hàm ẩn là khi chúng
ta hưởng thụ bất cứ thành quả nào, dù là vật chất hay tinh thần, cũng phải nhớ đến
công ơn người đã làm ra chúng. Ăn một bữa cơm no đủ phải nhớ đến người làm ra
hạt gạo; mặc một chiếc áo ấm áp phải biết ơn người đã thêu dệt nên. Câu tục ngữ
như một lời răn rất triết lý, rất nhân sinh, hướng con người trở nên hoàn thiện hơn.
Bởi, lòng biết ơn không chỉ là đức tính vĩ đại nhất mà còn là khởi nguồn của mọi đức
tính tốt đẹp nhất của con người. Người có lòng biết ơn sẽ luôn được yêu quý, trân
trọng, họ sẽ nhận được sự giúp đỡ nồng nhiệt bất cứ khi nào họ gặp khó khăn. Người
được biết ơn cũng sẽ cảm thấy vui vẻ, nhiệt tình hơn khi giúp đỡ, từ đó, các mối
quan hệ giữa người và người cũng phát triển và ngày một khăng khít hơn. Khi chúng
ta biết ơn quá khứ, trân trọng giá trị nguồn cội cũng là khi chúng ta đang làm giàu
vốn văn hoá cho bản thân và góp phần bảo vệ văn hoá truyền thống của đất nước.
Tuy nhiên với sự phát triển hiện đại như hiện nay, những giá trị truyền thống đang
ngày càng mai một, một bộ phận giới trẻ ngày nay đang quay lưng với truyền thống,
sống ích kỷ, chỉ biết cho riêng mình. Chính vào lúc này đây, truyền thống “Uống
nước nhớ nguồn” - truyền thống biết ơn cần phải được đề cao hơn nữa. Bởi không có
những bài học quá khứ làm sao có được thành công trong hiện tại và tương lai? Vậy
nên, hãy chắt chiu những giá trị tốt đẹp từ quá khứ bằng lòng biết ơn, nhưng cũng
vừa nhìn vào tương lai một cách đầy tích cực và chiến đấu với thực tại thật nhiệt
huyết. .
18. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200) chữ bàn về “cuộc đời là những chuyến đi”
Cuộc đời là những chuyến đi. “Chuyến đi” ở đây có thể hiểu theo nhiều tầng nghĩa.
Đó có thể là sự xê dịch đến vùng đất mới, cũng có thể là hành trình tìm đến những sở
thích, đam mê độc lạ, đôi khi là những cuộc cách mạng trong tâm tưởng, nhận thức.
Đó còn có thể là những giai đoạn trong quá trình hình thành và phát triển của con
người. Trái Đất quay miệt mài như muốn thúc đẩy con người vận động nhiều hơn,
tránh dậm chân tại chỗ, tránh thụt lùi. Những chuyến đi rải đều, rải đều trên quỹ thời
gian của chúng ta. Đôi khi số phận buộc ta phải đi, đôi khi ta tự mình dấn thân vào
những trải nghiệm mới mẻ. Sau cùng, bài học được đúc kết từ những chuyến đi vẫn
quan trọng hơn cả. Chúng ta học được cách tôi luyện bản thân, trưởng thành, mạnh
mẽ hơn trong hành đông bởi những kinh nghiệm xương máu tích nhặt được. Chúng
ta biết thêm nhiều điều thú vị, hay ho từ thế giới bên ngoài, khám phá ra những tri
thức vô tận của nhân loại, bởi “đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Đặc biệt hơn,
qua mỗi chuyến đi, ta có thể biết thế mạnh-điểm yếu của bản thân, hiểu rõ hơn về
10
chính mình. Đi đường dài có thể gian nan, hành trang cho đầy đủ để tránh vấp ngã là
điều không tưởng. Người ta thường ngại những vấp ngã đó nên chỉ khoanh tay đứng
nhìn, mặc cho bản thân bị thụt lùi phía sau. Người ta không biết rằng chính những
vấp ngã, sai lầm mới làm nên giá trị thật của những chuyến đi. Và có những chuyến
đi vô giá mới hoàn thiện nên cuộc sống này.
19. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Lòng yêu thương”
Con người ta sinh ra, được sống trên đời đã là một hạnh phúc lớn. Nhưng có lẽ được
sống trong lòng của người khác còn là hạnh phúc lớn hơn. Đó chính là khi có cảm
giác yêu thương và được yêu thương. Tình yêu thương là thứ tình cảm tốt đẹp mà
con người dành cho nhau. Tình thương là những nét đẹp bình dị, trong sáng của tình
người, lòng nhân hậu, sự khoan dung, cao thượng, vị tha và công lí. Đó có thể là tình
cảm gia đình, tình bằng hữu, tình yêu lứa đôi, tình người nói chung. Nó có thể là thứ
tình cảm vun đắp, xây dựng trong một thời gian dài nhưng cũng có thể chỉ là một
niềm thương cảm chực trào dâng khi ta gặp một hoàn cảnh nào đó. Yêu thương
chính là khi ta cảm thông quan tâm giúp đỡ người có cảnh ngộ bất hạnh, khó khăn
trong cuộc sống, yêu mến và trân trọng những ng có phẩm chất đạo đức tốt, tình cảm
cao đẹp. Nhưng dù với bất cứ biểu hiện nào thì tình yêu thương cũng luôn mang lại
những điều kì diệu riêng cho cả người cho đi và nhận về nó. Cái hạnh phúc mà tình
yêu thương đem lại dành cho cả hai phía. Bên cạnh đó, yêu thương còn là lực hấp
dẫn kéo con người ta xích lại gần nhau, tạo thành khối thống nhất, gây dựng những
mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người. Song trong cuộc sống hiện đại ngày nay,
còn có những kẻ sống lạnh lùng như một cỗ máy, vô hồn vô cảm, chỉ biết sống cho
mình, luôn đố kị ganh ghét, xung đột, cướp đoạt, là mối hiểm họa lớn cho xã hội mà
ta cần lên án và bài trừ. Yêu thường đem lại hạnh phúc cho nhân loại, chỉ có yêu
thương mới xoa dịu những ngăn cách giàu nghèo, những bất đồng đố kị, làm cho xã
hội văn minh tươi đẹp. Vì vậy hãy dành tình thương của mình cho mọi người thật
nhiều. Hạnh phúc thật sự chỉ đến khi ta biết mạnh dạn cho đi, hãy đem tình thương
của mình gửi đến muôn đời như cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã nhắn nhủ : “Sống
trong đời sống cần có một tấm lòng, để làm gì em biết không? Để gió cuốn đi”.

20. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200) chữ bàn về “đừng trông chờ vào người
khác”

11
Bill Gates đã từng nói: “Thói quen ỷ lại là một hòn đá cản bước bạn đến với thành
công, muốn làm nên nghiệp lớn, bạn phải đá chúng khỏi con đường của mình”.
Trông chờ và người khác là thói quen ỷ lại, dựa dẫm, trông chờ vào sự giúp đỡ của
những người xung quanh. Họ không muốn bỏ công sức của mình để làm việc và tìm
kiếm những việc mình muốn. Không ai trong chúng ta có thể sống mà không cần sự
qtam giúp đỡ của người khác nhưng đó sẽ là sự giúp đỡ trong khả năng của họ và lúc
đó bạn thật sự không thể xoay xở. Đừng mong chờ sự giúp đỡ của người thân bạn bè
khi bạn vẫn có thể tự mình làm được. Ngày nay có khá nhiều bạn trẻ thích sống dựa
dẫm ỷ lại. Trong học tập, khi có bình thường về nhà không chịu làm mà đợi bạn làm
rồi sao chép lại hay khi sinh viên đã có bằng tốt nghiệp nhưng không tự đi kiếm việc
làm mà chờ đợi vào một người thân nào đó kiếm công việc cho... Trông chờ vào
người khác không phải là một giải pháp tối ưu để chúng ta xây dựng cuộc đời mình.
Đây là mộ thói quen xấu để lại rất nhiều hậu quả khôn lường mà ta cần phê phán và
loại bỏ. Nó sẽ biến chúng ta trở thành những kẻ bù nhìn vô thức và sẽ gặp thất bại
trong cuộc sống. Hãy tự đi trên đôi bàn chân của mình và mở ra cánh cửa mà bạn
muốn mở. Đừng phó mặc cuộc đời mình cho người khác cho dù đó là cha mẹ hay
người thân của bạn. Bên cạnh đó phải biết rèn luyện cho bản thân tính tự lập, trau
dồi kiến thức, hoàn thiện bản thân mình. Đừng nép bên cuộc đời ai đó mà hãy sống
cuộc đời của chính mình, có như vậy ta mới có thể thành công, giúp ích cho bản
thân, gia đình và xã hội.

21. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200) chữ bàn về “Tôn sư trọng đạo”
“Nhất tự vi sư – bán tự vi sư” không chỉ là câu nói có ý nghĩa trong xã hội xưa, mà
cho đến ngày nay câu nói vẫn còn để lại ý nghĩa sâu sắc. Trong hành trình dài và
rộng của mình, mỗi chúng ta đều được gặp gỡ, gắn bó với nhiều người thầy, người
thầy nào cũng đều để lại một dấu ấn riêng chiếu rọi vào đời ta những thứ ánh sáng
riêng biệt. Thầy là người đã dạy dỗ, truyền tải cho ta biết bao tri thức, văn hóa, lẽ
sống, không chỉ vậy, thầy còn là người chắp cánh những ước mơ, hoài bão, lí tưởng
cao đẹp cho chúng ta. Mỗi một lời giảng của thầy là cả tâm huyết với nghề, chứa
đựng niềm khát khao được chia sẻ kinh nghiệm, vốn sống của mình cho trò, những
lời giảng ấy không đơn thuần chỉ là kiến thức học vấn mà còn đem đến niềm tin, tình
12
yêu, nghị lực, lí trí và có những thứ đã trở thành kim chỉ nam để ta theo đuổi trong
cuộc đời này. Thật vậy, công lao của thầy to lớn vô ngần, thầy đã hi sinh cả cuộc đời
mình cho ta những bài học hay. Bởi vậy, mỗi chúng ta cần phải biết quý trọng, yêu
mến thầy cô, sự trân trọng, biết ơn không phải chỉ những hành động lớn, những lời
đao to búa lớn mới thể hiện tấm lòng của ta. Đôi khi chỉ một cử chỉ nhỏ như ta luôn
chăm học, nghiêm túc nghe giảng cũng là lời tri ân chân thành, sâu sắc nhất của ta.
Nhưng đáng buồn thay, lẽ sống đẹp này đang bị mai một dần trong xã hội hiện đại,
chúng ta cần phê phán nhiều bạn trẻ có những hành vi thiếu lễ độ, thiếu tôn trọng và
có những phát ngôn không tốt đối với thầy cô. Qua đó, mỗi chúng ta cần rút ra bài
học cho mình, cần biết yêu mến quý trọng thầy cô và luôn dưỡng nuôi truyền thống
“tôn sư trọng đạo”.
22. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Cho đi là còn mãi”
Nếu ví cuộc đời này là một trường ca bất tận thì có lẽ, lối sống sẻ chia, cho đi là còn
mãi là một nốt trầm sâu lắng chứa đựng giá trị nhân sinh sâu sắc về cách ứng xử của
con người trong cuộc sống. Cho đi là cách ta sẻ chia, giúp đỡ ai đó về mặt vật chất
hoặc tinh thần. Cho đi làm cho chúng ta hạnh phúc hơn, yêu đời hơn, làm cho chính
bản thân ta hoàn thiện hơn, cảm nhận cuộc đời này có ý nghĩa hơn. Không chỉ vậy
cuộc sống là một ngọn núi, có lúc dốc, có lúc bằng phẳng khác nhau, bởi vậy luôn
cần đến những con người biết chia sẻ, biết cho đi mà không nghĩ đến việc nhận lại.
Cuôc sống này còn nhiều những mảnh đời bất hạnh, họ cần lắm một ánh lửa sẻ chia
từ chúng ta, đôi khi chỉ là cái nắm tay thật chặt, cái vỗ vai, lời an ủi, động viên cũng
phần nào giúp họ. Nhắc đến lẽ sống đẹp này, chúng ta lại nhớ đến câu chuyện về
chàng thanh niên Nguyễn Hữu Ân đã chia sẻ chiếc bánh thời gian của mình để giúp
đỡ những người bệnh ung thư giai đoạn cuối. Trái với hành động đẹp biết sống cho
đi, cần lên án những người chỉ biết sống ích kỉ, luôn lo sợ nhận lại ít hơn cho đi.
Chúng ta cần phải biết mỗi ngày sống là một trải nghiệm, được yêu thương, được sẻ
chia là điều hạnh phúc nhất. Cuộc sống sẽ tuyệt vời biết bao khi mỗi con người sẵn
sàng cho đi, sẻ chia đối với những người xung quanh mình. Chính vì vậy, bạn trẻ ơi
“Còn gì đẹp trên đời hơn thế. Người với người sống để yêu nhau” (Tố Hữu).

23. Viết bài văn ngắn bàn về Cho và Nhận

“Cho” và “nhận” là hai quá trình quen thuộc và có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong
cuộc sống của mỗi con người. Vậy “cho” và “ nhận” là gì? Nó đóng vai trò như thế
nào trong cuộc sống của mỗi chúng ta? “Cho” chính là sự san sẻ, giúp đỡ, yêu
thương xuất phát từ tâm từ trái tim của một người, còn “nhận” là sự được đáp trả,
đền ơn. Giữa “cho” và “nhận” luôn tồn tại mối quan hệ nhân quả nhưng đồng thời
cũng tương trợ, bổ sung cho nhau. Bởi cuộc sống luôn tồn tại quy luật hai chiều, nếu
không cho đi thì đừng mong ngóng được nhận lại. Đồng thời, khi cho đi bằng cả tấm
lòng, thứ ta nhận lại không chỉ là lời cảm ơn từ người nhận mà còn là sự thanh thản,
trạng thái hạnh phúc cho tâm hồn. Hơn nữa, đường đời không bao giờ bằng phẳng.
Những lúc phải đối mặt với khó khăn thử thách , một cái nắm tay thật chặt, một sự
giúp đỡ - dù nhỏ thôi nhưng chắc chắn sẽ giúp người được nhận mạnh mẽ hơn nhiều.
Vậy nhưng, nếu cho đi mà chỉ mong nhận được sự đền đáp, chắc chắn việc đã làm sẽ
mất đi ý nghĩa. Trong cuộc sống, không khó để bắt gặp những người mượn việc từ
thiện để đánh bóng tên tuổi, thương hiệu. Thậm chí, gần đây còn xuất hiện những kẻ
13
lợi dụng lòng tốt của người khác, giả danh bán tăm nhân đạo để trục lợi. Những
người như vậy đáng bị xã hội lên án và phê phán. Chính vì vậy mỗi chúng ta cần
nhận thức được vai trò của “cho” và “nhận”, cương quyết chối bỏ lối sống ích kỉ, vô
cảm, thờ ơ với đồng loại, nỗ lực học tập và rèn luyện để có thể kiến tạo giá trị cho
bản thân cũng như cộng đồng. Bởi đúng như nhà thơ Tố Hữu từng viết: “Sống là cho
đâu chỉ nhận riêng mình”.

24. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Tình mẫu tử”
Tự bao đời nay, tình mẹ luôn được ngợi ca như biển Thái Bình, “như nước trong
nguồn chảy ra”. Quả thực vậy tình mẫu tử là một tình cảm thiêng liêng, cao quý theo
ta suốt cuộc đời này. Mẹ là người đã phải trải qua chín tháng mười ngày vất vả, khổ
cực để sinh thành nên ta, mẹ nuôi dưỡng ta bằng tiếng hát, bằng dòng sữa mát ngọt
dịu êm. Mẹ tần tảo lo lắng nuôi dạy cho ta thành người, mẹ như ánh sao rực rỡ soi
sáng cuộc đời của ta, làm sao có thể nói hết công lao to lớn, vĩ đại của mẹ, làm sao
gánh hết những vất vả, nhọc nhằn mẹ chịu vì con. Mỗi lần cất tiếng gọi mẹ là lòng ta
lại dâng trào bao cảm xúc, mẹ - chỉ một từ thôi sao mà thiêng liêng quá đỗi. Mẹ như
người thầy, người chị chia sẻ với ta những kinh nghiệm sống, động viên ta những lúc
ta buồn, thất bại trong học tập, chia tay với người yêu. Mẹ là động lực để ta tin tưởng
và có niềm tin vào cuộc đời, mẹ luôn là người dang tay đỡ ta khi ta vấp ngã, khi ta
khó khăn. Mẹ vất vả, hi sinh cả cuộc đời mình cho ta mà không than thở điều gì cả,
có những lúc ta cáu giận vô cớ, nặng lời với mẹ, mẹ chỉ im lặng, mẹ lặng lẽ giấu
nước mắt trong nụ cười với ta. Mẹ luôn động viên, tin tưởng vào quyết định của ta.
Mẹ, tình mẹ cao cả và tuyệt vời biết bao, mỗi chúng ta cần phải biết trân trọng, yêu
thương, chăm sóc, quan tâm đến mẹ nhiều hơn nữa, có bao giờ chúng ta để ý đến tóc
mẹ đã điểm những sợi bạc, có hay những nếp nhăn hằn nơi khóe mắt. Mẹ yêu
thương, chăm sóc ta từng li từng tí, vậy mà vẫn còn nhiều kẻ không biết trân trọng,
yêu quí mẹ của mình, có những người con bất hiếu đối xử tệ bạc với mẹ mình, không
làm tròn chữ hiếu, đạo làm con. Hỡi những ai đang còn có mẹ bên mình, hãy trân

14
trọng những phút giây quí báu này: “Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc. Đừng để
buồn lên mắt mẹ nghe không ? ”
25. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Tình Phụ Tử”
“Nước biển mênh mông không đong đầy tình mẹ. Mây trời lồng lộng không đếm
được tình cha”. Thực vậy, công lao của cha dành cho con cái không thể đong đo, cân
đếm được, nếu mẹ luôn ân cần, chăm sóc ta từng li từng tí thì có lẽ cha là người âm
thầm yêu thương chúng ta. Người không thể hiện sự quan tâm rõ ràng như mẹ, người
thầm lặng, bảo vệ ta, cha là trụ cột gia đình, luôn nghiêm khắc với ta nhưng thực
chất lại là người mềm lòng nhất, quan tâm ta nhất. Tuổi thơ của ai mà lại không một
lần được “cưỡi” lên lưng cha, được cha dạy chơi thả diều, đạp xe. Tuy cha không
hay nói chuyện, chia sẻ với ta nhiều, nhưng mỗi lời dạy của cha đều thấm thía, khắc
sâu trong lòng con. Dù mai sau khôn lớn, chúng ta sẽ luôn nhớ mãi lời dặn của cha,
nhớ mãi cảm giác ấm áp khi được cha ru ngủ, nhớ mãi cái xoa đầu dịu dàng của cha
cùng lời động viên : “Con làm tốt lắm”. Tình phụ tử – một tình cảm thiêng liêng, sâu
sắc theo ta suốt cuộc đời, phải khi trưởng thành, làm cha, làm mẹ, ta mới thấu hiểu
được nỗi vất vả ấy, mới thấy yêu thương, quí trọng cha. Hãy trở thành một người
con cho tròn chữ hiếu, trân trọng, quan tâm, lo lắng cho cha đừng trở thành những
đứa con vô tâm, bất hiếu. Hãy nhớ “Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha”

26. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200) chữ bàn về “Lời cảm ơn”
Có khi nào bạn tự hỏi rằng từ bé đến lớn bạn đã nói lời cảm ơn bao nhiêu lần chưa?
Lời cảm ơn có lẽ là một trong những lời nói chân thành nhất xuất phát từ trái tim từ
tấm lòng của chính mình. Cảm ơn là một thái độ trân trọng biết ơn những gì mà
người khác đã làm cho ta đem lại cho ta những điều tốt đẹp. Cảm ơn chính là một
cách thể hiện tình cảm, lối ứng xử lịch sự, lễ phép, biết tôn trọng đến những người
xung quanh mình. Văn hóa cảm ơn chính là nét đẹp vốn có của một con người. Lời
cảm ơn dù chỉ là bé nhỏ nhưng lại có thể đánh giá được nhân phẩm của một con
người. Thế giới sẽ đẹp hơn rất nhiều nếu ta biết cảm ơn ta biết trân trọng những
thành quả mà người khác đã làm cho ta. Nét đẹp của lối sống này diễn ra thường
xuyên biểu hiện ở lời nói, cử chỉ, hành động và nằm ngay trong chính tình cảm của
mỗi người. Cảm ơn thực ra chỉ là một cách hành xử biết điều, lễ phép, lịch sự. Nét
đẹp này không phô trương ra bên ngoài nhưng lại khiến người xung quanh yêu quý
mình. Hằng ngày chúng ta gặp gỡ bao nhiêu chuyện, tiếp xúc bao nhiêu chuyện. Lời
cảm ơn khi được bạn bè giúp đỡ, cảm ơn khi đi lạc đường được một người lạ chỉ
giúp, cảm ơn vì hôm nay xe thủng xăm và có người đưa mình về. Chỉ là một lời nói
đơn giản và rất dễ dàng thể hiện. Hoặc đơn giản hơn là nói lời cảm ơn ba mẹ vì đã
nuôi dạy mình lớn khôn, có thể tự lập được. Nhưng dường như lời nói cảm ơn với ba
mẹ lại khó khăn vì bạn nghĩ nó sáo rỗng, không thật. Đây là lời cảm ơn chân thành
nhất mà ba mẹ vẫn mong một lần con cái sẽ nói với mình. Giá như ai cũng biết nói
lời cảm ơn thì thế giới sẽ toàn là màu hồng, ai cũng sẽ hết lòng vì người khác. Xã hội
sẽ tiến bộ hơn văn minh hơn. Giữa người với người sẽ tràn ngập yêu thương. Hãy
nói cảm ơn với tất cả và đặc biệt là cảm ơn những thất bại vì chính những thất bại ấy
đã cho ta thêm kinh nghiệm để có những thành công sau này. Những người trẻ chúng
ta phải học để nói lời cảm ơn. Nó không chỉ là một truyền thống tốt đẹp mà nó còn là

15
những cư xử đẹp để mọi người yêu thương và chia sẻ cho nhau nhiều hơn. Vậy hãy
cảm ơn và đừng ngần ngại nói lời cảm ơn với tất cả yêu thương.
27. Viết đoạn văn ngắn bàn về : Lời Xin Lỗi
Có ai đó đã từng nói: “Một lời xin lỗi vụng về vẫn tốt hơn sự im lặng”. Quả thật như
vậy, lời xin lỗi là cái cúi đầu, cái khoanh tay lễ phép và lời chân thành: cháu xin lỗi,
em xin lỗi, bác xin lỗi, thầy xin lỗi…Nhưng trong cuộc sống này đã mấy ai làm được
điều đó. Lời xin lỗi khi mình làm sai không chỉ là cách thể hiện thái độ biết lỗi, tự
nhận thấy sai lầm mà còn là phép lịch sự trong giao tiếp, ứng xử giữa người với
người. Lời xin lỗi là thể hiện sự tôn trọng và khiến người nghe cảm thấy hài lòng,
vui vẻ, chấp nhận, bỏ qua, làm cho mối quan hệ tốt đẹp hơn. Còn người xin lỗi thì
cảm thấy nhẹ lòng và trên hết là ý thức được trách nhiệm của mình trước hành động
sai trái. Hành động của cậu bé 8 tuổi ở Hải Phòng lỡ làm vỡ gương ô tô đã viết giấy
gửi lời xin lỗi và số điện thoại ngỏ ý đền bù cho chủ nhân chiếc ô tô để trước cổng
trường mà báo chí đưa tin trong suốt thời gian qua khiến chúng ta phải suy ngẫm.
Cho nên biết nói lời xin lỗi là một hành động lịch sự làm cuộc sống xã hội trở nên
văn minh, tốt đẹp hơn. Cần phê phán những kẻ thiếu tự trọng, thiếu dũng cảm, làm
sai nhưng bảo thủ không nhận trách nhiệm. Cũng qua đây chúng ta cần rút ra bài học
cho mình: cần phải nghiêm túc nhận lỗi khi làm sai, biết nói lời xin lỗi chân thành
cũng như dũng cảm, tự trọng trước những sai lầm của bản thân.
28. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “ước mơ – khát vọng”
“Đừng bao giờ từ bỏ ước mơ!”. Quả thật là vậy, chúng ta sẽ chỉ là tồn tại nếu không
có ước mơ và mục tiêu cho riêng mình. Ước mơ là khát vọng là những điều tốt đẹp
mà ta luôn muốn hướng tới. Cuộc sống sẽ tốt đẹp hơn nếu ta biết ước mơ biết phấn
đấu. Sống là phải biết ước mơ phải nghĩ tới những điều cao đẹp. Chính ước mơ làm
cuộc sống chúng ta thêm động lực. Và ước mơ cũng chính là ngọn núi lửa luôn âm ỷ
cháy trong tim ta và hối thúc, đánh thức chúng ta mỗi ngày. Khi chúng ta có ước mơ
và hoài bão thì cuộc sống chúng ta trở nên lãng mạn hơn, bay bổng hơn. Nó chính là
liều thuốc tinh thần kích thích chúng ta nỗ lực phấn đấu. Tuy nhiên cũng cần phải
phân biệt được giữa ước mơ và tham vọng. Tham vọng có thể hướng đến những điều
tốt đẹp nhưng nó mang tính chất cá nhân ích kỷ, háo thắng và phần lớn kẻ tham vọng
bao giờ cũng thất bại. Chúng ta cũng cần phê phán những kẻ sống thiếu ước mơ,
sống không hoài bão. Họ giống như những loài côn trùng chỉ biết rúc mình trong
bóng đêm mà không biết đâu là ánh sáng. Và mỗi chúng ta hãy nuôi dưỡng cho mình
một ước mơ, hãy chăm chút cho ước mơ lớn lên và trưởng thành mỗi ngày. Vâng!
“đủ nắng hoa sẽ nở. Đủ gió chong chóng sẽ quay. Đủ yêu thương hạnh phúc sẽ đong
đầy” và chắc chắn đủ ước mơ bạn sẽ gặt hái được thành công.
29. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Niềm tin”
Bạn có thể bị lừa dối nếu bạn tin tưởng quá nhiều nhưng nếu bạn không có lòng tin
thì bạn sẽ không tồn tại được. Đúng là như vậy, niềm tin là sự tin tưởng đặt hết mọi
thứ vào người khác hoặc điều gì đó. Nếu bạn là một người có niềm tin thì đảm bảo
với bạn rằng bạn là một trong những người hạnh phúc nhất. Vì niềm tin chính là một
loại thuốc tăng lực một nguồn động lực tuyệt vời cho chúng ta. Nó giúp chúng ta tự
tin vào bản thân mình vượt qua mọi trở ngại và đạt được thành công vượt bậc trong
cuộc sống. Tại sao lại có những người khuyết tật những trở thành huyền thoại chỉ
đơn giản là họ có niềm tin vào bản thân và vào cả thế giới. Câu hỏi đặt ra là cuộc
16
sống sẽ như thế nào nếu chúng ta không có niềm tin vào bất cứ thứ gì? Chắc chắn
với bạn rằng sẽ vô cùng khủng khiếp. Chúng ta sẽ chẳng có động lực làm bất cứ điều
gì trong cuộc sống và thậm chí cũng chẳng thể có nổi một ước mơ. Vì có mơ bạn
cũng chẳng tin tưởng vào bản thân để thực hiện nó. Bạn sẽ luôn ở trong tâm trạng
ngờ vực không tin vào bất cứ điều gì. Nếu vậy thì bạn sẽ không thể nào tồn tại chứ
đừng nói đến chuyện tiến bộ. Đã sống ở trên đời thì phải có cho mình một niềm tin.
Chỉ có niềm tin và sự quyết tâm mới có thể đưa bạn đến thành công. Nhưng phải nhớ
rằng niềm tin và sự mù quáng là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Hãy luôn luôn
tỉnh táo để vượt qua được những cám dỗ và không bao giờ mù quáng tin vào những
điều không có thật. Hãy tập cho mình một thói quen tốt nên tin vào những điều tốt
đẹp. Đừng bao giờ đánh mất niềm tin vào bản thân mình, chỉ cần bạn tin là mình có
thể làm được thì bạn lại có thêm lý do để thực hiện điều đó.

30. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Vị Tha”
“Chúng ta đầy khiếm khuyết và sai lầm; hãy để chúng ta cùng tha thứ cho sự nực
cười của nhau - đó là luật đầu tiên của tự nhiên” (Voltaire). Cuộc sống sẽ bớt đi
những điều nực cười nếu bạn và tôi biết nuôi dưỡng cho mình lòng vị tha. Chỉ là một
cái gật đầu chấp nhận lời xin lỗi, một nụ cười là một lời tha thứ sau lỗi lầm của
người khác hay hi sinh vì lợi ích chung nhưng cũng đủ để xóa tan những sắc màu ma
mị đang làm sầu não tâm hồn con người. Vị tha không đơn thuần là một đức tính tốt
mà còn là liều thuốc chữa lành vết thương, là chìa khóa mở cánh cửa cơ hội hoàn
thiện bản thân mà ta nên trao cho người đang cần.Trong lớp có học sinh học kém
hơn, bạn không dè bỉu, xa lánh mà sẻ chia, giúp đỡ bạn mình học tốt. Trong tập thể
có thành viên mắc lỗi, làm điều sai trái, bạn không lên án gay gắt mà ngược lại, giúp
đỡ, tạo mọi điều kiện để giúp họ sửa sai. Chắc chắn cuộc sống chúng ta sẽ tươi đẹp
hơn, tập thể vững mạnh hơn, đó cũng chính là cách bạn đang gieo trồng một hạt
giống tốt lành cho tâm hồn nhân loại, cho quá trình trưởng thành của nhân cách một
con người. Song vẫn còn không ít cá nhân nhỏ nhen, khép mình vào khuôn khổ của
sự khắt nghiệt, như mảnh đất cằn cỗi chẳng bao giờ chịu nuôi dưỡng hạt giống nào.
Giữa thế giới lung linh vạn ánh sáng nhân ái và khu vườn tăm tối với hơi thở của sự
lạnh lùng, đâu sẽ là nơi hạnh phúc được lớn dần? Học cách tha thứ là học cách sống
đẹp cho người và cho bản thân. Đó cũng là cách bạn tận hưởng và tận hiến giữa cuộc
đời!
31. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về Giá Trị Của Sách
Triết gia Pháp Rene Descartes từng nói “Đọc sách hay cũng giống như trò chuyện
với các bộ óc tuyệt vời nhất của những thế kỷ đã trôi qua”. Sách là kết tinh của tri
thức, trí tuệ và tâm hồn. Như một ngọn lửa bé nhỏ mà sáng rực, sách không những
bồi đắp cho dòng chảy tri thức con người giàu phù sa, là nguồn thông tin, trao đổi
kiến thức, giao lưu giữa hàng nghìn vùng miền xa lạ mà còn có sức mạnh thắp sáng
tâm hồn nhân loại. Xóa tan u buồn, thất vọng hay nhắc nhở những ai còn non trẻ
tránh sai lầm là sứ mệnh của “người bạn trung thành” này, bởi lẽ sách sinh ra là vì sự
tiến bộ không ngừng của con người. Bầu bạn với sách là cách dễ nhất để tâm tĩnh tại,
tầm nhìn rộng mở để rồi khám phá được muôn điều hay, mới lạ, trong đó có cả cái
17
hay của tác giả lẫn cái tốt của giá trị cuộc sống, tri thức từ xa xưa đến nay. Đọc Tắt
đèn của Ngô Tất Tố, Lão Hạc của Nam Cao với những tấn bi kịch người nông dân
Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám phải gánh chịu để hiểu rõ được bất công của
xã hội và càng thấm thía hơn giá trị cuộc sống tự do, công bằng, bác ái. Hay “Hạt
giống tâm hồn” với các câu chuyện cổ tích đời thường, bài học nhân văn, lời khuyên
quý báu để ta vững chắc từng bước đi trên đường đời. Bên cạnh đó, vẫn còn những
loại sách vô bổ đang làm xấu vầng hào quang trí tuệ, chúng ta cần có sự chọn lọc
thích hợp để làm giàu Trí và Tâm một cách hoàn hảo nhất.

Bài 2: Văn hóa đọc

Văn hóa đọc là yếu tố vô cùng quan trọng trong đời sống của chúng ta. Văn hóa đọc
chính là thái độ, là cách ứng xử của chúng ta với tri thức sách vở. Trước khi có các
phương tiện nghe nhìn, sách là con đường lớn nhất để con người tiếp cận thông tin,
văn hóa, tri thức. Đọc sách là một trong những cách thức giúp con người thư giãn,
tích lũy kiến thức tăng cường khả năng tư duy cũng như hướng con người đến gần
hơn với “chân-thiện-mĩ”. Vì vậy, có thể nói, quốc gia nào đẩy mạnh được văn hóa
đọc, trình độ dân trí sẽ cao và tỉ lệ tội phạm sẽ thấp hơn rất nhiều. Nhật Bản, quốc
gia hiếm hoi trên thế giới có số lượng sách xuất bản hằng năm tăng, là một ví dụ
điển hình. Thế nhưng, giới trẻ Việt Nam ngày nay có vẻ thờ ơ, lãnh cảm với văn hóa
đọc sách, để lại những hệ quả tiêu cực cho mỗi cá nhân cũng như sự phát triển của
toàn dân tộc. Nguyên nhân có lẽ xuất phát từ sự bùng nổ của công nghệ thông tin với
sự xuất hiện của mạng xã hội, game online hay vô số các chương trình truyền hình.
Vậy, giải pháp nào để phát triển văn hóa đọc ở nước ta? Thiết nghĩ, ta nên tổ chức
thêm nhiều ngày hội sách, phát động phong trào đọc sách trong trường học cũng như
các cơ quan, tổ chức, tận dụng công nghệ để đa dạng hóa các loại hình phục vụ, tạo
thêm hứng thú cho người đọc. Tóm lại, tất cả chúng ta cần hiểu và trân trọng hơn
văn hóa đọc, biến đọc sách trở thành một sở thích hàng ngày. Bởi đúng như Cựu
Tổng thống Hoa Kì Barack Obama từng nói: “Việc đọc rất quan trọng. Nếu bạn biết
cách đọc, cả thế giới sẽ mở ra cho bạn.”
32. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200) chữ bàn về lối sống Ích Kỉ
Viên thuốc độc duy nhất bóp chết tâm hồn con người bởi vị đắng và vị của sự khắc
nghiệt có lẽ là ích kỉ. Nó sinh ra từ chính sự đố kị, ghen ghét, không gian chật hẹp
trong trái tim bạn khi ở trong một tập thể, cộng đồng. Ích kỉ thể hiện ở nhiều mặt, có
thể là không thích san sẻ vì sợ bản thân thiệt thòi hơn, là nhỏ nhen trước sự hối lỗi
của người khác...Song thử hỏi trong cuộc sống này ai hạnh phúc hơn ai, ai thành
công hơn ai…? Biết chia sẻ với mọi người có nghĩa là bạn đang ghép cho trái tim
mình những tế bào nhân ái mạnh khỏe, còn ích kỉ giữ khư khư dẫu những gì nhỏ
nhặt nhất cũng đủ làm già nua gốc rễ tâm hồn. Bởi bạn đang tự tách mình khỏi mối
quan hệ với mọi người, cộng đồng, khỏi tình cảm ấm áp của nhân loại. Chưa đủ, ích
kỉ chính là con virus đẩy lùi sự phát triển văn minh con người, rõ nhất là hệ lụy của
nó-căn bệnh vô cảm.Chỉ vì chỉ ích kỉ, xem trọng bản thân mà không quan tâm đến
người khác mà không ít những vụ vợ chồng , anh em,.. sát hại nhau vì một câu nói,
hành động không vừa mắt, hay vì của cải cha mẹ chia không vừa ý. Chúng ta cần lên
án những kẻ vị kỉ cá nhân nghiêm trọng kia, giúp đỡ những ai còn đang mềm yếu
18
trước virus ích kỉ và ca ngợi, trân trọng lòng tốt của mọi người.Cuộc sống nồng nàn
hương vị hạnh phúc khi ta đối mặt với tinh xấu-ích kỉ, đương nhiên sẽ ngập tràn oán
hờn nếu lựa chọn xuôi theo nó.
33. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Đừng Dối Trá”
Một trong những chiếc gai xuất hiện trong đời thường làm trái tim đau đớn chính là
Dối Trá. Dối trá là sự thiếu trung thực, nói không thật, không đúng với sự thật nhằm
che giấu sự thật hoặc mưu cầu một lợi ích nào đó. Dối trá là không thành thật, nói và
làm không thống nhất với nhau nhằm một mục đích không tốt đẹp. Sự dối trá để lại
nhiều tác hại nghiêm trọng. Nói dối, làm giả làm suy giảm lòng tin giữa con người
với con người. Làm cho mọi người nhìn nhận vấn đề không đúng với bản chất vấn
đề. Dối trá làm cho mọi chuẩn mực không được nhìn nhận đúng. Gây ra nhiều tác
hại nguy hiểm về đạo đức, làm cho cuộc sống không ổn định. Tạo ra sự đau khổ và
căm ghét trong lòng người khác khi họ biết mình bị dối trá. Cần phân biệt nói dối và
sự dối trá, bản chất của chữ Dối đã là xấu, Dối trá lại càng xấu hơn nhưng nói dối thì
đôi khi không phải là xấu. Một người mắc bệnh hiểm nghèo nhưng người thân giấu
người bệnh nguồn tin ấy cũng là điều tốt; người cha người mẹ nói dối với con cái về
sức khoẻ của mình cũng là để cho con cái yên tâm công việc mà không phải bận
lòng lo lắng. Qua đây chúng ta cần lên án thói dối trá và rèn cho mình đức tính trung
thực, sống đúng với lương tâm và sống cao thượng cho xứng đáng với danh nghĩa
Con Người.
34. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Bình yên”
Khi bạn rời xa vòng tay của bố mẹ đó cũng là lúc bạn trưởng thành. Bạn bị cuốn vào
những bộn bề lo toan của cuộc sống. Và bạn biết đó không ai có cuộc đời trải đầy
hoa hồng cả sẽ có những lúc mọi thứ quay lưng lại với bạn khiến bạn bế tắc tuyệt
vọng, điều bạn cần ngay lúc đó là gì? Đó chính là sự bình yên ngay trong chính tâm
hồn của bạn. Vậy bình yên là gì nhỉ? Hẳn mỗi người đều có câu trả lời cho riêng
mình. Nhưng tôi chắc chắn nếu có thứ gì đó đọng lại sau những biến cố thăng trầm
của cuộc đời thì đó chính là bình yên. Bình yên đơn giản là mỗi sáng sớm nhâm nhi
tách cà phê bên những giọt nắng rơi trên cửa sổ. Bình yên là dù bạn có đi đâu vẫn có
người chờ bạn quay trở về. Bình yên là khi bạn biết có người yêu thương bạn vô điều
kiện, chấp nhận việc bạn sống như một đứa trẻ. Đơn giản và mộc mạc thế thôi. Vậy
hà cớ gì bạn không cho bản thân cơ hội tận hưởng điều tuyệt vời đó? Ngưng sự buồn
phiền toan tính lại hãy để cho bản thân cảm nhận được cảm giác an toàn và hạnh
phúc nhất cuộc đời này. Hãy để bình yên tiếp cho bạn sức mạnh để vượt qua những
nỗi đau trong cuộc sống bất ổn này. Hãy bỏ qua ngày tháng mệt mỏi để tìm sự bình
yên cho mình. Bạn sẽ hiểu rằng có những thứ không ai có thể dạy bạn được mà
chính bản thân bạn phải cảm nhận tự nắm bắt lấy. Bình yên không ở đâu xa nó tồn
tại trong tâm hồn của bạn. Suy cho cùng bình yên đâu phải thứ gì đó quá xa xỉ phải
không tôi?
35. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Hãy sống trung thực”
Dân tộc Việt Nam ta có rất nhiều phẩm chất tốt đẹp được truyền từ thế hệ này sang
thế hệ khác, và một trong số đó là đức tính trung thực. Vậy “tính trung thực” là gì?
“Trung thực” nghĩa là ngay thẳng, thật thà, nói đúng sự thật, không làm sai lệch sự
thật, dám nhận lỗi khi mình mắc khuyết điểm. Trong cuộc sống, người có đức tính
trung thực luôn tôn trọng sự thật, chân lý và lẽ phải. Trung thực là một phẩm chất
19
cao đẹp làm nên nhân cách con người. Trung thực không chỉ là một chính sách. Nó
có thể là một nguyên tắc. Có một sự khác biệt giữa chính sách và nguyên tắc. Một
chính sách có thể được thay đổi khi nó không còn đem lại hiệu quả. Còn quy tắc, cái
mà bạn không thể thay đổi ngay cả khi nó gây ra thiệt hại. Có những nguyên tắc
buộc ta phải bỏ đi theo thời gian và thời đại chứ không bất biến. Lòng trung thực là
cần thiết cho một cuộc sống thật sự. Một người có thể lừa cả thế giới nhưng làm sao
anh có thể lừa gạt tâm hồn của chính mình? Một người không trung thực luôn sợ cái
gì đó. Điều này làm cho họ có cảm giác sợ hãi. Một người trung thực có thể là một
người nghèo, phải sống một cuộc sống khó khăn. Tuy nhiên, họ vẫn cảm thấy hạnh
phúc. Nhưng ngày nay, hầu như mọi người đều không tập cho mình làm quen được
với tính trung thực. Lòng trung thực mặc dù không đem lại cho ta sự giàu có và
quyền lực, nhưng nó mang đến cho ta một xã hội công bằng và có sự tin tưởng giữa
người với người. Ngược lại, gian dối và không trung thực sẽ biến con người ta thành
những kẻ giả tạo, đạo đức con người dần dần bị hạ thấp, phá bỏ những nét đẹp
truyền thống của dân tộc. Cũng qua đây chúng ta cần rút ra bài học cho mình: là một
con người sống trong xã hội hiện đại, đức tính trung thực là không thể thiếu cho bản
thân, cần tích cực rèn luyện đức tính đáng quý này để hoàn thiện chính mình, trở
thành người công dân tốt đưa đạo đức xã hội ngày càng đi lên, đất nước ngày một
phát triển hơn nữa.
36. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về mạng xã hội Facebook
Hiện nay cùng với sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin đã cho ra đời
nhiều mạng xã hội. Nhắc đến mạng xã hội thì không thể thiếu Facebook – một trang
mạng rất quen thuộc đối với thế giới nói chung và Việt Nam ta nói riêng. Không thể
không nhắc đến những gì mà mạng xã hội làm được cho con người: giao lưu, kết
bạn, giải trí, quảng bá thương hiệu, bán hàng…Nhưng chúng ta cũng không phủ
nhận những tác hại khôn lường từ mạng xã hội mang lại. Mạng xã hội đã và đang
làm mất quỹ thời gian ngắn ngủi của con người. Quá tập trung mạng xã hội, chúng ta
dường như quên rằng mình phải làm rất nhiều việc. Quá rong chơi trong thế giới ảo
ta quên mất mình cần sống cho mình, cho mọi người xung quanh. Chính mạng xã
hội đang dần dần thủ tiêu mọi giao tiếp của con người. Ngồi đâu, ở đâu đâu bạn cũng
chỉ thấy người ta chúi đầu vào điện thoại và quên đi việc phải trò chuyện cùng nhau.
Đó là chưa nói đến việc những thông tin trên mạng xã hội là thông tin chưa qua kiểm
chứng, thật giả lẫn lộn. Chẳng những gây hại về sức khỏe, sản phẩm công nghệ này
còn tác động tiêu cực về mặt tinh thần của con người, đặc biệt là giới trẻ. Do nguồn
thông tin trên mạng không có ai giám sát, kiểm duyệt nên còn tràn lan rất nhiều
thông tin sai lệch, văn hóa phẩm đồi trụy, trong khi giới trẻ còn chưa đủ nhận thức
để sàng lọc thông tin, dễ dẫn đến nhận thức lệch lạc, kéo theo đó là hành động sai
lầm. Bị kẻ xấu lợi dụng tên tuổi, hình ảnh vào những việc làm phạm pháp gây ảnh
hưởng tới uy tín và lòng tin của người khác. Có nhiều học sinh cũng chính vì nghiện
mạng xã hội mà việc học tập ngày càng đi xuống. Lo sống ảo nên quên mất bản thân
cần phải cố gắng trong đời thực. Bởi vậy chúng ta cần nhận thức được ý nghĩa thực
sự của mạng xã hội và cần phải sử dụng mạng xã hội một cách thông minh và phải
làm chủ nó cũng như làm chủ được bản thân trước những cám dỗ.
37. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về thói vô trách nhiệm
Như một thứ axit vô hình, thói vô trách nhiệm có thể ăn mòn cả xã hội của chúng ta.
Thật vây, trách nhiệm là có ý thức, có tính tự giác, làm tròn bổn phận của mình với
20
những công việc được giao. Còn vô trách nhiệm là vô tâm, cẩu thả, không quan tâm
đến đúng sai, phải trái. Bởi thế, thói vô trách nhiệm để lại những hậu quả nghiêm
trọng. Thói vô trách nhiệm làm chậm sự tiến bộ của xã hội và gây ra những thất
thoát, lãng phí. Kẻ vô trách nhiệm không hoàn thành nhiệm vụ dẫn đến mất lòng tin
của mọi người. Đôi khi sự vô trách nhiệm của bản thân cũng mang đến những thất
bại ê chề. May mắn thay, thói vô trách nhiệm ấy chỉ là một bộ phận nhỏ, còn bên
cạnh đó là cả một dân tộc với những con người luôn đề cao trách nhiệm và sống hết
mình vì những nhiệm vụ cao cả. Vì vậy, chúng ta cần rút ra bài học cho riêng mình:
cần phải có trách nhiệm với bản thân với gia đình và xã hội, đừng để sau này chúng
ta phải hối hận vì hành động vô trách nhiệm của mình.

38. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Mất mát lớn nhất của đời
người là đánh mất niềm tin”
Con người ta không thể sống mà không có niềm tin vào bất cứ thứ gì, vì thế đối
với mỗi con người khi đánh mất niềm tin thì đó chính là một sự mất mát lớn khó có
thể lấy lại được. Để hiểu được điều đó đầu tiên chúng ta cần phải hiểu được niền tin
là gì? Niềm tin là vào chính mình, tin vào năng lực, trí tuệ, phẩm chất, giá trị của
mình trong cuộc sống. Đó còn là mình hiểu mình và tự đánh giá được vị trí, vai trò
của mình trong các mối quan hệ của cuộc sống. Niềm tin vào bản thân giúp con
người vượt lên mọi thử thách và trưởng thành. Trong cuộc sống, có biết bao con
người không may mắn, họ phải trải qua nhiều khó khăn, thử thách, bất hạnh. Nhưng
càng khó khăn, bản lĩnh của họ càng vững vàng. Họ tin vào ý chí, nghị lực, khả năng

21
của bản thân và họ đã vượt lên, chiến thắng tất cả. Nếu con người không có ý chí,
nghị lực, niềm tin vào bản thân sẽ không đủ bản lĩnh để vượt qua, không khẳng định
được mình, mất tự chủ, dần buông xuôi, rồi dẫn đến đánh mất chính mình. Khi đã
đánh mất chính mình là đánh mất tất cả, trong đó có những thứ quý giá như: tình
yêu, hạnh phúc, cơ hội… thậm chí cả sự sống của mình đây quả thực là những mất
mát quá lớn khi con người đã đánh mất niềm tin. Vì vậy, con người biết tin yêu vào
cuộc sống, tin vào sức mạnh, khả năng của chính mình, biết đón nhận những thử
thách để vượt qua, tất yếu sẽ đạt đến bến bờ của thành công và hạnh phúc. Trong
thực tế, có những người mới va vấp, thất bại lần đầu nhưng không làm chủ được
mình, không tin vào mình có thể gượng dậy mà từ đó dẫn đến thất bại. Khi làm việc
không tự tin vào mình, không có chính kiến của mình mà phải thực hiện theo ý kiến
tham khảo của nhiều người khác thì dẫn đến tình trạng “đẽo cày giữa đường”, “lắm
thầy thối ma”. Qua đó chúng ta rút ra được bài học trong mọi hoàn cảnh sống, đặc
biệt khi gặp những khó khăn, thử thách cần nêu cao bản lĩnh, không đánh mất niềm
tin vào chính mình. Luôn sống tự tin nhưng tránh chủ quan. Phải cảnh giác với
những việc tự tin mù quáng. Phải tỉnh táo để biết lắng nghe, biết học hỏi, hợp tác;
biết tu dưỡng phẩm chất và trau dồi năng lực của bản thân vì đó là cơ sở của niềm
tin.

39. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Tình yêu thương”
Nếu cuộc sống là những ngày thường nhật kéo dài thì yêu thương sẽ rải lên những
hạt nắng ấm áp, dịu dàng và ngọt ngào nhất. Sức mạnh chân thành của tình yêu
thương rất khó để giải thích, nhưng rất dễ để nhận ra. Nó chính là tình cảm thiêng
liêng của đấng sinh thành với con cái, tình cảm khăng khít của anh em, tình làng
nghĩa xóm, sự chân thành của những người bạn hay cũng chính là tình thương giữa
người với người. Suy cho cùng, yêu thương lại chính là loại vũ khí lợi hại nhất của
con người. Bởi nó có khả năng chuốc say gã xấu xa trong tâm can ta, nó có khả năng
thức tỉnh một trái tim đong đầy yêu thương, và nó còn có khả năng dìu bước con
người ta hướng thiện nữa! Một Chí Phèo, “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”, sau cuộc
gặp gỡ bản năng, chính tình thương của Thị Nở, chính bát cháo hành nồng nàn yêu
thương của Thị đã cảm hóa Chí. Ấy chẳng phải là sức mạnh của tình yêu thương hay
sao! Đừng biến cuộc sống của bạn trở nên vô vị và cằn cỗi như mảnh đất bị bỏ
hoang. Mảnh đất ấy thì lãng phí, còn bạn thì thật đáng trách! Hãy gieo lên mảnh đất
tâm hồn mình những hạt giống yêu thương, rồi ánh ban mai sẽ khẽ hôn nhẹ để chúng

22
vươn mình và lan tỏa yêu thương đi muôn nơi. Bạn biết không, được yêu thương là
một hạnh phúc nhưng yêu thương người khác lại càng hạnh phúc hơn.
40. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Lòng can đảm”
Quả thực, mỗi chúng ta như một vòng tròn bị khuyết mà cuộc sống thì luôn dung nạp
những yếu tố đối nghịch nhau. Trong đó, khắc tinh của “hèn nhát” chính là “can
đảm”. Người Can đảm trước hết là người không hèn nhát, là người dám đối mặt với
sự thật, là người dám đương đầu với những khó khăn thử thách của bản thân, dám
đối diện với chính mình… Nếu bất ngờ được hỏi về những tấm gương tiêu biểu của
lòng can đảm, tôi chẳng ngần ngại gì mà sẽ trả lời ngay: người con gái anh hùng Võ
Thị Sáu đứng trước họng súng quân địch mà vẫn cất cao tiếng hát, chú bé loắt choắt
chạy như bay dưới làn đạn quân thù để đưa mật thư cho kháng chiến… Nói tóm lại,
can đảm là một đức tính vô cùng cần thiết đối với mỗi con người và người can đảm
là người đáng khâm phục. Khi ta có lòng can đảm, nghĩa là ta đã nắm giữ chiếc chìa
khóa vạn năng giúp ta có sức mạnh vượt qua những cánh cửa chứa đựng khó khăn,
thử thách. Cần phê phán những con người hèn nhát, không dám đương đầu với thử
thách, không dám vượt qua chính mình, thấy gian khổ thì chùn bước, thấy nguy hiểm
thì không dám hành động. Và sau cùng, mỗi chúng ta phải học cách dám đương đầu
với những thử thách và hơn cả là can đảm trong trận chiến với chính mình. Đừng
quên xếp “can đảm” vào trong chiếc túi hành trang của mình, bạn nhé!

41. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về tính “TƯ P
̣ HU”
“Con người có trăm tính tốt và muôn vàn thói xấu”. Tự phụ là một trong những thói
xấu mà những con người ta thường dễ mắc phải. Tự phụ, hiểu nôm na là thói tự cao
tự đại, tự đánh, tự đánh giá cao bản thân của mình, luôn cho bản thân là “cái rốn của
vũ trụ”. “Tự phụ” là một “căn bệnh nan y” mà người “mắc bệnh” luôn trong trạng
thái ảo tưởng về bản thân, luôn muốn thổi phồng sự thật, huênh hoang, khoác lác,
hợm hĩnh đến mức lố bịch. Cái họ nhận được chỉ là sự xanh lánh, cô lập hay thậm
chí là thất bại. Thuở vừa nổi tiếng trên thi đàn “Thơ mới”, Xuân Diệu đã viết : “Ta là
Một, là Riêng, là Thứ Nhất/Không có chi bè bạn nổi
cùng ta”. Để rồi sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, thi sĩ tự phê phán đó là nhận
thức ấu trĩ, nông nổi của tuổi trẻ. Quả thực, tuổi trẻ thường hăng hái và xốc nổi, hay
ngộ nhận về mình. Có chút tài năng nào đó đã vội cho mình là “trung tâm vũ trụ”.
Bản thân tôi cũng đã từng tự phụ về năng lực của bản thân nhưng kết quả tôi nhận
được chỉ là sự thất bại. Vậy, để khắc phục thói tự phụ, ta cần sống khiên nhường,
hòa đồng, biết lắng nghe và chia sẻ, không ngừng học hỏi; dám phê bình và tự phê
bình bản thân, không nên giấu dốt… Hãy học cách khiêm tốn, vì “khiêm tốn là một
loại nhân đức tu chỉnh thói tự phụ”.
42. Vết đoạn văn ngắn bàn về lòng TỰ TRỌNG

23
Nếu “tự phụ” là một trong những thói xấu của người đời thì “tự trọng” lại là một nét
tính cách được coi là nền tảng để làm nên phẩm giá cao quý của một con người chân
chính. Bởi ‘’tự trọng’’ là coi trọng và giữ gìn phẩm cách, danh dự của mình. Từ ngàn
xưa, ông cha ta đã đặt danh dự lên hàng đầu :“Đói cho sạch, rách cho thơm”, “Tốt
danh hơn lành áo”… Tính “tự trọng” không phải tự nhiên mà có. Đó là kết quả của
một quá trình được giáo dục và tự tu dưỡng lâu dài của mỗi cá nhân. Khi một học
sinh không thuộc bài nhưng dứt khoát không quay cóp của bạn bên cạnh, không giở
sách để chép, đó là “tự trọng”. Có lỗi, biết nhận và biết sửa lỗi, đó là “tự trọng”. Việc
gì làm được thì cố gắng làm, không phiền lụy đến người khác, đó là “tự trọng’’.
Không làm điều gì tổn hại đến thanh danh, không bị khuất phục trước cường quyền,
bạo lực; không bị mua chuộc bởi tiền tài, danh vọng, đó là “tự trọng”. Tóm lại, “tự
trọng” là một đức tính đáng quý và nghiễm nhiên người có tính tự trọng sẽ được mọi
người yêu mến và nể trọng. Song, cũng cần phê phán những kẻ thiếu tự trọng, vì một
nguồn lợi cá nhân nào đó mà bán rẻ danh dự và tự chà đạp nhân phẩm của bản thân.
Mỗi chúng ta hãy tự có trách nhiệm với danh dự của bản thân, bằng cách rèn luyện
tính tự trọng – nền tảng làm nên phẩm giá của một con người chân chính!
43. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Thành công là những bậc
thang”.
Đã ai trong các bạn đã định nghĩa được “sự thành công” là gì? Trong thế giới quan
của tôi: “thành công là những bậc thang”. “Thành công” là sự nỗ lực, sự phấn đấu và
không ngừng hoàn thiện bản thân mình từng ngày từng chút một. “Thành công” là từ
có thể dễ dàng nói ra, nhưng trong cuộc sống đã mấy ai có thể đạt được hay nắm
được nó một cách dễ dàng? Thành công luôn mang đến cho con người niềm hạnh
phúc – bởi, để có được nó – con người phải trải qua nhiều thử thách chông gai.
Thành công càng nhiều thử thách chông gai thì thành công mới thật có ý nghĩa. Vì
thế - thành công đã cho ta ý chí, bản lĩnh được tôi luyện và trưởng thành trong giông
bão. Mặt khác, thành công giống như những bậc thang dẫn ta lên tới đỉnh cao. Chỉ
khi con người xem thành công là những bậc thang thì chúng ta mới có thể đạt được
nhiều thành công hơn – bởi vì bậc thang thành công không có bậc cuối cùng. Thành
công thật khó vươn tới đúng không các bạn? Nhưng khi đạt được rồi, nó sẽ đưa
chúng ta tới những nấc thang mới, nhưng dãy lầu mới nhiều khi còn vượt xa hơn
những sự thiếu niềm tin, sự kiên trì. Đối với thế hệ trẻ ngày nay xác định được ước
mơ và nỗ lực không ngừng để đạt thành công là không dễ. Vì vậy bạn hãy tạo đà cho
bước nhảy và đủ dũng khí để vươn tới những bậc thang cao hơn, xa hơn.
44. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “giá trị của lịch sử”
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Dân ta phải biết sử ta/Cho tường gốc tích nước nhà
Việt nam”. Thật vậy, câu nói của Hồ Chủ Tịch chính là lời nhắc nhở sâu sắc với con
dân đất Việt về lịch sử nước nhà. Có thể nói, lịch sử là cội rễ của sự hình thành nền
văn hóa, là lời giải đáp về gốc tích tổ tiên cha ông mà mỗi con người, mỗi quốc gia
đều mang một ẩn số riêng. Lịch sử đem lại cho chúng ta cái nhìn sâu sắc hơn về
nguồn cội, về cha ông, tổ tiên, nâng cao thêm lòng tự tôn dân tộc, chắp cho đôi cánh
của niềm tự hào về một trang sử đau thương mà oanh liệt của những con người đã
hóa núi sông ta. Bên cạnh đó, lịch sử còn đem lại những giá trị truyền thống, của đạo
đức mà cha ông ta truyền lại cho con cháu ngàn đời. Trong quá trình dựng nước và
giữ nước đầy gian khổ của dân tộc Việt, có biết bao thế hệ cha anh đã ngã xuống vì
độc lập dân tộc, nếu không có lịch sử lưu dấu lại những tháng ngày tang thương mà
24
hào hùng đó thì làm sao ta có thể hiểu hết ý nghĩa, giá trị của lịch sử cùng niềm tự
hào tự tôn dân tộc là như thế nào? Nhưng trong cuộc sống, có mấy ai đứng lại, nhìn
về phía sau một thời oanh liệt. Và một thế hệ không biết về lịch sử sẽ dẫn đến cả
nhiều thế hệ mù mờ lịch sử kéo theo các giá trị về cội nguồn tổ tiên cũng bị xem nhẹ.
Cần phê phán những kẻ lãng quên lịch sử, phủ nhận và làm mất đi lòng tự tôn dân
tộc bằng những hành động, lời nói xuyên tạc về lịch sử. Qua đây mỗi chúng ta phải
thấy được lịch sử là thước đo nhân phẩm của mỗi con người. Bởi vậy, mỗi công dân
đất nước phải có bổn phận kế tục, gìn giữ, bảo vệ và phát huy những giá trị lịch sử,
truyền thống của dân tộc.
45. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Vượt qua Cám dỗ”
Có nhận định cho rằng: “Chiến thắng bản thân là chiến thắng hiển hách nhất”. Thật
vậy, chúng ta thường rất khó khan trong việc chiến thắng những cám dỗ đến với bản
thân. Cám dỗ là ma lực khiến chúng ta đầu hàng trước những dự kiến ban đầu, sao
nhãng trước những công việc còn dang dở. Cám dỗ sẽ ngăn cản bước đi của chúng ta
trên con đường tìm kiếm thành công hay chân lí. Bên cạnh đó, cám dỗ sẽ khiến
chúng ta dễ dàng hình thành nên những thói quen xấu, tìm kiếm những lí do để biện
hộ cho cá nhân, tạo nên những vỏ bọc giả tạo trước những thử thách cuộc sống, hay
chỉ là những việc nhỏ nhặt nhưng lại trì hoãn bởi những “lời cám dỗ ngọt ngào”. Khi
đi học, chúng ta thường tìm những lí do để bao biện cho việc trễ nải chưa làm bài tập
và sự lười biếng đó chính là cơn cám dỗ khó cưỡng nhất đối với học sinh. Nguyên
nhân dẫn cám dỗ đến với bản thân đó chính là do ý chí và quyết tâm của chúng ta.
Nhưng bạn không thay đổi, hay không muốn thay đổi bản thân để chống lại cơn cám
dỗ ngọt ngào khiến con tim tan chảy kia? Muốn chiến thắng cám dỗ ta phải rèn luyện
ý chí thật kiên định. Bên cạnh những kẻ để cám dỗ điều khiển khối óc thì còn có
những con người có quyết tâm cao độ dù đương đầu trước vô vàn cám dỗ nhưng đã
đạp bằng lên tất cả mà vươn đến một mục tiêu, một lý tưởng cao đẹp như nhà diễn
giảng tài ba Adam Khoo đã vượt lên mọi cám dỗ bởi bạn bè xung quanh. Và qua đó,
mỗi chúng ta cần không ngừng nỗ lực cố gắng vượt qua mọi cám dỗ và gian khó.
Thế nên, thay vì ngồi chờ đợi sự cám dỗ lướt qua thì bạn hãy làm gì đó để cơn cám
dỗ lụi tàn.
46. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Đừng giấu dốt”
“Bất kì một kẻ ngốc nào cũng cố che đậy và hầu hết mọi kẻ ngốc đều làm thế” (Đắc
nhân tâm). Quả thế, khuyết điểm không ngoại trừ bất kì ai, không ai có thể mạnh dạn
tuyên xưng: tôi là người hoàn hảo! Giấu dốt – một hiện tượng ngày nay đã và đang
phổ biến ở đại đa số học sinh, thể hiện qua sự che đậy cái kém cỏi, cái thiếu hiểu biết
của mình. Khuyết điểm, kém cỏi hầu hết phát sinh từ ý thức và khả năng vươn lên
của mỗi con người và “giấu dốt” có thể khiến chúng ta ngày càng lún sâu trong cái
vỏ của sự uyên bác giả tạo. Những hành vi giấu dốt do chính chúng ta tạo nên, nếu
đối mặt với thực tại mà xua tay cho qua, nghĩ rằng sẽ không ai biết đến, ta sẽ tiếp tục
sống dưới ngôi nhà học thức giả. Nếu chẳng may có ai đó biết được, chỉ rõ mà ta
chống chế, phủ nhận, đổ lỗi cho hoàn cảnh thì không những ta không vươn lên được
mà đem đến hậu quả khôn lường, càng khiến cho tri thức càng hạn hẹp, uy tín bị suy
thoái, mất niềm tin nơi mọi người. Hẳn ai cũng biết đến anh chàng tự kiêu – giấu dốt
trong “Tam đại con gà”, anh đã đem đến cho chúng ta những tràng cười thư giãn mà
hơn hết đó là bài học cho những kẻ giấu dốt và là hồi chuông cảnh báo cho chúng ta
tránh tình trạng che đậy sự kém cỏi, khuyết điểm của mình, bởi “che dấu khuyết
25
điểm của bản thân sẽ không làm ta trở nên tốt đẹp hơn. Uy tín của ta tăng lên nếu ta
chân thành công nhận khuyết điểm”.

47. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về : Cho & Nhận
Nếu bạn muốn có một cuộc đời đầy ý nghĩa, hài lòng với bản thân và có được sự
thăng hoa trong tâm hồn, bạn phải biết chia sẻ - biết cho đi, đồng thời cũng phải biết
lĩnh hội – biết đón nhận.Thật vậy, sự sẻ chia, sự đón nhận - mật mã của mọi tình yêu
thương . “Cho đi” là san sẻ , là trao tặng đi những giá trị vật chất hay tinh thần mà
bản thân có để đem đến cho những người xung quanh . “Nhận lại” là đón nhận
những món quà vật chất hay tinh thần mà người khác đem đến cho mình . “Cho –
nhận” chính là hai khái niệm tưởng chừng như trái ngược nhưng luôn song hành với
nhau. Quả thế, đời sống sẽ thối mục nếu ta chỉ lo giữ cho mình nó sẽ nảy nở thêm
nếu ta biết chia sẻ cho mọi người. Khi cho đi, thứ mà ta nhận lại chính là niềm hạnh
phúc vì đôi môi có hé mở mới nhận lại nụ cười. Chính vì lẽ ấy, sự sẻ chia và đón
nhận chắc chắn là đôi cánh đưa ta đến gần hơn với mọi người, đôi cánh “cho - nhận”
có thể ôm ấp lấy những tâm hồn nguội lạnh. Bên cạnh những con người biết dung
hòa giữa mối quan hệ cho nhận, thì còn đó những con người chỉ biết giữ cho riêng
mình, chỉ biết vun vén cho cái tôi cá nhân nhỏ nhen thì tình yêu, hạnh phúc sẽ không
bao giờ ghé thăm đến những kẻ chỉ biết nhận mà không biết cho đi. Hãy chia sẻ để
biết đời sống thật phong phú, hãy đón nhận để biết cuộc sống đáng yêu dường nào!
Luôn tâm niệm : “ Bàn tay có mở rộng trao ban, tâm hồn mới ngập tràn vui sướng”.
48. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về sự Giản Dị
Trong cuộc sống không gì quý bằng sự khiêm tốn, và người bạn hiền của khiêm tốn
ấy lại là sự giản dị. Giản dị là một phẩm chất cao quý của con người biểu hiện trong
lối sống thanh sạch hằng ngày từ lời nói, cách ăn mặc, lối sống đều hết sức bình dị,
mộc mạc. “Lối sống giản dị” là lối sống đơn giản, không cầu kỳ, phức tạp, không
khoa trương, xa hoa. Sống phù hợp với hoàn cảnh bản thân và xã hội. Đó là lối sống
lành mạnh, chuẩn mực. Bác Hồ từng nói: Kiệm là tiết kiệm, không xa xỉ, không
hoang phí, không bừa bãi, cần với kiệm phải đi đôi với nhau. Giản dị và tiết kiệm là
phẩm chất đạo đức cần có ở mỗi người. Người sống giản dị, tiết kiệm sẽ được mọi
người xung quanh yêu mến. Người sống tiết kiệm là thể hiện sự quý trọng kết quả
lao động của bản thân và người khác. Hai phẩm chất trên góp phần làm cho đời sống
giao tiếp giữa con người với con người trở nên thân thiện, hoà bình và phồn vinh xã
hội. Ngày nay, không ít người có chút tiền lại đem đi phung phí. Có những mâm tiệc
trị giá chục triệu bạc, nhằm khoe gia thế; có những tiệc cưới phung phí đến kinh
26
hoàng; sự lãng phí tràn lan. Một số cán bộ nhà nước tha hoá đạo đức và kém năng
lực đã làm lãng phí tiền của nhân dân. Tất cả những điều vừa nói đã đi ngược với
truyền thống của dân tộc ta và làm chậm sự phát triển của đất nước. Ngày nay, đất
nước chúng ta đang vươn vai cùng với năm châu trong thế hội nhập, nhưng nội lực
kinh tế đất nước chúng ta chưa thật sự lớn mạnh. Vì thế, chúng ta càng phải sống
giản dị và tiết kiệm. Là thanh niên – thế hệ trẻ – người chủ tương lai của đất nước lại
càng phải ý thức nhiều hơn về điều đó. Hãy dành thời gian học tập nhiều hơn vui
chơi. Hãy giản dị để cuộc sống đáng yêu hơn.

49. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về Lạc quan
Lạc quan là một thái độ sống vô cùng quan trọng góp phần tạo nên một cuộc sống tốt
đẹp đối với tất cả mọi người. Lạc quan tức là không lo lắng thái quá, tinh thần luôn
thoải mái dù khó khăn cận kề. Trong cuộc sống, lạc quan luôn là người bạn đồng
hành của mỗi chúng ta để đưa chúng ta vượt qua những khó khăn thách. Làm việc gì,
dù khó khăn tới đâu thì người lạc quan vẫn tin vào những điều tốt đẹp ở phía trước.
Khi gặp thất bại họ vẫn không bỏ cuộc, không chán nản mà ngược lại sự lạc quan
làm tăng cơ hội thành công. Lạc quan là kẻ thù của uỷ mị, yếu đuối thì chắc chắn sự
lạc quan chính là bạn hành trình của con người trên con đường tới tương lai. Hãy
loại bỏ mọi nguồn tin mang tính tiêu cực. Hãy tránh xa những người thường xuyên
kêu ca phàn nàn. Hãy đón nhận những tin tích cực để luôn có suy nghĩ tích cực. Như
vậy, lạc quan đã góp phần tăng giá trị cho bản thân và xã hội!
50. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về Lòng Khoan Dung
Trong cuộc sống của chúng ta, mở rộng lòng khoan dung, tha thứ độ lượng là một
trong những đức tính, phẩm chất vô cùng cao quý, tốt đẹp của con người. Vì vậy,
Phật – người được xem là hiện thân của lòng bác ái đã xem đó là một thứ tài sản vô
giá: “Tài sản lớn nhất của đời người chính là lòng khoan dung”. “Khoan dung” là
lòng rộng lượng, bao dung, thương yêu con người, sẵn sàng tha thứ, không khắt khe,
không trừng phạt, hoặc sẵn sàng xoá bỏ những lỗi lầm mà người khác đã phạm phải.
Lòng khoan dung là một yếu tố quan trọng đem lại sự bình yên, hoà thuận, thân thiện
cho xã hội và gia đình. Khi ta thể hiện lòng khoan dung với ai đó thì tâm hồn ta cảm
thấy thanh thản, nhẹ nhàng vì đã làm được một điều có ý nghĩa của phẩm chất nhân
ái, vì như thế là không phạm vào sự nhỏ nhen, hẹp hòi, trái với phẩm chất quý giá
của con người. Còn nữa, khoan dung, tha thứ lỗi lầm cho người khác thì có thể cảm
hoá được họ. Khi được nhận lòng khoan dung của ta, thì bản thân người đó sẽ ăn năn
hối lỗi, tự tu chỉnh bản thân mình, sửa chữa lỗi lầm và có thể biết ơn ta nữa, để từ đó
không tiếp tục phạm lỗi mà họ đã từng mắc phải. Tuy nhiên bên cạnh sự ngợi ca về
lòng khoan dung ta cũng cần phê phán lối sống ích kỷ, cố chấp, thù dai. Tác hại của
lối sống ấy: làm cho con người sống với nhau chỉ có ích kỷ, hận thù. Có thể nói, lòng
khoan dung làm cho tâm hồn ta trở nên thánh thiện, cao thượng và giàu có hơn.
Đúng như một triết gia nào đó đã nói: sự nghèo nàn về của cải vật chất không đáng
sợ bằng sự nghèo nàn về tâm hồn. Vì thế, ta phải lấy sự khoan dung, sự nhường nhịn
làm phương châm xử thế: “Một sự nhịn, chín sự lành”. Thấm thía lời dạy của Phật,
bản thân mỗi chúng ta, phải không ngừng tự rèn luyện, phấn đấu bồi đắp cho mình
có lòng khoan dung rộng lớn. Lòng khoan dung là tài sản vô giá của con người và
27
cũng là phương châm đối nhân xử thế tốt nhất để nhằm hoàn thiện nhân cách bản
thân và đưa lại sự bình an cho cuộc sống.
51. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về Tinh thần tự học
Nhà bác học vĩ đại Đác-Uyn, người khiến nhân loại sững sờ trước bộ óc vĩ đại của
ông, đã rất khiêm tốn khi phát biểu: “Tất cả những gì có giá trị một chút tôi đều đã
thu nhận được nhờ tự học”, ý kiến đó đã khẳng định tầm quan trọng của tự học đối
với mỗi cá nhân. Học tập là hoạt động thu nhận kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm từ
trong sách vở, nhà trường và ngoài xã hội. Song, việc học không đơn giản chỉ là tiếp
thu kiến thức một cách máy móc, sách vở mà còn gắn với ý thức của người học về
việc biến những kiến thức ấy thành kĩ năng, vốn sống, là hành trang mang theo suốt
đời của mỗi người đó chính là tinh thần tự học. Tự học chính là ý thức học, là sự chủ
động suy nghĩ, tìm tòi, khám phá, nghiên cứu và nắm được bản chất vấn đề giúp ta
tiếp thu được kiến thức từ nhiều nguồn khác nhau. Nhờ có tinh thần tự học, chúng ta
có thể chủ động ghi nhớ các bài học trên lớp, tiết kiệm được thời gian. Và nhờ tự
học, ta có thể biến lý thuyết thành thực hành để nắm vững hơn vừa lý thuyết vừa
hình thành kĩ năng. Chủ động trong việc học giúp chúng ta tìm được cách học tốt
mang lại hiệu quả cao cho chính mình. Ví như Đác-Uyn, Bác Hồ, Bill Gates…nhờ tự
học mà đi đến vinh quang. Thực tế ngày nay cho thấy nhiều bạn học sinh còn quá lệ
thuộc vào bài giảng của các thầy cô giáo, học và ghi chép lại một cách thụ động,
máy móc, lười suy nghĩ, thuộc bài nhưng không hiểu được nội dung, học xong quên
ngay, không áp dụng được những kiến thức đã đạt được vào thực tế cuộc sống… dẫn
đến kết quả không cao thậm chí còn để lại nhiều tiêu cực trong môi trường giáo dục.
Vì vậy, đề đạt được kết quả tốt, để thành công, để vững vàng bước vào đời, mỗi học
sinh chúng ta cần phải nỗ lực tự học, bởi “life long leaning” – học tập là công việc
suốt đời, học không ngừng nghỉ, đủ ý chí và sức mạnh, niềm tin vào bản thân đề
chạm đích thành công.

52. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về Đức hi sinh
Những người mẹ ngày đêm tảo tần, vật lộn với cuộc sống mưu sinh, những người
cha hằng ngày vẫn vật lộn với gánh nặng trụ cột gia đình, những chiến sĩ nơi hải đảo
xa xôi vẫn cầm chắc tay súng… đó là những hi sinh lặng thầm cho tất cả từ nhỏ bé
đến lớn lao vô tận. Hi sinh là hành động đánh đổi một thứ quan trọng của bản thân
cho một điều gì đó đáng quý hơn, đó là sự quên mình, cống hiến, sẵn sàng hi sinh
cho sự nghiệp chung, lợi ích chung. Đức hi sinh đòi hỏi con người sẵn sàng san sẻ
những quyền lợi về vật chất, tinh thần cho người khác mà không tính toán thiệt hơn,
thậm chí còn xả thân vì người khác. Từ những việc làm rất nhỏ như nhường chỗ cho
người già, san sẻ cho những người còn khó khăn đến lý tưởng cao đẹp cống hiến hết
mình cho Tổ quốc của những người lính và còn vô số những sự hi sinh thầm lặng
khác mà nhờ đó xã hội chúng ta đã phát triển tốt đẹp và bền vững. Nhưng không
phải việc làm, hành động nào cũng đáng được biểu dương nếu đó là những hi sinh
giả tạo, nhằm mang lại danh tiếng cho bản thân, muốn nhận cái hư danh “người tốt”.
Nhiều người còn ích kỉ, sống chỉ biết lợi ích của riêng mình, tham sống sợ chết… đó
vẫn là một mảng tối trong xã hội hiện nay. Vì vậy, chúng ta phải biết rộng mở trái
tim mình, phải biết sống vì người khác, quan tâm, chia sẻ, đừng ích kỉ, hãy đề đôi

28
bàn tay phảng phất hương hoa vì những hành động tốt đẹp của bản thân, để vị ngọt
tình người lan tỏa khắp cuộc đời này.
53. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Đừng sống như hòn đá”
Triết gia người Mỹ, Elbert Hubbard đã từng nói: “Cuộc sống chỉ thực sự phong phú
khi nó tràn ngập tình yêu và sự cao thượng”. Ý nghĩa của ông muốn gửi gắm qua câu
nói chính là thông điệp sâu xa về lòng yêu thương giữa con người với con người
trong cuộc sống này. Vậy muốn có được lòng yêu thương, bao dung, vị tha cao
thượng thì trước hết chúng ta hãy “đừng sống giống như hòn đá”. Hòn đá chính là ẩn
dụ tượng trưng cho lòng vô cảm của con người. Nếu như con người sống nghèo nàn
về mặt tâm hồn, chai sạn cảm xúc trước tình yêu thương thì rồi kết cục cũng sẽ trở
thành hòn đá kia - trơ trọi một mình, cô đơn giữa đời, tâm hồn sẽ hóa đá. Sống như
đá là lối sống vị kỷ, sống chỉ cho riêng bản thân mình, luôn đặt lợi ích tư lên đầu mà
không để tâm đến những người xung quanh. Cuộc sống đó không tồn tại tình yêu
thương và cũng không thể có được yêu thương, chính vì thế mà nó trở nên vô nghĩa
và ảm đạm tối tăm. Sống như hòn đá sẽ đẩy con người vào tình cảnh cô đơn, bị mọi
người xung quanh xa lánh không muốn tiếp xúc. Ta cần phải làm thế nào để không
sống như một hòn đá? Cần phải tăng cường hành động hành động yêu thương nếu
như chính ta muốn được yêu thương, bởi chăng : “Ngày sau sỏi đá cũng cần có
nhau” (Trịnh Công Sơn). Trong cuộc đời này, ta nên hòa mình vào với cộng đồng,
biết mở tâm hồn ra để đón nhận tình thương cũng như biết cho đi, vì khi cho đi chính
là còn mãi.
54. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Thành công chỉ đến khi
chúng ta cố gắng hết sức và không ngừng hoàn thiện bản thân mình”.
Không ai vươn đến sự thành công mà lại không có sự nỗ lực, cố gắng từng ngày. Bởi
vậy chỉ khi chúng ta cố gắng hết sức và không ngừng hoàn thiện bản thân mình thì
thành công mới chạm đến cuộc sống của ta. Thành công cũng không đến với những
người không chịu thay đổi theo chiều hướng tích cực và cũng không ở lại quá lâu với
những ai dễ dàng hài lòng với bản thân. Con người là chủ thể quyết định suy nghĩ,
hành vi của chính mình và kết quả của mỗi việc làm, hành động của họ. Do đó, thành
công chỉ gõ cửa nhà bạn khi bạn không ngừng cố gắng và hoàn thiện bản thân.
Leonardo Davinci trở thành danh họa kiệt xuất thế giới nhờ tháng ngày khổ luyện vẽ
những quả trứng để rồi hoàn thiện kĩ năng của mình hơn qua mỗi bức hình tưởng
chừng như đơn giản. Các vận động viên giành được thứ hạng cao trong các đại hội
thể thao thế giới do luyện tập gian khổ ngay từ thuở lên năm, sáu tuổi. Đằng sau mỗi
tấm huy chương là những giọt mồ hôi, nước mắt nơi phòng tập. Đôi khi, thành công
đến sau mỗi thất bại, vì vậy, nếu bỏ cuộc giữa chừng thì bạn không bao giờ vươn tới
mục tiêu của mình. Theo đuổi thành công đến cùng không có nghĩa là bất chấp tất cả
để có được điều mình mong muốn. Thành công chỉ bền vững nếu con người cố gắng
dựa trên nội lực của bản thân và không ngừng hoàn thiện chính mình.
55. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về Lòng yêu nước
Đất nước kết tinh, hóa thân trong mỗi con người. Con người phải có tinh thần cống
hiến, hi sinh, có tinh thần trách nhiệm đối với sự trường tồn của quê hương xứ sở.
Đúng như Nguyễn Khoa Điềm đã viết “Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi” - đó là lời
thơ dung dị về tình yêu đất nước trong mỗi con người. Đất Nước là nơi ta sinh ra,
nơi ta lớn lên, nơi ta được đến trường, được yêu thương và được làm người. Vì vậy,
29
tình yêu đất nước là tình cảm thường trực trong mỗi con người chúng ta. Tôi còn nhớ
đến một câu nói nổi tiếng của một cố tổng thống Mỹ “Đừng hỏi tổ quốc đã làm gì
cho bạn mà bạn phải hỏi bạn đã làm gì cho tổ quốc”. Đó là câu hỏi đặt ra với tất cả
mọi người chúng ta. Đất nước – dân tộc là thiêng liêng là sự hòa kết giữa nhiều tế
bào sống. Vì vậy, sự tồn tại của cá nhân chỉ có ý nghĩa khi hòa nhập vào cộng đồng.
Có như vậy mới đem lại sự thành công trong sự nghiệp chung. Bên cạnh đó chúng ta
cần phải phê phán những người có lối sống ích kỉ, chỉ nghĩ cho bản thân mình. Lòng
yêu nước là tình cảm cao đẹp và thiêng liêng, mỗi con người chúng ta cần nhận thức
được tình cảm cao đẹp ấy để sống cho ra cuộc sống con người.
Bài 2Nhắc đến các phẩm chất của những người con đất Việt, ta không thể không kể
đến tình yêu nước nồng nàn. Yêu nước không phải một khái niệm xa xôi, trừu tượng.
Đó là tình cảm giản dị, gần gũi nhưng vô cùng thiêng liêng bắt nguồn từ sự trân
trọng, nâng niu mà ta dành cho những sự vật quanh mình, cho những con người ta
yêu thương, gắn bó. Biểu hiện của lòng yêu nước cũng nằm ngay trong ý thức, hành
động hàng ngày của mỗi chúng ta. Trong thời chiến, nó sục sôi và cuộn trào cùng
các cuộc khởi nghĩa, cùng lớp lớp thanh niên sẵn sàng hi sinh tính mạng khi lên
đường nhập ngũ. Trong thời bình, mỗi người thể hiện tình yêu nước bằng cách chăm
chỉ trau dồi tri thức, cần cù lao động và rèn luyện đạo đức với ước mong đem đến
cuộc sống tươi đẹp hơn cho bản thân, gia đình và dân tộc mình. Cứ như vậy, lòng
yêu nước đã truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, trở thành nguồn sức mạnh vô giá,
thành sợi dây nối kết trái tim của những “con Lạc cháu Hồng”, giúp ta có thể lập nên
những chiến công “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Chính tình yêu nước của
thế hệ đi trước đã tạo dựng niềm tin cho thế hệ mai sau. Dù thế hệ trẻ có lập nghiệp
nơi đâu trên địa cầu rộng lớn, những con người Việt Nam ta vẫn luôn giữ trong trái
tim mình tình yêu nước nồng nàn, để nhớ, để ngưỡng vọng và cũng để khao khát
được làm điều gì đó cho mảnh đất hình chữ S thân thương Việt Nam.
56. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Đường đến Thành Công”
“Đường đến thành công” là ẩn dụ để nói đến hành trình gian nan mà con người phải
vượt qua để đến những điều tốt đẹp. “Thành công” là kết quả đạt được một cách mỹ
mãn trong lĩnh vực nào đó mà con người theo đuổi. Để thành công, người ta phải đổ
mồ hôi, công sức, thời gian, trí tuệ, gian nan vất vả, thậm chí phải nếm trải những
thất bại mới có được. Con đường đó không dành cho những kẻ lười biếng. Vì con
đường dẫn tới thành công là con đường chông gai, đầy khó khăn, thử thách chứ
không phải bằng nhung lụa; là cả quá trình học tập, lao động, nghiên cứu, sáng tạo
không ngừng, đòi hỏi con người phải cần cù, miệt mài, chịu khó và có ý chí quyết
tâm cao mới thành. Không có một thành công, thành quả nào mà không phải đổi
bằng mồ hôi, công sức. Như vậy, đường thành công không dành cho những ai lười
biếng. Đây là một chân lý, khẳng định được cái giá của sự thành công: bất cứ sự
thành công nào cũng đổi bằng sự cần cù, chăm chỉ, kiên trì, chịu khó. Lười biếng, ỉ
lại, ngại khó ngại khổ sẽ chẳng bao giờ làm được việc gì có ý nghĩa. Mỗi người phải
nắm vững chân lý này để xây dựng cho mình một phương hướng cụ thể nhằm đạt
được những thành công trong cuộc sống; không ngừng rèn luyện nhân cách, bản
lĩnh, dám nghĩ dám làm, dám thành công.
57. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Không có mục tiêu nào quá
lớn”

30
“Mục tiêu” là điểm là đích mà chúng ta hướng đến trong cuộc đời, là một dự định,
một định hướng được đề ra trước mắt ta. Có mục tiêu thì chúng ta mới có động lực
để thúc đẩy mình và nếu không có mục tiêu thì chúng ta sẽ giống như con thuyền
giữa đại dương không biết đâu là bến bờ. Bản thân mỗi người phải đề ra cho mình
mục tiêu vì đó chính là tương lai của bản thân. Đừng nghĩ là nó quá lớn với bạn vì
nghĩ nó quá lớn bạn lại đâm ra sợ hãi với chính bản thân. Đôi khi bạn gặp thất bại
nhưng thất bại lại là chỗ dựa lớn nhất cho sự trưởng thành. Đừng sống không có ước
mơ, vì như thế bạn đã để tâm hồn tàn lụi ngay khi còn sống. Ước mơ giống như con
đường chưa có nhưng sẽ khám phá và vượt qua. Và thử hỏi nếu con người sống mà
không có ước mơ ? Chắc chắn đó là cuộc sống vô nghĩa nhất. Cần phê phán những
kẻ sống thiếu mục tiêu vì những kẻ đó là những kẻ sống nhờ sống gửi, sống ký sinh
lên người khác; ăn bám gia đình, bạn bè; thiếu chí hướng, mục đích, ước mơ nghĩa là
đã “chết ngay khi còn sống”. Trong cuộc sống mỗi con người hãy xây dựng cho
mình một mục tiêu, một ước mơ. Hãy thực hiện nó vì nó không có gì “quá lớn”,
không có gì quá “xa vời”.
58. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Nhìn vào thất bại để nâng
mình lên”
Trong cuộc sống của chúng ta, thành hay bại, thắng hay thua là đều phụ thuộc vào
tính cách của con người. Thường thì phải qua thất bại rồi mới đến thành công.
Nhưng cũng có người thấy thất bại đã cúi đầu chấp nhận một cách dễ dàng. Bàn về
thái độ của con người trước thất bại, tổng thống Mỹ - A.Linconl cho rằng “Điều tôi
muốn biết trước tiên không phải là bạn đã thất bại ra sao mà bạn đã chấp nhận nó
như thế nào”. “Thất bại” là hỏng việc, thua mất, là không đạt được kết quả, mục đích
như dự định. Điều quan trọng hơn cả là nhận thức, thái độ của con người trước sự
thất bại trong cuộc sống. Trước một sự việc không thành, con người cần có sự bình
tĩnh để tìm hiểu nguyên nhân của sự thất bại (khách quan và chủ quan). Dám đối mặt
để chấp nhận, không né tránh sự thật, cũng không đổ lỗi hoàn toàn cho khách quan.
Biết “dậy mà đi” sau mỗi lần vấp ngã, biết rút ra bài học từ những thất bại đã qua để
tiếp tục thực hiện công việc và ước mơ của mình. Thất bại là môi trường tôi luyện ta
trưởng thành hơn (A.Linconl là con người đã 8 lần thất bại nặng nề trong cuộc đời và
một ngày ông trở thành tổng thống của nước Mỹ). Cần phê phán những kẻ ủy mị,
yếu đuối, ngại khó ngại khổ. Qua đây chúng ta cần nhớ: Phải biết cách chấp nhận sự
thất bại để có thái độ sống tích cực. Không đắm chìm trong thất vọng nhưng cũng
không được bất cần trước mọi sự việc, không để một sự thất bại nào đó lặp lại trong
đời. Đó là bản lĩnh sống.
59. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về “Lòng Hiếu Thảo”
Đạo làm con là phải hết lòng phụng dưỡng, báo đáp mẹ cha, vì thế Hiếu Thảo là tình
cảm tự nhiên và cũng là đạo đức của con người. Người con hiếu thảo là người con
luôn biết kính trọng và yêu thương cha mẹ của mình. Cha mẹ nuôi con không bao
giờ mong được đền đáp lại công lao ấy - nhưng nghĩa vụ của mỗi người con là
phụng dưỡng khi cha mẹ tuổi già sức yếu. Lòng hiếu thảo luôn mang lại hạnh phúc
cho gia đình, làm cho gia đình yên ấm. Hiếu thảo cũng mang lại một xã hội tốt đẹp
văn minh. Bởi gia đình vốn là tế bào của xã hội. Nếu mỗi gia đình là những tấm
gương hiếu thảo thì xã hội này sẽ tốt đẹp biết bao. Muốn vậy ta cần phê phán những
kẻ bất hiếu, không vâng lời cha mẹ, ngược đãi cha mẹ mình, luôn làm cha mẹ đau
lòng. Đúng như đức nhân Khổng Tử từng nói: “Tội ác lớn nhất của con người chính
31
là tội bất hiếu”. Tóm lại, bổn phận làm con phải biết giữ tròn chữ hiếu với đấng sinh
thành. Ngày nay, không chỉ hiếu thảo với cha mẹ, chữ hiếu còn được mở rộng ý
nghĩa như trong lời Bác Hồ dạy: “Trung với nước, hiếu với dân”.
60. Viết đoạn văn (200 chữ) bàn về thông điệp: “Hãy giữ cho mình niềm đam
mê khác biệt”
“Mỗi người đều phải rước một đam mê. Đam mê - ngọn lửa sinh tồn hay ngọn lửa
hủy diệt đều do tự tay mình thắp lên” - đây là câu nói giàu ý nghĩa của hoạ sĩ Bửu Ý
về niềm đam mê. Lại còn hay hơn nữa, đặc biệt hơn nữa nếu mỗi người có một niềm
đam mê khác biệt. Đam mê khác biệt là niềm say mê, yêu thích, theo đuổi một sở
thích độc đáo riêng biệt không trùng lặp với người khác. “Hãy giữ cho mình một
niềm đam mê khác biệt” là một câu nói khuyên chúng ta nên tìm kiếm cho bản thân
một đam mê mà không phụ thuộc vào bất kì ai. Vì sao lại giữ cho mình niềm đam
mê riêng biệt? Đam mê riêng biệt đem lại nguồn cảm hứng cho cuộc sống tạo nên
động lực mãnh mẽ để chúng ta vượt qua khó khăn để biến ước mơ thành hiện
thực.Nó giúp ta tập trung toàn bộ trí lực không ngừng sáng tạo để mở ra những con
đường mới mẻ đạt đến những đỉnh cao nghề nghiệp, giúp ta khẳng định mình tạo dấu
ân riêng cho bản thân. thêm vào đó nó sẽ kích thích sự sáng tạo và phát triển của xã
hội có nhiều giá trị nhiều thành quả mới được. Như Đăng Lê Nguyên Vũ – là ông
chủ của cà phê Trung Nguyên, ông đã can đảm theo đuổi con đường kinh doanh khi
đang học nghề y năm thứ 4,cho dù trên bước đường lập nghiệp ông gặp không ít thử
thách nhưng cho đến nay ông đã và đang là một doanh nhân thành công. Bên cạnh
tấm gương như Đăng Lê Nguyên Vũ, thì lại có nhiều người sống phù phiếm, không
biết mình đam mê cái gì hoặc có đam mê mà không có can đảm theo đuổi. Tìm kiếm
và sống với đam mê không dễ dàng nên đòi hỏi mỗi cá nhân phải tập trung cao độ trí
tuệ,dũng cảm để vượt qua thử thách và mỗi bản thân ai cũng đều cần phải tìm ra một
đam mê thực sự cho chính mình trong cuộc sống.

61. Đoạn văn ngắn bàn về : Hạnh phúc

Cuộc sống này là hành trình không ngừng nghỉ nhằm kiếm tìm hạnh phúc. Vậy hạnh
phúc là gì và có vai trò như thế nào trong cuộc sống của mỗi chúng ta? Hạnh phúc
chính là trạng thái vui vẻ, thoải mái khi chúng ta được thỏa mãn một điều gì đó.
Trừu tượng như vậy nhưng ta có thể tìm được hạnh phúc trong những điều gần gũi
và giản đơn vô cùng: một lời khen của cô giáo, một bức tranh nguệch ngoạc mà đứa
trẻ lên ba dành tặng mẹ hay một bàn thắng vào khung thành đối phương… Hoặc lớn
lao hơn, đó là niềm hân hoan rạo rực khi ta làm nên những điều kì diệu, thỏa ước mơ
cháy bỏng bấy lâu: đạt được tấm huy chương vàng ở đấu trường quốc tế, đỗ vào ngôi
trường mơ ước hay mua được căn nhà đẹp đẽ... Nhưng dẫu là gì chăng nữa, hạnh
32
phúc vẫn mang ý nghĩa quan trọng đối với cuộc sống của mỗi cá nhân cũng như cả
cộng đồng. Nó mang tới cho tâm hồn sự thoải mái, thanh thản, là nền tảng vững chắc
để ta chinh phục những hoài bão lớn hơn. Tương tự, ở một quốc gia có chỉ số hạnh
phúc cao, con người sẽ gắn bó với nhau hơn, tỉ lệ tội phạm cũng nhờ vậy mà giảm
bớt. Do vậy, thế hệ trẻ cần nhận thức rõ về ý nghĩa thực sự của hạnh phúc và phấn
đấu hết sức để đạt được hạnh phúc, trước là cho bản thân và sau là cho cả cộng đồng.
Muốn làm được điều này, mỗi người phải không ngừng bồi dưỡng trí tuệ, tạo lập
nhân cách để có thể vững vàng trên “con đường kiếm tìm và chia sẻ hạnh phúc”.
“Mỗi người đều là kiến trúc sư hạnh phúc cho riêng mình”. Vậy nên hãy sống hết
mình với những điều mình muốn và bạn sẽ tìm được ý nghĩa của cuộc đời mình.
62. Đoạn 200 chữ bàn về Thành Công và Thất Bại
Trong cuộc sống, không có ai muốn bản thân mình rơi vào cái hố của thất bại, nên
luôn cố gắng để đạt được thành công. Tuy nhiên thất bại hay thành công đều là
những việc chúng ta cần phải trải qua để thấy bản thân mình đã trưởng thành lên như
thế nào. Thất bại và thành công luôn tồn tại song song và triệt tiêu nhau. Thành công
chính là kết quả đạt được sau quá trình cố gắng, phấn đấu không ngừng nghỉ. Đó
chính là công sức do lao động, học tập mà có. Thành công cũng có thể xem là niềm
vui tinh thần tạo nên nhiều niềm vui khác mà nhiều người vẫn cố gắng muốn vươn
tới. Còn thất bại chính là trạng thái rơi vào hụt hẫng, bế tắc khi không thể hoàn thành
được mục tiêu mà mình đã đặt ra, không thể trở thành một ai đó mà mình mong.
Thành công và thất bại luôn tồn tại trong mỗi con người. Đây là hai trạng thái xuất
hiện nhiều lần trong một người. Có người đi từ thất bại này đến thất bại khác rồi cuối
cùng mới chạm đến được với thành công. Để đi đến sự thành công, cần phải trải qua
nhiều khó khăn, thử thách, cả những thất bại cần phải đối mặt và bước qua. Những
thất bại đó không nhỏ, đó có thể là đánh đổi nhiều thứ khác để đạt được cái mà mình
mong. Những thất bại mà chúng ta trải qua không phải đều là bế tắc và con đường
cùng. Chính những thất bại mà mình phải gánh chịu chính là kinh nghiệm, sự trưởng
thành nhận lấy sau này. Như vậy hà cớ gì không dám thất bại, không dám đánh đổi?
Có câu nói “Thất bại là mẹ thành công”. Có thể thấy rằng tầm quan trọng của thất
bại đối với thành công, đó chính là nền tảng để chúng ta có thể tự đứng lên và học
tập không ngừng. Không có con đường đi nào trải toàn hoa hồng, chỉ có đánh đổi thì
mới có thể lâu dài được. Con đường đi của mỗi chúng ta chưa bao giờ bằng phẳng,
bởi vậy không nên ngại khó khăn, thử thách, ngại thất bại. Phải trải qua những điều
đó thì tự bản thân mới thấy mình trưởng thành và thành công sẽ đên trong nay mai.
Bởi vậy chúng ta hãy đừng ngại ngần thất bại để đổi lấy thành công về sau. Những
người không dám đối mặt với thất bại là những người không có ý chí và nghị lực,
không có quyết tâm vượt qua mọi chuyện.
63. Đoạn văn 200 chữ bàn về sự Chân Thành
Sự chân thành là một thứ phương thuốc thần diệu nhất giúp con người tạo được cho
mình một thế quân bình trong đời sống. Sống trong một xã hội cuộc sống thường
ngày phải chung đụng cùng bao nhiêu người mà ta bắt buộc phải giao tiếp thường
xuyên, nếu trong những cuộc tiếp xúc chúng ta thiếu lòng chân thành tự nhiên sẽ bị
mọi người coi thường và tìm phương trốn lánh, nói một cách khác là chúng ta sẽ
hoàn toàn bị cô lập. Đó chính là một điều thất bại vô cùng tai hại cho công cuộc tiến
thủ cho chúng ta trên bước đường đi tìm tương lai. Ngoài ra lòng thành thật còn giúp
chúng ta có thêm một phương tiện để chinh phục lòng người. Nếu một con người
33
sống ngoài xã hội lại thiếu tinh thần ngay thẳng, nghĩa là sống không có lòng thành
thật tự nhiên sẽ tạo cho mình một sự thất bại không phương cứu vãn. Một con người
có lòng thành thật, luôn luôn bao giờ cũng tôn trọng chữ thành và chữ tín, nhất định
sẽ được mọi người sống chung quanh mình ưu đãi bằng tất cả sự kín đáo tha thiết.
Ngược lại một người chủ trương lọc lừa, xảo trá, gian ngoa làm bất cứ một công việc
gì cũng luôn luôn bị những người chung quanh tìm những cách lánh xa. Lòng chân
thành là một thứ tính tình quan hệ để giúp con người bảo toàn được thiên chức làm
người của cá nhân, chính lòng chân thành cũng giúp cho con người nêu cao nhân
cách. Vì những lý do đó cho nên trong phương diện xử thế vấn đề được đặt ra trước
nhất là lòng chân thành, sự thành thật giữa người đối với người là như thế. Con
người nếu sống trong xã hội luôn bị những người khác cạnh tranh thì vấn đề chân
thành càng phải được bảo toàn hơn bao giờ hết. Vì chân thành, con người mới tạo
được những uy tín cho cá nhân mình và làm cho mọi người chung quanh khâm phục,
từ chuyện khâm phục cá nhân con người mới có thể nói đến những vấn đề mật thiết
lâu bền. Tóm lại, con người muốn thành công trên trường đời bao giờ cũng phải tạo
cho mình lòng chân thành tuyệt đối và chỉ có lòng thành thật mới đem đến cho con
người sự chiến thắng ở đời mà thôi. (Nguồn: mangthuvien.com)
64. Đoạn văn 200 chữ bàn về sức mạnh của lòng yêu thương
Bình an và hạnh phúc sẽ đến với những người có tâm hồn trong sáng và tình yêu
thương. Quả đúng như vậy, tình yêu thương là tình cảm xuất phát từ lòng yêu mến,
đồng cảm, cảm thông và quý mến đối với đồng loại và mọi điều xung quanh. Tình
thương yêu có sức mạnh rất lớn, nó giúp người khác vững tin hơn trong cuộc sống,
giúp người khác vượt qua gian khổ, nó cảm hóa và làm thay đổi những người sống
chưa tốt. Tình yêu thương chân thành của Thị Nở đã chạm đến trái tim cằn khô, sỏi
đá của Chí Phèo và thức dậy trong anh những giây phút người nhất. Tình yêu thương
làm cuộc đời này đẹp hơn. Tình yêu thương của ta đưa người khác đến đỉnh cao của
thành công và đưa ta vượt lên trên những điều tầm thường. Tình yêu thương là điều
quý giá nhất trên đời mà người với người có thể trao tặng nhau. Rất nhiều người hối
hận vì chưa kịp nói lời yêu thương với người thân khi người thân của họ còn sống.
Vì vậy đừng ngại nói lời yêu thương với những người mà ta quý mến họ. Đôi khi
cuộc sống nhiều mâu thuẫn, hiểu nhầm, hận thù và nó chỉ được hóa giải khi xuất
hiện sự tha thứ và tình yêu thương vĩ đại. Khi bên trong bạn có tình yêu thương, bạn
sẽ lan tỏa tình yêu thương ra cho mọi người xung quanh, vì “bàn tay tặng hoa hồng
bao giờ cũng phảng phất hương thơm”. Một người chủ động trao tặng tình yêu
thương thì bên trong họ tràn đầy tình yêu thương. Muốn có tình yêu thương thì trước
hết, ta phải trao tặng tình yêu thương cho thế giới. Ta cũng cần phê phán những kẻ
sống vô cảm, ích kỷ, hận thù. Và nhiệm vụ của chúng ta là hãy cảm hoá họ, vì chỉ có
tình yêu thương mới có thể biến thế giới đầy khổ đau này thành biển cả của hoà bình
và hạnh phúc. (Nguyễn Hữu Hiếu)
65. Viết đoạn văn (200 chữ) bàn về “Tình cảm cao thượng không chỉ giúp con
người sống thanh thản mà còn có tác dụng thúc đẩy xã hội và đồng loại tiến
bộ”.
Tình cảm cao thượng không chỉ giúp con người sống thanh thản mà còn có tác dụng
thúc đẩy xã hội và đồng loại tiến bộ. Thật vậy, tình cảm cao thượng là tấm lòng vị
tha, bao dung. Tình cảm ấy luôn hướng đến những điều cao đẹp trong cuộc đời, tới
những khát vọng và chân lý của sự toàn thiện. Trong thực tế nếu con người chỉ có
34
lòng đố kỵ thì lúc nào bản thân cũng chỉ thấy mình đau khổ bởi thấy mình thua kém
người khác. Vì thế kẻ đố kỵ không bao giờ được thanh thản trong tâm hồn. Ngược
lại, người có tình cảm cao thượng thì luôn xem thành công của người khác là niềm
vui cũng như hạnh phúc của mình. Luôn lấy sự thành công ấy làm mục tiêu để bản
thân phấn đấu thì tâm lý lúc nào cũng nhẹ nhàng thanh thản. Người có tình cảm cao
thượng bao giờ cũng mang tâm lý lạc quan, yêu đời. Họ luôn phấn đấu nỗ lực để
vươn lên trong cuộc sống. Nếu xã hội vắng bóng những kẻ đố kỵ mà chỉ toàn là
những con người có lòng cao thượng thì xã hội ấy luôn có sự cạnh tranh lành mạnh,
mọi người đều cố gắng nỗ lực không ngừng để vươn đến thành công. Điều này tạo
nên động lực, tạo nên sức mạnh làm nền tảng cho xã hội phát triển. Nhận thức được
tình cảm cao thượng là đức tính tốt đẹp, mỗi chúng ta cần đấu tranh lên án và loại bỏ
những kẻ đố kỵ, ích kỷ làm xã hội chậm tiến bộ. Bản thân phải luôn có ý thức phấn
đấu rèn luyện nhân cách sống vị tha, bao dung và cao thượng.
66. Viết đoạn văn nghị luận (200 chữ) bàn về đức hi sinh, lòng dũng cảm của 64
chiến sĩ Hải quân Việt Nam đã hi sinh trong trận chiến bảo vệ Gạc Ma, ngày
14.3.1988. (Xem bài tập đọc hiểu)Lòng nhân ái, vị tha, đức hi sinh, lòng dũng
cảm... vốn là những phẩm chất cao quý của con người. Trong đó, đức hi sinh và lòng
dũng cảm còn là truyền thống quý báu của người Việt từ bao đời nay. Hình ảnh 64
chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam đã ngã xuống trong cuộc chiến đấu bảo vệ biển
đảo là minh chứng hùng hồn cho phẩm chất cao quý ấy. Trong cuộc sống, đức hi
sinh và lòng dũng cảm chính là sống dâng hiến, quên bản thân mình vì người khác.
Sự kiện Gạc Ma 1988, các chiến sĩ hải quân đứng thành một vòng tròn bất tử chính
là biểu tượng cao đẹp cho sự quên mình vì Tổ quốc. Họ chính là biểu tượng của lòng
yêu nước, sự bất khuất, kiên gan, sự hy sinh vô bờ bến – “thà hi sinh đến giọt máu
cuối cùng để bảo vệ biển đảo”. Thật xúc động biết bao khi những chàng trai - những
người con ưu tú đã ngã xuống khi tuổi xuân còn nồng nàn. Họ đã hiến dâng cả tuổi
trẻ của mình vì đất nước. Sự anh dũng hi sinh của những người lính hải quân năm
nào đã nhắc nhở chúng ta phải biết sống tốt hơn giữa cuộc đời này. Biết ơn những
liệt sĩ bao nhiêu ta lại càng căm phẫn bấy nhiêu trước hành động đê hèn của quân
xâm lược Trung Quốc. Chúng ta cũng cần lên án những kẻ thiếu sự dũng cảm, trong
chiến tranh thì phản bội đồng đội, khi hòa bình thì chỉ biết sống cho riêng mình.
Được sống trong hòa bình, mỗi chúng ta phải ghi nhớ công ơn trời biển của thế hệ
cha ông. Phải tôn trọng sự thật lịch sử cũng như luôn nêu cao bài học cảnh giác trước
âm mưu của kẻ thù. Tuổi trẻ ngày nay phải sống có mục đích, có lý tưởng - nhất là
phải có lòng yêu nước. Phải học tập lòng dũng cảm, đức hi sinh, sẵn sàng lên đường
làm nhiệm vụ khi tổ quốc kêu gọi. Xin được mượn mấy lời ca trong bài hát Tự
Nguyện thay cho lời kết: “Nếu là chim tôi sẽ là loài bồ câu trắng- Nếu là hoa tôi sẽ là
một đóa hướng dương- Nếu là mây tôi sẽ là một vầng mây ấm- Nếu là người tôi xin
chết cho quê hương”

35
67. Đoạn văn bàn về Tình Bạn
Tình bạn là mối quan hệ không thể thiếu trong đời sống của tất cả chúng ta. Vậy tình
bạn là gì? Thiếu nó, cuộc sống của ta sẽ ra sao? Trong cuộc đời mỗi chúng ta ai cũng
có những tình bạn, đó là sự gắn bó giữa hai hoặc nhiều người trên cơ sở tương đồng
về sở thích, tính cách hay lí tưởng. Một tình bạn trở nên đẹp đẽ và cao quý khi ta
dành cho đối phương sự tôn trọng, đồng cảm và sẻ chia; không quản ngại hi sinh, vất
vả để giúp đỡ lẫn nhau. Giữa dòng đời với biết bao bon chen, xô đẩy, có được một
tình bạn chân thành là điều vô cùng may mắn. Bởi đó là niềm vui, là chỗ dựa lớn lao
đem đến cho ta sức mạnh vượt qua mọi khó khăn, gian khổ. Đồng thời, “học thầy
không tày học bạn”, từ họ ta có thể nhìn ra thiếu sót của bản thân, từ đó mà phấn
đấu, nỗ lực để hoàn thiện hơn. Tuy nhiên, không phải ai cũng tìm được cho riêng
mình những người tri âm tri kỉ như Lưu Bình – Dương Lễ, Bá Nha – Tử Kì hay
Nguyễn Khuyến – Dương Khuê… Một chút tham lam ích kỉ hay ghen ghét đố kị
cũng có thể khiến người gọi là “bạn” kia lợi dụng hay phản bội hòng trục lợi từ ta.
Thêm nữa, là bạn tốt không đồng nghĩa với việc bao che, đồng tình với những hành
động sai trái của đối phương mà phải mạnh dạn thẳng thắn giúp bạn nhận ra sai lầm
và quay lại với con đường đúng đắn. Vì vậy, tất cả chúng ta cần đối xử với những
người bạn của mình bằng tất cả sự chân thành và không ngừng giúp đỡ nhau vươn
lên trong cuộc sống. Bởi đúng như Ralph Waldo Emerson từng nói: “Cách duy nhất
để có một người bạn là hãy làm một người bạn.
68. Đoạn văn ngắn bàn về Tiết Kiệm
Tiết kiệm là đức tính cần có của tất cả chúng ta. Vậy bản chất của tiết kiệm là gì? Tại
sao nó lại quan trọng với con người đến vậy? Tiết kiệm là sử dụng hợp lí, không lãng
phí hay bừa bãi các giá trị vật chất. Ai cũng hiểu tài nguyên trên Trái Đất không gì là
vô tận. Nước, than, dầu mỏ, khí đốt…, dẫu có nhiều đến đâu mà không được sử dụng
đúng cách chắc chắn sẽ sớm cạn kiệt. Tương tự, khả năng tích lũy của con người
cũng là có hạn. Nếu không có dự tính lâu dài, ăn tiêu phung phí, chẳng mấy chốc ta
sẽ rơi vào nghèo túng nợ nần. Bởi vậy, có thể khẳng định, tiết kiệm chính là nền tảng
đảm bảo cho sự phát triển lâu dài, bền vững của mỗi cá nhân nói riêng cũng như xã
hội nói chung. Vậy nhưng, ngày nay, vẫn còn không ít kẻ sử dụng phung phí, thậm
chí là tận thu tận diệt sản vật tự nhiên, không có ý thức giữ gìn, nâng niu tài sản
36
chung của bản thân và nhân loại. Đồng thời, cũng có những người lầm lẫn giữa tiết
kiệm với ki bo, bủn xỉn, không biết cách cho đi dù chỉ một đồng. Là thế hệ trẻ nắm
giữ tương lai của đất nước, chúng ta cần nói không với các hiện tượng tiêu cực này
và bắt đầu thực hành tiết kiệm từ những điều nhỏ nhất: tắt đèn khi ra khỏi phòng,
vặn vòi nước thật chặt nếu không sử dụng... Bởi đúng như Benjamin Frankmin đã
nói: “Hãy cẩn thận với những chi phí nhỏ. Một lỗ ròbé có thể làm đắm cả con tàu.”

69. Lối sống “ảo” ở một bộ phận giới trẻ

Hiện nay, lối sống “ảo” ở một bộ phận giới trẻ đang là vấn đề thu hút sự quan tâm
của toàn xã hội. Vậy, “sống ảo” là gì? Nó có tác động như thế nào tới cuộc sống của
chúng ta? Theo tôi, đó là lối sống quá phụ thuộc vào mạng xã hội, thiếu đi sự liên lệ
cần có với cuộc sống thực tại. Lối sống này đã và đang để lại rất nhiều hệ lụy cho
một bộ phận thanh thiếu niên. Trước hết, dành quá nhiều thời gian lang thang trên
mạng sẽ khiến ta thiếu đi cơ hội học tập, giao tiếp trực tiếp với những người xung
quanh cũng như gây ra các vấn đề về thể chất: cận thị, cong vẹo cột sống… Đồng
thời, đắm mình trong một thế giới mà mọi thứ đưa lên đều được chỉnh sửa kĩ lưỡng
và đầy hào nhoáng, ta sẽ dễ cảm thấy ghen tị và rơi vào trạng thái tự ti, bất hạnh. Đó
là chưa kể đến một số bị ám ảnh bởi những nút “like”, những lời khen sáo rỗng trên
mạng xã hội để rồi dùng đủ mọi chiêu trò để thu hút sự chú ý. Chẳng hạn, cách đây
không lâu, dư luận từng xôn xao trước sự việc một nam thanh niên nhảy cầu Tân
Hóa sau khi nhận được 40 nghìn lượt thích hay một người khác tự thiêu khi có được
điều tương tự. Đây đều là những hành động mù quáng, gây tổn hại cho bản thân
cũng như tác động tiêu cực tới xã hội. Bởi vậy, tất cả chúng ta cần nghiêm túc lên án
những hiện tượng này, cẩn trọng khi ấn từng nút “like”, từng lời bình luận và trân
trọng hơn những giá trị đích thực của cuộc sống. Mạng xã hội là con dao hai lưỡi.
Hãy sử dụng một cách thông minh và chắc chắn nó sẽ đem lại cho bạn nhiều lợi ích.
70. Cách mạng công nghiệp 4.0
Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với cả cơ hội và thách
thức, đòi hỏi thế hệ trẻ phải có những thay đổi phù hợp để có thể thích ứng và thành
công. Như chúng ta đã biết, trong lịch sử, nhân loại đã trải qua ba cuộc cách mạng
công nghiệp, đem tới sự thay đổi toàn diện cho cuộc sống của con người. Không
phải ngoại lệ, cuộc cách mạng 4.0 với nền tảng là công nghệ vạn vật kết nối, tự động
hóa và trí tuệ nhân tạo, được dự đoán sẽ tạo ra một bộ mặt hoàn toàn mới cho thế
giới. Những công việc năng nhọc và không đòi hỏi tính sáng tạo sẽ được thay thế
bằng rô bốt, Internet với tốc độ siêu nhanh và phủ sóng khắp mọi nơi cũng thay đổi
cách ta làm việc và giao tiếp. Đồng thời, những cỗ máy với khả năng tính toán, xử lí
siêu việt sẽ xuất hiện nhiều hơn tại các cơ quan, viện nghiên cứu, đe dọa trực tiếp tới
việc làm của hàng triệu lao động. Viễn cảnh ấy không hề xa vời bởi mới đây, Google
đã tạo ra một phần mềm có thể giành chiến thắng tuyệt đối trước nhà vô địch cờ vây
thế giới, một công ti tại Nhật Bản đang bắt đầu thử nghiệm rô bốt thay cho nhân viên
văn phòng và ô tô tự hành cũng xuất hiện ngày càng nhiều trên đường phố... Đối mặt
với thực tế này, ta – những chủ nhân tương lai của đất nước – cần phải làm gì? Câu
trả lời rất đơn giản: tất cả chúng ta cần nghiêm túc học tập, trau dồi tri thức, phát
37
triển khả năng sáng tạo, tư duy khoa học của bản thân. Bởi giờ đây, cơ hội được chia
đều cho tất cả. Tiến bước thật mạnh mẽ và tiếp nhận thành quả văn minh nhân loại
hay mãi mãi tụt lại phía sau, câu trả lời phụ thuộc hoàn toàn vào sự nỗ lực của bạn.
 

CHUYÊN ĐỀ : HƯỚNG DẪN CÁCH VIẾT BÀI NLXH

38
 ĐOẠN VĂN 200 CHỮ
Câu 1: Anh,chị hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ của mình về tấm lòng nhân hậu
trong cuộc sống.
Gợi ý:
1- Giải thích:
Nhân hậu là lòng tốt của con người đối với nhau. Là biểu hiện của những đức tính
tốt đẹp, thương yêu giúp đỡ nhau giữa người với người trong cuộc sống. Lòng nhân
hậu là một phẩm chất cần thiết ở một con người chân chính.
2- Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Trong cuộc sống, cần có tấm lòng nhân hậu của con người với con người. Đó là lối
sống có trước có sau, biết làm việc thiện, giàu lòng vị tha. Chính điều ấy sẽ tạo nên
một cuộc sống xã hội ,gia đình tràn ngập hạnh phúc, tình thương yêu, nhân ái.Mọi
người sống hiền hòa, vui vẻ, bao dung, hiểu nhau.
- Người có tấm lòng nhân hậu là người sẵn lòng giúp đỡ , sẵn lòng chia sẻ với người
khốn khó, tha thứ lỗi lầm của người khác, kể cả những người không thân
thuộc.Người có lòng nhân hậu biết chấp nhận con người không hoàn hảo, cái riêng
của người khác như chấp nhận chính bản thân mình,biết dùng tình thương yêu, chia
sẻ để cảm hóa. Lòng nhân hậu khiến ta nghĩ đến điều thiện, có sự giúp đỡ, làm vơi
nhẹ gánh nặng của nhiều người.
- Nếu cuộc sống thiếu tấm lòng nhân hậu thì trong xã hội sẽ chỉ còn những mưu
toan , tính toán , những hằn học , bon chen và sự vô cảm thiếu tình người .
- Tuy nhiên lòng nhân hậu cũng cần đặt đúng chỗ. Có như thế mới phân biệt được
thiện ác trong cuộc đời.
3- Bài học nhận thức và hành động:
- Mỗi người cần rút ra cho bản thân một bài học:cần có tấm lòng nhân hậu trong
cuộc sống..Mọi người trong gia đình, xã hội cần biêt quan tâm, đõi xử tốt với nhau,
giúp đỡ nhau trong những tình huống cuộc sống.
- Cần tìm hiểu những người xung quanh mình. Có những hành động thiết thực của
mình từ chính gia đình, nhà trường, xã hội.

Câu 2: Suy nghĩ của anh (chị) về câu chuyện sau:

Diễn giả Lê-ô Bu-sca-gli-a lần nọ kể về cuộc thi mà ông làm giám khảo. Mục
đích của cuộc thi là tìm ra đứa trẻ biết quan tâm đến người khác nhất. Người thắng
cuộc là một em bé bốn tuổi.

39
 Người hàng xóm của em là một ông lão vừa mất vợ. Nhìn thấy ông khóc, cậu
bé lại gần rồi leo lên ngồi vào lòng ông. Cậu ngồi rất lâu và chỉ ngồi như thế. Khi
mẹ em hỏi em đã trò chuyện gì với ông ấy, cậu bé trả lời: “Không có gì đâu ạ. Con
chỉ để ông ấy khóc”.
(Theo Phép màu nhiệm của đời- NXB Trẻ, 2005).
Gợi ý:
1. Giải thích ý nghĩa câu chuyện.
- Diễn giả Lê-ô Bu-sca-gli-a kể câu chuyện về một cậu bé bốn tuổi được bình chọn
là đứa trẻ quan tâm đến người khác nhất chỉ vì hành động rất đơn giản của em.
Người hàng xóm của em là một ông lão vừa mất vợ. Nhìn thấy ông khóc, em lại gần
rồi leo lên lòng ông. Em ngồi rất lâu như thế chỉ để ông ấy khóc.
- Hành động ngồi im thể hiện sự đồng cảm, chia sẻ của cậu bé với nỗi đau của người
khác. Phù hợp với tâm lí, tính cách của một đứa trẻ 4 tuổi (chưa thể có những cử chỉ
vỗ về, những lời động viên an ủi…).Hành động tuy đơn giản nhưng xuất phát từ tình
cảm chân thực nên đã chiếm được cảm tình của giám khảo.
- Qua câu chuyện, diễn giả Lê-ô Bu-sca-gli-a muốn đề cao sự cảm thông chia sẻ giữa
con người với nhau trong cuộc sống.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề.
- Cảm thông, chia sẻ là tình cảm giữa con người với nhau: yêu thương, động viên,
giúp đỡ nhau vượt lên được những khó khăn trong cuộc sống.
- Sự cảm thông, chia sẻ vô cùng cần thiết trong cuộc sống con người:
+ Trong cuộc sống đầy những khó khăn, con người luôn phải cố gắng nỗ lực
song không phải bao giờ mọi việc cũng diễn ra theo ý muốn. Nhiều khi con người
phải đối mặt với những thất bại, mất mát, thậm chí tuyệt vọng cùng cực. Khi đó con
người cần sự giúp đỡ, động viên chia sẻ của cộng đồng. (Dẫn chứng).
+ Sự cảm thông chia sẻ giúp con người vợi bớt nỗi đau, sự mất mát, có thêm
nghị lực, sức mạnh niềm tin trong cuộc sống, làm cho mối quan hệ giữa con người
và con người ngày càng tốt đẹp hơn, thân thiện gắn bó hơn.
- Có nhiều cách thể hiện sự cảm thông chia sẻ: lời nói, cử chỉ, việc làm thiết thực tùy
theo hoàn cảnh, phụ thuộc tâm lí người được chia sẻ. Song điều cơ bản nhất là phải
xuất phát từ tình cảm, sự rung động chân thành.
- Qua câu chuyện về sự cảm thông chia sẻ từ một đứa trẻ bốn tuổi, diễn giả muốn
khẳng định: lòng vị tha, yêu thương là bản chất vốn có của con người, vì vậy cần vun
xới cho đức tính đó được phát triển đến khi đứa trẻ đó trưởng thành.
- Phê phán những người có lối sống ích kỉ, ngoảnh mặt làm ngơ trước những khó
khăn bất hạnh của người khác.
3. Bài học nhận thức và hành động.
Để cho cuộc sống trở nên tốt đẹp, con người phải có tình thương vị tha nhân ái, biết
chia sẻ gắn kết với nhau.

Câu 3: Suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề bạo lực học đường hiện nay?
Gợi ý:
1. Giải thích khái niệm:
40
- Bạo lực học đường là những hành vi thô bạo, tàn nhẫn, bất chấp công lý, đạo lý,
xúc phạm, trấn áp người khác gây nên những tổn thương cho con người trong phạm
vi trường học.
- Bạo lực học đường diễn ra dưới nhiều hình thức: bạo lực thể xác và bạo lực tinh
thần.
2. Thực trạng:
- Bạo lực học đường hiện nay có xu hướng gia tăng nhanh chóng, phát triển phức
tạp, diễn ra ở nhiều nơi, do đó đang trở thành một vấn nạn của xã hội.
- Bạo lực học đường diễn ra dưới nhiều biểu hiện phức tạp:
+ Xúc phạm, lăng mạ, sỉ nhục, chà đạp nhân phẩm, làm tổn thương về mặt
tinh thần con người thông qua lời nói.
+ Đánh đập, hành hạ, làm tổn hại về sức khỏe, xâm phạm cơ thể con người
thông qua những hành vi bạo lực.
+ Một bộ phận thanh niên coi đó là thú vui…
3. Hậu quả:
- Với nạn nhân: tổn thương về thể xác, tinh thần, gây tâm lý nặng nề, ảnh hưởng
đến cuộc sống, học tập.
- Làm biến thái môi trường giáo dục.
- Với xã hội: tạo tâm lý bất ổn, lo lắng, hoang mang.
- Với người gây ra hành vi bạo lực: con người phát triển không toàn diện; mầm
mống của tội ác; làm hỏng tương lai của chính mình; bị mọi người lên án, xa lánh,
căm ghét.
4. Nguyên nhân:
- Sự phát triển thiếu toàn diện, thiếu hụt về nhân cách, thiếu khả năng kiểm soát hành
vi ứng xử của bản thân, thiếu kỹ năng sống, sai lệch trong quan điểm sống.
- Có những căn bệnh tâm lý.
- Do ảnh hưởng của môi trường văn hóa bạo lực từ cuộc sống và phim ảnh.
- Thiếu sự quan tâm của gia đình.
- Sự giáo dục trong nhà trường: nặng về dạy kiến thức văn hóa, chưa thật chú trọng
dạy kỹ năng sống cho học sinh.
- Xã hội chưa có sự quan tâm đúng mức, chưa có những giải pháp thiết thực, đồng
bộ, triệt để.
5. Giải pháp:
- Xã hội cần có những giải pháp đồng bộ. Cần phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà
trường và xã hội trong việc giáo dục học sinh.
- Tăng cường giáo dục đạo đức, dạy kỹ năng sống, vươn tới những giá trị chân,
thiện, mỹ.
- Có những biện pháp quyết liệt để giáo dục, răn đe, làm gương cho người khác.
6. Liên hệ bản thân:
- Có quan điểm nhận thức hành động đúng đắn, hình thành những quan niệm sống
tốt đẹp.
- Đấu tranh, tố cáo những hành vi bạo lực học đường.
Câu 4: Nhà văn Nga L. Tôn-xtôi cho rằng:
Bạn đừng nên chờ đợi những quà tặng bất ngờ của cuộc sống mà hãy tự mình
làm nên cuộc sống.
Suy nghĩ của Anh/chị về câu nói trên.
Gợi ý:
41
1. Giải thích:
- Quà tặng bất ngờ cuả cuộc sống: những giá trị vật chất, tinh thần mà người khác
trao cho mình; những cơ hội, may mắn bất ngờ do khách quan đem lại.
- Nội dung của câu nói: khuyên con người cần có thái độ sống chủ động, không nên
trông chờ vào người khác. Cuộc sống của mỗi người do chính mỗi chúng ta tạo nên.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Trong cuộc đời của mỗi người đôi khi sẽ nhận được quà tặng bất ngờ từ cuộc sống.
Khi đó ta sẽ có may mắn được hưởng niềm vui, hạnh phúc trong cuộc đời. Không
thể phủ nhận ý nghĩa và giá trị của quà tặng bất ngờ mà cuộc sống đem lại cho con
người, vấn đề là biết tận dụng, trân trọng quà tặng ấy như thế nào.
- Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng là thảm đỏ trải đầy hoa hồng, cuộc
sống là một trường tranh đấu, cuộc sống luôn tiềm ẩn những khó khăn, phức tạp.
Muốn cuộc sống của chính mình tốt đẹp thì hãy tự mình làm nên cuộc sống.
- Nhiều người khi nhận được quà tặng bất ngờ: có tâm lý chờ đợi, ỷ lại, thậm chí
phung phí những quà tặng ấy. Phê phán một số người thụ động, thiếu ý chí vươn lên,
chỉ chờ đợi những quà tặng bất ngờ mà không tự mình làm nên cuộc sống.
3. Bài học nhận thức, hành động:
- Phải chủ động trang bị kiến thức, rèn luyện cách sống bản lĩnh, có lí tưởng, có ước
mơ để làm nên những điều kỳ diệu cho cuộc sống của chính mình.
- Phải thấy rằng, cuộc sống là nguyên liệu thô, chúng ta là những nghệ nhân. Nhào
nặn nên một tác phẩm tuyệt đẹp hay một vật thể xấu xí tất cả đều nằm trong tay
chúng ta.

Câu 5: Nhà văn V. HuyGô từng nói: “Trên đời này chỉ có một thứ mà ta phải cúi
đầu thán phục đó là tài năng và chỉ có một thứ mà người ta phải quỳ gối tôn trọng
đó là lòng tốt”.
Anh/chị bình luận ý kiến trên.
Gợi ý:
42
1. Giải thích ý nghĩa câu nói:
- Tài năng: Khả năng đặc biệt, sự khéo léo hơn người, trí sáng tạo vượt bậc.
- Lòng tốt: Tấm lòng vị tha, khoan dung và nhân hậu:
Đây là hai phẩm chất đặc biệt quý giá ở con người, thuộc hai lĩnh vực trí tuệ
và tâm hồn của con người.
- Cúi đầu thán phục và quỳ gối tôn trọng là cách nói hình ảnh thể hiện thái độ đánh
giá cao nhất đối với những phẩm chất quí giá của cong người đồng thời cũng bộc lộ
một quan điểm về cách đánh giá con người: Chỉ đề cao, coi trọng tôn vinh những gì
đẹp đẽ, có giá trị trong trí tuệ và phẩm cách của con người, coi đó là cái duy nhất
đáng coi trọng, ngưỡng mộ.
2. Phân tích, lý giải:
- Vì sao phải cúi đầu thán phục đối với tài năng: Vì tài năng là biểu hiện cao nhất
của khả năng trí tuệ của con người, là điều kiện tốt nhất để con người khẳng định giá
trị của bản thân và đóng góp cho cuộc sống chung của cả cộng đồng. Đối diện với tài
năng, ta không chỉ được chiêm ngưỡng, thán phục mà còn được mở rộng tầm hiểu
biết, nâng cao nhận thức để tự hoàn thiện bản thân.
- Vì sao phải quỳ gối tôn trọng đối với lòng tốt: Vì lòng tốt xét đến cùng là sự hy
sinh, dâng hiến cho người, cho đời trên cơ sở của tinh thần nhân đạo. Để tốt với
người, với đời, mỗi cá nhân cần biết vượt qua những nhu cầu cá nhân ích kỷ, biết
đứng cao hơn chính bản thân mình để có thể yêu thương thật lòng, giúp đỡ chân tình,
tha thứ thực sự. Những nỗ lực vì người khác xuất phát từ lòng tốt luôn đáng để tôn
vinh.
3. Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Vị thế của chủ thể câu nói: Một nhà văn lớn (hội tụ cả hai yếu tốt tài năng và tấm
lòng), người hơn ai hết hiểu sâu sắc ý nghĩa, giá trị của tài năng, tấm lòng trong văn
chương cũng như cuộc sống. Ở vị thế ấy, thái độ đề cao là một tất yếu.
- Mặt tích cực: Đề xuất một cách đánh giá và một thái độ đúng đối với những giá trị
tốt đẹp của con người. Tài năng bao giờ cũng cần được đề cao, và lòng tốt bao giờ
cũng cần được coi trọng. Mọi biểu hiện miệt thị lòng tốt và phủ nhận tài năng đều
cần phải lên án, phê phán.
- Mở rộng, nâng cao:
+ Không nên tuyệt đối hoá vị trí của tài năng và lòng tốt vì trong cuộc sống,
trong con người vẫn còn có nhiều phẩm chất khác cần được coi trọng.
+ Cần xác lập mối quan hệ giữa tài năng và lòng tốt (liên hệ với quan điểm
của Hồ Chí Minh: Có tài mà không có đức là vô dụng. Có đức mà không có tài
không làm được việc gì).
4. Bài học nhận thức và hành động

Câu 6: Có ý kiến cho rằng: Cuộc sống là nguyên liệu thô, chúng ta là những nghệ
nhân. Nhào nặn nên một tác phẩm tuyệt đẹp hay một vật thể xấu xí tất cả đều nằm
trong tay chúng ta.
Suy nghĩ của Anh/chị về nhận định trên.
Gợi ý:
43
1 Giải thích.
- Cuộc sống là nguyên liệu thô: Cách nói hình ảnh để chỉ những bộn bề phức hợp
của cuộc sống: thuận lợi và khó khăn, tốt đẹp và ác xấu, bình lặng và bão giông.
- Nghệ nhân: con người tài năng, tâm huyết đạt đến độ tinh tuý trong công việc của mình.
- Nhào nặn nên một tác phẩm tuyệt đẹp hay một vật thể xấu xí tất cả đều nằm trong
tay chúng ta: Từ nguyên liệu cuộc sống mỗi người sẽ tạo nên tác phẩm cuộc đời của
mình.
- Câu nói đã khẳng định và đề cao vai trò quyết định của mỗi cá nhân đối với cuộc
sống của chính mình. Chính thái độ sống, năng lực sống của bản thân sẽ làm nên giá
trị, ý nghĩa cuộc sống của mỗi người.
2. Bàn luận, mở rộng.
- Đây là một quan điểm sống tích cực, mạnh mẽ và sâu sắc.
- Cuộc sống luôn mang trong mình những bộn bề, phức tạp, nếu chúng ta sống một
cách chủ động và tích cực, biết gạn lọc những cái xấu, tận dụng và phát huy những
điều tốt đẹp, biến khó khăn, thử thách thành cơ hội thì ta sẽ có một tác phẩm cuộc
đời mình thật tuyệt đẹp.
- Nếu buông xuôi và phó mặc, bị động và để cuộc sống trôi đi, khi ấy tác phẩm cuộc
đời của mỗi chúng ta chỉ là những vật thể xấu xí.
- Mở rộng và nêu phản đề: Tuy nhiên, không phải lúc nào, không phải với bất cứ ai,
muốn trở thành thế nào cũng được. Tác phẩm cuộc đời của mỗi người còn chịu sự
tác động không nhỏ của hoàn cảnh khách quan.
3. Liên hệ bản thân và rút ra bài học.
Mỗi người phải chủ động trang bị kiến thức, rèn luyện cách sống bản lĩnh, có lí
tưởng, có ước mơ. Hãy cố gắng trở thành những nghệ nhân chuyên tâm và tài hoa
nhất để làm nên tác phẩm tuyệt đẹp cho cuộc đời mình.
Câu 7: Suy nghĩ của anh/chị về câu nói của nhà thơ Pháp Phrăngxoa Côpê: “Người
ta chỉ xấu xa trước đôi mắt ráo hoảnh của phường ích kỉ”.
Gợi ý:
1. Giải thích ý nghĩa câu nói:
- Phường ích kỉ: Là những người chỉ biết sống cho riêng mình, không quan tâm đến
người khác, luôn lo sợ người khác động chạm, nhờ vả mình. Những người đó luôn
sống thu mình, không giao tiếp và khi cần giao tiếp bao giờ cũng tính đến cái lợi cho
bản thân.
- Đôi mắt ráo hoảnh: cái nhìn lạnh lùng, không có tình cảm con người.
- Người ta chỉ xấu xa trước đôi mắt ráo hoảnh của phường ích kỉ: Những người ích
kỉ không bao giờ nhìn thấy mặt tốt đẹp mà chỉ nhìn thấy những mặt xấu của người
khác.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Khẳng định ý nghĩa đúng đắn: Câu nói của nhà thơ Pháp hoàn toàn đúng đắn, thể
hiện cách nhìn, cách đánh giá phiến diện một chiều về con người của những kẻ ích
kỉ. Người ích kỉ luôn coi trọng bản thân nên có cách nhìn, đánh giá cuộc đời, xã hội
theo cách riêng của mình mà đặc trưng là xem thường, coi khinh người khác. Người
ích kỉ không hề có sự đồng cảm sẻ chia. Vì vậy tất cả những ai không liên quan đến
họ, không đem lại lợi ích cho họ đều là kẻ xấu xa. Đây là cách nhìn nhận sai trái cần
loại bỏ.
- Cách nhìn nhận đúng đắn về con người:

44
 + Để có cách nhìn nhận, đánh giá đúng về con người cần sống vị tha, nhân ái,
đặt mình vào vị thế của người khác để hiểu rõ hoàn cảnh của họ.
+ Con người ai cũng có mặt tốt, mặt xấu, cần nhìn nhận đánh giá đầy đủ, toàn
diện, cố gắng nhìn ra những mặt tốt của họ để dễ dàng thông cảm, tha thứ.
3. Bài học nhận thức và hành động:
- Sống hoà mình vào tập thể cộng đồng, không ích kỉ, vụ lợi cá nhân.
- Đấu tranh chống những biểu hiện của lối sống ích kỉ, cá nhân chủ nghĩa, hướng tới
xã hội tốt đẹp.
Câu 8: Suy nghĩ của anh/chị về câu tục ngữ: “Một điều nhịn là chín điều lành”.
Gợi ý:
1. Giải thích ý nghĩa câu nói:
- Nhịn: là nhún nhường, biết kiềm chế nóng giận, biết lắng nghe ý kiến của
người khác, luôn giữ được hoà khí trong giao tiếp, ứng xử, tránh xung khắc đối đầu.
- Lành: kết quả tốt đẹp, thoả đáng, đúng như mong muốn.
- Một, chín: những con số có tính chất ước lệ.
- Cả câu: Cha ông ta khuyên trong cuộc sống nên biết nhường nhịn, nhẫn nhịn
để tạo mối quan hệ tốt lành, thân ái.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Khẳng định mặt đúng của câu tục ngữ: Câu tục ngữ thể hiện một quan niệm
xử thế đúng đắn của cha ông ta. Bởi vì cuộc sống vốn đa dạng phức tạp. Một con
người thường có rất nhiều mối quan hệ khác nhau (trong gia đình, ngoài xã hội).
Muốn phát triển, con người phải biết đoàn kết hợp tác với nhau để tăng cường sức
mạnh, đem lại hiệu quả cao nhất. Sự hoà thuận trong giao tiếp là vô cùng cần thiết vì
đó là cách ứng xử có hiệu quả, là phương châm sống tốt nhất. (Thí sinh cần nêu và
phân tích được các dẫn chứng thực tế trong gia đình, ngoài xã hội để chứng minh).
- Tuy nhiên cần thấy rằng câu tục ngữ chỉ nêu lên một cách rất chung chung.
Trong thực tế đời sống, không phải sự nhẫn nhịn, nhún nhường bao giờ cũng là giải
pháp tốt nhất. Khi đối mặt với cái xấu, cái ác thì sự nhẫn nhịn lại đồng nghĩa với thái
độ hèn nhát, nhu nhược, lại trở thành tiêu cực vì nó cản trở sự vươn lên, hoàn thiện
của bản thân mỗi người cũng như của cả cộng đồng. (Thí sinh cần nêu và phân tích
được các dẫn chứng thực tế để chứng minh).
3. Bài học nhận thức và hành động:
- Tuỳ từng tình huống, hoàn cảnh, đối tượng cụ thể để lựa chọn cách ứng xử
phù hợp.
- Trong giao tiếp cần có thái độ mềm dẻo, bình tĩnh nhưng có chừng mực, có
nguyên tắc.
- Quyết tâm chống lại cái ác, bảo vệ cái thiện, không làm ngơ trước những
việc bất bình, phi pháp; mạnh dạn phê phán những thái độ, việc làm không đúng của
mọi người xung quanh.

Câu 9: Trong bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa Nguyễn Duy viết:
“ Ta đi trọn kiếp con người
Vẫn không đi hết những lời mẹ ru”.
Câu thơ trên gợi cho anh/chị suy nghĩ gì về tình mẫu tử?
45
 Gợi ý:
1. Phân tích và lý giải:
Đòi hỏi vận dụng kiến thức, hiểu biết về nội dung và ý nghĩa của những lời ru;
khả năng nhậy cảm để nhận biết bằng trái tim những mong ước và tình yêu thương
của mẹ.
a. Ý nghĩa của lời mẹ ru: không chỉ là lời ca và giai điệu để dỗ dành trẻ nhỏ
ngủ ngon mà còn là sự thể hiện tâm hồn, tấm lòng người hát ru. Tiếng ru của mẹ là
tình cảm, là ước mong, là lời gửi gắm tâm tình của người mẹ với con mình. Nó chứa
đựng trong đó cả một thể giới tinh thần mà người mẹ có được mà muốn xây dựng
cho đứa con:
- Là lời yêu thương: chứa đựng tình yêu vô bờ bến của mẹ dành cho con.
Trong tình yêu ấy, con là tài sản quý giá nhất, là niềm tự hào lớn đẹp nhất, là cả cuộc
sống của người mẹ.
- Là lời cầu nguyện, ước mong: lời ru là sự gửi gắm mong ước về tương lai
của con với sự trưởng thành về thể chất và tâm hồn, sự thành công trong cuộc sống.
- Là lời nhắn nhủ, khuyên răn, dạy bảo: Chứa đựng trải nghiệm của cuộc đời
người mẹ, sự hiểu biết, khát vọng truyền thụ hiểu biết, kinh nghiệm của mẹ cho con,
sự hiểu biết và kinh nghiệm về đạo làm người, về lẽ sống ở đời, về lẽ phải cần phải
tuân theo, về những giới hạn cần biết dừng lại, về những cạm bẫy nguy hiểm nên
tránh, về những bước đường mỗi người phải đi qua…
Cho dù là lời yêu thương, lời cầu nguyện hay lời nhắn nhủ thì cũng là chuẩn bị
của người mẹ cho những đứa con trên con đường đời hiện tại và sau này của nó, sự
chuẩn bị không chỉ bằng kiến thức kinh nghiệm mà bằng cả tấm lòng và tình yêu. Lẽ
tự nhiên, trong mỗi người mẹ luôn bao gồm cả một nhà giáo dục và một phương
pháp giáo dục của trái tim thấm đẫm yêu thương.
b. Không đi hết: Không thấy hết, không dùng hết, không thể hiểu biết hết,
không sống hết những gì mẹ đã chuẩn bị cho con qua lời ru ấy:
- Tấm lòng bao dung vô bờ của mẹ.
- Sự che chở, nâng đỡ, dìu dắt trọn đời của mẹ qua những lời ru.
- Cảm giác thấm thía của người con qua trải nghiệm cuộc đời khi nhìn nhận
lại, cảm nhận lại những gì có được từ lời ru và tình yêu của người mẹ.
Lời tri ân của người con với mẹ là lời ca ngợi sự vô giá, vô bờ bến của tình
mẫu tử mẹ dành cho con. Câu thơ đọc lên giản dị và thấm thía đủ để mỗi con người
được ngồi lại trong yên tĩnh để cảm động, suy nghĩ.
2. Bình luận, đánh giá:
a. Vai trò của tình mẫu tử:
- Là môi trường tốt nhất cho sự phát triển của tâm hồn và thậm chí cả trí tuệ
của đứa con.
- Là điểm tựa cho lòng tin, sức mạnh của đứa con trong cuộc sống.
- Là cái gốc thiện, nguồn nuôi dưỡng lương tri, nhân phẩm của con người
trong cuộc đời; có ý nghĩa cảnh giới con người khi đứng trước bờ vực của lầm lỡ và
tội ác.
- Là nơi xuất phát và cũng là chốn về sau cùng của con người trong cuộc sống
đầy bất trắc, hiểm nguy.
b. Biểu hiện của tình mẫu tử: Vô cùng đa dạng phong phú song đều hướng tới
cái đích cuối cùng là cho con, vì con.

46
 c. Thái độ cần có đối với tình mẫu tử: Không chỉ là đón nhận và cần sống, trải
nghiệm và tự điều chỉnh bản thân để góp phần làm toả sáng giá trị thiêng liêng của
tình mẹ trong chính cái kết tinh của tình mẹ thiêng liêng ấy là tâm hồn và sự sống
của bản thân mình.
Câu 10: Đọc đoạn tin sau:
Cô là người con gái thứ 20 trong một gia đình có 22 người con. Cô sinh thiếu
tháng nên mọi người nghĩ cô khó mà sống được.
Nhưng cô vẫn sống khỏe mạnh. Năm lên 4 tuổi, cô bị viêm phổi và sốt phát
ban. Sau trận ốm đó, cô bị liệt chân trái và phải chống gậy khi di chuyển. Năm 9
tuổi, cô bỏ gậy và bắt đầu tự đi. Đến năm 13 tuổi cô đã có thể đi lại một cách bình
thường và cô quyết định trở thành một vận động viên điền kinh. Cô tham gia vào một
cuộc thi chạy và về cuối cùng. Những năm sau đó cô đều tham dự tất cả các cuộc thi
điền kinh, nhưng cũng đều về cuối. Mọi người nói cô nên từ bỏ nhưng cô vẫn tiếp tục
theo đuổi ước mơ trở thành một vận động viên điền kinh. Và rồi cô đã chiến thắng
trong một cuộc thi. Từ đó trở đi cô luôn chiến thắng trong tất cả các cuộc thi mà cô
tham gia. Sau đó cô đã giành được ba huy chương vàng Olimpic. Cô là Wilma
Rudolph. (Wilma Rudolph là nữ vận động viên người Mỹ).
Em có suy nghĩ gì từ ý nghĩa đoạn tin trên?
Gợi ý:
1. Giải thích ý nghĩa của đoạn tin.
- Đoạn tin là một câu chuyện kì diệu về một nữ vận động viên nổi tiếng của Mỹ có
tên là Wilma Rudolph. Từ một đứa trẻ kém may mắn: sức khỏe yếu vì sinh thiếu
tháng, lên 4 tuổi bị liệt chân trái vì bệnh tật, Wilma Rudolph đã kiên trì tập luyện để
có thể đi lại bình thường. Lên 9 tuổi cô đã đi lại được và có ước mơ trở thành vận
động viên điền kinh. Sau nhiều lần thất bại (về cuối trong các cuộc thi) cô vẫn không
nản lòng. Sau nhiều năm cố gắng cô đã chiến thắng và giành được ba huy chương
vàng Olimpic.
- Câu chuyện của Wilma Rudolph gợi suy nghĩ về tấm gương những con người
không bao giờ chịu đầu hàng số phận: Wilma Rudolph đã vượt lên hoàn cảnh bất
hạnh của bản thân không chỉ để trở thành con người bình thường mà còn trở thành
con người xuất chúng.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề.
- Trong cuộc sống, có không ít người gặp phải hoàn cảnh bất hạnh (do bẩm sinh, do
tai nạn, bệnh tật…). Nhiều người trong số đó đã vươn lên không ngừng, tự khẳng
định mình “tàn nhưng không phế”.
- Câu chuyện của Wilma Rudolph và nhiều người khác gợi suy nghĩ:
+ Sự khâm phục, ngưỡng mộ với những con người giàu ý chí, nghị lực
trong cuộc sống.
+ Không có khó khăn nào mà con người không thể vượt qua, điều quan trọng
là cần phải có ý chí nghị lực, có hoài bão ước mơ, có tình yêu với cuộc sống.
- Trách nhiệm của mỗi người và toàn xã hội với họ:
+ Cảm thông, tôn trọng chứ không xa lánh, ghẻ lạnh họ.
+ Động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện để họ phát huy khả năng.
- Phê phán một bộ phận không nhỏ (nhất là thanh niên) sống không có nghị lực, ý
chí, ước mơ hoài bão.
3. Liên hệ bản thân và rút ra bài học.
Câu 11:
47
 Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi
lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp.
(Bài kí đề danh tiến sĩ – 1442, Thân Nhân
Trung).
Suy nghĩ của anh (chị) về nhận định trên.
Gợi ý:
1. Giải thích ý nghĩa của lời nhận định.
- Hiền tài: Trong quan niệm của người xưa, hiền tài là người có tài năng không
những học rộng, hiểu nhiều mà còn có đủ tài giúp vua trị nước, đem lại cuộc sống
thanh bình cho nhân dân. Hiền tài là người có cả đức hạnh, gương mẫu về đạo đức,
suốt đời chăm lo, tu dưỡng phẩm hạnh cho bản thân, đem hết tài năng, đức hạnh
phục vụ cho đất nước. Tóm lại hiền tài là những người có tri thức, đạo đức, có năng
lực, tâm huyết và khát vọng cống hiến cho đất nước, dân tộc.
- Nguyên khí: là chất làm nên sự sống còn và phát triển của đất nước, xã hội.
- Cả câu: Khẳng định vai trò, tầm quan trọng đặc biệt của hiền tài đối với quốc gia
dân tộc. Bậc hiền tài có ý nghĩa quyết định đến sự thịnh suy của đất nước.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề.
- Khẳng định tính đúng đắn của nhận định: Câu nói của Thân Nhân Trung là tư
tưởng quan trọng, là sự tổng kết đường lối chiến lược về văn hoá giáo dục. Đây là
một tư tưởng hết sức đúng đắn, tiến bộ, có ý nghĩa trong mọi thời, mọi quốc gia dân
tộc. Bởi vì ở thời nào, ở đất nước nào thì hiền tài vẫn là người tạo ra phần lớn những
giá trị vật chất, tinh thần, đặc biệt ở họ có khả năng phán đoán và nhận định tình
hình sáng suốt hơn người thường.
- Nhà nước có chính sách chăm lo nuôi dưỡng, đào tạo và đãi ngộ thích đáng với
người hiền tài. Trong thời đại của nền kinh tế tri thức, thời đại mở cửa và hội nhập
toàn cầu, chính sách phát triển văn hoá giáo dục ở mọi quốc gia, đặc biệt là các nước
phát triển ngày càng được chú trọng. Với nước ta, giáo dục luôn được coi là quốc
sách hàng đầu.
3. Bài học nhận thức và hành động.
- Ý thức được vai trò, tầm quan trọng của hiền tài đối với đất nước.
- Có thái độ trân trọng với bậc hiền tài.
- Bản thân cố gắng học tập tu dưỡng để trở thành người có ích cho đất nước.
Câu 12: Suy nghĩ của anh (chị) về ý nghĩa của bài thơ sau:
Ví không có cảnh đông tàn
Thì không có cảnh huy hoàng ngày xuân
Nghĩ mình trong bước gian truân
Tai ương rèn luyện tinh thần thêm hăng.
(Tự khuyên mình – Nhật kí trong tù – Hồ Chí Minh)
Gợi ý:
1. Giải thích ý nghĩa của bài thơ.
- Bài thơ đề cập đến hiện tượng tự nhiên: Nếu không có cảnh mùa đông tàn thì cũng
không có được cảnh huy hoàng của mùa xuân. Đông qua rồi mới đến xuân, đó là qui
luật tất yếu của tự nhiên.
- Từ qui luật tự nhiên, bài thơ liên tưởng đến con người: Trong khó khăn gian khổ,
nếu con người chịu đựng được, vượt qua được những khó khăn thử thách thì sẽ đến
được với cảnh huy hoàng của cuộc sống.

48
- Những bước gian truân, tai ương gặp phải là những thử thách, rèn luyện làm cho tinh
thần thêm hăng. Bài thơ thể hiện tinh thần lạc quan của người chiến sĩ cách mạng.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề.
- Khẳng định quan niệm của Bác trong bài thơ là hoàn toàn đúng:
+ Trong cuộc sống, không mấy ai không gặp khó khăn, gian khổ. Trước
những trở ngại không được bi quan, chán nản mà phải giữ vững niềm tin vào lí
tưởng, mục đích cuộc sống của mình.
+ Những vất vả, khó khăn gặp phải như cơn gió lạnh mùa đông . Nếu chịu
đựng và vượt qua được mùa đông lạnh lẽo thì sẽ được sống trong cảnh huy hoàng
của ngày xuân. Điều đó có nghĩa vượt qua gian khổ sẽ đến được với thành công.
Niềm tin đó sẽ giúp chúng ta vươn lên trong cuộc sống. Chính trong gian khổ con
người sẽ vững vàng hơn. Tai ương gặp trong cuộc đời sẽ sẽ giúp tinh thần thêm hăng
hái. HS có thể lấy dẫn chứng (cuộc đời Bác Hồ và các chiến sĩ cách mạng trong đấu
tranh là dẫn chứng hùng hồn về sự kiên trì, nhẫn nại, về quyết tâm vượt qua những
thử thách, về niềm tin và tinh thần lạc quan cách mạng).
- Phê phán những kẻ sợ khó khăn gian khổ, hay nản chí ngã lòng, bi quan trước
những khó khăn thử thách trong cuộc sống.
3. Bài học nhận thức và hành động.
- Sống ở trên đời, khi đã xác định được mục đích đúng đắn, muốn đi đến thành công
thì phải trải qua những gian nan thử thách. Nếu vượt qua được chắc chắn sẽ đạt được
điều ta mong muốn.
- Chấp nhận đương đầu với khó khăn thử thách, đem hết khả năng của mình góp
phần vào sự nghiệp cách mạng, sự nghiệp xây dựng và đổi mới đất nước.
- Bài thơ giúp ta hiểu được qui luật tất yếu của cuộc sống, từ đó hăng hái học tập và
rèn luyện.
Câu 13: Có ý kiến cho rằng: Nếu anh bắn súng lục vào quá khứ thì tương lai sẽ
bắn anh bằng đại bác. Nhưng Tổng giám đốc tập đoàn Coca Cola, Bryan Dion lại
khẳng định: Bạn chớ để cuộc sống trôi qua kẽ tay vì bạn cứ mải đắm chìm trong quá
khứ hay ảo tưởng về tương lai. Chỉ bằng cách sống cuộc đời mình trong từng
khoảnh khắc của nó, bạn sẽ sống trọn vẹn từng ngày của đời mình.
Anh (chị) suy nghĩ như thế nào trước những lời khuyên ấy.
Gợi ý:
1. Giải thích.
- Quá khứ: là cái đã qua, là thời gian đã qua.
- Hiện tại: là cái đang xảy ra, là thời gian đang sống.
- Tương lai: là cái chưa tới, có thể xảy ra, là thời gian sắp tới, sẽ tới.
- Bắn: ẩn dụ, chỉ thái độ, cách đối xử của con người với quá khứ, tương lai.
- Cuộc sống trôi qua kẽ tay: để cuộc sống trôi qua phí hoài, vô ích, thái độ thờ ơ với
cuộc sống.
- Ý kiến thứ nhất: Bằng cách nói hình ảnh: bắn súng lục vào quá khứ, tương lai sẽ
bắn anh bằng đại bác, cách dùng hình ảnh mang ý nghĩa tăng tiến: súng lục- đại
bác, người nói muốn khẳng định: Cách đối xử của mỗi người với quá khứ như thế
nào thì tương lai họ nhận được sẽ như thế, thậm chí còn tồi tệ hơn thế. Câu nói đề
nghị một lối sống, một thái độ sống: trân trọng quá khứ, biết ơn quá khứ.
- Ý kiến thứ hai: Bằng cách nói nhấn mạnh, phủ định để khẳng định: chớ để…chỉ
bằng cách… sống trọn vẹn từng ngày, người nói muốn đề nghị một lối sống: trân
trọng từng khoảnh khắc của hiện tại, sống hết mình trong hiện tại.
49
- Hai ý kiến tưởng chừng đối lập nhưng kì thực là sự bổ sung ý nghĩa cho nhau, cùng
hướng con người tới một lối sống, một thái độ sống tích cực, đúng đắn: sống là phải
biết trân trọng quá khứ, biết ơn nguồn cội. Song đồng thời phải biết đón nhận hiện
tại, sống hết mình cho hiện tại và biết vun đắp cho tương lai.
2. Phân tích, bàn luận.
- Tại sao sống là phải biết trân trọng quá khứ?
+ Quá khứ là truyền thống, là lịch sử, là nguồn cội, tổ tiên, là văn hoá, văn minh
xưa… Quá khứ là những gì đã xảy ra, trôi qua, không bao giờ lấy lại được. Do đó,
con người phải biết trân trọng quá khứ, nguồn cội…, trân trọng chính mình.
+ Vì phải có quá khứ mới có hiện tại và tương lai, với quá khứ người ta xây
dựng hiện tại và tương lai.
+ Quá khứ chính là tấm gương soi để con người tự nhận thức và rút ra những
bài học kinh nghiệm quí báu cho mình.
+ Nếu con người quay lưng, “bắn vào quá khứ”, con người sẽ trở thành những
kẻ vô ơn, bạc nghĩa. Họ sẽ bị tương lai đáp trả hậu quả tương xứng.
VD:
Nếu cha mẹ không kính trọng ông bà, quay lưng lại truyền thống, nguồn cội…
thì khó mà dạy nổi con cháu; sau này họ cũng dễ bị con cháu khinh thường.
Đối với một quốc gia dân tộc, trong quá trình hội nhập văn hoá, nếu không biết
giữ gìn bản sắc, sẽ dễ bị diệt vong.
vv…
- Tại sao phải biết trân trọng hiện tại, sống hết mình cho hiện tại?
+ Vì hiện tại là cái đang hiện hữu, con người xây đắp những thứ quan trọng
nhất trong hiện tại: những giá trị vật chất, những giá trị tinh thần…
+ Hiện tại hôm nay cũng sẽ trở thành quá khứ ngày mai. Đời người là hữu hạn.
Vì thế, nếu con người lãng quên hiện tại, tất yếu họ sẽ luôn phải nuối tiếc những gì
đã trôi qua, không đạt được.
+ Quá khứ dù đẹp đẽ, thiêng liêng, cũng là cái đã qua. Tương lai dù hấp dẫn
nhưng nếu ta không thực hiện hôm nay thì cũng chỉ là mơ ước. Bởi vậy, mỗi người
cần biết sống thực sự, ngay trong hiện tại.
3. Mở rộng.
- Trân trọng quá khứ là như thế nào?
- Trân trọng hiện tại, sống hết mình trong hiện tại là ra sao?
- Nêu một số lối sống, thái độ sống chưa hợp lí:
+ Hoặc quá đề cao quá khứ mà coi nhẹ hiện tại.
+ Hoặc chạy theo chủ nghĩa hiện sinh, thực dụng mà lãng quên quá khứ.
- Bài học nhận thức, hành động của bản thân.

Câu 14: Hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề lựạ chọn
nghề nghiệp của thanh niên hiện nay.
Gợi ý:
50
1. Giải thích
- Chọn nghề là cách lựa chọn công việc sẽ gắn bó với ta suốt đời. Nghề nghiệp
ấy có ảnh hưởng to lớn đến đời sống tinh thần và vật chất của mỗi con người.
- Lựa chọn nghề nghiệp là mối quan tâm hang đầu của thanh niên, nó có ý nghĩa
quan trọng đói với sự thành đạt của mỗi cá nhân, nhất là trong xã hội hiên nay.
2. Bàn luận và chứng minh
- Sau khi kết thúc quá trình học tập ở nhà trường phổ thông, thanh niên đứng
trước con đường lựa chọn nghề nghiệp cho mình. Nếu lựa chọn đúng, mỗi người sẽ
có được niềm say mê, sự hứng thú cới công việc, có cơ hội phát huy năng lực của
bản thân. Nếu lựa chọn sai, chúng ta sẽ đánh mất cơ hội và công việc trở thành gánh
nặng. Vì vậy cần chủ động, sáng suốt khi đối diện với vấn đề quan trọng này
- Xã hội ngày nay phát triển,các ngành nghề mở rộng, tạo ra nhiều việc làm, các
loại hình đào tào nghề cũng phong phú. Thông tin từ báo chí, truyền hình, từ các
phương truyền thông khác cung cấp cho ta những hiểu biết về nghề nghiệp và nhu
cầu của xã hội. Thanh niên được tự do, chủ động hơn về việc lựa chọn nghề
- Nhiều người đã xuất phát từ năng lực, sở thích, đam mê, năng khiếu và những
điều kiện phù hợp với mình, để lựa chọn nghề. Nhưng có nhiều bạn trẻ chọn nghề
theo xu hướng thời thượng, chỉ chú trọng những nghề được xã hội đề cao, hứa hẹn
thu nhập cao mà không tính đến khả năng của bản thân và nhu cầu của thực tế.
Nhiều người coi vào đại học là con đường duy nhất để dẫn đến tương lai, vì thế dẫn
đến hiện tượng thừa thầy thiếu thợ, nhiêu sinh viên ra trường không có việc làm,
phải làm những công việc trái nghề.
3. Những giải pháp
- Mỗi bạn trẻ cần có ý thức về bản thân, có suy nghĩ nghiêm túc khi chọn nghề.
- Nhà nước cần có những định hướng lâu dài bằng cách mở hợp lý số trường đại
học và dạy nghề để đáp ứng nhu cầu thực tế.
4. Suy nghĩ và liên hệ của bản thân
Câu 15: Trong thư gửi thầy hiệu trưởng của con trai mình, Tổng thống Mĩ A.Lin –
côn viết:
“ Xin dạy cho cháu biết đến thế giới kì diệu của sách, nhưng cũng để cho
cháu đủ thời gian để lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống: đàn chim
tung cánh trên bầu trời, đàn ong bay lượn trong nắng, và những bông hoa nở ngát
trên đồi xanh…”
(Ngữ văn 10, tập 2, NXBGD,
2006)
Suy nghĩ của anh (chị) về đoạn thư trên.
Gợi ý:
1. Giải thích ý nghĩa đoạn thư:
- “Dạy cho cháu biết đến thế giới kì diệu của sách”: Biết thu nhận kiến thức
từ sách vở, có niềm say mê khám phá thế giới kiến thức phong phú của sách.
- “Cũng để cho cháu đủ thời gian để lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở
của cuộc sống”: chú trọng rèn luyện tâm hồn nhạy cảm, biết quan tâm đến cuộc
sống xung quanh, tự mình khám phá ý nghĩa của cuộc sống, vẻ đẹp của thế giới tự
nhiên cũng như của con người.

51
 Đoạn thư là lời tâm sự, mong mỏi của một người cha đối với nhà trường, với các
nhà giáo dục: Dạy cho con mình hiểu biết và trân trọng giá trị của sách vở và cuộc
sống.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Đây là tâm tình của một người cha: thể hiện tình yêu con, mong muốn con
trưởng thành.
- Lời đề nghị của ông với thầy hiệu trưởng, với nhà trường còn thể hiện mong
ước của một người yêu thương, quan tâm đến sự phát triển toàn diện nhân cách của
thế hệ trẻ.
- Nội dung lời đề nghị sâu sắc, chính đáng:
+ Không phủ nhận vai trò quan trọng của sách, của kiến thức văn hóa do sách
vở mang lại, vì đó là cả một “thế giới kì diệu”, rộng mở. Không có kiến thức văn
hóa, con người thiếu nền tảng tri thức.
+ Tuy nhiên, kiến thức cuộc sống thực tiễn của con người cũng quan trọng
không kém, bởi đó là “sự bí ẩn muôn thuở” mà con người luôn cần khám phá, hiểu
biết. Nó cần thiết và bổ ích cho con người, có tác động tích cực trong việc vun đắp
bồi dưỡng tâm hồn, khơi dậy tình yêu cuộc sống.
+ Vai trò của người thầy trong việc khơi dậy tinh thần tự học, lòng ham hiểu
biết khám phá, chiêm nghiệm và “ lặng lẽ suy tư” trước mọi vấn đề của đời sống của
học sinh. Đó là điều quan trọng để học sinh có thói quen quan tâm đến mọi điều
trong đời sống.
- Phê phán quan điểm phiến diện: hoặc chỉ thấy vai trò của kiến thức sách vở,
hoặc chỉ quan tâm đến thực tiễn.
3. Bài học nhận thức và hành động:
- Biết học trong sách vở nhưng cũng cần biết học ở cuộc sống, quan tâm đến
đời sống xã hội. Đó là chìa khóa dẫn đến thành công của mỗi con người.
- Biết yêu cuộc sống, nhận ra vẻ đẹp từ những điều bình dị nhất của vạn vật
quanh ta. Học kiến thức song song với rèn luyện đạo đức, bồi dưỡng tâm hồn. Đó là
sự phát triển toàn diện nhân cách của con người.
Câu 16:
Một con chó tham ăn, một hôm nó đớp được miếng thịt của làng bày ra đình để
khao làng. Con chó ba chân bốn cẳng tha miếng thịt đến bờ sông. Sợ người làng đuổi
theo nên nó chạy về phía cầu để qua sông tẩu thoát. Khi đến giữa cầu, nó nhìn xuống
dòng sông, thấy có một con chó khác đang ngoạm miếng thịt to hơn. Con chó tham
ăn mới nghĩ: Ta phải cướp miếng thịt của con chó kia mới được. Nghĩ thế nào, làm
thế ấy, nó bèn nhả miếng thịt đang ngoạm ra, rồi nhảy xuống sông để tranh miếng
thịt với con chó kia. Vừa nhảy xuống sông thì bóng nước tan ra, nó vùng vẫy một
thôi một hồi chẳng kiếm được gì, lúc bấy giờ mọi người đổ xô ra cầm đòn đánh chó.
Nước cuốn mạnh, con chó bị chìm nghỉm dưới dòng sông.
(Theo Con chó và miếng thịt - Truyện ngụ ngôn Việt Nam – Nguyễn Văn Ngọc,
NXB Văn học, 2003.)
Câu chuyện trên gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gì về cuộc sống?
Gợi ý:
1. Nhận thức về câu chuyện:
- Chuyện kể về một con chó đớp được một miếng thịt trong bữa cỗ làng và vội vàng
tẩu thoát.

52
- Khi đi qua chiếc cầu, nhìn xuống dưới thấy một con chó khác đang ngoạm một
miếng thịt to hơn. Nó liền nhả miếng thịt đang ngoạm ra lao xuống tranh miếng thịt
với con chó kia.
- Nó không những không cướp được mà còn bị nước cuốn mạnh chìm nghỉm dưới
lòng sông.
=> Câu chuyện mượn hình tượng con chó tham lam để phê phán những kẻ ngu ngốc
thiếu thực tế, Thả mồi bắt bóng. Tham bát bỏ mâm, Thả con cá rô, vồ con săn sắt...
2. Suy nghĩ của bản thân:
- Con người nhiều khi không ý thức được giá trị mà mình có, chỉ lo tìm kiếm những
thứ viển vông, là cái bóng, là ảo ảnh, là không có thật, vì thế phải nhận những hậu
quả đáng tiếc, thứ mà mình đang có cũng tuột khỏi tầm tay.
- Cái bóng bao giờ cũng đẹp, cũng lung linh nên con người dễ nhầm tưởng, lòng
tham khiến họ lao vào nó mà quên đi thực tế. Câu chuyện trở thành một minh chứng
sinh động nhằm phê phán những kẻ tham lam, ngu ngốc, thiếu hiểu biết.
- Nhưng mặt khác, tham cũng có giá trị riêng của nó, tính tham sẽ là điều kiện tuyệt
vời giúp chúng ta vượt qua những rào cản của bản thân, nhanh chóng chinh phục
những mục tiêu xa hơn, lớn hơn, có lòng tham con người mới có động lực phát triển,
có tham mới biến ước mơ thành hiện thực.
- Tuy nhiên lòng tham tự nó vốn dĩ khó đo lường và kiểm soát. Nếu tham quá đà con
người sẽ không làm chủ được bản thân, biến mọi thứ thành tro bụi, hệt như con thú
trong truyện, chẳng những đánh mất miếng mồi mà còn mất đi mạng sống của mình
nơi lòng sông lạnh lẽo.
3. Bài học nhận thức và hành động:
- Con người phải ý thức được thực tế, phải giữ gìn những gì mình đang có, đừng
theo đuổi những cái viển vông.
- Chúng ta cần có tham vọng nhưng tham vọng phải có chừng mực, tránh biến thành
kẻ tham lam, ngu ngốc, để rồi hối hận cũng không kịp.
Câu 17: Trình bày suy nghĩ của anh ( chị) về câu chuyện ngụ ngôn sau đây:
CHIM CHÀNG LÀNG
Chàng Làng vẫn thường hãnh diện và kiêu ngạo về tiếng hót của mình hơn
hẳn đồng loại. Nó có thể hót tiếng của nhiều loài chim. 
Một hôm, nhân có mặt đông đủ bạn bè họ nhà chim, chú đậu tót lên cành cây cao rồi
ưỡn ngực, vươn cổ cất tiếng hót. Chú hót say sưa, khi thì giống giọng của sáo đen,
khi là giọng của chích chòe, hoạ mi...Ai cũng khen chú bắt chước giống và tài tình
quá. Cuối buổi biểu diễn, một chú chim sâu đề nghị: Bây giờ anh hãy hót tiếng của
riêng anh cho bọn em nghe nào! Chàng Làng đứng mãi mà không hót được giọng
của riêng mình, Chàng Làng xấu hổ cất cánh bay thẳng. Bởi vì từ xưa đến nay,
Chàng Làng chỉ quen nhại theo giọng hót của các loài chim khác chứ đâu chịu luyện
một giọng hót riêng cho chính mình.
Gợi ý:
1. Nhận thức về câu chuyện:
- Câu chuyện kể về loài chim Chàng Làng( còn có tên khác là chim Bách Thanh),
loài chim này có khả năng tuyệt vời là bắt chước giọng của những loài chim khác.
- Bản thân chú chim này rất tự hào về khả năng của mình và khi có mặt đông đủ bạn
bè, họ hàng nhà chim chú lại trình diễn năng khiếu ấy cho mọi người thưởng thức.

53
- Tuy nhiên khi được đề nghị hót bằng giọng của mình thì chú xấu hổ bay đi mất vì
xưa nay chú chỉ bắt chước, nhại theo chứ đâu có luyện cho mình một giọng hót
riêng.
=> Câu chuyện phê phán thói bắt chước, nhại lại mà không chịu suy nghĩ, không
chịu sáng tạo để làm nên phong cách riêng ở một số người.
2. Suy nghĩ của bản thân từ câu chuyện:
- Bắt chước là một thói quen được hình thành từ thuở ấu thơ, nó giúp con người học
hỏi được mọi thứ từ thế giới xung quanh để thích nghi với cuộc sống.
- Bắt chước là giai đoạn đầu tiên của tư duy mà bất cứ ai cũng phải trải qua bởi khó
có thể phát minh, sáng tạo ra cái mới nếu không dựa vào những ý tưởng cũ. Bắt
chước trong một hoàn cảnh nào đó cũng được coi là tài năng nếu sự bắt trước y như
thật.
- Tuy nhiên cuộc sống không ngừng đòi hỏi sự sáng tạo. Thành công của ngày hôm
nay không thể giống với ngày hôm qua, ngày mai không thể giống ngày hôm nay vì
thế con người không thể rập khuân, bắt chước những cái đã có.
- Câu chuyện đã phản ánh một thực trạng trong xã hội: nói theo, viết theo, nghĩ theo,
hành động theo…nhất là đối với học sinh hiện nay. Việc bắt chước một cách máy
móc đã làm các em mất đi phong cách riêng của mình, thui chột khả năng sáng tạo,
ảnh hưởng lớn tới sự phát triển trong tương lai.
3. Bài học nhận thức và hành động:
- Trong cuộc sống không tự biến mình thành những con chim Chàng Làng.
- Không ngừng học hỏi, không ngừng tư duy, sáng tạo để khẳng định mình và đi tới
thành công.
Câu 18: Trong bức thư của một du học sinh Nhật bàn về “văn hóa Việt” có đoạn:
“Thật đáng tự hào vì Việt Nam có 4000 năm văn hiến. Thật xấu hổ nếu 4000 năm
văn hiến chỉ là một chương trong sách lịch sử chứ không được thể hiện trong cách
hành xử đời thường”.
Là một người Việt trẻ tuổi, anh/chị suy nghĩ như thế nào về ý kiến trên?
Gợi ý:
1. Giải thích ý kiến
- Tự hào: là sự hãnh diện, tự tin về điều gì đó.
- 4000 năm văn hiến: là quá trình lịch sử dài lâu, gắn liền với công cuộc dựng nước
và giữ nước, tạo nên những truyền thống văn hoá lâu đời và tốt đẹp của dân tộc.
- Xấu hổ: cảm giác hổ thẹn vì lỗi lầm hoặc sự kém cỏi, không xứng đáng.
- 4000 năm văn hiến chỉ là một chương trong sách lịch sử chứ không được thể hiện
trong cách hành xử đời thường”: chỉ sự tương phản đầy nghịch lý, nhấn mạnh
những truyền thống văn hoá lâu đời tốt đẹp chỉ là lý thuyết đóng khung trong sử
sách, còn thực tế đời sống không chứng minh cho truyền thống văn hoá lâu đời đó.
Ý cả câu là một lời cảnh tỉnh đối với mỗi người Việt Nam: không nên ngủ quên
trong quá khứ và hãnh diện về truyền thống văn hoá lâu đời của dân tộc mà cần để
truyền thống văn hoá tốt đẹp đó thể hiện trong thực tế cuộc sống hàng ngày.
2. Phân tích lý giải
2.1. Vì sao nói “thật đáng tự hào vì Việt Nam có 4000 năm văn hiến”?
- Vì trong thực tế không phải dân tộc nào cũng có lịch sử phát triển lâu đời như vậy.
- Trong suốt 4000 năm dựng nước và giữ nước, cha ông ta đã tạo ra những giá trị vật
chất và tinh thần, hình thành bản sắc văn hoá của dân tộc với những nét tốt đẹp, biểu
hiện phong phú ở nhiều lĩnh vực của đời sống.
54
2.2. Vì sao nói “Thật xấu hổ nếu 4000 năm văn hiến chỉ là một chương trong sách
lịch sử chứ không được thể hiện trong cách hành xử đời thường”?
- Vì 4000 năm văn hiến là nền tảng, hành trang quý báu, nhưng nó hoàn toàn là
thành tựu của quá khứ. Không thể chỉ tự hào về những điều trong sử sách, vì văn hoá
của một dân tộc cần biểu hiện thành những điều cụ thể trong cuộc sống hiện tại.
- Thực tế hiện nay đáng cảnh báo vì sự xuống cấp của những giá trị văn hoá trong lối
sống, VD: truyền thống nhân đạo, tương thân tương ái ngàn xưa đang đứng trước
nguy cơ bị đẩy lùi bởi thói vô cảm và chủ nghĩa cá nhân; truyền thống trọng tình
nghĩa mai một trước chủ nghĩa thực dụng và toan tính....
3. Đánh giá
- Ý kiến trên có tác dụng nhắc nhở, cảnh tỉnh mỗi người Việt Nam nhìn lại chính
mình, để biết trân trọng quá khứ của cha ông đồng thời có ý thức gìn giữ và phát
triển những truyền thống văn hoá tốt đẹp trong hiện tại.
- Tuy nhiên, sẽ là phiến diện nếu không ghi nhận những tấm gương nỗ lực để bảo vệ
và phát huy truyền thống đó trong đời sống. Từ đó, rút ra bài học nhận thức và hành
động cho bản thân.
Câu 19: Đời phải trải qua giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố.
(Trích Nhật ký Đặng Thùy Trâm)
Suy nghĩ của anh (chị) về câu nói trên.
Gợi ý:
1. Giải thích ý nghĩa câu nói:
- Đời: được hiểu theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp, chỉ cuộc đời nói chung và cuộc
đời mỗi con người nói riêng.
- Giông tố: chỉ hiện tượng thiên nhiên dữ dội. Giông tố cuộc đời là chỉ những
hoàn cảnh thử thách, những đau thương mất mát, những gian khổ nghiệt ngã trong
cuộc sống của mỗi con người, rộng ra là cuộc sống của cộng đồng, dân tộc.
- Cúi đầu: là thái độ cam chịu, khuất phục.
- Câu nói của nữ liệt sĩ, bác sĩ Đặng Thùy Trâm khẳng định: cuộc đời mỗi con
người có thể trải qua nhiều gian nan nhưng con người không được đầu hàng, khuất
phục trước khó khăn, thử thách. Có như vậy chúng ta mới đạt được thành công, hạnh
phúc và sống một cuộc sống có ý nghĩa.
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Cuộc sống không phải lúc nào cũng là thảm đỏ trải đầy hoa hồng, cuộc sống
là một trường tranh đấu. Bởi thế, cuộc sống luôn tiềm ẩn những khó khăn, phức tạp.
Đặc biệt, để đạt được thành công, con người phải vượt qua nhiều chông gai, thử
thách.
- Giông tố với những thử thách, gian nan chính là môi trường tôi luyện con người.
- Câu nói trên là tiếng nói của một thế hệ trẻ sinh ra và lớn lên trong thời đại
đầy bão táp – thời điểm cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ diễn ra hết sức ác liệt,
thể hiện ý chí, nghị lực vươn lên, sống thật đẹp và hào hùng.
- Câu nói thể hiện một quan niệm nhân sinh tích cực: sống không sợ gian nan,
thử thách, phải có tinh thần dũng cảm, có nghị lực và bản lĩnh để vượt qua.
- Phê phán những người có thái độ sống ươn hèn, thụ động, không có ý chí,
nghị lực vươn lên trong cuộc sống.
3. Bài học nhận thức và hành động:

55
 - Trong cuộc sống cũng như trong học tập phải biết vượt lên chính mình,
không nên chùn bước trước những khó khăn, bất trắc. Sống cần có lý tưởng, khát
vọng và ước mơ.
- Giông tố không chỉ là thử thách với cuộc đời của mỗi con người mà còn là thử
thách với một dân tộc. Hãy sống như thế hệ Đặng Thuỳ Trâm, một thế hệ đã dũng cảm
vượt qua những bão táp của cuộc đời để đem lại cuộc sống tươi đẹp cho đất nước.
Câu 20:
TẤT CẢ SỨC MẠNH
Có một cậu bé đang chơi ở đống cát trước sân. Khi đào một đường hầm trong
đống cát, cậu bé đụng phải một tảng đá lớn. Cậu bé liền tìm cách đẩy nó ra khỏi đống
cát.
Cậu bé dùng đủ mọi cách, cố hết sức lực nhưng rốt cuộc vẫn không thể đẩy
được tảng đá ra khỏi đống cát. Đã vậy bàn tay cậu còn bị trầy xước, rướm máu. Cậu
bật khóc rấm rứt trong thất vọng.
Người bố ngồi trong nhà lặng lẽ theo dõi mọi chuyện. Và khi cậu bé bật khóc,
người bố bước tới: “Con trai, tại sao con không dùng hết sức mạnh của mình?”.
Cậu bé thổn thức đáp: “Có mà! Con đã dùng hết sức rồi mà bố!”.
“Không con trai – người bố nhẹ nhàng nói – con đã không dùng đến tất cả
sức mạnh của con. Con đã không nhờ bố giúp”.
Nói rồi người bố cúi xuống bới tảng đá ra, nhấc lên và vứt đi chỗ khác.
(Theo báo Tuổi trẻ - Bùi Xuân Lộc phỏng dịch từ Faith to Move Mountains).
Suy nghĩ của anh/chị về bài học rút ra từ câu chuyện trên.
Gợi ý:
a. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận
b. Giải thích nội dung, ý nghĩa câu chuyện và rút ra bài học
- Cậu bé đối diện với khó khăn, dù cố gắng hết sức vẫn thất bại, khóc và tuyệt
vọng vì nghĩ rằng sức mạnh của con người nằm trong chính bản thân mình.
- Người cha với lời nói và hành động mang đến một thông điệp: sức mạnh của
mỗi người là sức mạnh của bản thân và sự giúp đỡ từ người khác.
=> Bài học: Tự lực là cần thiết nhưng nếu không biết dựa vào sự giúp đỡ từ
người khác khi cần thiết cũng khó thành công hơn.
c. Bàn luận
- Tại sao mỗi người nên nhận sự giúp đỡ của người khác?
+ Thực tế cuộc sống đặt ra nhiều vấn đề phức tạp, bất ngờ vượt khỏi khả năng
của mỗi cá nhân; có những vấn đề phải nhiều người mới giải quyết được.
+ Mỗi người luôn có khát vọng được thành công trên nhiều lĩnh vực.
- Ý nghĩa của sự giúp đỡ từ người khác:
+ Sự thành công sẽ nhanh và bền vững hơn.
+ Người nhận sự giúp đỡ có thêm sức mạnh và niềm tin, hạn chế được những
rủi ro và thất bại.
+ Tạo lập mối quan hệ tốt đẹp, gắn kết giữa người với người, nhất là trong xu
thế hội nhập hiện nay.

56
 - Giúp đỡ không phải là làm thay; giúp đỡ phải vô tư, chân thành, tự nguyện.
- Phê phán những người tự cao không cần đến sự giúp đỡ của người khác,
những người ỷ lại, dựa dẫm vào người khác.
d. Bài học nhận thức và hành động
- Phải nhận thấy sức mạnh của cá nhân là sức mạnh tổng hợp.
- Chủ động tìm sự giúp đỡ và chỉ nhận sự giúp đỡ khi bản thân thực sự cần.
- Có thói quen giúp đỡ mọi người.
Câu 21: Anh/chị có suy nghĩ gì về câu nói của Fran KA.Clark:
“Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao, nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống
được tạo thành từ những điều rất nhỏ”.
(Dẫn theo “Hành trang vào đời”, NXB Tổng hợp tp Hồ Chí Minh - 2008, tr.38)
Gợi ý:
1.Giải thích:
- Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao: khát vọng hướng tới những cái đích của
đời người, làm thay đổi cuộc sống theo chiều hướng tốt đẹp hơn.
- nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ:
không ý thức được rằng những việc lớn bao giờ cũng phải bắt đầu từ nhiều việc nhỏ,
như những dòng sông được tạo thành từ nhiều con suối...
2. Bình luận:
- Mơ ước làm nên điều lớn lao là nguyện vọng chính đáng của mọi người, cần được
tôn trọng, động viên, khuyến khích.
- Nhưng phải luôn ý thức rằng:
+ Một nhân cách hoàn thiện vốn được bồi đắp từ những việc làm rất nhỏ, nhất là
những hành vi đạo đức, lối sống. Ý nghĩa của cuộc sống cũng được kiến tạo từ
những điều đơn sơ, bình dị.
+ Phê phán lối sống, cách nghĩ, lời nói ngụy biện: vì việc lớn mà quên việc nhỏ,
muốn trở thành vĩ nhân mà quên mình cũng là một con người bình thường.
3. Bài học:
- Nhận thức sâu sắc rằng, việc gì nhỏ mấy mà có ích thì kiên quyết làm...
- Thường xuyên rèn luyện đức tính kiên nhẫn, bắt đầu từ những việc làm nhỏ để có
thể hướng tới những điều lớn lao.
Câu 22:
Câu chuyện của hai hạt mầm
Có hai hạt mầm nằm cạnh nhau trên một mảnh đất màu mỡ. Hạt mầm thứ
nhất nói: Tôi muốn lớn lên thật nhanh. Tôi muốn bén rễ sâu xuống lòng đất và đâm
chồi nảy lộc xuyên qua lớp đất cứng phía trên...
Tôi muốn nở ra những cánh hoa dịu dàng như dấu hiệu chào đón mùa xuân...
Tôi muốn cảm nhận sự ấm áp của ánh mặt trời và thưởng thức những giọt sương
mai đọng trên cành lá.
Và rồi hạt mầm mọc lên.
Hạt mầm thứ hai bảo:
- Tôi sợ lắm. Nếu bén những nhánh rễ vào lòng đất sâu bên dưới, tôi không
biết sẽ gặp phải điều gì ở nơi tối tăm đó. Và giả như những chồi non của tôi có mọc
ra, đám côn trùng sẽ kéo đến và nuốt ngay lấy chúng. Một ngày nào đó, nếu những

57
bông hoa của tôi có thể nở ra được thì bọn trẻ con cũng sẽ vặt lấy mà đùa nghịch
thôi. Không, tốt hơn hết là tôi nên nằm ở đây cho đến khi cảm thấy thật an toàn đã.
Và rồi hạt mầm nằm im và chờ đợi.
Một ngày nọ, một chú gà đi loanh quanh trong vườn tìm thức ăn, thấy hạt
mầm nằm lạc lõng trên mặt đất bèn mổ ngay lập tức.
(THẢO NGUYÊN, Nguồn: Hạt giống tâm hồn - Từ những
điều bình dị - First News và NXB Tổng hợp TPHCM phối
hợp ấn hành)

Suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề đặt ra trong câu chuyện trên?
Gợi ý:
1. Giải thích:
- Tóm tắt thật ngắn gọn truyện: Hạt mầm thứ nhất muốn lớn lên, bén rễ, đâm chồi
nảy lộc, nở hoa dịu dàng nên đã mọc lên. Hạt mầm thứ hai sợ đất sâu tối tăm, sợ chồi
non bị côn trùng nuốt, sợ trẻ con vặt hoa nên nằm im, chờ đợi, kết cục bị gà mổ tức
khắc.
- Mượn câu chuyện hai hạt mầm, tác giả đã nêu lên và khẳng định một quan niệm
nhân sinh đúng đắn, tích cực: Con người sống phải có ước mơ (mong muốn những
điều tốt đẹp trong tương lai), dám đối đầu với khó khăn để biến ước mơ thành hiện
thực và tỏa sáng. Sống không có ước mơ, hèn nhát, sợ hãi, thụ động... chỉ nhận được
sự thất bại, thậm chí bị hủy diệt.
2. Lí giải vấn đề:
- Cuộc sống rất đa dạng và phong phú: có cơ hội cho con người lựa chọn nhưng cũng
lắm thử thách gian nan. Hành trình sống của con người là không ngừng vươn lên để
sáng tạo, in dấu ấn trong cuộc đời. Khó khăn không hoàn toàn là trở lực mà chính là
động lực thôi thúc hành động, đạt tới thành công.
- Ước mơ tạo nên bản lĩnh, là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn giúp con người vượt
qua khó khăn “xuyên qua đá cứng” để sống và tận hưởng hương vị, vẻ đẹp của cuộc
đời; là động lực thôi thúc con người tìm tòi, khám phá, đóng góp sức mình làm cho
cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn.
- Cuộc sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người có ước mơ, khát vọng và nỗ lực
vượt khó, chinh phục mọi thử thách để sinh tồn và phát triển.
- Sợ hãi trước cuộc sống, không dám làm bất cứ điều gì, chỉ biết thu mình trong vỏ
bọc hèn nhát, thụ động chờ đợi con người sẽ trở nên yếu hèn.
- Cuộc sống không ước mơ, không dám đương đầu với thực tế là cuộc sống vô vị,
nhàm chán, sống thừa, sống vô ích, con người sẽ chỉ nhận được thất bại, thậm chí có
thể tan biến trong cuộc đời.
(Trong quá trình lí giải cần chọn dẫn chứng minh họa)
3. Bàn luận
- Bên cạnh những người có ước mơ, không ngừng vươn lên để sáng tạo, cũng còn
không ít người sợ hãi, né tránh gian khổ, khó khăn. Bên cạnh những ước mơ chính
đáng, phù hợp với mục tiêu cao đẹp của cộng đồng cũng còn có ước mơ vụn vặt, tầm
thường, vị kỉ.
- Biểu dương những người có ước mơ, có nghị lực vươn lên. Phê phán những người
sống không có ước mơ, thụ động, ngại khó ngại khổ, không có ý chí, nghị lực.
(dẫn chứng minh họa)
58
4. Liên hệ rút ra bài học về nhận thức và hành động.
Câu 23: Trình bày suy nghĩ của anh/chị về quan niệm sống thể hiện trong các câu sau:
- Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm
(trích Giục giã - Xuân Diệu)
- Sống tung sóng gió thanh cao mới
Sống mạnh dù trong một phút giây
(trích Đi - Tố Hữu)
- Sống trong đời sống cần có một tấm lòng.
(trích Để gió cuốn đi (ca từ) - Trịnh Công Sơn)
Gợi ý:
1. Giải thích:
- So sánh làm nổi bật quan niệm sống, khát vọng sống tích cực: phải hướng đến một
đời sống tỏa sáng, có ý nghĩa (ngay cả khi “huy hoàng” chỉ diễn ra trong thoáng
chốc). Đó là cách sống tận hiến, với khát vọng được làm chuyện lớn lao có ích cho
đời cho mình, để có được những giây phút vinh quang, chói sáng...
- Sống trong sạch cao thượng, mạnh mẽ hào hùng giữa “sóng gió” cuộc đời và
hướng theo cái mới. Khác với cách sống cũ: thụ động, buông xuôi, cam chịu, ươn
hèn...
- Sống với một tấm lòng chân thật yêu thương, mở ra phía tha nhân ; sống trong tình
thân ái, biết cảm thông, chia sẻ...
2. Bàn bạc:
- Không chấp nhận lối sống nhàn nhạt “lờ mờ, lẹt đẹt, luộm thuộm” (chữ của
Nguyễn Tuân) vô nghĩa trong suốt đời người chính là thái độ sống đẹp của con
người có khát vọng lớn lao.
- “Quăng thân vào gió bụi”, sống “thanh cao”, mạnh mẽ và hướng theo lí tưởng cao
đẹp chính là lối sống tích cực, có tránh nhiệm...
- Trải lòng để yêu thương, chia sẻ, “để gió cuốn đi” đến với mọi người gần xa, không
tính toán vị kỉ chính là đạo lí rất đáng được ngợi ca.
- “Phút huy hoàng” trong cuộc đời thật quý và có ý nghĩa ; nhưng không thể vì thế
mà đánh đổi cả phần đời còn lại. Con người không chỉ tỏa sáng trong chốc lát rồi vụt
tắt. Đời người có lúc thăng hoa, có lúc trầm lắng và cũng khó tránh khỏi những lúc
“le lói” buồn đau. Cũng có nhiều người sống âm thầm nhưng có ích cho xã hội.
Nhưng cái đáng trân trọng là khát vọng được cháy hết mình, được tận hiến cho đời...
- Không phải lúc nào cũng sống mạnh, sống hùng ; có lúc cần lắng lòng trước cái
đẹp của thiên nhiên, cuộc sống, tình người...
- Và cũng không phải lúc nào cũng giao đãi với người bằng tình yêu thương, phải
biết phẫn nộ và đấu tranh với cái xấu, cái ác. Mở lòng ra với mọi người song phải
biết trân trọng giá trị cuộc sống của chính mình.
- Những quan niệm sống khác nhau, có thể bổ sung cho nhau, hướng con người theo
một cách sống đẹp đẽ, hoàn thiện từ khát vọng đến hành động và tình cảm.
3. Bài học nhận thức và hành động:
- Nhận thức: Cần tự trang bị cho bản thân một quan niệm sống đúng đắn, đẹp đẽ.

59
- Hành động: Mạnh mẽ trong thực hiện những dự định tốt đẹp ; trong sạch trong lối
sống ; cao thượng, chân thành trong tình cảm.
Câu 24:
Câu chuyện về Chim Én và Dế Mèn
Mùa xuân đất trời đẹp, Dế Mèn thơ thẩn ở cửa hang, hai con Chim Én thấy tội
nghiệp bèn rủ dế mèn dạo chơi trên trời. Mèn hốt hoảng. Nhưng sáng kiến của Chim
Én đưa ra rất giản dị: hai Chim Én ngậm hại đầu của một cọng cỏ khô, Mèn ngậm
vào giữa. Thế là cả ba cùng bay lên. Mây nồng nàn, trời đất gợi cảm, cỏ hoa vui
tươi. Dế Mèn say sưa. Sau một hồi lâu miên man. Mèn ta chợt nghĩ bụng, ơ hay việc
gì phải ta phải gánh hai con Én này trên vai cho mệt nhỉ. Sao ta không quẳng gánh
nợ này đi để dạo chơi một mình có sướng hơn không? Nghĩ là làm, Mèn há mồm ra.
Và nó rơi vèo xuống đất như một chiếc lá lìa cành.
( Theo Đoàn Công Lê Huy trong mục “Trò chuyện đầu tuần” của báo Hoa Học
Trò)
Suy nghĩ của anh/chị về bài học rút ra từ câu chuyện trên.
Gợi ý:
1. Xác định được ý nghĩa của câu chuyện:
- Chim Én tốt bụng đã tặng Dế Mèn món quà thật tuyệt: một chuyến thưởng ngoạn
khung cảnh mùa xuân tươi đẹp, ấm áp. Tiếc thay Dế Mèn không biết trân trọng món
quà ấy. Từ người chịu ơn, Dế ảo tưởng mình là người ban ơn. Từ việc mình là gánh
nặng của người khác, Dế đã tưởng người khác chính là gánh nặng của mình. Lòng
ích kỷ, tính toán và sự ngộ nhận, ảo tưởng đã khiến Dế phải trả giá đắt: Dế “rơi vèo
xuống đất như một chiếc lá lìa cành”.
- Câu chuyện có hình thức như một truyện ngụ ngôn phản ánh một thực tế của con
người hiện nay: đời sống hiện đại giúp con người có thể làm được nhiều việc hơn
nhưng cũng khiến họ quá ảo tưởng về mình và cách suy nghĩ, lối sống cũng thực
dụng hơn. Câu chuyện cảnh tỉnh các bạn trẻ hiện nay: đừng quá ảo tưởng về bản
thân mình và không nên sống quá ích kỷ, toan tính. Xác định chính xác mình là ai và
giúp đỡ người khác một cách không vụ lợi, bạn sẽ nhận được nhiều hơn những thứ
bạn đã cho đi.
2. Rút ra bài học sống:
Câu chuyện “Chim Én và Dế Mèn” ngắn gọn, dồn nén trong vài dòng ngắn ngủi
nhưng lại chứa đựng rất nhiều bài học nhân sinh lớn. Mỗi người đều học được những
bài học nhân sinh từ câu chuyện:
- Đó có thể là câu chuyện về sự hợp tác và chia sẻ: nếu biết hợp tác, chia sẻ tất cả
mọi người sẽ cùng có lợi.
- Đó có thể là câu chuyện về giá trị cuộc sống: biết trân trọng những gì mình đang
có thì sẽ cảm nhận được giá trị đích thực của cuộc sống. Những người không biết
quý trọng những gì mình đang có sẽ không bao giờ hạnh phúc, thậm chí bất hạnh.
Bởi vậy hạnh phúc là tuỳ thuộc vào chính ta.
- Đó có thể là câu chuyện về niềm tin: Lòng tốt là đáng quý nhưng lòng tin còn
đáng quý hơn, chúng ta cần phải tin tưởng nhau để cuộc sống thoải mái, nhẹ nhàng
hơn.

60
 - Đó cũng có thể là bài học về cách nhìn, cách cảm nhận: với cái nhìn thiển cận,
hời hợt ta sẽ không phát hiện đúng bản chất cuộc sống dẫn đến những quyết định
sai lầm.
- Đó cũng có thể là bài học về cho và nhận mà cả cho và nhận luôn luôn chuyển
hóa: tưởng rằng cho đi nhưng lại được nhận lại và ngược lại…
Điều quan trọng không phải là những thứ ta mang theo bên mình, mà là những gì ta
đã đóng góp cho cuộc sống. Hãy quan tâm đến mọi người và tận hưởng cuộc sống, ta
sẽ thấy cuộc sống có ý nghĩa hơn.
Câu 25:
“Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao, nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống
được tạo thành từ những điều rất nhỏ” (Frank A.Clark)
Hãy viết một bài nghị luận ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị
về ý kiến trên.
Gợi ý:
1. Giải thích ý kiến:
- Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao: Khát vọng vươn tới những cái đích lớn
của mỗi con người, làm thay đổi cuộc sống theo hướng đi lên, tốt đẹp hơn.
- nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ:
song không ý thức được những việc lớn bao giờ cũng phải bắt đầu từ những việc
nhỏ, như dòng sông được tạo từ nhiều con suối…
=> Ý cả câu: con người luôn có khát khao làm những điều lớn lao, kì vĩ mà lại quên
rằng phải bắt đầu từ những điều rất nhỏ bé, bình thường.
2. Bình luận ý kiến:
- Mơ ước làm điều lớn lao là nguyện vọng chính đáng, cần thiết của mỗi người, cần
được hoan nghênh, khuyến khích.(hs lí giải lấy dẫn chứng)
- Nhưng phải luôn ý thức được rằng:
+ Cuộc sống con người vốn là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, nhân cách con người
cũng được tạo nên bởi sự kết hợp mọi bình diện từ nhỏ đến lớn những hành vi, đạo
đức, lối sống,…ý nghĩa, hạnh phúc của cuộc sống cũng được kiến tạo từ những điều
đơn sơ, bình dị.(hs lấy dẫn chứng thực tế)
- Phê phán lối nghĩ, cách nói ngụy biện: vì việc lớn mà quên việc nhỏ, muốn trở
thành vĩ nhân mà quên mình cũng là một con người bình thường.
3. Bài học nhận thức và hành động:
- Con người phải luôn có ý thức kiểm soát hành động và nhận thức rằng việc gì nhỏ
mấy mà có ích kiên quyết làm…
- Thường xuyên rèn luyện đức tính kiên nhẫn, bắt đầu từ những việc làm nhỏ để có
thể hướng tới những điều lớn lao.
Câu 26:
Martin Luther King – nhà hoạt động nhân quyền Mĩ gốc Phi, đã đạt giải Nobel
Hoà bình năm 1964 cho rằng: “ Trong thế giới này, chúng ta xót xa không chỉ vì lời
nói và hành động của những kẻ xấu, mà vì còn sự im lặng đáng sợ của cả những
người tốt”
Anh , chị có suy nghĩ về ý kiến trên?
Gợi ý:
1. Giải thích ý kiến:
- Giải nghĩa một số từ và cụm từ:
61
 + “kẻ xấu” là những kẻ có tâm địa độc ác.
+ “lời nói và hành động của kẻ xấu”: những lời phỉ báng, gièm pha, bôi nhọ,
vu oan giá hoạ, những hành động côn đồ hung ác làm tổn hại đến người khác.
+ “người tốt”: người nhân hậu, không làm gỡ phương hại người khác...
+ “im lặng”: không hành động, phản ứng gỡ trước những việc làm của kẻ xấu
hoặc thờ ơ, vô cảm trước nỗi đau của những người xung quanh.
+ “sự im lặng của cả người tốt”: thỏi độ bàng quan, thiếu trỏch nhiệm, lạnh
lựng, vô cảm của những người vốn nhõn hậu, khụng biết làm những hành động sai
trỏi.... Đõy cũng là một cỏch ứng xử tiờu cực.
- Nội dung câu nói: Bày tỏ thái độ phê phán với những kẻ có tâm địa độc ác dùng
lời phỉ bỏng, giốm pha, bụi nhọ, vu oan và có những hành động côn đồ hung ác làm
phương hại đến những người khác; những người có thái độ thờ ơ, vô cảm, thiếu
trách nhiệm trước những bất công, đau khổ của những người xung quanh.
2. Phân tích, bình luận ý kiến: (Phải có dẫn chứng)
- Đây là câu nói đầy tâm huyết của một người suốt đời phấn đấu vỡ quyền con người.
- Câu nói nêu đúng thực trạng đau lũng đang cú chiều hướng gia tăng trong xó hội,
đặc biệt là thời điểm hiện nay.
- Câu nói cho thấy người nói thấu hiểu sự nghiêm trọng của thực trạng đó với đời
sống con người. Vỡ:
+ Những lời vu cáo bịa đặt, những lời mạt sát xúc phạm danh dự nhân phẩm
của người khác, những lời gièm pha...không chỉ làm tổn thương họ mà cũn làm tan
vỡ hạnh phỳc gia đỡnh, gõy mất đoàn kết trong tập thể...
+ Những hành vi côn đồ độc ác, ném đá giấu tay làm tổn hại tinh thần, thể xác
và tài sản của con người, gây tâm lý bất an, hoang mang trong xó hội.
+ Thái độ thờ ơ trước những sự việc, những hành động trái với chuẩn mực đạo
đức xã hội, trỏi pháp luật, sự vô cảm của con người khiến cái ác lộng hành thống trị
xó hội, người tốt, người đáng thương không được bênh vực sẽ bi quan, chán nản,
thiếu niềm tin, đạo đức con người bị băng hoại, kỡm hóm sự phỏt triển của xó hội.
+ Vô cảm, thiếu trách nhiệm trước nỗi đau người khác dần làm mất nhân cách
của chính mình, nhõn lờn căn bệnh vô cảm ở mọi người trong xó hội.
- Câu nói nhắc nhở mọi người hướng đến một lối sống tích cực: sống có trách
nhiệm, biết quan tâm chia sẻ với những đau khổ, bất hạnh của người khác cũng như
kiên quyết đấu tranh chống lại những hành động làm tổn hại đến nhân phẩm, sức
khoẻ, tính mạng, tài sản của những người xung quanh, chống lại bệnh thờ ơ, vô
cảm.
3. Bài học về nhận thức và hành động:
- Bản thân cần nhận thức sâu sắc về sự nguy hại của những lời nói, hành động của
kẻ xấu và sự thờ ơ, vô cảm.
- Rốn cho mình lối sống tích cực biết quan tâm, chia sẻ, yờu thương, có thái độ kiên
quyết đấu tranh chống lại kẻ xấu và lối sống ích kỉ, thiếu trách nhiệm.
Câu 27:
“Trên con đường thành công không có vết chân của người lười biếng”
(Lỗ Tấn)
Viết một bài văn ngắn (không quá 600 từ) phát biểu suy nghĩ  của anh (chị) về
ý kiến trên.
Gợi ý:
62
- Giải thích:
+ Người lười biếng là người lười suy nghĩ, lười học tập, lười lao động và làm việc.
+ Thành công là  kết quả  đạt được một cách mỹ mãn trong lĩnh vực nào đó mà con
người theo đuổi .
Như vậy, Lỗ Tấn muốn nói : để thành công, người ta phải đổ mồ hôi, công sức, thời
gian, trí tuệ, gian nan vất vả, thậm chí phải nếm trải những thất bại mới có được.
+ Vì sao Lỗ Tấn nói “Trên con đường thành công không có vết chân của người lười
biếng”?
Vì con đường dẫn tới thành công là con đường chông gai, đầy khó khăn, thử thách
chứ không phải bằng nhung lụa; là cả quá trình học tập, lao động, nghiên cứu, sáng
tạo không ngừng, đòi hỏi con người phải cần cù, miệt mài, chịu khó và có ý chí
quyết tâm cao mới thành. Không có một thành công, thành quả nào mà không phải
đổi bằng  mồ hôi , công sức.
-Suy nghĩ về vấn đề:
+ Câu nói của Lỗ Tấn là một chân lý, khẳng định được cái giá của sự thành công: bất
cứ sự thành công nào cũng đổi bằng  sự cần cù, chăm chỉ, kiên trì, chịu khó.Lười
biếng, ỉ lại, ngại khó ngại khổ sẽ chẳng bao giờ làm được việc gì có ý nghĩa.
+ Có những trường hợp thành công bằng con đường khác nhưng thành công đó sẽ
không bền và không có ý nghĩa .
+ Cần  phê phán về thói lười biếng (trong công việc, học tập, lao động…)
+ Mỗi người phải nắm vững chân lý này để  xây dựng cho mình một phương hướng
cụ thể nhằm đạt được những thành công trong cuộc sống
Câu 28:
“Ta hay chê rằng cuộc đời méo mó 
Sao ta không tròn ngay tự trong tâm”
(Trích tự sự - Nguyễn
Quang Hưng)
Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về ý nghĩa được gợi ra từ hai câu thơ trên.
Gợi ý:
1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận:                                                                          
Thái độ của con người trước cuộc sống
2. Giải thích.                                                                                                       
-  Méo mó- tròn: Đối lập với nhau
- Cuộc đời: là xã hội, là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, cuộc đời là cái khách quan
là hệ quả do con người tạo ra
-Tâm: là cái vô hình ẩn nấp trong con người, cái khẳng định giá trị con người, cái
chủ quan do con người quyết định.
- Ta thường hay chê: thói đời thường hay chê bai, khinh chê. Chính cái chê của ta có
khi nó khiến cuộc đời trở nên méo mó trước mắt ta.
- Cuộc đời méo mó: cuộc đời không bằng phẳng, chứa đựng nhiều điều không như
con người mong muốn.
-Tròn tự trong tâm: cái nhìn, thái độ, suy nghĩ đúng đắn của con người cần tích cực,
lạc quan trước cuộc đời cho dù hoàn cảnh như thế nào.
=> Cuộc đời thường hay méo, nên con người cần tròn ngay từ trong tâm, tránh chỉ
chê bai, oán trách.
3. Bàn luận   

63
Bản chất cuộc đời là không đơn giản, không bao giờ hoàn toàn là những điều tốt đẹp,
thậm chí có vô vàn những điều “méo mó” (HS   nêu dẫn chứng từ đời sống và lý giải
để thấy được bản chất thật của cuộc đời) 
 -Thái độ “tròn tự trong tâm” là thái độ tích cực, chủ động trước hoàn cảnh. Đây là
thái độ sống đúng, làm đúng, không gục ngã trước khó khăn, trước phi lý bất công.
Thái độ “tròn tự trong tâm” sẽ giúp ích nhiều cho cá nhân và xã hội (HS nêu dẫn
chứng từ đời sống và lý giải để thấy được khi thái độ, suy nghĩ con người tích cực thì
đem lại những giá trị gì? )
-Trong thực tế xã hội có những cá nhân có thái độ tiêu cực trước cuộc sống:
“Ta hay chê”   Đây là thái độ cần phê phán (HS   nêu dẫn chứng từ đời sống và lý
giải )
4. Bài học nhận thức và hành động
- Con người hoàn toàn có thể thay đổi đời sống chỉ cần mỗi cá nhân chủ động, tích
cực từ trong tâm.
- Câu thơ như một lời nhắc nhở, nêu lên một phương châm sống cho mỗi người
trước cuộc đời
Câu 29: Hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của mình về
câu nói sau:
“Là người thợ mộc tài hoa đóng ra chiếc tủ đẹp, bạn sẽ không sử dụng mảnh gỗ tầm
thường cho phần lưng tủ dù nó luôn xoay úp vào trong tường và chẳng ai có thể
nhìn thấy. Song bạn vẫn biết rõ, nên dành cho nó mảnh gỗ đẹp”
Gợi ý:
1. Giải thích:
- Mặt lưng tủ xoay úp vào tường, chẳng ai nhìn thấy: những góc khuất trong cuộc
sống.
- Sử dụng mảnh gỗ tầm thường: Cách làm bừa, làm ẩu
-> Thể hiện một quan niệm sống: đề cao lối sống trung thực với chính mình và với
mọi người.
2. Bàn luận, mở rộng:
- Bất kì sự vật, hiện tượng nào cũng là một chỉnh thể trọn vẹn, các bộ phận cùng gắn
kết với nhau, tạo nên giá trị cho sự vật, hiện tượng đó. Nếu kém ở một khâu, một bộ
phận nào đó sản phẩm sẽ không hoàn hảo, kém chất lượng, thậm chí gây nguy hiểm.
- Những người có lương tâm trách nhiệm sẽ không cho phép mình lừa dối mình, lừa
dối người khác.
- Có nhiều người vì sự cẩu thả, lợi ích trước mắt…vẫn bất chấp tất cả để tạo nên
những sản phẩm có bề ngoài đẹp đẽ mà bên trong thì đầy lỗi.
3. Bài học:
- Có lương tâm, trách nhiệm với công việc, sống trung thực với mình, với mọi người.
- Lên án những biểu hiện sai trái.
Câu 30:Anh/chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến sau: “Trách nhiệm chính
là thứ mà con người đôi lúc cảm thấy bị ràng buộc nhất. Tuy nhiên, đó cũng chính là
yếu tố cơ bản cần phải có để xây dựng và phát triển nhân cách của mỗi con người”.
(Frank Crane).
Gợi ý:
1. Giải thích ý kiến:
- Trách nhiệm: Là phần việc được giao cho hoặc coi như được giao cho, phải bảo
đảm làm tròn, nếu kết quả không tốt thì phải gánh chịu phần hậu quả. Trách nhiệm
64
còn là sự ràng buộc lời nói, hành vi của mình, bảo đảm đúng đắn, nếu sai trái phải
chịu hậu quả.
- Ràng buộc: Đặt trong tình trạng có những điều bắt buộc phải làm trong quan hệ với
người khác, làm cho hành động mất tự do.
-Nhân cách: tư cách và phẩm chất của con người
- Như vậy khi nói đến trách nhiệm của con người một mặt là  là nói đến những ràng
buộc về lời nói, hành vi, việc làm của mình phải bảo đảm đúng đắn, hoàn thành nếu
không sẽ phải gánh chịu hậu quả. Mặt khác chính trách nhiệm cũng là một yếu tố cơ
bản để xây dựng và phát triển nhân cách của mỗi người.
2. Bàn bạc, mở rộng:
- Tại sao lại nói trách nhiệm là yếu tố đôi khi con người cảm thấy bị ràng buộc?
+ Khi  được giao một công việc, nhiệm vụ  nào đó, bắt buộc ta phải làm tròn, phải có
trách nhiệm hoàn thành tốt, nếu không sẽ ảnh hưởng đến công việc, thành tích, danh
dự, cuộc sống của bản thân và còn làm liên luỵ đến người khác, ảnh hưởng xấu đến
các tổ chức, tập thể...có liên đới.
+ Đó là những ràng buộc trong lời nói, hành vi của mình. Khi đã nói ra mỗi người
phải chịu trách nhiệm về lời nói ấy: sự trung thực, đúng đắn, chính xác, tin cậy. Chịu
trách nhiệm về lời nói của mình gắn liền vói những hành động, việc làm cụ thể. Nói
đi đôi với làm.
+ Mỗi người còn phải chịu sự ràng buộc trong hành vi, mỗi hành vi đúng đắn, có ý
nghĩa sẽ được coi trọng, những hành vi việc làm sai trái đều phải chịu hậu quả. Đó là
những ràng buộc mà ta ngầm phải thực hiện nên đôi khi thấy mệt mỏi, nặng nề,
không được tự do, thoải mái.
- Tại sao trách nhiệm cũng chính là yếu tố cơ bản cần phải có để xây dựng và phát
triển nhân cách?
+ Để hoàn thành trách nhiệm được giao, con người phải vượt qua  nhiều thử thách,
khó khăn, đòi hỏi phải có ý chí, nghị lực, tình yêu, niềm say mê....đó cũng chính là
quá trình rèn luyện, phấn đấu để xây dựng và phát triển nhân cách.
+ Khi mỗi người có ý thức thể hiện trách nhiệm với bản thân, với gia đình, với xã
hội cũng chính là có ý thức sống tốt, sống có ích, sống theo những chuẩn mực đạo
đức, luân lí của xã hội. Tránh được thói vô trách nhiệm sẽ để lại những hậu quả nặng
nề cho bản thân, xã hội (ảnh hưởng về kinh tế, về đạo đức....)
- Ngoài mỗi con người sống có trách nhiệm, cũng cần thấy trách nhiệm của các tổ
chức, ban ngành, xã hội đối với mỗi cá nhân.
3. Bài học nhận thức và hành động
- Nhận thức được vai trò quan trọng của việc sống có trách nhiệm đối với cuộc đời
mình, đối với gia đình, xã hội. Có ý thức phê phán thói vô trách nhiệm.
- Cần phải trang bị cho bản thân những tri thức , kĩ năng để sống có trách nhiệm với
bản thân, gia đình, xã hội,  đồng thời góp phần hoàn thiện nhân cách của mỗi người.

Câu 31:Hãy viết một bài văn ngắn (không quá 600 từ) trình bày suy nghĩ của
anh/chị về mối quan hệ giữa nói và làm.
Gợi ý:
1. Giải thích ý kiến:
- Nói và làm là hai hoạt động chủ yếu, quan trọng của con người. Nói là sự thể hiện
thành lời những ý nghĩ, tư tưởng của con người. Làm là sự thực hiện, cụ thể hoá
bằng hành động những ý nghĩ, tư tưởng của con người.
65
- Trong cuộc sống, quan hệ giữa nói và làm diễn ra theo nhiều chiều hướng khác
nhau.
2. Bàn bạc, mở rộng:
- Nói và làm theo quan hệ đồng thuận: nói đi đôi với làm; tư tưởng được cụ thể
hoá bằng hành động… Nhờ đó, lời nói có sức thuyết phục đối với mọi người. Người
thực hiện được những điều đã nói là người có nhân cách, luôn nhận được sự tôn
trọng của mọi người. (liên hệ thực tế)
- Nói và làm theo quan hệ tương phản: nói khác làm; nói mà không làm; nói
nhiều làm ít… dẫn tới sự mất niềm tin, thất vọng của mọi người. Đó là loại người
thiếu nhân cách, không nhận được sự tôn trọng của mọi người. (liên hệ thực tế)
- Quan hệ lợi dụng: dùng lời nói để biện minh cho hành vi xấu xa, tội lỗi; xúi dục
người khác làm điều sai trái… làm cho sự thật bị xuyên tạc, cái ác, sự dối trá được
dung túng, đánh lừa mọi người, gây tác hại lớn cho đời sống xã hội.
3. Bài học nhận thức và hành động
- Trong bất cứ hoàn cảnh nào của cuộc sống, phải luôn thực hiện nói đi đôi với làm.
- Không ngừng học hỏi, tu dưỡng rèn luyện bản lĩnh để có đức tính trung thực
trong lời nói và việc làm.

Câu 32: Anh/chị hãy viết một bài văn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của
mình về hiện trạng: nhiều học sinh không thích học môn Lịch sử và ít hiểu biết
về truyền thống dựng nước, giữ nước vẻ vang của 
dân tộc.
Gợi ý:
1. Nêu hiện trạng: Việc học sinh không thích học môn Lịch sử và ít hiểu biết về
truyền thống dựng nước, giữ nước vẻ vang của dân tộc là điều có thật và là một thực
tế đau lòng. Hiện trạng này không thể không thấy, không thể không suy nghĩ:
+ Xé đề cương ôn thi môn Lịch sử và rải trắng khắp trường khi nghe tin môn này
không có trong danh sách các môn thi tốt nghiệp (năm 2013).
+ Mừng rỡ khi Lịch sử không còn là môn thi bắt buộc mà là môn thi tự chọn; ít học
sinh đăng ký thi môn Lịch sử theo hình thức tự chọn (năm 2014). Hằng năm, kết quả
điểm thi môn Lịch sử (kể cả thi tốt nghiệp và thi tuyển sinh đại học) thấp một cách
bất thường.
+ Ít người trả lời thông suốt những câu hỏi về lịch sử trong các kỳ thi trên truyền
hình, kể cả những người được xem là học tốt, học giỏi.
+ Lúng túng khi được hỏi về các nhân vật lịch sử, sự kiện lịch sử nổi bật được lấy
tên đặt cho các đường, các phố trong nhiều đô thị.
2. Nguyên nhân:
+ Phía nhà trường: chương trình, sách giáo khoa Lịch sử khô cứng, không hấp dẫn;
thầy, cô dạy không có phương pháp và thiếu nhiệt tình, không truyền được niềm đam
mê lịch sử cho học sinh.
+ Phía các kênh tuyên truyền: nặng về cung cấp thông tin một chiều hoặc chưa lưu ý
đến hiệu quả xấu của việc cho chiếu quá nhiều phim cổ trang của Trung Quốc.
+ Phía cá nhân học sinh: bị thu hút quá mạnh vào những trò giải trí hấp dẫn quanh
mình, bị chi phối của quan niệm thực dụng về việc học và việc chọn nghề sau này,
quá ít đọc các sách, các tài liệu về lịch sử.
3. Ứng xử, hành động của bản thân trước hiện trạng nêu trên:
- Phải nhận thức đầy đủ hơn về ý nghĩa của kiến thức lịch sử.
66
- Phải tích lũy kiến thức lịch sử một cách nghiêm túc hơn, tìm thấy hứng thú ở những
câu chuyện nói về truyền thống hào hùng của cha ông.
- Phải nuôi dưỡng không ngừng lòng tự hào dân tộc.
Câu 33: Facebook và cuộc sống thật của một bộ phận giới trẻ hiện nay.
Gợi ý:
1. Thuyết minh về vấn đề: Facebook là một mạng xã hội chứa đựng những thông tin
cá nhân… Với tuổi trẻ, face không còn là chốn riêng tư mà đã trở thành một không
gian mở rất thú vị và đầy màu sắc: nơi để họ quan tâm, chia sẻ, động viên và khích lệ
lẫn nhau, khiến cho cuộc sống vì thế mà trở nên ý nghĩa… Bên cạnh những trang
lành mạnh, nhiều bạn trẻ lại có cách nói, cách viết khá phóng khoáng nên Facebook
trở thành một diễn đàn của những ngôn từ “không sạch sẽ”; những lối nghĩ cực đoan
theo “hiệu ứng đám đông”… Từ đây, mức độ lan truyền cũng rất chóng mặt khiến
nhiều người không đủ bản lĩnh để “đề kháng” lại với những lối nghĩ, cách nói
chuyện kiểu “chợ búa” như vậy.
2. Nguyên nhân của những biểu hiện đáng tiếc: Do thói quen theo kiểu hùa vào,
“đám đông” mà không cần nhận thức đúng sai; do sự thiếu quan tâm, định hướng
của người lớn đối với nhận thức, suy nghĩ và cảm xúc cho giới trẻ…
3. Giải pháp: Nhiều chuyên gia cho rằng, không thể hoàn toàn đổ lỗi cho giới trẻ khi
những hiện tượng tiêu cực xuất hiện ngày càng nhiều. Ứng xử của những người xung
quanh được xem là giải pháp quan trọng để thanh lọc và giúp bạn trẻ giữ vững phẩm
chất đạo đức giữa những guồng quay khắc nghiệt, giữa vô vàn trào lưu tốt xấu đang
tác động xung quanh.
“Ngay cả với thế giới ảo mà nhiều học sinh, sinh viên đang bị lôi cuốn thì thay vì
những ác cảm bởi tiêu cực nảy sinh, gia đình, nhà trường cần dạy học trò cách ứng
xử có văn hoá, biết kiểm soát chừng mực mỗi hành vi của mình. Các em cần được
trang bị những kỹ năng sống cần thiết, dù là chỉ trên thế giới ảo...” - một chuyên gia
về tâm lý giáo dục đã nhấn mạnh như vậy.

Câu 34: Trong bức tâm thư gửi các bậc cha mẹ học sinh của trường Lương Thế
Vinh nhân ngày khai trường năm học 2013-2014, thầy Hiệu trưởng Văn Như
Cương có viết: " Trẻ em càng đươc nhận nhiều thì sự biết ơn càng giảm sút.,."
Anh/ chị hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của
mình về ý kiến trên.
Gợi ý:
1. Giải thích ý kiến:Trẻ em càng được nhận nhiều thì sự biết ơn càng giảm sút.
* Làm rõ khái niệm "nhận": được người khác đáp ứng những nhu cầu, đòi hỏi của
bản thân về tinh thần, vật chất.
* Sự biết ơn: cảm kích và muốn được đền đáp cách ứng xử tốt đẹp của người khác
với mình.
* Sự biết ơn thường chỉ xuất hiện khi người nhận hiểu những gì mình được nhận là
kết quả của tình yêu thương chứ không phải nghĩa vụ đơn thuần, hiếu những gì mình
được nhận là đánh đổi bằng công sức vất vả, mồ hôi nước mắt của người cho chứ
không phải dễ dàng, rẻ rúng ...
* Câu nói cho thấy sự tỷ lệ nghịch giữa nhận và biết ơn, đó là nghịch lí có thê xuất
hiện khi con người thường xuyên được đáp ứng mọi yêu cầu, đòi hỏi, dù là vô lí
nhất.
2. Bàn luận ý kiến:
67
* Nêu những hiện tượng thường gặp trong cuộc sống.
* Lí giải hiện tượng nghịch lí trên cơ sở nội dung giải thích ở phần trên. Khi trẻ luôn
được thoả mãn, nuông chiều mọi yêu cầu, đòi hỏi, dù là vô lí, các em sẽ coi việc
nhận là đặc quyền của mình, đáp ứng là bốn phận đương nhiên của gia đình, xã hội
đối với mình; sự thoả mãn vô điều kiện khiến trẻ ngày càng không biết quí trọng
những giá trị nhận được, cũng không biết quí trọng công sức và tấm lòng mọi người
dành cho mình qua những quan tâm, chăm sóc.
* Từ sự vô ơn, trẻ sẽ ngày càng lười biếng, ích kỉ và vô cảm trong cách hành xử với
mọi người xung quanh.
* Tuy nhiên, cần có giới thuyết về chữ " nhận " trong ý kiến của đề bài - trẻ luôn cần,
luôn phải được nhận tình yêu thương đế học cách yêu thương!
3. Bàỉ học nhận thức và hành động cho bản thân:
Biết trân trọng tình yêu thương, sự chăm sóc của gia đình và xã hội dành cho mình;
hiểu sâu sắc ý nghĩa và mối quan hệ giữa cho và nhận trong cuộc đời.

Câu 35: Anh/ chị hãy viết một bài văn ngắn (không quá 600 chữ) để trình bày
suy nghĩ của mình về lời chúc của Steve Jobs - nhà sáng chế người Mỹ, đồng
sáng lập viên hãng Apple:
“Hãy luôn khát khao, Hãy cứ dại khờ!”
Gợi ý:
+ Giải thích các khái niệm: khát khao, dại khờ.
+ Lí giải quan niệm của Steve Jobs:“Hãy luồn khát khao. Hãy cứ dại khờ!" - cuộc
sống chỉ có ý nghĩa khi con người luôn hướng tới những ước mơ, khát vọng; dù ước
mơ đó có thể không tìm thấy sự chia sẻ, đồng cảm, hoặc thậm chí đi ngược lại những
quan niệm, thói quen hoặc những lời khuyên được coi là khôn ngoan, thức thời của
những người xung quanh. Hãy dũng cảm sống theo sự mách bảo của trái tim và trực
giác, hãy bước đi theo những suy nghĩ, xúc cảm, mong muốn...của chính mình; "
đừng để tiếng nói người khác lấn át tiếng nói của bàn thân"- Steve Jobs, hây sống
cuộc đời của chính mình!
+ Chứng minh: có thể chứng minh bằng câu chuyện về anh thanh niên Nguyễn Tất
Thành ra đi tìm đường cứu nước với hai bàn tay trắng cùng ham muốn cao quí, mãnh
liệt: làm sao cho nước ta hóàn toàn độ lập, dân ta hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai
cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành....; hoặc chứng minh bằng chính
cuộc đời của Steve Jobs với bao va vấp, dại khờ, bao khát khao cháy bỏng, bao thành
tựu rực rỡ...
+ Bàn luận vấn đề: sống theo sự mách bảo của trái tim và trực giác nhưng không nên
tuyệt đối hóa cái Tổi, cần đế cái tôi khát khao, ước muốn hòa nhập với thế giới xung
quanh một cách vừa nhân văn, vừa trí tuệ!
-  Bài học nhận thức và hành động cho bản thân.

Câu 36: Tại buổi họp báo công bố quyết định khởi tố các đối tượng trong vụ
án Nhân bản kết quả xét nghiệm, Công an Thành phố Hà Nội cho biết:
Trong khoảng chín tháng (từ 1.8.2012 đến 15.5.2013), Trưởng khoa xét nghiệm
cùng 7 nhân viên trong khoa đã thực hiện 24.857 xét nghiệm huyết học, có tới
1.495 trường hợp có kết quả xét nghiệm trùng nhau và trong số kết quả trùng
nhau có 764 kết quả xét nghiệm khống. Việc tự in kết quả khống đều do Trưởng
khoa Vương Kim Thành và các nhân viên thực hiện.
68
Anh/chị viết bài văn (khoảng 600) từ trình bày quan điểm của mình về sự việc
trên.
1. Nhận thức về sự việc:
- Xét nghiệm và kết quả xét nghiệm là yếu tố quan trọng và quyết định tới việc chẩn
đoán của các bác sĩ.
- Sự việc trên cho thấy: mức độ vi phạm rất nghiêm trọng; việc vi phạm diễn ra trong
thời gian dài; tính chất vi phạm mang tính hệ thống và có tổ chức.
2. Bàn bạc về sự việc:
- Việc làm trên là hành vi trục lợi trên thân xác và danh nghĩa bệnh nhân, là hành vi
vô nhân đạo rất đáng bị pháp luật nghiêm trị, xã hội lên án.
- Sự việc trên cho thấy sự tha hóa đang ở mức báo động trong một bộ phận những
người thầy thuốc.
- Hành vi trên đã đi ngược lạiy đức của người thầy thuốc: lương y như từ mẫu.
- Tuy nhiên, đây chỉ là hiện tượng con sâu làm rầu nồi canh, bởi trên đất nước này
vẫn còn biết bao nhiêu bác sĩ, lương y ngày đêm tận tình cứu chữa bệnh nhân...
3. Bài học và nhận thức về hành động:
- Lên án hành vi nhân bản kết quả xét nghiệm để trục lợi.
- Có ý thức ngăn ngừa và đấu tranh chống lại mọi hành vi xấu trong ngành y cũng
như những ngành nghề khác.

PHẦN II

ĐỀ SỐ 01

69
 Hãy viết một bài văn nghị luận xã hội bàn về tinh thần đoàn kết dân tộc
trong cuộc chiến trường kì chống lại dịch bệnh COVID-19 ở Việt Nam.
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài
- Gới thiệu, dẫn dắt về vấn đề cần nghị luận: Tinh thần đoàn kết dân tộc.
Tinh thần đoàn kết dân tộc là truyền thống quý báu của người Việt Nam, trải qua bao
thế hệ, lịch sử. Tinh thần ấy cho đến nay vẫn luôn được kế thừa và phát huy trong xã
hội. Và, trong trận đại dịch COVID-19 vừa qua, tiunh thần ấy lại được thăp sáng, trở
thành phong trào vô cùng rộng lớn, mạnh mẽ.
2/ Thân bài
- Giải thích về tinh thần đoàn kết dân tộc
Tinh thần đoàn kết chính là tình yêu thương giữa người với người, sống có trách
nhiệm với cộng đồng, sẵn sàng giúp đỡ, ra tay cứu người trong lúc hoạn nạn. Tình
thần ấy được mô tả qua nhiều câu ca dao, tục ngữ ngàn xưa của ông bà ta: “Bầu ơi
thương lấy bí cùng/ Tuy rằng khác giống nhưng chung một dàn” hay “Nhiễu điều
phủ lấy giá gương/ Người trong một nước phải thương nhau cùng”…
- Vai trò, sức mạnh, ý nghĩa của tinh thần đoàn kết dân tộc.
+ Đoàn kết dân tộc tạo nên sức mạnh to lớn đối với thời cuộc đất nước, là việc nên
làm, giúp gắn kết con người với con người trong một xã hội.
+ Tinh thần đoàn kết dân tộc khiến con người biết bao dung, biết cách cho, nhường
nhịn và sẻ chia.
+ Tinh thần đoàn kết giúp đem lại cuộc sống hòa bình, tốt đẹp. Mỗi người biết cách
nhìn cuộc sống một cách tích cực hơn. Chúng ta có thể nhìn thấy truyền thống dân
tộc ấy được phát huy trong tình hình chống “giặc” COVID-19.
- Dẫn chứng, chứng minh hành động cụ thể.
Dịch bệnh COVID-19 đã càn quét, gây ảnh hưởng về Sức Khỏe, kinh tế của nhiều
quốc gia trên thế giới. Là một nước nằm trong vùng ảnh hưởng của dịch bệnh, Việt
Nam đã có những cách xử lý tuyệt vời, làm thế giới thán phục. Có thể nói, chính nhờ
sức mạnh của tinh thần đoàn kết đã giúp đát nước ta bước đầu chiến thắng trên mặt
trận chống virus SARS-CoV2.
+ Ngay từ lúc dịch bệnh bùng phát, giữa bối cảnh nhiều quốc gia hoang mang lo
lắng, chính phủ nước ta đã có động thái quyết tâm, thể hiện trách nhiệm bảo vệ, giúp
đỡ công dân, tạo điều kiện đón họ trở về từ vùng dịch. Phương ngôn của Thủ tướng
chính phủ lúc đó chính là “Việt Nam quyết tâm không để ai bị bỏ lại phía sau trong
cuộc chiến chống dịch bệnh COVID-19”.
+ Các hoạt động thiện nguyện, “lá lành đùm lá rách”, giúp đỡ người có hoàn cảnh
khó khăn.
+ Cây ATM phát gạo miễn phí. Các thành phố lớn, quy tụ đông đảo những người lao
động nhập cư tỏng đại dịch bị thất nghiệp đã được các bạn trẻ, mạnh thường quân
quan tâm, hỗ trợ. Trong thời gian cách lý, nhiều nhóm thiện nguyện đã tổ chức địa
điểm phát đồ ăn, nước uống. Hay ở Sài Gòn, những tiệm kinh doanh ăn uống tự
nguyện dống của, tập trung phục vụ nấu cơm chay ngày 2 bữa, phát cho dân
nghèo…
+ Sự hi sinh của các bác sĩ tuyến đầu chống dịch COVID-19.
+ Học sinh, sinh viên các trường đại học phát khẩu trang, nước rửa tay cho người
dân.
+ Phong trào giải cứu dưa hấu, giải cứu tôm hùm,... khắp các tỉnh thành.
70
- Phê phán những hành động xấu
Bên cạnh những việc làm tốt đẹp, thể hiện tinh thần đoàn kết đó, có không ít trường
hợp ích kỉ, lợi dụng tình hình dịch bệnh để trục lợi cá nhân.
+ Nâng mức giá khẩu trang, dung dịch rửa tay lên cao để kiếm chác lợi nhuận.
+ Tệ hại hơn nữa là kinh doanh khẩu trang giả, không rõ nguồn gốc xuất xứ.
+ Tung tin đồn thất thiệt về dịch bệnh, gây hoang mang dư luận…
- Phát huy tinh thần đoàn kết
Qua những hành động tốt đẹp, ý nghĩa đó giúp ta thêm yêu, tự hào về dân tộc hơn.
Là người con của Việt Nam, chúng ta cần nhắc nhở bản thân phải giữ gìn và nhân
rộng tinh thần ấy.
3/ Kết bài
- Khẳng định, đúc kết lại vấn đề.
-------------------------------------------------------------------------------------
ĐỀ SỐ 02
Nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại từng trải lòng:
Người và trời lấp bể
Kẻ đắp lũy xây thành
Ta chỉ là chiếc lá
Việc của mình là xanh
(Báo Nhân dân, Thứ tư, 02/6/2004)
Còn em, một người trẻ, em muốn làm người vá trời lấp bể hay là chiếc lá xanh?
Trả lời câu hỏi trên bằng một bài nghị luận ngắn khoảng 2 trang giấy thi.
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài viết
chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của bài thơ, học
sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu cầu cơ
bản sau:
1/ Mở bài: Gioi thiệu vấn đề
2/ Thân bài:
a/ Giải thích:
- Vá trời lấp bể, đắp lũy xây thành: Chỉ những việc làm, sự cống hiến lớn lao vĩ đại,
không phải ai cũng có thể làm được.
- Chiếc lá xanh: Chỉ bằng những đóng góp giản dị, khiêm nhường, phù hợp với khả
năng của mọi cá nhân. Chỉ cần góp trong sức mình là đủ, không cần cố vươn quá
cao, quá xa.
b/ Bàn luận:
+ Làm người vá trời lấp bể, đắp lũy xây thành nghĩa là gánh vác những trọng trách
năng nề của nhân loại. Sống như thế là sống có lý tưởng, có ước mơ, hoài bão lớn
lao, dám nghĩ dám làm. Khi ấy ta sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho cộng đồng xung
quanh và được đời nhớ mặt, người biết tên. Nói cách khác, ta sống một cuộc đời huy
hoàng, rực rỡ. Tên tuổi được lịch sử ghi dấu, được mọi người ngưỡng mộ.
+ Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ tài năng để va trời lấp bề, đắp lũy xây thành.
Nhưng ai cũng đủ khả năng để sống đẹp. Chỉ cần xanh hết mình như chiếc lá kia, ta
cũng đã góp phần không nhỏ cho sự phát triển sự sống của cây đời. Vậy nên, mỗi cá
nhân phải luôn có ý thức làm tốt công việc, phận sự của mình dù cho đó chỉ là một
71
công việc bình thường hay sự nhỏ bé. Đây cũng là cách làm đẹp cho cuộc đời phù
hợp với sức mình.
+ Khi ta là người vá trời lấp bể, đắp lũy xây thành, cũng không được coi khinh
những chiếc lá xanh. Làm sao có một xã hội đẹp tươi vì cuộc sống vốn được tạo nên
những điều rất nhỏ. Khi ta làm chiếc lá xanh, hãy biết mơ đến một ngày ta sẽ làm
được nhiều hơn thế trở thành người vá trời lấp bể đắp lũy xây thành.
+ Phê phán những người sống thiếu trách nhiệm, không đóng góp gì cho đời, cũng
như những  người không ý thức rõ giá trị bản thân xem mình phù hợp làm gì.
c/ Bài học nhận thức và hạnh động:  Có những hành động cụ thể trau rồi kiến thức
và kĩ năng năng cần thể hiện thực hóa mong muốn của bản thân.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề nghị luận.
BÀI VĂN THAM KHẢO

Đề: Suy nghĩ về lý tưởng sống qua bài thơ ”Lá Xanh” của Nguyễn Sĩ Đại.

1/ Mở bài:
Cuộc sống là bức tranh muôn hình vạn vẻ, là bể cạn trời sâu, là góc khuất và ánh
sáng. Mỗi người giống như là mảnh ghép trong bức tranh ấy. Chúng ta có thể đứng ở
góc khuất, ở trung tâm, nhưng đều cùng mang trong mình một sứ mệnh: làm cho bức
tranh ấy càng tràn đầy sức sống, đẹp tươi. Trong bài “Lá xanh”, Nguyễn Sỹ Đại đã
thể hiện triết lí sâu xa với những vần thơ:

“Người vá trời lấp bể

Kẻ đắp xây lũy thành
Ta chỉ là chiếc lá
Việc của mình là xanh”

2/ Thân bài:

Các bậc đại hàn nho sĩ thuở trước thường quan niệm về công và danh gắn liền với
chí làm trai. Còn Nguyễn Sỹ Đại, dường như lại gửi gắm trong câu thơ của mình một
thông điệp khác. “Vá trời lấp bể, đắp lũy xây thành” là những việc mà người bình
thường khó có thể thực hiện được. Nó thuộc về một lực lượng siêu nhiên, về những
anh hùng, ở đây dùng để chỉ những việc lớn lao đại sự.

“Người, kẻ” tức người khác, người kia làm được những việc lớn lao: “vá trời”, lấp
bể”, đắp lũy”, “xây thành”. Còn ta, Nguyễn Sỹ Đại nhấn mạnh: “Ta chỉ là chiếc lá”
chỉ cần “xanh” là đủ rồi.

Mỗi chiếc là là một phần tử của cây xanh, nó chiếm một phần nhỏ thôi nhưng thiếu
lá, cây như dòng sông cạn, quanh năm xơ xác. Dùng hình ảnh chiếc lá làm biểu
tượng cho con người, Nguyễn Sỹ Đại muốn nói chúng ta không lớn lao như vũ trụ,
không vĩ đại như bậc kỳ nhân nhưng chúng ta quan trọng như giọt nước với đại
dương, như hạt cát trên sa mạc. Thiếu mỗi cá thể ấy, làm sao có thể cấu thành tổng
thể?

72
Người ta sinh ra đã là một phần tử rất nhỏ của xã hội, việc của ta là “xanh – sống hết
mình, tỏa ra một ánh sáng riêng đúng với khả năng, thiên chức và cống hiến cho đời.
Bốn câu thơ ngắn chứa đựng triết lý sâu xa: sống có ý nghĩa, cống hiến theo thiên
chức, làm việc nghĩa cho đời. Martin Luther King đã từng nói nếu là một người phu
quét đường, hãy quét những con đường như William Shaskpeare.
Như rất nhiều những nhà danh tài khác trên thế giới cuộc đời tựa một quả cầu, nếu
may mắn ta sẽ được đứng ở chỗ đối diện với luồng ánh sáng, nếu không thì đành
phải đứng khuất sau góc đường chân trời. Nhưng điều đó không quan trọng, quan
trọng là ta đã cháy hết mình như thế nào.
Câu chuyện về một người quét rác ở Mỹ có thể xem là một biểu hiện của việc làm
nhỏ, ý nghĩa lớn như bài thơ của Nguyễn Sĩ Đại dã nói đến. Ngày ngày anh đều dọn
sạch con đường trước cổng trường đại học, đều nở một nụ cười thật tươi với các sinh
viên, động viên họ bằng một tấm lòng chân thật. Anh có thể là chiếc lá nhỏ xíu dưới
góc tối của tán bạch dương, nhưng hành động của anh đã thúc đẩy dòng máu dồi dào
nuôi toàn xã hội.
Chúng ta sinh ra đã được hưởng ân huệ của trời đất, được hít hà thứ hương tinh túy
của sự sống ngàn đời, nếu ta như hòn gạch sần sùi, hòn gạch ấy phải góp phần dựng
xây cuộc sống, nếu ta như chiếc lá yếu ớt, ta vẫn có thể thu vào mình ô xi cho cây
quang hợp.  Mỗi cá nhân là một phần của xã hội này. Điều chúng ta cần làm không
phải chỉ chú tâm vào việc lớn lao mà hãy bắt đầu đóng góp cho sự sống quanh mình
từ những điều nhỏ nhất vì đó là nền tảng để xây nên thế giới.
Chị Đậu Thị Huyền Trâm, một chiến syĩ công an 25 tuổi bị bệnh ung thư khi đang
mang thai đứa con đầu lòng. Có người nói cuộc sống của chị quá ngắn ngủi, chị chưa
làm được điều gì vĩ đại cho cuộc sống này. Chị chính là chiếc lá xanh nhất, là ánh
dương đẹp nhất, là người mẹ tuyệt vời nhất khi đã hi sinh bản thân mình để cứu con.
Cái chị đóng góp cho đời không phải là một trận chiến với kẻ thù, một phát minh đổi
thay thế giới. Cái chị mang đến cho đời là vẻ đẹp của một khúc ca làm người. Bạn có
thể mơ rất xa, ước được chạm vào nơi sâu nhất của vũ trụ này, nhưng bạn có biết
không, chính những cống hiến nhỏ nhoi mà ý nghĩa lại là biểu hiện đầu tiên để
khẳng định giá trị con người. Thanh Hải trước khi ra đi cũng để lại khát vọng:

“Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Hay là khi tóc bạc”

Hay anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” cũng là người như thế. Ta ca ngợi anh ở
những thứ lặng thầm ở sâu trong trái tim nhiệt huyết. Anh đẹp lắm, vẻ đẹp nổi rõ
giữa đám lá ở một thân cây xù xì. Một màu đỏ có thể vẽ nên ánh mặt trời, một màu
vàng có thể vẽ nên lá mùa thu, một màu hồng làm hoa đào chớm nở, màu trắng tinh
khôi ẩn mình dưới lớp tuyết mùa đông. Nhưng gộp lại chúng ta đã có bức tranh đời
tươi sáng. Con người cũng vậy, có những việc rất nhỏ nhưng ý nghĩa lại có thể từng
bước lay chuyển cuộc đời.
Ý kiến được Nguyễn Sỹ Đại nêu ra là vô cùng đúng đắn và ý nghĩa. Ông không phê
phán những đại sự, nhưng lại đề cao việc cống hiến lặng thầm và ý nghĩa. Trong một

73
bài phát biểu của một giáo sư người Nhật phân tích điểm khác biệt giữa người Việt
và người Nhật, ông cho rằng, người công nhân Nhật nhìn thấy một cái đinh vít bị rơi
họ sẽ nhặt lên cho vào kho, còn người Việt thì không, đó là vấn đề thuộc về ý thức
nghề nghiệp. Điều đó lý giải vì sao Nhật lại phát triển như bây giờ.
Dù chúng ta là ai, chúng ta đứng ở vị trí nào cũng hãy cháy hết mình như ngọn lửa
rực cháy trong đêm lần cuối, như hạt phù sa lần cuối cùng nằm lại với đất mẹ yêu
thương, là giáo viên thì hết mình với học sinh, là kỹ sư thì hết mình dựng xây vẻ đẹp,
là nhà văn, trước khi cầm bút, hãy đảm bảo rằng mình đã sống và viết hết mình, tấm
lòng sẽ trao trọn bể chữ mênh mông. Khi con người ta chỉ sống vì mình thì trở thành
người thừa đối với những người còn lại.
Nhưng không phải cứ lúc nào cũng là chiếc lá. Nếu không có mục đích lớn lao, bạn
chẳng thể làm được gì cả. Mục đích lớn lao là “quê hương” của tài năng. Nhưng cái
cốt lõi là phải biết dung hòa giữa bình dị và lớn lao, giữa cái cao siêu và điều nhỏ bé.
Đó là trường hợp của Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, đến những Obama, Bill Clinton mà
ai ai cũng biết. Obama, trên cương vị của một người cha, chưa bao giờ vắng mặt
trong buổi họp phụ huynh cho con gái; trên cương vị của một người chồng, chưa bao
giờ bỏ mặc người vợ của mình tự xoay xở. Sống cũng như cách điều chế một dung
dịch hóa học, nếu không biết cân bằng, nó sẽ nổ tung.
3/ Kết bài:
Bạn không thể chặn những con sóng nhưng có thể học cách làm thế nào để lướt
sóng. Chúng ta cảm thấy điều chúng ta đang làm chỉ là một giọt nước trong đại
dương. Nhưng đại dương sẽ ít hơn chỉ bởi thiếu đi giọt nước ấy. Bạn không thể dời
non, lấp bể hay đấp lũy, xây thành, nhưng chắc chắn rằng bạn có thể giữ gìn được
những giá trị sống tốt đẹp cho cuộc đời này. Điều quan trọng là có được một cuộc
sống hữu ích nếu không thể trở nên vĩ đại. Bài thơ Lá xanh của Nguyễn Sĩ Đại là
một lời nhắn nhủ chân thành đối với thế hệ trẻ hôm nay về lối sống và lẽ sống cao
đẹp, hữu ích và phù hợp.
---------------------------------------------------------------------------

ĐỀ SỐ 03
Đời phải trải qua giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố. Em suy
nghĩ gì về câu nói trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài viết
chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói, học
sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu cầu cơ
bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề.
2/ Thân bài
a. Giải thích các khái niệm

74
Giông tố: những gian nan, thử thách, những khó khăn xảy ra với con người trong
cuộc sống.
Cúi đầu: đầu hàng, lùi bước, chấp nhận thất bại
→ Câu nói khuyên con người không đầu hàng, lùi bước trước những khó khăn, thất
bại trong cuộc đời, dám chấp nhận giông tố.
b. Bàn luận
Khẳng định ý nghĩa sâu sắc của câu nói: cuộc đời con người thường có nhiều khó
khăn, thử thách, thăng trầm
Phân tích,chứng minh, đánh giá biểu hiện
Cuộc sống không bao giờ bình lặng mà luôn có vô vàn những khó khăn, thử thách,
có thành công – thất bại, hạnh phúc – khổ đau,....
Phải trải qua giông tố giúp con người trưởng thành, vững vàng về mọi mặt (tự hiểu
về mình, cuộc sống, có kinh nghiệm,...)
Vượt qua khó khăn, thử thách không phải là điều dễ dàng, song ta phải luôn luôn
dũng cảm đối mặt, không được hèn nhát, nao núng, né tránh.
Bàn bạc vấn đề:
Nhưng để làm được điều đó, con người cần có bản lĩnh, nghị lực, kỹ năng, tri thức.
Trong thực tế cuộc sống, có biết bao những tấm gương về những con người có nghị
lực, bản lĩnh, vượt lên số phận, vượt lên hoàn cảnh (các tấm gương xưa và nay).
Phê phán lối sống thiếu nghị lực, bản lĩnh. Bên cạnh đó, ta không khỏi đau lòng cho
những người, đặc biệt là các bạn trẻ thiếu nghị lực, bản lĩnh, sống ích kỷ, dựa dẫm.
c. Bài học nhận thức, hành động
Muốn thành công, con người phải trải qua nhiều sóng gió. Trước sóng gió, mỗi
người phải tự vươn lên bằng niềm tin và nghị lực bản thân, vượt qua những yếu
đuối, hèn nhát của chính mình
Gian nan chính là môi trường rèn luyện, tôi luyện ý chí của con người
Nếu có ý chí nghị lực, vượt khó thì công việc nào cũng đi đến đích
3/ Kết bài: khẳng định vấn đê nghị luận
-------------------------------------------------------
ĐỀ SỐ 04
Không hiểu bằng cách nào, một hạt cát lọt được vào bên trong cơ thể một con trai.
Vị khách không mời mà đến đó tuy rất nhỏ, nhưng gây rất nhiều khó chịu và đau
đớn cho cơ thể mềm mại của con trai. Không thể tống hạt cát ra ngoài, cuối cùng
con trai quyết định đối phó bằng cách tiết ra một chất dẻo bọc quanh hạt cát.
Ngày qua ngày, con trai đã biến hạt cát gây ra những nỗi đau cho mình thành
một viên ngọc trai lấp lánh tuyệt đẹp...
(Theo Lớn lên trong trái tim của mẹ - Bùi Xuân Lộc - NXB Trẻ, 2005)
Bài học về cuộc sống em rút ra từ câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội về tư tưởng, đạo
lí rút ra từ một câu chuyện ngắn. Bố cục bài viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu
loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu chuyện,
học sinh phải rút ra bài học có ý nghĩa sâu sắc được gửi gắm qua hình ảnh ngọc trai
và hạt cát. Học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được
các yêu cầu cơ bản sau:
1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận:
75
2. Phân tích, bàn luận vấn đề:
a/ Tìm hiểu ý nghĩa câu chuyện:
- Hạt cát: biểu tượng cho những khó khăn và những biến cố bất thường... có thể xảy
đến với con người bất kì lúc nào.
- Con trai quyết định đối phó bằng cách tiết ra một chất dẻo bọc quanh hạt cát... biến
hạt cát gây ra những nỗi đau cho mình thành viên ngọc trai lấp lánh tuyệt đẹp: biểu
tượng cho con người biết chấp nhận thử thách để đứng vững, biết vượt lên hoàn
cảnh => tạo ra những thành quả đẹp cống hiến cho cuộc đời...
=> Câu chuyện ngắn gọn nhưng trở thành bài học sâu sắc về thái độ sống tích cực.
Phải có ý chí và bản lĩnh, mạnh dạn đối mặt với khó khăn gian khổ, học cách sống
đối đầu và dũng cảm, học cách vươn lên bằng nghị lực và niềm tin...
b/ Suy nghĩ về ý nghĩa câu chuyện
Khẳng định câu chuyện có ý nghĩa nhân sinh sâu sắc với mỗi người trong cuộc đời:
- Những khó khăn, trở ngại vẫn thường xảy ra trong cuộc sống, luôn vượt khỏi toan
tính, dự định của con người. Vì vậy, mỗi người phải đối mặt, không được bi quan,
buông xuôi, đầu hàng số phận...
- Khó khăn trở ngại chính là điều kiện để con người đứng vững, tôi luyện bản lĩnh
hình thành cho mình nghị lực, niềm tin, sức mạnh và làm tiền đề cho những thành
công, hạnh phúc sau này...(như con trai cũng đã cố gắng nỗ lực, không tống được
hạt cát ra ngoài thì nó đối phó bằng cách tiết ra chất dẻo bọc quanh hạt cát...)
- Chính khó khăn, trở ngại đã giúp con người nhận ra khả năng của mình, tin tưởng
vào khả năng của bản thân => cơ hội để mỗi người khẳng định mình.
=> Bởi vậy con người cần tin tưởng vào khả năng của bản thân, tự quyết định cuộc
sống của mình bằng sự nỗ lực cố gắng, dũng cảm vượt qua thử thách khó khăn, có
những suy nghĩ hành động tích cực; biết hướng về phía trước con người sẽ sống có ý
nghĩa và trưởng thành hơn...(như: Ngày qua ngày, con trai đã biến hạt cát gây ra
những nỗi đau cho mình thành một viên ngọc trai lấp lánh tuyệt đẹp...)
(Dẫn chứng về những con người vượt lên số phận làm đẹp cho cuộc đời...)
- Nếu không dám đương đầu và vượt qua khó khăn thử thách con người sẽ gục ngã
(như con trai lúc ban đầu bị hạt cát lọt vào trong cơ thể của nó gây ra cho nó rất
nhiều khó chịu và đau đớn...)
3. Khẳng định vấn đề và rút bài học cuộc sống
- Cuộc sống không phải lúc nào cũng bằng phẳng, cũng thuận buồm xuôi gió... Khó
khăn, thử thách luôn là quy luật của cuộc sống mà con người phải đối mặt...
- Phải có ý thức sống và phấn đấu, không được đầu hàng, không được gục ngã mà
can đảm đối đầu, khắc phục nó để tạo nên thành quả cho cuộc đời, để cuộc sống có ý
nghĩa...
- Phê phán những người có lối sống hèn nhát, buông xuôi, đầu hàng, đổ lỗi cho số
phận...
- Liên hệ rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân...
-----------------------------------------------

ĐỀ SÔ 05
Báo Dân trí, ngày 24/12/2013 đăng tin:
Giữa đêm Hà Nội rét buốt, người bán hàng rong bị va quệt, xe dâu tây đổ cả
xuống đường, người dân vội vã chạy tới nhặt giúp, khiến chị bán hàng xúc động
rơi lệ.
76
Em hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 2 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của
mình về sự việc trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng:
- Học sinh biết cách làm bài nghị luận xã hội, biết vận dụng linh hoạt các thao tác
giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận. Đưa ra được chủ kiến khi giải quyết
vấn đề.
- Bài viết có bố cục mạch lạc, hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng, hợp lí, dẫn chứng
sinh động, thuyết phục. Không mắc lỗi dùng từ, đặt câu, chính tả. Văn viết có cảm
xúc. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
II. Yêu cầu về kiến thức: Hướng dẫn chỉ nêu những định hướng chính. Học sinh có
thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng phải đảm bảo các nội dung cơ bản sau:
* Giải thích: Hành động người dân vội vã chạy tới nhặt giúp người bán hàng rong
khi gặp tai nạn là một hành động đẹp, giúp đỡ người khó khăn, hoạn nạn một cách
kịp thời đáng được khen ngợi.
* Bàn luận.
- Hành động của những người dân trong sự việc trên vốn xuất phát từ truyền thống
tương thân, tương ái của người Việt Nam.
- Trong thời gian gần đây, bệnh vô cảm đang lan rộng, dư luận lên án hiện tượng hôi
của khi thấy người gặp tai nạn thì hành động trên của người dân là rất đáng khen
ngợi.
- Báo chí cần biểu dương kịp thời những hành vi đẹp đó để làm gương cho mọi
người học tập, noi theo.
- Mọi người trong xã hội cần quan tâm, giúp đỡ những người gặp khó khăn, hoạn
nạn để con người sống có tình người hơn.
* Bài học nhận thức và hành động.
- Nhận thức được tầm quan trọng của việc giúp đỡ người khác trong khó khăn, hoạn
nạn.
- Bản thân cần có những hành động thiết thực để giúp đỡ người khác trong khó
khăn, hoạn nạn đồng thời dám lên án thói vô cảm trong xã hội hiện nay.
--------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 06
Bài học giáo dục mà em nhận được từ câu chuyện dưới đây:
NGỌN GIÓ VÀ CÂY SỒI
Một ngọn gió dữ dội băng qua khu rừng già. Nó ngạo nghễ thổi tung tất cả các sinh
vật trong rừng, cuốn phăng những đám lá, quật gẫy các cành cây. Nó muốn mọi cây
cối đều phải ngã rạp trước sức mạnh của mình. Riêng một cây sồi già vẫn đứng hiên
ngang, không bị khuất phục trước ngọn gió hung hăng. Như bị thách thức ngọn gió
lồng lộn, điên cuồng lật tung khu rừng một lần nữa. Cây sồi vẫn bám chặt đất, im
lặng chịu đựng cơn giận dữ của ngọn gió và không hề gục ngã. Ngọn gió mỏi mệt
đành đầu hàng và hỏi:
- Cây sồi kia! Làm sao ngươi có thể đứng vững như thế?
Cây sồi từ tốn trả lời:
- Tôi biết sức mạnh của ông có thể bẻ gẫy hết các nhánh cây của tôi, cuốn sạch đám
lá của tôi và làm thân tôi lay động. Nhưng ông sẽ không bao giờ quật ngã được tôi.
Bởi tôi có những nhánh rễ vươn dài, bám sâu vào lòng đất. Đó chính là sức mạnh sâu

77
thẳm nhất của tôi. Nhưng tôi cũng phải cảm ơn ông ngọn gió ạ! Chính cơn điên
cuồng của ông đã giúp tôi chứng tỏ được khả năng chịu đựng và sức mạnh của mình.
(Theo Hạt giống tâm hồn - Đừng bao giờ từ bỏ ước mơ, NXB Tổng hợp TP Hồ Chí
Minh, 2011)
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng:
- Học sinh biết cách làm bài nghị luận xã hội, biết vận dụng linh hoạt các thao tác
giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận. Đưa ra được chủ kiến khi giải quyết
vấn đề.
- Bài viết có bố cục mạch lạc, hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng, hợp lí, dẫn chứng
sinh động, thuyết phục. Không mắc lỗi dùng từ, đặt câu, chính tả. Văn viết có cảm
xúc. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
II. Yêu cầu về kiến thức: Hướng dẫn chỉ nêu những định hướng chính. Học sinh có
thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng phải đảm bảo các nội dung cơ bản sau
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận
2. Thân bài:
a. Hiểu nội dung, ý nghĩa câu chuyện
- Tóm lược nội dung câu chuyện -> Ý nghĩa câu chuyện:
+ Ngọn gió: Hình ảnh tượng trưng cho những khó khăn, thử thách, những
nghịch cảnh trong cuộc sống.
+ Cây sồi: Hình ảnh tượng trưng cho lòng dũng cảm, dám đối đầu, không gục
ngã trước hoàn cảnh
-> Ý nghĩa câu chuyện: Trong cuộc sống con người cần có lòng dũng cảm, tự tin,
nghị lực và bản lĩnh vững vàng trước những khó khăn, trở ngại của cuộc sống.
b. Bài học giáo dục từ câu chuyện.
- Cuộc sống luôn ẩn chứa muôn vàn trở ngại, khó khăn và thách thức nếu con
người không có lòng dũng cảm, sự tự tin để đối mặt sẽ dễ đi đến thất bại (Một ngọn
gió dữ dội băng qua khu rừng già. Nó ngạo nghễ thổi tung tất cả các sinh vật trong
rừng, cuốn phăng những đám lá, quật gẫy các cành cây)
- Muốn thành công trong cuộc sống, con người phải có niềm tin vào bản thân,
phải tôi luyện cho mình ý chí và khát vọng vươn lên để chiến thắng nghịch cảnh.
(Tôi có những nhánh rễ vươn dài, bám sâu vào lòng đất. Đó chính là sức mạnh sâu
thẳm nhất của tôi)
Lưu ý: Trong quá trình lập luận học sinh nên có dẫn chứng về những tấm gương
dũng cảm, không gục ngã trước hoàn cảnh để cách lập luận thuyết phục hơn.
c. Bàn luận về bài học giáo dục của câu chuyện:
+ Không nên tuyệt vọng, bi quan, chán nản trước hoàn cảnh mà phải luôn tự
tin, bình tĩnh để tìm ra các giải pháp cần thiết nhằm vượt qua các khó khăn, thử
thách của cuộc sống.
+ Biết tự rèn luyện, tu dưỡng bản thân để luôn có một bản lĩnh kiên cường
trước hoàn cảnh và cũng phải biết lên án, phê phán những người có hành động và
thái độ buông xuôi, thiếu nghị lực.
3. Kết bài: Khẳng định vấn đề
78
 ----------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 07
Nhà thơ Xécgây Exênin từng viết:
Thà tôi cháy vèo trong gió
Còn hơn thối rữa trên cành
Viết một bài văn (không quá 400 chữ) trình bày suy nghĩ gì về lối sống cần có
của mỗi người mà những câu thơ trên của Xécgây Exênin gợi ra cho em?

GỢI Ý LÀM BÀI

1. Yêu cầu về kỹ năng
- Trình bày đầy đủ các phần: Mở bài, Thân bài, Kết luận.
+Phần mở bài biết dẫn dắt hợp lí và nêu được vấn đề
+Phần thân bài biết tổ chức thành nhiều đoạn văn liên kết chặt chẽ với nhau cùng
làm sáng tỏ vấn đề
+Phần kết bài khái quát được vấn đề và thể hiện được nhận thức của cá nhân.
- Biết chia vấn đề cần nghị luận thành các luận điểm phù hợp
- Các luận điểm được triển khai theo trình tự hợp lí, có sự liên kết chặt chẽ
- Sử dụng tốt các thao tác lập luận để triển khai các luận điểm (trong đó phải có thao
tác giải thích, chứng minh, bình luận); biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng;
dẫn chứng phải lấy từ thực tiễn đời sống, cụ thể và sinh động.
- Văn viết có cảm xúc, diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết không mắc lỗi chính
tả, dùng từ, ngữ pháp....
2. Yêu cầu về kiến thức
Thí sinh có thể trình bày vấn đề theo nhiều cách. Nhưng cần đáp ứng được một số
yêu cầu cơ bản sau:
a. Giải thích
Bằng cách nói đối lập: "Thà >< còn hơn", cách dùng hình ảnh gây ấn tượng mạnh
"cháy vèo trong gió >< thối rữa trên cành", nhà thơ Nga Xécgây Exênhin đã nêu ra
một lựa chọn dứt khoát: không thể sống mòn, sống thụ động. Sống đích thực phải là
lối sống chủ động, tích cực, dũng cảm, toả sáng hết mình.
b. Phân tích, lấy dẫn chứng cụ thể minh họa cho những biểu hiện tích cực của
lối sống đó
- Sống chủ động, tích cực dũng cảm, tỏa sáng
+ Là lối sống mạnh mẽ, dám nghĩ dám làm, dám đấu tranh với cái xấu, tiêu cực...
ngoài xã hội và trong chính mình.
+ Người dũng cảm dám đương đầu với mọi khó khăn trong cuộc sống, biết đứng
lên sau thất bại. Không chạy theo thời thượng, không chấp nhận cuộc sống "bên
trong một đằng, bên ngoài một nẻo".
- Sống "toàn tâm, toàn trí, toàn hồn" (Xuân Diệu), khẳng định cá tính, khẳng định sự
tồn tại của mình bằng một sự nghiệp có ích.
c. Bình luận
- Sống dũng cảm không chỉ cần trong thời chiến tranh mà cả khi hoà bình, không
phải chỉ đấu tranh với người khác mà ngay với chính mình.
- Khẳng định cá tính song không phải là cách sống lập dị, khác thường.
- Sống toả sáng không đồng nghĩa với sống gấp, sống vội, đốt mình trong những
cuộc vui thác loạn. Cần "sống chậm", sống có ích.
79
- Không phải ai cũng có thể "cháy sáng" ở bề nổi dễ thấy. Chúng ta sống và cống
hiến hết mình, dù lặng lẽ, đó cũng là một cách "cháy sáng" ...(D/c)
- Phê phán những biểu hiện của lối sống "thối rữa trên cành": sống mờ nhạt, bình
quân chủ nghĩa....
d. Bài học nhận thức và hành động
- Đời người hữu hạn, do đó, mỗi con người cần biết quí trọng đời sống của chính
mình. Đồng thời, phải biết lựa chọn lối sống tích cực, có ý nghĩa, để "không sống
hoài, sống phí" những năm tháng của tuổi thanh xuân.
- Muốn toả sáng, con người phải có ước mơ, hoài bão và quyết tâm thực hiện hoài
bão ấy. Biết hi sinh vì lợi ích chung: "Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình" (Tố
Hữu)...Có thể nói, cống hiến hết mình là cách toả sáng nhất.
- Lối sống mà Xecgây Exênhin đưa ra vẫn là lời khuyên bổ ích cho thế hệ trẻ noi
theo.
BÀI VĂN THAM KHẢO
Trải qua hàng triệu năm tiến hóa cùng vô vàn thách thức của tạo hóa, con người xuất
hiện trong vũ trụ bao la. Từ khi xuất hiện, con người đã ý thức được sự kì diệu của
sự sống và luôn mong muốn sống tốt đẹp, sống có ý nghĩa. Để làm được điều đó,
chúng ta cần sống hết mình cho hiện tại. Đó cũng là điều mà nhà thơ Xéc-gây
Êxênin tâm niệm:
“Thà tôi cháy vèo trong gió
Còn hơn thối rữa trên cành”
Hai câu thơ của Xéc-gây Êxênin cô đọng, hàm súc mà hàm chứa đầy đủ thông điệp
về lối sống mà con người cần có. Nhà thơ dùng hình ảnh “cháy vèo trong gió” thật
gợi tả để thể hiện mong ước được sống hết mình, cống hiến tất cả những gì mình có
cho cuộc đời. Còn hình ảnh “thối rữa trên cành” là cách nói nhấn mạnh về sự vô ích,
tầm thường, lụi tàn, héo hon. Đặc biệt Xéc-gây Êxênin còn khéo léo sử dụng cặp
quan hệ từ “thà… còn hơn” để gây ấn tượng mạnh và làm nổi bật khao khát mãnh
liệt được sống hết khả năng của mình dù phải chịu đau đớn mất mát còn hơn sống
thụ động “thối rữa trên cành”. Từ đó, câu thơ gieo vào lòng người đọc những suy
nghĩ về lối sống đẹp: hãy dũng cảm sống hết mình, cháy lên những hoài bão chứ
đừng sống hoài, sống phí.
Sống hết mình là lối sống thể hiện sự dũng cảm, cống hiến trí tụê, sức lực vào những
việc có ý nghĩa. Sống hết mình trong hiện tại, “cháy vèo trong gió” giúp bản thân
mỗi người phát hiện và phát huy được năng lực tiềm ẩn, thỏa sức sáng tạo, cảm nhận
được bao điều kì diệu của cuộc sống. Con người với hoài bão, ý chí không ngại khó
khăn, sẵn sàng theo đuổi ước mơ của mình sẽ đạt được thành công. Đặc biệt, những
người sống hết khả năng luôn được mọi người yêu mến bởi họ đã gieo vào chúng ta
ánh sáng hi vọng, tiếp thêm cho chúng ta động lực vững vàng để đối diện với nghịch
cảnh trong đời. Chắc hẳn, mỗi chúng ta đã hơn một lần thán phục chàng trai Nick
Vujicic – biểu tượng của sức sống mãnh liệt. Nick sinh ra không may mắn bị khuyết
tứ chi, song không vì thế mà anh tuyệt vọng “thối rữa trên cành”. Với lòng dũng
cảm, tài năng, nghị lực phi thường, anh đã trở thành nhà diễn thuyết truyền động lực
sống cho mọi người. Nick từng nói: “Tôi là một điều kì diệu. Bạn cũng là một điều
kì diệu”. Thật đáng buồn, trong xã hội hiện nay có nhiều người đang sống tầm
thường, vô ích “thối rữa trên cành”, luôn bị động, lười nhắc, sợ sệt thế giới xung
quanh. Họ ỷ lại vào người khác, sống không mơ ước, không hoài bão, chán nản,
tuyệt vọng.
80
Mỗi người cần sống hết mình, “cháy vèo trong gió” bởi bạn có biết mỗi chúng ta
sinh ra đã là một tuyệt tác của tạo hóa. Cơ thể chúng ta tuy nhỏ bé nhưng có sức
mạnh kì lạ. Mỗi ngày, ta thở khoảng 23000 lần, nói khoảng 48000 từ và đặc biệt trái
tim nhỏ bé của ta mỗi ngày đập 100000 lần, và có thể tạo ra áp suất đẩy máu đi xa
tới 9 mét. Nếu không “cháy vèo trong gió” mà “thối rữa trên cành” chẳng phải đáng
tiếc hay sao? Tôi từng nghe một câu chuyện về hai hạt giống. Chúng đã đến ngày
nảy mầm, hạt giống thứ nhất vui vẻ cắm rễ sâu xuống đất. Còn hạt giống thứ hai lại
sợ sệt và khuyên hạt giống thứ nhất dừng nảy mầm bởi trên mặt đất có biết sâu bọ
phá hoại cậy, nếu nảy mầm sẽ phải chịu đau đớn. Hạt giống thứ nhất nghe vậy nhưng
vẫn vươn mình lên cao đón nắng, bỏ mặc hạt giống thứ hai lười biếng. Cuối cùng, có
một con gà đi qua đã ăn mất hạt giống lười biếng kia, còn hạt giống dũng cảm – hạt
giống dám chịu đựng mọi đau đớn để vươn lên đang vui vẻ nô đùa cùng gió. Thật
vậy, trong cuộc sống nếu không cố gắng sống hết mình không những chẳng thể đạt
được thành công mà còn gặp phải nguy hiểm.
Song, con người sống hết mình chứ đừng nên mù quáng, không biết quý trọng bản
thân. Mỗi người “sinh ra không phải để tan biến đi như hạt cát vô danh mà để in dấu
trên mặt đất, in dấu trong tim người khác”. Bởi vậy, chẳng phải chúng ta nên học
tập, rèn luyện không ngừng, nuôi dưỡng lòng dũng cảm, niềm tin, ý chí để sống hết
mình hay sao?
Trong cuốn “Tiếng chim hót trong bụi mận gai”, tác giả có viết lời đề tựa: “Truyền
thuyết kể về một con chim chỉ hót một lần nhưng hót hay nhất thế gian. Có lần nó rời
tổ bay đi tìm bụi mận gai và tìm cho bằng được mới thôi. Giữa đám cành gai góc, nó
cất tiếng hót bài ca của mình và lao ngược vào chiếc gai dài nhất, nhọn nhất. Vượt
lên trên nỗi đau khôn tả, nó vừa hót vừa lịm dần đi. Tiếng ca hân hoan ấy khiến cho
cả thế gian phải lắng nghe, cả Thượng Đế trên cao cũng mỉm cười. Bởi vì tất cả
những gì tốt đẹp nhất chỉ có thể có được khi ta chịu trả giá bằng nỗi đau khổ vĩ đại”.
Mỗi lần đọc, tôi đều tự nhủ: Con người chỉ sống có một lần, có một thời tuổi trẻ, nếu
không “cháy” hết mình thì đáng tiếc biết bao! (Sưu tầm)
---------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 08
NGƯỜI ĂN XIN

Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái
nhợt, áo quần tả tơi.Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến cả khăn túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay,
chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm
chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:
Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
81
Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc-ghê-nhép, Dẫn từ sách giáo khoa Ngữ văn 9, tập 1, NXB GD- 2007,
trang 22).
Từ nội dung câu chuyện trên, hãy trình bày suy nghĩ của em về việc cho và
nhận trong cuộc sống.
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Về hình thức:
- Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội.
- Luận điểm đúng đắn, rõ ràng.
- Diễn đạt lưu loát, lí lẽ thuyết phục.
- Có thể viết thành đoạn văn hoặc bài văn ngắn.
2/ Về nội dung: Bài viết có thể trình bày theo các cách khác nhau nhưng phải thể
hiện được những ý cơ bản sau:
- Truyện kể về việc cho và nhận của cậu bé và người ăn xin, qua đó ngợi ca cách ứng
xử cao đẹp, nhân ái giữa con người với con người.
- Truyện gợi cho chúng ta nhiều suy ngẫm về việc cho và nhận trong cuộc sống:
+ Cái cho và nhận: đâu phải chỉ là vật chất mà có thể là những giá trị tinh thần, có
thể chỉ là lời nói, một cử chỉ...
+ Thái độ khi cho và nhận: cần chân thành, có văn hóa.
Xác định thái độ sống và cách ứng xử của bản thân: tôn trọng, quan tâm, chia sẻ với
mọi người.
----------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 09
Ước mong mà không kèm theo hành động thì dù hi vọng có cánh cũng không
bao giờ bay tới mục đích.
Shakespeare
Là học sinh em rút ra được bài học gì cho mình từ quan niệm trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng:
- Học sinh biết cách trình bày bài văn nghị luận xã hội.
- Diễn đạt tốt, có sự sáng tạo, làm nổi bật luận đề.
II. Yêu cầu về nội dung:
1. Giải thích
- Ước mong là những mong muốn, ước mơ về những điều tốt đẹp
- Ý nghĩa cả câu: Ước mong mà không gắn liền với những việc làm cụ thể thì dù có
hi vọng bao nhiêu cũng không thể đạt tới đích.
- Nhấn mạnh vai trò của hành động trong việc hiện thực hóa ước mơ
2. Bàn luận
* Khẳng định tính đúng đắn của vấn đề
- Trong cuộc đời ai cũng nuôi dưỡng ước mơ, nhưng nếu ước mơ chỉ dừng lại hi
vọng thì chưa đủ, chỉ có hành động mới thực hiện được ước mơ.
- Ước mơ phải đi liền với hành động vì hành động giúp con người có cơ hội thể hiện
mình, phát huy sở trường, tài năng, từ đó chinh phục mơ ước.
- Hành động có thể biến ước mơ thành hiện thực, nhưng nếu ước mơ xa vời, thiếu
thực tế thì cũng khó lòng đạt được. Con người cần đặt ra mục tiêu phù hợp khả
năng, hoàn cảnh của mình.
82
3. Bài học rút ra
- Luôn luôn ước mơ và luôn luôn hành động (là học sinh cần học tập rèn luyện chăm
chỉ để biến ước mơ thành hiện thực).
- Hành động hợp lí sẽ đến đích thành công (cần tìm cách thức, phương pháp học tập,
làm việc hợp lí để có cơ hội chạm đến thành công).
Lưu ý: HS cần lấy dẫn chứng phù hợp để làm rõ vấn đề

ĐỀ SÔ 10
Nhà văn Nga M.Gorki đã từng nói: "Người bạn tốt nhất bao giờ cũng là người
đến với ta trong những giây phút khó khăn, cay đắng nhất của cuộc đời"
Viết văn bản nghị luận, trình bày những suy nghĩ của em về quan niệm trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Yêu cầu về kỹ năng:
- Học sinh tạo lập được một văn bản nghị luận, trình bày những suy nghĩ của mình
về vấn đề nêu ở đề bài.
- Bố cục ba phần rõ ràng, lập luận chặt chẽ, thuyết phục. Văn viết trong sáng, diễn
đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp; chữ viết cẩn thận.
2. Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau
nhưng cần làm rõ các ý chính sau:
* Giải thích, chứng minh:
- Trong cuộc sống, con người thường có nhiều bạn bè nhưng không phải ai cũng là
người dám đến với ta trong những thời điểm khó khăn nhất của cuộc đời ta.
- Người bạn tốt nhất là người sẵn sàng cùng ta đối mặt với khó khăn, hoạn nạn, giúp
ta vượt qua khó khăn, giữ vững niềm tin để vươn lên.
(Học sinh lấy dẫn chứng trong đời sống để chứng minh)

83
* Nhận định, đánh giá: Quan niệm của M. Gorki là một quan niệm đúng đắn về
tình bạn. Quan niệm đó giúp mỗi người chúng ta hiểu rõ hơn sự đẹp đẽ của tình bạn,
xây dựng được cách nhìn đúng đắn về một người bạn tốt.
-----------------------------------------------
ĐỀ SÔ 11
Phải chăng chỉ có những điều ngọt ngào mới làm nên yêu thương?
Em hãy viết một bài văn ngắn, trình bày suy nghĩ, quan điểm của em để trả lời
cho câu hỏi trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
Đây là dạng đề mở. Vấn đề mà đề bài nêu ra lại được diễn đạt bằng một câu nghi
vấn. HS trả lời câu hỏi đề bài nêu ra, từ đó thể hiện được tư tưởng, quan điểm của
bản thân. Với vấn đề mở như thế này, không gò bó bắt buộc học sinh phải trả lời
theo khuôn mẫu. HS được bày tỏ quan điểm của cá nhân: Có thể đồng tình hoàn
toàn, có thể chỉ đồng tình với một khía cạnh nào đó của vấn đề. Điều quan trọng nhất
là phải có lí lẽ, có lập luận để làm sáng tỏ ý kiến, đảm bảo sự đúng đắn, lô-gíc. Giám
khảo chấm chủ yếu căn cứ vào cách tư duy, vốn kiến thức, sự hiểu biết, cách lập
luận, lí lẽ của HS thể hiện trong bài làm để đánh giá.
I. Yêu cầu về kĩ năng
- HS biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội, dạng bài bày tỏ ý kiến trước một tư
tưởng, một quan điểm.
- Biết kết hợp các thao tác nghị luận: Giải thích, chứng minh, bình luận..., biết lập
luận chặt chẽ để bài làm có sức thuyết phục.
- Biết đặt vấn đề vào thực tế cuộc sống để bàn luận: Có sự hiểu biết từ thực tế cuộc
sống để lấy được những dẫn chứng tiêu biểu, biết phân tích, bàn luận để làm nổi bật
vấn đề.
II. Yêu cầu về nội dung
1. Giải thích, xác định được vấn đề cần nghị luận 
- Những điều ngọt ngào: Là những lời nói ngọt, những cử chỉ thái độ cư xử dịu
dàng, âu yếm..., những hành động mang ý nghĩa tích cực như: Động viên, khen ngợi,
tán dương, chiều chuộng, cưng nựng...
- Yêu thương: Là tình cảm yêu mến, ưu ái, gắn bó giữa người với người.
=> Ý kiến này đã gợi ra cho mỗi chúng ta suy ngẫm về cách thể hiện tình yêu thương
trong cuộc sống: Người ta thường nghĩ những điều ngọt ngào mới là biểu hiện của
tình yêu thương, nhưng thực ra có nhiều cách biểu hiện tình yêu thương...
2. Bàn luận về vấn đề: 
- Những điều ngọt ngào luôn đem lại cho người ta cảm giác vui sướng, hạnh phúc.
Nó làm ta thấy hài lòng, thích thú, đôi khi khiến ta có thêm niềm say mê, quyết
tâm... (Ví dụ: Sự quan tâm, chiều chuộng..., những lời khen ngợi, động viên khích lệ
của thầy cô, cha mẹ..., lời khen, lời tán dương của bạn bè...) => Vì vậy khi đón nhận
những điều ngọt ngào thì ta thường coi đó là biểu hiện của tình yêu thương (HS lấy
dẫn chứng, phân tích........)
- Nhưng không phải lúc nào những điều ngọt ngào cũng làm nên yêu thương. Nhiều
khi sự khắt khe, nghiêm khắc, thậm chí những điều cay đắng... cũng là biểu hiện của
tình yêu thương. Những điều ấy có thể khiến ta cảm thấy khó chịu, nhưng nó lại xuất
phát từ sự chân thành, từ mong muốn những điều tốt cho ta..., đó cũng chính là biểu
hiện của yêu thương thật sự. (HS lấy dẫn chứng, phân tích, ví dụ như sự nghiêm

84
khắc, khắt khe, thái độ cứng rắn không dung túng cho con cái, cho học trò của cha
mẹ, của thầy cô..., những lời nói thẳng nói thật của bạn bè........)
- Trong thực tế cuộc sống, có những ngọt ngào không xuất phát từ yêu thương và có
những điều cay đắng không làm nên yêu thương. (HS lấy dẫn chứng, phân tích........)
- Cuộc sống phong phú và muôn màu muôn vẻ, nếu chúng ta có cái nhìn phiến diện,
đơn giản về tình yêu thương như vậy, nếu chỉ biết đón nhận tình yêu thương thông
qua những ngọt ngào thì nhiều khi ta sẽ bỏ lỡ nhiều yêu thương thực sự, cũng như
phải nhận những yêu thương giả dối... (HS lấy dẫn chứng, phân tích........)
3. Bài học nhận thức và hành động: 
- Cần nhận thức đúng đắn về tình yêu thương: Không phải chỉ ngọt ngào mới làm
nên yêu thương. Cần biết lắng nghe, trân trọng cả những điều "không ngọt ngào",
nếu những điều ấy xuất phát từ sự chân thành, nếu những điều ấy là cần thiết để giúp
ta hoàn thiện hơn bản thân mình...
- Biết trân trọng những tình yêu thương chân thành mà bản thân nhận được từ mọi
người xung quanh...
- Có ý thức và hành động cụ thể để đem sự yêu thương đến cho mọi người và cho
chính bản thân mình. (Liên hệ bản thân)
-------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 12
Khi viết về quê hương, nhà thơ Đỗ Trung Quân viết:
Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
(Quê Hương)
Từ cách hiểu về hai câu thơ trên, hãy trình bày suy nghĩ của em về quê hương
bằng một bài văn nghị luận.
GỢI Ý LÀM BÀI
I . Yêu cầu về hình thức:
- Trình bày rõ ràng, diễn đạt tốt, văn viết trong sáng, có cảm xúc.
- Biết cách làm bài văn nghị luận, bài văn có bố cục hợp lí, chặt chẽ.
II. Yêu cầu về nội dung: Làm rõ được các yêu cầu cơ bản sau:
Quan niệm về quê hương của nhà thơ Đỗ Trung Quân
- Câu thơ nằm trong thi phẩm viết về quê hương. Trong thi phẩm ấy, nhà thơ gợi ra
những cách hiểu về quê hương
- Cách so sánh độc đáo, thú vị: quê hương và mẹ. Ý nghĩa của cách so sánh ấy là để
khẳng định quê hương chính là nguồn cội, nơi chôn nhau cắt rốn, nơi gắn bó nuôi
dưỡng sự sống, đặc biệt là sự sống tinh thần, tâm hồn.
- Qua lối so sánh khẳng định để nêu bật tình cảm với quê hương. Quê hương là điều
quí giá vô ngần mà mỗi con người không thể thiếu
- Hình bóng quê hương đi theo con người suốt cả cuộc đời, trở thành điểm tựa về
tinh thần của con người trong cuộc sống. Nếu thiếu đi điểm tựa này, cuộc sống của
con người trở nên chông chênh, lệch lạc
- Qua cách so sánh tác giả đã khơi dậy, nuôi dưỡng tình cảm với quê hương: tình
cảm với mẹ là tình cảm tự nhiên, thuần khiết trong mỗi con người
Gợi mở một cách sống, cách làm người: Phải biết coi trọng gốc rễ, hướng về cội
nguồn, biết yêu quê hương. Thiếu đi tình cảm này là một khiếm khuyết lớn của mỗi
con người trong đời sống tâm hồn, tình cảm khiến con người sống thiếu tính nhân
văn cao cả
85
Suy nghĩ của bản thân:
- Quê hương là bến đỗ bình yên cho mỗi con người
- Mỗi người không được quên đi nguồn cội, gốc gác, quê hương. Dù ai đi đâu, ở đâu
cũng phải luôn tự nhắc nhở hãy nhớ về nguồn cội yêu thương (dẫn chứng bằng thơ
ca)
- Nuôi dưỡng tình cảm với quê hương có nghĩa là nuôi dưỡng tâm hồn, để được làm
người theo nghĩa đầy đủ nhất
Mở rộng:
- Đặt tình yêu quê hương trong quan hệ với tình yêu đất nước, cần hướng về quê
hương song không có nghĩa chỉ hướng về mãnh đất nơi mình sinh ra mà phải biết
tôn trọng và yêu quí tất cả những gì thuộc về tổ quốc
- Có thái độ phê phán trước những hành vi, suy nghĩ chưa tích cực về quê hương:
chê quê hương nghèo khó, lạc hậu...
- Làm thay đổi cách hiểu tiêu cực về dáng vẻ quê hương, có ý chí phấn đấu làm đẹp
quê hương mình, góp sức mình vào xây dựng quê hương đất nước
- Trách nhiệm của học sinh đối với việc xây dựng, bảo vệ quê hương...
--------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 13
Quách Mạt Nhược từng nói: "Mặt trời mọc rồi mặt trời lại lặn, vầng trăng tròn
rồi lại khuyết, nhưng ánh sáng mà người thầy rọi vào ta còn mãi trong cuộc đời."
Từ câu nói trên, cùng với những hiểu biết về xã hội, hãy viết đoạn văn nghị luận
nêu suy nghĩ của em về tình thầy trò.
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Yêu cầu về kỹ năng:
- Học sinh tạo lập được một văn bản nghị luận, trình bày những suy nghĩ của mình
về vấn đề nêu ở đề bài.
- Bố cục ba phần rõ ràng, lập luận chặt chẽ, thuyết phục. Văn viết trong sáng, diễn
đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp; chữ viết cẩn thận.
2. Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau
nhưng cần làm rõ các ý chính sau:
Giải thích sơ lược vấn đề:
- Mặt trời mọc, lặn; vầng trăng tròn, khuyết: những hiện tượng, quy luật của tự nhiên
tuần hoàn, thay đổi.
- Ánh sáng mà người thầy rọi vào ta còn mãi trong cuộc đời: sự trường tồn, bất biến
của những giá trị tinh thần mà người thầy mang lại cho mỗi học sinh.
+ Tình thầy trò: là tình cảm của thầy với trò và ngược lại, là ân tình, ân nghĩa....
+ Câu nói sử dụng cách lập luận tương phản để gửi tới mỗi người bức thông điệp:
trong sự trưởng thành của mỗi người, người thầy có tầm quan trọng; từ đó nhắn gửi
mỗi người phải luôn nhớ ơn, biết ơn những người thầy của mình.
Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Người thầy có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi người. Thầy truyền thụ các
tri thức khoa học, đem đến cho ta sự hiểu biết..... thầy dạy những điều hay lẽ phải,
cách đối nhân xử thế, những bài học làm người.... Thầy là tấm gương về tinh thần tự
học, tài năng, đạo đức để ta học tập và noi theo (học sinh đưa dẫn chứng minh họa).
- Tình thầy trò là tình cảm cao đẹp, đáng trân trọng. Đó là sự quan tâm, chăm chút...
của thầy với trò, là sự biết ơn, trân trọng.... của trò với thầy. Hình ảnh người thầy
luôn đi theo, có ảnh hưởng trong mỗi hành động, việc làm, ước mơ của trò.
86
- Người học trò phải luôn thể hiện tấm lòng biết ơn, trân trọng thầy cô; thể hiện
truyền thống tôn sư trọng đạo qua những việc làm, hành động cụ thể, thiết
thực...........
Mở rộng vấn đề:
- Vai trò của người thầy quan trọng tuy nhiên sự nỗ lực của mỗi cá nhân cũng là yếu
tố quyết định đến sự thành công của mỗi người. Lòng biết ơn thầy cô phải trở thành
truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc... Trong cuộc sống, để có thành công mỗi
chúng ta còn phải không ngừng học hỏi bạn bè, thực tế cuộc sống xã hội, trường
đời...
- Tình thấy trò phải được thể hiện bằng sự chân thành, những việc làm, hành động
đúng, phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội.
- Mỗi chúng ta cũng phải biết phê phán, lên án những tư tưởng vô ơn bạc nghĩa, qua
cầu rút ván.
- Nhận thức, hành động và bài học rút ra: Cần giữ gìn, trau dồi, phát triển truyền
thống tốt đẹp
---------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 14

ĐIỀU GÌ LÀ QUAN TRỌNG?

Chuyện xảy ra tại một trường trung học.
Thầy giáo giơ cao một tờ giấy trắng, trên đó có một vệt đen dài và đặt câu hỏi với
học sinh:
- Các em có thấy gì không?
Cả phòng học vang lên câu trả lời:
- Đó là một vệt đen.
Thầy giáo nhận xét:
- Các em trả lời không sai. Nhưng không ai nhận ra đây là một tờ giấy trắng ư?
Và thầy kết luận:
- Có người thường chú tâm đến những lỗi lầm nhỏ nhặt của người khác mà quên đi
những phẩm chất tốt đẹp của họ. Khi phải đánh giá một sự việc hay một con người,
thầy mong các em đừng quá chú trọng vào vết đen mà hãy nhìn ra tờ giấy trắng với
những mảng sạch mà ta có thể viết lên đó những điều có ích cho đời.
(Theo nguồn Internet)
Hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ của em sau khi đọc câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng:
- Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội, biết kết hợp các phép lập luận như
giải thích, phân tích, chứng minh...
- Hiểu đúng và hướng trúng vào vấn đề mà đề bài yêu cầu: Lối ứng xử đẹp, giàu
lòng vị tha, khoan dung khi đánh giá về người khác; đồng thời phải biết trân trọng
những phẩm chất, những phần tốt đẹp của họ.
+Biết lựa chọn dẫn chứng, phân tích dẫn chứng để làm sáng rõ vấn đề.
+Biết mở rộng liên hệ để trình bày vấn đề một cách thấu đáo, toàn diện.
+Lập luận chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, trôi chảy; biết dùng từ, đặt câu chuẩn xác, gợi
cảm.
- Bố cục bài phải hoàn chỉnh, chặt chẽ, hợp lí.
II. Yêu cầu về nội dung
87
* Giải thích ý nghĩa câu chuyện
- "vệt đen dài" tượng trưng cho những khuyết điểm, những lỗi lầm của con người.
- "Tờ giấy trắng" tượng trưng cho phẩm chất, cho những điều tốt đẹp của con người.
- "Đừng quá chú trọng vào vết đen": Đừng cố chấp, định kiến trước lỗi lầm, hạn chế
của người khác
- "Hãy nhìn ra tờ giấy trắng với những mảng sạch mà ta có thể viết lên đó những
điều có ích ... cho đời": Biết trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của mỗi cá nhân
-> Câu chuyện cho ta bài học về cách ứng xử, nhìn nhận đánh giá con người: Điều
quan trọng trong cuộc sống chính là lối ứng xử đẹp, giàu lòng vị tha, khoan dung khi
đánh giá về người khác, đồng thời phải biết trân trọng những phẩm chất, những phần
tốt đẹp của họ.
* Suy nghĩ về vấn đề
- Đừng quá chú trọng vào "vết đen" đừng cố chấp, định kiến trước lỗi lầm, hạn chế
của người khác vì:
+ Con người không ai hoàn hảo cả.
+ Sự vị tha, khoan dung mang lại niềm vui, thanh thản cho người mắc lỗi, tạo
điều kiện cho họ nhận ra sai trái, sửa chữa lỗi lầm. Đồng thời, nó mang lại niềm
vui cho bản thân ta (dẫn chứng).
- "Hãy nhìn ra ...cho đời": Biết trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của mỗi cá nhân
+ Biết trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của mỗi cá nhân để giúp cá nhân phát
huy được sức mạnh vốn có. Đó cũng là cách chúng ta góp phần làm cho cuộc
sống đẹp hơn (dẫn chứng).
- Khẳng định ý nghĩa của lối sống ứng xử đẹp: Vừa vị tha, độ lượng trước lỗi lầm
của người khác vừa đồng thời trân trọng phẩm chất tốt đẹp ở họ. Điều đó làm cho
mối quan hệ của con người trở nên tốt đẹp, tránh những hiểu lầm đáng tiếc (dẫn
chứng).
* Mở rộng, liên hệ
- Phê phán những người không biết vị tha, khoan dung. Phê phán những kẻ ích kỷ,
cực đoan, chỉ nhìn thấy những ưu điểm của mình mà xem thường năng lực của
người khác.
- Định hướng bài học: Câu chuyện giúp ta có thái độ sống tích cực và rèn luyện một
lối ứng xử nhân ái, nhân văn.
-----------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 15
Suy nghĩ của em về câu chuyện sau bằng một bài nghị luận ngắn.
Tôi được tặng một chiếc xe đạp leo núi rất đẹp nhân dịp sinh nhật của mình. Trong
một lần tôi đạp ra công viên chơi, một cậu bé cứ quẩn quanh ngắm nhìn chiếc xe với
vẻ thích thú và ngưỡng mộ thực sự.
- Chiếc xe này của bạn đấy à? - Cậu bé hỏi.
- Anh mình đã tặng nhân dịp sinh nhật của mình đấy - Tôi trả lời, không giấu vẻ tự
hào và mãn nguyện.
- Ôi, ước gì tôi... - Cậu bé ngập ngừng.
Dĩ nhiên là tôi biết cậu bé đang nghĩ gì rồi. Chắc chắn cậu ấy ước ao có được một
người anh như thế. Nhưng câu nói tiếp theo của cậu bé hoàn toàn nằm ngoài dự đoán
của tôi.

88
- Ước gì tôi có thể trở thành một người anh như thế! - Cậu ấy nói chậm rãi và gương
mặt lộ rõ vẻ quyết tâm. Sau đó, cậu đi về phía chiếc ghế đá sau lưng tôi, nơi một đứa
em trai nhỏ tật nguyền đang ngồi và nói:
- Đến sinh nhật nào đó của em, anh sẽ mua tặng em chiếc xe lăn lắc tay nhé.
(Hạt giống tâm hồn - nhiều tác giả, tập bốn, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 2006,
tr 16-17)
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Yêu cầu về kỹ năng: Đảm bảo một văn bản nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng,
hợp lí, tổ chức sắp xếp ý một cách lôgic, chặt chẽ, hành văn trôi chảy, mạch lạc, chữ
viết rõ ràng, cẩn thận, không có quá 3 lỗi dùng từ, diễn đạt...
2. Yêu cầu về kiến thức: HS có thể khai thác vấn đề theo nhiều hướng, nhưng cần
làm rõ các ý cơ bản sau:
* Giải thích ý nghĩa câu chuyện: ước mơ của cậu bé không phải cũng có được một
chiếc xe như vậy cho mình mà cậu ước mơ có được chiếc xe lăn để tặng cho đứa em
bé bỏng tật nguyền. Cậu trăn trở và quyết tâm "Đến sinh nhật nào đó của em, anh sẽ
mua tặng em chiếc xe lăn lắc tay nhé". Lời hứa là sự chia sẻ, tình yêu thương sâu
sắc, sự hy sinh của người anh muốn bù đắp cho đứa em tật nguyền.
* Bàn luận
- Câu chuyện ngợi ca tình yêu thương, sự sẻ chia đối với người ta yêu thương. Tình
yêu thương của người anh thể hiện bằng việc làm cụ thể, để tạo động lực cho người
em vươn lên số phận hoàn cảnh.
- Câu chuyện cho người đọc bài học về tình cảm gia đình. Khi chúng ta rơi vào hoàn
cảnh khó khăn, bất hạnh thì không ai khác chính là những người thân yêu, ruột thịt
cưu mang, đùm bọc.
- Khi ta được yêu thương và yêu thương người khác thì ta sẽ thấy hạnh phúc.
- Bên cạnh đó trong cuộc sống nhiều gia đình anh em tranh giành quyền lợi, sống
thờ ơ, thiếu quan tâm......
* Bài học nhận thức và hành động:
- Bài học đáng quý cho tuổi học trò, đừng đòi hỏi người khác quan tâm, chăm sóc
mình mà mỗi người cần quan tâm đến mọi người trong gia đình.
- Biết yêu thương là người giàu lòng nhân ái, lối sống cao đẹp.
-------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 16
Suy nghĩ của em từ ý nghĩa câu chuyện sau:
Diễn giả Le-o Bu-sca-gli-a lần nọ kể về một cuộc thi mà ông làm giám khảo.
Mục đích của cuộc thi là tìm ra đứa trẻ biết quan tâm nhất. Người thắng cuộc là
một em bé bốn tuổi.
Người hàng xóm của em là một ông lão vừa mất vợ. Nhìn thấy ông khóc, cậu bé
lại gần rồi leo lên ngồi vào lòng ông. Cậu ngồi rất lâu và chỉ ngồi như thế. Khi
mẹ em bé hỏi em đã trò chuyện những gì với ông ấy, cậu bé trả lời: "Không có
gì đâu ạ. Con chỉ để ông ấy khóc."
(Theo "Phép màu nhiệm của đời" - NXB Trẻ, 2005)
GỢI Ý LÀM BÀI

89
I/ Về kĩ năng: HS trình bày dưới dạng bài văn nghị luận xã hội, có hệ thống luận
điểm rõ ràng, chính xác, khoa học.
Lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc, văn viết có cảm xúc, không mắc lỗi chính tả,
dùng từ, đặt câu.
II/ Về kiến thức:
1. Giải thích được nội dung cơ bản của câu chuyện:
- Em bé đạt giải trong cuộc thi vì em là người biết quan tâm, chia sẻ nỗi đau với
người khác.
- Người được chia sẻ không đòi hỏi gì, chỉ cần một chỗ dựa trong lúc đau đớn cũng
là quá đủ.
- Cách em bé quan tâm đến người khác cũng rất "trẻ con": ngồi vào lòng người hàng
xóm. Thế nhưng đó là cách chia sẻ hiệu quả nhất ngay trong tình huống ấy.
2. Chứng minh, bình luận về nội dung câu chuyện:
- Trong cuộc sống, đôi khi con người gặp phải những mất mát, đau thương, cần có
một mối đồng cảm từ những người xung quanh. (dẫn chứng)
- Biết quan tâm, sẻ chia với người khác là một hành động đẹp. Nhưng cách thể hiện
sự quan tâm đó như thế nào còn tuỳ thuộc ở mỗi người. (dẫn chứng)
3. Bài học cho bản thân.
- Trong cuộc sống, có những bài học vô cùng quý giá mà ta học được từ những điều
hết sức bất ngờ. Những em bé đôi khi cũng có những việc làm mà mọi người phải
suy ngẫm.
- Thấu hiểu và chia sẻ với nỗi đau của người khác là mình đã làm được một việc ý
nghĩa.
- Sống đẹp sẽ nhận được cái đẹp từ cuộc sống.
------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 17

CHIẾC HỘP GIẤY VÀNG

Hồi đó một người bạn tôi bắt phạt đứa con gái lên ba tuổi vì nó đã phí phạm cả một
cuộn giấy gói hoa màu vàng. Tiền bạc thì eo hẹp, thế mà đứa con gái cứ cố trang
hoàng chiếc hộp quà giáng sinh để dưới cây thông khiến bạn tôi nổi giận. Dù có bị
phạt đi nữa, sáng hôm sau đứa con gái cũng mang hộp quà đến cho cha và nói:
"Con tặng cho cha nhân dịp giáng sinh.". Anh cảm thấy ngượng ngùng vì phản ứng
gay gắt của mình hồi hôm trước nhưng rồi cơn giận lại bùng lên lần nữa khi anh mở
hộp ra thấy hộp trống không.
Anh nói to với con: "Bộ con không biết rằng khi cho ai món quà thì phải có gì trong
đó chứ."
Đứa con ngơ ngác nhìn cha sợ hãi nước mắt lưng tròng: "Cha ơi nó đâu có trống
rỗng. Con đã thổi những nụ hôn vào hộp. Con bỏ đầy những tình yêu của con vào
đó. Tất cả dành cho cha mà."
Người cha nghe tim mình thắt lại. Anh ôm con vào lòng và cầu xin con tha thứ cho
mình.
(Trích Hạt giống tâm hồn)
90
Hãy tạo một văn bản (có độ dài khoảng hai trang giấy thi) trình bày suy nghĩ
của em về câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Về kĩ năng: HS trình bày dưới dạng bài văn nghị luận xã hội, có hệ thống luận
điểm rõ ràng, chính xác, khoa học.
Lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc, văn viết có cảm xúc, không mắc lỗi chính tả,
dùng từ, đặt câu.
II/ Về kiến thức:
1. Xác định được ý nghĩa của câu chuyện:
- Đứa con trang hoàng chiếc hộp quà giáng sinh thật đẹp để tặng bố nhưng người bố
đã phạt con mình vì nó đã phí phạm cả cuộn giấy gói hoa màu vàng. Dù bị phạt
nhưng đứa con vẫn mang đến hộp quà để tặng cho cha.
- Câu chuyện là lời cảnh báo ý nghĩa với tất cả mọi người đặc biệt là tình cảm của
cha mẹ với con cái. Người cha chưa biết trân trọng món quà của con mà quá đi sâu
vào tiền bạc, vật chất, câu chuyện phản ánh thực tế đời sống hiện nay của con người.
- Ngoài ra món quà ý nghĩa của đứa con với người cha chứa đầy tình yêu vô bờ bến.
Đặc biệt là những nụ hôn của con gái đã thổi vào trong chiếc hộp giấy vàng. Món
quà tinh thần ấy là sở hữu quý giá nhất chứng minh cho tình cha con không gì có thế
sánh bằng.
2. Bài học cuộc sống:
Câu chuyện ngắn gọn nhưng có ý nghĩa rất sâu sắc:
- Biết trân trọng tình cảm gia đình đặc biệt là tình phụ tử, luôn lắng nghe, thấu hiểu,
tôn trọng nguyện vọng, sở thích, sáng tạo trí tưởng tượng của trẻ thơ.
- Nên nhìn nhận sự việc cẩn thận, sâu sắc, đặc biệt đối với con trẻ để khỏi mắc sai
lầm đáng tiếc xảy ra
- Nếu biết hợp tác, chia sẻ, đoàn kết, thấu hiểu, nhường nhịn thì gia đình sẽ đầy ắp
tiếng cười, gợi không khí ấm cúng và hạnh phúc.
- Biết giữ gìn và nâng niu nó thì cuộc sống sẽ thoải mái và nhẹ nhàng hơn.
-----------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 18

"Nơi anh đến là biển xa, nơi anh tới ngoài đảo xa.
Từ mảnh đất quê ta giữa đại dương mang tình thương quê nhà.
Đây Trường Sa, kia Hoàng Sa
Ngàn bão tố phong ba ta vượt qua, vượt qua...."
(Nơi đảo xa - Thế Song)
Từ lời bài hát trên, bằng những hiểu biết xã hội, em hãy viết một bài nghị luận
trình bày suy nghĩ của em về hình ảnh những người chiến sĩ ngày đêm bảo vệ
biển đảo thiêng liêng của tổ quốc.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về hình thức:
- Xác định đúng kiểu bài nghị luận xã hội.
- Bố cục mạch lạc, diễn đạt trôi chảy, văn viết có hình ảnh.
II/ Yêu cầu về nội dung:
1) Mở bài:
- Lý lẽ dẫn dắt
91
- Dẫn vấn đề cần bàn luận.
b) Thân bài.
* Khẳng định lãnh thổ, suy nghĩ về cuộc sống của những người lính.
- Việt Nam là một quốc gia nằm ven biển. Lãnh thổ bao gồm đất liền, thềm lục địa
và rất nhiều hải đảo. Bên cạnh những người chiến sĩ bảo vệ chủ quyền của đất nước
trên đất liền, trên không, chúng ta không thể không nghĩ tới những người chiến sĩ
ngày đêm bảo vệ biển đảo thiêng liêng của dân tộc.
- Các anh là những người sống trong một hoàn cảnh có nhiều khó khăn gian khổ:
sống giữa biển khơi, đầy nắng gió, thường xuyên gặp phải bão tố,... Cuộc sống của
các anh thiếu thốn phương tiện so với người dân ở đất liền: thiếu nước ngọt, thiếu
sách báo...
- Xa gia đình, xa người thân nên nhiều khi phải trải qua những nỗi buồn da diết vì
nhớ nhà,...
- Tuy đầy gian khổ và khó khăn nhưng những điều này không làm mềm đi ý chí
quyết tâm bảo vệ chủ quyền tổ quốc, bảo vệ cuộc sống bình yên của người dân, nhất
là những ngư dân trên biển cả.,...
- Đất nước được toàn vẹn, cuộc sống vẫn phát triển bình thường, hằng ngày các em
được bình yên đến trường, bữa cơm mỗi ngày không thiếu những sản phẩm của biển
cả, ...nhờ có một phần không nhỏ công sức và sự hi sinh thầm lặng của các anh,...
* Mở rộng, nâng cao vấn đề.
- Vào những ngày đầu tháng 5/2014 Trung Quốc lại tiếp tục âm mưu bành trướng
biển Đông bằng việc hạ đặt giàn khoan HD 981 trái phép gần quần đảo Hoàng Sa và
tiến hành các hoạt động cải tạo trên Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của
Việt Nam là vi phạm nghiêm trọng chủ quyền biển đảo của Việt Nam theo công ước
Liên hiệp quốc về luật biển 1982.
- Những ngày đầu tháng 11/2014 việc Đài Loan tiến hành bắn đạn thật trên đảo Hải
Bình (từ 3-4/11) thuộc quần đảo Trường Sa... các chiến sĩ lại tiếp tục chiến đấu nơi
"đầu sóng ngọn gió" để bảo vệ biển đảo thiêng liêng của dân tộc... Công việc của các
anh vốn vất vả nay lại càng vất vả hơn.
- Hình ảnh của các anh chiến sĩ ngoài biển đảo là những hình ảnh hào hùng ẩn chứa
vẻ đẹp của sư hi sinh vì nghĩa lớn.
- Trước tấm gương của các anh, thế hệ trẻ chúng ta cần phấn đấu học tập tốt để góp
phần xây dựng và bảo vệ quê hương , đồng thời lên án hành động xâm phạm chủ
quyền lãnh thổ dân tộc của các thế lực xấu...
-Mỗi học sinh ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường cần có những hành động và
việc làm thiết thực nhất để động viên chia sẻ với các anh cả về mặt vật chất và tinh
thần.
c/ Kết bài
Khẳng định Trường Sa, Hoàng Sa là thuộc chủ quyền của VN, thể hiện quyết tâm
bảo vệ biển đảo của tổ quốc.
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 19
Giữa một vùng sỏi đá khô cằn, có những loài cây vẫn mọc lên và nở những chùm
hoa thật đẹp.
Suy nghĩ của em được gợi ra từ hiện tượng trên (bài viết không quá 02 trang
giấy thi).
GỢI Ý LÀM BÀI
92
1. Yêu cầu về kĩ năng:
Biết cách làm một bài nghị luận xã hội đúng và trúng yêu cầu của đề. Bố cục bài viết
rõ ràng, mạch lạc, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, không sai các loại lỗi.
2. Yêu cầu về kiến thức:
Có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng phải đảm bảo các ý cơ bản sau:
* Nêu vấn đề cần nghị luận.
* Giải thích
- vùng sỏi đá khô cằn: nơi khó có sự sống của cây cối, chỉ sự khắc nghiệt của môi
trường sống.
- có những loài cây vẫn mọc lên và nở những chùm hoa thật đẹp: sự thích nghi, sức
chịu đựng, sức sống, vẻ đẹp.
=> Là hiện tượng có thể bắt gặp trong thiên nhiên có ý nghĩa chỉ sức chịu đựng, sức
sống kỳ diệu, ý chí nghị lực, bản lĩnh vươn lên trong cuộc sống của con người.
* Bàn luận
- Thực tế cuộc sống vùng đất khô cằn có thể là hoàn cảnh khó khăn, những gian nan
vất vả, khắc nghiệt của cuộc sống...
+ Hoàn cảnh không thuận lợi cho con người sống, phát triển nhân cách, tài năng.
+ Môi trường để tôi luyện, giúp con người vững vàng trong cuộc sống.
- Trước hoàn cảnh ấy, có những con người:
+ Với những cố gắng phi thường, sự vươn lên không mệt mỏi đã tạo được thành
công; dâng hiến cho đời những gì cao đẹp, ý nghĩa.
+ Chán nản, bi quan, buông xuôi bất lực dẫn đến thất bại trong cuộc sống.
* Bài học nhận thức, hành động
Con người với vẻ đẹp của ý chí, nghị lực luôn vươn lên chiến thắng hoàn cảnh là
niềm tự hào, ngưỡng mộ của chúng ta, động viên và thậm chí cảnh tỉnh những ai
chưa biết chấp nhận khó khăn, thiếu ý chí vươn lên trong cuộc sống. Từ đó học sinh
liên hệ với bản thân
-----------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 20
Sau 4 tháng chiến đấu với bệnh ung thư, thủ lĩnh ban nhạc Bức Tường - nhạc
sĩ, ca sĩ Trần Lập đã trút hơi thở cuối cùng tại nhà riêng ở Hà Nội. Sự ra đi của
anh đã để lại muôn vàn tiếc nuối cho cộng đồng yêu nhạc. Nhưng những câu hát
với ca từ vô cùng ý nghĩa, gần gũi với đời sống và có sức truyền lửa cho nhiều
thế hệ của anh sẽ bất tử với thời gian...
Hãy viết bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về lời bài hát dưới đây được
trích trong nhạc phẩm Đường đến ngày vinh quang của cố nhạc sĩ, ca sĩ Trần
Lập:
"Chặng đường nào rải bước trên hoa hồng. Bàn chân cũng thấm đau vì những
mũi gai. Đường vinh quang đi qua muôn ngàn sóng gió."
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Yêu cầu về kỹ năng: Học sinh biết cách làm văn nghị luận xã hội. Bố cục chặt
chẽ, lập luận giàu sức thuyết phục, diễn đạt lưu loát...
2. Yêu cầu về nội dung: Đây là một dạng đề mở, học sinh có thể trình bày theo
nhiều cách khác nhau, song phải bày tỏ rõ quan điểm của mình về vấn đề nghị luận:
Lời bài hát là lời của chân lý sống, cách sống và nghị lực sống. Sau đây là một số gợi
ý về nội dung
* Giải thích:
93
- Hoa hồng là loài hoa có hương thơn nồng nàn, có màu sắc rực rỡ. Đây là một loài
hoa đẹp, được coi là biểu tượng của tình yêu. Ở đây, hoa hồng có thể tượng trưng
cho thành công và hạnh phúc mà con người đạt được.
- Mũi gai: Hoa hồng đẹp nhưng có gai, đôi lúc cầm bông hồng đẹp trên tay cúng ta
sẽ phải chịu đau đớn vì gai sắc nhọn của nó.
- Trong cuộc sống, muốn đạt được thành công và hạnh phúc thì chúng ta phải biết
vượt qua sóng gió và thử thách.
* Bàn luận:
- Hạnh phúc, vui sướng...luôn là ước mơ, là mục tiêu hướng tới của con người.
Nhưng nghịch lí cuộc đời vẫn để khó khăn vất vả chiếm đa phần trong đời mỗi
chúng ta. Muốn đạt được thành công, con người phải biết chấp nhận và vượt qua mọi
khó khăn gian khổ ấy. (Dẫn chứng...)
- Đường vinh quang đi qua muôn ngàn sóng gió, lời bài hát như khẳng định thêm về
ý chí của con người luôn hiên ngang vượt qua mọi gian nan sóng gió ở đời. Đây là
bài học, là bức thông điệp đầy ý nghĩa về cách sống mà Trần Lập muốn gửi gắm đến
chúng ta, đặc biệt là thế hệ trẻ. Thành công sẽ đến với những ai không bao giờ chùn
bước và run sợ trước khó khăn. (Dẫn chứng...)
Phê phán:
Phê phán những người có lối sống nhút nhát, gặp khó khăn là nản chí, dễ bỏ cuộc.
Những kẻ không chấp nhận thất bại, khó khăn mà tìm cách đi đến thành công bằng
những thủ đoạn, mánh khóe. (Dẫn chứng...)
--------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 21
Trong truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng của O.Hen-ri, bệnh tật và nghèo túng
khiến Giôn-xi tuyệt vọng không muốn sống nữa. Cô đếm từng chiếc lá còn lại
trên cây thường xuân bám vào bức tường gạch đối diện với cửa sổ, chờ khi nào
chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cô cũng buông xuôi, lìa đời...
Nhưng, "chiếc lá cuối cùng vẫn còn" làm cho Giôn-xi tự thấy mình "thật là một
con bé hư... Muốn chết là một tội". Cô lại hi vọng một ngày nào đó sẽ được vẽ
vịnh Na-plơ và như lời bác sĩ nói, cô đã thoát "khỏi nguy hiểm" của bệnh tật.
Qua những thay đổi của Giôn-xi, em hãy viết một bài văn nghị luận thể hiện suy
nghĩ về nghị lực sống của con người.
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Yêu cầu về kỹ năng: Hiểu được yêu cầu của đề ra. Tạo lập được một văn bản
nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, lời văn trong sáng, có cảm xúc
và giọng điệu riêng. Trình bày đúng chính tả và ngữ pháp.
2. Yêu cầu về kiến thức: Trên cơ sở nắm bắt được nội dung tác phẩm Chiếc lá cuối
cùng, hình tượng nhân vật Giôn-xi và hiểu biết về kiến thức xã hội, thí sinh cần đáp
ứng các ý cơ bản sau:
* Vài nét về nhân vật Giôn-xi:
- Hoàn cảnh sống: Nghèo khổ, bệnh tật.
- Trạng thái tinh thần: Từ yếu đuối, buông xuôi và đầu hàng số phận, mất hết nghị
lực sống đến chỗ biết quý trọng sự sống của mình, khao khát sáng tạo và chiến thắng
bệnh tật. Nghị lực sống, tình yêu cuộc sống đã trỗi dậy trong Giôn-xi.
* Bàn luận về vấn đề:
- Nghị lực sống là năng lực tinh thần mạnh mẽ, không chịu lùi bước trước khó khăn,
thử thách; luôn lạc quan, tin tưởng vào cuộc sống...
94
- Đây là một phẩm chất cao đẹp và cần thiết: Tiếp sức cho ước mơ hoài bão của con
người; mở ra những hành động tích cực vượt lên những trắc trở, những cám dỗ trong
cuộc sống; giúp con người gặt hái thành công.
- Thiếu nghị lực, dễ chán nản, bi quan... khiến con người thường gặp thất bại, bị mọi
người xung quanh coi thường, thương hại.
- Nghị lực sống có được không chỉ dựa vào nội lực cá nhân mà còn được tiếp sức
bởi sự sẻ chia, tình yêu thương của cộng đồng.
* Liên hệ cuộc sống và rút ra bài học:
- Ý thức vai trò quan trọng của nghị lực sống, biết cách rèn luyện và duy trì ý chí,
tinh thần mạnh mẽ.
- Biết yêu thương, cảm thông và tiếp thêm niềm tin yêu cuộc đời, nghị lực sống cho
những người xung quanh.
- Biểu dương những tấm gương tiêu biểu cho nghị lực sống mạnh mẽ và phê phán
những kẻ hèn nhát, bạc nhược...
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 22
R.Ta-go, nhà thơ Ấn Độ, cho rằng: "Thà làm một bông hoa sen nở khi thấy mặt
trời rồi mất hết tinh nhụy, còn hơn giữ nguyên hình nụ búp trong sương lạnh
vĩnh cửu của mùa đông".
Suy nghĩ của em về nhận định trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về hình thức: Xác định và viết đúng kiểu bài nghị luận xã hội về một
vấn đề tư tưởng, đạo lí; có đủ bố cục ba phần; lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết
phục; dùng từ, đặt câu, dựng đoạn đúng quy cách, chính tả; diễn đạt trong sáng,
mang tính thuyết phục người đọc...; trình bày sạch, đẹp, khoa học.
II/ Yêu cầu về nội dung: Học sinh có thể trình bày khác nhau nhưng phải đảm bảo
bố cục lô gic của bài văn nghị luận xã hội về vấn đề tư tưởng, đạo lí đảm bảo các ý
cơ bản sau:
1. Giải thích ý nghĩa của lời nhận định
- "Hoa sen": ủ mầm trong bùn đất, tối khuất, nhơ bẩn nhưng mạnh mẽ vươn lên. Hoa
sen là biểu tượng cho phẩm cách thanh sạch, biết vươn lên trong cuộc sống của con
người.
- "Mặt trời": Đó là ánh sáng vĩnh cửu đem lại sự sống cho vạn vật. Mặt trời tượng
trưng cho sức sống mạnh mẽ, sự huy hoàng.
- "Nụ búp": ẩn dụ cho cái non nớt, nhút nhát, e sợ của con người.
- "Sương lạnh vĩnh cửu": là môi trường lạnh giá, khắc nghiệt, ở đó vạn vật phải ẩn
mình, thu mình, không thể sinh sôi phát triển. Vì thế nó tượng trưng cho những khó
khăn, thử thách trong cuộc sống.
=>Ý nghĩa câu nói: Ý kiến của Ta-go là một triết lí sống mạnh mẽ, tích cực và tiến
bộ. Trong cuộc sống có rất nhiều khó khăn thử thách, nhưng nếu biết sống và cống
hiến hết mình ta sẽ nhận được thành quả xứng đáng. Nếu sống nhút nhát, thụ động
thì cuộc đời thật nhạt nhẽo, vô nghĩa. Tác giả muốn nhắn nhủ chúng ta: "Sống làm
sao để khi ta chết, ta cười, người khóc".
2. Bàn luận, mở rộng vấn đề
2.1. Tại sao nên chọn cách sống như "bông hoa sen"?
- Cuộc sống rất quý giá nhưng lại ngắn ngủi, và chỉ đến duy nhất một lần. Ta phải
sống thế nào cho xứng đáng, phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những tháng
95
năm đã sống hoài, sống phí. Ta cần có một trái tim đầy nhiệt huyết để sống hết
mình, để cảm nhận từng hơi thở trong khoảnh khắc của đời mình.
- Đã là con người thì cần phải có ước mơ, lý tưởng và khát khao thực hiện những
điều đó. Tuy nhiên, cuộc sống luôn ẩn chứa những khó khăn, thử thách và những
điều tốt đẹp không bỗng dưng mà có. Thay vì để khó khăn đánh bại, ta hãy đón nhận
chúng như một cơ hội để rèn luyện bản lĩnh của chính mình, để ta thêm trưởng
thành.
- Khi ta chọn làm "bông hoa sen nở trong ánh mặt trời" đó là lúc ta sống hết mình và
cống hiến hết mình. Ta sẽ có cơ hội được toả sáng, được khẳng định, lưu lại dấu
chân trên con đường đã đi và tận hưởng những điều tuyệt diệu mà cuộc sống mang
lại. Đó cũng chính là cách khiến cuộc sống của ta thêm ý nghĩa và trở nên có ích. Đó
mới là cuộc sống đích thực của con người.
- Nêu dẫn chứng: Ví dụ như tinh thần chiến đấu quả cảm của anh hùng Nguyễn Văn
Trỗi, Nguyễn Viết Xuân, Võ Thị Sáu... Cách sống và tình yêu nước của nhân vật
văn học; cách sống cống hiến hết mình của Bác Hồ, hi sinh cuộc đời riêng cho đất
nước...
2.2. Tại sao không nên chọn cách sống như "nụ búp"?
- Nếu ta không dám đối mặt trước những khó khăn, thử thách của cuộc sống vì ta sợ
sai lầm, sợ sẽ thất bại, sợ bị cười chê... để rồi mãi mãi ta sống trong vỏ bọc hèn nhát
của mình. Đó là lối sống mòn, sống thừa, sống vô ích mà không được ai biết đến.
Một "cuộc sống đang mòn ra, đang rỉ đi, đang nổi váng."
- Cuộc sống không mục tiêu, ước mơ, hoài bão thật vô vị. Sống như thế thực chất
chỉ là tồn sự tại mà thôi, là chết ngay cả khi đang sống.
Ví dụ: Cách sống của những kẻ phản quốc làm tay sai cho giặc thù; cách sống của
một bộ phận giới trẻ dựa dẫm vào sự bao bọc của bố mẹ và gia đình...
2.3. Mở rộng, nâng cao.
- Liệu có phải lúc nào ta cũng sống hết mình? Nếu cứ hết mình như thế sẽ có lúc ta
kiệt sức. Vậy ta cần phải biết lượng sức mình, không phải lúc nào cũng nên lao về
phía trước. Để đối mặt với mọi thử thách trên đường đời trước tiên ta phải trân trọng
chính bản thân ta. Đừng nôn nóng theo đuổi mục đích mà quên mất bản thân mình.
- Có những phút giây ta nên thu mình lại khi đã cảm thấy mỏi mệt. Khi ấy không
phải ta đang hèn nhát, chỉ là ta đang tìm kiếm chút bình yên cho tâm hồn, tìm được
lại ý chí, lòng quyết tâm để tiếp tục tiến lên phía trước.
3. Bài học nhận thức và hành động
- Phê phán lối sống yếu mềm, thụ động, chỉ biết ngồi chờ vận may và sự thuận lợi.
- Cuộc sống của mỗi người được quyết định bởi sự tự nhận thức, bản lĩnh và nghị
lực vươn lên không ngừng. Cuộc sống quá ngắn ngủi, hãy cứ cháy hết mình đến tận
cùng của khát vọng, ước mơ.
-------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 23
Viết bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về câu nói sau: "Con người sinh ra
không phải để tan biến như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để in dấu lại trên mặt
đất, in dấu trong tim người khác" (Xu khôm linski)
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Yêu cầu về kỹ năng:

96
Hiểu được yêu cầu của đề ra. Tạo lập được một văn bản nghị luận xã hội có bố cục
rõ ràng, lập luận chặt chẽ, lời văn trong sáng, có cảm xúc và giọng điệu riêng. Trình
bày đúng chính tả và ngữ pháp.
2. Yêu cầu về kiến thức: HS có thể khai thác vấn đề theo nhiều hướng, nhưng cần
làm rõ các ý cơ bản sau:
- Giải thích ý nghĩa câu nói: Bằng cách nói hình ảnh so sánh, ẩn dụ, câu nói khẳng
định con người sinh ra không chỉ để sống một cuộc đời tầm thường, vô vị. Đã sinh
ra trong cuộc đời, con người phải khẳng định vai trò tích cực của mình với xã hội,
những người xung quanh, phải sống có ích, tốt đẹp.
- Vận dụng lí lẽ để khẳng định vấn đề:
+ Con người sinh ra nếu không có lí tưởng sống, cuộc sống sẽ trở nên nhàm
chán, vô vị, sống buông xuôi, thậm chí buông thả, bất cần đời...
+ Sống phải có công danh, sự nghiệp, giúp ích cho đời. Vì khi sinh ra trong trời
đất là ta đã mang món nợ với cuộc đời. Mỗi người cần trả sòng phẳng món nợ
sâu nặng đó.
+ Khi có quan niệm sống có ích, sống tốt đẹp ta sẽ thấy cuộc đời đẹp, đáng sống.
+ Có cống hiến cho đời bằng những việc làm cụ thể, con người mới có thể in dấu
của mình trong xã hội. Và biết sống cho người khác, vì người khác là yêu tố
quan trọng có ý nghĩa quyết định để con người in dấu trong tim người khác.
- Nêu dẫn chứng minh họa:
+ Cha mẹ in dấu trong tim con cái bằng sự chăm sóc, nuôi dưỡng, tình yêu
thương, dạy dỗ chu đáo.
+ Có những anh hùng dân tộc in dấu trên mặt đất và trong tim chúng ta bằng
những hành động chiến đấu phi thường và sự hy sinh anh dũng
+ Các bậc vĩ nhân in dấu trên mặt đất và trong tim chúng ta bằng sự nghiệp lừng
lẫy, sự đóng góp lớn lao cho cuộc đời bằng tấm gương đạo đức sáng ngời: Bác
Hồ, Lê-nin,.........
+ Những kẻ sống chủ nghĩa cá nhân, sống với tham vọng điện cuồng.... Những
người sống mà như chết hay sống lay lắt trong cuộc đời, ăn bám gia đình và xã
hội.... không bao giờ in dấu lại trên mặt đất, in dấu trong tim người khác.
- Nhận thức hành động đúng cần có: Mỗi người sinh ra cần có quan niệm sống tốt
đẹp, tích cực, để lại danh thơm, tiếng tốt; biết sống vì người khác, biết đóng góp
công sức cho cuộc đời chung (Như học tập, lao động tốt, giúp đỡ người khác, lên
tiếng với hành động xấu..... chắc chắn sẽ được in dấu lại trên mặt đất, in dấu trong
tim người khác)
-----------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 24
Em hãy viết một bài nghị luận để trả lời câu hỏi: Tại sao “Thượng đế chỉ cho ta
một cái miệng để nói nhưng đến tận hai cái tai để lắng nghe”?
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Yêu cầu về kĩ năng
– Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội: Bố cục rõ ràng: Mở bài, Thân bài, Kết
bài. Diễn đạt trong sáng, lưu loát, dùng từ đặt câu đúng. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
2/ Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
1/ Mở bài
97
Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Ý nghĩa của sự biết lắng nghe trong cuộc sống.
2/ Thân bài
* Giải thích
– Thượng đế là lực lượng siêu nhiên do con người tưởng tượng ra để biểu tượng cho
sức mạnh của các quy luật tự nhiên.
– Một cái miệng để nói ra thành lời những suy nghĩ, tư tưởng, tình cảm… của con
người trong giao tiếp.
– Hai cái tai để nghe mọi âm thanh từ cuộc sống xung quanh vọng tới. Lắng nghe là
hướng sự chú ý vào người nói, quan tâm tới nội dung đang được nói tới trong cuộc
giao tiếp.
=> Ý kiến gợi cho ta một cách sống tích cực, đúng đắn: Nghe nhiều hơn nói là thuận
theo lẽ tự nhiên.
* Chứng minh, bình luận.
– Giao tiếp bằng ngôn ngữ nói là nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống của con người,
giúp chúng ta trao đổi thông tin, tình cảm…
– Biết lắng nghe giúp chúng ta hiểu được nội dung giao tiếp, từ đó có những phản
hồi phù hợp và kịp thời; thể hiện thái độ lịch sự, tôn trọng người nói…
– Lắng nghe để phân biệt được đúng – sai, để quyết định có làm theo hay không, để
học hỏi hay bác bỏ…
– Muốn biết lắng nghe, trước hết chúng ta phải muốn nghe, đặt mình trong hoàn
cảnh của người nói, chăm chú quan tâm nội dung đang được nói tới, kết hợp với một
số cử chỉ như gật đầu đồng ý, mỉm cười…
– Lắng nghe không chỉ là nghe người khác nói mà còn là việc giữ tâm hồn yên tĩnh
để cảm nhận cuộc sống xung quanh và lắng nghe chính lòng mình.
– Giao tiếp tốt đòi hỏi cả hai kỹ năng nói và nghe. Có thể xem nói là gieo, nghe là
gặt.
* Bài học
– Thái độ lắng nghe.
– Có tri thức để nghe
3/ Kết bài – Khái quát lại vấn đề
---------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 25
Có một cậu bé ngỗ nghịch thường bị mẹ khiển trách. Ngày nọ giận mẹ, cậu chạy
đến một thung lũng cạnh khu rừng rậm. Lấy hết sức mình, cậu hét lớn: “Tôi
ghét người”. Từ khu rừng có tiếng vọng lại: “Tôi ghét người”. Cậu hoảng hốt
quay về sà vào lòng mẹ khóc nức nở. Cậu không sao hiểu được từ trong khu
rừng lại có người ghét cậu.
Người mẹ nắm tay con, đưa trở lại khu rừng. Bà nói: “Giờ thì con hãy hét thật
to: Tôi yêu người”. Lạ lùng thay, cậu vừa dứt tiếng thì có tiếng vọng lại: “Tôi
yêu người”. Lúc đó người mẹ mới giải thích cho con hiểu: “Con ơi, đó là định
luật trong cuộc sống của chúng ta. Con cho điều gì con sẽ nhận điều đó. Ai gieo
gió thì gặt bão. Nếu con thù ghét người thì người cũng thù ghét con. Nếu con
yêu thương người thì người cũng yêu thương con”
(Theo Quà tặng cuộc sống, NXB Trẻ, 2004)
Từ câu chuyện trên, em hãy viết một bài văn nghị luận (có độ dài không quá
500 từ) nói lên suy nghĩ của mình về mối quan hệ giữa “cho” và “nhận” trong
cuộc sống?
98
GỢI Ý LÀM BÀI
A. Yêu cầu chung:
- Học sinh có kĩ năng xử lí dạng bài nghị luận xã hội về một vấn đề tư tưởng đạo lí
thông qua văn bản đã cho.
- Bài viết thể hiện vốn sống thực tế, các dẫn chứng làm rõ luận điểm cần tiêu biểu,
cụ thể, có sức thuyết phục, tránh những dẫn chứng chung chung.
- Diễn đạt tốt, khuyến khích những bài viết sáng tạo.
B. Yêu cầu cụ thể:
Học sinh có thể trình bày vấn đề theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các
ý cơ bản sau:
1. Nêu vấn đề nghị luận.
- Học sinh dẫn dắt được vấn đề nghị luận.
- Từ câu chuyện học sinh rút ra ý nghĩa về mối quan hệ giữa “cho” và “nhận” trong
cuộc sống.
2. Giải quyết vấn đề:
a. Tóm tắt và rút ra ý nghĩa của câu chuyện:
- Học sinh tóm tắt được câu chuyện.
- Giải thích đúng: “cho” và “nhận”.
- Rút ra ý nghĩa:
=> Câu chuyện đề cập đến mối quan hệ giữa “cho” và “nhận” trong cuộc đời mỗi
con người. Khi con người trao tặng cho người khác tình cảm gì thì sẽ nhận lại được
tình cảm đó. Đấy là mối quan hệ nhân quả và cũng là quy luật tất yếu của cuộc sống.
b. Phân tích, chứng minh:
- Biểu hiện mối quan hệ “cho” và “nhận” trong cuộc sống.
+ Quan hệ “cho” và “nhận” trong cuộc sống vô cùng phong phú bao gồm cả vật chất
lẫn tinh thần – dẫn chứng.
+ Mối quan hệ “cho” và “nhận” không phải bao giờ cũng ngang bằng trong cuộc
sống: có khi ta cho nhiều nhưng nhận lại ít hơn và ngược lại – dẫn chứng.
+ Mối quan hệ giữa “cho” và “nhận” không phải bao giờ cũng là mình cho người đó
và nhận của người đó, mà nhiều khi mình nhận ở người mà mình chưa hề cho. Và
cái mình nhận có khi là sự bằng lòng với chính mình, là sự hoàn thiện hơn nhân cách
làm người của mình trong cuộc sống – dẫn chứng.
- Làm thế nào để thực hiện tốt mối quan hệ giữa “cho” và “nhận” trong cuộc sống?
+ Con người phải biết cho cuộc đời này những gì tốt đẹp nhất: Đó là sự yêu thương,
trân trọng, cảm thông giúp đỡ lẫn nhau cả về vật chất lẫn tinh thần – dẫn chứng.
+ Con người cần phải biết “cho” nhiều hơn là “nhận”.
+ Phải biết “cho” mà không hi vọng mình sẽ được đáp đền.
+ Để “cho” nhiều, con người cần phải cố gắng phấn đấu rèn luyện và hoàn thiện
mình, làm cho mình giàu có cả về vật chất lẫn tinh thần để có thể yêu thương nhiều
hơn cuộc đời này.
c. Bàn bạc:
Bên canh việc “cho” và “nhận” đúng mục đích, đúng hoàn cảnh thì sẽ được mọi
người quý trọng tin yêu. Còn:
- “Cho” vì mục đích vụ lợi, vì tham vọng, dục vọng của bản thân.
- “Nhận” không có thái độ, tình cảm biết đền đáp, biết ơn.
=> Thì chúng ta cần phê phán
3. Kết thúc vấn đề.
99
- Khẳng định vấn đề đã nghị luận.
- Rút ra bài học cho bản thân về nhận thức và hành động.
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 26
Hãy nghe một viên sỏi kể về nguồn gốc của mình:
“Tôi vốn là một tảng đá khổng lồ trên núi cao, trải qua bao năm tháng dài đăng
đẳng bị mặt trời nung đốt, người tôi đầy vết nứt. Tôi vỡ ra và lăn xuống núi, mưa
bão và nước lũ cuốn tôi vào sông suối. Do liên tục bị va đập, lăn lộn, tôi bị thương
đầy mình. Nhưng rồi chính những dòng nước lại làm lành những vết thương của
tôi. Và tôi trở thành một hòn sỏi láng mịn như bây giờ”.
(Nguồn Internet)
Suy nghĩ của em về ý nghĩa của câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội: Bố cục rõ ràng: Mở bài, Thân bài, Kết
bài. Diễn đạt trong sáng, lưu loát, dùng từ đặt câu đúng. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
II/ Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
1/ Cuộc sống không bao giờ chỉ mang lại nổi đau, cũng chẳng bao giờ chỉ mang đến
niềm hạnh phúc. Nếu biết vượt qua gian khổ, thử thách là đã biết tự làm hoàn thiện
chân dung mình…
Sẵn sàng đối đầu, chấp nhận và chiến thắng hoàn cảnh…
2/ Chính những chông gai mới tạo nên những hình hài đẹp và ấn tượng. Sự va đập,
lăn lộn làm hòn sỏi đầy mình thương tích; nhưng cũng chính hoàn cảnh ấy đã làm
cho hòn sỏi láng mịn như bây giờ…
Cuộc hành trình của hòn sỏi đầy đớn đau nhưng cũng tràn đầy lạc quan trước những
biến cố, thử thách…
3/ Tự hoàn thiện bản thân con người trước hoàn cảnh: Hãy sống tự tin, đem những
yêu thương trong cuộc sống để xoa dịu và làm lành những vết thương… Đó là điều
có ý nghĩa nhất trong cuộc đời này…
------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 27
Nghị luận xã hội về hiện tượng sống ảo của giới trẻ hiện nay
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở Bài
- Giới thiệu về hiện tượng sống ảo của giới trẻ hiện nay
2. Thân Bài
a. Giải thích
- Sống ảo là lối sống, phong cách sống không giống với hoàn cảnh thực của con
người ở trên mạng xã hội.
- Lối sống ấy được giới trẻ thể hiện có phần thái quá, lố bịch.
- Sống ảo cũng có nghĩa là mơ tưởng, ảo tưởng về cuộc sống hiện tại.
b. Thực trạng
- Sống ảo đã trở thành một xu thế, một trào lưu trong giới trẻ hiện nay.
- Các bạn trẻ sống ảo ngày càng nhiều.
- Dành phần lớn quỹ thời gian cho facebook.

100
- Đắm chìm vào mạng xã hội với các hoạt động: đăng status, khoe ảnh, bình luận
dạo,...
- Lấy việc người khác like, bình luận, chia sẻ ảnh hay bài viết của mình làm thú vui.
- Có chuyện gì cũng đăng lên facebook.
- Đăng tải, chia sẻ những nội dung nhạy cảm nhằm mục đích câu like, thu hút sự tò
mò, hiếu kì của đám đông.
- Trên mạng xã hội có thể chia sẻ rất cởi mở nhưng trong cuộc sống hiện thực thì lại
thu mình, khép kín.
c. Nguyên nhân
- Muốn thể hiện, khoe khoang bản thân.
- Muốn trở thành người nổi tiếng, được nhiều người biết đến.
- Thiếu sự quan tâm của gia đình, người thân.
d. Tác hại
- Tiêu tốn nhiều thời gian vào những việc vô nghĩa.
- Không quan tâm đến cuộc sống ở thực tại.
- Mất tập trung vào học tập, công việc.
- Có thể dẫn đến những suy nghĩ, hành động tiêu cực.
e. Biện pháp khắc phục
- Sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả.
- Có lối sống lành mạnh, tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện, hoạt động xã
hội để có cuộc sống ý nghĩa.
- Tuyên truyền cho mọi người biết về tác hại của việc sống ảo để mọi người có lối
sống tích cực.
3. Kết Bài
- Trình bày suy nghĩ, quan điểm của bản thân về hiện tượng sống ảo.
---------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 28
Suy nghĩ của em về việc làm của người mù trong câu chuyện sau:
Có một người mù đi trên một con đường tối, trên tay lại cầm theo một chiếc đèn
lồng. Một người thấy thế liền hỏi:
– Ông có thấy đường đâu mà cần phải cầm theo chiếc đèn lồng làm gì?
 Người mù liền mỉm cười trả lời:
– Tôi cầm theo chiếc đèn này là để người khác không đâm sầm vào tôi. Làm vậy
có thể giữ an toàn cho bản thân mình.
( Trích: Bài học lớn từ những câu chuyện nhỏ )
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội: Bố cục rõ ràng: Mở bài, Thân bài, Kết
bài. Diễn đạt trong sáng, lưu loát, dùng từ đặt câu đúng. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
II/ Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
1.Giới thiệu vấn đề cần nghị luận:
Để tồn tại trong cuộc đời, mỗi người luôn phải tự trang bị cho mình nhiều kĩ năng.
Và một trong số những kĩ năng ấy chính là sự chủ động
101
Lường trước diễn ra để từ đó tránh được những rủi ro không đáng có. Câu chuyện
người mù trích trong Bài học lớn từ những câu chuyện nhỏ cũng nhắn nhủ cho chúng
ta bài học ấy.
2. Giải thích, nêu ý nghĩa câu chuyện:
– Nhận ra sự bất tiện trong việc đi lại của mình, người mù đã chủ động phòng tránh
bằng cách mang theo đèn lồng. Tôi cầm theo chiếc đèn này là để người khác không
đâm sầm vào tôi. Làm vậy có thể giữ an toàn cho bản than mình. Rõ ràng, người mù
đã lường trước được rủi ro có thể xảy ra khi ông di chuyển trên đường vào buổi đêm.
Ông đã phòng tránh những rủi ro đó bằng cách mang đèn lồng. Người mù không tìm
cách tránh người đi đường, mà đã tìm ra cách để người đi đường tránh ông. Người
mù trang bị cho mình những yếu tố phù hợp với hoàn cảnh, thích ứng với điều kiện.
Chính thái độ chủ động ấy đã giúp người mù di chuyển một cách thuận lợi.
– Câu chuyện người mù gửi đến chúng ta một bài học nhẹ nhàng mà thấm thía về sự
chủ động trong cuộc sống. Không để đến khi sự việc xảy ra mới hành động, để tránh
được những rủi ro không đáng có, con người cần có những chuẩn bị cần thiết. Đó là
yếu tố quan trọng con người có thể sống tốt trong mọi điều kiện, mọi hoàn cảnh.
3. Phân tích và lý giải:
Tại sao cần chuẩn bị trước trong mọi hoàn cảnh?
+ Cuộc sống luôn tìm tàng mọi tình huống bất ngờ xảy đến với con người, những
tình huống đó nếu không có sự chuẩn bị trước, con người khó có thể đối phó giải
quyết . Bên cạnh đó, không phải ai cũng có khả năng giải quyết mọi tình huống.
Ngược lại con người con người luôn có những hạn chế, thậm chí những điểm yếu.
Để giảm thiểu và khắc phục những rủi ro do những điểm yếu của con người mang
lại, con người cần phải luyện tập, phải tự trang bị những kĩ năng cần thiết.
+ Có sự chuẩn bị, lường trước những tình huống xấu xảy ra , con người sẽ luôn ở
trong tư thế chủ động, có thể xử lý tình huống một cách nhanh chóng, dễ dàng. Sự
chuẩn bị giúp cho con người có thể tự tin hơn, mạnh dạn hơn khi hành động. Như
câu chuyện ngụ ngôn về một vị vua nọ, thay vì sửa chữa cho con đường dễ đi hơn,
ông đã tự trang bị cho mình một đôi dày thạt tốt để có thể đi lại trong mọi địa hình,
con người cũng cần luôn tự thay đổi bản thân, tự chuẩn bị những yếu tố cần thiết để
thích nghi với hoàn cảnh, xử lý những tình huống bất ngờ xảy ra. Có như vậy con
người mới có thể tồn tại được trong một thế giới vốn tồn tại nhiều bất trắc, hiểm
nguy.
– Làm thế nào có một sự chuẩn bị tốt? Để có được sự chuẩn bị tốt, con người cần
phải có những nhận thức đúng đắn về những gì mình đang có, về điểm mạnh, điểm
yếu. Từ sự hiểu biết đúng đắn về bản thân, mỗi người cần phải lường trước những
tình huống xấu có thể xảy ra bằng cách quan sát những người xung quanh, rút kinh
nghiệm từ những sai lầm đã mắc phải, tự điều chỉnh và trang bị cho mình nhiều yếu
tố để có thể đối phó với mọi tình huống xấu xảy ra. Khi có được sự chuẩn bị đó, mọi
tình huống sẽ được giải quyết tình huống thuận lợi.
– Từ xa xưa, ông cha ta đã đúc kết kinh nghiệm về giá trị của sự chuẩn bị, chủ động
trước mọi tình huống như “ mất bò mới lo làm chuồng”, “ phòng còn hơn chống” …
Trong cuộc sống ngày hôm nay, với nhiều thành tựu của kho học công nghệ tiên
tiến, con người càng trở nên mạnh mẽ, thì sự chuẩn bị trước mọi tình huống vẫn luôn
cần thiết.
– Dẫn chứng: Câu chuyện phòng chống bão lũ, sự chuẩn bị của con người trước
102
thảm họa của thiên nhiên luôn là điều cần thiết. Thiết bị hiện tại tới đâu, cơ sở hạ
tầng vững chắc đến mức nào cũng không thể đối chọi lại với sức tàn phá của thiên
nhiên nếu không có sự chuẩn bị trước. Mọi việc trong cuộc sống nếu có sự chuẩn bị
từ trước, con người khó có thể giải quyết nhanh chóng dễ dàng.
– Phê phán:
Trong cuộc sống không phải ai cũng được như người mù trong câu chuyện, chủ động
chuẩn bị để tránh những rủi ro. Căn bệnh” nước đến chân mới nhảy” không còn là
điều xa lạ, đặc biệt trong giới trẻ hiện nay. Nhiều người chủ quan để sự việc xảy ra
mới tìm cách sửa chữa khắc phục. Không phải lúc nào con người cũng sự đoán hết
và chính xác mọi tình huống xảy ra, tuy nhiên, nếu không có sự chuẩn bị trước, con
người khó có thể đạt được mục tiêu, giải quyết công việc một cách suôn sẻ.
Bình luận:
– Bài học mà câu chuyện để lại luôn đúng với mọi thời đại. Để hạn chế những điều
bất lợi xảy đến với mình, con người phải ở trong tư thế chủ động, chuẩn bị trước
những tình huống xảy ra, thay đổi bản thân cho phù hợp với hoàn cảnh, thích nghi
với điều kiện. Chỉ có như thế cuộc sống của con người mới trở nên dễ dàng hơn,
tránh được những điều không may.
– Liên hệ bản thân: Người viết tự nhận lại cuộc sống cá nhân, xem bản thân đã có sự
chuẩn bị tốt cho các tình huống hay chưa, đã ở thế chủ động sắn sang thay đổi bản
thân để thích ứng hoàn cảnh hay chưa … Từ đó rút ra kinh nghiệm định hướng cho
một lối sống đúng đắn phù hợp.
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 29
Trong bài thơ Một khúc ca xuân, nhà thơ Tố Hữu có câu: Ôi sống đẹp là thế nào
hỡi bạn?. Em hãy bày ý kiến của mình về câu thơ trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội: Bố cục rõ ràng: Mở bài, Thân bài, Kết
bài. Diễn đạt trong sáng, lưu loát, dùng từ đặt câu đúng. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
II/ Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
1. Mở bài
- Dẫn dắt vào vấn đề: lựa chọn lối sống là vấn đề khó khăn đối với nhiều bạn trẻ.

- Giải thích mục đích, ý nghĩa câu thơ: là sự băn khoăn, trăn trở về một lẽ sống đẹp,
đó là câu hỏi cả nhiều người không riêng gì nhà thơ Tố Hữu.

2. Thân bài

2.1. Sống đẹp là như thế nào?

- Sống đẹp là sống thật con người mình, sống là mình một cách chân thành, sống
không trái với lương tâm của một con người.

103
- Sống đẹp là sống yêu thương, trân trọng, sẻ chia với mọi người, trân trọng những gì
mình có, đồng thời cũng biết căm ghét những điều xấu xa

- Sống đẹp là biết cố gắng, nỗ lực hoàn thiện bản thân, có ước mơ, có nghị lực thực
hiện ước mơ.

- Sống đẹp không chỉ là sống cho riêng mình mà là dùng tài năng, công sức của mình
để cống hiến làm cho xã hội trở nên tốt đẹp hơn.

2.2. Ý nghĩa của việc sống đẹp

- Sống đẹp khiến cuộc sống trở nên ý nghĩa, “sống” theo đúng nghĩa chứ không phải
sự tồn tại đơn thuần: đời sống tinh thần phong phong phú hơn.

- Khi ta có một cách sống đẹp, bản thân mới thực sự có giá trị, ta sẽ nhận được sự
yêu thương, giúp đỡ từ người khác.

- Nếu mỗi người đều có một lối sống tích cực thì sẽ không còn khoảng cách giữa
người nữa.

2.3. Bàn luận, mở rộng

- Bên cạnh những người có lối sống đẹp lại có những người sống tiêu cực: ích kỉ, chỉ
quan tâm đến lợi ích của mình, sống vô cảm, thờ ơ, sa vào tệ nạn, ...

- Sống đẹp không phải chỉ ngày một ngày hai có thể làm được, nó thể hiện ở nhũng
hành động nhỏ nhất trong suốt đời người.

2.4. Liên hệ bản thân

- Có thái độ phê phán, lên án với những người có lối sống tiêu cực.

- Luôn mở rộng lòng mình để yêu thương, sẻ chia nhiều hơn với người thân, gia đình
và những người xung quanh.

- Là học sinh cần phải biết định hướng lối sống lành mạnh, không ngừng nỗ lực học
tập để hoàn thiện bản thân góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp.

- Cần tỉnh táo để tránh xa lối sống ăn chơi, xa đọa

3. Kết bài
- “Khi bạn ra đời, bạn khóc, mọi người cười” nhưng hãy sống sao để “khi chết đi
mọi người khóc còn bạn cười”.

---------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 30
LỖI LẦM VÀ SỰ BIẾT ƠN
104
Hai người bạn cùng đi qua sa mạc. Trong chuyến đi, giữa hai người xảy ra cuộc
tranh luận và một người nổi nóng, không kiềm chế được mình đã nặng lời miệt thị
người kia. Cảm thấy bị xúc phạm, anh không nói gì, chỉ viết lên cát: “Hôm nay,
người bạn tốt nhất đã làm khác đi những gì tôi nghĩ”.
Họ đi tiếp, tìm thấy một ốc đảo và quyết định bơi đến. Người bị miệt thị lúc nãy bây
giờ bị đuối sức và chìm dần. Người bạn kia đã tìm cách cứu anh. Khi đã lên bờ, anh
lấy một miếng kim loại khắc lên đá: “Hôm nay, người bạn tốt nhất của tôi đã cứu
sống tôi”.
Người kia hỏi: “Tại sao khi tôi xúc phạm anh, anh viết lên cát còn bây giờ anh lại
khắc lên đá ?”
Anh ta trả lời: “Những điều viết lên cát sẽ nhanh chóng xoá nhoà theo thời gian,
nhưng không ai có thể xoá được những điều tốt đẹp đã được ghi tạc trên đá, trong
lòng người”.
Vậy, mỗi chúng ta hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc
ghi những ân nghĩa lên đá.

Từ câu chuyện trên, em hãy viết một bài văn ngắn bàn về sự tha thứ và lòng
biết ơn của con người trong cuộc sống.
GỢI Ý LÀM BÀI
Yêu cầu về kĩ năng
– Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội: Bố cục rõ ràng: Mở bài, Thân bài, Kết
bài. Diễn đạt trong sáng, lưu loát, dùng từ đặt câu đúng. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
I. MỞ BÀI
Trong cuộc sống của chúng ta, ai ai cũng phải đã từng mắc lỗi nhưng quan trọng là
những khi mắc lỗi như vậy ta có biết khắc phục nó hay không.
Bên cạnh đó, sự biết ơn của chúng ta đối với một ai đó, một điều gì đó cũng rất quan
trọng.
Vậy lỗi lầm và sự biết ơn có mối quan hệ với nhau như thế nào?
II. THÂN BÀI
1. Nêu ra câu chuyện:
Dân gian có câu chuyện: Hai người bạn rất thân cùng nhau đi dạo ngắm biển và
tranh luận về một vấn đề. Anh này không chịu anh kia đã buông lời xúc phạm bạn
mình, người bị xúc phạm ghi lên cát lỗi lầm của bạn.
Lúc sau, hai người quyết định đi bơi, người bị xúc phạm khi nãy bây giờ bị đuối sức,
được bạn mình kéo lên. Anh ta liền khắc lên đá công ơn, sự giúp đỡ cùa bạn. Qua
câu chuyện, ta hiểu được rằng: có những lỗi lầm cần phải được quên đi, có những
công ơn nghĩa tình cần phải được lưu lại và khắc sâu trong tim mãi mãi.
2. Giải thích khái niệm:
Vậy “lỗi lầm” là gì? “Lỗi lầm” là những sai sót mà bản thân chúng ta mắc phải trong
cuộc sống.
Có “lỗi lầm” nên mới cần đến sự thứ tha, khi chúng ta cứu giúp người khác, sẽ nhận
lại “sự biết ơn”.

105
“Biết ơn” là bày tỏ tình cảm, ghi nhớ công ơn đối với những gì cứu giúp khi gặp nạn,
một lời an ủi hay cử chỉ ân cần cũng được xem như là đã giúp đỡ người khác về mặt
tinh thần rồi.
Câu chuyện trên là một bài học mang đậm tính giáo dục, nhân văn, sâu sắc về sự tha
thứ và lòng biết ơn.
3. Thế tại sao chúng ta lại phải biết tha thứ cho những lỗi lầm của người khác
và biết ơn khi họ làm điều gì đó tốt đẹp cho mình?
Dẫu biết những lỗi lầm ấy có thể gây ra cho ta những đau buồn, thậm chí là tổn thất
về mặt vật chất lẫn tinh thần, song, ta cần có lòng khoan dung và vị tha để quên đi.
Khi người khác giúp đỡ mình, chúng ta cần phải biết ơn họ, trân trọng những sự giúp
đỡ đó.
Những biểu hiện của “lỗi lầm” và sự “tha thứ” luôn có trong cuộc sống quanh ta:
Cha mẹ luôn luôn rộng lòng tha thứ cho những lỗi lầm của con cái hay thầy cô luôn
cho học sinh mình cơ hội để sửa sai,… Sự tha thứ đó còn biểu hiện từ ngàn xưa khi
Lê Lợi đánh thắng giặc Minh và còn cấp thuyền, cấp ngựa, lương thực cho chúng về
nước. Quang Trung đã tha chết cho các tướng sĩ khi họ ra chịu tội,…
4. Mở rộng:
Thế nhưng, trong thực tế cuộc sống có những người luôn sống trong hận thù, ganh
ghét, không bao giờ tha thứ cho những lỗi lầm của người khác.
Lại còn có những người không biết tỏ lòng biết ơn đối với cha mẹ, thầy cô, những
người giúp đỡ mình.
III. KẾT BÀI
Tóm lại “lỗi lầm” và “sự biết ơn” là yếu tố quan trọng mà một con người không thể
không có.
Là học sinh em sẽ tập sống tha thứ và thể hiện lòng biết ơn vì đó là những thái độ
sống đúng đắn mà một người cần phải có trong cuộc sống hiện nay.
-----------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 31
Trình bày suy nghĩ của bản thân về cách nuôi dưỡng vẻ đẹp tâm hồn trong xã
hội ngày nay.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội: Bố cục rõ ràng: Mở bài, Thân bài, Kết
bài. Diễn đạt trong sáng, lưu loát, dùng từ đặt câu đúng. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
II/ Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
1/ Mở bài:
- Xác định vấn đề cần nghị luận: cách nuôi dưỡng vẻ đẹp tâm hồn
2/ Thân bài: Triển khai vấn đề nghị luận
2.1. Giải thích
- Tâm hồn con người là tổng hoà của nhiều yếu tố như cảm xúc, nhận thức, lí trí,
khát vọng… Người có tâm hồn đẹp là người có tấm lòng nhân ái, bao dung, nhạy
cảm trước mọi nỗi niềm của con người.
- Vẻ đẹp tâm hồn là vẻ đẹp của phẩm chất bên trong, là yếu tố tạo nên nét đẹp chân
chính của mỗi người. 
2.2. Bàn luận

106
- Nuôi dưỡng tâm hồn là điều rất quan trọng và thật cần thiết. Việc làm ấy cần được
tiến hành thường xuyên và ngay từ khi còn nhỏ.
- Mỗi người có thể nuôi dưỡng tâm hồn mình bằng nhiều cách khác nhau:
+ Biết lắng nghe sự chỉ bảo của ông bà, cha mẹ, thầy cô giáo
+ Không ngừng học hỏi để nâng cao vốn sống, vốn hiểu biết
+ Luôn hướng thiện và có tâm hồn đồng cảm với người khác
+ Biết cách sống mình vì mọi người, bản thân không bao giờ vụ lợi và luôn có ý chí
vươn lên trong cuộc sống
+ Tránh gây tổn thương cho những người xung quanh
+ Biết chia sẻ niềm vui mà bạn mình vừa nhận được,… lời nói đi đôi với việc làm,
hành động bên ngoài thống nhất với suy nghĩ bên trong…
- Làm thế nào để có một tâm hồn đẹp: Biết quan sát, lắng nghe, học hỏi, nhạy cảm,
thấu hiểu, chia sẻ với người khác để cùng hướng tới những điều thiện
- Phản đề: Phê phán một số người hiện nay thường chỉ quan tâm đến vẻ đẹp hình
thức, ra sức chăm chút cho vẻ đẹp hào nhoáng bên ngoài mà không quan tâm trau
dồi vẻ đẹp tâm hồn (công, dung, ngôn, hạnh)
3/ Kết bài: Bài học nhận thức
- Cái đẹp tiềm ẩn bên trong phẩm chất, tính cách mới tạo nên giá trị đích thực của
mỗi con người, vẻ đẹp tâm hồn tôn vinh thêm cho vẻ đẹp hình thức
- Vẻ đẹp tâm hồn làm nên giá trị sâu xa, bền vững của con người.
- Con người ta chỉ hoàn thiện khi có sự hài hoà giữa vẻ đẹp hình thức với vẻ đẹp tâm
hồn.
------------------------------------------
ĐỀ SÔ 32
ĐIỀU KÌ DIỆU CỦA ĐÔI BÀN TAY
Khi mới sinh ra, tôi đã có thể cảm nhận được hơi ấm từ đôi bàn tay mẹ. Đôi bàn tay
luôn nâng niu, lo lắng từng giấc ngủ, từng bữa ăn cho tôi. Đôi bàn tay đã dìu tôi
những bước đi chập chững đầu tiên, nâng đỡ mỗi khi tôi té ngã và nhẹ nhàng chăm
sóc những vết thương do tôi nghịch ngợm gây ra.
uốt những năm tháng đi học, bàn tay mẹ vẫn âm thầm lo lắng cho tôi. Bàn tay mẹ
kiên nhẫn dạy tôi viết những nét chữ đầu tiên, giặt sạch chiếc áo tôi mặc, đánh bóng
đôi giày tôi mang; thắp sáng ngọn đèn trên bàn học, dọn dẹp gọn gàng bàn ghế, tủ
sách cho tôi. Bàn tay mẹ còn chuẩn bị cả chiếc giường tươm tất, chăn màn cho tôi
nằm ngủ mỗi tối…
Trên thế gian này, còn điều gì kì diệu và quỷ giá hơn đôi bàn tay mẹ? Đôi tay chai
sần, vất vả nhưng êm ái, dịu dàng và bất cứ khi nào cũng đầy ắp tình thương yêu
dành cho bạn. Dù đi bất cứ nơi nào, ta cũng luôn khao khát được quay trở lại về bên
vòng tay yêu thương của mẹ.
(Hạt giống tâm hồn, 2007)
Hãy viết bài văn nêu cảm nghĩ cùa em về câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội: Bố cục rõ ràng: Mở bài, Thân bài, Kết
bài. Diễn đạt trong sáng, lưu loát, dùng từ đặt câu đúng. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
II/ Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
107
1. MỞ BÀI
Mẹ là người đã sinh ra ta, yêu thương, chăm sóc và nuôi dạy ta khôn lớn nên người.
Trong đó, đôi bàn tay mẹ là gây cho tôi một ấn tượng sâu sắc vì qua đôi bàn tay ấy
tôi cảm nhận được tình cảm mẫu tử thật thiêng liêng.
2. THÂN BÀI
a. Miêu tả người mẹ
Em có thể miêu tả những đặc điểm đặc sắc của người mẹ nhưng cần chú ý đôi bàn
tay mẹ nhiều hơn (đôi bàn tay chai sần, gầy gầy xương xượng vì mưa gió, vì năm
tháng,…)
Đưa ra cảm nhận của em về đôi bàn tay ấy.
b. Kể một câu chuyện ngắn có liên quan đến đôi bàn tay thân thương của mẹ
Câu chuyện kể cần ngắn gọn, có đầu có đuôi và kết thúc câu chuyện em có cảm nghĩ
gì về đôi bàn tay ấy.
3. KẾT BÀI
Nêu lên cảm xúc của em mỗi khi được nắm bàn tay ấy.
Đưa ra lời hứa hẹn của em đối với mẹ. (học tập tốt, luôn phấn đấu làm con ngoan trò
giỏi để mẹ được vui lòng,…)
----------------------------------------------

ĐỀ SÔ 33
CÂU CHUYỆN VỀ HAI HẠT LÚA
Có hai hạt lúa nọ được giữa lại để làm hạt giống cho vụ sau vì cả hai đều là những
hạt lúa tốt đều to khỏe và chắc mẩy. Một hôm, người chủ định đem chúng gieo trên
cánh đồng gần đó. Hạt thứ nhất nhủ thầm: “Dại gì ta phải theo ông chủ ra đồng. Ta
không muốn cả thân hình phải nát tan trong đất. Tốt nhất ta hãy giữ lại tất cả chất
dinh dưỡng trong lớp vỏ này và tìm một nơi lý tưởng để trú ngụ”. Thế là nó chọn
một góc khuất trong kho lửa để lăn vào đó. Còn hạt lúa thứ hai thì ngày đêm mong
được ông chủ mang gieo xuống đất. Nó thật sự sung sướng khi được bắt đầu một
cuộc đời mới.
Thời gian trôi qua, hạt lúa thứ nhất bị héo khô nơi góc nhà bởi vì nó chẳng nhận
được nước và ánh sáng. Lúc này chất dinh dưỡng chẳng giúp ích được gì nên nó
chết dần chết mòn. Trong khi đó hạt lúa thứ hai dù nát tan trong đấy nhưng từ thân
nó lại mọc lên cây lúa vàng óng, trĩu hạt. Nó lại mang đến cho đời những hạt lúa
mới…
Đừng bao giờ tự khép mình trong lớp vỏ chắc chắn để cố giữ sự nguyên vẹn vô
nghĩa của bản thân mà hãy can đảm bước đi, âm thầm chịu nát tan để góp cho cánh
đồng cuộc đời một cây lúa nhỏ - đó là sự lựa chọn của hạt giống thứ hai”.
(Theo Hạt giống tâm hồn, NXB Trẻ, 2004)

108
Viết một bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của em về ý kiến được nêu ở
phần cuối câu chuyện: “Đừng bao giờ tự khép mình trong lớp vỏ chắc chắn để
cố giữ nguyên vẹn vô nghĩa của bản thân mà hãy can đảm bước đi, âm thầm
chịu nát tan để góp cho cánh đồng cuộc đời một cây lúa nhỏ”.
GỢI Ý LÀM BÀI
Học sinh có nhiều cách viết khác nhau, nhưng phải đảm bảo được các yêu cầu sau
đây:
1. Yêu cầu về kỹ năng:
- Biết vận dụng kỹ năng về văn nghị luận xã hội và hiêu biết về nội dung trong
văn bản Hai hạt lúa để tạo lập một văn bản nghị luận xã hội.
- Kết cấu, lập luận chặt chẽ; diễn đạt trong sáng, rõ ràng, không mắc lỗi chính tả,
ngữ pháp, dùng từ.
2. Yêu cầu về kiến thức:
Bài làm có thể trình bày theo nhiều cách, nhưng cần bàn luận về những nội dung
cơ bản được đề cập tới trong văn bản Hai hạt lúa, từ đó, bộc lộ suy nghĩ của mình
một cách chân thành, rút ra được những bài học bổ ích trong cuộc sống.
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
* Nêu vấn đề
* Giải thích vấn đề
“Đừng bao giờ tự khép mình trong lớp vỏ chắc chắn để cố giữ nguyên vẹn vô nghĩa
của bản thân mà hãy can đảm bước đi, âm thầm chịu nát tan để góp cho cánh đồng
cuộc đời một cây lúa nhỏ” nghĩa là đừng sống một cuộc đời quá an toàn, hãy biết
dấn thân chấp nhận những thử thách để sống có ý nghĩa hơn.
* Phân tích, bàn luận vấn đề
- Tại sao không nên sống một cuộc đời quá an toàn mà hãy biết dấn thân chấp nhận
những thử thách để sống có ý nghĩa hơn?
+ Một cuộc đời an toàn sẽ không cho bạn những trải nghiệm mới lạ.
+ Thử thách là một phần của cuộc sống. Qua những thử thách, con người sẽ được tôi
luyện cả về trí tuệ lẫn phẩm cách.
+ Chỉ khi dám chấp nhận một cuộc đời khác bạn mới có thể có được những thành
công bất ngờ và đó cũng là cách khám phá những khả năng tiềm ẩn trong mỗi con
người.
- Phê phán những người luôn sợ hãi, luôn khép mình trong vòng an toàn.
* Liên hệ bản thân
--------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 34
Nêu suy nghĩ của em về bài học được rút ra từ câu chuyện sau:
Ước vọng cũng như hạt giống đó. Chỉ biết khư khư giữ lấy nó thì chẳng có thể
lớn lên được. Chỉ khi dùng mồ hôi, sức lực, tưới tắm vun trồng cho nó thì mới có
109
thể biến thành hoa trái, mùa màng bội thu.
Ngày xưa có hai đứa trẻ đều có nhiều ước vọng rất đẹp đẽ.
"Làm sao có thể thực hiện được ước vọng"
Tranh luận hoài 2 đứa trẻ mang theo câu hỏi đến cụ già, mong tìm những lời chỉ bảo.
Cụ già cho mỗi đứa trẻ một hạt giống, và bảo:
- Đấy chỉ là hạt giống bình thường, nhưng ai có thể bảo quản nó tốt thì người đó có
thể tìm ra con đường thực hiện ước vọng!
Nói xong cụ già quay lại rồi đi khuất ngay.
Sau đó mấy năm , cụ già hỏi hai đứa trẻ về tình trạng bảo quản hạt giống.
Đứa trẻ thứ nhất mang ra một chiếc hộp được quấn bằng dây lụa nói
_ Cháu đặt hạt giống trong chiếc hộp , suốt ngày giữ nó.
Nói rổi nó lấy hạt giống ra cho cụ già xem, thấy rõ hạt giống nguyên vẹn như trước.
Đứa trẻ thứ hai mặt mũi xám nắng, hai bàn tay nổi chai. Nó chỉ ra cánh đồng menh
mông lúa vàng phấn khởi nói:
- Cháu đem hạt giống xuống đất mỗi ngày lo tưới nước chăm sóc bón phân diệt
cỏ ....tới nay nó đã kết hạt mới đầy đồng.
Cụ già nghe xong mừng rỡ nói :
_ Các cháu, ước vọng cũng như hạt giống đó. Chỉ biết khư khư giữ lấy nó thì chẳng
có thể lớn lên được. Chỉ khi dùng mồ hôi, sức lực, tưới tắm vun trồng cho nó thì mới
có thể biến thành hoa trái, mùa màng bội thu thôi!
(Quà tặng cuộc sống)
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội: Bố cục rõ ràng: Mở bài, Thân bài, Kết
bài. Diễn đạt trong sáng, lưu loát, dùng từ đặt câu đúng. Trình bày sạch sẽ, khoa học.
II/ Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo nội dung sau:
Dẫn dắt: Tóm tắt câu chuyện và khái quát vấn đề cần nghị luận
Câu chuyện ngắn gọn mà ý nghĩa đã truyền tải đến chúng ta thông điệp quý giá: phải
biết nuôi dưỡng, ấp ủ ước mơ và khát vọng của mình. Cũng như hạt giống, rồi một
ngày nó sẽ trở thành vườn cây cối cho hoa thơm quả ngọt
 Giải thích:
Ước mơ có lẽ không còn là một điều gì đó xa lạ với tất cả chúng ta. Ngay từ khi
sinh, chúng ta đã ấp ủ, chăm chút bao nhiêu ước mơ của mình. Có những ước mơ ở
lại với tuổi thơ tươi đẹp, nhưng cũng có những ước mơ bay theo chúng ta cùng năm
tháng cho đến tận bây giờ. Mỗi khi vấp ngã, chúng ta lại nghĩ đến nó, và một lần
nữa, ước mơ ấy thúc giục chúng ta đứng dậy biến nó thành hiện thực.
Ước mơ không chỉ đơn thuần là mơ ước, là giữ cho riêng mình mà phải là bắt tay
vào hành động để mang điều mình mơ ước ấy vào trong cuộc sống hiện tại của mình
Bàn luận:
+ Có ước mơ, khát vọng đã là điều quý giá, nhưng hiện thực hóa giấc mơ ấy còn
quan trọng hơn rất nhiều
+ Để ước mơ trở thành hiện thực, chúng ta phải khổ luyện, đổ mồ hôi, nước mắt để
biến nó thành hiện thực
+ Cũng như hai cậu bé trong truyện kia, một cậu bé giữ hạt giống ấy trong cái hộp,
bọc khăn rất cẩn thận nhưng không thể gặt hát được ước mơ của mình. Trong khi đó,
cậu bé thứ 2 đem gieo hạt giống ấy, kết quả là thu được cả cánh đồng lúa bội thu.
110
Ước mơ cũng thế, khư khư giữ lấy nó thì vẫn mãi chỉ là thứ vô hư trong trí tưởng
tượng của chúng ta mà thôi, nhưng nếu chịu bỏ ra công sức thì nó chắc chắn sẽ thành
hiện thực
+ Nếu có ước mơ và khát vọng mà không biến nó thành hiện thực thì cũng chỉ là sự
ảo tưởng khoe khang với người khác
+ Hiện thực cuộc sống ngày nay: ...
+ Hình ảnh cậu bé: mặt mũi xám nắng, hai bàn tay nổi chai.là biểu tượng cho sự
gian lao, vất vả để thực hiện ước mơ của mình. Chính vì vậy, mỗi chúng ta cần có
niềm tin, nghị lực vào cuộc sống để đưa ước mơ trở thành hiện thực
Bài học nhận thức và hành động: GIữa ước mơ và cuộc sống luôn có một sợi dậy
kết nối với nhau. Điều quan trọng là làm sao chúng ta mang giấc mơ hòa vào trong
cuộc sống, biến giấc mơ ấy thành hiện thực. Dù ước mơ nhỏ hay lớn, nó đều đáng
được trân trọng. Và mỗi chúng ta, mỗi ngày, phải luôn không ngừng cố gắng để hiện
thức hóa ước mơ của mình.
-------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 35
CÂU CHUYỆN VỀ CHIM ÉN VÀ DẾ MÈN
Mùa xuân đất trời đẹp. Dế Mèn thơ thẩn ở cửa hang , hai con chim Én thấy tội
nghiệp bèn rủ Dế Mèn dao chơi trên trời. Mèn hốt hoảng. Nhưng sáng kiến của
Chim Én rất giản dị : hai Chim Én ngậm hai đầu của một cõng cỏ khô.Mèn ngậm
vào giữa. Thế là cả ba cùng bay lên. Mây nồng nàn, đất trời gợi cảm, cỏ hoa vui tươi.
Dế Mèn say sưa. Sau một hồi lâu miên man Mèn ta chợt nghĩ bụng: “Ơ hay, việc gì
ta phải gánh hai con én này trên vai cho mệt nhỉ . Sao ta không quẳng gánh nợ này đi
để dạo chơi một mình có sướng hơn không ?”. Nghĩ là làm. Nó bèn há mồm ra và nó
rơi vèo xuống đất như một chiếc lá lìa cành.
(Mục “Trò chuyện đầu tuần” của báo “Hoa học trò” )
Trình bày suy nghĩ của em từ câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng :
-Xác định đúng luận đề .
-Vận dụng tốt kĩ năng làm bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lí :bố cục bài viết
hợp lí , lập luận chặt chẽ , dẫn chứng hợp lí , giàu sức thuyết phục
-Diễn đạt mạch lạc , trình bày sạch rõ ..
II/ Yêu cầu cụ thể :
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau , nhưng phài bám sát yêu cầu
của đề bài . Các nội dung cơ bản cần trình bày :
1/ Giải thích ý nghĩa của câu chuyện :
-Chim Én tốt bụng đã tặng cho Dế Mèn một món quà thật tuyệt : một chuyến thưởng
ngoạn khung cảnh mùa xuân tươi đẹp ,ấm áp .Thế nhưng Dế Mèn không biết trân
trọng món quà ấy .Bản thân là gánh nặng của người khác thế mà Dế lại tưởng người
khác là gánh nặng của mình và quyết định há mồm ra để rồi “ Dế rơi vèo xuống đất
như một chiếc lá lìa cành”. Lòng ích kỉ tính toán khiến Dế ngộ nhận và phải trả giá
quá đắt cho sự ảo tưởng của mình
-Câu chuyện gợi tác hại của cách sống ích kỉ, lối sống thực dụng. Từ đó, hướng mọi
người đến lối sống tình nghĩa, dung hòa giữa “cho’ và “nhận” .
2/ Bàn luận :
111
- Trong thực tế, nhiều người có lối ích kỉ, thực dụng. Họ chỉ biết “nhận” chứ không
biết “cho”, lúc nào cũng toan tính cái lợi cho bản thân mà bất chấp tình nghĩa .
-Trong cuộc sống ,con người không nên có cách nghĩ và lối sống thực dụng , sống
ích kỉ toan tính . Lối sống ấy sẽ khiến con người trở nên vô cảm , sống cô đơn và
không có tình thân, thậm chí chuốc họa vào thân .
-Cuộc sống luôn cần sự quan tâm , hợp tác và chia sẻ để con người có được hạnh
phúc .
Cuộc sống là sự dung hòa giữa “cho” và “nhận”.
3/ Bài học :
-Biết trân trọng những gì mình “nhận” được từ người khác và sẵn sàng “cho” thì sẽ
cảm nhận được giá trị đích thực của cuộc sống . Biết giúp đỡ người khác một cách
không vụ lợi , bạn sẽ “nhận” được nhiều hơn những gì bạn đã “cho” đi .
- Những người không biết quý trọng những gì mình đang có sẽ không bao giờ hạnh
phúc thậm chí bất hạnh.
----------------------------------------------

ĐỀ SÔ 36
Thử thách lớn nhất của con người là lúc thành công rực rỡ. (G.Welles)

Trình bày suy nghĩ của em về câu nói trên.

GỢI Ý LÀM BÀI

I/ Yêu cầu về kĩ năng: cần xác định đây là đề nghị luận xã hội về một vấn đề tư
tưởng đạo lí. Học sinh có thể lựa chọn thao tác lập luận phù hợp, nhuần nhuyễn, huy
động được các chất liệu đời sống.

II/ Yêu cầu về kiến thức: cần làm rõ những nội dung cơ bản sau:

1. Giải thích
- Thử thách: những khó khăn, cản trở do cuộc sống, công việc đặt ra trên con đường
tìm kiếm thành công.

- Thành công rực rỡ: thành công lớn đem lại cả tiếng vang và lợi ích, đáng để tự hào
và kiêu hãnh.

=> Thành công lớn cũng có thể trở thành trở ngại, rào cản đòi hỏi con người phải có
bản lĩnh, nghị lực thì mới vượt qua.

2. Bàn luận
* Thành công rực rỡ là thử thách lớn vì:

- Đạt được thành công, con người thường có tâm lí dễ thỏa mãn, tự đắc, kiêu ngạo.

- Đạt được thành công, con người thường ảo tưởng về khả năng của mình.

112
- Khi ấy, thành công sẽ trở thành vật cản và triệt tiêu động lực phấn đấu của bản thân
trên hành trình tiếp theo.

(dẫn chứng, phân tích)

* Thành công sẽ trở thành động lực cho mỗi người khi:

- Có tầm nhìn xa và tỉnh táo trước kết quả đã đạt được.

- Biết đặt ra mục tiêu mới, lên kế hoạch hành động.

- Không lãng phí thời gian và nỗ lực không ngừng.

(dẫn chứng, phân tích)

3. Mở rộng, nâng cao vấn đề

- Phê phán thái độ chủ quan, kiêu căng, tự mãn trước thành công.

- Liên hệ: những trải nghiệm của chính bản thân.

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Biết tự đánh giá, khiêm tốn để không bị choáng ngợp trước hào quang chiến thắng.
+ Cần có bản lĩnh và nghị lực để vươn tới những thành công mới.
----------------------------------------------

ĐỀ SÔ 37

Bài hát Một đời người, một rừng cây của nhạc sĩ Trần Long Ẩn có đoạn:
“... Ai cũng một thời trẻ trai,
Cũng từng nghĩ về đời mình
Phải đâu may nhờ rủi chịu?
Phải đâu trong đục cũng đành?
Phải không em? Phải không anh?...”
Suy nghĩ của em về lời hát trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Về kĩ năng
Biết cách viết bài văn nghị luận xã hội, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, có sức
thuyết phục, không mắc lỗi chính tả, dùng từ hoặc đặt câu.
II. Về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản
sau:
1/Mở bài:
113
 - Giới thiệu vấn đề nghị luận: Xác lập thái độ sống, quan điểm sống của tuổi trẻ
2/Thân bài:
* Giải thích lời bài hát:
+ Thời trẻ trai: Chỉ giai đoạn tuổi thanh niên, trẻ trung, khoẻ khoắn, sôi nổi nhất của
con người.
+ May nhờ rủi chịu: Thái độ sống thụ động, buông xuôi, phó mặc số phận, tin vào sự
may rủi trong cuộc đời.
+ Trong đục cũng đành: Sống cam chịu, an phận, lẩn tránh…
-> Ý nghĩa: Lời nhắn nhủ tha thiết về một quan niệm sống tích cực: Phải biết chủ
động tạo dựng cuộc sống, biết gánh vác, sẵn sàng đương đầu, vượt lên mọi thử
thách, không thụ động buông trôi, phó mặc số phận, không cam chịu, an phận;
biết giữ gìn nhân cách, những giá trị tốt đẹp của bản thân.

* Bàn luận, đánh giá:

Lời hát là thông điệp về một quan niệm sống đúng đắn, tích cực của tuổi trẻ vì:
+ Tuổi trẻ phải ý thức được vị trí của mình trong xã hội, từ đó chủ động tạo dựng
cuộc sống của bản thân:
- Biết chủ động tạo dựng cuộc sống, chúng ta sẽ luôn thành công, đóng góp công
sức của mình cho xã hội, góp phần làm cho cuộc sống có ý nghĩa. (Dẫn chứng)
- Ngược lại, nếu sống thụ động, chấp nhận số phận, sống nhờ may rủi bản thân
mỗi con người sẽ không khẳng định được vị trí của mình, không thành công, thậm
chí có thể bị xã hội lên án. Sống chấp nhận trong, đục còn có thể ảnh hưởng xấu đến
nhân cách (Dẫn chứng).
+ Biết giữ gìn nhân cách, tu dưỡng, rèn luyện những phẩm chất tốt đẹp để bản
thân trở thành con người có văn hóa, có ý nghĩa đối với xã hội. (Dẫn chứng)
+ Cần phê phán những người không biết quý trọng tuổi trẻ, không xây dựng được
quan điểm sống đúng đắn. Những kẻ sống thụ động, an phận, thiếu ý chí, nghị lực.
(Dẫn chứng)
+ Bài học:
- Biết xây dựng cho mình lí tưởng sống cao đẹp: sống chủ động, sống để cống
hiến.
- Biết tự bồi dưỡng cho mình những phẩm chất tốt đẹp: ý chí, nghị lực, bản lĩnh,
tình yêu thương.
- Không chấp nhận lối sống tiêu cực: thụ động, an phận, để cái xấu tác động đến
nhân cách của mình.
3/ Kết bài:
+ Khẳng định lại vấn đề nghị luận.
+ Liên hệ bản thân: Thanh niên cần sống có lí tưởng cao đẹp, có ý thức bồi dưỡng
lòng nhân ái, vị tha, tích cực học tập, rèn luyện ý chí, nghị lực và kĩ năng sống, luôn
năng động, sáng tạo, sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.
-------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 38
Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình, liền ghé
vào thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn thưa:

- Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là…

114
Người thầy giáo già hoảng hốt:

- Thưa ngài, ngài là…

- Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành công
hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào…

(SGK Ngữ văn 9, Tập một, trang 40, NXB Giáo dục Việt Nam, 2014)

Suy nghĩ của em về bài học được rút ra từ câu chuyện trên.

GỢI Ý LÀM BÀI

I/ Yêu cầu về kĩ năng:

Học sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng để viết một đoạn văn nghị luận xã hội.

- Bài văn phải có bố cục, kết cấu rõ ràng; lập luận thuyết phục; diễn đạt mạch lạc;
không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau; có thể bày tỏ quan điểm, suy
nghĩ riêng nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng; có thái độ chân thành, nghiêm túc,
phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

II/ Yêu cầu về nội dung:

1. Ý nghĩa rút ra từ câu chuyện:

Một câu chuyện rất ngắn kể về người học trò cũ ghé thăm trường nay đã trở thành
một người có tiếng, quyền cao chức trọng nhưng ông không quên những người thầy
đã từng dạy dỗ mình để mình có được như ngày hôm nay. Chính vì vậy, khi gặp lại
thầy giáo cũ, ông luôn  kính cẩn, lễ phép và xưng hô là con với thầy. Con có chức vị
cao sang thì thầy vẫn phải là thầy mà trò vẫn chỉ là trò.

Bài học được rút ra từ câu chuyện trên: “Tôn sư trọng đạo”, “Một chữ cũng là thầy,
nửa chữ cũng là thầy”,  chúng ta phải luôn luôn thể hiện sự kính trọng, phải giữ đúng
đạo làm trò đối với người thầy – cô của mình dù mình có chức vụ, địa vị cao như
nào chăng nữa.

2. Bình luận:

- Nếu truyền thống “Tôn sư trọng đạo” bị mai một thì sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến
nền giáo dục và đời sống văn hóa của xã hội. Có kính trọng thầy mới học được
những tri thức của người thầy để rồi sẽ giỏi và thành công như vị tướng kia.

- Nhưng trong xã hội hiện nay, nhiều học trò không còn giữ được đạo lí đó. Có rất
nhiều có những hành vi, ứng xử không đúng với thầy – cô giáo. Điều đó làm ảnh
hưởng đến mối quan hệ thầy – trò, chất lượng dạy và tương lai của đất nước.
115
3. Bài học cuộc sống:

- Chúng ta phải luôn luôn biết ơn những người đã dạy dỗ mình.

- Biết tri ân, biết đối nhân xử.

- Bản thân phải luôn nhận thức đúng đắn và giữ gìn truyền thống tốt đẹp đó.

-----------------------------------------

ĐỀ SÔ 39
Bàn về vai trò và tác dụng to lớn của sách trong đời sống tinh thần của con
người, văn hào Nga M.Go-rơ-ki viết:
Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mới
Từ ý kiến trên, em hãy viết một bài nghị luận ngắn bàn về vai trò của sách và
việc đọc sách trong cuộc sống hôm nay.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Biết làm bài nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng, chặt chẽ;
diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dung từ, đặt câu...
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận
2. Thân bài:
2.1. Giải thích:
Trong quá trình sống và lao động, con người đã tạo ra những sản phẩm vật
chất và tinh thần. Sách là sản phẩm tinh thần kì diệu của con người.
- Sách phản ánh và lưu giữ những tri thức, những kinh nghiệm sống, những tư
tưởng, những bài học đạo lí của con người trong suốt trường kì lịch sử.
- những chân trời mới: Cách nói ẩn dụ chỉ những hiểu biết mới, những kiến
thức mới.
=> Sách đem đến cho con người những hiểu biết, cung cấp cho con người
những kiến thức trong mọi lĩnh vực.
2.2. Vai trò của sách trong cuộc sống của con người:
- Sách cung cấp, nâng cao cho con người những hiểu biết về tự nhiên, xã hội
(dẫn chứng)
- Sách giúp con người khám phá bản thân mình, tác động đến tình cảm, tâm lí,
hành vi làm phong phú đời sống tâm hồn con người, giúp con người tự hoàn thiện
bản thân (dẫn chứng)
- Sách còn có tác dụng giải trí làm cho con người quên đi những mệt nhọc
trong cuộc sống ( dẫn chứng)
2.3. Đọc sách và cách đọc sách:

116
 - Đọc sách là một công việc cần thiết và bắt buộc đối với mỗi con người trong suốt
cuộc đời. Phải tạo cho mình thói quen đọc sách, tạo cho mình thái độ trân trọng sách.
- Để việc đọc sách có kết quả cần phải biết lựa chọn sách đọc, xác định mục
đích đọc, có phương pháp đọc và ghi chép khoa học đê có hiệu quả cao.
3. Kết bài: Khẳng định vấn đề

ĐỀ SÔ 40
Trong bài trên báo Tuổi Trẻ Chủ Nhật bàn về Thế hệ gấu bông, có đề cập hai
hiện tượng:
1. Một bé mười lăm tuổi, được mẹ chở đi đánh cầu lông. Xe hai mẹ con bị
va quệt, đồ đạc trên xe văng tung tóe. Người mẹ vội vàng gom nhặt, vài người đi
đường cũng dừng lại phụ giúp, còn cô bé thờ ơ đứng nhìn. Đợi mẹ nhặt xong
mọi thứ, cô bé leo lên xe và thản nhiên dặn: “Lát nữa mẹ nhớ mua cho con li
chè!”.
2. Một cậu học sinh khi được hỏi về một ca sĩ nổi tiếng mà cậu hâm mộ,
cậu đã trả lời rất rành mạch về cách ăn mặc, sở thích của ca sĩ đó. Nhưng khi
được hỏi về nghề nghiệp, sở thích của cha mẹ cậu, cậu ta ấp úng, không trả lời
được.
Là người con trong gia đình, em hãy trình bày suy nghĩ về hai hiện tượng
trên qua một bài văn ngắn (Khoảng 1 trang giấy thi).
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Biết làm bài nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng, chặt chẽ;
diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dung từ, đặt câu...
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận
2. Thân bài:
a/ Giới thiệu thực trạng: giải thích hai hiện tượng nói trên để nói lên sự vô tâm của
thế hệ trẻ đối với những người thân yêu nhất. Hình ảnh một cô bé thờ ơ khi mẹ nhặt
đồ và hồn nhiên nói: “Lát về mẹ nhớ mua cho con li chè!” cũng như hình ảnh một
cậu học sinh rất rành về sở thích của ca sĩ cậu yêu thích mà chẳng biết gì về sở thích,
nghề nghiệp, tâm trạng của bố mẹ mình…Nêu thêm một vài biểu hiện tương tự để
làm rõ vấn đề: không giúp việc gia đình, không quan tâm đến sức khỏe người thân…
b/ Phân tích và bình luận nguyên nhân- hậu quả:
+ Lí giải nguyên nhân dẫn đến hiện tượng: thiếu sự giáo dục của gia đình,
thiếu ý thức và trách nhiệm…
+ Hậu quả: chỉ rõ tác hại của những hiện tượng đó trong đời sống cá nhân, gia
đình và cộng đồng như ảnh hưởng đến nhân cách, vai trò , ý nghĩa của gia đình trong
đời sống của mỗi cá nhân sẽ bị giảm sút; tạo ra những công dân vô trách nhiệm, vô
cảm…
c/ Giải pháp:
+ Bản thân mỗi người phải có ý thức về trách nhiệm của mình đối với gia đình
và xã hội, rèn luyện lòng nhân ái…
117
 + Gia đình, nhà trường và xã hội nên chú trọng hơn về việc giáo dục nhân
cách cho học sinh, dạy học sinh biết quan tâm tới người thân yêu, gần gũi với mình,
dạy học sinh biết cảm nhận vẻ đẹp của lòng vị tha, sự chia sẻ, đồng cảm và lối sống
có trách nhiệm.
+ Phê phán lối sống thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm, ích kỉ.
3. Kết bài: Khẳng định hai hiện tượng trên đã đánh thức lương tâm của những người
đã từng mắc vào những lỗi lầm tương tự. Đó là tiếng chuông cảnh tỉnh đối với thế hệ
Gấu bông nói riêng và đối với xã hội nói chung.
----------------------------------------

ĐỀ SÔ 41
“Tắt đèn bật ý tưởng 2014”là cuộc thi thiết kế hình in trên áo phông với chủ
đề về Giờ trái đất và biến đổi khí hậu dành cho giới trẻ; từ đó giúp nâng cao nhận
thức và thay đổi hành vi để giảm thiểu biến đổi khí hậu. Cuộc thi có chủ đề “Vì một
Việt Nam xanh, sạch, đẹp” và khẩu hiệu “Một ý tưởng, một chiếc áo, một hành
tinh”.
Cuộc thi năm nay kêu gọi thí sinh thông qua các tác phẩm nêu lên thực trạng chính
môi trường xung quanh, những vấn đề tồn tại ở Việt Nam, hành vi và hói quen ảnh
hưởng tiêu cực tới môi trường và đưa ra giải pháp cải thiện môi trường sống của
bản thân, cũng như các hành vi và thói quen sống tích cực, thân thiện với môi
trường.
(Dẫn theo http://www.vnexprss.net)
Từ nội dung của đoạn tin trên, em hãy trình bày suy nghĩ của mình về
vấn đề: Hãy chung tay bảo vệ môi trường sống.
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Biết làm bài nghị luận xã hội về mọt sự việc , hiện
tượng trong đời sống có bố cục rõ ràng, chặt chẽ; diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi
chính tả, dung từ, đặt câu...
* Yêu cầu về kiến thức:
a/ Mở bài:
Nêu được vấn đề cần nghị luận: Trách nhiệm của chúng ta trong việc bảo vệ
môi trường sống.
b/ Thân bài:
b.1. Vai trò của môi trường:
+ Môi trường là không gian để sống, cung cấp nguồn tài nguyên để sản xuất,
đồng thời cũng là nơi chứa đựng chất thải. Ngày nay, cùng với sự phát triển của nhân
loại, sự tiến bộ của khoa học kĩ thuật, môi trường lại cung cấp cho con người các
nguyên liệu, nguồn tài nguyên để sản xuất.
+ Giữa môi trường và sự phát triển có mối quan hệ chặt chẽ: môi trường là địa
bàn và cũng là đối tượng của sự phát triển, còn phát triển là nguyên nhân tạo nên các
biến đổi môi trường.
b.2. Thực trạng vấn đề:
118
 + Hiện nay, môi trường là vấn đề nóng của toàn nhân loại: khí hậu ngày càng
khắc nghiệt và khó dự báo hơn; mưa bão, lũ quét thất thường; suy thoái đất, nước,
suy giảm nguồn tài nguyên ừng; ô nhiễm môi trường xảy ra trên diện rộng.. Đó là
các vấn đề môi trường mà toàn nhân loại đã và đang đối mặt. Con người đã tác động
quá nhiều đến môi trường, khai thác đến mức cạn kiệt các nguồn tài nguyên, thải
nhiều chất độc làm cho môi trường không còn khả năng tự phân hủy.
+ Bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sự sống của chúng ta. Chính phủ đã ban
hành hàng loạt các văn bản pháp luật về bảo vệ môi trường nhằm xử lí, răn đe những
tổ chức, cá nhân có hành vi làm tổn hại đên môi trường. Các nước cũng đầu tư nhiều
tiền của để nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ xử lí rác thải, khí thải nhằm giảm
thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường.
b.3. Để bảo vệ môi trường sống, mỗi cá nhân cần chung tay thực hiện tốt
những việc cụ thể, thiết thực như:
+ Tiết kiệm điện, nước ở cơ quan cũng như ở nhà, tiết kiệm mọi lúc, mọi nơi.
Khuyến khích mọi người sử dụng những bóng đèn tiết kiệm năng lượng; tắt điện, tắt
quạt khi rời khỏi cơ quan, trường học hoặc kho không sử dụng; tránh rò rỉ nước…
+ Đối với rác thải: hạn chế sử dụng túi nilon. Nên phân loại rác thải, đối với
những rác thải như chai nhựa, giấy, túi nilon…gom lại phé liệu để tái sử dụng, tiết
kiệm được nguồn tài nguyên. Ở cơ quan, nên tiết kiệm giấy, đọc kĩ văn bản trước khi
in, tận dụng giấy một mặt.. Ở những nơi công cộng, không nên tiện tay vứt rác bừa
bãi ra ngoài đường, phải tìm nơi có thùng rác để vứt. Khi đi chơi, nên thu dọn rác
sạch sẽ, gọn gang và vứt đúng nơi qui định. Tránh vứt rác xuống sông hồ, lòng
đường, hè phố…
+ Không bẻ cành, chặt phá cây xanh; trồng và chăm sóc cây xanh ở nhà cũng
như ở cơ quan; lên án, phê phán những trường hợp không biết giữ gìn và bảo vệ cây
xanh nơi công cộng.
+ Đối với môi trường nước sử dụng tiết kiệm, không vứt rác, xả nước thải
công nghiệp, y tế...
Là học sinh, mỗi chúng ta cần luôn là người tiên phong trong mọi phong trào
và hoạt động bảo vệ môi trường. Đồng thời, cần tuyên truyền tích cực cho mọi người
dân cùng tham gia thực hiện.

c/ Kết bài:
- Hãy đối xử tốt với thiên nhiên, sống thân thiện với môi trường, ta sẽ tận
hưởng được những giây phút thư giãn, toải mái trong bầu không khí trong lành, được
tận hưởng những cảnh đẹp từ thiên nhiên.
----------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 42
BÓNG NẮNG, BÓNG RÂM
Con đê dài hun hút như cuộc đời. Ngày về thăm ngoại, trời chợt nắng, chợt râm.
Mẹ bảo:
119
 – Nhà ngoại ở cuối con đê.
Trên đê chỉ có mẹ, có con.
Lúc nắng mẹ kéo tay con:
– Đi nhanh lên kẻo nắng vỡ đầu ra.
Con cố.
Lúc râm con đi chậm, mẹ mắng:
– Đang lúc mát trời, nhanh lên kẻo nắng bây giờ!
Con ngỡ ngàng: Sao nắng, sao râm đều phải vội?
Trời vẫn nắng vẫn râm…
... Mộ mẹ cỏ xanh, con mới hiểu: đời, lúc nào cũng phải nhanh lên.
(Theo vinhvien.edu.vn)
Câu chuyện nhỏ trên gợi cho em suy nghĩ gì về những bài học trong cuộc sống?
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề được đặt ra trong câu
chuyện: bố cục và hệ thống ý sáng rõ; biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị
luận. Hành văn trôi chảy; lập luận chặt chẽ; dẫn chứng chọn lọc, thuyết phục; không
mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính tả...
* Yêu cầu về kiến thức:
a/ Mở bài:
Nêu được vấn đề cần nghị luận:
b/ Thân bài:
b.1. Hiểu nội dung câu chuyện:
- Cuộc đời như một con đê dài hun hút và mỗi con người đều phải đi trên con
đê của riêng mình. Trên chặng đường đi ấy có khi nắng, khi râm, không phụ thuộc
vào ý muốn chủ quan của chúng ta. Nhiệm vụ của chúng ta là phải đi qua những “
bóng nắng bóng râm” đó để đi trọn con đường của mình.
- Bóng nắng: tượng trưng cho những trở ngại, khó khăn, những thách thức và
cả những thất bại mà con người có thể gặp phải trong cuộc sống.
- Bóng râm: tượng trưng cho những thuận lợi, những cơ hội, những thành
công trong cuộc đời
Cả hai điều này đến đan xen nhau và tất cả chúng ta đều phải đón nhận nó.
Câu chuyện khuyên con người trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng phải nỗ lực
hết mình. Khi khó khăn phải biết nỗ lực phấn đấu vươn lên . Còn khi có cơ hội phải
biết tận dụng nắm bắt để thành công hơn nữa.
b.2. Bình luận:
* Câu chuyện gợi cho ta bài học trong cuộc sống:
- Cuộc đời là một hành trình dài với hướng tới một bến đợi bình an với những
cơ hội, những thách thức lên tiếp đan xen. Trong cuộc sống, phải nhận thức được
đâu là những khó khăn thử thách và những thuận lợi đối với mình.
- Không nên thụ động trước những biến cố xảy ra trong cuộc sống.
- đời, lúc nào cũng phải nhanh lên:
120
 + Vì sao phải sống nhanh: thời gian trôi đi hối hả không chờ đợi ai. Nhất là
trong cuộc sống hiện đại. Nếu không biết tận dụng nó để có thể hoàn thành công
việc...
+ Thế nào là sống nhanh lên: nghĩa là phải trân trọng từng giây phút của cuộc
đời, tăng cường độ sống cho một khoảng thời gian ngắn nhất. Sống khẩn trương, làm
việc một cách có ích, không nên sống hoài, sống uổng cho những mục đích vô bổ.
Sống có ý nghĩa đối với mình và với những người xung quanh. Chứ không phải sống
nhanh là sự sống vội, sống thử .
+ Sống nhanh để làm gì: sống nhanh để được nhận yêu thương và trao gửi yêu
thương. Sống nhanh để được tận hưởng những gì tốt đẹp của cuộc sống. Sống nhanh
để được tận hiến cuộc đời mình chp cuộc đời chung.
* Bàn bạc mở rộng:
- Cơ hội và thách thức, hạnh phúc và khổ đau, thuận lợi và khó khăn... là
những điều mà con người sẽ gặp trong cuộc đời. Hãy coi đó là một phần trong cuộc
sống, là chặng đường ai cũng phải đi qua. Hãy bình thản và bản lĩnh đón nhận nó và
sống thật có ích, sống thật hết mình, bởi cuộc sống không chờ đợi...
- Phê phán những kẻ sống không nghị lực, không ý chí, thờ ơ...
c/ Kết bài: Khẳng định vấn đề
-------------------------------------

ĐỀ SÔ 43
Nhưng lòng ta chẳng bao giờ nguôi khát vọng
Biết bay rồi, ta lại muốn bay cao.
(Xuân Quỳnh)
Suy nghĩ của em về khát vọng được nói tới trong hai câu thơ trên?
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội về tư tưởng đạo lí: bố cục và hệ thống
ý sáng rõ; biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Hành văn trôi chảy; lập
luận chặt chẽ; dẫn chứng chọn lọc, thuyết phục; không mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ,
ngữ pháp, chính tả
* Yêu cầu về kiến thức:
I. Mở bài:
Nêu được vấn đề cần nghị luận:
II. Thân bài:
1. Giải thích
Khát vọng: những mong muốn mãnh liệt, đẹp đẽ của con người hướng về và
chiếm lĩnh những giá trị chưa có trong đời sống.
- Biết bay, bay cao: cách nói hình ảnh về những giá trị đã chiếm lĩnh được và
mong muốn vươn tới những giá trị cao hơn.
- Chẳng bao giờ: cách nói khẳng định mạnh mẽ về sự vô biên trong khát vọng
con người. Nói cách khác, con người không bao giờ tự bằng lòng với những gía trị
121
đã có, luôn hướng tới những giá trị mới mẻ, cao hơn. Đó phải chăng là một trong
những biểu hiện nhân tính của nhân loại nói chung?
2. Bình luận
* Vì sao con người không bao giờ nguôi khát vọng?
Vì cuộc sống luôn vận động và phát triển, luôn tạo ra những giá trị mới hoặc
đòi hỏi những giá trị mới.
- Vì con người là một sinh thể có nhận thức, có khát vọng sống cho ra sống.
* Con người không bao giờ nguôi khát vọng như thế nào?
- Với cá nhân, đặc biệt với tuổi trẻ (lấy dẫn chứng chứng minh)
- Với dân tộc (lấy dẫn chứng chứng minh)
- Với nhân loại (lấy dẫn chứng chứng minh).
* Con người không bao giờ nguôi khát vọng sẽ có ý nghĩa như thế nào?
- Giúp con người có niềm vui, niềm tin, có động lực và nỗ lực, sống có ý nghĩa.
Giúp cuộc sống mỗi ngày một phát triển tốt đẹp.
* Phê phán những người sống thờ ơ, không hoài bão, không khát vọng….
* Bài học nhận thức
- Cần nhận thức rõ khát vọng không phải là dục vọng
- Để luôn luôn có khát vọng cần phải chăm sóc tâm hồn và trí tuệ.
III. Kết bài:
- Khẳng định vấn đề.
--------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 44
Trí tuệ con người trưởng thành trong tĩnh lặng, còn tính cách trưởng thành trong
bão táp. (W.Gớt)
Em hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội về tư tưởng đạo lí: bố cục và hệ thống ý sáng
rõ; biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Hành văn trôi chảy; lập luận
chặt chẽ; dẫn chứng chọn lọc, thuyết phục; không mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ
pháp, chính tả
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1. Giải thích ý kiến
* Khái niệm: “Trí tuệ”
- Là khả năng nhận thức của lí trí, thấu nhận, dung nạp những tri thức của
nhân loại, giúp con người đạt đến trình độ hiểu biết nhất định.
+ “Tính cách”
Là tổng thể những đặc điểm ngôn ngữ ổn định trong cách xử sự của một
người, biểu hiện thái độ của người đó trong hoàn cảnh điển hình.
+ “Trưởng thành”
Là sự phát triển, lớn lên, vươn tới sự hoàn thiện.
122
 + “Tĩnh lặng”
Là sự thể hiện thái độ suy tư, trầm lắng trong không gian yên tĩnh.
+ “Bão táp”
Chỉ những khó khăn, thử thách, biến động trong cuộc đời.
→ Nhận định chung: Câu nói của Gớt đã khái quát quá trình trưởng thành của
trí tuệ và tính cách. Hai quá trình này trái ngược với nhau: Để có trí tuệ con người
phải suy tư trong tĩnh lặng nhưng để trưởng thành trong tính cách con người phải trải
qua những biến động đầy thử thách.
2. Bàn luận về ý kiến
2.1. Vì sao trí tuệ con người trưởng thành trong tĩnh lặng
- Trí tuệ có được nhờ quá trình tích lũy trí thức của nhân loại chuyển hóa
thành tri thức của bản thân, phục vụ đời sống.
- Quá trình tiếp thu tri thức của trí tuệ diễn ra dần dần thông qua nghiền ngẫm,
suy xét, tích lũy từng chút nhưng cũng sẽ không bao giờ đủ. Như vậy, sự nhồi nhét
kiến thức nóng vội trong một sớm một chiều là phản khoa học và không phát huy
được tác dụng.
- Một người có trí tuệ trưởng thành là người luôn biết bổ sung kiến thức cho
mình để theo kịp sự phát triển của thời đại. Trong khi đó nhiều người thuộc thế hệ
trẻ hôm nay lại ham chơi, lãng phí thời gian vào những việc vô bổ, lười học, ỷ lại
vào bạn bè,... trí tuệ, nông cạn, trống rỗng.
(Mỗi luận điểm học sinh sẽ lấy dẫn chứng minh họa).
2.2. Tính cách con người hình thành trong bão táp
- Mỗi người có một tính cách riêng, hình thành trong những hoàn cảnh sống
khác nhau.
+ Trong thực tế, cuộc đời mỗi con người luôn phải đối diện với những khó
khăn, thử thách, đó là môi trường tốt nhất để rèn luyện nhân cách con người.
- Tuy nhiên những trải nghiệm, những biến động trong đời sống có thể là lực
đẩy để tính cách trưởng thành, dạn dày hơn, kinh nghiệm hơn, khôn ngoan hơn
nhưng cũng có thể khiến cho con người sợ sệt, yếu đuối.
→Trưởng thành về tính cách phụ thuộc hoàn toàn vào ý chí con người.
- Thực tế trong xã hội hiện đại, nhiều người có lối sống thu mình trong nhà
hộp hoặc được cha mẹ bao bọc, che chở, ít được va vấp, trải nghiệm trong cuộc đời
sẽ dẫn đến sự hình thành tính cách thụ động, ít vốn sống, không có đủ tự tin và bản
lĩnh.
(Học sinh lấy dẫn chứng minh họa).
3. Bài học nhận thức và hành động
* Có thể đưa ra nhiều ý kiến khác nhau từ quan điểm của học sinh.
* Định hướng:
+ Để trở thành con người có trí tuệ, mỗi cá nhân phải không ngừng học hỏi,
phấn đấu.
+ Để trở thành con người có nhân cách, mỗi cá nhân phải biết chấp nhận,
đương đầu với những bão táp, phong ba của cuộc đời.
123
 + Mỗi cá nhân cần biết định hướng cho mình con đường hoàn thiện trí tuệ,
nhân cách, tránh lối sống thụ động, thu mình.
--------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 45
Em suy nghĩ gì về ý nghĩa gợi ra từ câu chuyện sau:
Chiếc lá vàng tự bứt khỏi cành rơi xuống gốc. Cái gốc tròn mắt ngạc nhiên hỏi:
- Ôi sao sớm thế?
Chiếc lá vàng giơ tay chào, cười và chỉ vào những lộc non?
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội : bố cục và hệ thống ý sáng rõ; biết vận
dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Hành văn trôi chảy; lập luận chặt chẽ; dẫn
chứng chọn lọc, thuyết phục; không mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính
tả.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1. Giải thích, nêu ý nghĩa của câu chuyện
- Câu chuyện kể về sự ra đi của một chiếc lá. Lá vàng rồi rụng, đó là quy luật
bình thường của cuộc sống. Điều đặc biệt là chiếc lá bứt mình ra khỏi cành tự
nguyện rời khỏi cành sớm hơn thời gian mà nó có thể tồn tại để nhường chỗ cho lộc
non, khiến cho gốc cây ngỡ ngàng.
- Chiếc lá vàng đã tạo cho mình một tâm thế khi ra đi: tâm thế thanh thản khi
chiếc lá nhận ra đó là hành động tất yếu của quy luật tự nhiên, quy luật của cuộc
sống, hơn thế nữa, chiếc lá ra đi với tư thế tự nguyện, vui vẻ, nhường chỗ cho lộc
non.
→ Từ sự ra đi của chiếc lá, câu chuyện muốn nhắn nhủ cho người đời bài học ý
nghĩa về lẽ sống: phải biết sống vì người khác, biết hi sinh cống hiến cho cuộc đời
chung.
→ Thái độ sống của chiếc lá cũng chính là thái độ sống mà mỗi người cần phải học tập.
2. Phân tích, chứng minh, lý giải
* Vì sao con người sống trên đời cần phải biết vì người khác, biết hi sinh, cống hiến
cho cuộc đời chung?
* Lý giải, phân tích
- Con người không ai tồn tại một mình mà luôn cần đến những người xung
quanh mới có thể tồn tại và phát triển.
- Cuộc sống là một dòng chảy liên tục, hành động cái cũ thay thế cái mới là
điều hoàn toàn tự nhiên, phù hợp với quy luật cuộc sống. Sự tiếp nối giữa cái cũ và
cái mới làm cho cuộc sống được tiếp diễn, vận động một cách thuận lợi.
- Như chiếc lá, cuộc đời con người cũng có bắt đầu và kết thúc. Con người
không tồn tại mãi. Nếu không có thế hệ sau, con người vẫn phải vĩnh biệt cuộc đời,
vẫn phải lùi lại phía sau.
124
 - Những gì có được hôm nay đều dựa trên nền tảng của sự hi sinh, cống hiến
của thế hệ cha ông, cho nên sự tiếp tục tạo ra nhiều điều tốt đẹp của thế hệ sau chính
là hành động tri ân đối với cha ông trong quá khứ.
* Lập luận
- Phê phán: thói ích kỉ, chỉ biết có bản thân mình là căn bệnh phổ biến tồn tại
trong xã hội ngày nay. Căn bệnh này ngày càng trở nên nhức nhối hơn khi xã hội
phát triển. Một lớp người chỉ biết có bản thân mình, thậm chí vì lợi ích cá nhân họ
sẵn sàng làm hại đến cả những người xung quanh. Họ chỉ biết làm cho cuộc sống của
họ sung túc, đầy đủ mà không cần quan tâm đến xung quanh, quan tâm đén tương
lai… (khai thác tài nguyên thiên nhiên bừa bãi...).
3. Bình luận, liên hệ bản thân
* Hình ảnh chiếc lá rơi để lại bài học đúng đắn, có ý nghĩa lớn lao:
- Con người ta không chỉ biết sống cho bản thân mình mà còn phải hi sinh vì
người khác. Đó là bài học trao và nhận ở cuộc đời: “Sống là cho đâu chỉ riêng mình”
(Tố Hữu)
- Sống cống hiến, sống biết cho đi, cuộc đời con người mới trở nên có ý nghĩa.
Tuổi trẻ → phải biết hiến dâng trí tuệ của mình để làm đẹp cuộc đời.
* Liên hệ bản thân:
- Nhìn nhận lại những việc đã làm của bản thân → có hay chưa sự cống hiến.
- Định hướng cho mình một quan niệm sống một lôi sống đúng đắn, phù hợp.
----------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 46
Gia đình là trường học của lòng khoan dung, vì nó luôn tồn tại và dạy chúng ta
cách sống với những người khác.
Em hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội : bố cục và hệ thống ý sáng rõ; biết vận
dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Hành văn trôi chảy; lập luận chặt chẽ; dẫn
chứng chọn lọc, thuyết phục; không mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính
tả.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1. Giải thích ý kiến
* Gia đình là gì? Là một nhóm người được hình thành trên cơ sở hôn nhân và
quan hệ huyết thống. Những thành viên trong gia đình có sự ràng buộc và gắn bó với
nhau về trách nhiệm, quyền lợi, nghĩa vụ. Gia đình thường được gọi là tế bào của xã
hội.
* Khoan dung là gì? Là sự rộng lượng, tha thứ. Cơ sở của lòng khoan dung là
tình yêu thương và sự tôn trọng.
→ Ý kiến trên nhấn mạnh vai trò của gia đình trong việc hình thành nhân cách con
người, đặc biệt là lòng khoan dung - một đức tính cần có ở con người.
2. Bàn luận
125
 * Gia đình luôn là môi trường sống, môi trường giáo dục của con người trong
mối liên kết: gia đình - nhà trường - xã hội.
- Gia đình là sợi dây kết nối bền chặt giữa các thành viên trong gia đình bằng
tình yêu thương. Mỗi gia đình, từ thế hệ ông bà, cha mẹ đến anh em luôn dành cho
nhau tình yêu thương, sự quan tâm, đùm bọc.
- Trước mỗi sai lầm, khuyết điểm của con người, những thành viên trong gia
đình có thể không đồng tình, có thể phê phán nhưng luôn cảm thông và rộng lượng
tha thứ.
- Gia đình là mái ấm chở che, là nơi trở về trú ngụ sau những vấp ngã trên
đường đời. Con người sinh ra, lớn lên từ một gia đình nề nếp, yêu thương nhau sẽ
hình thành những đạo đức, tình cảm tốt đẹp.
→ Từ đó có thể khẳng định: Gia đình là trường học của lòng khoan dung.
* Lòng khoan dung luôn là nhân tố tích cực giúp chúng ta hiểu biết, yêu
thương và chia sẻ đồng cảm với những người thân yêu, có trách nhiệm với gia đình
và vun đắp cho gia đình thực sự là tổ ấm.
* Xã hội hiện đại xuất hiện nhiều những nguyên nhân dẫn đến nguy cơ rạn nứt
mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, có các hiện tượng ngược lại với đạo
lí truyền thống và đạo đức xã hội.
* Lên án những hành vi phản đạo đức như:
+ Cha mẹ bỏ bê con cái, thiếu chăm sóc, giáo dục.
+ Anh em bất hòa, tranh giành của cải…
(Mỗi luận điểm trên hãy dẫn chứng minh họa).
3. Bài học nhận thức
- Thấu hiểu vai trò của lòng khoan dung sẽ giúp cho mỗi cá nhân nhìn lại chính
mình, điều chỉnh hành vi, học cách sống với ông bà, cha mẹ, anh chị em... một cách
chân tình, tốt đẹp.
→ Gia đình tốt thì xã hội tốt.
- Vun đắp gia đình là lối sống văn hóa, chuẩn mực phù hợp với giá trị đạo đức dân
tộc và hài hòa giữa lợi ích riêng - chung.
---------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 47
Một nhà bác học đã từng nói: Học vấn không có quê hương nhưng người có học
vấn phải có Tổ quốc.
Câu nói trên gợi cho em suy nghĩ gì?
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội : bố cục và hệ thống ý sáng rõ; biết vận
dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Hành văn trôi chảy; lập luận chặt chẽ; dẫn
chứng chọn lọc, thuyết phục; không mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính
tả.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
126
1. Giải thích vấn đề
* Học vấn không có quê hương là gì?
- Nghĩa là tri thức, thành tựu khoa học.... là của chung nhân loại, con người có thể
học tập, lĩnh hội mà không cần phân biệt nó là của quốc gia nào.
* Nhưng người học phải có tổ quốc là gì?
- Nghĩa là người có học, có tri thức đều có một quê hương nhất định nên họ phải biết
yêu và có trách nhiệm với Tổ quốc mình.
→ Như vậy, câu nói trên khẳng định: mỗi con người đều có thể học tập và tiếp thu
tri thức của nhân loại ở bất cứ nơi đâu nhưng trong lòng họ phải luôn có hình ảnh
của Tổ quốc, biết yêu và cống hiến cho Tổ quốc.
2. Bàn luận
- Tại sao con người có thể học tập và tiếp thu tri thức mà không cần phân biệt nguồn
gốc của tri thức đó?
Vì tri thức là của chung nhân loại. Mỗi chúng ta có thể học tập ở bất cứ nơi nào.
- Tại sao người học vấn phải có Tổ quốc ở trong lòng?
+ Tổ quốc là một phần máu thịt của con người, Tổ quốc đã bao bọc, che chở
cho mỗi con người. Bởi vậy, việc học tập, việc có tri thức sẽ giúp cho mỗi người
phải biết cống hiến choquê hương, cho đất nước.
+ Cống hiến cho đất nước cũng chính là một cách thể hiện lòng yêu nước của
mỗi cá nhân.
+ Sự cống hiến của mỗi cá nhân cho đất nước sẽ giúp xây dựng đất nước ngày
càng đi lên giàu mạnh, đặc biệt với những nước kém phát triển hoặc đang phát triển.
- Phê phán những hiện tượng có tri thức, có học vấn, nhưng trong lòng không có Tổ
quốc.
- Tình yêu Tổ quốc là tình cảm cao quý cần có ở tất cả mọi người, bất cứ ai cũng
phải có ý thức giữ gìn, cống hiến và xây dựng đất nước.
3. Bài học nhận thức và hành động
- Câu nói trên đã để lại cho mỗi người bài học về tình yêu Tổ quốc. Dù cho có tiếp
thu tri thức ở bất cứ nơi đâu thì trong lòng cũng cần có Tổ quốc, biết yêu và cống
hiến cho đất nước.
- Trong thời đại đất nước hội nhập, nền kinh tế phát triển, thế hệ thanh niên hiện nay
cần tích cực trau dồi đạo đức và tri thức, tích cực học tập và tiếp thu tinh hoa văn hóa
nhân loại, từ đó sẽ cống hiến trí tuệ, công sức cho Tổ quốc.
+ Sự cống hiến của thế hệ trẻ chính là một trong những yếu tố tiên quyết cho sự phát
triển của đất nước, nhất là với các nước đang phát triển.
-------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 48
Trình bày suy nghĩ của mình về câu nói:
“Ở trên đời, mọi chuyện đều không có gì khó khăn nếu ước mơ của mình đủ
lớn”.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng

127
 Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội : bố cục và hệ thống ý sáng rõ; biết vận
dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Hành văn trôi chảy; lập luận chặt chẽ; dẫn
chứng chọn lọc, thuyết phục; không mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính
tả.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1. Mở bài:
- Cuộc đời sẽ tẻ nhạt, vô nghĩa biết bao khi con người ta sống không có ước mơ,
khát vọng.
- Đúng vậy, ước mơ là nhựa sống để nuôi dưỡng tâm hồn ta lớn lên, sống có mục
đích, có tương lai, hạnh phúc. Một câu nói đáng để ta suy ngẫm: “Ở trên đời, mọi
chuyện đều không có gì khó khăn nếu ước mơ của mình đủ lớn”.
2. Thân bài:
a. Giải thích câu nói:
- Ước mơ: là điều tốt đẹp ở phía trước mà con người tha thiết, khao khát, ước
mong hướng tới, đạt được.
- Có người đã ví: “Ước mơ giống như ngọn hải đăng, chúng ta là những con thuyền
giữa biển khơi bao la, ngọn hải đăng thắp sáng giúp cho con thuyền của chúng ta đi
được tới bờ mà không bị mất phương hướng”. Sự ví von quả thật chí lí, giúp người
ta hiểu rõ, hiểu đúng hơn về ước mơ của mình
- Ước mơ đủ lớn: là ước mơ khởi đầu từ điều nhỏ bé, trải qua một quá trình nuôi
dưỡng, phấn đấu, vượt những khó khăn trở ngại để trở thành hiện thực.
- Câu nói: đề cập đến ước mơ của mỗi con người trong cuộc sống. Bằng ý chí,
nghị lực và niềm tin, ước mơ của mỗi người sẽ “đủ lớn”, trở thành hiện thực.
b. Phân tích, chứng minh ý nghĩa câu nói:
Có phải “Ở trên đời, mọi chuyện đều không có gì khó khăn nếu ước mơ của mình
đủ lớn”?
- Ước mơ của mỗi người trong cuộc đời cũng thật phong phú. Có những ước mơ
nhỏ bé, bình dị, có những ước mơ lớn lao, cao cả; có ước mơ vụt đến rồi vụt đi; ước
mơ bay theo đời người; ước mơ là vô tận. Thật tẻ nhạt, vô nghĩa khi cuộc đời không
có những ước mơ.
- Ước mơ đủ lớn cũng như một cái cây phải được ươm mầm rồi trưởng thành.
Một cây sồi cổ thụ cũng phải bắt đầu từ một hạt giống được gieo và nảy mầm rồi dần
lớn lên. Như vậy, ước mơ đủ lớn nghĩa là ước mơ bắt đầu từ những điều nhỏ bé và
được nuôi dưỡng dần lên. Nhưng để ước mơ lớn lên, trưởng thành thì không dễ dàng
mà có được. Nó phải trải qua bao bước thăng trầm, vinh nhục, thậm chí phải nếm
mùi cay đắng, thất bại. Nếu con người vượt qua được những thử thách, trở ngại, kiên
trung với ước mơ, khát vọng, lí tưởng của mình thì sẽ đạt được điều mình mong
muốn.
+ Ước mơ của chủ tịch Hồ Chí Minh là giải phóng dân tộc, đem lại cuộc sống ấm
no, hạnh phúc cho dân mình. Trải qua bao gian khổ khó khăn và hi sinh, Người đã
đạt được điều mình mơ ước.
+ Nhiều nhà tư tưởng lớn, những nhà khoa học cho đến những người bình dân,
thậm chí những thân thể khuyết tật… vẫn vươn tới, đạp bằng mọi khó khăn, cản trở
trong cuộc sống để đạt được mơ ước của mình.
- Nhưng cũng có những ước mơ thật nhỏ bé, bình dị thôi mà cũng khó có thể đạt
được:
128
 + Những em bé bị mù, những em bé tật nguyền do chất độc da cam, những em bé
mắc bệnh hiểm nghèo… vẫn hằng ấp ủ những mơ ước, hi vọng. Nhưng cái chính là
họ không bao giờ để cho ước mơ của mình lụi tàn hoặc mất đi.
+ Ước mơ cũng không đến với những con người sống không lí tưởng, thiếu ý chí,
nghị lực, lười biếng, ăn bám…
c. Đánh giá, rút ra bài học:
- Lời bài hát “Ước mơ” cũng là lời nhắc nhở chúng ta: “Mỗi người một ước mơ,
nhỏ bé mà lớn lao trong cuộc đời, ước mơ có thể thành, có thể không…”. Thật đúng
vậy, mỗi một con người tồn tại trên cõi đời này phải có riêng cho mình ước mơ, hi
vọng, lí tưởng, mục đích sống của đời mình.
- Phê phán: Ước mơ có thể thành, có thể không, xin người hãy tự tin. Nếu sợ ước
mơ bị thất bại mà không dám ước mơ, hay không đủ ý chí, nghị lực mà nuôi dưỡng
ước mơ “đủ lớn” thì thật đáng tiếc, đáng phê phán. Cuộc đời sẽ chẳng đạt đạt được
điều gì mình mong muốn, sống như thế thật tẻ nhạt, vô nghĩa.
- Bài học nhận thức, hành động: Nếu cuộc đời là chiếc thuyền thì ước mơ là ngọn
hải đăng. Thuyền gặp nhiều phong ba, ngọn hải đăng sẽ là niềm tin, ánh sáng hướng
thuyền. Mất ngọn hải đăng, con thuyền biết đi đâu về đâu? Vì thế, hai chữ “ước mơ”
thật đẹp, thật lớn lao. Mỗi người chúng ta hãy có cho mình một ước mơ, hi vọng.
Nếu ai đó sống không có ước mơ, khát vọng thì cuộc đời tẻ nhạt, vô nghĩa biết
nhường nào!
3. Kết bài:
- Liên hệ ước mơ, khát vọng của bản thân.
- Cần có ý chí, nghị lực để nuôi dưỡng, biến ước mơ thành hiện thực.
--------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 49
Suy nghĩ của em về câu chuyện sau :
NHỮNG QUẢ TÁO SÂU
Một người đàn ông bị lạc trong một khu rừng rậm đã mấy ngày. Ông vừa mệt
mỏi đói khát, lại vừa mất phương hướng và bắt đầu kiệt sức.
Trong lúc hoàn toàn tuyệt vọng ấy, ông nhìn thấy một cây táo ở đằng xa. Cố lê
hết sức đến đó, ông nhặt ngay một quả táo rơi dưới gốc và cắn một miếng to.
Nhưng quả táo đầy sâu, cứ cắn một miếng là phát hiện quả táo bị sâu khiến
ông phải nhả ra. Ông nhặt hết quả táo này đến quả táo khác, ông hái cả những quả
còn trên cành nhưng tất cả đều bị sâu. Không còn sự lựa chọn nào khác, người đàn
ông đành phải nhắm mắt lại và cắn thật nhanh, bởi vì nếu mở mắt ra, ông sẽ không
dám ăn. Ông đã sống sót và có sức lực để tiếp tục hành trình của mình – nhờ những
quả táo sâu.
( Hạt giống tâm hồn).
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng :
- Bài viết có bố cục và cách trình bày hợp lý.
- Hệ thống ý ( luận điểm) rõ ràng và được triển khai tốt.
- Diễn đạt tốt, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và ngữ pháp.
* Yêu cầu về nội dung

129
 *Tóm tắt và nhận xét khái quát câu chuyện : Câu chuyện về người đàn ông đói
khát với những trái táo sâu, nhưng chính nhờ ăn những trái táo sâu đó đã giúp ông có
thêm sức lực để tiếp tục cuộc hành trình
*Ý nghĩa của câu chuyện :
+ Trong cuộc sống sẽ có những tình huống hay sự thật đôi khi quá khó khăn
và nghiệt ngã để chấp nhận ( Những trái táo sâu).
+ Nhưng nếu chúng ta dám dũng cảm đối mặt để vượt qua dù chỉ một lần ( ăn
những trái táo sâu đó) – chúng ta sẽ trưởng thành hơn qua những nghịch cảnh, thử
thách đó ( sống sót và có sức lực tiếp tục cuộc hành trình).
- Bài học :
+ Cuộc sống dù có khó khăn nhưng hãy biết chấp nhận khó khăn đó để vượt
qua, nhìn vào phía trước nơi có những điều hạnh phúc đang chờ đợi.
+ Liên hệ bản thân mình.
-------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 50
Gia đình nọ rất quý mến ông lão mù nghèo khổ và rách rưới - người hàng
tuần vẫn mang rau đến bán cho họ. Một hôm, ông lão khoe: “Không biết ai đã để
trước cửa nhà của tôi một thùng quần áo cũ”. Gia đình biết ông lão cũng thiếu
thốn nên rất vui: “Chúc mừng ông! Thật là tuyệt!”. Ông lão mù nói: “Tuyệt thật!
Nhưng tuyệt nhất là vừa đúng lúc tôi biết có một gia đình thực sự cần những
quần áo đó.”
(Phỏng theo “Những tấm lòng cao
cả”)
Từ câu chuyện trên, em suy nghĩ gì về tình yêu thương và sự quan tâm
chia sẻ của con người trong cuộc sống.
GỢI Ý LÀM BÀI
Yêu cầu về kĩ năng:
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng, đạo lí. Kết cấu chặt chẽ,
diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp
Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần làm rõ các ý chính
sau:
1.Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: tình yêu thương và sự quan tâm chia sẻ
của con người trong cuộc sống.
2.Thân bài
+ Ý nghĩa của câu chuyện: Đây là câu chuyện cảm động về tình yêu thương, sự quan
tâm chia sẻ đối với những người bất hạnh, nghèo khổ. Đối với ông lão được giúp đỡ
người khác như một bất ngờ thú vị của cuộc sống, là niềm vui, niềm hạnh phúc tràn
ngập tâm hồn. Trong con người bất hạnh nghèo khổ ấy là một tấm lòng nhân ái, sau
đôi mắt mù lòa ấy là một tâm hồn trong sáng, cao đẹp.
- Bài học sâu sắc về tình thương và sự quan tâm chia sẻ;
+ Ngay cả khi phải sống cuộc sống nghèo khổ hay chịu sự bất hạnh thì con
người vẫn cần biết quan tâm đến người khác, nhất là những người nghèo khổ, bất

130
hạnh hơn mình và tình yêu thương giữa con người với con người là không phân biệt
giàu nghèo, giai cấp…
+ Được yêu thương, giúp đỡ người khác chính là niềm vui, nguồn hạnh phúc,
ý nghĩa của sự sống và là cách nâng tâm hồn mình lên cao đẹp hơn.
+ Đừng bao giờ thờ ơ, vô cảm trước nỗi khổ đau, bất hạnh của người khác,
đừng vì nghèo khổ hay bất hạnh mà trở nên hẹp hòi ích kỷ, sống trái với đạo lý con
người: Thương người như thể thương thân.
- Xác định thái độ của bản thân: Đồng tình với thái độ sống có tình thương và trách
nhiệm với mọi người, khích lệ những người biết mở rộng tâm hồn để yêu thương,
giúp đỡ người khác. Phê phán thái độ sống cá nhân vị kỷ, tầm thường.

3. Kết bài: Khái quát vấn đề và nêu bài học của bản thân.
------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 51

Đọc đoạn trích sau:

Hy vọng là một thứ rất tuyệt diệu … Hy vọng đặt đôi chân chúng ta lên con đường
mà mắt chúng ta không nhìn thấy được … Hy vọng thúc giục chúng ta hành động
khi tinh thần chúng ta không nhận biết được phương hướng nữa … Hy vọng có
thể tìm thấy trong mỗi chúng ta và nó mang ánh sáng vào những nơi tăm tối nhất
…
(Luôn mỉm cười với cuộc sống – Nhã Nam tuyển chọn, NXB Trẻ.2011)
Từ đoạn trích trên, em hãy viết một bài văn nghị luận với chủ đề: Đừng bao giờ
đánh mất hy vọng!
GỢI Ý LÀM BÀI
*Yêu cầu về kĩ năng:
- Học sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng để viết một đoạn văn nghị luận xã hội.
- Bài văn phải có bố cục, kết cấu rõ ràng; lập luận thuyết phục; diễn đạt mạch lạc;
không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau; có thể bày tỏ quan điểm, suy
nghĩ riêng nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng; có thái độ chân thành, nghiêm túc,
phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.
*Yêu cầu về nội dung:
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề: Đừng bao giờ đánh mất hy vọng!
2. Thân bài:
Giải thích vấn đề
- Hy vọng là gì? Hi vọng là niềm lạc quan, tin tưởng vào những điều tốt tốt sẽ đến
với mỗi chúng ta.
=> Sống trong niềm tin, hi vọng là một điều cần thiết đối với mỗi người để vượt qua
mọi khó khăn.
Bàn luận vấn đề
131
- Biểu hiện của những người luôn hy vọng: đó là những người luôn sống lạc quan,
tin tưởng vào bản thân và tương lai tốt đẹp đang ở phía trước chờ đợi họ.
- Vì sao chúng ta phải sống có hi vọng và niềm tin?
+ Trong cuộc sống mỗi chúng ta sẽ phải trải qua rất nhiều khó khăn, vấp ngã, nếu
sống không có niềm tin bạn sẽ không thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ trở thành
kẻ thua cuộc.
+ Đánh mất sức mạnh hi vọng, niềm tin chúng ta sẽ đánh mất cả tương lai của bản
thân.
- Ý nghĩa của sự hy vọng.
+ Đem lại niềm tin cho con người, giúp họ vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
+ Hi vọng giúp con người sẵn sàng khám phá những điều mới mẻ, giúp ta đặt đôi
chân chúng ta lên con đường mà mắt chúng ta không nhìn thấy được.
+ Hi vọng còn là nguồn động lực, là ánh sáng giúp chúng ta tìm được lối ra trong
những lúc bế tắc nhất của cuộc sống.

+ Những người luôn lạc quan, hi vọng còn được sống một cuộc sống hạnh phúc, họ
truyền cảm hứng sống đến những người xung quanh.
- Dẫn chứng
+ Nick Vujicic dù bị cụt cả chân và tay, nhưng với niềm tin, hi vọng anh đã vượt qua
mọi trở ngại, trở thành diễn giả nổi tiếng thế giới, truyền cảm hứng đến biết bao
người.
+ Sylvester Stallone:  Do chấn thương lúc mới sinh, Sylvester liệt một phần mặt và
lưỡi, miệng bị lệch. Những dị tật đó khiến ông thường nói lắp, nhưng không thể ngăn
cản ông trở thành diễn viên, biên kịch, đạo diễn kiêm nhà sản xuất nổi tiếng.
- Con người không còn hy vọng nữa sẽ thế nào?
+ Khi sống không còn niềm tin, hi vọng gặp khó khăn sẽ dễ chán nản, bỏ cuộc.
+ Không có sức đề kháng khi đương đầu với khó khăn
+ Sẽ trở thành kẻ thất bại.
Mở rộng vấn đề và liên hệ bản thân
- Hy vọng không đồng nghĩa với việc bạn chỉ ngồi đợi kết quả mà không có bất cứ
hành động nào. Hy vọng phải gắn liền với sự nỗ lực, cố gắng không ngừng, luôn
hành động không nản chí, bỏ cuộc, chỉ khi ấy bạn mới có thể thấy ánh sáng nơi cuối
con đường.
3/ Kết bài: Kết thúc vấn đề.
------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 52
132
Trình bày suy nghĩ của em về thông điệp từ câu chuyện sau:
Một cậu bé nhìn thấy cái kén của con bướm. Một hôm cái kén hở ra một cái
khe nhỏ, cậu bé ngồi và lặng lẽ quan sát con bướm trong vòng vài giờ khi nó gắng
sức để chui qua khe hở ấy. Nhưng có vẻ nó không đạt được gì cả.
Do đó cậu bé quyết định giúp con bướm bằng cách cắt khe hở cho to hẳn ra.
Con bướm chui ra được ngay nhưng cơ thể nó bị phồng rộp và bé xíu, cánh của nó co
lại. Cậu bé tiếp tục quan sát con bướm, hi vọng rồi cái cánh sẽ đủ lớn để đỡ được cơ
thể nó. Nhưng chẳng có chuyện gì xảy ra cả.
Thực tế, con bướm đó sẽ phải bỏ ra suốt cả cuộc đời nó chỉ để bò trườn với cơ
thể sưng phồng. Nó không bao giờ bay được.
Cậu bé không hiểu được rằng chính cái kén bó buộc làm cho con bướm phải
cố gắng thoát ra là điều kiện tự nhiên để chất lưu trong cơ thể nó chuyển vào cánh,
để nó có thể bay được khi nó thoát ra ngoài kén.
(Hạt giống tâm hồn, First New, NXB TP HCM, Tr 123)
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu kỹ năng:
Biết cách làm bài nghị luận xã hội. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi
chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần thể hiện những suy
nghĩ chân thành làm nổi bật trọng tâm vấn đề.
1. Mở bài:
Giới thiệu câu chuyện.
2. Thân bài:
2.1.Phân tích:
Câu chuyện đặt ra hai vấn đề:
- Những khó khăn thử thách trong cuộc sống chính là cơ hội cho con người tự rèn
luyện, phấn đấu vươn lên để khẳng định bản thân và tự hoàn thiện mình (ý chính).
- Lòng tốt nếu không thể hiện đúng cách, đúng chỗ có thể gây ra những hậu quả,
những hệ lụy nghiêm trọng (ý phụ).
2.2.Bàn luận:
* Tại sao những khó khăn thử thách trong cuộc sống là những cơ hội cho con
người vươn lên?
- Khó khăn thử thách buộc con người phải phấn đấu không ngừng; khó khăn thử
thách rèn cho con người bản lĩnh,ý chí; khó khăn nhiều khi là động lực khích lệ một
con người hành động... Khi vượt qua thử thách, con người sẽ trưởng thành hơn (dẫn
chứng).
- Nêu không có khó khăn thử thách, con người sẽ ỷ lại, không có môi trường để rèn
luyện, phấn đấu, không có động lực để vươn lên... (dẫn chứng).
133
* Tại sao lòng tốt không thể hiện đúng cách, đúng chỗ có thể gây ra những hậu
quả, những hệ lụy nghiêm trọng?
- Lòng tốt rất cần trong cuộc sống…
- Nhưng lòng tốt phải thể hiện đúng cách, đúng chỗ, đúng lúc, hợp hoàn cảnh thì mới
có tác dụng… (dẫn chứng).
2.3. Bài học nhận thức và hành động:
- Mối quan hệ giữa khó khăn và sự trợ giúp…
- Liên hệ bản thân.
3. Kết bài:
Khẳng định ý nghĩa của vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm.
------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 53
CÂU CHUYỆN CỦA HAI HẠT MẦM
Có hai hạt mầm nằm cạnh nhau trên một mảnh đất màu mỡ. Hạt mầm thứ nhất nói:
Tôi muốn lớn lên thật nhanh. Tôi muốn bén rễ sâu xuống lòng đất và đâm chồi nảy
lộc xuyên qua lớp đất cứng phía trên...
Tôi muốn nở ra những cánh hoa dịu dàng như dấu hiệu chào đón mùa xuân... Tôi
muốn cảm nhận sự ấm áp của ánh mặt trời và thưởng thức những giọt sương mai
đọng trên cành lá.
Và rồi hạt mầm thứ nhất mọc lên.
Hạt mầm thứ hai bảo:
- Tôi sợ lắm. Nếu bén những nhánh rễ vào lòng đất sâu bên dưới, tôi không biết sẽ
gặp phải điều gì ở nơi tối tăm đó. Và giả như những chồi non của tôi có mọc ra, đám
côn trùng sẽ kéo đến và nuốt ngay lấy chúng. Một ngày nào đó, nếu những bông hoa
của tôi có thể nở ra được thì bọn trẻ con cũng sẽ vặt lấy mà đùa nghịch thôi. Không,
tốt hơn hết là tôi nên nằm ở đây cho đến khi cảm thấy thật an toàn đã.
Và rồi hạt mầm nằm im và chờ đợi.
Một ngày nọ, một chú gà đi loanh quanh trong vườn tìm thức ăn, thấy hạt mầm nằm
lạc lõng trên mặt đất bèn mổ ngay lập tức.
(Theo “Hạt giống tâm hồn”)
Suy nghĩ của em về vấn đề đặt ra trong câu chuyện trên?
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về hình thức:
- Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội.
- Bảo đảm bố cục 3 phần: mở bài, thân bài, kết bài.
- Luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, lập luận chặt chẽ.
- Trình bày sạch sẽ, chữ viết rõ ràng, diễn đạt lưu loát.
II. Yêu cầu về nội dung:
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận,
2. Thân bài:
* Tóm tắt, khái quát được vấn đề từ câu chuyện:
- Hạt mầm thứ nhất muốn lớn lên, bén rễ, đâm chồi nảy lộc, nở hoa dịu dàng
nên đã mọc lên. Hạt mầm thứ hai sợ đất sâu tối tăm, sợ chồi non bị côn trùng nuốt,
sợ trẻ con vặt hoa nên nằm im, chờ đợi, kết cục bị gà mổ tức khắc.
134
 - Mượn câu chuyện của hai hạt mầm, tác giả đã nêu lên và khẳng định một
quan niệm nhân sinh đúng đắn, tích cực: Con người sống phải có ước mơ (mong
muốn những điều tốt đẹp trong tương lai), dám đối đầu với khó khăn để biến ước mơ
thành hiện thực và tỏa sáng. Sống không có ước mơ, hèn nhát, sợ hãi, thụ động... chỉ
nhận được sự thất bại, thậm chí bị hủy diệt.
* Nêu suy nghĩ:
- Cuộc sống rất đa dạng và phong phú: có cơ hội cho con người lựa chọn
nhưng cũng lắm thử thách gian nan. Hành trình sống của con người là không ngừng
vươn lên để sáng tạo, in dấu ấn trong cuộc đời. Khó khăn không hoàn toàn là trở lực
mà chính là động lực thôi thúc hành động, đạt tới thành công.
- Ước mơ tạo nên bản lĩnh, là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn giúp con người
vượt qua khó khăn “xuyên qua đá cứng” để sống và tận hưởng hương vị, vẻ đẹp của
cuộc đời; là động lực thôi thúc con người tìm tòi, khám phá, đóng góp sức mình làm
cho cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn.
- Cuộc sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người có ước mơ, khát vọng và nỗ
lực vượt khó, chinh phục mọi thử thách để sinh tồn và phát triển.
- Sợ hãi trước cuộc sống, không dám làm bất cứ điều gì, chỉ biết thu mình
trong vỏ bọc hèn nhát, thụ động chờ đợi con người sẽ trở nên yếu hèn.
- Cuộc sống không ước mơ, không dám đương đầu với thực tế là cuộc sống vô
vị, nhàm chán, sống thừa, sống vô ích, con người sẽ chỉ nhận được thất bại, thậm chí
có thể tan biến trong cuộc đời.
(Trong quá trình lí giải cần chọn dẫn chứng minh họa)
* Bàn luận
- Bên cạnh những người có ước mơ, không ngừng vươn lên để sáng tạo, cũng
còn không ít người sợ hãi, né tránh gian khổ, khó khăn. Bên cạnh những ước mơ
chính đáng, phù hợp với mục tiêu cao đẹp của cộng đồng cũng còn có ước mơ vụn
vặt, tầm thường, vị kỉ.
- Biểu dương những người có ước mơ, có nghị lực vươn lên. Phê phán những
người sống không có ước mơ, thụ động, ngại khó ngại khổ, không có ý chí, nghị lực.
(lấy dẫn chứng minh họa)
* Liên hệ rút ra bài học về nhận thức và hành động.
- Phải biết ước mơ và có những hành động tích cực để biến ước mơ thành hiện
thực, phải nỗ lực hết mình để thành công.
- Luôn tự tin vào năng lực của bản thân để tránh những biểu hiện của tư tưởng
an phận và mơ ước viển vông.
3. Kết bài: Kết thúc vấn đề
---------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 54
Người đàn bà nào dắt đứa nhỏ đi trên đường kia?
Khuôn mặt trẻ đẹp chìm vào những miền xa nào…
Đứa bé đang lẫm chẫm muốn chạy lên, hai chân nó cứ ném về phía trước, bàn
tay hoa hoa một điệu múa kỳ lạ.
Và cái miệng nhỏ líu lo không thành lời, hát một bài hát chưa từng có.
Ai biết đâu, đứa bé bước còn chưa vững kia lại chính là nơi dựa cho người
đàn bà kia sống.
Người chiến sĩ nào đỡ bà cụ trên đường kia?
135
Đôi mắt anh có cái ánh riêng của đôi mắt đã nhiều lần nhìn vào cái chết.
Bà cụ lưng còng tựa trên cánh tay anh, bước từng bước run rầy.
Trên khuôn mặt già nua, không biết bao nhiêu nếp nhăn đan vào nhau, mỗi nếp
nhăn chứa đựng bao nỗi cực nhọc gắng gỏi một đời.
Ai biết đâu, bà cụ bước không còn vững lại chính là nơi dựa cho người
chiến sĩ kia đi qua những thử thách.
(Nguyễn Đình Thi, Tia nắng, NXB Văn học Hà Nội, 1983)
Từ ý nghĩa văn bản trên, hãy trình bày suy nghĩ của em.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về hình thức:
- Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội.
- Bảo đảm bố cục 3 phần: mở bài, thân bài, kết bài.
- Luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, lập luận chặt chẽ.
- Trình bày sạch sẽ, chữ viết rõ ràng, diễn đạt lưu loát.
II. Yêu cầu về nội dung:
1/ Mở bài
- Trong cuộc sống mỗi con người đều cần có một nơi dựa.
- Giới thiệu câu chuyện, vào bài.
2/ Thân bài:
- Giải thích:
+ Nơi dựa là nơi để cho mọi người nương tựa, là nơi tiếp cho họ sức mạnh, niềm tin,
sức mạnh, động lực sống, nơi mang lại cảm giác ấm áp, bình yên..
+ Ở biểu hiện bên ngoài: người phụ nữ là nơi dựa cho cậu bé, bà cụ cũng là nơi dựa
cho người chiến sĩ. Nhưng biết đâu đứa bé cũng chính là nguồn sống của người mẹ,
và người chiến sĩ vững vàng được lại là nhờ vào tình yêu thương của bà cụ.
- Ý nghĩa gợi ra từ câu chuyện
+ Có những nơi dựa khác nhau: những người thương yêu; những kỷ niệm có giá trị
thiêng liêng; những không gian, vật chất cụ thể; ưu điểm, mặt mạnh của bản thân.
+ Nơi dựa giúp con người cảm thấy bình yên, thanh thản, vượt qua mọi khó khăn,
thử
thách, có động lực phấn đấu, vươn lên… (Dẫn chứng: từ câu chuyện)
+ Ai cũng cần có chỗ dựa và mỗi người đều có thể là nơi dựa cho người khác.
3/ Kết bài
- Cần trân trọng những nơi dựa tốt đẹp mà mình có được, đồng thời cũng là nơi dựa
ý
nghĩa cho người khác.
- Bản thân rút ra bài học gì từ câu chuyện.
------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 55
CÁ CHÉP VÀ CON CUA
Cá chép con dạo chơi trong hồ nước. Lúc đi ngang nhà cua, thấy cua đang nằm, vẻ
mặt rất đau đớn, cá chép con bèn bơi lại gần và hỏi:
– Bạn cua ơi, bạn làm sao thế?
Cua trả lời:
– Tớ đang lột xác bạn à..
– Ôi, chắc là bạn đau lắm. Nhưng tại sao bạn lại phải làm như thế ?
136
– Họ hàng nhà tớ ai cũng phải lột xác thì mới lớn lên và trưởng thành được, dù rất
đau đớn cá chép con ạ.
– À, bây giờ thì tớ đã hiểu.
Suy nghĩ của em về bài học rút ra từ câu chuyện

GỢI Ý LÀM BÀI

I. Yêu cầu về hình thức:
- Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội.
- Bảo đảm bố cục 3 phần: mở bài, thân bài, kết bài.
- Luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, lập luận chặt chẽ.
- Trình bày sạch sẽ, chữ viết rõ ràng, diễn đạt lưu loát.
II. Yêu cầu về nội dung:
1/Mở bài
+Dẫn dắt và giới thiệu câu chuyện
+Giới thiệu vấn đề nghị luận :Để đi đến thành công con người cần phải qua quá trình
“lột xác” đau đớn
2/Thân bài
a. Phân tích khái quát câu chuyện:
– Câu chuyện nhấn mạnh đến cách thức mà cua con “lớn lên và trưởng thành” – đó
là “lột xác”. “Lột xác” là trút bỏ lớp vỏ cũ, hình thành và phát triển một lớp vỏ hoàn
toàn mới, vừa vặn hơn với cơ thể. Mỗi lần lột xác là loài cua lại lớn hơn. Song quá
trình “lột xác” lại rất đau đớn và thường gặp nguy hiểm nữa. Tuy nhiên, loài cua
không thể lớn lên mà không lột xác.
– Điều quan trọng là cách chấp nhận rất tự nhiên của cua con với quá trình lột xác
b. Bình luận, giải thích và chứng minh ý nghĩa câu chuyện
– Câu chuyện đã gợi cho ta bài học nhân sinh sâu sắc về quá trình lớn lên và trưởng
thành của muôn loài và con người: muốn lớn lên và trưởng thành, muốn đạt đến
thành công thì tất cả muôn loài và con người cần phải trải qua chông gai thử thách,
qua những quá trình lột xác đau đớn.
Giải thích vì sao ?
– Cuộc đời con người là một hành trình dài, trong đó có những dấu mốc thành công
không thể phai mờ, nó đánh dấu sự trưởng thành của mỗi chúng ta trên đường đời.
Nhưng để đi đến những thành công ấy, con người đã phải qua quá trình “lột xác” đau
đớn. Quá trình này là tự thân, không ai thay thế được chính bản thân ta. Do đó, để
“lớn lên và trưởng thành”, con người phải tự thân vận động vượt qua khó khăn, thử
thách, chông gai cũng như loài cua, cua con cũng phải tự lột xác mới lớn lên được.
– Thái độ chấp nhận thử thách, khó khăn như một điều tất yếu trong cuộc sống là
thái độ cần thiết để con người có thể “lớn lên và trưởng thành” và đạt tới thành công.
Vượt qua thử thách cũng là một cách để thể hiện bản lĩnh, ý chí, nghị lực sống của
con người, khẳng định ý nghĩa sự sống của mỗi con người.
– Từ quá trình “lột xác” của cua con, câu chuyện cũng đưa ra một quy luật của sự
sống: sự sống là một sự phát triển liên tục mà ở đó cái mới thay thế cái cũ là điều tất
yếu. Con người cần nhận thức được quy luật của sự phát triển ấy để thích ứng và làm
chủ bản thân trong những thử thách và chông gai trên đường đời. Mỗi cá nhân đều
cần lột xác để trưởng thành, từ đó thúc đẩy sự phát triển đi lên của xã hội.
*(Lưu ý: Mỗi luận điểm trên đều có phân tích dẫn chứng để làm sáng tỏ. Dẫn chứng
phải tiêu biểu, toàn diện, xác đáng)
137
c. Mở rộng vấn đề:
– Phê phán lối sống nhu nhược, sợ hãi, không dám đương đầu với thử thách và
chông gai, giam mình trong vỏ ốc, cả đời không đạt đến thành công.
– Phê phán lối sống ỷ lại, không tự thân vận động, ngại thay đổi, phụ thuộc vào
người khác.
d.Bài học rút ra:
– Con người cần biết dũng cảm đương đầu với khó khăn, trong phong ba bão táp,
con người sẽ trưởng thành rất nhanh chóng và đạt đến những thành công trên đường
đời.
3/ Kết bài : Khẳng định lại vấn đề
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 56

HỘP KEM
Chị ơi, xin lỗi chị, chị có thể đổi lại cho em hộp kem loại năm ngàn được không ạ?
Cô chủ quán lộ vẻ khó chịu khi đang định đặt hộp kem loại 10 ngàn xuống cho vị
khách nhỏ. Như không để ý đến ánh mắt xem thường của cô gái, chỉ sau một loáng,
cậu bé đã ăn hết hộp kem. Tiến đến quầy trả tiền với tờ mười ngàn duy nhất trên tay,
cậu bé nói nhỏ với cô gái:
- Chị vui lòng gởi phần tiền còn lại cho bác có đứa con nhỏ đang đứng trước cửa
quán giúp em nhé!
Cậu bé quay lưng đi, cô gái chợt lặng người. Người đàn ông mù cầm cây đàn đang
đứng cạnh đứa con gái bé nhỏ mà ít phút trước đó đã bị cô mời ra khỏi quán.
( Hạt giống tâm hồn )
Suy nghĩ của em về nội dung mẩu chuyện “Hộp kem ”
GỢI Ý LÀM BÀI
* Về kĩ năng: Trình bày dưới dạng một bài văn có bố cục 3 phần rõ ràng.,kết cấu
hợp lí, không mắc lỗi chính tả , Trình bày khoa học ,văn phong sáng sủa
* Về nội dung:Học sinh có những cách cảm nhận riêng, trình bày theo nhiều cách
khác nhau .Nhưng làm nổi bật được các nội dung cơ bản sau :
1. Mở bài: Giới thiệu câu chuyện
2. Thân bài:
- Câu chuyện khuyên mọi người cần có thái độ ứng xử nhã nhặn với mọi người xung
quanh ( nhân vật em bé trong truyện)
- Giáo dục lòng yêu thương con người, biết giúp đỡ mọi người khi họ gặp khó khăn (
hình ảnh cha con người đàn ông mù)
- Câu chuyên còn nhắc nhở những người chưa biết quan tâm tới người khác có hoàn
cảnh khó khăn hơn mình, biết đồng cảm,chia sẻ với những người kém may mắn, cần
suy xét lại hành vi của mình ( cái lặng người của cô chủ quán )
- Câu chuyện mang ý nghĩa nhân văn cao đẹp ,hướng con người có những cử chỉ đẹp
( cử chỉ nhỏ mà ý nghĩa lớn.)
3. Kết bài: Kết thúc vấn đề
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 57

CÂU CHUYỆN VỀ CHIẾC BÌNH NỨT

138
Một người có hai chiếc bình lớn để chuyển nước.Một trong hai chiếc bình bị nứt nên
khi gánh từ giếng về , nước trong bình chỉ còn một nửa.chiếc bình lành rất hãnh diện
về sự hoàn hảo của mình, còn chiếc bình nứt luôn dằn vặt , cắn rứt vì không hoàn
thành nhiệm vụ. Một hôm chiếc bình nứt nói với ông chủ : “ Tôi thực sự thấy xấu hổ
về mình … Tôi muốn xin lỗi ông… Chỉ vì tôi bị nứt mà ông không nhận được đầy
đủ những gì xứng đáng với công sức mà ông bỏ ra.” “ Không đâu – ông chủ trả lời –
khi đi về ngươi có chú ý tới những luống hoa bên đường không ? Ngươi không thấy
hoa chỉ mọc bên này đường phía đường của nhà ngươi sao ? Ta đã biết được vết nứt
của nhà ngươi nên đã gieo hạt giống hoa bên ấy. Trong những năm qua , ta đã vun
xới cho chúng và hái chúng về để trang hoàng căn nhà. Nếu không có ngươi nhà ta
có ấm cúng và duyên dáng như thế này không?”.
Cuộc sống của mỗi chúng ta đều có thể như chiếc bình nứt.
(Hạt giống tâm hồn)
Trình bày suy nghĩ về giá trị sống thông qua câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về hình thức:
- Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội.
- Bảo đảm bố cục 3 phần: mở bài, thân bài, kết bài.
- Luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, lập luận chặt chẽ.
- Trình bày sạch sẽ, chữ viết rõ ràng, diễn đạt lưu loát.
II. Yêu cầu về nội dung:
1. Mở bài
Dẫn dắt vấn đề: Chúng ta cần có niềm tin và tự hào về những giá trị sống tốt đẹp mà
mình có. Câu chuyện về chiếc bình nứt đã mang đến cho chúng ta hiểu sâu sắc về giá
trị sống ở trong mỗi con người.
2. Thân bài
– “Vết nứt” là hình ảnh biểu tượng cho những khiếm khuyết, nhược điểm, hạn chế
trong bản thân mỗi con người.
+ Trong câu chuyện, chiếc bình nứt đã vô cùng đau khổ, dằn vặt vì vết nứt trên thân
mình.
+ Chiếc bình cho rằng mình đã không thể chứa đựng được nước, không thể trở thành
vật trang trí khiến chủ có thể hãnh diện.
–> Trạng thái tâm lí thiếu tự tin, mặc cảm của chiếc bình nứt cũng gợi liên tưởng đến
rất nhiều người ngoài xã hội rộng lớn kia.
– Việc tự trách không hề xấu, bởi nó là biểu hiện cao nhất của sự ý thức, khi nhận
thức được những thiếu xót, con người sẽ biết điểm yếu của mình là ở đâu để từ đó
khắp phục và trở nên tiến bộ hơn.
– Nếu luôn mặc cảm, chìm đắm trong sự mặc cảm ấy con người sẽ không thể vượt
thoát ra khỏi cái bóng ám ảnh của chính mình, càng không thể nhận thức được
những giá trị, thế mạnh của bản thân.
+ Chiếc bình kia không mang những tâm sự của mình nói với ông chủ, nó cũng sẽ
không bao giờ nhận ra giá trị của mình đã mang đến sự sống tươi tốt cho bao bông
hoa ngoài kia.
+ Trong cuộc sống cũng vậy, trước những thất bại, con người không nên bi quan,
mặc cảm mà cần vững vàng đứng lên từ những thiếu sót.
– Trên đời không có ai hoàn hảo một cách tuyệt đối, vì vậy nếu có những thiếu xót,
hạn chế nào đấy thì bạn cũng không nên quá buồn mà mặc cảm về bản thân mình.
139
–> Điều đáng quý nhất là chúng ta biết mình yếu kém ở đâu để phấn đấu cải thiện
– Không thể vì những vết nứt, những hạn chế của mình mà cho rằng mình vô dụng,
không thể tạo ra thành quả, khi cố gắng hết sức chúng ta sẽ tạo ra được những thành
quả
– Hãy nhìn nhận công bằng với những thành quả mà mình đã tạo ra, bởi đôi khi nó
không hiện hình giống chiếc bình trong câu chuyện trên kia.
3. Kết bài
Hãy sống tự tin, chủ động và không ngừng cố gắng để làm phong phú hơn cho giá trị
sống của bản thân các bạn nhé.
--------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 58
Suy nghĩ của em về vấn đề đặt ra trong câu chuyện sau:
Nơi khu vườn anh nhà văn nọ có một cây si rất rậm rạp, lá xanh quanh năm. Từ
phòng viết của mình, qua tấm cửa kính, anh có thể nhìn thấy cây si ấy. Thói quen
của anh là thức dậy sớm mỗi ngày để viết, và anh vô cùng ngạc nhiên khi có một dạo
nọ, ngày nào cũng có một con chim tới đâm vào cửa phòng anh. Nhiều ngày liên tục,
sáng nào cũng vậy, anh đã có ý nghĩ: Phải chăng con chim đó bị mù? Hay bị một
chứng bệnh nào đó?
Sự lí giải không được thoả mãn, lại nhiều ngày tiếp tục trôi qua. Cho tới một hôm,
anh quyết định bước ra khỏi cửa phòng mình. Trước mắt anh là một cảnh tượng qúa
đẹp đẽ: Một cây si lung linh xanh thẫm in hình trên tấm kính, như thể ở một nơi nào
đó thật xa, trong một không gian rộng hơn, sâu hơn. Và anh biết con chim nhỏ bé kia
đã “chán” cây si quen thuộc mỗi ngày của mình khi nó bất ngờ phất hiện ra một “cây
si” khác. Nó đã đâm đầu vào đó để mong tìm tới một nơi đẹp đẽ hơn, lung linh
hơn…
(Theo Inernet)
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Về kĩ năng
Biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội đúng và trúng yêu cầu của đề bài, kết
cấu, bố cục, diễn đạt mạch lạc, dẫn chứng xác thực có sức thuyết phục, không mắc
lỗi chính tả , dùng từ, đặt câu… được tự do chọn lựa các kiểu bài và thao tác tạo lập
văn bản nhưng phải phù hợp và nhuần nhuyễn.
II/ Về kiến thức
Có thể có nhiều cách trình bày khác nhau nhưng cần chân thành, hợp lí, chặt chẽ, có
sức thuyết phục và đảm bảo một số ý cơ bản, quan trọng sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu câu chuyện, vấn đề nghị luận
2/ Thân bài
Giải thích ý nghĩa của câu chuyện
+ Cây si rậm rạp, xanh lá quanh năm là thế giới sống của con chim bé nhỏ.
+ Một cây si lung linh xanh thẫm in hình trên tấm kính là thế giới ảo, thế giới mà
con chim bé nhỏ kia đang kiếm tìm.
→ Con chim bé nhỏ “chán cuộc sống hiện tại, đi tìm một thế giới khác nên nó đã
nhiều lần đâm đầu vào tấm kính. Nhưng đó là một thế giới xa vời.
→ Trong cuộc sống cũng có khi con người bỏ quên thực tại, đi tìm những điều viển
vông, khó thành hiện thực.
Bình luận về ý nghĩa của câu chuyện
140
+ Cuộc sống con người luôn diễn ra với những vòng quay chóng mặt khiến ta đội khi
không nhận ra cái chúng ta đang có là hạnh phúc thực sự. Vì vậy, con người hay
lãng quên thực tế để rồi mải mê đi tìm những điều viển vông khó thành hiện thực.
+ Xã hội hiện nay có rất nhiều những con người đang chạy theo những ảo vọng,
những ước mơ quá tầm để rồi nhận lấy những thất bại.
+ Tuy nhiên, nếu hiện thực quá đau khổ và sự thật quá phũ phàng thì con người nên
chạy chốn hay đối diện hiện thực? Hãy nghĩ đến những điều tích cực và lạc quan sẽ
khiến ta dễ chịu, và cảm thấy cuộc sống của mình có ý nghĩa, có giá trị hơn.
Bàn bạc, mở rộng vấn đề
+ Hướng đến những điều không thực tế, những ước mơ quá tầm, con người dễ rơi
vào ảo vọng.
+ Tuy nhiên, cuộc sống thực tại nếu có những đau khổ, bế tắc, những trắc trở, chông
gai, có những điều không như ta mong muốn con người cũng phải tìm đến những
con đường khác để đi. Biết đâu người ta có thể tìm thấy niềm vui hay một điểm tựa
tinh thần để họ vươn lên.
Bài học
+ Nên trân trọng những giá trị hạnh phúc mà bản thân mình đang có.
+ Cũng cần có những ước mơ nhưng là những ước mơ trong tầm tay để không rơi
vào thất bại.
3/ Kết bài: Kết thúc vấn đề
-------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 59
Suy nghĩ của em về ý nghĩa gợi ra từ câu chuyện sau:
CÁCH NHÌN
Có hai xưởng sản xuất giày cùng phái người đến khảo sát thị trường ở châu Phi.
Nhân viên của công ti thứ nhất sau khi đến nơi nhanh chóng bảo về: “Người dân ở
đây không có thói quen mang giày. Ngày mai, tôi sẽ đáp máy bay về nước”
Trong khi đó, nhân viên của công ti thứ hai lại báo về một nội dung hoàn toàn khác:
“Nơi đây đầy triển vọng vì chưa có ai mang giày cả. Chúng ta sẽ khai thác thị
trường”
Trích Đạo lí sống đẹp – NXB Thời đại
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Về kĩ năng
Biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội đúng và trúng yêu cầu của đề bài, kết
cấu, bố cục, diễn đạt mạch lạc, dẫn chứng xác thực có sức thuyết phục, không mắc
lỗi chính tả , dùng từ, đặt câu… được tự do chọn lựa các kiểu bài và thao tác tạo lập
văn bản nhưng phải phù hợp và nhuần nhuyễn.
II/ Về kiến thức
Học sinh có thể làm theo nhiều cách khác nhau, song cơ bản đáp ứng được các ý sau:
1/ Mở bài : Giới thiệu câu chuyện và vấn đề nghị luận
Với câu chuyện này, các em có thể tóm lược nội dung câu chuyện và nêu vắn tắt ý
nghĩa của câu chuyện đó.
2/Thân bài :
Bước 1 : Phân tích câu chuyện để rút ra ý nghĩa vấn đề:
Giải thích từ cách nhìn: cách nhìn là sự quan sát, đánh giá, quan niệm của mỗi người
về hiện tượng, sự vật, con người, cuộc sống…
Khái quát ý nghĩa của câu chuyện: câu chuyện đề cập đến hai cách nhìn.
141
+Nhân viên công ti 1 : là cách nhìn xuất phát từ sự quan sát vội vã, lướt qua hiện
tượng và vội vàng đưa ra kết luận một cách an phận, bằng lòng chấp nhận thực tế.
Cách nhìn này tiêu biểu cho sự đánh giá nông cạn, hời hợt.
+ Cách nhìn của nhân viên công ti 2: là cách nhìn từ sự quan sát kĩ lưỡng, cẩn thận
và đưa ra kết luận một cách tích cực, tao ra một cơ hội đầu tư. Cách nhìn này biểu
tượng cho sự đánh giá sâu sắc, thấu đáo.
+ Bài học từ câu chuyện trên: trong cuộc sống có khi cùng một vấn đề nhưng đem
đến nhiều cách đánh giá khác nhau. Có những cách đánh giá chỉ dừng lại ở sự quan
sát bên ngoài hiện tượng nhưng cũng có những cách đánh giá độc đáo, bất ngờ đem
đến niềm tin, thúc đẩy hành động hướng tới mục đích.
Bước 2 : Bình luận về ý nghĩa gợi ra từ câu chuyện:
+ Cuộc sống muôn hình vạn trạng , cùng một sự việc xảy ra, cùng một vấn đề nhưng
mỗi người lại có cách đánh giá khác nhau, phụ thuộc vào cách nhìn nhận chủ quan
của bản thân.
+ Trong cuộc sống có những cách đánh giá, nhìn nhận vấn đề đánh mất cơ hội, sự tự
tin, lạc quan của con người. Cách nhìn này kìm hãm sự nỗ lực hành động vươn lên
của con người. Nhưng trong cuộc sống cũng có những cách đánh giá, nhìn nhận vấn
đề tạo cơ hội, niềm tin, lạc quan của con người. Đó là cách nhìn tạo động lực giúp
con người nỗ lực hành động để tạo ra những thành quả có ý nghĩa cho bản thân và xã
hội.
+ Để có được cách nhìn đúng đắn, tích cực con người cần có sự tinh nhạy, sắc bén,
sâu sắc khi quan sát và suy xét thấu đáo vấn đề trước khi đưa ra kết luận. Và quan
trọng hơn là phải có niềm tin đối với đối tượng được nhìn nhận, đánh giá.
+ Phản đề : Phê phán những người có cái nhìn hời hợt, có cách đánh giá chủ quan
theo cảm tính. Phê phán cái nhìn bi quan, thiếu tự tin,…
Bước 3 :Liên hệ và rút ra bài học:
+ Cuộc sống vốn muôn màu, muôn sắc nên khi nhìn nhận vấn đề không được vội
vàng, hấp tấp chỉ nhìn hời hợt bên ngoài hiện tượng mà phải suy nghĩ kĩ lưỡng trước
khi đưa ra kết luận. Và phải có trách nhiệm trước sự đánh giá của bản thân.
+ Cần có cách nhìn lạc quan để phát hiện mặt tốt, mặt tích cực của sự vật, hiện
tượng, con người…. Từ đó luôn biết vượt qua những khó khăn, thử thách để tạo cơ
hội hướng tới mục đích cao cả.
3/Kết bài : Khẳng định ý nghĩa của câu chuyện.
----------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 60
VẾT NỨT VÀ CON KIẾN
“Có một con kiến đang tha chiếc lá trên lưng. Chiếc lá lớn hơn con kiến gấp
nhiều lần. Bò được một lúc, con kiến chạm phải một vết nứt khá lớn trên nền xi
măng. Nó dừng lại giây lát, đặt chiếc lá ngang qua vết nứt, rồi vượt qua bằng cách
bò lên trên chiếc lá. Đến bờ bên kia con kiến lại tiếp tục tha chiếc lá và tiếp tục
cuộc hành trình”.
(Theo Hạt giống tâm hồn - Ý nghĩa cuộc sống)
Bằng một bài văn ngắn, hãy trình bày suy nghĩ của em về ý nghĩa của câu
chuyện trên và rút ra bài học
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Về kĩ năng:
142
- Viết đúng thể thức một bài văn nghị luận.
- Bố cục 3 phần cân đối, lập luận chặt chẽ; luận điểm rõ ràng.
- Diễn đạt lưu loát, dẫn chứng xác thực; liên hệ mở rộng tốt.
- Trình bày sạch đẹp; ít sai lỗi câu, từ, chính tả.
II/ Về kiến thức: Học sinh có thể trình bày bằng nhiều cách nhưng cần làm rõ được
các yêu cầu cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận: Con người cần phải biết biến những khó
khăn trở ngại trong cuộc sống thành hành trang quý giá cho ngày mai.
2/ Thân bài
* Phân tích, bàn luận vấn đề:
* Ý nghĩa câu chuyện
- Chiếc lá và vết nứt: Biểu tượng cho những khó khăn, vất vả, trở ngại, những biến
cố có thể xảy ra đến với con người bất kì lúc nào.
- Con kiến dừng lại trong chốc lát để suy nghĩ và nó quyết định đặt ngang chiếc lá
qua vết nứt, rồi vượt qua bằng cách bò lên trên chiếc lá...: biểu tượng cho con người
biết chấp nhận thử thách, biết kiên trì, sáng tạo, dũng cảm vượt qua bằng chính khả
năng của mình.
-> Câu chuyện ngắn gọn nhưng hàm chứa bao ý nghĩa lớn lao về cuộc sống. Con
người cần phải có ý chí, nghị lực, thông minh, sáng tạo và bản lĩnh mạnh dạn đối
mặt với khó khăn gian khổ, học cách sống đối đầu và dũng cảm; học cách vươn lên
bằng nghị lực và niềm tin.
* Bình luận
- Khẳng định câu chuyện có ý nghĩa nhân sinh sâu sắc đối với mỗi người trong cuộc
đời.
+ Những khó khăn, trở ngại vẫn thường xảy ra trong cuộc sống, luôn vượt khỏi toan
tính và dự định của con người. Vì vậy mỗi người cần phải dũng cảm đối mặt, chấp
nhận thử thách để đứng vững, phải hình thành cho mình nghị lực, niềm tin, sự kiên
trì, sáng tạo để vượt qua.
+ Khi đứng trước thử thách cuộc đời cần bình tĩnh, linh hoạt, nhạy bén tìm ra hướng
giải quyết tốt nhất.
+ Khó khăn, gian khổ cũng là điều kiện thử thách và tôi luyện ý chí, là cơ hội để mỗi
người khẳng định mình. Vượt qua nó, con người sẽ trưởng thành hơn, sống có ý
nghĩa hơn.(làm sáng tỏ bằng những dẫn chứng tiêu biểu cụ thể, xác đáng như: Anh
Nguyễn Ngọc Kí, Những học sinh nghèo vượt khó, những anh thương binh tàn
nhưng không phế, nhân dân Việt Nam chống kẻ thù xâm lược...).
- Không phải bất cứ ai cũng có thái độ tích cực để vượt qua sóng gió cuộc đời. Có
người nhanh chóng bi quan, chán nản; có người than vãn, buông xuôi; có người ỷ lại,
hèn nhát, chấp nhận, đầu hàng, đổ lỗi cho số phận.... cho dù những khó khăn ấy chưa
phải là tất cả (Dẫn chứng)
-> Ta cần phê phán những người có lối sống đó.
* Khẳng định vấn đề và rút ra bài học cuộc sống
- Cuộc sống không phải lúc nào cũng bằng phẳng, cũng thuận buồm xuôi gió. Khó
khăn, thử thách, sóng gió có thể nổi lên bất cứ lúc nào. Đó là quy luật tất yếu của
cuộc sống mà con người phải đối mặt.
- Phải có ý thức sống và phấn đấu, không được đàu hàng, không được gục ngã mà
can đảm đối đầu, khắc phục nó để tạo nên thành quả cho cuộc đời.
* Liên hệ bản thân
143
- Cần phải rèn luyện ý chí, nghị lực, lạc quan, hi vọng và có niềm tin vào cuộc sống.
Cần nhất là thái độ sống của mình trước mọi thử thách của cuộc đời
3/ Kết bài: Kết thúc vấn đề
---------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 61
VỊ THIỀN SƯ GIÀ
Chuyện xưa kể lại rằng, một buổi tối, một vị thiền sư già đi dạo trong thiền viện,
chợt trông thấy một chiếc ghế dựng sát chân tường nơi góckhuất. Đoán ngay ra đã
có chú tiểu nghịch ngợm nào đó làm trái quy định: vượt tường trốn ra ngoài chơi,
nhưng vị thiền sư không nói với ai, mà lặng lẽ đi đến, bỏ chiếc ghế ra rồi quỳ xuống
đúng chỗ đó.
Một lúc sau, quả đúng có một chú tiểu trèo tường vào. Đặt chân xuống, chú tiểu kinh
ngạc khi phát hiện ra dưới đó không phải là chiếc ghế mà là vai thầy mình, vì quá
hoảng sợ nên không nói được gì, đứng im chờ nhận được những lời trách cứ và cả
hình phạt nặng nề. Không ngờ vị thiền sư lại chỉ ôn tồn nói: “Đêm khuya sương
lạnh, con mau về thay áo đi”. Suốt cuộc đời chú tiểu không bao giờ quên được bài
học từ buổi tối hôm đó.
Cách xử sự của vị thiền sư trong câu chuyện trên gợi cho em suy nghĩ gì? Hãy
trình bày ý kiến của em bằng một bài văn ngắn (khoảng 2 trang giấy thi).
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng:
Biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội ngắn. Bố cục bài viết rõ ràng, mạch lạc,
lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, không mắc lỗi các loại.
II. Yêu cầu về kiến thức:
1/ Mở bài: Giới thiệu câu chuyện, vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
a. Giải thích: Cách xử sự của vị thiền sư có 2 chi tiết đáng chú ý:
- Đưa bờ vai của mình làm điểm tựa cho chú tiểu lỗi làm bước xuống.
- Không quở phạt trách mắng mà nói lời yêu thương thể hiện sự quan tâm lo lắng.
-> Qua đó ta thấy vị thiền sư là người có lòng khoan dung, độ lượng với người lầm
lỗi. Hành động và lời nói ấy có sức mạnh hơn ngàn lần roi vọt, mắng nhiếc mà cả
đời chú tiểu không bao giờ quên.
=>Cách xử sự của vị thiền sư trong câu chuyện cho ta bài học về lòng khoan dung.
Sự khoan dung nếu đặt đúng lúc đúng chỗ thì nó có tác dụng to lớn hơn sự trừng
phạt, nó tác động rất mạnh đến nhận thức của con người.
b. Khẳng định, bàn bạc, mở rộng vấn đề:
- Khoan dung là tha thứ rộng lượng với người khác nhất là những người gây đau khổ
với mình. Đây là thái độ sống đẹp, một phẩm chất đáng quý của con người.
- Vai trò của khoan dung: Tha thứ cho người khác chẳng những giúp người đó sống
tốt đẹp hơn mà bản thân chúng ta cũng sống thanh thản... Khoan dung giúp giải thoát
những hận thù, tranh chấp cân bằng cuộc sống, sống hòa hợp hơn với mọi người
xung quanh.
- Đối lập với khoan dung là đố kị, ghen tỵ, ích kỉ, định kiến.
- Khoan dung không có nghĩa là bao che cho những việc làm sai trái.
(dẫn chứng sinh động, phù hợp để làm sáng tỏ vấn đề).
c. Rút ra bài học:
- Hiểu rõ hơn về ý nghĩa tác dụng của lòng khoan dung.
144
- Cần phải sống khoan dung nhân ái.
3/ Kết bài: Kết thúc vấn đề
--------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 62
Suy nghĩ về bài học rút ra từ câu chuyện quà tặng cuộc sống : Nhìn rõ chính
mình.
NHÌN RÕ CHÍNH MÌNH
Một ngôi chùa trên núi có nuôi một con lừa, mỗi ngày nó đều ở trong phòng xay
thóc lúa vất vả cực nhọc kéo cối xay. Thời gian lâu dần, lừa ta bắt đầu chán ghét
cuộc sống vô vị này. Mỗi ngày nó đều trầm tư, “nếu như có thể ra ngoài ngắm xem
thế giới bên ngoài, không cần kéo cối xay nữa, như thế thật là tốt biết mấy!”
Không lâu sau, cơ hội cuối cùng đã đến, vị tăng nhân trong chùa muốn dẫn lừa ta
xuống núi để thồ hàng, lòng nó hứng khởi mãi không thôi. Đến dưới chân núi, vị
tăng nhân đem món hàng đặt lên lưng nó, sau đó trở về ngôi chùa. Thật không ngờ,
khi những người đi đường trông thấy lừa, ai nấy cũng đều quỳ mọp ở hai bên đường
cung kính bái lạy.
Lúc đầu, lừa ta không hiểu gì cả, không biết tại sao mọi người lại muốn dập đầu bái
lạy nó, liền hoảng sợ tránh né. Tuy nhiên, suốt dọc đường đều như vậy cả, lừa ta bất
giác tự đắc hẳn lên, lòng thầm nghĩ thì ra mọi người sùng bái ta đến thế. Mỗi khi
nhìn thấy có người qua đường thì lập tức con lừa sẽ nghênh ngang kiêu ngạo đứng
ngay giữa đường phố, yên dạ yên lòng nhận sự bái lạy của mọi người. Về đến chùa,
lừa ta cho rằng bản thân mình thân phận cao quý, dứt khoát không chịu kéo cối xay
nữa. Vị tăng nhân hết cách, đành phải thả nó xuống núi.
Lừa ta vừa mới xuống núi, xa xa đã nhìn thấy một nhóm người đánh trống khua
chiêng đang đi về phía mình, lòng nghĩ, nhất định mọi người đến để nghênh đón
mình đây mà, thế là nghênh ngang đứng ngay giữa đường lộ. Thực ra, đó là đoàn
người rước dâu, đang đi lại bị một con lừa chắn ngang đường, người nào người nấy
đều rất tức giận, gậy gộc tới tấp… Lừa ta vội vàng hoảng hốt chạy về chùa, khi về
đến nơi thì cũng chỉ còn lại chút hơi tàn. Trước khi chết, nó căm phẫn nói với vị tăng
nhân rằng: “Thì ra lòng người hiểm ác đến thế, lần đầu khi xuống núi, mọi người
đều lễ bái lạy ta, nhưng hôm nay họ lại ra tay tàn độc đến thế”, nói xong liền tắt thở.
Vị tăng nhân thở dài một tiếng: “Thật đúng là một con lừa ngu ngốc! Hôm đó, thứ
mà mọi người bái lạy chính là bức tượng Phật được ngươi cõng trên lưng mà thôi”.
(Quà tặng cuộc sống, NXB Văn hóa 2014)
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng:
Biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội ngắn. Bố cục bài viết rõ ràng, mạch lạc,
lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, không mắc lỗi các loại.
II. Yêu cầu về kiến thức:
1/ Mở đoạn: Giới thiệu ngắn gọn về văn bản, nêu vấn đề xã hội rút ra từ văn bản –
cần nhìn rõ chính mình
2/ Thân bài
– Tóm tắt cốt truyện, phân tích ý nghĩa hình ảnh… để rút ra vấn đề cần nghị luận:
+ Hình ảnh chú lừa trong câu chuyện chính là hình ảnh của những con người không
nhận thức được chính mình trong cuộc đời. Chú lừa kia tưởng mọi người xung
quanh sùng bái mình, tưởng mình mang thân phận cao quý nhưng đến tận lúc chết đi
rồi, chú lừa đó vẫn không nhìn rõ được chính mình, hiểu được giá trị của mình.
145
Người ta bái lạy, nhường đường là bởi pho tượng Phật mà chú lừa đang cõng trên
lưng chứ không phải bản thân chú lừa tội nghiệp đó.
=> Câu chuyện đưa đến một bài học trong cuộc sống: phải nhìn rõ chính mình, phải
tự hiểu, tự nhận thức được giá trị của chính mình trong cuộc sống, từ đó có lối sống,
cách sống sao cho phù hợp.
– Bàn luận:
+ Con người cần nhận thức được bản thân mình, vì:
> Điều bất hạnh lớn nhất trong đời người chính là cả một đời mà không nhận thức
được bản thân mình. Đôi khi chúng ta là chính mình, nhưng cũng có những lúc ta
đánh mất bản thân, có những lúc để nhận thức được bản thân còn khó hơn cả việc
nhận thức được thế giới chung quanh. Mỗi ngày, chúng ta đều tự ngắm mình trong
gương nhưng có ai từng hỏi bản thân mình đã nhận thức được chính mình chưa?
> Cuộc sống là một đường thẳng tuyến tính mà ở đó luôn có những câu hỏi được-
mất, khen – chê, nhận thức được hay không về mình trong cuộc đời. Nếu như bạn có
tiền tài, điều người ta sùng bái chẳng qua là tiền tài của bạn chứ không phải chính
bản thân bạn. Nếu như bạn có danh vọng, điều người ta tôn kính chẳng qua là danh
vọng của bạn chứ không phải chính bạn. Nếu như bạn có dung mạo đẹp đẽ, điều
người ta mến mộ chẳng qua chỉ là dung mạo đẹp đẽ mà tạm thời bạn đang có, chứ
không phải chính bạn. Khi tiền tài, danh lợi, vẻ đẹp của bạn không còn nữa, thì cũng
là lúc bạn bị vứt bỏ, không còn chút giá trị trong cuộc sống. Điều mà những người
khác tôn sùng chẳng qua chỉ là những ước muốn trong tâm của họ, chứ không phải là
chính bạn.
> Giá trị của một con người xuất phát từ nội tâm chứ không phải những thứ bề
ngoài, lao tâm khổ sở vì nó thật là điều bất hạnh nhất trên đời. Vậy nên nhìn rõ, nhận
thức rõ về chính bản thân mình là điều vô cùng quan trọng và cần thiết vậy.
+ Phê phán những con người không nhận thức rõ về mình trong cuộc đời, kiêu căng,
tự phụ.
3/ Kết đoạn : Nêu bài học nhận thức và hành động: Học cách sống nhìn rõ chính
mình trong cuộc đời để sống đúng, sống đẹp, sống có ý nghĩa.
---------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 63
Trình bày suy nghĩ của em về bài học rút ra từ câu chuyện quà tặng cuộc sống.
KHUNG CỬA SỔ
“Một cặp vợ chồng ở thành phố mới chuyển về sống tại căn nhà mới ở ngoại ô.Hàng
xóm của họ là những người lao động chất phác. Người vợ luôn có thái độ kì thị với
những người xung quanh, nhất là với bà hàng xóm nghèo.
Một buổi sáng sau một đêm mưa, hai vợ chồng ngồi ăn sáng. Qua khung cửa sổ, họ
nhìn thấy bà hàng xóm đang ngồi phơi tấm lụa, chị vợ phàn nàn:
– Bà ta không biết giặt đồ hay sao mà tấm vải vẫn nhem nhem nhuốc nhuốc, đã
thế còn cứ giăng trước cửa sổ nhà mình!
Vào một hôm khác qua khung cửa sổ, người vợ lại thấy bà hàng xóm phơi tấm lụa:
– Anh nhìn kìa hôm nay bà hàng xóm giặt đồ mới sạch sẽ làm sao, đâu như hôm
trước!
– Không phải vậy đâu, anh mới lau cửa sổ nhà mình. Hôm trước trời mưa làm
nó bụi bặm và hoen ố…”
Em hiểu văn bản trên như thế nào? Hãy trình bày suy nghĩ của em về triết lý rút ra từ
văn bản đó.
146
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, có sự vận dụng kết
hợp nhuần nhuyễn các thao tác nghị luận như: giải thích, phân tích, chứng minh,
bình luận, bác bỏ… Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dùng
từ, ngữ pháp. Ưu tiên những bài viết thể hiện dẫn chứng từ trải nghiệm của bản
thân…
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể nêu những ý kiến riêng và trình bày theo nhiều cách khác nhau
nhưng cần hợp lí, chặt chẽ, thuyết phục. Trên cơ sở xác định đúng vấn đề cần nghị
luận là viết về một quan niệm nhân sinh mang tính hai mặt, thí sinh phải có vốn kiến
thức, hiểu biết đời sống xã hội sâu rộng, nhằm thuyết phục thấu đáo những ý kiến
của mình nêu ra. Sau đây là những gợi ý:
1/Mở bài: Giới thiệu được câu chuyện Khung cửa sổ và giới thiệu vấn đề nghị luận:
cách nhìn đối với người khác
2/Thân bài:
Nội dung, ý nghĩa của câu chuyện
– Câu chuyện đề cập đến vấn đề cách nhìn đối với người khác: Đôi mắt chính là cửa
sổ tâm hồn.Qua khung cửa sổ hoen ố nhà mình, người vợ chỉ thấy bà hàng xóm vụng
về và tấm lụa bẩn thỉu. Khi cửa sổ được lau sạch, chị nhìn mọi việc sẽ thay đổi.
– Mọi sự tùy thuộc vào cái nhìn của chúng ta. Hãy tự đáng giá phẩm chất của bản
thân trước khi phê phán người khác.
Bình luận
– Trong cuộc sống, mọi sự tùy thuộc vào cách quan sát của chúng ta: Với thế giới
quan, nhân sinh quan khác nhau, ở những địa vị khác nhau chúng ta nhìn sự việc sẽ
khác nhau.
Cái nhìn định kiến, chủ quan đôi khi dẫn đến những sai lầm rất lớn.
– Cần nhìn người khác với thái độ bao dung, độ lượng. Chỉ trích một người là việc
không khó nhưng vượt lên trên sự phán xét ấy để cư xử rộng lượng mới là điều đáng
tự hào.
– Trước khi đáng giá người khác, cần đánh giá phẩm chất của chính bản thân mình,
cần lau sạch tâm hồn và cửa sổ của mình, khi đó ta sẽ nhìn rõ sự tinh trong trong trái
tim người khác.
3/Kết bài
– Tổng kết lại vấn đề, rút ra bài học nhận thức của bản thân mình về vấn đề được bàn
tới.

ĐỀ SÔ 64

THƯỢNG ĐẾ CŨNG KHÔNG BIẾT

Thượng đế lấy đất sét nắn ra con người. Khi Ngài nắn xong vẫn còn thừa ra
một mẫu đất:
– Còn nặn thêm cho mày gì nữa, con người? – Ngài hỏi.
Con người suy nghĩ một lúc thấy mình đã đầy đủ tay, chân, đầu, rồi nói:
– Xin Ngài nắn cho con hạnh phúc.
Thượng đế đủ biết, biết hết nhưng cũng không hiểu được hạnh phúc là gì. Ngài
trao cục đất cho con người và nói:
– Này, tự đi và nắn lấy cho mình hạnh phúc.”
147
Suy nghĩ của em về câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, có sự vận dụng kết
hợp nhuần nhuyễn các thao tác nghị luận như: giải thích, phân tích, chứng minh,
bình luận, bác bỏ… Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dùng
từ, ngữ pháp. Ưu tiên những bài viết thể hiện dẫn chứng từ trải nghiệm của bản
thân…
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1/Mở bài
-Trong cuộc sống, có lẽ ai trong số chúng ta cũng điều mong muốn và khao khát có
được hạnh phúc cho riêng bản thân mình. Hạnh phúc đôi khi là được làm những điều
mà chính bản thân mình thích, là mỗi sớm mai thức dậy mở tung cánh cửa sổ đón
cơn gió ùa vào căn phòng nhỏ, hay là khi chúng ta được lắng nghe, chia sẻ,m…Có
những hạnh phúc thật đơn giản, bình dị. Nhưng để có được hạnh phúc trong cuộc
sống, chúng ta đều phải nỗ lực kiếm tìm nó. Lịch sử nhân loại phát triển của nhân
loại đã từng ghi nhận con người sinh ra từ hòn đất được nặn bởi bàn tay khéo léo của
thượng đế – đấng toàn năng tối cao có khả năng biết trước được mọi chuyện. Vậy
mà, hạnh phúc, tuy đôi khi chỉ là những điều bình dị, nhỏ nhặt nhưng ngay cả
thượng đế cũng không biết được
– Giới thiệu câu chuyện “Thượng đế cũng không biết” và khái quát ý nghĩa câu
chuyện
2/Thân bài
a.Giải thích và dẫn dắt câu chuyện:
– “Thượng đế”: đấng toàn năng tôi cao được nhân loại coi là sở hữu sức mạnh siêu
phàm, có thể đoán biế trước được mọi chuyện, là người đã tạo nên loài ngừoi chúng
ta nhưng lại là người không thể hiểu được hạnh phúc là gì, cho nên không thể nặn,
không thể ban phát hạnh phúc cho con người
-“Con người”: được thượng đé trao tặng cho những bộ phận đầy đủ trên cơ thể con
người, được trao tặng những giá trị vật chất nhưng lại không được sẵn có hạnh phúc
– tinh thần. Thượng đế yêu cầu họ: “Này, tự đi và nắn lấy cho mình hạnh phúc” =>
tự tìm kiếm hạnh phúc
-“Hạnh phúc”: Hạnh phúc là một trạng thái cảm xúc của con người khi được thỏa
mãn một nhu cầu nào đó mang tính trừu tượng. Hạnh phúc là một cảm xúc bậc cao,
được cho rằng chỉ có ở loài người, nó mang tính nhân bản sâu sắc và thường chịu tác
động của lý trí.
-“Không sẵn có”: không bày ra để con người chiếm lĩnh dễ dàng và tùy ý sử dụng.
-“Này, tự đi và nắn lấy cho mình hạnh phúc”: Hạnh phúc là một cuộc hành trình dài
phấn đấu và nỗi lực, không phải là một món quà ban sẵn. Chỉ khi chúng ta tự kiếm
tìm hạnh phúc cho chính bản thân mình, chúng ta mới có thể hiểu và tận hưởng trọn
vẹn đầy đủ cảm giác ấy.
“Hạnh phúc của một người là kết quả nỗ lực của chính anh ta, một khi anh ta đã biết
nguyên liệu cần thiết của hạnh phúc chỉ là một ít can đảm, sự tự chối bỏ ở mức độ
nhất định, tình yêu công việc, và trên hết, một lương tâm trong sạch.
b.Bàn luận & chứng minh:
– Hạnh phúc không phải là thứ gía trị vật chất mà là giá trị tinh thần. Tùy vào quan
niệm và mức độ thỏa mãn của mỗi người, hạnh phúc sẽ khác nhau. Có những người
mong muốn có nhiều tiền, sống một cuộc sống giàu sang sung sướng, đó là hạnh
148
phúc. Nhưng cũng có những người chỉ mong muốn một cuộc sống giản dị, bình yêu,
đối với họ, đó cũng là hạnh phúc.
– Chính vì hạnh phúc xuất phát từ quan điểm và mức độ thỏa mãn của mỗi con
người nên hạnh phúc phải cho chính con người tạo nên bằng những hành động cụ
thể. Chỉ có tự tạo ra hạnh phúc, con người mới có thể thực sự cảm nhận được giá trị
của hạnh phúc và tận hưởng cuộc sống một cách đầy đủ và ý nghĩa nhất
– Tuy nhiên, hạnh phúc do con người tạo ra phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã
hội và pháp luật. Hạnh phúc phải dựa trên lợi ích của cộng đồng chứ không phải vì
thỏa mãn sở nguyện cá nhân.
– Phê phán lối sống dựa dẫm, ỷ lại trông chờ hoặc theo đuổi những hạnh phúc viển
vông, mơ hồ.
+ Đa phần giới trẻ hiện, do sinh ra trong gia đình có điều kiện, nên ỷ lại dựa dẫm,
chông trờ người khác đem hạnh phúc đến cho mình
+ Có những con ngừoi vì thỏa mãn lợi ích cá nhân mà sẵn sàng dùng mưu mô thủ
đoạn hãm hại người khác, chà đạp lên lợi ích cộng đồng
– Chứng minh: trong văn học ( nhà thơ Xuân Diệu, Thanh Hải,…) trong đời sống
thực tiễn ( một số tấm gương tiêu biểu)
3/Kết bài: Bài học nhận thức và hành động.
– Cần có nhận thức đúng đắn về hạnh phúc trong mối quan hệ với cuộc sống của bản
thân. Biết cảm thông, chia sẻ, hài hòa giữa hạnh phúc cá nhân với hạnh phúc của mọi
người.
– Biết vun đắp hạnh phúc bằng những việc làm cụ thể, biết trân trọng, gìn giữ hạnh
phúc.

ĐỀ SÔ 65
CHIẾC LÁ
Chim sâu hỏi chiếc lá:
– Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
– Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
– Bạn đừng có giấu! Nếu bình thường vậy, sao bông hoa kia lại có vẻ rất biết ơn
bạn?
– Thật mà! Cuộc đời tôi rất bình thường. Ngày nhỏ, tôi là một búp non. Tôi lớn dần
lên thành một chiếc lá và cứ là chiếc lá như thế cho đến bây giờ.
– Thật như thế sao? Đã có lần nào bạn biến thành hoa, thành quả, thành một ngôi
sao, thành vầng mặt trời đem lại niềm vui cho mọi người như trong các câu chuyện
cổ tích mà bác gió thường rì rầm kể suốt ngày đêm chưa?
– Chưa! Chưa một lần nào tôi biến thành một thứ gì khác tôi cả. Suốt đời tôi chỉ là
một chiếc lá nhỏ nhoi bình thường.
– Thế thì chán thật! Bông hoa kia đã làm tôi thất vọng. Hoa ơi, bạn chỉ khéo bịa
chuyện.
– Tôi không bịa chút nào đâu. Mãi mãi tôi kính trọng những chiếc lá bình thường
như thế. Chính nhờ họ mới có chúng tôi – những hoa, những quả, những niềm vui
mà bạn vừa nói đến.
(Trần Hoài Dương)
Nêu suy nghĩ của em về câu chuyện trên?
GỢI Ý LÀM BÀI
149
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, có sự vận dụng kết
hợp nhuần nhuyễn các thao tác nghị luận như: giải thích, phân tích, chứng minh,
bình luận, bác bỏ… Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dùng
từ, ngữ pháp. Ưu tiên những bài viết thể hiện dẫn chứng từ trải nghiệm của bản
thân…
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1/Mở bài: Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề nghị luận
2/ Thân bài
a. Phân tích câu chuyện:
- Tóm tắt câu chuyện: Bông hoa biết ơn chiếc lá nhỏ bé, bình thường vô cùng. Chim
sâu nghĩ bông hoa kia bịa chuyện vì chim nghĩ chiếc lá phải có sức mạnh phi thường
, có thể biến hóa thành nhiều hình hài mới đáng được kính trọng như thế. Nhưng
bông hoa khẳng định sự kính trọng đó là xứng đáng và bông hoa sẽ luôn như vậy bởi
nhờ có lá mới có hoa và sau này là quả.
- Từ câu chuyện ta thấy rằng:
+ Những điều đơn giản, bình thường trong con mắt người này sẽ là những điều vĩ đại
trong người khác. Bởi mỗi người có một điểm nhìn khác nhau về cuộc sống. Chính
vì vậy đừng đánh giá người khác qua cảm quan riêng của mình mà nên có cái nhìn
đa chiều, đa diện.
+ Sự giản dị, khiêm tốn, thầm lặng cống hiến luôn luôn cần sự trân trọng bởi đó là sự
khởi đầu, kiến tạo thế giới trở nên tốt đẹp hơn.
+ Cần phải biết ơn, tôn trọng những người đã giúp đỡ chúng ta bởi nhờ họ mới có
chúng ta.
+ Trân trọng những điều tưởng chừng như vô cùng, bình dị. Và hãy vui vì bạn là
chính bạn chứ không phải là ai khác.
+ Cuộc sống là sự tổng hòa của nhiều mối quan hệ như bông hoa phải đặt cạnh chiếc
lá, chiếc lá đặt cạnh bông hoa,cái tôi đặt trong cái ta. Cái ta là sự tổng hòa cái tôi.
Cuộc sống như vậy mới trọn vẹn.
b. Bàn về ý nghĩa câu chuyện có kèm theo ví dụ của bạn:
- Chúng ta hãy luôn tự tin, vui vẻ là chính mình, luôn sống với những giá trị riêng
của mình, nỗ lực hoàn thành tốt nhất công việc của mình.
- Giá trị của mỗi người không phải là điều gì quá xa vời, lớn lao mà ngay chính
những điều bình thường, thân thuộc.
- Giá trị của bạn không ở những điều gì người khác nghĩ về bạn mà nằm ở ngay
trong chính bản thân của bạn.
- Bạn nên trân quý những con người xung quanh và những người đã giúp bạn bởi
nhờ họ bạn đã được hình thành. Nhờ họ bạn được là chính bạn.
* Mặc dù trân quý những điều giản dị trong cuộc sống nhưng mỗi người cần phải
nuôi những mơ ước, vươn tới những điều tốt đẹp. Sống phải có chính kiến, không
sống thụ động.
c. Bài học nhận thức và hành động:
* Có rất nhiều bạn đã nhận thức điều này. Họ luôn yêu thương bản thân, trân quý
những điều bình dị trong cuộc sống, biết biết ơn,....
-> Tôi tin rằng cuộc sống của họ sẽ luôn tràn ngập niềm vui, hạnh phúc uộc sống
xung quanh mình vì họ nhận thức được điều tuyệt vời xng quanh mình.
* Tuy nhiên có rất nhiều bạn không nhận ra điều này bởi vì :
- Họ thiếu tự tin vào bản thân, luôn sống như một bản sao
150
- Khoa trương, hống hách, thiếu khiêm tốn, iarn dị, sống với những điều viễn vông,
xa xôi,...
- Sống ích kỉ, toan tính, luôn sống vì bản thân,..
-> Họ sẽ sớm thất bại trong cuộc sống
d. Bài học bản thân thông qua những điều được nói đến trong bài viết, qua câu
chuyện
3/ Kết bài: Kết thúc vấn đề
-------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 66
GOM ƯỚC MƠ ĐI VỀ PHÍA BIỂN
Mùa hè này, những học trò nghèo của làng chài bãi ngang xã Phổ Châu, huyện Đức
Phổ, tỉnh Quãng Ngãi, ngày nào cũng xuống biển bắt cua, sò, ốc … để kiếm vài ngàn
ít ỏi nuôi mơ ước đến trường. Từng giọt mồ hôi “non nớt” sớm rơi trên gành đá, hòa
vào lòng biển vì ước mong có được bộ sách, cái cặp… cho năm học mới. Đồng hành
với khát khao của con trẻ, những người mẹ nghèo của vùng đất này cũng nói với
con: “Ăn khổ mấy má cũng chịu, miễn con có sách vở, quần áo mới tới trường là má
vui rồi!”
(Theo Báo Thanh Niên ngày 18-6-2013, Ôm ước mơ đi về phía biển)
Hãy viết bài văn ngắn (khoảng 01 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em
được gợi ra từ câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, có sự vận dụng kết
hợp nhuần nhuyễn các thao tác nghị luận. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không
mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. Ưu tiên những bài viết thể hiện dẫn chứng từ
trải nghiệm của bản thân…
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể nêu những ý kiến riêng và trình bày theo nhiều cách khác nhau
nhưng cần hợp lí, chặt chẽ, thuyết phục. Sau đây là những gợi ý:
1/Mở bài:
Giới thiệu câu chuyện được đăng tải trên báo Thanh Niên ngày 18/06/2013 với tựa
đề Ôm ước mơ đi về phía biển.
2/Thân bài :
- Giải thích ý nghĩa của câu chuyện nói trên: Đối với những học trò nghèo của làng
chài, đó là ước mơ được đi học một cách đàng hoàng (có bộ sách, cái cặp,… cho
năm học mới); đối với những người mẹ nghèo của vùng đất này: đó là sự đồng cảm
của họ đối với mơ ước của con và tình cảm yêu thương con, sẵn sàng chịu cực chịu
khổ vì con. Nói một cách khái quát, câu chuyện có ý nghĩa nói lên khát khao học tập,
tình mẫu tử thiêng liêng của con người, nhất là những người nghèo.
- Bàn bạc vấn đề :
+ Học tập có vai trò và ý nghĩa lớn đối với cuộc sống con người, nó giúp con người
vươn lên hoàn thiện nhân cách, có tri thức và tìm được sự thành công trong cuộc
sống. Hiếu học là một trong những truyền thống quý của dân tộc Việt Nam. Trong
lịch sử cũng đã từng có nhiều tấm gương hiếu học và vượt khó để hoàn thành sự học.
+ Khao khát học tập là một khát vọng chính đáng rất đáng trân trọng cảm thông sẽ
chia giúp đỡ, nhất là đối với những người sống trong hoàn cảnh khó khăn như những
học trò nghèo ở làng chài bãi ngang xã Phổ Châu, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.

151
+ Khát vọng học tập ở những em học trò nghèo ở làng chài xã Phổ Châu gợi cho mọi
người sự xúc động và những cái suy nghĩ về cuộc sống nghèo và trách nhiệm xã hội
của mọi người đối với những người khó khăn và đặc biệt đối với những em nhỏ, đối
với quyền được học tập của các em.
+ Tình mẫu tử là một tình cảm thiêng liêng của con người. Lịch sử cũng như văn học
Việt Nam không thiếu những câu chuyện cảm động về tình mẫu tử. Tình mẫu tử có
sức mạnh to lớn giúp người mẹ vượt qua mọi khó khăn thử thách thậm chí hi sinh để
lo cho con. Câu nói cũng như hành động của những người mẹ nghèo ở làng chài Phổ
Châu đã nói lên điều đó.
+ Hành động và lời nói của những người mẹ này mang lại cho mọi người những suy
nghĩ về tình mẫu tử, về sự hi sinh, mong ước của cha mẹ nói chung đối với con cái
về việc học.
Rút ra bài học:
+ Cảm thông và trân trọng với khát vọng học tập chính đáng của các bạn trẻ em
nghèo ở Phổ Châu; của trẻ em nói chung. Thấy được sự may mắn và thuận lợi của
hoàn cảnh cá nhân để có ý thức học tập tốt hơn.
+Thấy mình cần có trách nhiệm chung tay giúp đỡ các bạn học sinh nghèo để các
bạn được đến trường và học tập một cách thuận lợi (ví dụ như giúp sách giáo khoa,
tập vở, quần áo cho các bạn học sinh nghèo hoặc tham gia các hoạt động xã hội giúp
học sinh nghèo như chương trình “Đèn đom đóm”,…).
+ Thấy được tình mẫu tử thiêng liêng; hiểu được lòng yêu thương, hi sinh của cha
mẹ đối với mình.
+ Phấn đấu để trở thành con ngoan, trò giỏi.
3/Kết bài:
Khẳng định câu chuyện của báo Thanh Niên mang lại cho người đọc, cho chính bản
thân nhiều xúc động và suy nghĩ. Ước mong những bạn học sinh nghèo, những
người mẹ nghèo của xã Phổ Châu đạt được những ước mơ bình dị của mình. Ước
mong họ sẽ thoát nghèo, được học hành đến nơi đến chốn và đạt được những hạnh
phúc trong cuộc sống . Ước mong xã hội sẽ quan tâm và đồng hành với họ.
-------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 67
NGƯỜI ĂN CẮP CỪU
Tại một vùng nông thôn nước Mỹ, có hai anh em nhà kia vì quá đói kém, bần cùng
đã rủ nhau đi ăn cắp cừu của nông dân trong vùng. Không may hai anh em bị bắt.
Dân làng đưa ra một hình phạt là khắc lên trán tội nhân hai mẫu tự “ST”, có nghĩa là
quân trộm cắp (viết tắt từ chữ stealer).
Không chịu nổi sự nhục nhã này, người anh đã trốn sang một vùng khác sinh sống
bằng cách chôn chặt dĩ vãng. Thế nhưng anh chẳng bao giờ quên được nỗi nhục nhã
mỗi khi ai đó hỏi anh về ý nghĩa hai chữ “ST” đáng nguyền rủa này.
Còn người em, anh tự nói với bản thân mình: “Tôi không thể từ bỏ sự tin cẩn của
người xung quanh và của chính tôi”. Thế là anh tiếp tục ở lại xứ sở của mình. Chẳng
mấy chốc anh đã xây dựng cho mình một sự nghiệp cũng như tiếng thơm của một
người nhân hậu. Anh sẵn sàng giúp đỡ người khác với tất cả những gì mình có thể.
Tuy nhiên, dẫu thời gian có qua đi, hai mẫu tự “ST” vẫn còn in dấu trên vầng trán
anh.

152
Ngày kia, một người lạ mặt hỏi cụ già trong làng về ý nghĩa hai mẫu tự này. Cụ già
suy nghĩ một hồi rồi trả lời: “Tôi không biết lai lịch của hai chữ viết tắt ấy, nhưng cứ
nhìn vào cuộc sống của anh ta, tôi đoán hai chữ đó có nghĩa là người thánh thiện
(saint)”
(Dẫn theo nguồn từ Intennet).
Bài học mà em nhận được từ câu chuyện trên là gì?
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, có sự vận dụng kết
hợp nhuần nhuyễn các thao tác nghị luận. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không
mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể nêu những ý kiến riêng và trình bày theo nhiều cách khác nhau
nhưng cần hợp lí, chặt chẽ, thuyết phục. Sau đây là những gợi ý:
1/ Mở bài: dẫn dắt, giới thiệu vấn đề
2/ Thân bài
2.1. Giải thích
– Cách ứng xử khác nhau của hai anh em trước lỗi lầm
+ Người anh không quên được lỗi lầm của mình. Anh ta đã chạy trốn và luôn thấy
nhục nhã.
+ Người em đã sửa chữa lỗi lầm và cố gắng vươn lên để trở thành người tốt.
– Hình tượng cụ già là biểu tượng cho cách nhìn nhận của mọi người đối với con
người.
->Câu chuyên nhắc nhở mọi người: nếu mắc lỗi lầ thì hãy dũng cảm nhận lỗi và cố
gắng sửa chữa để thành người tốt; đồng thời cũng nói về cách nhìn nhận đánh giá
con người.
2.2. Bàn luận
a. Con người có thể sẽ mắc sai lầm
– Có khi gặp phải hoàn cảnh khó khăn ngặt nghèo, không còn sự lựa chon nào khác.
– Cũng có thể do phút mềm yếu, không làm chủ được bản thân…
b. Chạy trốn quá khứ hay là tiếp tục sống để sửa chữa sai lầm là hai cách ứng xử
khác nhau
– Chạy trốn quá khứ, luôn sống trong mặc cảm tội lỗi sẽ để cuộc đời mình ngày càng
tồi tệ hơn.
+ Luôn cảm thấy lo sợ, bất an vì có thể sẽ lộ bí mật của quá khứ bất cứ khi nào.
+ Luôn tự xấu hổ, day dứt vì lỗi lầm của mình.
– Biết đối diện với sự thật, sống luôn cố gắng phấn đấu là cách sửa lỗi lầm tốt nhất.
+ Trung thực nhận lỗi lầm.
+ Cố gắng sống tốt để chuộc lỗi, để khẳng định mình.
c. Thái độ của mọi người xung quanh trước những sai lầm của người khác.
– Nếu như kì thị, soi mói trước những sai lầm của người khác dễ khiến họ mặc cảm,
tự ti.
– Thái độ bao dung, cảm thông của người đời giúp những người lầm lỗi lấy lại niềm
tin, là động
lực cho họ phấn đấu để họ sống tốt hơn.
2.3. Bài học nhận thức và hành động
– Cố gắng đừng để xảy ra những sai lầm đáng tiếc. Nếu xảy ra thì phải tìm cách để
sửa lỗi lầm. Không được trốn chạy quá khứ, không nên tự ti, mặc cảm.
153
– Biết cảm thông trước sai lầm của người khác để giúp họ sửa chữa lỗi lầm.
3/ Kết bài: Kết thúc vấn đề
-------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 68
Suy nghĩ của em về câu chuyện “Tờ giấy trắng “
Có một lần, tại một trường trung học, ngài hiệu trưởng đến gặp các em học sinh để
nói chuyện. Trong khi nói, ông giơ lên cho các em thấy một tờ giấy trắng, trên đó có
một chấm tròn đen ở một góc nhỏ và hỏi:
– Các em có thấy đây là gì không?
Tức thì cả hội trường vang lên:
– Đó là một dấu chấm.
Ngài hiệu trưởng hỏi lại:
– Thế không ai nhận ra đây là một tờ giấy trắng ư? Ngài kết luận:
– Thế đấy con người luôn luôn chú ý đến những lỗi nhỏ nhặt mà quên đi tất cả
những phẩm chất tốt đẹp còn lại. Khi phải đánh giá một sự việc hay là một con
người, thầy mong các em sẽ chú ý đến tờ giấy trắng nhiều hơn là những vết bẩn có
trên nó.
DÀN Ý THAM KHẢO
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, có sự vận dụng kết
hợp nhuần nhuyễn các thao tác nghị luận. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không
mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể nêu những ý kiến riêng và trình bày theo nhiều cách khác nhau
nhưng cần hợp lí, chặt chẽ, thuyết phục. Sau đây là những gợi ý:
1/Mở bài: Giới thiệu nội dung và ý nghĩa câu chuyện.
2/Thân bài:
Giải thích ý nghĩa câu chuyện:
+ Câu chuyện về một tờ giấy trắng không hoàn hảo vì có một dấu chấm đen nhỏ.
Câu chuyện đem lại bài học sâu sắc về cách đánh giá và nhìn nhận một con người.
+ Con người trong cuộc sống không ai là hoàn hảo. Vì thế, khi nhìn nhận đánh giá
một con người phải nhìn nhận ở nhiều phương diện: bề nổi, bề sâu, nhất là những
mặt tốt mang tính căn bản.
Nhận xét: Phải nhìn cuộc sống bằng tình thương, sự bao dung.
Bình luận:
+ Trong cuộc sống, con người luôn phải hoạt động và giao tiếp. Quá trình hoạt động
và giao tiếp đó, người ta khó tránh khỏi những sai lầm vì một lí do nào đó. (Dẫn
chứng).
+ Khi phê bình hay đánh giá một con người hay một sự việc nào đó, ta không nên
chỉ nhìn một cách phiến diện, hời hợt, chỉ nhằm vào những sai lầm mà họ vô tình
mắc phải, mà phải nhìn một cách toàn diện, nhìn bằng đôi mắt của tình thương và
lòng vị tha, “cố tìm để hiểu” những mặt tốt đẹp ẩn sâu trong con người. (Dẫn chứng)
+ Cách nhìn nhận đa chiều bằng đôi mắt của tình thương và sự bao dung sẽ tích cực
giúp con người thức tỉnh, giác ngộ. (Dẫn chứng).
Đánh giá, mở rộng vấn đề:

154
+ Câu chuyện ngắn gọn nhưng đem đến cho ta bài học nhân sinh sâu sắc về cách
nhìn nhận đánh giá về con người và cuộc đời bằng đôi mắt của tình thương, bao
dung.
+ Phê phán những kẻ sống ích kỷ, thiếu thiện chí khi nhìn nhận đánh giá người khác.
+ Phê phán người khác thì trước hết bản thân mình phải là người có đạo đức, nhân
cách; biết đánh giá đúng lúc, đúng chỗ.
+ Đánh giá bằng sự bao dung độ lượng không có nghĩa là thỏa hiệp với cái sai, cái
xấu. Trước cái ác, cái xấu cần có thái độ đấu tranh nghiêm túc, triệt để.
3/Kết bài:
– Khẳng định lại ý nghĩa câu chuyện
– Bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
----------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 69
DIỆT CỎ DẠI
Chuyện xưa kể rằng, có một vị minh sư hướng dẫn các học trò của mình tu tập. Sau
một thời gian các học trò nghiên cứu kinh điển sâu sắc, vị minh sư đã gọi cả đám học
trò lại và đưa ra một “bài tập” đó là làm sao diệt sạch được đám cỏ dại tại nơi thầy
trò đang ngồi.
Người học trò đầu tiên cho rằng, cần đốt lửa cho cháy hết đám cỏ. Người khác quả
quyết, cần rắc vôi lên để cỏ dại chết. Trò thứ ba đưa ra phương án lấy xẻng xúc đám
cỏ đổ đi. Trò khác lại quả quyết, phải diệt tận gốc, nhổ sạch cỏ đi. Các phương án
đều có vẻ rất có lý nhưng vị minh sư lại lắc đầu và nói: Dù làm tất cả những cách đó
thì sau một trận mưa các con vẫn thấy cỏ mọc lên xanh tốt như thường. Cách chúng
ta muốn diệt cỏ là phải trồng lên đó những luống rau, hàng ngô, bãi khoai. Chỉ khi
chúng ta dùng mảnh đất đó vào mục đích tạo ra những mùa màng tốt tươi, với những
vụ thu hoạch thì mới hết được cỏ.
Suy nghĩ của em về bài học cuộc sống được gửi gắm qua câu chuyện.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Về kĩ năng:
- Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, vận dụng
tốt các thao tác lập luận, dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc.
- Bài viết trong sáng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II. Về kiến thức:
Học sinh có thể bày tỏ những suy nghĩ khác nhau, nhưng cần đảm bảo những ý cơ
bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu nội dung, ý nghĩa câu chuyện
2/ Thân bài:
a/Phân tích câu chuyện để rút ra nội dung, ý nghĩa
- Cỏ dại: cỏ mọc hoang, không cần chăm sóc vun trồng nhưng dễ sống, dễ lây lan ->
biểu tượng cho cái xấu, cái ác.
- Luống rau, hàng ngô, bãi khoai: do bàn tay con người vun trồng, chăm sóc mới có
thể tốt tươi và đem lại lợi ích cho đời -> biểu tượng cho cái đẹp, cái thiện.
- Trồng luống rau, hàng ngô, bãi khoai trên đám cỏ dại là cách diệt cỏ tận gốc: dùng
cái đẹp, cái thiện để đẩy lùi cái xấu, cái ác.
=> Câu chuyện đem đến lời khuyên về cách tiêu diệt cái xấu, cái ác đúng đắn, hiệu
quả.
b. Bàn luận, mở rộng vấn đề
155
- Cuộc sống vẫn luôn tồn tại hai mặt đối lập, cả cái xấu, cái ác và cái thiện, cái đẹp.
Nhưng xu hướng của con người là luôn hướng về cái đẹp, cái thiện, tìm cách hạn
chế, tiêu diệt cái xấu, cái ác.
- Có nhiều cách để hạn chế và diệt trừ cái ác trong đời sống như: dùng pháp luật,
dùng bạo lực…nhưng tất cả những giải pháp đó chỉ mang tính nhất thời, nếu không
có cách nào khác hiệu quả, lâu dài hơn để giải quyết tận gốc vấn đề, thay đổi bản
chất của cái xấu, cái ác thì nó sẽ vẫn tái diễn.
- Cách tốt nhất để loại trừ cái xấu cái ác trong đời sống xã hội là phải thay thế cái
xấu, cái ác bằng cái đẹp, cái thiện. Vì:
+ Nếu cái xấu, cái ác và cái đẹp, cái thiện vẫn cùng tồn tại trong đời sống. Nếu cái
đẹp, cái thiện nhỏ, yếu sẽ bị cái ác lấn át. Nhưng khi cái đẹp, cái thiện lớn mạnh thì
cái xấu, cái ác sẽ không thể ngang nhiên hoành hành, không còn đất để tồn tại, phải
tự chùn bước.
+ Khi cái đẹp, cái thiện được nhân rộng, nó sẽ đủ sức mạnh để đấu tranh chống lại
cái xấu, cái ác.
+ Cái đẹp, cái thiện có khả năng cảm hóa kỳ diệu đối với cái xấu, cái ác, trở thành
tấm gương soi để cái xấu, cái ác tự thức tỉnh và cải thiện mình. => Cái đẹp cứu rỗi
thế giới.
- Cái xấu, cái ác và cái đẹp, cái thiện không chỉ tồn tại trong môi trường rộng xung
quanh con người mà nó tồn tại ngay trong bản thân mỗi người. Trong mỗi người có
cả “rồng phượng lẫn rắn rết”, “thiên thần và ác quỷ”. Mỗi người phải làm chủ bản
thân, hiểu rõ mình và cố gắng đấu tranh chiến thắng những ích kỉ, nhỏ nhen trong
chính con người mình để vươn tới những điều tốt đẹp.
- Trong đời sống, đôi khi cái đẹp, cái thiện có thể bị cái xấu, cái ác lấn lướt nhưng đó
chỉ là những biểu hiện nhất thời, trong một phạm vi nhất định. Mỗi người cần tin
rằng, cái đẹp, cái thiện tất yếu sẽ chiến thắng. Hướng đến cái đẹp, cái thiện là hướng
tới ánh sáng và tương lai tốt đẹp.
3/ Kết bài:
– Khẳng định lại ý nghĩa câu chuyện
– Bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
----------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 70
NGỌN NẾN
Bất ngờ mất điện, một ngọn nến được đem ra thắp lên và đang lung linh tỏa sáng.
Nến hân hoan khi thấy mọi người trầm trồ: “May quá, nếu không có cây nến này,
chúng ta sẽ không thấy gì mất!”. Thế nhưng khi dòng sáp nóng bắt đầu chảy ra, nến
thấy mình càng lúc càng ngắn lại. Đến khi chỉ còn một nửa, nến chợt nghĩ: “Chết
thật, ta mà cứ cháy mãi thế này thì chẳng bao lâu sẽ tàn mất thôi. Tại sao ta phải thiệt
thòi như vậy nhỉ?”. Nghĩ rồi nến nương theo một cơn gió thoảng qua để tắt phụt đi.
Mọi người trong phòng xôn xao: “Nến tắt rồi, tối quá, làm sao bây giờ?”. Cây nến
mỉm cười tự mãn vì sự quan trọng của mình. Bỗng có người nói: “Nến dễ tắt, để tôi
đi tìm cái đèn dầu…”. Mò mẫm trong bóng tối ít phút, người ta tìm được cây đèn
dầu. Đèn dầu được thắp lên, còn cây nến cháy dở thì người ta bỏ vào ngăn kéo. Thế
là từ hôm đó, nến bị bỏ quên trong ngăn kéo, rồi cũng không còn ai nhớ đến nó nữa.
Nến hiểu ra rằng, hạnh phúc của nó là được cháy sáng, dù có thể cháy với ánh lửa
nhỏ và dù sau đó nó sẽ tan chảy đi. Bởi vì nó là ngọn nến.
(Theo Quà tặng cuộc sống)
156
Em hãy chia sẻ những suy nghĩ của mình về câu chuyện trên.

GỢI Ý LÀM BÀI

I. Kĩ năng : đảm bảo bố cục một bài văn nghị luận xã hội, hệ thống luận điểm rõ
ràng, lập luận chặt chẽ, hành văn trong sáng, không mắc lỗi chính tả, diễn đạt.
II. Kiến thức : cần đảm bảo những kiến thức cơ bản sau :
1/ Mở bài: Dẫn dắt, nêu vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
a/ Giải thích
– Giải thích ngắn gọn ý nghĩa của câu chuyện: ngọn nến ban đầu cũng thấy mình vui
sướng vì được cháy sáng nhưng khi bắt đầu tan chảy ra, nó thấy mình thiệt thòi vì
vậy mà tìm cách tự tắt sáng đi ->Muốn tỏa sáng nhưng lại không muốn tan chảy ->
Đó là thói ích kỉ của con người, sợ mình bị thiệt hơn người khác nên chỉ lo nghĩ cho
bản thân mình.
– Cây nến nhận ra một cách muộn màng rằng hạnh phúc của nó là được cháy sáng
dù sau đó có tan chảy đi -> Con người cần nhận thức đúng về vị trí, vai trò của mình
trong cộng đồng, gia đình và xã hội. Dù ở vị trí nào, con người cũng phải biết cống
hiến toàn bộ khả năng của mình để trở thành người sống có ích cho xã hội. Có như
thế con người mới không hối tiếc vì đã sống hoài, sống phí.
=> Câu chuyện giản dị nhưng chứa đựng một bài học nhân sinh sâu sắc. Từ việc phê
phán lối sống ích kỉ người viết nhắn gửi: sống là phải cống hiến, làm được những
điều có ích. Đó cũng là cách để tự khẳng định giá trị bản thân.
b/ Bàn luận
– Ích kỉ là một thói xấu hay gặp và dễ mắc phải. Con người phải có bản lĩnh, sự nhân
hậu để vượt lên trên thói ích kỉ cá nhân để sống có ích, đem lại niềm vui cho nhiều
người và chính bản thân mình.
– Điện, đèn, nến: ẩn ý về cá nhân trong quan hệ với cộng đồng, gia đình, xã hội; con
người không thể sống tách mình ra khỏi cộng đồng, phải hòa nhập, bổ sung, tương
hỗ cho nhau.
– Con người sống ở trên đời ai cũng có ý thức về cái tôi của mình, thậm chí sự tự ý
thức về cái tôi để nâng mình lên, để tự khẳng định mình là một nhu cầu chính đáng.
Song cần phải phân biệt rõ khát vọng “tỏa sáng” với tham vọng “đánh bóng” bản
thân; ý thức khẳng định bản thân khác hẳn với sự ích kỉ, cá nhân chủ nghĩa.
– Mối quan hệ biện chứng giữa “cho” và “nhận”, “được” và “mất” rất tinh tế. “Giọt
nước muốn không khô cạn phải hòa vào biển cả”. Khi sống cống hiến vô tư, con
người sẽ nhận được nhiều hạnh phúc.
– Ngọn nến chỉ thực sự sống hết cuộc đời của nó khi cháy hết mình và tan chảy. Nếu
không nó hoàn toàn bị quên lãng và vô nghĩa. Cháy còn đồng nghĩa với đam mê.
– Trong cuộc sống, rất nhiều tấm gương cố gắng cống hiến năng lực, trí tuệ, thậm
chí dâng hiến cả cuộc đời mình cho đất nước, nhân dân. ( Những người lính hi sinh
bản thân mình bản vệ đất nước; những bạn trẻ đam mê học tập lao động làm giàu
cho quê hương; những thầy cô giáo miệt mài bên con chữ dạy bao thế hệ học sinh
nên người…); bên cạnh đó không ít người sống ích kỉ, tự mãn chỉ biết vun vén cho
bản thân, không biết cống hiến.
c. Bài học
– Đừng sống ích kỉ, hãy sống cống hiến trong mỗi vị trí, công việc để mang lại hạnh
phúc cho nhiều người.
157
– Đừng bao giờ như ngọn nến “bị bỏ quên trong ngăn kéo, rồi cũng không còn ai
nhớ đến nó nữa”. Hãy dũng cảm hành động, có thể bản thân phải chịu thiệt thòi
nhưng để tỏa sáng cho cuộc đời.
3/ Kết bài:
– Khẳng định lại ý nghĩa câu chuyện
-----------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 71
NGỌC TRONG ĐÁ
Một người thợ ngọc qua hàng thợ đá, vào xem các thứ đá thấy một tảng đá trong có
ngọc, mua về, đẽo ra quả nhiên có ngọc. Ngọc ấy trắng nuốt và có gân đỏ, quí giá vô
cùng. Người thợ ngọc nhờ đó mà giàu có.
Thợ đá thấy thế lấy làm thích lắm, cũng muốn bắt chước. Anh ta nghĩ bụng: “Đá nào
bên trong cũng có ngọc”. Rồi ở nhà có bao nhiêu thứ đá, đem cả ra đập để tìm ngọc.
Không những không thấy ngọc, mà các đá vỡ tan chẳng dùng được việc gì nữa.
Anh ta vừa mất của, vừa lỗ vốn, cũng quẩn khổ sở, chẳng bao lâu rồi chết.
(Theo Cổ học tinh hoa của Nguyễn Văn Ngọc và Trần Lê Ngân)
Trình bày suy nghĩ của em về bài học được rút ra từ câu chuyện trên.

GỢI Ý LÀM BÀI

I. Kĩ năng : Đảm bảo bố cục một bài văn nghị luận xã hội, hệ thống luận điểm rõ
ràng, lập luận chặt chẽ, hành văn trong sáng, không mắc lỗi chính tả, diễn đạt.
II. Kiến thức : Cần đảm bảo những kiến thức cơ bản sau :
1/ Mở bài: Dẫn dắt, nêu vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
a/ Giải thích
+Người thợ đá sở dĩ thất bại vì anh ta ham lam, muốn trở nên giàu có như người thợ
ngọc trong khi anh ta lại thiếu hiểu biết về ngọc nên kết quả việc tìm ngọc của anh ta
bị thất bại, chẳng những không tìm thấy ngọc mà còn hại cả bao nhiêu đá – tài sản
của anh đến độ phá sản, anh đau buồn rồi chết.
+Câu chuyện cho thấy bài học lớn về bệnh tham lam và thiếu hiểu biết ; tham thì
thâm, thiếu kiến thức thì khó có thể thành công. Đặc biệt cùng một lúc mắc cả hai
bệnh này thì sẽ càng nguy hại.
b/ Bình luận
+Người mắc bệnh tham lam chạy theo lợi ích, dục vọng cá nhân. Vì ham muốn của
mình mà sẵn sàng bất chấp mọi thứ : khó khăn, mạo hiểm…thậm chí dùng mọi thủ
đoạn để đạt được tham vọng.
+Người mắc bệnh thiếu hiểu biết là những kẻ thiếu hiểu biết về cuộc sống xung
quanh mình nên khi vào hành động thực tế thường hay gặp thất bại.
+Lòng tham lam có thể che mờ lí trí, khiến con người không còn biết suy xét đúng,
sai, lợi, hại…dẫn đến những việc làm gây hậu quả nghiêm trọng.
+Đây là căn bệnh nguy hiểm có thể gặp trong xã hội, làm mất đi vẻ đẹp của con
người, cản trở sự phát triển của xã hội, thậm chí có thể gây ra những hậu quả khôn
lường cho cá nhân và cho cộng đồng.
+ Nếu cùng một lúc bị mắc cả hai căn bệnh này thì rất nguy hiểm và khó chữa.
Người tham lam mà không hiểu biết về chân lí khoa học, về nguyên tắc cuộc sống,
về pháp luật…thì hậu quả do họ gây ra thật khôn lường.
c/ Suy nghĩ bài học rút ra từ câu chuyện
158
+Trong cuộc sống con người luôn có ước mơ, khát vọng và cả cái đích phấn đấu
nhưng đừng để “lòng tham không đáy” chi phối bản thân dẫn đến việc làm sai lầm.
+ Cần trang bị cho mình đầy đủ kiến thức trước khi muốn thực hiện một công việc
nào đó. Có như thế chúng ta mới gặt hái được thành công. Tri thức sẽ là kim chỉ nam
cho hành động, suy nghĩ, tư tưởng, tình cảm của mình, giúp chúng ta có lí tưởng và
việc làm đúng đắn.
3/ Kết bài:
Khẳng định lại ý nghĩa câu chuyện
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 72
NHỮNG VẾT ĐINH
Một cậu bé nọ có tính xấu là rất hay nổi nóng. Một hôm, cha cậu bé đưa cho cậu một
túi đinh rồi nói với cậu: “Mỗi khi con nổi nóng với ai đó thì hãy chạy ra sau nhà và
đóng một cái đinh lên chiếc hàng rào gỗ.”
Ngày đầu tiên, cậu bé đã đóng tất cả 37 cái đinh lên hàng rào. Nhưng sau vài tuần,
cậu bé đã tập kiềm chế cơn giận của mình và số lượng đinh cậu đóng trên lên hàng
rào ngày một ít đi. Cậu nhận thấy rằng kiềm chế cơn giận của mình còn dễ hơn là
phải đi đóng một cây đinh lên hàng rào.
Đến n một ngày, cậu đã không nổi giận một lần nào suốt cả ngày. Cậu đến thưa với
cha và ông bảo: “Tốt lắm, bây giờ nếu sau mỗi ngày mà con không hề nổi giận với ai
dù chỉ một lần, con hãy nhổ một cây đinh ra khỏi hàng rào.”
Ngày lại ngày trôi qua, rồi cũng đến một hôm cậu bé đã vui mừng hãnh diện tìm cha
mình báo rằng đã không còn một cái đinh nào trên hàng rào nữa. Cha cậu liền đến
bên hàng rào. Ở đó, ông nhỏ nhẹ nói với cậu: “Con đã làm rất tốt, nhưng con hãy
nhìn những lỗ đinh còn để lại trên hàng rào. Hàng rào đã không giống như xưa nữa
rồi
(Trích “Qùa tặng cuộc sống”)
Nêu suy nghĩ của em về câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kỹ năng:
– Biết cách làm một bài nghi luận xã hội về một hiện tượng đời sống: hệ thống luận
điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ, hành văn trong sáng, giàu cảm xúc, hình ảnh.
– Biết cách kết hợp các thao tác lập luận, bố cục hợp lý, không mắc lỗi diễn đạt, lỗi
chính tả.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
1/ Mở bài: Xác định vấn đề nghị luận: Biết kiềm chế bản thân.
2/ Thân bài:
a. Tóm tắt câu chuyện, rút ra ý nghĩa:
– Tóm tắt ngắn gọn câu chuyện: câu chuyện kể về một cậu bé có tính cách nóng nảy.
Theo lời người cha, mỗi khi nổi nóng với ai đó thì cậu bé đóng một cây đinh lên
hàng rào. Ban đầu, số lượng đinh được đóng lên tường ngày một nhiều. Nhưng sau
đó cậu ta dần kiềm chế cơn nổi nóng của mình và dần nhổ được hết những chiếc
đinh đã đóng trước kia. Sau khi nhổ, những lỗ đinh vẫn để lại trên hàng rào mà
không cách nào lành lại được.
– Ý nghĩa rút ra: Câu chuyện là bài học điển hình về sự nóng giận. Nóng giận có thể
sửa đổi và kiềm chế theo thời gian nhưng những cơn nổi nóng đã qua có thể gây ra
những tổn thương và vết sẹo trong tâm hồn người khác và khó lòng xóa nhòa được
159
b. Bàn luận, mở rộng
– Cuộc sống hằng ngày của mỗi chúng ta luôn tồn tại vô vàn áp lực. Đôi lúc khó
khắn, thử thách khiến bạn không giữ được bình tĩnh và dễ nổi nóng. Điều này sẽ ảnh
hưởng không tốt đến mối quan hệ với người khác trong xã hội.
– Trong cuộc sống, không ai là không từng mắc những sai lầm. Tuy nhiên điều quan
trọng là khi mắc những sai phạm đó, chúng ta rút ra được bài học gì để sai lầm đó
không còn lặp lại. Câu chuyện về cậu bé với “những vết đinh” là bài học cho mỗi
người. Câu chuyện là bài học sâu sắc về cách ứng xử của con người trong cuộc sống
– Khi con người ta nóng giận, con người sẽ không có đủ bình tĩnh, tỉnh táo để làm
chủ lời nói, hành động của mình. Những lời nói, hành động ấy như những mũi đinh
nhọn đâm vào tâm hồn người khác khiến họ đau đớn, tổn thương. Ấn tượng ấy để lại
dấu ấn không tốt lâu dài, không dễ gì mất đi.
– Nóng giận là nhược điểm của không ít người trong cuộc sống. Nhiều người vì
nóng giận mà gây ra những hậu quả khôn lường với người khác và bản thân.
(Dẫn chứng: tại Lào Cai, Tẩn Láo Lở vì do cãi nhau nên nổi nóng với chị Mẩy.
Trong cơn tức giận, y đã giết chết chị Mẩy cùng 3 đứa con của chị. Đó là sai phạm
gây ra hậu quả khôn lường)
– Nếu kiên trì, nỗ lực, tự rèn luyện, con người sẽ kiềm chế được những cơn nóng
giận. Mỗi chúng ta cần phải biết kiềm chế và học cách kiềm chế cơn nóng giận của
bản thân giống cậu bé trong câu chuyện.
– Kiềm chế sự nóng giận sẽ khiến tâm hồn mình được thanh thản và mối quan hệ
giữa người với người trở nên tốt đẹp hơn.
c. Bài học nhận thức
– Rèn luyện để kiềm chế sự nóng nảy của bản thân
– Xây dựng thói quen tốt trong giao tiếp, ứng xử
– Bao dung với những người nóng nảy phạm sai lầm nhưng quyết tâm sửa chữa…
3/ Kết bài: Khẳng định lại ý nghĩa của câu chuyện.
--------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 73

BÀN TAY YÊU THƯƠNG

Trong một tiết dạy vẽ, cô giáo bảo các em học sinh lớp 1 vẽ về điều gì làm các em
thích nhất trong đời. Cô thầm nghĩ: “Chắc rồi các em cũng lại vẽ những gói quà,
những ly kem hoặc những món đồ chơi, quyển truyện tranh”. Thế nhưng cô đã hoàn
toàn ngạc nhiên trước một bức tranh lạ của em học sinh tên Đắc-gờ-lớt: bức tranh vẽ
một bàn tay.
Nhưng đây là bàn tay của ai? Cả lớp bị lôi cuốn bởi hình ảnh đầy biểu tượng này.
Một em đoán: “Đó là bàn tay bác nông dân”. Một em khác cự lại: “Bàn tay thon thả
thế này phải là bàn tay của một bác sĩ phẫu thuật…”. Cô giáo đợi cả lớp bớt xôn xao
dần rồi mới hỏi tác giả. Đắc-gờ-lớt cười ngượng nghịu: “Thưa cô, đó là bàn tay của
cô ạ!”.
Cô giáo ngẩn người. Cô nhớ lại những phút ra chơi thường dùng bàn tay để dắt Đắc-
gờ-lớt bước ra sân, bởi em là một cô bé khuyết tật, khuôn mặt không được xinh xắn
như các trẻ khác, gia cảnh từ lâu lâm cảnh ngặt nghèo. Cô chợt hiểu ra tuy cô vẫn
làm điều tương tự với các em khác nhưng hoá ra đối với Đắc-gờ-lớt, bàn tay cô lại
mang ý nghĩa sâu xa, một biểu tượng của tình yêu thương.
Suy nghĩ của em về thông điệp cuộc sống trong câu chuyện
160
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Về hình thức :
- Học sinh viết được một bài văn có bố cục ba phần rõ ràng; lập luận chặt chẽ, thuyết
phục; liên kết câu, liên kết đoạn hợp lí. Hình thức trình bày đẹp, chữ viết rõ ràng,
diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, diễn đạt.
- Học sinh thể hiện được sự sáng tạo trong diễn đạt: dùng từ, viết câu, sử dụng kết
hợp các phương thức biểu đạt, tạo nhịp điệu cho lời văn...
II/ Về nội dung : Bài văn của học sinh cần nêu được quan điểm riêng, hợp lí về vấn
đề nghị luận nhưng phải đảm bảo được các ý cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu câu chuyện và vấn đề nghị luận: một thông điệp ý nghĩa về
tình yêu thương con người.
2/ Thân bài:
a/ Phân tích ngắn gọn ý nghĩa của câu chuyện (chú ý hình ảnh biểu tượng: bàn tay
yêu thương), khẳng định thông điệp câu chuyện đem đến cho người đọc: Cuộc sống
của con người không thể thiếu tình yêu thương, đặc biệt là đối với những cảnh đời
bất hạnh. Tình yêu thương có thể được biểu hiện bằng những hành động rất giản dị
như hành động của cô giáo trong câu chuyện: dùng bàn tay để dắt một học sinh
khuyết tật bước ra sân trong những giờ ra chơi
b/ Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Ý nghĩa của tình yêu thương trong cuộc sống: tình yêu thương giúp con người trở
nên tin yêu cuộc đời, suy nghĩ tích cực, có nghị lực vượt qua khó khăn trong cuộc
sống. Tình yêu thương là sợi dây gắn kết giữa người với người và làm cho mối quan
hệ trong xã hội ngày càng trở nên tốt đẹp hơn (có dẫn chứng)
- Cách thể hiện tình yêu thương trong cuộc sống: bằng lời nói, hành động, cử
chỉ...Cần đặc biệt quan tâm thể hiện tình yêu thương với những mảnh đời bất hạnh
(có dẫn chứng)
- Phê phán lối sống vô cảm, ích kỉ trong xã hội. (có dẫn chứng)
c/ Liên hệ bản thân và rút ra bài học.
3/ Kết bài:
Khẳng định lại giá trị của thông điệp trong câu chuyện.
---------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 74
NỤ HÔN CHIẾN THẮNG
Tại Thế vận hội đặc biệt Seatle (dành cho những người tàn tật) có chín vận động
viên đều bị tổn thương về thể chất hoặc tinh thần, cùng tập trung trước vạch xuất
phát để tham dự cuộc đua 100 m. Khi súng hiệu nổ, tất cả đều lao đi với quyết tâm
chiến thắng. Trừ một cậu bé. Cậu cứ bị vấp ngã liên tục trên đường đua. Và cậu bật
khóc. Tám người kia nghe tiếng khóc, giảm tốc độ và ngoái lại nhìn. Rồi họ quay trở
lại. Tất cả, không trừ một ai ! Một cô gái bị hội chứng Down dịu dàng cúi xuống hôn
cậu bé: - Như thế này, em sẽ thấy tốt hơn. Cô gái nói xong, cả chín người cùng
khoác tay nhau sánh bước về vạch đích. Khán giả trong sân vận động đồng loạt đứng
dậy. Tiếng vỗ tay hoan hô vang dội nhiều phút liền. Mãi về sau, những người chứng
kiến vẫn còn truyền tai nhau câu chuyện cảm động này.
Suy nghĩ của em về “chiến thắng” từ nội dung câu chuyện trên
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng:

161
+ Đây là kiểu bài nghị luận xã hội trên cơ sở ý nghĩa của một câu chuyện đã cho. Vì
thế, để viết một bài văn nghị luận xã hội chặt chẽ, hợp lí, học sinh phải dựa vào nội
dung câu chuyện, tránh lối viết lan man không cần thiết.
+ Không mắc lỗi diễn đạt về các mặt chính tả, dùng từ, đặt câu. Cách lập luận chặt
chẽ, văn sắc bén, thuyết phục, có nét riêng.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể kết cấu bài làm theo nhiều cách khác nhau miễn là làm sáng tỏ vấn
đề, thuyết phục người đọc. Có thể giải quyết được những nội dung sau đây:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
+ Chiến thắng trong mọi cuộc thi nói chung và trong thể thao nói riêng luôn là niềm
khát khao cháy bỏng của con người. Chiến thắng chỉ dành cho những ai xuất sắc
nhất. Thế nên, chiến thắng sẽ tôn vinh giá trị con người trên các phương diện ý chí,
sức mạnh, trí tuệ, tài năng… Chiến thắng mang lại vinh quang, thậm chí sự giàu
sang, hạnh phúc cho người thắng cuộc.
+ Đôi khi chiến thắng không phải là tất cả. Chiến thắng không phải là việc vượt qua
đối thủ của mình một cách nhanh nhất, ngoạn mục nhất mà chiến thắng có ý nghĩa
nhất trong cuộc sống là ta cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ người khác cùng chiến thắng
dù ta có thể chậm một bước.
+ Chiến thắng bản thân, chiến thắng sự vị kỉ, thấp hèn - đó mới là một chiến thắng
vinh quang.
+ Lên án những chiến thắng có được bằng mọi thủ đoạn, lừa lọc, gian trá.
3/ Kết bài: Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 75
NHÀ BÁC HỌC QUA SÔNG
Một hôm, có một nhà bác học ngồi trên một con thuyền qua sông. Ngồi không, cảm
thấy buồn chán, nhà bác học bèn nói chuyện với người chèo thuyền. Ông ta ngẩng
cao đầu, kiêu ngạo hỏi:
- Anh có nghiên cứu triết học không? Đó là thứ học vấn cần thiết nhất trên thế giới
đấy!
Im lặng một hồi lâu, người chèo thuyền trả lời một cách ngượng ngập:
- Tôi suốt ngày chỉ biết chèo thuyền, không có thời gian nghiên cứu triết học.
- Như vậy là anh đã lãng phí mất một nửa cuộc đời rồi – nhà bác học nói. Nói xong
ông ta quay mặt ra ngoài, ngắm nhìn sông nước, không nói chuyện với người chèo
thuyền nữa.
Nào ngờ, một lúc sau, trời nổi giông bão, con thuyền nhỏ bị lật, cả nhà bác học và
người chèo thuyền đều bị rơi xuống nước.
- Ông có biết bơi không? – Người lái thuyền hét lớn, hỏi nhà bác học.
Lúc này nhà bác học đã bị chìm đến cổ, lập cập trả lời:
- Không biết!
- Vậy thì ông đã lãng phí cả cuộc đời mình rồi! – người chèo thuyền nói
(Trích 200 bài học đạo lí, NXB Văn hóa Thông tin, 2011)
Câu chuyện trên gợi cho em những suy nghĩ gì?
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng

162
Đảm bảo một bài văn nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng, hợp lí, tổ chức sắp xếp ý
một cách lôgic, chặt chẽ, hành văn trôi chảy, mạch lạc, chữ viết rõ ràng, không được
sai chính tả,…
II. Yêu cầu về kiến thức
Trên cơ sở hiểu nội dung, ý nghĩa của câu chuyện Nhà bác học qua sông, biết cách
làm bài nghị luận được rút ra từ một câu chuyện. Bài làm của học sinh có thể làm
theo nhiều cách nhưng cần đảm bảo các ý sau:
1. Mở bài: Giới thiệu câu chuyện
2. Thân bài:
a/ Phân tích, rút ra ý nghĩa của câu chuyện
Nhà bác học: những người học rộng, biết nhiều, có kiến thức uyên thâm, đặc biệt là
kiến thức lí thuyết
- Người chèo thuyền: người lao động, thường ít kiến thức sách vở, lí thuyết nhưng
rất giàu vốn sống thực tế trong ngành nghề của mình
- Triết học: những hiểu biết lớn lao, cao siêu
- Trời nổi giông bão: khó khăn, thử thách của thực tế cuộc sống
- Lãng phí một nửa cuộc đời, lãng phí cả cuộc đời: cuộc sống không có ý nghĩa,
thậm chí còn phải trả giá bằng cả tính mạng của mình
-> Câu chuyện ngắn gọn nhưng thấm thía, đặt ra nhiều ý nghĩa sâu sắc
+ Thói tự cao, kiêu ngạo trong việc đánh giá bản thân và đánh giá người khác: khi tự
cao, tự đại, luôn cho mình là giỏi thì người ta chỉ nhìn thấy những điểm yếu, thất bại
của người khác, hơn nữa thái độ đó còn có thể khiến con người phải trả một cái giá
rất đắt (lãng phí cả cuộc đời)
+ Mối quan hệ giữa kiến thức sách vở cao siêu và kĩ năng sống thực tế: Nhiều khi
những hiểu biết cao siêu không thể giúp ích được gì cho con người nếu như anh ta
thiếu đi những kĩ năng sống cơ bản.
b. Bình luận
*. Thói tự cao, kiêu ngạo trong việc đánh giá bản thân và đánh giá người khác
- Khi tự cao, tự đại về khả năng của bản thân sẽ dẫn đến việc:
+ Đánh giá người khác bằng thái độ coi thường, không nhìn thấy những điểm mạnh
của họ mà chỉ nhìn thấy toàn những cái xấu xa, hèn kém, tầm thường, không xứng,
không ngang bằng với mình.
+ Có thể phải nhận những hậu quả đáng tiếc: bởi vì kiến thức là vô tận, con người
không ai toàn vẹn. Họ mạnh ở mặt này thì yếu ở mặt kia. Nhiều khi kiến thức mà
chúng ta có lại không phù hợp với hoàn cảnh cụ thể, không thể phát huy tác dụng,
đành phải nhận thất bại, thậm chí phải trả giá bằng cả cuộc đời (như nhà bác học qua
sông).
- Tự tin vào bản thân nhưng cũng cần có thái độ khiêm tốn, đánh giá đúng mức khả
năng, mặt mạnh, mặt yếu của mình, tránh thái độ coi thường người khác, luôn có
tinh thần học hỏi để hoàn chỉnh, bổ sung thêm vốn hiểu biết của mình bởi bể học là
vô tận
*. Mối quan hệ giữa kiến thức sách vở cao siêu và kĩ năng sống thực tế
- Người có kiến thức sách vở uyên thâm, cao siêu nhưng thiếu kĩ năng sống thực tế,
không biết áp dụng vào trong những hoàn cảnh cụ thể thì không thể thành công,
thậm chí còn phải chấp nhận thất bại đau đớn
- Cần phải kết hợp được những kiến thức sách vở và kiến thức thực tế để có thể phát
huy được điểm mạnh của mình, có như thế chúng ta mới thành công.
163
3/ Kết bài: Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
-----------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 76
GỬI CON
“ Người chìa tay và xin con một đồng.
Lần I, con sẽ tặng người ấy hai đồng
Lần II, con hãy biếu họ một đồng
Lần III, con phải biết lắc đầu
Và lần IV, hãy im lặng bước đi .”
( Gửi con- Bùi Nguyễn Trường Kiên)
Suy nghĩ về ý nghĩa câu chuyện Gửi con của Bùi Nguyễn Trường Kiên
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội.Bài viết có bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ,
có sức thuyết phục. hành văn mạch lạc, trong sáng, không mắc các lỗi chính tả, lỗi
diễn đạt, lỗi dùng từ hoặc đặt câu…
II/ Về kiến thức:Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách, nhưng cần đảm bảo và
nêu được các ý cơ bản sau:
1. Mở bài: Nêu vấn đề cần nghị luận: giới thiệu mẩu chuyện và cách ứng xử đúng
đối với những người gặp khó khăn và những người sống ỷ lại
2. Thân bài:
2.1. Giải thích ý nghĩa mẩu chuyện
– “Người chìa tay”- người ăn xin, người nghèo đói, khó khăn , túng thiếu, cần được
giúp đỡ kịp thời để duy trì sự sống.
– Người chìa tay xin lần I, lần II: là người cần giúp đỡ
– Người chìa tay xin lần III, lần IV là những người ỷ lại vào sự giúp đỡ của người
khác, là người thiếu tự trọng, thiếu ý thức vươn lên
– “tặng”, “biếu”- là cho đi với thái độ tôn trọng
– “lắc đầu”, “im lặng bước đi”: sự từ chối kiên quyết, dứt khoát
-> Ý nghĩa chung của mẩu chuyện:Thái độ ứng xử với những người đang gặp khó
khăn, sẵn lòng chia sẻ giúp đỡ, nhưng cũng cần dứt khoát, kiên quyết từ chối nếu
cảm nhận được sự ỷ lại trông chờ.
2.2. Lý giải
a.Vì sao cần sẵn lòng chia sẻ giúp đỡ?
– Đối với người đang gặp khó khăn: Tạm thời khắc phục, giải quyết được những khó
khăn trước mắt, giúp họ có cuộc sống ổn định và tốt đẹp hơn
– Sự chia sẻ giúp đỡ kịp thời bằng thái độ chân thành, tôn trọng sẽ tạo ra mối quan
hệ tốt đẹp giữa người với người, tạo được môi trường sống đầy tính nhân văn…
– Người biết sẻ chia sẽ hoàn thiện hơn về nhân cách, tình yêu thương, lòng vị tha,
làm đẹp thêm đạo lí sống: “ Thương người như thể thương thân”
b. Vì sao cần dứt khoát chối từ khi cảm nhận được người kia có tính ỷ lại?
– Với những kẻ ỷ lại, trông chờ thì lòng tốt, sự giúp đỡ trở nên vô nghĩa
2.3. Giúp đỡ những người như vậy là ta đã lãng phí lòng tốt, tạo điều kiện cho
tính xấu ở con người phát triển, lười lao động…dẫn đến sự bất công trong xã hội
– Phải có thái độ cương quyết để cảnh tỉnh những người có thói quen sống nhờ, sống
dựa
2.4. Bàn luận, mở rộng vấn đề
164
– Mẩu chuyện trên đề cập đến một vấn đề trong đời sống con người, trong xã hội nói
chung, trong các mối quan hệ cá nhân nói riêng
+ Có không ít người đang gặp khó khăn, đang cần sự giúp đỡ để thay đổi số phận
+ Cũng có không ít những người sống ỷ lại, lạm dụng lòng tốt của mọi người xung
quanh có thể họ quá kém cỏi, thiếu hiểu biết hoặc do lười biếng
– Biết ứng xử đúng đắn, vừa đáp ứng được những nhu cầu về đạo đức, vừa không
lãng phí tâm sức tấm lòng của mình cho những trường hợp không đáng có luôn là lối
sống đẹp và thông minh
3/ Kết bài: Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
– Cần có sự hiểu biết tinh tường để phân biệt người cần giúp đỡ thực sự
– Cần bản lĩnh để nói lời từ chối
– Trau dồi lối sống đẹp: biết yêu thương, sẻ chia, biết nhìn nhận cuộc sống ở nhiều
góc độ để có những hành động việc làm cho phù hợp.
-----------------------------------------------
ĐỀ SÔ 77
CON LỪA GIÀ VÀ NGƯỜI NÔNG DÂN
Một ngày nọ, có một con lừa của người nông dân bị rơi xuống đáy giếng. Lừa khóc
thảm thương vài giờ đồng hồ xin ông chủ cứu nó. Cuối cùng, người nông dân quyết
định rằng con lừa đã quá già và cái giếng cũng cần được lấp đi, ông không cần phải
cứu con lừa nữa.
Người nông dân kêu hàng xóm của ông đến và giúp một tay. Họ cầm xẻng và bắt
đầu xúc đất đổ xuống giếng. Ban đầu, con lừa biết chuyện gì đang xảy ra và nó lại
bắt đầu khóc vì tuyệt vọng. Nhưng sau đó mọi người lại thấy ngạc nhiên vì nó bỗng
dưng trở nên im lặng.
Một lúc sau, người nông dân nhìn xuống giếng và ông ta phải kinh ngạc vì những gì
xảy ra trước mắt. Với mỗi xẻng đất mà người ta hất xuống giếng, con lừa đã làm một
việc thật: nó lay người để giũ hết cho đất bùn rơi xuống và tiếp tục bước lên trên.Với
mỗi xúc đất của người ta hất xuống giếng, con lừa lại rung mình và bước một bước
lên trên đống đất. Chỉ sau một lúc, mọi người đều kinh ngạc vì con lừa đã lên được
đến miệng giếng và vui vẻ thoát ra ngoài.
Suy nghĩ của em về thông điệp được gợi ra từ câu chuyện trên?
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Thí sinh biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, vận dụng tốt các thao tác lập luận;
– Bài viết đảm bảo bố cục ba phần, rõ ràng, mạch lạc; diễn đạt trong sáng, mạch lạc,
không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp
II/ Yêu cầu về kiến thức: HS cần đạt được những yêu cầu sau
1/ Mở bài: Nêu vấn đề cần nghị luận.
2/ Thân bài:
a/ Phân tích ngắn gọn nội dung câu chuyện để rút ra thông điệp:
– Truyện kể về con lừa không may bị sa xuống giếng kêu la trong tuyệt vọng.Ông
chủ của nó thay vì cứu sống nó lại gọi người lấp cái giếng lại vì nghĩ con lừa đã già
và cái giếng cần lấp. Con vật thông minh, nó đã lay người cho đất rơi xuống rồi bước
lên trên. Cuối cùng nó đã tự giải thoát được cho mình khỏi cái chết.
– Qua câu chuyện con lừa, tác giả nêu lên bài học về sự thông minh, nhạy bén khi
gặp hoạn nạn và ý chí, nghị lực của con người trong cuộc sống.
b/ Bàn luận:
165
– Con lừa bị sa xuống giếng cũng giống như con người trong cuộc sống có thể gặp
khó khăn hoạn nạn, bị thất bại do nhiều nguyên nhân, thậm chí có thể là cả những sai
lầm không phải do chính mình gây nên.
– Con lừa kêu cứu nhưng lại nhận được kết quả ngược lại. Nó đã không kêu khóc
nữa mà im lặng suy nghĩ tìm ra cách tự cứu lấy chính mình. Điều đó đem đến cho
con người bài học về cách ứng xử trước khó khăn, hoạn nạn gặp phải trong cuộc
sống:
+ Điều quan trọng là đứng trước khó khăn chúng ta không bỏ cuộc, không buông
xuôi, cam chịu số phận mà phải dũng cảm đương đầu với thử thách, biết đứng dậy để
vươn lên
+ Hãy xem mỗi khó khăn, thất bại là một bước đệm để mình bước cao hơn, tiến về
phía trước
+Mạnh dạn đối mặt với những thử thách của cuộc đời. Đó là sức mạnh tinh thần lớn
lao có thể giúp con người vượt qua được những giới hạn của cuộc sống.
+Mỗi người tự chịu trách nhiệm với chính cuộc sống của mình. Nếu bạn chỉ ngồi
một chỗ chờ ai đó tới cứu, thay đổi cuộc đời mình hay thậm chí là giúp mình thì quả
là ảo tưởng và đang lãng phí thời gian của chính mình.
(học sinh chọn lọc dẫn chứng để chứng minh)
– Để có thể vượt qua khó khăn, hoạn nạn mỗi người phải:
+ Bình tĩnh phân tích tình hình.
+ Chủ động, nỗ lực cố gắng hết sức.
+ Điều quan trọng là phải nhạy bén, sáng tạo, thông minh….để vượt qua những thử
thách đó.
c/ Mở rộng vấn đề: Phê phán những kẻ hèn nhát, bi quan đầu hàng, buông xuôi, lùi
bước trước khó khăn, thử thách.
3/ Kết bài: Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
– Cần dũng cảm, lạc quan, bản lĩnh trước khó khăn.
– Trong bất kì hoàn cảnh nào cũng không được bỏ cuộc, lùi bước, đầu hàng số phận
mà luôn nỗ lực, sáng tạo vượt qua trở ngại.
– Có gian nan, khó khăn mới biết cuộc sống đầy phức tạp và con người cần trải
nghiệm. Qua khó khăn con người sẽ tôi rèn cho mình ý chí, vững vàng hơn trong
cuộc sống
-------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 78
NHỚ VÀ QUÊN
Một người hỏi nhà hiền triết:
-Cái gì nên nhớ và cái gì nên quên?
Nhà hiền triết đáp:
-Nếu mọi người làm điều tốt cho anh thì anh nên nhớ. Còn nếu anh làm điều tốt
cho mọi người thì anh nên quên.
(Truyện ngụ ngôn lừng danh thế giới, NXB thanh niên)
Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của em về ý nghĩa câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Thí sinh biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, vận dụng tốt các thao tác lập luận;
– Bài viết đảm bảo bố cục ba phần, rõ ràng, mạch lạc; diễn đạt trong sáng, mạch lạc,
không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp
166
II/ Yêu cầu về kiến thức: HS cần đạt được những yêu cầu sau
1/Mở bài:
Giới thiệu vấn đề: Ghi nhớ những gì người khác đã làm cho mình. Còn những gì
mình làm cho người khác nên quên đi. Trích dẫn lại đoạn truyện trên để làm đi đến
thân bài; phân tích vấn đề
2/Thân bài:
-Con người trong cuộc sống thường ngày thường gặp nhiều chuyện vui vì được
người khác giúp đỡ cũng có mà buồn vì đi làm trễ cũng có.
- Những lần được người khác giúp, ai trong chúng ta cũng cảm thấy vui, ng cảm ơn
nhưng có những ng chẳng nói câu nào mà lẳng lặng bỏ đi trước sự giúp đỡ của người
khác, điều đó là không nên thể hiện sự bất lịch sự
- Những điều người khác giúp đỡ là rất nhiều, vô vàn, sự giúp đỡ đó được mang lại
từ nhiều người và từ nhiều cách khác nhau, biết cảm ơn, biết trân trọng sự giúp đỡ
của mọi người, chính là sự cảm ơn thầm kín. Sự giúp đỡ đó, hãy về nhà ghi vào cuốn
nhật kí hoặc sổ tay để ghi nhớ lại trong lúc mình gặp khó khăn, người ta đã giúp đỡ
mình như thế nào và phải hứa làm điều gì đó để giúp đỡ lại người ta khi người ta
cũng trong hoàn cảnh khó khăn. Cái tình người nó nằm hết cả vào điều này rồi, đó
còn là sự biết ơn sâu sắc về những điều mình có thể làm được để giúp đỡ lại người
khác.
- Những điều mình đã giúp đỡ không nên ghi sâu trong lòng, nó chỉ khiến cho bản
thân mỗi người trở nên ích kỉ hơn thôi, nếu một ng chỉ nghĩ đến việc mình giúp đỡ
cho người khác thì họ chỉ mong nhận lại được gì từ người kia, nếu người kia không
giúp đỡ hoặc cho họ cái gì họ lại ghét.
- Đời người có bao nhiêu lần được giúp đỡ cho một ai đó đâu. Sống hôm nay nhưng
chẳng biết ngày mai thế nào, vậy thì hãy giúp đỡ những người gặp khó khăn hơn
mình để họ phần nào sống tốt hơn. Những điều mình giúp đỡ chính là đem lại niềm
vui cho bản thân, còn mong chờ điều gì nữa.
3/Kết bài:
Khẳng định lại vấn đề, trích dẫn lại đoạn truyện và nêu ra bài học từ bạn.
----------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 79
CÂU CHUYỆN CỦA H’HEN NIÊ
Tôi nhớ khi Pia Wurtzbach đăng quang Hoa hậu Hoàn vũ Thế giới 3 năm trước, cô
ấy trở về Phillippines, người ta đưa xe sang ra đón cô ấy, tôi nhìn cảnh đó và khóc,
dù không hiểu tại sao. Tôi ước cũng có ngày tôi được trở về trong vinh quang như
thế, để cha mẹ tự hào, buôn làng tự hào.
Thế rồi cuối cùng, năm ngoái khi tôi đăng quang, tôi trở về buôn làng của mình nơi
gia đình tôi sống, các ông bà, các cô chú trong buôn đón tôi hệt như thế. Chỉ khác là
vì không có xe sang, nên họ đón tôi trên chiếc máy cày. Dù vậy, tôi biết họ yêu tôi
không kém gì Pia khi cô ấy dành vương miện trở về”.
(Theo Netnew.vn)
Từ câu chuyện của H’hen Niê, hãy nêu suy nghĩ của em về hai chữ “Vinh
quang”.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng
– Có kĩ năng viết bài văn nghị luận xã hội, biết huy động các kiến thức sách vở, kiến
thức đời sống và những trải nghiệm của riêng mình để làm bài.
167
– Vận dụng các thao tác lập luận phù hợp, lí lẽ xác đáng, trình bày khoa học, diễn đạt
lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.
II. Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có nhiều cách trình bày khác nhau, songcần đạt
được những nội dung cơ bản sau:
1.Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận
2.Thân bài:
a/ Giải thích
– Vinh quang: Là đỉnh cao của kết quả mà con người đạt được, khiến con người có
cảm giác hãnh diện, thỏa mãn.
– “Vinh quang” từ 2 sự kiện trong câu chuyện của H’hen Niê:
+ Giống nhau: Đăng quang Hoa hậu, trở về quê hương, được chào đón nồng nhiệt.
+ Khác nhau: Hình thức xe sang (hoành tráng, lộng lẫy), máy cày (thô sơ, giản dị).
=>Vinh quang không phải là sự hào nhoáng bên ngoài mà nằm ở sự thỏa mãn của
con người về những gì mình đã làm được và sự ghi nhận, trân trọng của những người
xung quanh.
b. Bình luận, mở rộng
– Vinh quang bắt đầu từ những khao khát, ước mơ cháy bỏng của con người; là kết
quả của cả một hành trình sống phấn đấu, tin tưởng, nỗ lực hết mình vượt lên trên
mọi nhọc nhằn, khó khăn, thử thách.
– Vinh quang đích thực không chỉ mang lại điều tốt đẹp cho cá nhân mà còn đem lại
điều tốt đẹp cho cả cộng đồng, vinh quang ấy sẽ được cộng đồng công nhận và lan
tỏa.
– Vinh quang không phải là cái biểu hiện ra bên ngoài một cách hào nhoáng mà nằm
ở những giá trị thực sự bên trong như: niềm vui khi đạt được thành tựu; sự trưởng
thành của bản thân; sự yêu thương, quý trọng của mọi người…
– Cần ứng xử với vinh quang của bản thân một cách phù hợp với hoàn cảnh, khi đó
vinh quang mới đem lại cho con người hạnh phúc, mới có thể bền lâu.
– Tránh ảo tưởng về bản thân mình sau khi có được vinh quang; không nên có những
so sánh, đòi hỏi khi cùng đạt được vinh quang bởi hoàn cảnh của mỗi người mỗi
khác; phải ý thức được trách nhiệm của mình trước vinh quang mà cộng đồng đã
công nhận, trao tặng.
(Học sinh liên hệ với thực tế để thấy được những vinh quang đích thực trong cuộc
sống).
3.Kết bài: Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
– Vinh quang là một giá trị sống đúng đắn, đẹp đẽ mà con người nên theo đuổi trong
cuộc đời của mình.
– Cuộc sống là những hành trình mà chúng ta cần chinh phục không ngừng, bởi vậy
không nên dừng lại ở một đỉnh cao nào đó, mãi hài lòng với nó mà cần thêm nỗ lực
để chinh phục những đỉnh cao mới, vinh quang mới.
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 80
NGƯỜI ĐI SĂN VÀ CON VƯỢN
Ngày xưa có một người săn bắn rất tài. Nếu con thú rừng nào không may gặp bác ta
thì hôm ấy coi như ngày tận số
Một hôm, người đi săn xách nỏ vào rừng Bác thấy một con Vượn lông xám đang
ngồi ôm con trên tảng đá. Bác nhẹ nhàng rút mũi tên bắn trúng Vượn mẹ.

168
Vượn mẹ giật mình, hết nhìn mũi tên lạt nhìn về phía người đi săn bằng đôi mắt căm
giận, tay không rời con. Máu ở vết thương rỉ ra loang khắp ngực.
Người đi săn đứng im chờ kết quả...
Bỗng vượn mẹ nhẹ nhàng đặt con xuống, vơ vội nắm bùi nhùi gối lên đầu con, rồi nó
hái cái lá to, vắt sữa vào và đặt lên miệng con. Sau đó vượn mẹ nghiến răng, giật
phắc mũi tên ra, hét lên một tiếng thật to rồi ngã xuống.
Người đi săn đứng lặng. Hai giọt nước mắt từ từ lăn trên má. Bác cắn môi, bẻ gãy nỏ
và lẳng lặng quay gót ra về.
Từ đấy, bác không bao giờ đi săn nữa.
(Theo Lép Tôn-xtôi)
Suy nghĩ của em sau khi đọc câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
A. Về kĩ năng
- Biết vận dụng kĩ năng làm văn nghị luận xã hội để viết văn bản.
- Có bố cục rõ ràng, hành văn trôi chảy, diễn đạt mạch lạc, không mắc lỗi chính tả,
lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp.
B. Về kiến thức
1/ Mở bài:
- Xuất xứ của văn bản: là sáng tác của nhà văn Nga nổi tiếng; câu chuyện này nói
riêng và sáng tác của ông nói chung thường hướng tới những giá trị nhân văn sâu
sắc.
- Giới thiệu vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
- Là bài ca về tình mẫu tử thiêng liêng cao quý (những hành động sau khi vượn mẹ
bị trúng tên).
- Thể hiện tính nhân văn sâu sắc: đề cao tình mẫu tử; chính tình mẫu tử của vượn
mẹ đã đánh thức lương tâm của người thợ săn vốn lạnh lùng, vô cảm.
- Có ý nghĩa giáo dục mọi người:
+ Sống phải biết yêu thương, có tấm lòng nhân ái.
+ Phải có ý thức bảo vệ thiên nhiên môi trường.
- Rút ra bài học cho bản thân:
+ Phải biết yêu thương, tôn trọng mọi người, mọi vật thiên nhiên xung quanh; đặc
biệt phải luôn kính yêu mẹ...
+ Phải luôn học tập, tu dưỡng và luôn hướng tới các giá trị chân - thiện - mĩ...
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu chuyện
-----------------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 81
BÍ QUYẾT BÓC LẠC
Có một ông lão tuổi tác đã cao, muốn nhường quyền quản lí gia đình cho con trai.
Nhưng ông có tới hai người con trai, biét nhường cho đứa nào đây?
Một buổi tối, ông gọi hai người con trai lại và nói: “Ở đây có hai túi lạc, các con
mang đi bóc vỏ, xem bên trong có phải toàn là lạc đỏ không. Ai bóc xong sớm, lại
đưa ra được đáp án chính xác, người ấy sẽ xứng đáng trở thành người quản lí gia
đình sau này .
Người anh cả vừa về đến phòng đã lao vào bóc vỏ ngay, không làm lỡ mất một giây
phút nào với niềm tin mình sẽ chiến thắng. Người em trai vừa đi vừa nghĩ: “Rốt
cuộc, bố muốn có đáp án gì nhỉ? Chắc chắn không phải là bóc từng củ lạc ra, nếu
169
vậy, mình với anh cả phải thi cái gì? Anh cả làm gì cũng nhanh hơn mình nên phải
nghĩ cách mới được”.
Thời gian trôi đi rất nhanh. Người anh cả đã thức trắng một đêm để hoàn thành công
việc. Còn người em thì đã lên giường ngủ từ sớm rồi.
Sáng hôm sau, khi người anh đến gặp bố thì người em đã có mặt ở đó. Điều kì lạ là
người em mang theo một túi lạc chưa bóc vỏ. Ông bố nói: “Con út đến trước nên
được quyền nói trước”. Người em liền nói: “Tất cả lạc trong túi đều có vỏ đỏ”,
Người anh tức tối gắt lên: “Em còn chưa bóc hết, làm sao biết được?”. Người em
đáp:
– Em không bóc toàn bộ nhưng em đã phân loại chúng ra: loại mập, loại lép, loại to,
loại nhỏ, loại sạch, loại đã bị đen, loại có một nhân, loại có hai nhân, loại có ba nhân,
… Sau đó, em chọn lấy đại diện của từng nhóm rồi bóc ra, kết quả là đều màu đỏ. Vì
vậy, em kết luận được rằng, tất cả lạc trong túi đều có vỏ đỏ.
Người bố vui vẻ gật đầu và tuyên bố người em sẽ quản lí gia đình sau này.
(Phỏng theo câu chuyện hay nhất NXB Văn học, 2014)
Câu chuyện trên gợi cho em suy nghĩ gì về phương pháp làm việc? Liên hệ với
việc học tập của em hiện nay.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
- Biết vận dụng kĩ năng làm văn nghị luận xã hội để viết văn bản.
- Có bố cục rõ ràng, hành văn trôi chảy, diễn đạt mạch lạc, không mắc lỗi chính tả,
lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng lí lẽ và dẫn chứng phải
hợp lí, thuyết phục; cần làm rõ được các ý chính sau:
1/ Mở bài: Nêu vấn đề nghị luận: Dẫn dắt, giới thiệu và nêu được vấn đề.
2/ Thân bài:
a/ Giải thích ý nghĩa câu chuyện: Trước khi làm việc, nhất là những việc khó khăn,
cần động não suy nghĩ để tìm ra phương pháp tốt nhất, khoa học nhất, nhằm đạt kết
quả nhanh, ít tốn công sức
b/ Bàn luận
– Trước một công việc, sự lo lắng, tập trung công sức để giải quyêt nó (như người
anh trong câu chuyện) là đáng trân trọng. Nhưng không phải công việc nào cũng
phải dựa vào sức lực, tốn kém thời gian mới thực hiện được. Nghĩ ra cách, tìm ra
phương pháp tối ưu để đạt được hiệu quả một cách nhanh nhất nhưng vẫn đảm bảo
sự chính xác, khoa học là biểu hiện của lối làm việc ở những người có đầu óc, có bản
lĩnh và sự tự tin.
– Trong thực tế, vẫn còn không ít người tỏ ra máy móc, thụ động trong xử lí công
việc. Đứng trước khó khãn, họ chưa tỏ rõ được bản lĩnh trí tuệ của mình, phần lớn
vẫn đựa vào sức mạnh cơ bắp và triết lí “cần cù bù thồng minh” để làm việc. Đó là
những quan niệm cần chấn chỉnh.
– Câu chuyện là một bài học lớn về cách thức xử lí công việc. Một sự việc chắc chắn
có nhiều cách giải quyết nhưng sẽ có một giải pháp tối ưu. Mỗi người cần biết lựa
chọn giải pháp phù hợp với bản thân để thực thi có hiệu quả.
c/ Liên hệ vói việc học tập của bản thân.

170
Thí sinh liên hệ với phương pháp học tập của bản thân: phương pháp đó dù khoa học
hay chưa khoa học đều được chấp nhận nhưng phải chân thành, tránh gượng ép, giả
tạo.
d/ Bài học nhận thức và hành động
– Trí tuệ, phương pháp khoa học mới là điều quan trọng. Một người thất thế (em út,
làm gì cũng chậm hơn anh) nhưng nhờ có trí tuệ, sự thông minh nên được đảnh giá
cao hơn.
– Luôn có ý thức động não để tìm ra cách thức xử lí công việc, học tập nhanh và
hiệu quả.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu chuyện.
--------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 82
NHỮNG ĐIỀU VÔ GIÁ
Người mẹ đang bận rộn nấu bữa cơm tối dưới bếp, bất ngờ cậu con trai bé bỏng chạy
ù vào, và đưa cho mẹ một mẩu giấy nhỏ.
Sau khi lau tay, người mẹ mở tờ giấy ra và đọc:
- Cắt cỏ trong vườn: 5 đô la
- Dọn dẹp phòng của con: 1 đô la
- Đi chợ cùng với mẹ: 50 xu
- Trông em giúp mẹ: 25 xu
- Đổ rác: 1 đô la
- Kết quả học tập tốt: 5 đô la
- Quét dọn sân: 2 đô la
- Mẹ nợ con tổng cộng: 14,75 đô la
Sau khi đọc xong, người mẹ nhìn con trai đang đứng chờ với vẻ mặt đầy hy vọng. Bà
cầm bút lên, lật mặt sau của tờ giấy và viết:
- Chín tháng mười ngày con nằm trong bụng mẹ: Miễn phí.
- Những lúc mẹ bên cạnh chăm sóc, cầu nguyện mỗi khi con ốm đau: Miễn phí.
- Những giọt nước mắt con làm mẹ khóc trong những năm qua: Miễn phí.
- Tất cả những đồ chơi, thức ăn, quần áo mà mẹ đã nuôi con trong suốt mấy năm
qua: Miễn phí.
Và đắt hơn cả chính là tình yêu của mẹ dành cho con: Cũng miễn phí luôn con trai ạ.
Khi đọc những dòng chữ của mẹ, cậu bé vô cùng xúc động, nước mắt lưng tròng.
Cậu nhìn mẹ và nói: "Con yêu mẹ nhiều lắm!". Sau đó, cậu đặt bút viết thêm vào tờ
giấy dòng chữ thật lớn: "MẸ SẼ ĐƯỢC NHẬN LẠI TRỌN VẸN"
Em có suy nghĩ gì từ câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu kĩ năng
Đáp ứng được yêu cầu của một bài nghị luận xã hội, biết vận dụng kiến thức về đời
sống xã hội để làm rõ ý nghĩa câu chuyện trên.
Bố cục hợp lý, lập luận chặt chẽ, chữ viết rõ ràng, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ,
đặt câu.
II/ Yêu cầu kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo cách hiểu của mình, tuy nhiên cần đáp ứng được
những ý chính sau đây:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận: bài học về "cho" và "nhận" trong cuộc sống.
2/ Thân bài:
171
a. Tình cảm mẹ con là tình cảm thiêng liêng, cao quý. Biết đón nhận tình thương, sự
quan tâm của mẹ thì phải biết ơn và cũng biết mang đến cho mẹ niềm vui, niềm hạnh
phúc.
- Câu chuyện mang đến một bài học về "cho" và "nhận" trong cuộc sống.
b. Suy nghĩ về vấn đề mà câu chuyện đặt ra
Phải biết "cho" mọi người những điều tốt đẹp thì sẽ nhận được những điều tốt đẹp.
"Cho - nhận" sự quan tâm, lo lắng, tình cảm bao dung, nhân ái. Đó là hành động
"cho - nhận" đáng ca ngợi, cần được nhân lên.
Nhưng có những "cho - nhận" đáng ca ngợi, lại có những "cho - nhận" đáng lên án:
Kẻ "nhận" mà không "cho" là kẻ ích kỉ.
c. Bài học nhận thức và hành động
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề nghị luận.
--------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 83
CHUYỆN THẦN DỚT VÀ NGÔI SAO
Thần thoại Hy Lạp có kể rằng:
Ngày xưa, có một ngôi sao nhỏ đã đến xin thần Zus thay đổi vị trí cúa mình trên
bầu trời. Ngôi sao nhỏ nói rằng: "Con không thích đứng ở góc đường chân trời.
Ở đó con không có gì nổi bật cả". Thần Zus trả lời ngôi sao nhỏ: "Quan trọng là
ngươi có toả sáng ở nơi mà mình đang đứng không".
Suy nghĩ của em về triết lí nhân sinh trong câu chuyện nhỏ trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ YÊU CẦU VỀ KĨ NĂNG:
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, xác định được các luận điểm đúng đắn, luận
cứ (lí lẽ, dẫn chứng) xác thực và biết lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp.
Bố cục bài văn hợp lí, diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi dùng từ, ngữ pháp.
II/ YÊU CẦU VỀ KIẾN THỨC:
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo được những
nội dung chủ yếu dưới đây:
1. Mở bài: Nêu vấn đề cần nghị luận: Trong cuộc sống, không có vị trí nào tầm
thường, không có công việc nào thấp hèn, chỉ có những người không cố gắng, nỗ lực
để làm tốt công việc của mình mà thôi.
2. Thân bài :
a/ Giải thích vấn đề:
– Lời của ngôi sao nhỏ:
+ Mong muốn thay đổi vị trí trên bầu trời để được nổi bật.
+ Lí do: Ngôi sao quan niệm “góc đường chân trời” là vị trí tầm thường.
Lời nói của ngôi sao đã đánh đồng vị trí nó đang đứng với giá trị của chính bản thân.
– Lời của thần Dớt:
+ Điều quan trọng không phải vị trí đứng mà là sự tỏa sáng.
– Ý nghĩa câu chuyện: vị trí trên bầu trời không quan trọng bằng việc tỏa sáng. Ngôi
sao nhỏ nếu không tỏa sáng ở vị trí mình đang đứng thì làm sao có thể tỏa sáng ở nơi
cao xa nào đó.
b/ Vận dụng lí lẽ và dẫn chứng để khẳng định tính đúng đắn của vấn đề: Chẳng
hạn:
– Trong cuộc sống, không có vị trí nào là tầm thường, không có việc nào là thấp hèn,
chỉ có những người không cố gắng nỗ lực để làm tốt công việc của mình mà thôi.
172
– Mỗi vị trí, mỗi công việc trong cuộc sống đều có giá trị và ý nghĩa riêng. Vì vậy,
mỗi người phải không ngừng nỗ lực để tạo lập giá trị bản thân bằng các làm tốt công
việc của mình. (Dẫn chứng).
– Nhận thức đúng vị trí và công việc của mình đang có cũng là coi trọng bản thân.
Đổ lỗi cho hoàn cảnh bắt nguồn từ sự tự ti và hèn nhát, tất yếu sẽ dẫn tới thất bại.
Bởi vì một công việc được cho là giản đơn cũng đòi hỏi tâm huyết và nỗ lực cao nhất
của mỗi người (Dẫn chứng).
– Cách thức để mỗi người tỏa sáng trong cuộc đời.
+ Mỗi người tùy thuộc vào năng lực, sở trường, điều kiện thực tế để lựa chọn cho
mình vị trí và công việc phù hợp.
+ Phải từ suy nghĩ đúng đắn, xác định mục tiêu và kiên trì thực hiện, có như vậy mới
đạt đến thành công để “tỏa sáng”.
+ Sự “tỏa sáng” là do mỗi người chúng ta thắp lên bằng sự nỗ lực và cố gắng không
ngừng.
c/ Vận dụng lí lẽ và dẫn chứng để bàn bạc, mở rộng vấn đề:
Chẳng hạn:
– Mỗi người cần tỏa sáng trong cuộc đời nhưng sự tỏa sáng ấy phải phù hợp với lợi
ích chung của tập thể, không đi ngược lại những giá trị, đạo đức của cuộc đời. Sự
“tỏa sáng” không chỉ dừng lại ở một thời điểm nào đó, một khoảnh khắc mà phải là
cả hành trình trong cuộc đời của bất cứ ai.
– Phê phán những kẻ thụ động, thiếu ý chí, chỉ biết trông chờ vào may mắn; những
kẻ tự ti, thiếu niềm tin vào bản thân, sống mờ nhạt, vô vị.
d/ Nêu phương hướng phấn đấu của bản thân:
Chẳng hạn:
– Mong muốn có một vị trí, một công việc thích hợp là khát vọng chính đáng của
con người. Tuy nhiên, tất cả phải bắt đầu từ sự nỗ lực, vượt lên hoàn cảnh, vượt lên
chính bản thân mình…
– Đối với thế hệ trẻ, cần chủ động trang bị kiến thức, rèn luyện cách sống có bản
lĩnh, có ý chí để vươn tới những thành công.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu chuyện.
-------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 84
VÌ SAO MÀ SỐNG?
Có ba người mặt mày buồn bã đến hỏi ý kiến của một nhà hiền triết, làm thế nào để
bản thân sống được vui vẻ.
- Trước tiên, các ông hãy nói xem các ông sống vì cái gì? - Nhà hiền triết hỏi.
Người đầu tiên nói:
- Vì tôi không muốn chết, vì vậy mà tôi sống.
Người thứ hai nói:
- Vì tôi muốn nhìn xem ngày mai có tốt hơn ngày hôm nay hay không, vì vậy mà tôi
sống.
Người thứ ba nói:
- Vì tôi có một gia đình phải nuôi dưỡng. Tôi không thể chết, vì vậy mà tôi sống.
Nhà hiền triết lắc đầu nói:
Thế thì đương nhiên các ông không được vui vẻ rồi...

173
Hãy lí giải ngắn gọn vì sao nhà hiền triết lại khẳng định: Thế thì đương nhiên các
ông không được vui vẻ rồi...?
Từ đó, em hãy trình bày quan điểm của mình về cách sống để cuộc đời mỗi
người trở nên thú vị và ý nghĩa.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng: Biết làm một bài nghị luận xã hội về tư tưởng đạo lí được
gửi gắm trong một mẩu chuyện với các thao tác giải thích, phân tích, chứng minh,
bình luận. Diễn đạt tốt, ngôn ngữ chọn lọc, không mắc lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp và
chính tả; dẫn chứng sinh động.
II. Yêu cầu về kiến thức: Có thể có nhiều cách trình bày nhưng bài viết cần đảm
bảo những ý cơ bản
1/ Mở bài: Giới thiệu về mẩu chuyện và nêu khái quát vấn đề cần nghị luận: Bàn về
lẽ sống, thái độ, quan điểm sống.
2/ Thân bài:
a/ Lí giải lời khẳng định của nhà hiền triết: Thế thì đương nhiên các ông không
được vui vẻ rồi...
Ba người đến hỏi nhà hiền triết đều không cảm thấy cuộc sống của mình vui vẻ vì:
- Người thứ nhất chỉ biết sống vì sự tồn tại về mặt sinh học; sợ hãi cái chết mà phải
sống; cuộc sống đầy lo âu, thắc thỏm.
- Người thứ hai sống chỉ chờ xem ngày mai có hơn hôm nay không; sống trong chờ
đợi, phấp phỏng; cuộc sống mòn mỏi, tẻ nhạt.
- Người thứ ba sống chỉ vì gánh nặng nuôi gia đình; sống chỉ vì bổn phận, trách
nhiệm; cuộc sống mỏi mệt, nặng nề.
b/ Quan điểm về cách sống để cuộc đời mỗi người trở nên thú vị, ý nghĩa.
- Đưa ra được quan niệm của bản thân về cách sống để cuộc đời mỗi người trở nên
thú vị và ý nghĩa.
- Lí giải được vì sao cách sống ấy lại khiến cuộc sống trở nên thú vị, ý nghĩa.
- Những minh chứng cụ thể của cách sống ấy trong cuộc đời.
- Bàn bạc cách thức, hành động để sống theo quan niệm ấy.
(Học sinh có thể triển khai bài viết theo một hay một số hướng sau:
Con người muốn sống một cuộc sống không vô vị tẻ nhạt, bên cạnh việc sống để tồn
tại, chờ đợi, vì bổn phận cần có: lí tưởng sống; ước mơ, hoài bão; niềm đam mê sáng
tạo, say mê làm việc; sở thích; niềm vui...)
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa của câu chuyện và tầm quan trọng của quan điểm
sống đúng đắn trong cuộc đời của mỗi người.
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 85
NHỮNG BÀN TAY CÓNG
Hôm ấy, tôi đang dọn cho sạch mấy ngăn túi trong áo rét của con gái sáu tuổi
thì phát hiện ra ở mỗi ngăn túi là một đôi găng tay. Nghĩ rằng một đôi thôi cũng
đủ giữ ấm tay rồi, tôi hỏi con vì sao con mang tới hai đôi trong túi áo. Con tôi
trả lời: “Con làm như vậy từ lâu rồi, mẹ. Mẹ biết mà, có nhiều bạn đi học mà
không có găng. Nếu con mang thêm một đôi, con có thể cho bạn mượn và tay
bạn đó sẽ không bị lạnh.
(Theo Tuổi mới lớn, nxb Trẻ)
Suy nghĩ và bình luận về ý nghĩa của câu chuyện trên
GỢI Ý LÀM BÀI
174
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Biết cách làm một bài văn nghị luận.
– Bài viết có bố cục hoàn chỉnh, lập luận chặt chẽ, hành văn có cảm xúc, không mắc
lỗi diễn đạt, chính tả.
II/ Yêu cầu về kiến thức
Đề bài thuộc dạng đề mở nên học si nh có thể trình bày những suy nghĩ khác nhau từ
câu chuyện trên cơ sở:
1/ Mở bài: giới thiệu câu chuyện và ý nghĩa câu chuyện.
2/ Thân bài:
– Giải thích được ý nghĩa của câu chuyện: tình yêu thương, sự sẻ chia được thể hiện
qua những suy nghĩ và việc làm rất hồn nhiên của em bé.
+ Giải thích hành động của người con khi mang nhiều đôi găng: cho bạn mượn ->
bạn không bị lạnh.
+ Hành động đó đã có từ lâu: em bé đã từng chứng kiến những bàn tay cóng, thương
bạn, quyết định đem găng cho bạn mượn.
+ Suy nghĩ của người mẹ về hành động của con mình.
– Khẳng định việc làm của người con là đúng.
– Nâng cao:
+ Liên hệ thực tế để thấy những biểu hiện tốt đẹp đó luôn là đạo lí sống của con
người trong xã hội.( Vd : Có những em bé đã dùng tiền mừng tuổi của mình để mua
khẩu trang y tế phát miễn phí cho mọi người để chống lại vius Vũ Hán ...)
+ Bên cạnh đó cũng còn có những việc làm trái với hành động của em bé trong câu
chuyện. ( Lấy dẫn chứng trong cuộc sống : vd như có những kẻ lợi dụng khan hiếm
khẩu trang trong dịch virus Vũ Hán để nâng giá bán khẩu trang y tế kiếm lời bất
chính ... )
– Nêu bài học cho bản thân:
+ Em bé là người rất yêu người khác, đặc biệt là người có hoàn cảnh khó khăn.
+ Trong cuộc sống có rất nhiều hoàn cảnh, chúng ta phải yêu thương, giúp đỡ lẫn
nhau, dù là những hành động, suy nghĩ đơn giản nhất… để làm cho cuộc đời tốt đẹp
hơn.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu chuyện.
---------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 86
ÔNG GIÀ VÀ THẦN CHẾT
Một hôm, ông già đi đốn củi và gánh về nhà. Đường thì xa, gánh củi thì nặng,
ông già kiệt sức, đặt bó củi xuống và nói:
- Chà, giá thần chết mang ta đi có phải hơn không!
Thần chết đến và bảo:
- Ta đây, lão cần gì nào?
Ông già sợ hãi bảo:
- Lão muốn ngài nhắc hộ bó củi lên cho lão.
(Lép Tôn - xtôi, phỏng theo truyện ngụ ngôn của Ê - dôp)
Em suy nghĩ gì về ý nghĩa câu chuyện trên?
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng
– Biết cách làm một bài văn nghị luận.

175
– Bài viết có bố cục hoàn chỉnh, lập luận chặt chẽ, hành văn có cảm xúc, không mắc
lỗi diễn đạt, chính tả.
II/ Yêu cầu về kiến thức
1/ Mở bài: Nêu vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
Ý nghĩa của câu chuyện
- Câu chuyện đã đặt con người bên bờ vực thẳm và buộc họ chọn lựa giữa cái chết
nhẹ nhàng và sự sống vất vả.
- Qua câu trả lời của ông lão với Thần Chết: “ Lão muốn ngài nhắc hộ bó củi lên cho
lão”, Lép Tôn-xtôi muốn khẳng định: sự sống là đáng quý; con người dù lâm vào
hoàn cảnh bất hạnh đến đâu, dẫu có gần kề cái chết, vẫn mong muốn được sống.
Bàn luận - Những suy nghĩ gợi lên từ câu chuyện
* Phân tích – chứng minh
- Tư tưởng bi quan và lòng ham sống tồn tại song song trong con người. Nhưng, như
một quy luật, sự sống luôn giành chiến thắng, chí ít là sự chiến thắng diễn ra trong tư
tưởng con người. ( D/c: Pa- ven Cooc-sa – ghin – bóng dáng của tác giả Ôt- tơ- rôt-
xki)
- Cuộc sống luôn có muôn vàn khó khăn thử thách. Do đó, con người cần có bản lĩnh
vượt qua chông gai trên hành trình đi tìm hạnh phúc; không nên vì một phút nản
lòng mà có thể đánh mất cả cuộc đời mình. ( D/c: Những bệnh nhân ung thư đối mặt
với cái chết được báo trước vẫn khát khao sống, chống chọi với bệnh tật từng giờ
phút, muốn sống có ý nghĩa những ngày ngắn ngủi còn lại - Ước mơ của Thúy...)
* Đánh giá – mở rộng
- Câu chuyện gợi ra một vấn đề có ý nghĩa nhân sinh lớn lao, hướng con người một
quan niệm sống cao đẹp: phải biết vươn tới một cuộc sống đích thực, một bản lĩnh
trước cuộc sống nhiều thử thách;
- Hàm ý phê phán những người sống yếu hèn, dễ dàng gục ngã, tìm đến cái chết khi
rơi vao nghịch cảnh.
- Dám đương đầu với nghịch cảnh, sống mạnh mẽ ...là những phẩm chất cần thiết
của con người trong thời đại mới.
Nêu bài học
- Mỗi con người cần phải quý cuộc sống của bản thân mình và phải sống sao cho
xứng đáng để khi mất đi không còn gì phải hối hận.
- Rèn luyện ý chí, nghị lực, sống có ý thức trách nhiệm với đời, với bản thân để dù
hoàn cảnh thế nào vẫn không bi quan, gục ngã, đầu hàng hoàn cảnh.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu chuyện.
-----------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 87
"Mỗi một con người chỉ có một đối thủ cạnh tranh, ấy là nội tâm của chính
mình”
(Trích “Bạn đáng giá bao nhiêu” – Vãn Tình )
Suy nghĩ của em về câu nói trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng:
– Thí sinh biết cách làm bài nghị luận xã hội về tư tưởng đạo lý
– Bài viết có bố cục rõ ràng, các luận điểm, luận cứ xác đáng
176
– Vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận như giải thích, phân tích, chứng minh,
bình luận, bác bỏ…
– Diễn đạt trôi chảy, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II. Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng bài làm cần đạt được những ý cơ
bản sau:
1.Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận
2. Thân bài:
Giải thích
.- “Nội tâm” là những tình cảm, cảm xúc trong tâm hồn mỗi con người, dù là những
trạng thái cảm xúc tích cực hay tiêu cực thì đều ảnh hưởng đến thái độ và cách ứng
xử của con người trong cuộc sống.
– “Đối thủ cạnh tranh” là người đương đầu với ta để cố gắng giành phần thắng về
mình.
=> Ý kiến khẳng định mỗi chúng ta luôn phải nỗ lực đấu tranh với chính bản thân
mình, với mọi trạng thái cảm xúc trong tâm hồn mình để đi tới thành công.
Bàn luận:
Tại sao đối thủ cạnh tranh của mỗi con người lại là nội tâm của chính mình?
– Cuộc sống là một hành trình dài bất tận mà con người thường phải cạnh tranh với
người này người kia để đạt được những gì mình muốn. Nhưng ít ai biết rằng, vật cản
bước chúng ta trên con đường đi tới thành công lạí là chính mình.
– Con đường đời không bao giờ trải thảm hoa hồng để mỗi người thong dong dạo
bước và dễ dàng có được thứ mình muốn. Cuộc sống nhiều thử thách hơn so với
tưởng tượng của chúng ta. Thất bại trong học tập, trong công việc, trong tình yêu…
khiến chúng ta cảm thấy đất trời như sụp đổ, chúng ta đau đớn tuyệt vọng, chúng ta
bất lực buông xuôi…chúng ta giơ tay đầu hàng và tưởng rằng chúng ta chịu thua
cuộc sống, chịu thua sự nghiệp, chịu thua tình yêu Nhưng thực ra, chúng ta chỉ thua
chính mình, thua bởi chính nội tâm nóng nảy, lo âu và sợ hãi… của bản thân.
– Thâm chí khi đạt được thành công nhưng ta lại đánh mất mình chỉ vì tự cao, chủ
quan, tự mãn…Chúng ta để xúc cảm chiến thắng, hạnh phúc làm mình mất phương
hướng…
=>Trong mỗi con người luôn có hai phần giao tranh với nhau một cách mạnh mẽ.
Nói như nhà văn Nguyễn Minh Châu đó là cuộc đấu tranh giữa rồng phượng và rắn
rết, thiên thần và ác quỷ. Người có nội tâm mạnh mẽ sẽ không để bị lấn át bởi những
cảm xúc tiêu cực, hoặc ngủ quên trong hạnh phúc, kiêu ngạo trong thành công, họ
biết cách khống chế bản thân, họ biết người, biết mình và hiểu được rằng, thất bại là
mẹ thành công, thua keo này bày keo khác, không chịu khuất phục, ngã ở đâu đứng
lên ở đó, họ biết bồi dưỡng cho những thành quả đạt được đê thành công hơn nữa.
– Nội tâm của một người giống như một ngọn nến trong đêm tối, một khi nó tắt thì
tất cả mọi vật xung quanh đều rơi vào bóng tối, chẳng thể nhìn thấy được. Chỉ có
một nội tâm mạnh mẽ, bạn mới không vấp ngã, không bị bóng tối nuốt chửng. Có
một nội tâm mạnh mẽ sẽ giúp ta dễ dàng đối mặt với khó khăn, nghịch cảnh, giúp ta
trưởng thành, hưởng thụ cuộc sống.
Mở rộng nâng cao vấn đề:
Vậy làm thế nào để trở thành người có tố chất tâm lý mạnh mẽ ?Học được cách bình
tĩnh tiếp nhận sự thật, học được cách “thuận theo tự nhiên”, học cách thản nhiên đối

177
mặt với những điều không may mắn, học cách tích cực đối đãi với nhân sinh, học
cách nhìn vào điểm tốt trong hết thảy mọi việc…
– Chiến thắng bản thân mình là chiến thắng vinh quang nhất vì vậy mỗi chúng ta cần
ý thức được rằng, con người không ai hoàn hảo nên phải nỗ lực đấu tranh với những
thiếu sót, hạn chế trong tâm hồn mình để vươn tới thành
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu nói.
------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 88
John Lennon- nhạc sĩ, ca sĩ người Anh từng nói:
“Mặt trời mỗi sáng đều là một cảnh tượng kì diễm và thế mà hầu hết mọi người
đều đang ngủ” (For the sun every morning is a beautiful spectacle and yet most
of the audience still sleeps).
Bày tỏ suy nghĩ của em về ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng
– Có kĩ năng viết bài văn nghị luận xã hội, biết huy động các kiến thức sách vở, kiến
thức đời sống và những trải nghiệm của riêng mình để làm bài.
– Vận dụng các thao tác lập luận phù hợp, lí lẽ xác đáng, trình bày khoa học, diễn đạt
lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.
II. Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có nhiều cách trình bày khác nhau, song cần đạt
được những nội dung cơ bản sau:
1.Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận.
2. Thân bài:
a/ Giải thích
– “Cảnh tượng kì diễm”: khung cảnh mang vẻ đẹp lộng lẫy, quyến rũ, say đắm lòng
người.
– “Đang ngủ”: Không chứng kiến, không quan sát… được những cảnh tượng tuyệt
đẹp đó.
– Câu nói của nhạc sĩ, ca sĩ John Lennon: Sử dụng cách nói ẩn dụ để nói về một hiện
tượng trong cuộc sống: Thiên nhiên và cuộc sống xung quanh chúng ta luôn ẩn chứa
rất nhiều những vẻ đẹp tuyệt vời, nhưng hầu hết mọi người đều không nhìn thấy,
không cảm thấy và trân trọng điều đó. Đó chính là thái độ thờ ơ, vô cảm của con
người trong cuộc sống.
b. Bình luận và chứng minh
– Vẻ đẹp thiên nhiên và con người luôn ở dạng tiềm ẩn đòi hỏi con người phải luôn
có nhu cầu khám phá.
– Con người thường theo đuổi những mục đích thực tế, đời thường (vật chất, tiền tài,
danh vọng…), vẻ đẹp của thiên nhiên và con người không phải là mục đích số một
của họ. Vì thế hầu hết họ thờ ơ, vô cảm trước vẻ đẹp xung quanh mình. Từ đó hình
thành nên lớp người sống cơ học, và cái đẹp vì thế chưa thực sự được coi trọng.
– Tuy nhiên vẫn có một bộ phận người biết trân trọng cái đẹp: Đó là những người
“thức dậy sớm”- có sự tỉnh táo, tinh tế, nhạy cảm để quan sát và cảm nhận vẻ đẹp
của thiên nhiên và cuộc sống. Chính họ sẽ có vai trò quan trọng làm lan tỏa những
thái độ sống tích cực và giá trị sống cao đẹp đến những người xung quanh.
(Học sinh liên hệ với thực tế để có những dẫn chứng phù hợp)
c. Mở rộng, nâng cao vấn đề

178
– Nếu chúng ta theo đuổi, mang lại những điều tốt đẹp cho những người xung quanh
và cho cuộc sống nói chung mà không được biết đến thì cũng không nên buồn bã,
băn khoăn. Hãy coi đó như là một điều tất yếu của cuộc sống, là liều thuốc tinh thần
cho chính mình bởi vì “Bàn tay tặng hoa hồng bao giờ cũng phảng phất hương
thơm”.
d. Bài học
– Rút ra bài học về cuộc sống: Mặc dù đó đang là một hiện tượng sống phổ biến
song lại là cách sống nên loại bỏ.
– Chủ động đề xuất những giải pháp để chúng ta có thể không thuộc về “hầu hết
người đang ngủ”, mà “thức dậy sớm” để có thể quan sát, cảm nhận thật đúng đắn và
sâu sắc về vẻ đẹp của cuộc sống.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề nghị luận.
--------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 89
Nhà văn Mĩ Henry David Thoreau cho rằng: “Không có giá trị nào trong cuộc
sống trừ những gì bạn chọn đặt lên nó, và không có hạnh phúc ở bất cứ đâu trừ
những điều bạn mang đến cho bản thân mình”.
Nhưng ý kiến khác lại khẳng định: “Kẻ nào chỉ nghĩ đến bản thân và việc gì
cũng chỉ tìm lợi cho mình thì không thể có hạnh phúc được. Muốn sống cho bản
thân thì phải sống vì người khác”.
Những ý kiến trên gợi cho em suy nghĩ và quan niệm như thế nào về hạnh
phúc ?
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng:
– Thành thạo kĩ năng làm bài văn Nghị luận xã hội (về một tư tưởng đạo lí).
– Bố cục mạch lạc, rõ ràng, hợp lí.
– Diễn đạt trong sáng, giàu cảm xúc, sáng tạo; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách, có những quan điểm riêng nhưng cần có
quan điểm lập trường đúng đắn, nghiêm túc. Cần có các ý sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu đúng vấn đề nghị luận : Suy nghĩ, quan niệm về hạnh phúc: do
bản thân tạo dựng; muốn có hạnh phúc cá nhân trước hết cần biết sống vị tha.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích hai ý kiến
a/ Giải thích ý kiến của Henry David Thoreau: “Không có giá trị nào trong cuộc
sống trừ những gì bạn chọn đặt lên nó, và không có hạnh phúc ở bất cứ đâu trừ
những điều bạn mang đến cho bản thân mình”.
– Giải thích từ khóa: Hạnh phúc là trạng thái tâm lí vui sướng, mãn nguyện của con
người khi được đáp ứng những mong ước, khát vọng.
=> Ý kiến khẳng định vai trò, giá trị của bản thân trong việc tạo ra hạnh phúc cho
chính mình.
b. Giải thích ý kiến: “Kẻ nào chỉ nghĩ đến bản thân và việc gì cũng chỉ tìm lợi cho
mình thì không thể có hạnh phúc được. Muốn sống cho bản thân thì phải sống vì
người khác”.
– Giải thích các cụm từ:
+ Chỉ nghĩ đến bản thân : ích kỉ, chỉ sống cho mình, chỉ quan tâm tới quyền lợi cá
nhân.
179
+ Phải sống vì người khác: sống vị tha, sẵn sàng cống hiến, hi sinh vì mọi người.
=> Ý kiến nhấn mạnh muốn có hạnh phúc cho cá nhân thì trước hết phải biết sống vì
người khác, biết cho đi trước khi đòi hỏi nhận về.
c. Hai ý kiến không mâu thuẫn mà bổ sung cho nhau, là hai quan niệm tích cực về
hạnh phúc và cách tạo dựng hạnh phúc của cá nhân trong cuộc đời.
2.2. Bàn luận
- Hạnh phúc không phải là cái gì xa xôi, trừu tượng mà hiện diện trong những gì
bình dị nhất của cuộc sống. Tùy thuộc khả năng, hoàn cảnh, sự nỗ lực không ngừng,
mỗi người có thể tự tạo ra hạnh phúc cho chính mình (lí giải và nêu dẫn chứng thực
tế minh họa cụ thể).
- Hạnh phúc thực sự là khi ta biết quan tâm, mang tình yêu thương và sự sẻ chia chân
thành để trao niềm vui cho mọi người, biết sống vì người khác. Khi ấy hạnh phúc sẽ
nhân lên gấp bội (lí giải và nêu dẫn chứng thực tế minh họa cụ thể).
- Hướng tới và tạo ra hạnh phúc cho bản thân không có nghĩa là trục lợi, vun vén cho
cá nhân mà là cống hiến, hi sinh vì mọi người, tạo dựng môi trường cuộc sống cộng
đồng nhân văn. (lí giải và nêu dẫn chứng thực tế minh họa cụ thể).
- Phê phán lối sống ích kỉ, vô cảm, chà đạp lên người khác để tìm hạnh phúc của
bản thân; lấy bất hạnh của người khác làm niềm vui cho mình; lối sống dựa vào
người khác; ảo tưởng kiếm tìm hạnh phúc viển vông …
2.3 Liên hệ mở rộng và rút ra bài học cho bản thân
– Cần xây dựng phương châm, thái độ sống tích cực để đem lại hạnh phúc cho bản
thân và cho người khác.
– Cần nỗ lực phấn đấu bằng tất cả khả năng của mình để kiến tạo hạnh phúc bền
vững thực sự.
– Để có được hạnh phúc mỗi người cần trang bị cho mình những phẩm chất đạo đức,
tâm hồn cao đẹp, vốn tri thức mọi lĩnh vực và những kỹ năng mềm để xử lý linh hoạt
mọi tình huống của cuộc sống.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề nghị luận.
------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 90
Nhà bác học Albert Ainstein từng nói: "Tôi biết ơn tất cả những người đã nói
KHÔNG với tôi. Bởi nhờ họ tôi đã tự mình làm được điều đó”
Em hãy trình bày quan điểm của mình về ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
Đây là dạng đề mở. Thí sinh có quyền tự do trình bày suy nghĩ của mình theo những
hướng khác nhau. Tuy nhiên, cần đạt được một số yêu cầu cơ bản sau:
I/ Về hình thức và kĩ năng
Trước hết, thí sinh cần phải xác định đây là đề nghị luận xã hội. Dạng đề này cho
phép thí sinh tự do lựa chọn các kiểu bài và thao tác tạo lập văn bản khác nhau,
nhưng phải phù hợp và nhuần nhuyễn. Đồng thời, thí sinh cũng đựoc tự do huy động
các chất liệu khác nhau như: chất liệu thuộc tri thức sách vở, tri thức đời sống và
những trải nghiệm của riêng mình. Tuy nhiên, vẫn phải xác định rõ vấn đề ở câu này
thuộc về thực tế đời sống chứ không phải trong các tác phẩm văn học.
II/ Về nội dung
Bài làm cần đạt được những nội dung cơ bản sau:
1/ Mở bài : Giới thiệu vấn đề, trích dẫn nhận định
2/ Thân bài
180
a.Giải thích
– Biết ơn : thái độ chỉ sự cảm kích, trân trọng với việc người khác làm cho mình
– Nói KHÔNG : là sự từ chối, không giúp đỡ
– Tự mình làm được điều đó : Tự mình nghĩ ra cách giải quyết vấn đề, giải quyết
khó khăn mà không cần dựa dẫm vào sự giúp đỡ của người khác
-> Như vậy có thể hiểu ý kiến đã cho thấy một cách ứng xử một cách đúng mực,
nhân văn khi bị người khác từ chối giúp đỡ, thay vì sự oán trách, ghét bỏ lại là thái
độ biết ơn vì chính nhờ sự từ chối đó đã giúp cho mỗi người biết tự mình tìm cách
giải quyết những vấn đề của chính mình. Từ đó có thể thấy trong ý kiến này nhà bác
học Albert Ainstein đã cho thấy tác động tích cực của việc từ chối giúp đỡ người
khác và cách ứng xử nên có khi bị từ chối.
b. Bình
Học sinh cần đưa ra được chính kiến của cá nhân về tư tưởng này : đồng ý hay
không đồng ý. Mọi ý kiến đều được chấp nhận miễn là học sinh có lập luận chặt chẽ,
dẫn chứng hợp lý để chứng minh cho quan điểm của mình.
– Học sinh cần khẳng định đây là một quan điểm bổ ích và sâu sắc.
– Học sinh cần dùng lý lẽ, dẫn chứng để chứng minh cho nhận định. Có một vài gợi
ý như sau :
+ Việc từ chối giúp đỡ một ai đó trong cuộc sống không phải lúc nào cũng là xấu, là
ích kỉ, đáng lên án mà nhiều khi mang ý nghĩa tích cực. Bởi khi ta nói không, từ chối
giúp đỡ một ai đó sẽ khiến họ không thể ỉ lại, trông chờ vào sự giúp đỡ của người
khác từ đó tìm cách giải quyết vấn đề. Quá trình tự xoay sở sẽ giúp họ hình thành
tính độc lập, đánh thức khả năng sáng tạo, đưa ra những ý tưởng, phương án để giải
quyết được vấn đề hoặc rút ra được bài học để đến gần hơn với thành công.
+ Nếu chỉ trông chờ vào sự giúp đỡ của người khác, chúng ta sẽ vĩnh viễn trở thành
cây tầm gửi không thể tồn tại độc lập, không đánh thức được khả năng sáng tạo
trong bản thân và mọi khó khăn dù nhỏ đến lớn đều có thể khiến ta gục ngã
+ Khi tiếp nhận lời nói KHÔNG- sự từ chối của người khác cần có thái độ tích cực.
Thay vì oán trách thì hãy tự mình nỗ lực, chủ động để giải quyết vấn đề. Thái độ này
vừa không khiến cho mối quan hệ giữa mọi người trở nên xấu đi, vừa biến khó khăn
thành động lực, thành lực đầy để nỗ lực vượt qua.
c/ Luận
Học sinh cần lật xuôi, lật ngược vấn đề để bàn luận và rút ra bài học cho bản thân.
– Cần nhận thấy, biết nói không, biết từ chối có thể mang đến hiệu quả tuy nhiên cần
phải HỌC cách từ chối sao cho hiệu quả và tế nhị, tránh làm tổn thương người đang
gặp khó khăn, tránh đẩy họ đến sự tuyệt vọng. Biết từ chối và biết giúp đỡ là hai mặt
của một vấn đề, cần được sử dụng một cách khôn ngoan để tránh vào việc trở nên vô
tâm, vô cảm hay lòng tốt đặt không đúng lúc đúng chỗ.
– Để tiếp nhận lời nói không, lời từ chối của người khác là điều không hề dễ dàng.
Mỗi người cần có bản lĩnh để đón nhận, tránh thái độ tiêu cực, suy sụp hay thù oán
mà cần phải nỗ lực để tự mình giải quyết khó khăn
– Học sinh cần liên hệ bản thân để rút ra những bài học về nhận thức cũng như hành
động đối với việc học cách từ chối và tiếp nhận lời từ chối. Đây là phần cần được
đánh giá cao : khuyến khích những cảm xúc chân thành, những câu chuyện cảm
động, chân thực của bản thân học sinh về cuộc sống của chính mình
3/ Kết bài: Khẳng định lại ý nghĩa việc sống độc lập, có bản sắc cá nhân.
--------------------------------------------------------------------
181
ĐỀ SÔ 91
R.Ta-go, nhà thơ Ấn Độ cho rằng: Thà làm một bông hoa sen nở khi thấy mặt
trời rồi mất hết tinh nhụy, còn hơn giữ nguyên hình nụ búp trong sương lạnh
vĩnh cửu của mùa đông.
Suy nghĩ của em về nhận định trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng:
– Bố cục mạch lạc, rõ ràng, hợp lí.
– Diễn đạt trong sáng, giàu cảm xúc, sáng tạo; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần chú ý các nội dung sau :
1.Mở bài : Giới thiệu vấn đề nghị luận.
2. Thân bài :
a. Giải thích ý nghĩa của lời nhận định
- Hoa sen: ủ mầm trong bùn đất, tối khuất, nhơ bẩn nhưng mạnh mẽ vươn lên.
Hoa sen là biểu tượng cho phẩm cách thanh sạch, biết vươn lên trong cuộc sống của
con người.
- Mặt trời: Đó là ánh sáng vĩnh cửu đem lại sự sống cho vạn vật. Mặt trời
tượng trưng cho sức sống mạnh mẽ, sự huy hoàng.
- Nụ búp: ẩn dụ cho cái non nớt, nhút nhát, e sợ của con người.
- Sương lạnh vĩnh cửu: là môi trường lạnh giá, khắc nghiệt, ở đó vạn vật phải
ẩn mình, thu mình, không thể sinh sôi phát triển. Vì thế nó tượng trưng cho những
khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
=> Ý nghĩa câu nói: Ý kiến của Ta- go là một triết lí sống mạnh mẽ, tích cực
và tiến bộ. Trong cuộc sống có rất nhiều khó khăn thử thách, nhưng nếu biết sống và
cống hiến hết mình ta sẽ nhận được thành quả xứng đáng. Nếu sống nhút nhát, thụ
động thì cuộc đời thật nhạt nhẽo, vô nghĩa.
b. Bàn luận, mở rộng vấn đề
* Tại sao nên chọn cách sống như “bông hoa sen”?
- Cuộc sống rất quý giá nhưng lại ngắn ngủi, và chỉ đến duy nhất một lần. Ta
phải sống thế nào cho xứng đáng, phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những
tháng năm đã sống hoài, sống phí. Ta cần có một trái tim đầy nhiệt huyết để sống hết
mình, để cảm nhận từng hơi thở trong khoảnh khắc của đời mình.

182
 - Đã là con người thì cần phải có ước mơ, lý tưởng và khát khao thực hiện
những điều đó. Tuy nhiên, cuộc sống luôn ẩn chứa những khó khăn, thử thách và
những điều tốt đẹp không bỗng dưng mà có. Thay vì để khó khăn đánh bại, ta hãy
đón nhận chúng như một cơ hội để rèn luyện bản lĩnh của chính mình, để ta thêm
trưởng thành.
- Khi ta chọn làm “bông hoa sen nở trong ánh mặt trời” đó là lúc ta sống hết
mình và cống hiến hết mình. Ta sẽ có cơ hội được toả sáng, được khẳng định, lưu lại
dấu chân trên con đường đã đi và tận hưởng những điều tuyệt diệu mà cuộc sống
mang lại. Đó cũng chính là cách khiến cuộc sống của ta thêm ý nghĩa và trở nên có
ích. Đó mới là cuộc sống đích thực của con người.
* Tại sao không nên chọn cách sống như “nụ búp”?
- Nếu ta không dám đối mặt trước những khó khăn, thử thách của cuộc sống vì
ta sợ sai lầm, sợ sẽ thất bại, sợ bị cười chê… để rồi mãi mãi ta sống trong vỏ bọc hèn
nhát của mình. Đó là lối sống mòn, sống thừa, sống vô ích mà không được ai biết
đến. Một “cuộc sống đang mòn ra, đang rỉ đi, đang nổi váng.”
- Cuộc sống không mục tiêu, ước mơ, hoài bão thật vô vị. Sống như thế thực
chất chỉ là tồn sự tại mà thôi, là chết ngay cả khi đang sống.
* Nâng cao
- Liệu có phải lúc nào ta cũng sống hết mình? Nếu cứ hết mình như thế sẽ có
lúc ta kiệt sức. Vậy ta cần phải biết lượng sức mình, không phải lúc nào cũng nên lao
về phía trước. Để đối mặt với mọi thử thách trên đường đời trước tiên ta phải trân
trọng chính bản thân ta. Đừng nôn nóng theo đuổi mục đích mà quên mất bản thân
mình.
- Có những phút giây ta nên thu mình lại khi đã cảm thấy mỏi mệt. Khi ấy
không phải ta đang hèn nhát, chỉ là ta đang tìm kiếm chút bình yên cho tâm hồn, tìm
được lại ý chí, lòng quyết tâm để tiếp tục tiến lên phía trước.
c. Bài học nhận thức và hành động
- Phê phán lối sống yếu mềm, thụ động, chỉ biết ngồi chờ vận may và sự thuận
lợi.

183
 - Cuộc sống của mỗi người được quyết định bởi sự tự nhận thức, bản lĩnh và
nghị lực vươn lên không ngừng. Cuộc sống quá ngắn ngủi, hãy cứ cháy hết mình đến
tận cùng của khát vọng, ước mơ.
3. Kết bài: Kết thúc vấn đề
---------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 92
Ngưỡng mộ thần tượng là một nét đẹp văn hóa, nhưng mê muội thần tượng là
một thảm họa.
Hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của em về ý kiến
trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng:
– Bố cục mạch lạc, rõ ràng, hợp lí.
– Diễn đạt trong sáng, giàu cảm xúc, sáng tạo; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần chú ý các nội dung sau :
1/ Mở bài : Cuộc sống có những người, những điều cao đẹp được nhiều người biết
tới. Nó trở thành những thần tượng đối với con người. Nhưng người ta phải có thái
độ như thế nào đối với thần tượng cho phải, bởi lẽ : ngưỡng mộ thần tượng là một
nét đẹp văn hóa, nhưng mê muội thần tượng là một thảm họa.
2/ Thân bài:
a/ Giải thích :
- Thần tượng là những người, những điều được mọi người tôn sùng, chiêm ngưỡng.
Nhưng thái độ của mọi người đối với thần tượng có thể dẫn tới những kết quả khác
nhau: Ngưỡng mộ thần tượng là một nét đẹp văn hóa, nhưng mê muội thần tượng là
một thảm họa.
- Tại sao Ngưỡng mộ thần tượng là một nét đẹp văn hóa, nhưng mê muội thần tượng
là một thảm họa?
- Ngưỡng mộ khác với mê muội : người ngưỡng mộ vẫn giữ được sự tỉnh táo, sáng
suốt, khách quan của tinh thần, do đó có thái độ đúng mực đối với thần tượng, trong
khi người mê muội thì thường chủ quan, thiếu sự sáng suốt, tỉnh táo trong mối quan
hệ với thần tượng, do đó dễ có những thái độ không đúng mực, không phù hợp.
- Trong việc ngưỡng mộ thần tượng, người ta dễ hiểu rõ cái đẹp của thần tượng và có
sự ngưỡng mộ; người ta cũng hiểu rõ bản thân; do đó người ta có thể hoặc có sự thán
184
phục, hoặc có nỗ lực để phấn đấu và để theo gương theo cách hiểu mình hiểu người,
không có những hành vi thái độ quá đáng ảnh hưởng đến nhân cách của bản thân. Vì
thế, đó là một nét đẹp văn hóa: cư xử văn minh, lịch sự đúng mực, phù hợp.
- Trong khi đó, mê muội thần tượng thì dễ khiến người ta chỉ nhìn thấy thần tượng
một cách phiến diện (hào quang của những thần tượng ca nhạc) thường lại có những
thái độ hành vi quá đáng và do đó nó ảnh hưởng đến cuộc sống của bản thân, có khi
dẫn tới những tai họa lớn (ví dụ : tốn thời gian, tiền của và thậm chí cả sinh mạng).
b/ Bình luận :
- Không nên sống trên đời mà không có thần tượng bởi vì ai cũng cần phải có một
mục đích rõ ràng để sống, phải có những điều, những người tốt đẹp mà mình ngưỡng
mộ, yêu mến, khâm phục để noi gương và phấn đấu. Có như vậy cuộc sống mới có
thể dễ có ý nghĩa, có động lực thúc đẩy để phấn đấu. Không có thần tượng người ta
dễ sống theo kiểu bèo dạt hoa trôi.
- Cũng cần thấy rõ ý nghĩa khái quát của thần tượng và sự hiện diện của thần tượng ở
mọi lĩnh vực của đời sống (văn học, lịch sử, khoa học...) chứ không phải chỉ có thần
tượng trong lĩnh vực âm nhạc, thể thao.
- Cần phải có thái độ đúng đắn đối với thần tượng đó là ngưỡng mộ thần tượng chứ
không mê muội thần tượng.
3/ Kết bài: Có ý nghĩa của một lời nhắc nhở, một lời khuyên rất thực tế, thời sự đối
với mọi người, nhất là với giới trẻ hiện nay.
-------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 93
Biết tự hào về bản thân là cần thiết nhưng biết xấu hổ còn quan trọng hơn.
Hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của em về ý kiến
trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng:
– Bố cục mạch lạc, rõ ràng, hợp lí.
– Diễn đạt trong sáng, giàu cảm xúc, sáng tạo; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần chú ý các nội dung sau :
1/ Mở bài : Giới thiệu ý kiến của đề bài: biết tự hào về bản thân là cần thiết nhưng
xấu hổ còn quan trọng hơn.
2/ Thân bài:
185
a/ Giải thích :
+ Tự hào : lấy làm hài lòng, hãnh diện về cái tốt đẹp mà mình có.
+ Xấu hổ : cảm thấy hổ thẹn khi thấy mình có lỗi hoặc kém cỏi trước người khác.
+ Ý kiến : thể hiện quan điểm của người phát biểu về quan hệ của tự hào với xấu hổ :
tự hào thì cần thiết, xấu hổ quan trọng hơn.
b/ Phân tích, chứng minh :
+ Tự hào là cần thiết :
- Người tự hào thường là người hiểu rõ bản thân, nhất là sở trường, các tốt đẹp của
bản thân. Do đó cũng dễ là người có thái độ tự tin.
- Tự hào thường mang lại những cảm xúc tích cực. Nó giúp người ta dễ phấn khởi
trong hành động. Do đó cuộc sống dễ đạt được những thành công.
+ Biết xấu hổ còn quan trọng hơn :
- Biết xấu hổ, người ta dễ tránh những lỗi lầm sai trái.
- Biết xấu hổ, người ta dễ nổ lực vươn lên để khắc phục những kém cỏi của bản thân.
- Biết xấu hổ, người ta dễ có lòng khiêm tốn, có tinh thần trách nhiệm, có lương tâm.
- Biết xấu hổ là một trong những biểu hiện của lòng tự trọng, của nhận thức về phẩm
giá con người.
- Biết xấu hổ, người ta cũng dễ biết kiềm chế bản thân trước các tình huống.
c/ Phê phán : Trong thực tế, có những người không biết tự hào, cũng chẳng tự
trọng, vô cảm với mình, với người. Nguyên nhân thường do thiếu nhận thức, thiếu
kỹ năng sống.
d/ Bình luận : Tự hào, tự trọng (mà biết xấu hổ là một biểu hiện của nó) là những
phẩm chất đáng quý mà mỗi người cần có, trong đó cần nhận thức tự hào là cần thiết
nhưng tự trọng thì quan trọng hơn.
- Làm sao để có lòng tự hào và tự trọng :
+ Cần có hiểu biết và ý thức về giá trị con người và cuộc sống.
+ Cần có hiểu biết về ý nghĩa quan trọng của phẩm giá cá nhân.
+ Cần nỗ lực phấn đấu rèn luyện trau dồi những phẩm chất và kỹ năng sống cần thiết
để sống tốt.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa vấn đề
-----------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 94
186
Đừng cố gắng trở thành người nổi tiếng mà trước hết hãy là người có ích.
Hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của em về ý kiến
trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng:
– Bố cục mạch lạc, rõ ràng, hợp lí.
– Diễn đạt trong sáng, giàu cảm xúc, sáng tạo; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần chú ý các nội dung sau :
1/ Mở bài : Giới thiệu ý kiến của đề bài: Đừng cố gắng trở thành người nổi tiếng
mà trước hết hãy là người có ích.
2/ Thân bài:
a/ Giải thích :
+ Người nổi tiếng : là người có tiếng tăm được nhiều người biết đến.
+ Người có ích : là người có cuộc sống có ích, có ý nghĩa, cũng cần thiết và có giá trị
đối với người khác, gia đình, xã hội.
+ Ý kiến là một lời khuyên về một trong những mục đích sống của con người : hãy
sống với một mục đích sống chân chính đừng cố gắng theo đuổi tiếng tăm, danh
vọng mà hãy quan tâm đến giá trị của cuộc sống, nhất là với mọi người.
b/ Phân tích chứng minh :
+ Đừng cố gắng trở thành người nổi tiếng :
- Tiếng tăm, danh vọng : thường không phải là mục đích cao đẹp nhất của cuộc
sống.
- Danh vọng có thể làm tha hóa con người, làm băng hoại đạo đức và đẩy con người
ta vào tội lỗi.
- Để cố trở thành người nổi tiếng có những người đã đi vào những con đường bất
chính, sử dụng những phương cách xấu xa. Do đó, nổi tiếng như thế chỉ là vô nghĩa.
+ Trước hết, hãy là người có ích :
- Người sống có ích mang lại nhiều ích lợi cho người khác trong cuộc sống.
- Sống có ích sẽ làm thăng hoa giá trị con người, thăng hoa giá trị cuộc sống.
- Người có ích dù không được nổi tiếng nhưng cuộc sống của họ là cần thiết, có giá
trị, có ý nghĩa đối với người khác, gia đình, xã hội. Ngay cả trong quan niệm của

187
người xưa về “chí nam nhi”, chữ “danh” (Phải có danh gì với núi sông) luôn gắn với
thực chất của hành động (Làm nên đấng anh hùng đâu đấy tỏ).
c/ Bình luận :
+ Nổi tiếng cũng có mặt tốt, có tác dụng tốt. Tiếng nói của người nổi tiếng thường có
tác động nhiều hơn, lớn hơn đối với người khác, xã hội.
+ Nhưng đừng cố gắng chạy theo việc trở thành người nổi tiếng bằng mọi cách vì
điều đó mang lại nhiều tác hại. Hãy để cho tiếng tăm được đến một cách tự nhiên
bằng hành động có thực chất: hữu xạ tự nhiên hương.
+ Làm sao để là người có ích :
- Hãy sống có lý tưởng;
- Hãy sống có đạo đức, có trách nhiệm;
- Hãy sống vì gia đình, vì xã hội, vì cộng đồng;
+ Ý kiến này là một biểu hiện cụ thể của vấn đề danh và thực trong cuộc sống con
người. Giải quyết tốt mối quan hệ của vấn đề nổi tiếng và có ích, của danh và thực,
người ta sẽ dễ có cuộc sống bình an, hạnh phúc, chân chính.
3/ Kết bài: Đây là một ý kiến có giá trị đúng đắn. Đồng thời nó cũng là một lời
khuyên rất có tính thời sự, nhất là trước hiện tượng một bộ phận giới trẻ ngày nay
đang có xu hướng tìm sự nổi tiếng bằng mọi giá.
------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 95
Phía sau lời nói dối...
Suy nghĩ của em về vấn đề trên bằng một bài văn nghị luận ngắn khoảng 2
trang giấy thi.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng:
– Bố cục mạch lạc, rõ ràng, hợp lí.
– Diễn đạt trong sáng, giàu cảm xúc, sáng tạo; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần chú ý các nội dung sau :
1/ Mở bài : Nói dối là nói không đúng sự thật. Đây là một biểu hiện thường gặp
trong cuộc sống.
2/ Thân bài:
a/ Phía sau lời nói dối có thể là:

188
- Những động cơ, nguyên nhân khác nhau: những toan tính, thủ đoạn của kẻ
không trung thực; sự yếu đuối, hèn nhát của người không dám đối diện sự thật;
né tránh sự thật đau lòng, không muốn làm tổn thương người khác...
- Những trạng thái tâm lí, cảm xúc khác nhau: buồn - vui, đau khổ - hạnh
phúc, hối hận - hả hê,...
- Những hệ lụy không ai mong muốn, những hậu quả khôn lường: lời nói dối
có thể kéo theo những hành động gian dối, làm xói mòn nhân phẩm, niềm tin giữa
con người với nhau, gây bất ổn nhiều mặt trong xã hội,...
b/ Bài học:
- Nói dối là một thói xấu, vì thế con người cần rèn luyện cho mình phẩm chất trung
thực, không được nói dối.
- Cần lên án, phê phán nghiêm khắc những kẻ nói dối cũng như những hành vi gian
dối. Nhưng cũng nên có cách nhìn nhận thấu đáo nếu phải nghe những lời nói dối.
- Trong tình huống, cảnh ngộ cụ thể, nhất thời, con người có thể buộc phải nói dối.
Tuy nhiên, không được lạm dụng lời nói dối. Bởi suy cho cùng, trong cuộc sống
không ai muốn nghe hoặc phải nói những lời gian dối và sớm muộn sự thật cũng sẽ
được phơi bày.
3/ Kết bài: Kết thúc vấn đề.
---------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 96

Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao, nhưng lại không nhận ra rằng cuộc
sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ”.
(Dẫn theo “Hành trang vào đời”, NXB Tổng hợp tp Hồ Chí Minh -
2008, tr.38)
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng:
– Bố cục mạch lạc, rõ ràng, hợp lí.
– Diễn đạt trong sáng, giàu cảm xúc, sáng tạo; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.
II/ Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần chú ý các nội dung sau :
1/ Mở bài : Giới thiệu vấn đề nghị luận : « Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao,
nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ”.
2/ Thân bài :
189
a.Giải thích:
- Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao: khát vọng hướng tới những cái đích của
đời người, làm thay đổi cuộc sống theo chiều hướng tốt đẹp hơn.
- nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ:
không ý thức được rằng những việc lớn bao giờ cũng phải bắt đầu từ nhiều việc nhỏ,
như những dòng sông được tạo thành từ nhiều con suối...
b. Bình luận:
- Mơ ước làm nên điều lớn lao là nguyện vọng chính đáng của mọi người, cần được
tôn trọng, động viên, khuyến khích.
- Nhưng phải luôn ý thức rằng:
+ Một nhân cách hoàn thiện vốn được bồi đắp từ những việc làm rất nhỏ, nhất là
những hành vi đạo đức, lối sống. Ý nghĩa của cuộc sống cũng được kiến tạo từ
những điều đơn sơ, bình dị.
+ Phê phán lối sống, cách nghĩ, lời nói ngụy biện: vì việc lớn mà quên việc nhỏ,
muốn trở thành vĩ nhân mà quên mình cũng là một con người bình thường.
c. Bài học:
- Nhận thức sâu sắc rằng, việc gì nhỏ mấy mà có ích thì kiên quyết làm...
- Thường xuyên rèn luyện đức tính kiên nhẫn, bắt đầu từ những việc làm nhỏ để có
thể hướng tới những điều lớn lao.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa vấn đề.
------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 97
“Một người đã đánh mất niềm tin vào bản thân thì chắc chắn sẽ còn đánh mất
thêm nhiều thức quý giá khác nữa” (Sách Dám thành công)
Suy nghĩ của em về vấn đề này.
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài viết
chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói.
Học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1. Mở bài:
- Một câu danh ngôn nổi tiếng đã nói; Mất tiền còn có thể tìm lại được nhưng mất
niềm tin là mất tất cả.
- Đúng vậy! Nói về niềm tin của mỗi người trong cuộc sống đã có rất nhiều ý kiến
nói về điều đó: “Một người đã đánh mất niềm tin vào bản thân thì chắc chắn sẽ còn

190
đánh mất thêm nhiều thức quý giá khác nữa” (Sách Dám thành công). Vậy niềm tin
có ý nghĩa như thế nào với mỗi con người trong cuộc sống?
2. Thân bài:
a. Giải thích câu nói:
- Niềm tin vào bản thân: Đó là niềm tin vào chính mình, tin vào năng lực, trí tuệ,
phẩm chất, giá trị của mình trong cuộc sống. Đó còn là mình hiểu mình và tự đánh
giá được vị trí, vai trò của mình trong các mối quan hệ của cuộc sống.
- Câu nói là lời nhắc nhở mỗi chúng ta hãy có niềm tin vào bản thân. Đó cũng là
bản lĩnh, là phẩm chất, là năng lực của mỗi người, là nền tảng của niềm yêu sống và
mọi thành công. Khi đánh mất niềm tin là ta đánh mất tất cả.
b. Phân tích, chứng minh ý nghĩa câu nói:
Vì sao đánh mất niềm tin vào bản thân là sẽ đánh mất nhiều thứ quý giá khác?
- Bởi niềm tin vào bản thân là niềm tin cần thiết nhất trong mọi niềm tin. Nó
không chỉ đem lại niềm tin yêu cuộc sống, yêu con người, hi vọng vào những gì tốt
đẹp mà còn là nền tảng của mọi thành công. Để đạt được điều đó, con người phải
biết dựa vào chính bản thân mình chứ không phải dựa vào ai khác, khách quan chỉ là
điều kiện tác động, hỗ trợ chứ không phải là yếu tố quyết định thành công.
- Đánh mất niềm tin hoặc không tin vào chính khả năng của mình thì con người sẽ
không có ý chí, nghị lực để vươn lên và tất nhiên: “Thiếu tự tin là nguyên nhân của
phần lớn thất bại” (Bovee).
- Cuộc sống muôn màu muôn vẻ, đầy những dư vị đắng cay, ngọt ngào, hạnh phúc
và bất hạnh, thành công và thất bại, và có những lúc sa ngã, yếu mềm… Nếu con
người không có ý chí, nghị lực, niềm tin vào bản thân sẽ không đủ bản lĩnh để vượt
qua, không khẳng định được mình, mất tự chủ, dần buông xuôi, rồi dẫn đến đánh
mất chính mình. Khi đã đánh mất chính mình là đánh mất tất cả, trong đó có những
thứ quý giá như: tình yêu, hạnh phúc, cơ hội… thậm chí cả sự sống của mình. Vì
vậy, con người biết tin yêu vào cuộc sống, tin vào sức mạnh, khả năng của chính
mình, biết đón nhận những thử thách để vượt qua, tất yếu sẽ đạt đến bến bờ của
thành công và hạnh phúc.
- Trong cuộc sống, có biết bao con người không may mắn, họ phải trải qua nhiều
khó khăn, thử thách, bất hạnh. Nhưng càng khó khăn, bản lĩnh của họ càng vững
vàng. Họ tin vào ý chí, nghị lực, khả năng của bản thân và họ đã vượt lên, chiến
thắng tất cả.
c. Đánh giá, bàn bạc:
- Phê phán: Trong thực tế cuộc sống, có những người mới va vấp, thất bại lần đầu
nhưng không làm chủ được mình, không tin vào mình có thể gượng dậy mà từ đó
dẫn đến thất bại:
+ Một học sinh nhút nhát, e sợ, không tin vào năng lực bản thân mình khi đi thi sẽ
dẫn đến làm bài không tốt. Cũng có những học sinh thi trượt, tỏ ra chán nản, không
còn niềm tin vào bản thân nên sẽ dễ bỏ cuộc.
+ Một người khi làm việc, không tự tin vào mình, không có chính kiến của mình
mà phải thực hiện theo ý kiến tham khảo của nhiều người khác thì dẫn đến tình trạng
“đẽo cày giữa đường”, “lắm thầy thối ma”.
+ Có những người từ nhỏ được sống trong nhung lụa, mọi việc đều có người giúp
việc hoặc bố mẹ lo , khi gặp khó khăn họ có thể làm chủ được bản thân, tự mình độc
lập để vượt qua?

191
 - Khẳng định: Tuy nhiên, đừng quá tự tin vào bản thân mình mà dẫn đến chủ
quan, đừng quá tự tin mà bước sang ranh giới của tự kiêu, tự phụ sẽ thất bại. Tự tin,
khiêm tốn, cẩn trọng là những đức tính đáng quý của con người. Nó dẫn con người ta
đến bến bờ thành công và được mọi người quý trọng.
- Bài học nhận thức, hành động: Học sinh, sinh viên, những người trẻ tuổi phải
làm gì để xây dựng niềm tin trong cuộc sống? Phải cố gắng học tập và rèn luyện tư
cách đạo đức tốt. Việc học phải đi đôi với hành, dám nghĩ, dám làm, tự tin, yêu đời,
yêu cuộc sống. Phải biết tránh xa các tệ nạn xã hội, phải luôn làm chủ bản thân.
3. Kết bài:
Liên hệ bản thân
-------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 98
XA XỨ
Em tôi học đến kiệt sức để có một suất du học.
Thư đầu gửi về em viết: “ở đây, đường phố sạch đẹp, văn minh, bỏ xa lắc nước
mình…”
Cuối năm viết: “muà đông bên này tĩnh lặng, tinh khiết như tranh, thích lắm…”
Muà đông năm sau viết: “Em thèm một chút nắng ấm quê nhà, muốn được đi giữa
phố bụi bặm, ồn ào, nhớ bến chợ xôn xao, lầy lội… Biết bao lần trên phố, em đuổi
theo một người Châu Á để hỏi có phải người Việt không…”
Nêu những cảm nhận và suy ngẫm cuả em về câu truyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài viết
chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói.
Học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1. Mở bài: Nêu vấn đề nghị luận.
2. Thân bài:
a/ Giải thích ý nghĩa của mẫu chuyện:
Mẫu chuyện là lời kể về cuộc sống, cảm xúc của một sinh viên du học ở ngước
ngoài. Thời gian đầu, người sinh viên thích thú, say mê trước vẻ đẹp của cảnh sắc
thiên nhiên, cuộc sống, con người nơi xứ lạ. Một năm sau, khi những thứ mới lạ, hấp
dẫn đã trở nên quen thuộc, bình thường, người sinh viên lại thấy “thèm một chút
nắng ấm quê nhà, muốn được đi giữa phố xá bụi bặm, ồn ào, nhớ chợ bến xôn xao
lầy lội”, thấy nhớ một bóng dáng người thân.
Mẫu chuyện rất nhỏ nhưng để lại nhiều suy ngẫm về lẽ sống. Phải chăng, mỗi người
đều luôn khát khao được đến với những vùng đất lạ, thưởng ngoạn, tìm hiểu, tiếp thu
những cái mới. Song, quê hương nguồn cội, nơi ta sinh ra và lớn lên với những gì
thân thuộc, bình dị, gắn bó sâu nặng mãi mãi là nơi đi về trong nỗi nhớ niềm thương,
trong cuộc sống tâm hồn của mỗi con người. Mẫu chuyện vì thế gợi ra vấn đề về tình
yêu quê hương nguồn cội của con người.
b/ Bình luận về ý nghĩa nhân sinh của mẫu chuyện:
Trong cuộc đời, mỗi người đều luôn khát khao được đến với những vùng đất lạ,
thưởng ngoạn, tìm hiểu, tiếp thu những cái mới.

192
– Nhu cầu ra đi, đến những vùng đất lạ, những đất nước ngoài đất nước mình để
tham quan, thưởng ngoạn cái đẹp; để tìm hiểu, khám phá cái mới là nhu cầu chính
đáng, là giấc mơ đẹp của con người.
– Nó giúp con người hiểu biết nhiều về thiên nhiên, cuộc sống, bản sắc văn hóa, sự
phát triển của các quốc gia, dân tộc trên thế giới.
– Nó giúp con người trải nghiệm, làm giàu vốn sống, vốn tri thức, thỏa mãn đời sống
tinh thần với những cảm giác thích thú, say mê trước cái mới lạ, những rung động
thẩm mỹ trước cái đẹp; những cảm xúc buồn vui khi ở cách xa quê hương, tổ quốc
mình.
– Đặc biệt, sự trải nghiệm giúp con người nhận ra giá trị đích thực trong đời sống.
Đó là quê hương cội nguồn.
Quê hương nguồn cội mãi mãi là tình yêu thương, gắn bó sâu nặng trong đời sống
tâm hồn của mỗi con người
– Quê hương, nguồn cội là nơi mỗi người sinh ra và lớn lên, học tập, lao động, sống
và trưởng thành; nơi được sống trong tình yêu thương, sự bao dung của những người
thân; nơi mà thiên nhiên, cuộc sống, nền nếp văn hóa từng ngày thấm vào hồn để
làm nên cốt cách mỗi người; nơi lưu dấu những kỉ niệm tuổi thơ, nguyên sơ, dung dị
mà khó phai nhạt; nơi những vấp ngã, bồng bột đầu đời đã khắc dấu trong đời mỗi
người làm thành hành trang để mỗi người vững bước trên con đường đời.
– Nhớ và hướng về quê hương nguồn cội giúp con người vững an mỗi khi vấp ngã,
vợi bớt nỗi cô lẻ trước những nỗi buồn; giúp con người giữ được ngọn lửa ấm áp tin
yêu trước sự hờ hững, đố kị, ghen ghét của thói đời.
– Nhớ và hướng về quê hương nguồn cội là đạo lý sống muôn thuở của loài người; là
thước đo giá trị nhân cách của con người.
– Đánh mất quê hương, cội nguồn con người tự đánh mất, tự hủy hoại chính mình.
Vì vậy, trong đời sống, mỗi người cần nuôi dưỡng cho mình khát khao và nỗ lực học
tập, rèn luyện để hành động nhằm đến với những vùng đất lạ, thưởng ngoạn, tìm
hiểu, tiếp thu những cái mới. Đặc biệt, phải luôn khắc cốt ghi tâm tình cảm đối với
quê hương nguồn cội, xem đây là tình cảm thiêng liêng, nhân bản nhất của con
người.
Phê phán những ai vì quá say những chân trời mới mà lãng quên nguồn cội, quê
hương, quên những gì thân thuộc nhất của cuộc đời mình và ngược lại, cần phê phán
những ai, quá đề cao quê hương đất nước mà giam hãm tâm hồn mình, xem nhẹ, phủ
nhận những thành tựu, cái hay, cái đẹp của nhân loại.
c/ Bài học nhận thức và hành động:
– Nhận thức:
+ Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc ra đi khám phá, thưởng thức những miền đất mới
và tình cảm hướng về quê hương cội nguồn.
+ Sức khỏe, tri thức, tình cảm và ý chí là những phương tiện giúp ta thực hiện những
điều trên.
– Hành động:
+ Nuôi dưỡng và nỗ lực hành động để thỏa mãn mục đích khám phá thế giới.
+ Sống hết mình với quê hương, làm cho quê hương trở thành tổ ấm trong cuộc đời
mình.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa, tầm quan trọng của việc ra đi khám phá, thưởng
thức những miền đất hứa và tình cảm với cội nguồn.
----------------------------------------------------------
193
ĐỀ SÔ 99
Đọc câu chuyện sau:
Một con chó tham ăn, một hôm nó đớp được miếng thịt của làng bày ra đình để khao
làng. Con chó ba chân bốn cẳng tha miếng thịt đến bờ sông. Sợ người làng đuổi theo
nên nó chạy về phía cầu để qua sông tẩu thoát. Khi đến giữa cầu, nó nhìn xuống
dòng sông, thấy có một con chó khác đang ngoạm miếng thịt to hơn. Con chó tham
ăn mới nghĩ: Ta phải cướp miếng thịt của con chó kia mới được. Nghĩ thế nào, làm
thế ấy, nó bèn nhả miếng thịt đang ngoạm ra, rồi nhảy xuống sông để tranh miếng
thịt với con chó kia. Vừa nhảy xuống sông thì bóng nước tan ra, nó vùng vẫy một
thôi một hồi chẳng kiếm được gì, lúc bấy giờ mọi người đổ xô ra cầm đòn đánh chó.
Nước cuốn mạnh, con chó bị chìm nghỉm dưới dòng sông.
(Theo “Con chó và miếng thịt” - Truyện ngụ ngôn Việt Nam – Nguyễn Văn Ngọc,
NXB Văn học, 2003)
Câu chuyện trên gợi cho em những suy nghĩ như thế nào về cách sống của con
người? Hãy viết thành một bài văn khoảng 2 trang giấy thi.
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội thông qua câu
chuyện. Bố cục bài viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính
tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu chuyện,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1. Mở bài: Nêu vấn đề nghị luận: Mượn hình tượng con chó tham lam, tác giả dân
gian muốn phê phán những kẻ ngu ngốc thiếu thực tế.
2/ Thân bài:
2. 1. Trình bày về nội dung và ý nghĩa của câu chuyện “Con chó và miếng thịt”.
- Chuyện kể về một con chó đớp được một miếng thịt trong bữa cỗ làng và vội vàng
tẩu thoát.
- Khi đi qua chiếc cầu, nhìn xuống dưới thấy một con chó khác đang ngoạm một
miếng thịt to hơn. Nó liền nhả miếng thịt đang ngoạm ra lao xuống tranh miếng thịt
với con chó kia.
- Nó không những không cướp được mà còn bị nước cuốn mạnh chìm nghỉm dưới
lòng sông.
=> Mượn hình tượng con chó tham lam, tác giả dân gian muốn phê phán những kẻ
ngu ngốc thiếu thực tế, “thả mồi bắt bóng”, “tham bát bỏ mâm”, “thả con cá rô, vồ
con săn sắt” ...
2.2. Suy nghĩ của bản thân
- Con người nhiều khi không ý thức được giá trị mà mình có, chỉ lo tìm kiếm những
thứ viển vông, là cái bóng, là ảo ảnh (những giá trị không có thật) vì thế phải nhận
những hậu quả đáng tiếc, thứ mà mình đang có cũng tuột khỏi tầm tay.
- Cái bóng bao giờ cũng đẹp, cũng lung linh nên con người dễ nhầm tưởng, lòng
tham khiến họ lao vào nó mà quên đi thực tế. Câu chuyện trở thành một minh chứng
sinh động nhằm phê phán những kẻ tham lam, ngu ngốc, thiếu hiểu biết.
- Nhưng mặt khác, “tham” cũng có giá trị riêng của nó. Tính “tham” sẽ là điều kiện
tuyệt vời giúp chúng ta vượt qua những rào cản của bản thân, nhanh chóng chinh
phục những mục tiêu xa hơn, lớn hơn, có lòng tham con người mới có động lực phát
triển, biến ước mơ thành hiện thực.
194
- Tuy nhiên lòng tham tự nó vốn dĩ khó đo lường và kiểm soát. Nếu tham quá đà con
người sẽ không làm chủ được bản thân, biến mọi thứ thành tro bụi, thậm chí mất đi
tính mạng của bản thân.
2.3. Bài học nhận thức và hành động
- Con người phải nắm bắt được thực tế, giữ gìn những gì mình đang có, đừng theo
đuổi những cái viển vông
- Chúng ta cần có tham vọng nhưng tham vọng phải có chừng mực, tránh biến thành
kẻ tham lam ngu ngốc để rồi phải hối hận.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu chuyện.
---------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 100
ĐỒNG CỎ TUYỆT VỜI

Có một anh chàng chỉ quen sống ở đồng cỏ. Một hôm có người bạn đến mời anh ta
du ngoạn. Hai người phi ngựa đến bên hồ nước rộng lớn. Anh ta nhìn thấy thảm
xanh mênh mông trên mặt hồ, mừng rỡ nói với bạn: "Ôi, một vùng đồng cỏ chưa hề
có dấu chân ai, ta phải phi ngựa đi hết thảm xanh này để rồi về đuổi ngựa đến nuôi.
Một vùng đồng cỏ thật tuyệt vời!".

Anh bạn liền cười ngăn lại:

- Đây là hồ, trên thảm xanh dưới nước sâu, chứ đâu phải là đồng cỏ. Nghe vậy anh ta
nhìn xuống chân mình thì thấy nước trong xanh, in bóng ngựa của hai người. Lúc đó
anh ta mới nhận ra là hồ nước.

Suy nghĩ của em về câu chuyện .

GỢI Ý LÀM BÀI

* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội thông qua câu
chuyện. Bố cục bài viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính
tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu chuyện,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1. Mở bài: Nêu vấn đề nghị luận: Cuộc sống là một thế giới phong phú, muôn màu.
Con người cần phải có kiến thức và cái nhìn thấu đáo để tránh được những sai lầm
đáng tiếc.
2/ Thân bài:
a/ Những suy nghĩ gợi lên từ câu chuyện
- Mỗi người có thể chỉ sống ở một nơi, hoạt động trong một lĩnh vực nhất định.
Nhưng điều đó không có nghĩa là anh không biết đến những gì khác ngoài nơi anh
sống, việc anh làm.
- Nếu chỉ bó hẹp trong phạm vi của mình, hiểu biết của con người sẽ trở nên hạn chế,
suy nghĩ theo khuôn sáo, lối mòn, con người, khó thích ứng với những hoàn cảnh,
môi trường khác và vì thế nên dễ mắc sai lầm.
b. Nêu bài học
195
- Phải luôn có ý thức học tập, tìm tòi, mở mang tầm hiểu biết vì kiến thức là vô hạn.
- Phải luôn đổi mới trong tư duy, tránh cách nghĩ sáo mòn. Suy nghĩ, xem xét kĩ
trước khi hành động, không hành động theo thói quen để tránh gây ra hậu quả đáng
tiếc.
- Không nên chỉ nhìn một đặc điểm, một thuộc tính của vấn đề mà sớm đưa ra kết
luận.
- Không nên chỉ dùng cảm giác để đánh giá, vì như vậy sẽ thiếu chính xác, thậm chí
khiến nó sai lệch hoàn toàn.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu chuyện.
------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 101
Trình bày suy nghĩ của em về ý kiến: Trong rừng có rất nhiều lối đi, ta chọn lối
đi chưa có dấu chân người.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1. Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề nghị luận, trích dẫn ý kiến: Trong rừng có rất nhiều lối đi, ta chọn
lối đi chưa có dấu chân người.
2. Thân bài
a. Giải thích
- Trong rừng có nhiều lối đi: cuộc sống có nhiều con đường, nhiều cách thức, nhiều
lựa chọn để mỗi người có lựa chọn riêng cho cuộc tồn sinh và phát triển.
- Lối đi không có dấu chân người: lối đi mới có nhiều điều thú vị, nhưng cũng có thể
gặp những nguy hiểm, thách thức, khó khăn; chỉ cách nghĩ, lối sống mới thì mới thể
hiện được sự lựa chọn riêng, sáng tạo.
- Tôi chọn: thể hiện sự chủ động, tích cực lựa chọn, dám dấn thân trong cuộc sống
của người viết.
b. Phân tích, chứng minh
- Vì sao con người cần lựa chọn lối đi riêng, mới mẻ?
+ Vì mỗi người có những nhận thức, cách nghĩ, cách nhìn khác nhau về cuộc sống;
những quan niệm khác nhau về giá trị sự sống cũng như giá trị bản thân.
+ Vì cuộc sống bao giờ cũng phong phú, luôn chứa đựng những cơ hội cũng như
thách thức mở ra những lối đi riêng, những ngả đường mới. Mặt khác, cuộc sống
luôn vận động và phát triển, không ai tắm hai lần trên một dòng sông (Hê-ra-clit) nên
những con đường đã có người đi sẽ không tránh khỏi mòn cũ, lạc hậu, lỗi thời.
- Con người lựa chọn lối đi riêng như thế nào?
+ Có thể là: Chọn lối đi riêng trong học tập; chọn lối đi riêng trong lao động, sinh
hoạt; chọn lối đi riêng trong nghiên cứu khoa học; chọn lối đi riêng trong đấu tranh,
bảo vệ, giữ gìn những giá trị văn hoá truyền thống,...
196
- Lối đi riêng có ý nghĩa như thế nào?
+ Giúp cho con người trở nên chủ động, linh hoạt, phát huy tận độ năng lực, sở
trường, hạn chế sở đoản; tôi rèn bản lĩnh và ý chí; nâng cao khát vọng... tức là nâng
cao giá trị bản thân và giá trị sự sống.
+ Góp phần làm cho cuộc sống thêm phong phú và phát triển.
c. Bàn luận, đánh giá:
- Lối đi riêng tuyệt nhiên không phải là lối đi lập dị, xa lạ với những giá trị phổ quát
của nhân sinh. Đó là lựa chọn tích cực của những người chân chính. Phê phán những
ngộ nhận về lối đi riêng, về sáng tạo ở kẻ tài hèn, đức mỏng, chí đoản.
- Muốn đi lối di riêng, mới mẻ, con người cần: chủ động, không ngừng trau dồi trí
tuệ, bồi dưỡng tâm hồn và phải có bản lĩnh vững vàng trước khó khăn, thách thức,
chấp nhận trả giá.
3. Kết bài
- Liên hệ thực tế bản thân: Thế hệ thanh niên hiện nay dám dấn thân, có bản lĩnh và
chọn lối đi riêng cho bản thân mình như thế nào?
----------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 102 HAI BIỂN HỒ
“Người ta ảo ở Paletxtin có hai biển hồ. Biển hồ thứ nhất gọi là biển Chết. Đúng
như tên gọi, không có sự sống nào bên trong cũng như xung quanh biển hồ này.
Nước trong hồ không có một loài cá nào có thể sống nổi mà người uống vào cũng bị
bệnh. Ai ai cũng không muốn sống gần đỏ.
Biển hồ thứ hai là Galile. Đây là biển hồ thu hút nhiều khách du lịch nhất. Nước ở
biển hồ lúc nào cũng trong xanh mát rượi, con người có thể uống được mà cá cũng
sống được. Nhà cửa được xây rất nhiều ở nơi đây. Vườn cây xung quanh tươi tốt
nhờ nguồn nước này.
Nhưng điều kì lạ là hai biển hồ đều được đón nhận nguồn nước từ sống Jordan.
Nước sông Jordan chảy vào biển chết. Biển Chết đón nhận và giữ lại cho riêng mình
mà không chia sẻ nên nước trong biển Chết trở nên mặn chát. Biển hồ Galile cũng
đón nhận nguồn nước từ sông Jordan rồi từ đó tràn qua các hồ nhỏ và sông rạch.
Nhờ vậy nước trong biển hồ này luôn sạch và mang lại sự sống cho cây cối, muông
thú và con người.
Một định lí trọng cuộc sống mà ai cũng đồng tinh: một ánh lửa chia sẻ là ánh lửa
lan tỏa. Một đồng tiền kinh doanh là một đồng tiền sinh lợi. Đôi môi hé mở mới thu
nhận được nụ cười. Bàn tay có mở rộng trao ban, tâm hồn mới tràn ngập vui sướng.
Thật bất hạnh cho ai cả cuộc đời chi biết giữ riêng cho mình. “Sự sống” trong họ
rồi cũng sẽ chết dần chết mòn như nước trong biển chết”
(Trích “Bàị học làm người”– nhà xuất bản giáo dục)
Câu chuyện hai biển hồ đã cho em bài học ý nghĩa nào trong cuốc sống?
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội thông qua câu
chuyện. Bố cục bài viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính
tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu chuyện,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: sự sẻ chia trong cuộc sống. Bài học về
cho và nhận trong cuộc sống.
197
2/ Thân bài:
a/ Giải thích:
Phân tích câu chuyện để rút ra ý nghĩa:
Nghĩa cụ thể: Biển chết do vị trí hồ không thuận lợi, xung quanh ko có kênh rạch,
lối thoát, nồng độ muối quá cao, không sinh vật nào sống được. Bởi thế, Biển chết
trở nên hoang vu, thiếu sự sống. Biển hồ Galile cũng đón nhận nguồn nước của sông
Jordan, nhưng từ đó nước tràn qua các hồ nhỏ, sông lạch xung quanh. Bởi thế nước
hồ luôn trong sạch và mang lại sự sống.
Nghĩa biểu tượng: Trong cuộc sống hằng ngày, con người có những mối quan hệ,
những giao tiếp, những sinh hoạt với mọi người xung quanh. Xã hội sẽ tồn tại, cuộc
sống mỗi người được duy trì chính nhờ quá trình giao tiếp này.
b/ Suy nghĩ về bài học: Câu chuyện đem lại bài học có ý nghĩa về Cho và nhận.
Biển chết như một biểu tượng cho loại người ích kỉ, thiếu lòng vị tha, nhân hậu, chỉ
biết sống cho riêng mình, biết nhận mà không có cho. Cuộc sống như thế chỉ là tồn
tại vô nghĩa. Biển Galile là biểu tượng cho những người sống vì người khác, mở
rộng tấm lòng cho và nhận, nhờ thế luôn được sống cuộc sống có ý nghĩa, chan hòa
và có ích với xung quanh
Nhận thức: Chính cách nhìn và thái độ sống đã chi phối hoàn cảnh sống, tác động
đến các mối quan hệ với xung quanh, làm cho nó xấu đi và trở nên tốt đẹp hơn
Bài học: cuộc sống cần có sự đồng cảm chia sẻ, có cho và nhận. Đây không chỉ là
một thái độ sống cần có để duy trì cuộc sống mà còn là một thái độ sống nhân văn,
mang ý nghĩa cao đẹp của xã hội con người
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề. Liên hệ bản thân.
------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 103
Suy nghĩ của em về bài học được rút ra từ câu chuyện sau:
Ngày xưa, bên sườn của một núi lớn có một tổ chim đại bàng. Một trận động đất xảy
ra làm rung chuyển ngọn núi, một quả trứng đại bàng lăn xuống và rơi vào trại gà
dưới chân núi. Một con gà mái tình nguyện ấp quả trứng ấy. Đến ngày kia trứng nở
ra một chú đại bàng con xinh đẹp, nhưng buồn thay chú chim nhỏ được nuôi lớn như
một con gà. Cũng chẳng lâu sau con đại bàng đó cũng tin tưởng nó chỉ là một con
gà không hơn không kém. Đại bàng yêu gia đình và ngôi nhà đang sống, nhưng tâm
hồn nó vẫn khao khát một điều gì đó cao xa hơn. Một ngày, trong khi đang chơi đùa
trong sân, đại bàng nhìn lên trời và thấy những chú chim đại bàng đang sải cánh
bay cao giữa bầu trời. “ Ồ đại bàng kêu lên – Ước gì tôi có thể bay lên giống những
chú chim đó” Bầy gà cười ầm lên “anh không thể bay với những con chim đó được.
Anh là một con gà và gà không biết bay cao”. Đại bàng tiếp tục ngước nhìn gia đình
thực sự của nó, mơ ước có thể bay cao cùng họ. Mỗi lần đại bàng nói ra mơ ước của
mình, bầy gà lại bảo nó điều không thể xảy ra. Đó là điều đại bàng cuối cùng đã tin
là thật. Rồi đại bàng không mơ nữa và tiếp tục sống như một con gà. Cuối cùng sau
một thời gian dài sống làm gà, đại bàng chết.
GỢI Ý LÀM BÀI
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội thông qua câu
chuyện. Bố cục bài viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính
tả, lỗi dùng từ và đặt câu.
198
* Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu chuyện,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận:
Nino Qubein từng nói : Nếu bạn có niềm tin rằng bạn có khả năng và niềm tin đó đủ
mạnh, bạn sẽ ngạc nhiên trước những điều bạn có thể đạt được. Đó là một nhận xét
đúng đắn. Khả năng của con người là một kho báu vô hạn mà không phải ai cũng
nhận ra và khai thác. Đọc câu chuyện về chú chim đại bàng sống một đời nhỏ bé vì
không nhận thức được khả năng của mình, chúng ta càng thấm thía điều ấy.
2. Thân bài:
2.1. Giải thích, nêu ý nghĩa câu chuyện:
- Đại bàng là loài vật biểu trưng cho sức mạnh. Chúng thuộc về trời xanh, thuộc về
những điều kì vĩ. Chú đại bàng được nhắc đến trong câu chuyện lại rơi vào một hoàn
cảnh hết sức đặc biệt, đó là khi chú phải sống lạc giữa một đàn gà và nhầm tưởng
mình cũng là loài vật nhỏ bé. Đại bàng không nhận thức được mình là ai và mình có
khả năng gì. Đáng chú ý ở chỗ đại bàng có ước mơ, đại bàng khao khát được bay lên
trời xanh”Ồ - đại bàng kêu lên – Ước gì tôi có thể bay như những con chim đó
nhưng ước mơ ấy nhanh chóng bị đè bẹp, đập vỡ bởi những lời nói của những người
xung quanh. Vì không nhận thức được bản thân, không tin vào khả năng và dám
thực hiện ước mơ của mình nên con chim cao quý ấy đã phải lãnh nhận một kết cục
đáng buồn: Đại bàng đã sống và chết như loài gà nhỏ bé.
- Chú đại bàng là một ẩn dụ cho một kiểu người cho xã hội – những con người có
ước mơ có hoài bão nhưng lại thiếu niềm tin vào chính mình. Mỗi con người đều
mang cho mình khả năng tiềm ẩn và để biến ước mơ thành hiện thực con người cần
có một ý chí vững chắc, một niềm tin mạnh mẽ vào khả năng của mình. Có như vậy
con người mới phát huy được năng lực thực sự của bản thân, trở thành” những con
đại bàng” sải cánh trên trời xanh.
2.2 Phân tích và lý giải:
Tin vào chính mình là tin vào những khả năng, tin vào lập trường của mình. Niềm tin
tưởng vào chính mình là xuất phát từ sự nhận thức đúng đắn về bản thân – nhận thức
được mình là ai, mình đến từ đâu, mình có thể làm gì. Tuy nhiên ý thức về bản thân
thôi chưa đủ, con người phải tự trang bị cho mình sự dũng cảm, sự vững vàng vượt
qua mọi lời nói của những người xung quanh để thực hiện ước mơ của mình. Làm
được điều đó con người sẽ dần bước gần hơn tới ước mơ, hoài bão.
2.3 Tại sao con người cần phải nhận thức được bản thân và tin tưởng vào chính
mình :
+ Nhận thức đúng đắn vào bản thân là một yếu tố quan trọng . Khi con người biết
mình là ai, mình đến từ đâu, mình có vị trí như thế nào trong xã hội, khi đó mỗi
người sẽ hiểu mình cần làm gì cho xứng đáng. Nhận thức đúng đắn mình là ai mình
sẽ không bị nhòa đi giữa một thế giới hàng triệu cá thể
+ Sự tự nhận thức về bản thân đó phải đi cùng với một niềm tin vững chắc và một
quyết tâm cao độ. Khả năng con người là vô hạn và đôi khi bị ẩn giấu. Cuộc sống
bình thường với nhịp độ trầm lặng, đều đều làm cho khả năng của con người không
được bộ lộ hết. Phải được đặt trong những khả năng đặc biệt với những thử thác đặc
biệt, con người mới có thể tự khám phá ra. Thử thách đặc biệt ấy có thể là những
ước mơ, những dự định lớn lao. Lúc ấy sự tự nhận thức và tin tưởng vào chính khả
năng đóng vai trò quyết định đến sự thành bại của con người. Có niềm tin con người
199
sẽ vượt qua được sức mạnh, vượt qua mọi rào cản, mình giúp con người có thể gạt
bỏ được những định kiến, những phủ định của mọi người xung quanh để dấn thân
vào những con đường đã chọn.
+ Những giá trị lớn trong cuộc đời chỉ được tạo nên bởi những con người có nhận
thức đúng đắn về bản thân và niềm tin vào khả năng của chính mình. Điểm lại phát
minh khoa học lớn trên thế giới, những thành tựu vĩ đại về mọi mặt xã hội, chẳng
phải tất cả đều được tạo nên bằng sự quyết tâm, kiên trì và niềm tin vững chắc của
những người thực hiện hay sao? Hay gần đây nhất là câu chuyện cảm động của
Nguyễn Thế Hoàn được huy chương vàng Olympic Toán quốc tế năm 2014 khi vượt
lên những khó khăn về hoàn cảnh. Thử hỏi, nếu cậu ấy mặc cảm về chính mình,
không can đảm vượt qua mọi rào cản về kinh tế, về những định kiến xã hội, liệu cậu
ấy có được thành công vang dội như ngày hôm nay không? Đó là một bài học quan
trọng cho tất cả những ai đang bước trên những con đường chinh phục ước mơ.
- Phê phán :
Trong cuộc sống ngày hôm nay, chúng ta dễ dàng bắt gặp những con người giống
chú đại bàng trong câu chuyện, bởi không nhận thức đúng về bản thân và không tin
tưởng vào khả năng của chính mình mà sống một cuộc sống tầm thường, vô nghĩa.
Con người luôn bị những định kiến xã hội kéo lại, không dám bước lên con đường
chinh phục ước mơ. Dám ước mơ và hành động để chinh phục ước mơ, con người
mới có thể làm được những điều vĩ đại.
2.4 Bình luận:
- Bài học con đại bàng để lại đã nhắc nhở chúng ta vai trò của niềm tin cuộc sống.
Nó lay tỉnh những con người đang ngủ quên trong sự bằng lòng với cuộc sống tầm
thường của hiện tại, bị những định kiến xã hội làm cho mềm yếu, hãy biết sống cho
ước mơ, hãy biết khẳng định bản thân qua những hành động cụ thể. Đó là con đường
dẫn con người đến chân trời của thành công và hạnh phúc.
- Tin vào chính mình, điều đó không có nghĩa con người trở nên bảo thủ, mù quáng.
Niềm tin cần phải gắn liền với một sự nhận thức đúng đắn, một ước mơ cao đẹp.
Cuộc đời mỗi con người sẽ trôi đi vô nghĩa nếu chúng ta chịu bằng lòng với những
gì mà mình đang có, nếu chúng ta ngừng ước mơ và cố gắng. Ta sẽ không biết thực
sự mình là ai, mình có khả năng tuyệt diệu đến nhường nào nếu ta dễ dàng từ bỏ mơ
ước vì lời phán xét của những người xung quanh.
- Liên hệ bản thân: Cá nhân người viết cảm nhận được câu chuyện có tác động như
thế nào đối với cuộc sống hiện tại, người viết tự nhìn nhận bản thân và tin tưởng vào
khả năng của mình hay chưa …
3/ Kết bài: khẳng định ý nghĩa vấn đề.
------------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 104
Nhà văn V. HuyGô từng nói: “Trên đời này chỉ có một thứ mà ta phải cúi đầu
thán phục đó là tài năng và chỉ có một thứ mà người ta phải quỳ gối tôn trọng đó
là lòng tốt”.
Em có suy nghĩ gì về ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.

200
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/ Mở bài : Giới thiệu câu nói “Trên đời này chỉ có một thứ mà ta phải cúi đầu thán
phục đó là tài năng và chỉ có một thứ mà người ta phải quỳ gối tôn trọng đó là lòng
tốt”.
Cách giới thiệu : Có thể mở bài trực tiếp ( đi thẳng vào vấn đề nghị luận) hoặc gián
tiếp ( dẫn dắt từ những vấn đề có liên quan )
Ví dụ :
MB1 : Trong cuộc đời của mỗi chúng ta đều có những điều mà mình cảm thấy thán
phục và tôn trọng. Nhà văn Huy Gô cũng vậy, ông đã từng nói: “Trên đời này chỉ có
một thứ mà ta phải cúi đấu thán phục đó là tài năng và chỉ có một thứ mà ta phải quỳ
gối tôn trọng đó là lòng tốt”. Đây là một cấu nói hay,rất triết lí chính vì vậy mà ta
phải hiểu như thế nào cho đúng, và hiểu như thế nào cho đúng là rất quan trọng.
MB2 :
Cuộc sống muôn hình vạn trạng , biến hóa đổi thay khôn lường. Hằng ngày,ta phải
đối diện , phải đắm chìm trong sự biến thiên của vũ trụ tuần hoàn.Và có lẽ cũng vì
vậy,chúng ta dường như chỉ mải mê tìm kiếm những giá trị hư vô , để ca tụng , thán
phục tiền bạc danh lợi,để quỳ gối trước cái xấu xa , đớn hèn; mà vô tình không biết
rằng giá trị thực sự của cuộc sống là những cái khác , những cái bình tâm hơn
nhiều.Hãy chịu khó và kiên nhẫn một chút , bạn sẽ tìm thấy câu nói của nhà văn
V.Huy-gô về những giá trị đích thực ấy ! Đó là: Trên đời này chỉ có một thứ mà ta
phải cuối đầu thán phục đó là tài năng và chỉ có một thứ mà ta phải quỳ gối tôn trọng
đó là lòng tốt”
2/ Thân bài :
2.1. Giải thích ý nghĩa câu nói: Đầu tiên cần giải thích các khái niệm, sau đó giải
thích ý nghĩa cả câu
– Tài năng: Khả năng đặc biệt, sự khéo léo hơn người, trí sáng tạo vượt bậc.
– Lòng tốt: Tấm lòng vị tha, khoan dung và nhân hậu
Đây là hai phẩm chất đặc biệt quý giá ở con người, thuộc hai lĩnh vực trí tuệ và tâm
hồn của con người.
– Cúi đầu thán phục và quỳ gối tôn trọng là cách nói hình ảnh thể hiện thái độ đánh
giá cao nhất đối với những phẩm chất quí giá của cong người đồng thời cũng bộc lộ
một quan điểm về cách đánh giá con người: Chỉ đề cao, coi trọng tôn vinh những gì
đẹp đẽ, có giá trị trong trí tuệ và phẩm cách của con người, coi đó là cái duy nhất
đáng coi trọng, ngưỡng mộ.
2.2. Bình luận ý nghĩa câu nói: Phân tích, lý giải, chứng minh
– Vì sao phải cúi đầu thán phục đối với tài năng: Vì tài năng là biểu hiện cao nhất
của khả năng trí tuệ của con người, là điều kiện tốt nhất để con người khẳng định giá
trị của bản thân và đóng góp cho cuộc sống chung của cả cộng đồng. Đối diện với tài
năng, ta không chỉ được chiêm ngưỡng, thán phục mà còn được mở rộng tầm hiểu
biết, nâng cao nhận thức để tự hoàn thiện bản thân.
Dẫn chứng : Chúng ta biết đến một người tài năng như thần đồng âm nhạc Mô-
da,một tác gia nổi tiếng như V.Huy-gô,một Meri Quiri nổi tiếng với những thành tựu
kiệt xuất cho nhân loại khi tìm ra radium,v..v..Tất cả những con người ấy,họ đều
được coi là người có tài năng. Tài năng của họ có thể là thiên bẩm, nhưng phần
nhiều do sự nỗ lực của mỗi cá nhân.
201
– Vì sao phải quỳ gối tôn trọng đối với lòng tốt: Vì lòng tốt xét đến cùng là sự hy
sinh, dâng hiến cho người, cho đời trên cơ sở của tinh thần nhân đạo. Lòng tốt có thể
cảm hóa quỷ dữ,có thể xua tan bóng đêm,có thể đưa con người ta hoàn lương trở về
với cái thiện cuộc đời. Để tốt với người, với đời, mỗi cá nhân cần biết vượt qua
những nhu cầu cá nhân ích kỷ, biết đứng cao hơn chính bản thân mình để có thể yêu
thương thật lòng, giúp đỡ chân tình, tha thứ thực sự. Những nỗ lực vì người khác
xuất phát từ lòng tốt luôn đáng để tôn vinh. .
2.3. Bàn luận, mở rộng vấn đề:
– Vị thế của chủ thể câu nói: Một nhà văn lớn (hội tụ cả hai yếu tốt tài năng và tấm
lòng), người hơn ai hết hiểu sâu sắc ý nghĩa, giá trị của tài năng, tấm lòng trong văn
chương cũng như cuộc sống. Ở vị thế ấy, thái độ đề cao là một tất yếu.
– Mặt tích cực: Đề xuất một cách đánh giá và một thái độ đúng đối với những giá trị
tốt đẹp của con người. Tài năng bao giờ cũng cần được đề cao, và lòng tốt bao giờ
cũng cần được coi trọng. Mọi biểu hiện miệt thị lòng tốt và phủ nhận tài năng đều
cần phải lên án, phê phán.
– Mở rộng, nâng cao:
+ Không nên tuyệt đối hoá vị trí của tài năng và lòng tốt vì trong cuộc sống, trong
con người vẫn còn có nhiều phẩm chất khác cần được coi trọng.
+Xã hội ngày nay, thật giả, tốt xấu lẫn lộn. Con người không còn biết phân biệt cái
gì là đáng quý, đáng tôn trọng. Có những con người suốt cuộc đời chỉ lo tìm kiếm
công danh, lợi lộc. Họ trau dồi cho thật nhiều kiến thức chỉ để tiến thân, chỉ vì mình
mà thôi. Họ chẳng quan tâm gì đến người khác. Họ chỉ đề cao chữ tài mà chữ tâm thì
họ không coi trọng, không nhắc đến. Vì thế, một người dù có tài đến đâu mà không
có trong mình một tinh thần xả kỷ, một tâm hồn cao thượng thì cũng chẳng làm cho
người khác nể phục bao nhiêu, đôi khi còn làm cho người khác căm ghét. Vậy những
tài năng như thế có đáng để chúng ta thán phục không ? Lại có những con người có
lòng tốt nhưng lại không có tài để giúp ích cho đời.
->>Cần xác lập mối quan hệ giữa tài năng và lòng tốt (liên hệ với quan điểm của Hồ
Chí Minh: Có tài mà không có đức là vô dụng. Có đức mà không có tài không làm
được việc gì).
3/ Kết bài : khẳng định vấn đề :
Tài năng và lòng tốt là những điều đáng quý, đáng trân trọng
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 105
Viết một bài văn nghị luận khoảng 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em về
quan niệm " cống hiến hết mình , hưởng thụ tối đa "
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1. Mở bài
Dẫn dắt câu nói: Khi con người cống hiến hết những năng lực và sự cố gắng, thành
quả mà người ấy nhận được cũng sẽ xứng đáng với những gì mà người ấy bỏ ra.
202
Nhận định về việc cống hiến và hưởng thụ, có ý kiến cho rằng “Cống hiến hết mình,
hưởng thụ tối đa”.
2. Thân bài
– Giai nghĩa từ
+ “Cống hiến” là việc đóng góp sức lực, những thứ quý giá của cá nhân, tập thể đối
với sự nghiệp chung. “Hết mình” là toàn bộ sức lực, khả năng cũng như sự cố gắng
của bản thân.
+ “Hưởng thụ” là thu về, nhận về những thành quả mà mình tạo ra, “tối đa” là giới
hạn cao nhất, nhiều nhất không thể nhiều hơn nữa.
–> Câu nói “Cống hiến hết mình, hưởng thụ tối đa” đã đánh giá đúng vai trò của
những cống hiến, người biết đóng góp, cống hiến hết mình cho công việc, cuộc đời
sẽ được nhận lại tất cả những gì xứng đáng nhất;
– Cống hiến hết mình là phương châm sống hiện đại tích cực, tốt đẹp mà con người
cần học tập, tu dưỡng.
– Khi cống hiến hết sức có thể làm cho xã hội ngày một tốt đẹp hơn, trong xã hội
nếu mọi người đều đồng lòng dốc sức cống hiến có thể gây dựng một đất nước giàu
mạnh, văn minh.
– Biết cống hiến hết mình nghĩa là làm trọn nghĩa vụ của một con người trong xã
hội, làm tròn nhiệm vụ của người con trong gia đình, người công dân với đất nước.
– Hưởng thụ tối đa là việc tận hưởng những thành quả mà mình đã tạo ra.
–> Sử dụng những thành quả mà mình đã tạo ra không hề xấu, đó là nhu cầu chính
đáng của mỗi con người, bởi để đạt được thành quả thì người ấy cũng phải bỏ ra bao
nhiêu công sức, tài lực.
– Phương châm hưởng thụ tối đa còn cần phụ thuộc vào từng bối cảnh, việc hưởng
thụ cần phù hợp, tránh xa xỉ, vung phí tiền của.
3. Kết bài
“Cống hiến hết mình” là phương châm sống hiện đại, tích cực cần được học tập và tu
dưỡng, có ý thức loại bỏ cách sống ích kỉ, tham lam, vô văn hóa cùng lối sống vô độ,
trác tán.
----------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 106
Ngạn ngữ có câu: Cuộc đời ngắn ngủi không cho phép ta ước vọng quá nhiều.
Nhà văn Nga M. Pris-vin lại cho rằng: Phải ước mơ nhiều hơn nữa, phải thiết
tha hơn nữa để biến tương lai thành hiện tại.
Viết một bài văn nghị luân khoảng 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em
về những quan niệm trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
203
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/Mở bài: Gioi thiệu vấn đề
2/Thân bài:
a. Giải thích ý kiến
- Ý kiến thứ nhất:
+ Cuộc đời ngắn ngủi: Thời gian con người sống, tồn tại không dài.
+ Ước vọng: Mơ ước, mong muốn, khát vọng
+ Ước vọng quá nhiều: Ước mong quá lớn, quá cao xa, không thực hiện được sẽ dẫn
đến bất hạnh.
Ý cả câu: Vì cuộc đời con người ngắn ngủi nên mỗi người không đủ thời gian thực
hiện nhiều mơ ước, mong muốn, nhất là những mơ ước, mong muốn xa rời thực tế.
- Ý kiến thứ hai:
+Phải ước mơ nhiều hơn nữa, phải thiết tha hơn nữa : Cấu trúc tăng tiến, nhấn mạnh
việc con người cần phải biết ước mơ, khát vọng.
+ Tương lai: Những điều chưa đến, con người đang mong chờ.
+ Hiện tại: Những cái đang diễn ra.
Ý cả câu: Con người cần mơ ước nhiều hơn, khao khát mãnh liệt hơn để biến những
điều mơ ước thành hiện thực.
- Hai ý kiến tuy trái ngược nhau song đều đưa ra những lời khuyên bổ ích, giúp con
người có những định hướng đúng đắn trong cuộc sống vốn dĩ nhiều khó khăn và
phức tạp.
b/ Bàn luận ý kiến
- Nếu không biết mơ ước, không có những ước mơ cao xa, con người không thể vượt
lên thực tại để thực hiện những điều tốt đẹp, kì diệu.
- Tuy nhiên, không phải cứ ước mơ thật nhiều, khát khao mãnh liệt thì tất cả đều trở
thành hiện thực, vì có những ước mơ viễn vông, lãng mạn, xa rời thực tế khiến con
người dễ bị rơi vào ảo tưởng, thất vọng.
- Do vậy, cần biết kết hợp giữa ước mơ và thực tại, phải theo đuổi ước mơ nhưng
không được mơ ước viển vông. Trong xã hội, có những kẻ sống quá thực dụng,
không dám mơ ước và những kẻ mơ tưởng hão huyền, tất cả đều đáng phê phán.
c/ Bài học nhận thức và hành động
- Phải có những hành động tích cực để biến ước mơ thành hiện thực, phải nỗ lực hết
mình để thành công.
- Luôn tự tin vào năng lực của bản thân để tránh những biểu hiện của tư tưởng an
phận và mơ ước viển vông.
3/ Kết bài
------------------------------------------------------------------
204
ĐỀ SÔ 107
Điều gì phải thì cố làm cho kì được, dù là điều phải nhỏ. Điều gì trái thì hết sức
tránh, dù là điều trái nhỏ.
Viết bài văn khoảng 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em về lời dạy của
Chủ tịch Hồ Chí Minh.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/Mở bài: Gioi thiệu vấn đề
2/Thân bài:
a/ Giải thích
- Điều phải là những điều đúng, điều tốt, hợp với lẽ phải, hợp với qui luật, chuẩn
mực xã hội, có ích lợi cho bản thân, gia đình, xã hội, Tổ quốc và nhân loại. Điều
phải nhỏ là những điều đúng, điều tốt,... đem lại lợi ích không đáng kể mà nhiều khi
con người thường không để ý, quan tâm.
- Điều trái là những điều sai trái, đi ngược lại với quy luật, chuẩn mực xã hội và gây ra
hậu quả xấu cho bản thân, gia đình, xã hội, Tổ quốc, nhân loại. Điều trái nhỏ là những
điều sai trái tưởng như không đáng kể, không đáng quan tâm trong đời sống xã hội và
con người nhưng lại có tác hại khôn lường.
Ý chung: Câu nói đề cập đến thái độ của con người trước những điều đúng, sai,
phải, trái, tốt, xấu trong cuộc sống. Đối với điều phải, dù nhỏ, ta cũng phải cố làm
cho kì được, tuyệt đối không được coi thường những điều nhỏ. Đối với điều trái, dù
nhỏ, cũng phải hết sức tránh và tuyệt đối không được làm.
b/ Bình luận
- Đối với điều phải, ta phải cố làm cho được, vì việc làm phản ánh đạo đức con
người. Khi ta làm những việc phải, dù nhỏ nhất cũng thể hiện lương tâm, ý thức
trách nhiệm, sự cố gắng, nỗ lực bền bỉ không ngừng của bản thân vì cuộc sống tốt
đẹp của mình và mọi người. Hơn nữa, nhiều việc nhỏ hợp lại sẽ thành việc lớn. Sự
cố gắng hết sức để thực hiện những điều phải nhỏ sẽ góp phần hình thành nhân cách,
phẩm giá cao đẹp của con người.
- Đối với điều trái, ta phải hết sức tránh, vì những điều trái, dù nhỏ nhất đều có hại
cho bản thân và mọi người; làm nhiều việc trái là vô lương tâm, vô trách nhiệm. Hơn
nữa, làm nhiều điều trái, điều xấu sẽ trở thành thói quen, dần dần sẽ bị tha hóa về
đạo đức và nhân phẩm.
c/ Mở rộng, nâng cao vấn đề
- Lời căn dặn được đúc rút từ chính cuộc đời và sự trải nghiệm của Bác. Cách nói giản
dị mà mang ý nghĩa triết lí sâu sắc, có tính định hướng trong nhận thức và hành động
của mỗi người.
205
- Trong cuộc sống, có những người không đủ kiên nhẫn để làm những việc phải nhỏ
vì cho rằng đó là việc tầm thường, không có ý nghĩa. Lại có những người cho rằng
việc trái nhỏ là không đáng kể nên vẫn làm. Đó đều là những biểu hiện đáng chê
trách, phê phán.
d/ Bài học nhận thức và hành động
- Mỗi người cần nhận thức đúng đắn về ý nghĩa cao đẹp của những việc làm đúng,
dù đó là việc nhỏ, cũng như tác hại khôn lường của những việc làm sai trái, dù nhỏ
nhặt, bình thường.
- Cần có những hành động thiết thực trong cuộc sống để thực hiện những việc làm
đúng, ngăn chặn những việc làm sai trái, có hại cho bản thân và xã hội.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề.
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 108
Người Nga có câu nói: Nếu có hai cái bánh mì, tôi sẽ bán một cái để mua hoa
hồng. Cả tâm hồn cũng cần phải được ăn uống.
Em hãy viết một bài văn ngắn khoảng 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của
mình về câu nói trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu câu nói “Nếu có hai cái bánh mì, tôi sẽ bán một cái để mua
hoa hồng. Cả tâm hồn cũng cần phải được ăn uống”.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích:
− Bánh mì là một cách diễn đạt nhằm chỉ những giá trị vật chất thiết yếu cần cho sự
sống của mỗi con người.
−Hoa hồng là những giá trị tinh thần, tình cảm của con người trong cuộc sống.
−Tâm hồn là ý nghĩ, tình cảm, làm thành đời sống nội tâm, thế giới bên trong của
con người.
−Ý cả câu: vật chất và tinh thần cần được cân bằng, hài hòa trong cuộc sống. Con
người không nên chỉ quan tâm đến vật chất mà còn phải chăm sóc, bồi dưỡng cho
tâm hồn của mình.
2.2. Bàn luận
− Nhu cầu vật chất ( ăn, ở, mặc, tiện nghi. . .) rất cần thiết trong cuộc sống của con
người. Nhưng quá coi trọng vật chất, con người dễ bị rơi vào lối sống ích kỷ, vô
cảm. . . Một bộ phận nhỏ trong xã hội hiện nay có suy nghĩ lệch lạc, chỉ nghĩ đến
vật chất, lấy đó làm mục tiêu phấn đấu, làm thước đo giá trị con người.
− Tùy thuộc vào hoàn cảnh, nhu cầu tinh thần cũng nên được chú ý song hành với
nhu cầu vật chất. Sống trong sự hài hòa, cân đối giữa tinh thần và vật chất là điều mà
chúng ta hướng tới.
206
− Tinh thần của câu nói nhấn mạnh ở vế sau: Cả tâm hồn cũng cần phải được ăn
uống. Tâm hồn có vị trí rất quan trọng trong đời sống con người. Tâm hồn cũng cần
được nuôi dưỡng để thế giới tình cảm của con người ngày càng giàu có, phong phú
hơn. Tâm hồn sẽ làm nên những nét đẹp nhân văn trong mỗi con người và ý nghĩa
của cuộc đời.
2.3. Bài học nhận thức và hành động:
− Câu nói không chỉ thể hiện một quan niệm sống đúng đắn, tích cực mà còn giúp
cho mọi người biết cách phấn đấu để hoàn thiện nhân cách, nâng cao phẩm giá.
− Bản thân cần tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, tự làm giàu có thế giới tâm hồn . . .
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu nói.
-----------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 109
“Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao, nhưng lại không nhận ra rằng cuộc
sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ” (Frank A.Clark)
Hãy viết một bài nghị luận ngắn khoảng 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ
của em về ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu câu nói: “Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao, nhưng lại
không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ” (Frank
A.Clark)
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích ý kiến:
- Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao: Khát vọng vươn tới những cái đích lớn
của mỗi con người, làm thay đổi cuộc sống theo hướng đi lên, tốt đẹp hơn.
- nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ:
song không ý thức được những việc lớn bao giờ cũng phải bắt đầu từ những việc
nhỏ, như dòng sông được tạo từ nhiều con suối…
=> Ý cả câu: con người luôn có khát khao làm những điều lớn lao, kì vĩ mà lại quên
rằng phải bắt đầu từ những điều rất nhỏ bé, bình thường.
2.2. Bình luận ý kiến:
- Mơ ước làm điều lớn lao là nguyện vọng chính đáng, cần thiết của mỗi người, cần
được hoan nghênh, khuyến khích.(hs lí giải lấy dẫn chứng)
- Nhưng phải luôn ý thức được rằng:

207
+ Cuộc sống con người vốn là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, nhân cách con người
cũng được tạo nên bởi sự kết hợp mọi bình diện từ nhỏ đến lớn những hành vi, đạo
đức, lối sống,…ý nghĩa, hạnh phúc của cuộc sống cũng được kiến tạo từ những điều
đơn sơ, bình dị.(hs lấy dẫn chứng thực tế)
- Phê phán lối nghĩ, cách nói ngụy biện: vì việc lớn mà quên việc nhỏ, muốn trở
thành vĩ nhân mà quên mình cũng là một con người bình thường.
2.3. Bài học nhận thức và hành động:
- Con người phải luôn có ý thức kiểm soát hành động và nhận thức rằng việc gì nhỏ
mấy mà có ích kiên quyết làm…
- Thường xuyên rèn luyện đức tính kiên nhẫn, bắt đầu từ những việc làm nhỏ để có
thể hướng tới những điều lớn lao.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu nói.
-------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 110
“Thành công là một người thầy tồi. Nó khiến những người thông minh cho rằng
họ không thể thất bại” (Bill Gates, dẫn theo Làm chủ tư duy thay đổi vận mệnh,
Nxb Phụ nữ, 2009, tr. 31).
Em hãy viết một bài văn ngắn khoảng 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của
mình về ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu câu nói.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích ý kiến
- “Người thầy tồi” là người không giúp ích gì cho ta trong công việc và sự tiến bộ,
thành công trong cuộc sống.
- Nói thành công là “người thầy tồi” là vì thành công dễ làm cho ta thỏa mãn, ngộ
nhận, chủ quan, ảo tưởng về khả năng của mình. Những điều đó sẽ dẫn đến những
thất bại mà ta không ngờ tới.
2.2. Bàn luận ý kiến
- Thành công không bao giờ đến một cách dễ dàng. Để có được thành công, con
người phải nỗ lực không ngừng, nhiều lúc phải trả giá bằng thất bại. Vì vậy, điều
quan trọng không phải là nhìn thấy thành công mà là biết được con đường đi đến
thành công.

208
- Trong cuộc sống, con người không chỉ có thành công mà còn có thất bại. Sau mỗi
thành công, hay thất bại con người cần rút ra cho mình bài học, tránh tâm lý thỏa
mãn, hoặc chán nản, buông xuôi.
- Câu nói của Bill Gates cảnh tỉnh con người đừng ngộ nhận về khả năng, thỏa mãn
với thành công; phải không ngừng vươn lên để có những thành công mới. Thực tế
cho thấy, đã có không ít người do thỏa mãn và ngộ nhận về khả năng của mình nên
sau thành công đã phải nhận những thất bại cay đắng.
2.3. Liên hệ thực tế, và bài học nhận thức hành động
Không thỏa mãn với thành công, ảo tưởng về khả năng của mình. Luôn biết rút ra
những bài học kinh nghiệm sau mỗi thành công hay thất bại.
- Thường xuyên rèn luyện, đổi mới tư duy, có ý thức vươn lên để đạt được nhiều
thành công trong học tập, công tác.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa vấn đề
---------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 111
Khi có lỗi, người tử tế thì sẵn sàng nhận lỗi, kẻ ti tiện chỉ tìm cách đổ lỗi.
Hãy viết một bài văn ngắn khoảng 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em về
ý kiến trên.
(Cao Đẳng KC, D- 2013)
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của câu nói,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/ MỞ BÀI:
Giới thiệu vấn đề: Cuộc sống rộng lớn và phức tạp, đan xen nhiều mối quan hệ,
trong những không gian và thời gian vô cùng đa dạng. Trong mối quan hệ đó, con
người khó tránh khỏi sai sót, lỗi lầm. Thái độ của con người đối với những lỗi lầm sẽ
cho thấy họ là người như thế nào: người tử tế hay kẻ ti tiện.
2/ THÂN BÀI:
2.1. Giải thích: Khi có lỗi, người tử tế thì sẵn sàng nhận lỗi, kẻ ti tiện chỉ tìm cách
đổ lỗi.
+ Người tử tế: là người có cách đối xử với người khác đàng hoàng, lịch sự, hợp đạo
lý và đúng với giá trị của bản thân.
+ Kẻ ti tiện: là người có lòng dạ xấu xa, hẹp hòi, có cách đối xử không tốt, không
hợp đạo lý, thậm chí tàn ác với người khác.
+ Thái độ của bản thân đối với lỗi lầm, nhất là đối với người khác, sẽ cho thấy người
ấy là người tử tế hay là kẻ ti tiện: Khi có lỗi, người tử tế thì sẵn sàng nhận lỗi, kẻ ti
tiện chỉ tìm cách đổ lỗi.
2.2. Bàn luận về vấn đề:
- Người tử tế thì sẵn sàng nhận lỗi.

209
+Trong đời người ai cũng có lỗi, “nhân vô thập toàn”. Điều quan trọng là biết nhận
lỗi. Do đó, người tử tế thường biết nhận lỗi khi có hành vi hoặc thái độ sai trái đối
với người khác.
+ Biết nhận lỗi là một thái độ dũng cảm, vì đó là một biểu hiện vượt lên trên lòng tự
ái thường có ở nơi con người. Biết nhận lỗi là khởi đầu của sự phục thiện, của lòng
tôn trọng sự thật.
+ Người tử tế không những biết nhận lỗi, sửa sai, mà còn sẵn sàng chịu trách nhiệm
và nhận lãnh hình phạt cho những lỗi lầm của mình.
- Kẻ ti tiện chỉ tìm cách đổ lỗi.
+ Kẻ ti tiện thường dối trá, hèn nhát, lấp liếm và che giấu tội lỗi của mình, cho nên
thường tìm cách đổ lỗi cho người khác những lỗi lầm sai trái của bản thân mình.
+ Kẻ ti tiện thường có suy nghĩ tự đề cao bản thân, nên khó chấp nhận mình là kẻ
khiếm khuyết. Vì vậy, họ thường có xu hướng đổ mọi sai sót, lỗi lầm của bản thân
mình cho hoàn cảnh, cho người khác.
2.3.Rút ra bài học cho bản thân.
- Đã là người thì phải có lòng tử tế. Do đó, khi có lỗi, phải biết nhận lỗi và nhận một
cách thành khẩn, đồng thời cũng phải biết cố gắng hết sức để không tái phạm.
- Chẳng những bản thân nỗ lực đừng mắc lỗi, mà còn phải biết giúp đỡ người khác
đừng phạm lỗi.
- Tuy nhiên, con người khó tránh khỏi những lỗi lầm, sai sót. Nếu lỡ mắc phải lỗi
lầm, cũng không nên vì thế mà quá mặc cảm, tự ti. Cần tỉnh táo thấy được sai lầm,
thành khẩn nhận lỗi, khách quan phân tích rút tỉa kinh nghiệm để tránh tái phạm, với
tinh thần “thất bại là mẹ thành công”.
- Phải dũng cảm đối diện với bản thân, với sự thật, để khi có lỗi dám nhận lỗi; không
dối trá, không lấp liếm, vì những điều này có thể dẫn bản thân đi tới những hành vi
của kẻ ti tiện, đổ lỗi cho người khác.
- Cần thấy tác hại to lớn của việc đổ lỗi: không dám nhìn thẳng vào sự thật, thiếu
khách quan, tự ru ngủ, lừa dối bản thân và dễ đi đến chỗ trở thành kẻ ti tiện.
3/ KẾT BÀI:
Tổng kết vấn đề:
- Khẳng định người tử tế thì sẵn sàng nhận lỗi, kẻ ti tiện chỉ tìm cách đổ lỗi.
- Hãy là người tử tế và giúp người khác trở thành người tử tế trong cuộc đời
- Luôn ý thức rằng lỗi lầm là điều thường tình, nhưng phải biết trăn trở và đau đớn
với những lỗi lầm của mình để cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.
---------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 112
Viết một bài văn ngắn khoảng 2 trang giấy thi, trình bày ý kiến của em về lời
khuyên sau: “Đừng sống theo điều ta ước muốn, hãy sống theo điều ta có thể”.
(Ngạn ngữ)

GỢI Ý LÀM BÀI

I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của lời khuyên,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
210
 1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận:
- Cuộc sống cần có những ước mơ, hi vọng để phấn đấu, nỗ lực nhưng không phải
lúc nào ước mơ cũng có thể trở thành hiện thực.
- Trích dẫn ý kiến.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích vấn đề
- Điều ta ước muốn: là những ước mơ, khao khát, hi vọng đạt được điều gì đó (có
thể là viễn vông).
- Điều ta có thể: những điều gì đó nằm trong khả năng của ta và ta có thể thực hiện
được (có khi đối lập với ước mơ).
- Ý nghĩa: Hãy sống và làm theo những gì mà bản thân có thể làm được, trong khả
năng và tầm giới hạn của ta.
2.2. Bàn luận
- “Đừng sống theo điều ta ước muốn”:
+ Trong mỗi con người ai cũng tồn tại phần “ước muốn” và phần “có thể”, nhưng
đôi khi ước mơ (ước muốn) đó quá xa vời mà chúng ta không thể nào thực hiện
được.
+ Khi sống theo “ước muốn”, nếu thành công, con người sẽ hạnh phúc vì đạt được
ước mơ. Nhưng ngược lại, nếu thất bại con người sẽ bi quan, chán nản...
- “Hãy sống theo điều ta có thể”:
+ Có những thứ nằm trong khả năng của ta mà bản thân chắc chắn đạt được, nắm bắt
được, ta vẫn có thể gặt hái những kết quả không ngờ.
+ Khi sống theo điều ta có thể, con người sẽ tự tin hơn, ít thất bại hơn...
- Ý kiến không hoàn toàn đúng:
+ Nếu ước muốn quá cao xa, không thể thực hiện được sẽ dẫn đến thất bại. Con
người có thể tìm kiếm hạnh phúc từ những cái mình đang có hoặc sẽ có trong tầm tay.
+ Nếu cuộc sống mà không có ước mơ, con người luôn bằng lòng với những gì
mình đang có thì cuộc sống sẽ thật tẻ nhạt, nhàm chán và vô vị. Con người cũng cần
có những ước mơ để mà phấn đấu, để làm động lực cho sự phát triển và sáng tạo.
2.3. Bài học nhận thức và hành động
- Cuộc sống cần có những ước mơ đẹp để làm động lực cố gắng cho bản thân nhưng
phải thực tế, đừng quá mộng tưởng với những giấc mơ hão huyền.
- Cố gắng học tập, trau dồi kiến thức để có thể thực hiện được ước mơ .
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa lời khuyên.
--------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 113
Ngạn ngữ Latinh có câu: “Cuộc đời ngắn ngủi không cho phép ta hi vọng quá
xa”, Điđrô lại cho rằng: “Chỉ có những khát vọng và khát vọng lớn lao mới có
thể nâng tâm hồn lên tầm vĩ đại”. Suy nghĩ của em về hai ý kiến trên?
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của lời khuyên,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận: 2 ý kiến
211
 2/ Thân bài:
a.Giải thích ý kiến:
* Ý kiến 1:
+Hi vọng: có nghĩa là tin tưởng và mong chờ vào những điều tốt đẹp nào đó sẽ xãy
ra , sẽ trở thành hiện thực.
+Hi vọng quá xa: ước muốn, hi vọng quá cao xa không thực hiện được điều mơ ước
sẽ dẫn đến bất hạnh.
=> Ý của cả câu: Cuộc sống ngắn ngủi, con người sẽ không đủ thời gian để thực hiện
ước mơ, vì vậy không nên mơ ước quá nhiều, quá xa rời thực tế.
*Ý kiến 2
+Khát vọng: Là những mong muốn, đòi hỏi với một sức thôi thúc mạnh mẽ.
+ Khát vọng lớn lao: những khát vọng cao đẹp, có giá trị to lớn về tinh thần, có ý
nghĩa đối với con người.
=> Ý của cả câu: Con người cần có những mong muốn, mơ ước nhiều hơn, khát
khao mãnh liệt hơn để hướng tâm hồn lên đến tầm cao , có giá trị to lớn và được
khâm phục, khát vọng lớn lao góp phần hoàn thiện nhân cách, là sức mạnh tinh thần
“để biến cái không thể thành có thể”.
b. Bình luận ý kiến:
 *Khẳng định tính đúng đắn của mỗi ý kiến:
  Ý kiến 2:  + Trong cuộc sống, nếu không có nhiều mơ ước, không có những ước
mơ cao, xa, con người sẽ không thể vượt lên thực tại để thực hiện những điều tốt
đẹp, kì diệu. khát vọng, hi vọng , ước mơ đều là những điều chưa xãy ra trong thực
tại, nó chỉ là những mô hình còn ở dạng xây đắp trong tương lai, nhưng nếu thiếu nó
con người sẽ không hình dung được và định hướng được cuộc sống của mình.
+ Khát vọng lớn lao hướng con người tới cái tiến bộ, nhân văn và cao cả.
  Ý kiến 1: + Không phải cứ ước mơ thật nhiều, khát khao mãnh liệt thì tất cả đều trở
thành hiện thực. Nếu chúng ta chỉ chạy theo những ước mơ, hi vọng mà không phù
hợp với hoàn cảnh thực tế sẽ dẫn đến những hậu quả tai hại: ảo tưởng, xa rời thực tế,
vô ích, thậm chí đẩy bản thân vào trạng thái bi kịch, mất niềm tin vào chính mình,
mất niềm tin vào cuộc sống.
*Nhìn từ góc độ khác:
+ Sống không có ước mơ, luôn bằng lòng với những gì đang có thì cũng dễ bị trì trệ,
lạc hậu. Mơ ước, khát vọng luôn là động lực cho sự phát triển và sáng tạo.
+ Phải biết kết hợp giữa ước mơ và thực tại, ước mơ phải bắt nguồn từ cuộc sống,
ước mơ, khát vọng phải phù hợp với sức mình. Phải theo đuổi ước mơ nhưng đừng
mơ ước hão huyền.
c.Bài học nhận thức và hành động:
+ Phê phán những người không có mơ ước, khát vọng đẹp đẽ và những kẻ mơ tưởng
viển vông. Ước mơ phải phù hợp với năng lực, hoàn cảnh thực tế.
+ Phương hướng rèn luyện của bản thân để nuôi dưỡng những khát vọng đẹp đẽ có ý
nghĩa đối vơi bản thân, xã hội.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa của vấn đề nghị luận.
-----------------------------------------------
ĐỀ SÔ 114
212
Biết lắng nghe – điều kì diệu của cuộc sống. Suy nghĩ của em về vấn đề trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của lời khuyên,
học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các yêu
cầu cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu lời khuyên.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích:
- “Nghe” là sự tiếp nhận âm thanh bằng tai (thính giác).
- “Biết lắng nghe” là không chỉ nghe bằng tai mà còn nghe bằng cả khối óc và trái
tim.
- “Biết lắng nghe – điều kì diệu của cuộc sống ” là một trong những cách tiếp nhận,
học hỏi của con người nhằm làm cho bản thân ngày càng hoàn thiện.
- “ Biết lắng nghe” tùy thuộc vào ý thức chủ quan của mỗi người. Đó là đức tính, là
năng lực cần phải học hỏi, là yếu tố thúc đẩy để con người tự hoàn thiện nhân cách
và trưởng thành hơn …do đó, “Biết lắng nghe” là điều kì diệu của cuộc sống.
2.2. Bình luận:
- “Biết lắng nghe” phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kinh nghiệm sống, vốn văn hóa,
tầm nhìn, sự nhạy cảm, độ tinh tường, tinh thần cầu thị, quan niệm sống của con
người,…
- “Biết lắng nghe” là điều kì diệu của cuộc sống: nghe để hiểu, để hành động, để
hướng tới giá trị chân, thiện, mĩ. Chẳng hạn, biết nghe tiếng vọng về từ quá khứ,
nghe những gì đang diễn ra ở hiện tại, nghe được cả tương lai; nghe được lời của
thiên nhiên, đất trời, lời của cây cối, chim muông; nghe để phân biệt phải trái, hay
dở, tốt xấu, nghe được cả tiếng trái tim mình…
- Không biết lắng nghe thì cuộc sống thật vô nghĩa, tẻ nhạt, ….
2.3. Bài học nhận thức và hành động:
- “Biết lắng nghe” có vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người, vì vậy, mỗi
người cần phải có ý thức rèn luyện năng lực “lắng nghe”.
- Biết lắng nghe một cách chân thành, cầu thị để có thể chia sẻ, đồng cảm với người
khác và làm cho cuộc sống của mình ngày càng có ý nghĩa…
213
- Chống tư tưởng chủ quan, bảo thủ và phê phán lối sống ích kỉ, “biết nghe mà vẫn
giả điếc”…
3/ Kết bài : Khẳng định ý nghĩa lời khuyên.
---------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 115
W. Whitman từng tâm niệm: Hãy nhìn về phía mặt trời, bóng tối sẽ khuất sau
lưng bạn. Suy nghĩ của em về nhận định trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận xã hội. Bố cục bài
viết chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát, không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và đặt
câu.
II/ Yêu cầu cụ thể: Trên cơ sở nắm vững cách làm bài, hiểu ý nghĩa của lời nhận
định, học sinh có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo được các
yêu cầu cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu lời nhận định của W. Whitman
2/ Thân bài :
2.1. Giải thích ý nghĩa của lời nhận định.
- Mặt trời là nguồn sáng đem lại hơi ấm và sự sống cho muôn loài. Mặt trời còn là
biểu tượng cho những điều tươi sáng, đẹp đẽ, là niềm tin và hi vọng tốt đẹp ở tương
lai trong cuộc đời con người.
- Bóng tối là màn đêm âm u, tăm tối. Bóng tối cũng là biểu tượng cho sự đen đủi, bi
đát, bất hạnh, thiếu may mắn, những thất bại trong đường đời của con người.
 Ý nghĩa nhận định: Lời nhận định là một phương châm sống tích cực, một
lời khuyên sâu sắc nhắc nhở ta phải biết vượt lên những bất hạnh, rủi ro, đau buồn,
thất bại trong cuộc đời. Phải biết quên đi quá khứ đen tối mà hướng về tương lai tươi
sáng, tốt đẹp ở cuộc sống phía trước.
2.2. Bàn luận, mở rộng vấn đề.
- Cuộc sống không phải lúc nào cũng là thảm đỏ trải đầy hoa hồng, cuộc sống là một
trường tranh đấu. Bởi thế, cuộc đời mỗi con người cũng không thể tránh khỏi những
gian nan, trắc trở, những khó khăn, thất bại.
- Mỗi người cần phải có ý chí, nghị lực, dũng khí để vượt lên những thất bại. Phải
xem những gian nan, trắc trở như một thử thách để ta được rèn luyện, trưởng thành.
- Cần biết hướng về phía trước, lạc quan, tin tưởng vào tương lai, có bản lĩnh vững
vàng để vượt lên những vấp ngã của bản thân. Đây là xu hướng phát triển, là yêu cầu
tất yếu phù hợp với quy luật khách quan của cuộc sống. Nếu cứ đắm chìm trong
những thất bại, đau buồn là tự hại mình.
- Phê phán những người không có niềm tin, không có ý chí phấn đấu vươn lên trong
cuộc sống.
2.3. Bài học nhận thức và hành động.
214
- Cần phải có ý chí, nghị lực, niềm lạc quan tin tưởng vào tương lai để vững bước
trong cuộc đời.
- Trong cuộc sống cũng như trong học tập phải biết vượt lên chính mình, không nên
chùn bước trước những khó khăn thử thách. Sống cần có lý tưởng, khát vọng và ước
mơ.
3/ Kết bài : Khẳng định ý nghĩa của lời nhận định.
---------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 116
Nói về lòng ghen tị có người cho rằng: “giữa lòng ghen tị và sự thi đua có một
khoảng xa cách như giữa xấu xa và đức  hạnh ” còn Et-môn-đô-đơ khuyên: “Đừng
để con rắn ghen tị luồn vào trong tim. Đó là con rắn độc làm gặm mòn khối óc và
đồi bại con tim”. Hãy phát biểu những suy nghĩ của em về vấn đề nêu trên bằng một
bài văn ngắn (không quá một trang giấy thi).
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Về kỹ năng:
-Học sinh biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội dung lượng không quá một
trang giấy viết
-Bố cục bài viết mạch lạc ,diễn đạt lưu loát ,văn viết có  cảm xúc chân thành.
II/ Về kiến thức:
- Học sinh hiểu đúng nghĩa của nhận định trên: khuyên con người ta trong cuộc sống
không nên ghen tị.
Yêu cầu cụ thể
Bài làm cần đảm bảo những ý sau:
1/ Mở bài:  Dẫn dắt giới thiệu 2 ý kiến trên khái quát được ý nghĩa của cả 2 câu nói
không nên để cho lòng ghen tị tồn tại dù chỉ là  trong suy nghĩ mỗi người.
2/Thân bài:
- Nêu khái niệm về ghen tị và những biểu hiện của lòng ghen tị.
- Phân biệt giữa ghen tị và thi đua: giữa ghen tị và thi đua có một khoảng xa cách
như giữa xấu xa và đức hạnh.
- Tác hại của lòng ghen tị:đừng để cho con rắn ghen tỵ luồn vào trong tim.
- Từ đó nhắc nhở mọi người ý thức sống đúng đắn.
3/ Kết bài :
-Khẳng định lại giữa ghen tỵ và thi đua là một khoảng cách và giá trị lời khuyên của
Et-môn-đô–đơ.
-Nêu ý thức của mình trong việc trau dồi đạo đức.
--------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 117
Bị đánh bại chỉ là tình trạng nhất thời, bỏ cuộc mới là sự thất bại vĩnh
viễn. (Marilin Vos Savant)
Hãy viết một bài văn (khoảng 400 từ) trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
A. Yêu cầu về kĩ năng.
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lí, kết cấu chặt chẽ, rõ
ràng, lập luận chắc chắn; diễn đạt sáng rõ; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ
pháp.
B. Yêu cầu về kiến thức.
215
Có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần nêu được các ý chính sau:
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn ý kiến/
2. Thân bài:
2.1. Giải thích ý kiến 
- Bị đánh bại chỉ là tình trạng nhất thời: vì (thất) bại lần đó nhưng lần sau có
thể không bại nữa, sẽ giành được chiến thắng nếu ta tiếp tục chiến đấu, tiếp tục theo
đuổi mục đích.
- Bỏ cuộc: tức là không theo đuổi mục đích nữa mà đầu hàng, buông xuôi,
chấp nhận sự thất bại nhất thời. Đây là sự thất bại mãi mãi.
=> Câu nói nêu lên vấn đề: Trong cuộc sống không nên từ bỏ mục đích mà
mình đang theo đuổi vì đó chính là chấp nhận sự thất bại vĩnh viễn. Muốn giành
chiến thắng phải theo đuổi mục đích đến cùng.
2.2. Bàn luận ý kiến 
- Khẳng định đây là ý kiến đúng. Trong hành trình đi đến mục đích, con người
không chỉ có thắng mà còn có bại: “Ai chiến thắng mà không hề chiến bại” (Tố
Hữu).
- Không thể không đau buồn khi thất bại nhưng con người phải biết đứng lên
sau thất bại. Bởi trong mỗi thất bại luôn có mầm mống của sự thành công. Chỉ có
đứng lên tiếp tục thực hiện mục đích chúng ta mới có cơ hội giành chiến thắng. Đời
phải trải qua giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố (Đặng Thùy Trâm).
- Động lực giúp mỗi người đứng lên sau thất bại là khát vọng, ý chí, nghị lực,
quyết tâm. Nơi nào có ý chí, nơi đó có con đường. Khi con người dám ước mơ lớn,
họ sẽ biết cách sống vĩ đại.
- Thực tiễn đã cho thấy còn nhiều người, nhất là thanh niên trước khó khăn trở
ngại trong cuộc sống thường né tránh, buông xuôi đầu hàng, sống thiếu niềm tin…
Một số người thất bại bị cuốn theo cái xấu, cái tầm thường, bi quan, bế tắc và có
những hành vi tiêu cực.
2.3. Bài học nhận thức và hành động 
 - Cần nhận thức rằng mỗi người phải tự đứng dậy sau thất bại và tiếp tục theo
đuổi lí tưởng, mục tiêu cuộc đời mình. Khi cuộc đời cho bạn cả trăm lí do để khóc,
hãy cho đời thấy bạn có ngàn lí do để cười.
- Cần ra sức trau dồi, rèn luyện ý chí, nghị lực cũng như sự bền lòng phấn đấu
trong học tập và nỗ lực theo đuổi mục tiêu đã đặt ra.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề.
------------------------------------------
ĐỀ SÔ 118
Trong buổi giao lưu, trò chuyện với các thủ khoa tốt nghiệp xuất sắc của các
trường đại học, học viện tại Hà Nội, Giáo sư Ngô Bảo Châu đã chia sẻ: “Tôi
luôn tin rằng, trong mỗi thất bại luôn có mầm mống của sự thành công”.
Trình bày suy nghĩ của em về quan niệm trên.(Khoảng 1 trang giấy thi)
GỢI Ý LÀM BÀI
*    Yêu cầu chung:
– Học sinh phải xác định được đây là một bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng
đạo lí
216
–  Bố cục rõ ràng, kết hợp nhiều thao tác như giải thích, chứng minh, bình luận
–  Văn viết trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, hạn chế lỗi chính tả
*  Yêu cầu cụ thể:  Học sinh phải đạt được những yêu cầu sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn câu nói của Giáo sư Ngô Bảo Châu.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích được vấn đề cần bàn luận
- Con người trước mỗi thất bại không nên thất vọng mà phải nhận ra được bài học để
rồi đi đến thành công . ( Thất bại là mẹ thành công.)
-Thất bại nghĩa là không đạt được kết quả , mục đích như dự định
- Mầm mống nghĩa ở đây là nguyên nhân , là bài học bổ ích mà ta nhận ra được từ sự
thất bại đó.
- Thành công là đạt được kết quả, mục đích như dự định
2.2.Dùng lí lẽ và dẫn chứng để khẳng định vấn đề trên là đúng:
- Trong cuộc sống, con người phải có niềm tin và nó chính là nền tảng để đi đến
thành công.
- Thiếu niềm tin và nghị lực thì cuộc sống sẽ mất hết ý nghĩa
- Con đường đi đến thành công không phải lúc nào cũng bằng phẳng, xuôi dòng
- Thất bại là điều khó tránh khỏi vì nhiều trở ngại do chủ quan, khách quan.Dẫn
chứng trong lịch sử đấu tranh, trong thời kì xây dựng, thời kì đổi mới.
- Điều quan trọng là phải biết chấp nhận thất bại bằng cách rút kinh nghiệm và xem
đó là cơ hội để ta giàu thêm ý chí, nghị lực để vươn lên ( Ai chiến thắng mà không
hề chiến bại. Ai nên khôn mà chẳng dại đôi lần)
- Gục ngã ,buông xuôi trước một thất bại là kẻ yếu mềm, thiếu ý chí , không chiến
thắng được bản thân thì không thể thành công trong công việc.( Không có viêc gì
khó…ắt làm nên.  –   Đường đi khó , không khó vì ngăn sông cách núi….e sông)
3. Kết bài : Khẳng định vấn đề nghị luận.

------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 119
Trong câu chuyện “Lỗi lầm và sự biết ơn” ( Ngữ văn 9 – Tập 1 – Trang 160) có
câu:
“ Những điều viết lên cát sẽ mau chóng xóa nhòa theo thời gian, nhưng không ai
có thể xóa được những điều tốt đẹp đã được ghi tạc trên đá, trong lòng người”
Trình bày suy nghĩ của em về câu nói trên ? (Viết thành bài văn khoảng một
trang giấy thi).
217
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về hình thức:
– HS biết cách làm kiểu bài nghị luận bố cục chặt chẽ, sử dụng các thao tác giải
thích – chứng minh- bình luận.
II/ Yêu cầu về nội dung: Về cơ bản thể hiện được những ý sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu câu chuyện Lỗi lầm và sự biết ơn và vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
2.1.Giải thích ý nghĩa câu nói:
– Những điều viết lên cát nhanh chóng bị xóa nhòa: lỗi lầm.
– Những điều được ghi tạc trên đá, trong lòng người: sự biết ơn.
2.2.Suy nghĩ:
– Mỗi chúng ta suy nghĩ và biết cách xóa đi những lỗi lầm mắc phải trong cuộc sống.
Những lỗi lầm đó cần được mau chóng xóa nhòa theo thời gian, không còn chỗ đứng
trong cuộc sống của mỗi con người để cuộc sống tươi đẹp  hơn không có đau buồn, 
thù hận.
– Chúng ta cần học cách khắc ghi những ân nghĩa lên đá, trong lòng người. Đó là
những điều tốt đẹp, chồi non của cuộc sống, mỗi con người từ đó đơm hoa kết trái
làm đẹp cho đời cho cuộc sống chúng ta.
2.3.Bài học rút ra được:
– Hãy bao dung độ lượng với tất cả mọi người.
– Lòng nhân ái là nét đẹp truyền thống của con người Việt Nam.
– Biết tha thứ và ghi nhớ ân nghĩa, ân tình: Đây là một trong những phẩm chất tốt
đẹp nhất chỉ có ở con người, có nó cuộc sống đẹp  hơn ý nghĩa hơn…
3/ Kết bài:
- Khẳng định vấn đề.
- Liên hệ bản thân.
-------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 120
Trong một ca khúc của mình, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có những ca từ như sau:
“Sống trong đời sống cần có một tấm lòng.
Để làm gì em biết không?
Để gió cuốn đi.”

218
Em hiểu ý nghĩa những ca từ trên như thế nào? Lời ca gợi cho em suy nghĩ gì về
lẽ sống của con người
GỢI Ý LÀM BÀI
I/Yêu cầu về hình thức:
H/s phải viết thành đoạn văn có bố cục mạch lạc, lập luận chặt chẽ, diễn đạt lưu loát
mới cho điểm tối đa, còn lại tùy mức độ bài viết để cho điểm.
II/ Yêu cầu về nội dung: HS trả lời được các ý cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề: Bài hát cũng như một tác phẩm Văn học- là con đẻ
tinh thần của người sáng tác, được người sáng tác gửi gắm trong đó những suy nghĩ,
tình cảm, khát vọng, ước mơ… mà chuyển đến với bạn đọc. Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn
cũng vậy, những lời ca sau đây trong một bài hát đã khiến người đọc phải suy ngẫm
mãi không thôi về lẽ sống làm người (trích)
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích ý nghĩa lời ca:
– Sống trong đời sống cần có một tấm lòng: Sống ở đời cần có tình cảm, lòng yêu
thương, sự quan tâm chia sẻ với mọi người niềm vui, nỗi buồn, ước vọng khát khao,
đặc biệt là sự đồng cảm biết quan tâm và sẻ chia với khó khăn của người khác.
– Để gió cuốn đi có thể hiểu theo hai cách:
+ Gió cuốn đi để chia sẻ yêu thương, để tình yêu và sự quan tâm được nhân ở mức
độ rộng lớn khắp cả cuộc đời, với cả mọi người, không hạn hẹp chỉ là trong gia đình,
trong làng xóm, tập thể nơi mình gắn bó. Đó là sự sẻ chia hào phóng rộng rãi cho tất
cả những gì đáng thương, đáng được đồng cảm sẻ chia.
+ Để gió cuốn đi còn được hiểu:  Thái độ yêu thương quan tâm giúp đỡ người khác
một cách vô tư, hào hiệp không cần được vinh danh, lưu danh, không cần người khác
biết ơn và trả ơn.
Dù hiểu theo cách nào thì lời ca cũng thật đẹp đẽ.
2.2. Bàn luận:
Ý nghĩa ca từ của Trịnh Công Sơn thiên về cách hiểu thứ hai.
* Ý nghĩa của lời ca gợi suy nghĩ về lẽ sống: Ca từ giúp ta hiểu một tấm lòng trong
đời sống là vô cùng cần thiết nó là biểu hiện một nhân cách tốt, một lối sống cao
đẹp. Từ đó, ta nhận thấy: Sống ở đời cần có lòng yêu thương, đặc biệt là sự đồng
cảm biết quan tâm và sẻ chia với khó khăn của người khác, tránh   lối sống vị kỷ tàn
nhẫn.
-Những tấm lòng trong đời sống sẽ góp phần tạo dựng một xã hội nhân ái văn minh,
giúp con người vượt qua mọi thử thách.
-Tấm lòng bồi đắp tâm hồn tình cảm, xây dựng lối sống lành mạnh đó là điều kiện
thiết yếu, là hành trang để con người có thể sống trong cộng đồng giữa cuộc đời.
2.3. Bài học, liên hệ bản thân:
219
Rút ra bài học sâu sắc cho bản thân: Nhìn lại mình trong mối quan hệ với mọi người,
suy nghĩ về lý tưởng sống và phương hướng hành động trong tương lai.
3/ Kết bài : Khẳng định vấn đề.
----------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 121
CHUYỆN VỀ MỘT CUỘC THI
Tại thế vận hội đặc biệt Seatte (dành cho những người tàn tật) có chín vận động viên
đều bị tổn thương về vật chất hoặc tinh thần cùng tập trung trước vạch xuất phát để
tham dự cuộc đua chạy cự li 100 m.
Khi súng hiệu nổ, tất cả  cùng lao đi với quyết tâm chiến thắng. Trừ một cậu bé. Cậu
cứ vấp ngã liên tục trên đường  đua. Và cậu bật khóc. Tám người kia nghe tiếng
khóc, giảm tốc độ, ngoái lại nhìn. Rồi họ quay trở lại. Tất cả, không thiếu một ai.
Một cô gái bị hội chứng Down dịu dàng cúi xuống hôn cậu bé:
- Như thế này, em sẽ thấy tốt hơn.
Cô gái nói xong, cả chín người cùng khoác tay nhau sánh bước về vạch đích.
( Theo quà tặng cuộc sống)
Bài học về cuộc sống mà em cảm nhận được từ câu chuyện trên?
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận
2/ Thân bài:
2.1/ Xác định ý nghĩa của câu chuyện:
- Câu chuyện diễn ra ở một thế vận hội của những người khuyết tật, nơi con người
luôn khao khát chiến thắng để khẳng định mình, xóa đi những mặc cảm là người tàn
phế, để có thêm niềm tin vào nghị lực sống.
- Tám con người, tám hoàn cảnh, tám nỗi đau tật nguyền nhưng có chung một tấm
lòng cảm thông, yêu thương, sẵn sàng hi sinh chiến thắng của mình vì người khác.
- Cô bé bị bệnh Down tưởng như khiếm khuyết nhất về trí tuệ đã có những lời nói
thật dịu dàng, yêu thương, động viên cậu bé bất hạnh, giúp cậu chiến thắng nỗi buồn,
sự mặc cảm.
2.2/ Bài học rút ra:
- Hãy biết cảm thông, chia sẻ, biết hi sinh vì mọi người. Đó là chiến thắng lớn nhất
trong cuộc đời mỗi con người: chiến thắng sự ích kỉ.
- Chiến thắng không phải là tất cả. Cuộc sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi ta biết giúp
đỡ người khác cùng chiến thắng dù ta có phải chậm lại một bước.
- Cách nhìn nhận đánh giá con người của chúng ta. Có thể họ khiếm khuyết về mặt
thể chất nhưng tâm hồn họ đầy tròn thương yêu, chia sẻ, cảm thông…
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề.
--------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 122
Một nhà văn đã viết: "Che giấu khuyết điểm của bản thân sẽ không làm cho ta
trở nên tốt đẹp hơn. Uy tín của ta tăng thêm nếu ta chân thành công nhận khuyết
điểm."
Em hãy trình bày ý kiến của mình với nhận xét trên bằng cách kể một câu
chuyện của bản thân.
220
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Về hình thức:
Học sinh biết cách làm kiểu bài nghị luận. Bài viết có bố cục chặt chẽ. Biết vận dụng
nhuần nhuyễn các thao tác lập luận phù hợp.
II/Về nội dung: Cần đáp ứng một số ý sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn câu nói.
2/ Thân bài:
2.1. Hiểu được ý nghĩa câu nói:
- Trong con người ta luôn tồn tại hai mặt đối lập: Tốt – xấu, cao thượng – hèn nhát,
thiện – ác.... nhưng sai lầm khuyết điểm đều thuộc mặt trái của cặp đối lập.
- Khuyết điểm, sai lầm, lỗi lầm đều phát sinh từ cuộc sống đầy khó khăn phức tạp và
nhận thức của con người. những khuyết điểm, sai lầm... ấy sẽ gây hậu quả đối với
chính bản thân và người khác.
- Khuyết điểm, sai lầm, lỗi lầm thì ai cũng mắc, điều quan trọng ta có nhìn thấy,
công nhận và sửa chữa hay không?
Những điều lợi – hại của việc che giấu hay trung thực thừa nhận khuyết điểm.
2.2. Bàn bạc- đánh giá – chứng minh
* Bàn bạc, đánh giá
- Trong cuộc đời mỗi con người ai cũng có lần mắc sai lầm, khuyết điểm nhưng ta
biết nhận ra những sai lầm, khuyết điểm để khắc phục, sửa chữa thì cuộc sống của ta
sẽ tốt đẹp hơn. Chân thành, thẳng thắn công nhận khuyết điểm của mình chẳng
những tự giúp ta thanh lọc tâm hồn, hướng tới điều thiện, điều tốt mà còn giữ được
uy tín trước mọi người cũng như trong công việc. Mọi người sẽ tôn trọng, cảm phục,
yêu mến và muốn giúp đỡ ta nhiều hơn.
- Khi ta mắc sai lầm khuyết điểm mà ta không nhận ra hoặc ta nhận ra nhưng ta "tặc
lưỡi" cho qua, nghĩ rằng không ai biết, người khác chỉ ra cho ta mà ta không lĩnh hội
tiếp thu để sửa chữa, ta chối bỏ, chống chế, bảo thủ... thì ta sẽ tiếp tục mắc sai lầm,
bản thân mất uy tín, mọi người không tôn trọng, không tin tưởng
- "Nhân vô thập toàn", ở đời không có phương thuốc nào có thể giúp con người ta
tránh được mọi thiếu sót, khuyết điểm, nhưng không khó để tìm ra liều thuốc hữu
hiệu trong chữa trị. Người phạm sai lầm phải dũng cảm nhận lỗi nhưng đi kèm với
đó phải quyết tâm sửa chữa, khắc phục. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói "Người đời
không phải là thánh thần, không ai tránh khỏi khuyết điểm. Chúng ta không sợ có
khuyết điểm, nhưng chỉ sợ không biết kiên quyết sửa nó đi".
* Chứng minh trong thực tế.
2.3. Bài học được rút ra:
- Trong cuộc đời ta khó tránh khỏi những khuyết điểm, sai lầm nhưng ta phải biết
thành thực nhận khuyết điểm để sửa chữa có như vậy cuộc sống mới thật sự trở nên
tốt đẹp
- Con người phải biết dựa vào chính mình để sinh tồn hòa nhập để sáng tạo và phát
triển
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề. Liên hệ bản thân.
-------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 123

221
Lấy tựa đề "Gia đình và quê hương – chiếc nôi nâng đỡ đời con", hãy viết một
bài

Nghị luận nêu suy nghĩ của em về nguồn cội yêu thương của mỗi con người?

GỢI Ý LÀM BÀI

1/ Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận: Nguồn cội yêu thương của mỗi con người.

- Gia đình và quê hương là điều không thể thiếu trong cuộc đời của mỗi con người,
sẽ là bến đỗ bình yên cho mỗi con người.

2/ Thân bài:

a/ Khẳng định ý nghĩa của gia đình và quê hương trong cuộc sống của mỗi con
người:

- Gia đình là nơi có mẹ, có cha, có những người thân yêu, ruột thịt của chúng ta. Ở
nơi ấy chúng ta được yêu thương, nâng đỡ, khôn lớn và trưởng thành.

- Cùng với gia đình là quê hương, nơi chôn nhau cắt rốn của ta. Nơi ấy có mọi người
ta quen biết và thân thiết, có cảnh quê thơ mộng trữ tình, có những kỷ niệm ngày ấu
thơ cùng bạn bè, những ngày cắp sách đến trường...

- Gia đình và quê hương sẽ là bến đỗ bình yên cho mỗi con người; dù ai đi đâu, ở
đâu cũng sẽ luôn tự nhắc nhở hãy nhớ về nguồn cội yêu thương.

b/ Những việc để xây dựng quê hương và làm rạng rỡ gia đình

-Với gia đình, chúng ta hãy làm tròn bổn phận của người con, người cháu: Học giỏi,
chăm ngoan, hiếu thảo để ông bà, cha mẹ vui lòng.

-Với quê hương, hãy góp sức trong công cuộc dựng xây quê hương: Tham gia các
phong trào vệ sinh môi trường để làm đẹp quê hương, đấu tranh trước những tệ nạn
xã hội đang diễn ra ở quê hương.

-Nếu có thể khi trưởng thành trở về quê hương lập nghiệp, dựng xây quê mình ngày
một giàu đẹp...

c/ Có thái độ phê phán trước những hành vi:

-Phá hoại cơ sở vật chất.

-Những suy nghĩ chưa tốt về quê hương: Chê quê hương nghèo khó, chê người quê
lam lũ, lạc hậu, không muốn nhận quê hương mình...

222
d/ Liên hệ mở rộng: Liên hệ đến những tác phẩm viết về gia đình và quê hương để
thấy ý nghĩa của quê hương trong đời sống tinh thần của mỗi con người: "Quê
hương" (Đỗ Trung Quân), "Quê hương" (Tế Hanh)...

3/ Kết bài Khẳng định:

-Nguồn cội của mỗi con người là gia đình và quê hương, nên hiểu rộng hơn quê
hương không chỉ là nơi ta sinh ra và lớn lên, quê hương còn là Tổ quốc; tình yêu gia
đình luôn gắn liền với tình yêu quê hương, tình yêu đất nước.

-Mỗi con người luôn có sự gắn bó những tình cảm riêng tư với những tình cảm cộng
đồng...

---------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 124

Đọc truyện sau và nêu suy nghĩ của mình về sự bình yên.

"Một vị vua treo một giải thưởng cho nghệ sĩ nào vẽ được một bức tranh đẹp nhất về
"sự bình yên". Nhiều họa sĩ đã trổ tài. Nhà vua ngắm tất cả các bức tranh nhưng chỉ
thích có hai bức và ông phải chọn lấy một.

Bức tranh thứ nhất vẽ hồ nước yên ả. Mặt hồ là tấm gương tuyệt mỹ bởi vì có những
ngọn núi cao chót vót bao quanh. Bên trên là bầu trời xanh với những đám mây
trắng mịn màng. Tất cả những ai ngắm bức tranh này đều cho rằng đây là một bức
trang bình yên thật hoàn hảo.

Bức tranh thứ hai cũng có những ngọn núi, nhưng những ngọn núi này trần trụi và
lởm chởm đá. Ở bên trên là bầu trời giận dữ đổ mưa như trút kèm theo sấm chớp.
Đổ xuống bên vách núi là dòng thác nổi bọt trắng xóa. Bức tranh này trông chẳng
bình yên chút nào.

Nhưng khi nhà vua ngắm nhìn, ông thấy đằng sau dòng thác là một bụi cây nhỏ mọc
lên từ khe nứt của một tảng đá. Trong bụi cây có một con chim mẹ đang xây tổ. Ở
đó, giữa dòng thác trút xuống một cách giận dữ, con chim mẹ đang an nhiên đậu
trên tổ của mình. Bình yên thật sự! Và nhà vua đã chọn bức tranh thứ hai."

GỢI Ý LÀM BÀI

1/ Mở bài: Giới thiệu câu chuyên, giới thiệu vấn đề: Sự bình yên

2/ Thân bài:

-Khái quát nội dung câu chuyện để di đến hai quan niệm về sự bình yên:

+ Bình yên là không ồn ào, không khó khăn, không sóng gió.

223
+ Bình yên là sự yên tĩnh, vững vàng trong tâm ngay cả khi đứng trước phong ba bão
táp.

-Nêu quan điểm của bản thân về sự bình yên: cả hai quan điểm về sự bình yên như
trên đều đúng. Nhưng bình yên thật sự là bình yên trong tâm hồn trước phong ba bão
táp. Bởi hiện thực cuộc sống không phải lúc nào cũng là: hồ nước yên ả, là bầu trời
xanh với những đám mây trắng mịn màng.

-Sự bình yên trong tâm giúp chúng ta sống tự tin, sâu sắc, làm chủ được cuộc sống...

Lấy dẫn chứng chứng minh....

-Cần tạo được cho bản thân sự bình yên trong tâm hồn.

3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề.

-----------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 125
Cuộc sống ngon lành như một ly cocktail, vậy em sẽ pha cho mình ly cocktail
như thế nào? Trả lời câu hỏi trên bằng một bài văn nghị luận khoảng 2 trang
giấy thi.
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài:Giới thiệu vấn đề.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích:
- Cocktail là một loại đồ uống có cồn được pha từ hỗn hợp các loại rượu, đường,
nước hoa quả và các hương liệu.
- Ly cocktail ta có thể tự pha chế -> làm chủ cuộc đời mình.
2.2. Bàn luận:
- Ly cocktail cuộc đời cũng giống như một bữa tiệc sang cần phải có hương vị đắng,
cay, ngọt, bùi thì bữa tiệc đó mới có giá trị. Bức tranh phải chứa đựng những mảng
màu khác nhau thì mới có hồn. Nếu sắc xanh biểu hiện những khoảng trời tự do, sắc
tím biểu hiện cho tính mộng mơ thì sắc đen lại đại diện cho những thất bại, những
đau khổ mà ta gặp trong đời. Nếu hương thơm tượng trưng cho hạnh phúc thì hương
vị là khác tượng trưng cho các cung bậc tình cảm con người.
- Trước những khó khăn thử thách ấy, mỗi người sẽ tự chọn cho mình một cách đón
nhận, đối đầu để có một hướng đi riêng. Có người phó thác cho số phận, có người
trốn chạy đi tìm nơi trú ẩn, có người tự thay đổi để thích nghi, cũng có người tự chìm
vào biển tự thương thân để rồi ngã gục. Thế nhưng, bất kể là ai, tự đáy lòng của mỗi
con người đều tồn tại một khát vọng mãnh liệt, đó là khát vọng sống và được luôn là
chính mình. (D/C: Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký, Nichvujick,…). Họ trở thành những
thầy giáo ưu tú, những tấm gương sáng truyền thêm động lực sống cho nhiều người.
=> Họ đã chứng minh với cả thế giới rằng “Ta không được chọn nơi mình sinh ra
nhưng ta được quyền chọn cách sống, cách tồn tại trên cuộc đời”.
2.3. Mở rộng

224
Nếu cuộc đời là một ly cocktail, hãy tự hoàn thành kiệt tác của đời mình. Kiệt tác đó
có thể là một ly cocktail bình thường thôi nhưng bạn biết không đâu đó trong nó vẫn
hiện lên tính cách, hiện lên số phận của mỗi con người.
2.4. Bài học nhận thức và hành động
- Và phải luôn nhớ một điều rằng, sống là phải biết đi, phải biết dấn thân, phải biêt
học tập không ngừng bởi chỉ khi kinh nghiệm tràn đầy, con tim vui sống thì bức
tranh mới đẹp, mới trở thành tác phẩm nghệ thuật- một kiệt tác cho riêng bản thân
mình.
- Hãy cố gắng vươn lên, vượt qua những nỗi lo sợ của bản thân, tiếp tục dâng lên cho
đời những ly cocktail cuộc đời tuyệt vời nhất.
- Đây là cuộc sống của bạn, hãy tạo nên ly cocktail riêng của bạn thật đậm nét và
khiến nó trở thành một kiệt tác trên đời. Hãy cứ sống, cứ đam mê, hãy đến những nơi
mà bạn muốn đi và hãy biến ước mơ thành hiện thực bởi bạn chỉ có một cuộc đời và
một cơ hội để thực hiện tất cả những điều trên.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề.
---------------------------------------

ĐỀ SÔ 126
Viết một bài văn nghị luận (khoảng 2 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em
về ý kiến của Brian Dison “Không có gì là hoàn toàn bế tắc, mà nó chỉ thật sự trở
nên bế tắc khi ta thôi không cố gắng nữa”.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu về hình thức:
– Viết đúng bài văn nghị luận xã hội.
– Trình bày mạch lạc, rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu…
II/ Yêu cầu về nội dung:
Học sinh có thể trình bày nội dung theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo
các ý sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn câu nói.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích ngắn gọn nội dung ý kiến: Không có khó khăn nào là không tìm ra
cách giải quyết nhưng sẽ không thể tìm ra cách giải quyết những khó khăn đó nếu ta
không hết sức cố gắng vì nó.
2.2. Bàn luận, chứng minh:
+ Khi đứng trước những khó khăn tưởng chừng không thể vượt qua, chúng ta thường
nghĩ đó là sự bế tắc, đường cùng. Nhưng thực ra, đó chỉ là rào cản tạm thời để thử
thách ý chí, nghị lực con người.
+ Mỗi người đừng tự đẩy mình vào bế tắc, phải luôn cố gắng, nỗ lực không ngừng để
vượt qua khó khăn.
+ Ý chí, nghị lực, sự tự tin, bản lĩnh, dũng cảm…sẽ giúp chúng ta chiến thắng mọi
khó khăn, thách thức trong cuộc sống.
+ Đề cao những người luôn biết cố gắng vượt qua khó khăn và phê phán những
người chưa cố gắng đã vội nản lòng, bỏ cuộc.
2.3.Rút ra bài học nhận thức và hành động.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề
---------------------------------------------------------------

225
ĐỀ SÔ 127
Suy nghĩ của em về ý kiến: “Người nghèo nhất không phải là người không có
một xu dính túi, mà là người không có lấy một ước mơ”. (Phạm Lữ Ân)

GỢI Ý LÀM BÀI

1/ Mở bài
   - Giới thiệu vấn đề và nhận định (vai trò của ước mơ đối với mỗi con người)
   - Dẫn dắt vấn đề
2/ Thân bài
 2.1. Giải thích 
   - Ước mơ là những điều tốt đẹp ở phía trước mà con người tha thiết, khao khát
hướng tới mong đạt được.
   - Nghèo là sự thiếu thốn những nhu cầu tối thiểu.
   - “người không có lấy một ước mơ” là người nghèo hơn cả “người không có một
đồng xu dính túi” – câu nói đề cao ước mơ, đề cao vai trò, giá trị, ý nghĩa của ước
mơ trong đời sống con người
2.2. Bàn luận
- Không có lấy một ước mơ, cuộc đời sẽ trở lên tẻ nhạt và vô nghĩa; tâm hồn sẽ trở
nên nghèo nàn, cằn cỗi
- Nếu có ước mơ, con người sẽ có sức mạnh, có động lực để vượt qua những gian lao
thử thách của cuộc sống và có thêm niềm tin vào tương lai, theo đuổi những khát
vọng cao đẹp.
2.3. Mở rộng
-  Phê phán những người sống không có ước mơ, những người vì sợ thất bại hoặc
không đủ ý chí, nghị lực để nuôi dưỡng ước mơ. …
2.4. Bài học nhận thức và hành động
- Khẳng định tính đúng đắn của câu nói.
- Luôn xây dựng cho mình ước mơ, khát vọng hoài bão chính đáng.
3. Kết bài
   - Đánh giá chung 
   - Nêu cảm nghĩ của bản thân.
------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 128
Hãy viết bài văn (khoảng 2 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em về ý
kiến: Sau này con có trở thành bất cứ ai trên cuộc đời này, làm bất cứ công việc
gì thì cũng làm việc một cách tử tế, ứng xử với bản thân, với gia đình, bạn bè,
những người xung quanh, với cộng đồng và thậm chí là với cả trái đất này một
cách tử tế!
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về hình thức: Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận: Có câu mở đoạn,
các câu phát triển ý và câu kết đoạn. Đảm bảo số lượng chữ phù hợp với yêu cầu
226
(khoảng 200 chữ), không quá dài hoặc quá ngắn. Vận dụng tốt các thao tác lập luận;
kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng.
II. Yêu cầu về nội dung:
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn ý kiến.
2/ Thân bài:
2.1.Giải thích

- Tử tế: Đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi mà lệ thường phải có để được coi trọng, có
lòng tốt trong đối xử.
- Làm việc tử tế:
+ Việc tử tế: Không nhất thiết phải là những việc to tát, sang trọng mà có khi chỉ là
những việc nhỏ bé, bình thường nhưng là những việc tốt, có ý nghĩa.
+ Cách làm tử tế: Có trách nhiệm đối với việc mình làm.
-Ứng xử tử tế:
+Ứng xử có trách nhiệm, có văn hóa.
+ Trong mọi mối quan hệ, kể cả với bản thân, với trái đất.
- Nội dung ý kiến: Sau này con có thể trở thành bất cứ ai (thành vĩ nhân hay chỉ là
thường dân), có thể làm việc gì (việc lớn lao hay việc nhỏ bé) không quan trọng.
Quan trọng là phải tử tế, làm việc tử tế, ứng xử tử tế.
2.2. Phân tích, bình luận

- Nêu và phân tích những biểu hiện của việc tử tế và những người tử tế.
- Tương lai là những gì sẽ diễn ra ở phía trước mà con người khó lường hết được. Vì
vậy người ta thường lo lắng và chuẩn bị chu đáo hành trang cho tương lai.
- Bằng kinh nghiệm của những người đi trước, trách nhiệm đối với thế hệ sau, mong
ước trên của bậc phụ huynh là rất đáng trân trọng. Đó là ý kiến đúng đắn, sâu sắc và
có trách nhiệm.
- Trước hết, đáp ứng được thực tế: "ứng vạn biến" (có thể trở thành bất cứ ai, làm bất
cứ việc gì).
- Sau nữa nó đảm bảo được chân lí "dĩ bất biến", có thể giúp con người trưởng thành,
vững vàng trong mọi tình huống thử thách (làm việc tử tế, ứng xử tử tế). Dù xét ở
góc độ nào đi nữa thì làm việc tử tế, ứng xử tử tế vẫn phải là thước đo giá trị con
người trong mọi thời đại. Nó phải được tôn vinh.
(Học sinh có thể có suy nghĩ khác nhưng không trái với tinh thần của câu nói, không
trái với chuẩn mực đạo đức và pháp luật)

2.3. Bài học nhận thức và hành động

3/ Kết bài:

- Khẳng định vấn đề

- Liên hệ

----------------------------------------------------

227
ĐỀ SÔ 129
Viết một bài văn (khoảng 2 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em về ý nghĩa
được gợi nên từ 2 câu thơ sau: 
"Ta hay chê rằng cuộc đời méo mó
Sao ta không tròn ngay tự trong tâm”
(Trích Tự sự - Lưu Quang Vũ)
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở bài
- Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Thái độ của con người trước cuộc sống.
2. Thân bài
2.1. Giải thích.
- Cuộc đời méo mó: cuộc đời không bằng phẳng, chứa đựng nhiều ngang trái, trớ
trêu, oái oăm, thậm chí là xấu xa, tồi tệ. Vì bản chất cuộc đời là không đơn giản,
không bao giờ hoàn toàn chỉ là những điều tốt đẹp. Không nên đòi hỏi sự hoàn hảo.  
+ Méo mó - tròn: Đối lập với nhau
+ Cuộc đời: là xã hội, là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, cuộc đời là cái khách quan
là hệ quả do con người tạo ra
- Ta thường hay chê: thói đời thường hay chê bai, khinh chê. Chính cái chê của ta có
khi nó khiến cuộc đời trở nên méo mó trước mắt ta.
=> Cuộc đời thường hay méo, nên con người cần tròn ngay từ trong tâm, tránh chỉ
chê bai, oán trách.
- Tròn tự trong tâm: cái nhìn, thái độ, suy nghĩ đúng đắn của con người cần tích cực,
lạc quan trước cuộc đời cho dù hoàn cảnh như thế nào.
+ Tâm: là tấm lòng, là tình cảm chân thành.
2.2. Bàn luận mở rộng
- Bản chất cuộc đời là không đơn giản, không bao giờ hoàn toàn là những điều tốt
đẹp, thậm chí có vô vàn những điều “méo mó” (HS nêu dẫn chứng từ đời sống và lý
giải để thấy được bản chất thật của cuộc đời)
- Thái độ “tròn tự trong tâm” là thái độ tích cực, chủ động trước hoàn cảnh. Đây là
thái độ sống đúng, làm đúng, không gục ngã trước khó khăn, trước phi lý bất công.
Thái độ “tròn tự trong tâm” sẽ giúp ích nhiều cho cá nhân và xã hội (HS nêu dẫn
chứng từ đời sống và lý giải để thấy được khi thái độ, suy nghĩ con người tích cực thì
đem lại những giá trị gì? )
- Trong thực tế xã hội có những cá nhân có thái độ tiêu cực trước cuộc sống:
+ “Ta hay chê”: Đây là thái độ cần phê phán (HS nêu dẫn chứng từ đời sống và lý
giải )
2.3.Bài học nhận thức và hành động
- Con người hoàn toàn có thể thay đổi đời sống chỉ cần mỗi cá nhân chủ động, tích
cực từ trong tâm. "Thiên đường" hay "địa ngục" đều do mình quyết định.
- Câu thơ như một lời nhắc nhở, nêu lên một phương châm sống cho mỗi người
trước cuộc đời.
3. Kết bài
- Khẳng định lại con người cần có thái độ tích cực, chủ động trước cuộc sống.
-----------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 130

228
Em hãy viết một bài văn trình bày quan điểm Sống chậm lại, nghĩ khác đi, yêu
thương nhiều hơn
GỢI Ý LÀM BÀI
1/Mở bài: Giới thiệu về triết lý sống của mình.
2/Thân bài:
a) Giải thích:
– Triết lý sống là những điều được rút ra bởi trải nghiệm trong cuộc sống, như một
quan niệm nền tảng để con người sống tốt hơn.

– “Sống chậm lại! Nghĩ khác đi! Yêu thương nhiều hơn!” là triết lý sống của tôi.

b) Bàn luận:
– Sống chậm lại:

+ Để cảm nhận những gì tốt đẹp của cuộc đời này.

+ Để nghĩ về cuộc sống và những người xung quanh.

+ Để lấy lại cân bằng trong cuộc sống.

+ Con người hiện nay chỉ biết lao đầu kiếm tìm những thứ hão huyền như tiền bạc,
danh lợi mà đánh mất đi nhiều thứ.

+ Sống chậm ở đây không phải là cố níu giữ thời gian mà là để ta nhìn lại cuộc sống,
nhìn lại chính mình.

– Nghĩ khác đi:

+ Là biết nhìn nhận, đánh giá, biết lựa chọn những lối đi riêng. Ta không chỉ nghĩ
cho bản thân mà còn phải nghĩ cho người khác, để thấu hiểu hơn con người họ, biết
lắng nghe lòng mình hơn.

+ Đó phải là những suy nghĩ đem lại lợi ích cho bản thân và những người xung
quanh.

– Yêu thương nhiều hơn là biết nghĩ, biết quan tâm tới chính mình và người khác
nhiều hơn. Trao yêu thương chân thành, thật lòng và ta sẽ cảm nhận được nhiều điều
tốt đẹp đến từ cuộc sống.

– Sống chậm, suy nghĩ khác và yêu thương nhiều hơn tuy là ba mặt của một vấn đề
nhưng chúng lại gắn bó mật thiết với nhau. Sống chậm thực chất là để cho con người
có thời gian thảnh thơi để suy nghĩ, nhìn nhận, yêu thương cuộc sống.

229
c) Bài học nhận thức: Mỗi ngày, từ những việc nhỏ nhất, ta hãy biết sống chậm lại,
nghĩ khác đi, yêu thương nhiều hơn.

3/ Kết bài: Khẳng định lại vấn đề và cảm nhận về triết lý sống.

--------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 131
Hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 2 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của mình về
câu nói sau:
   “Là người thợ mộc tài hoa đóng ra chiếc tủ đẹp, bạn sẽ không sử dụng mảnh gỗ
tầm thường cho phần lưng tủ dù nó luôn xoay úp vào trong tường và chẳng ai có thể
nhìn thấy. Song bạn vẫn biết rõ, nên dành cho nó mảnh gỗ đẹp”
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn câu nói.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích
- Mặt lưng tủ xoay úp vào tường, chẳng ai nhìn thấy: những góc khuất trong cuộc
sống.
- Sử dụng mảnh gỗ tầm thường: Cách làm bừa, làm ẩu
-> Thể hiện một quan niệm sống: đề cao lối sống trung thực với chính mình và với
mọi người.
2.2. Bàn luận, mở rộng
- Bất kì sự vật, hiện tượng nào cũng là một chỉnh thể trọn vẹn, các bộ phận cùng gắn
kết với nhau, tạo nên giá trị cho sự vật, hiện tượng đó. Nếu kém ở một khâu, một bộ
phận nào đó sản phẩm sẽ không hoàn hảo, kém chất lượng, thậm chí gây nguy hiểm.
- Những người có lương tâm trách nhiệm sẽ không cho phép mình lừa dối mình, lừa
dối người khác.
- Có nhiều người vì sự cẩu thả, lợi ích trước mắt…vẫn bất chấp tất cả để tạo nên
những sản phẩm có bề ngoài đẹp đẽ mà bên trong thì đầy lỗi.
2.3. Bài học:
- Có lương tâm, trách nhiệm với công việc, sống trung thực với mình, với mọi người.
- Lên án những biểu hiện sai trái.
3/ Kết bài:
- Khẳng định vấn đề.
- Liên hệ bản thân.
---------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 132
230
Viết bài văn nghị luận bàn về câu nói của M.Faraday: “ Mọi thứ rồi sẽ qua chỉ còn
tình người ở lại”.
1/ Mở bài:
- Nêu được vấn đề cần nghị luận: suy nghĩ về câu nói "Mọi thứ rồi sẽ qua chỉ còn
tình người ở lại".
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích
- Khi chúng ta nhìn lại cuộc sống của mình, rất dễ dàng để nhận ra mọi việc đều đến
rồi đi. Niềm vui, nỗi đau, sự khen ngợi, chê trách, khó khăn, dễ dàng, thành đạt, thất
bại và bao nhiêu điều khác nữa.
- Tình người là những tình cảm đẹp đẽ của con người, gắn kết những trái tim. Nó có
thể là tình cảm lứa đôi, tình cảm gia đình, bè bạn, và cao hơn cả là tình người nói
chung. Đó có thể là những tình cảm bình dị nhất, gần gũi nhất từ sự quan tâm, chăm
sóc nhau trong cuộc sống đến những tình cảm lớn lao hơn mang tính giai cấp, cộng
đồng.
2.2. Bàn luận (phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ...)
- Câu nói trên có tác dụng như một sự nhắc nhở rằng mọi thứ đều có không gian,
thời gian nhất định của nó, một quy luật cơ bản là không có điều gì tồn tại mãi mãi.
- Cuộc sống chỉ tồn tại lâu bền nhất khi được nuôi dưỡng bởi suối nguồn của tình
người. (d/c)
- Thực tế, có những con người chạy theo quyền chức, danh lợi... sống thiếu chân
thành, đề cao cái tôi cá nhân, lợi dụng hoặc xu nịnh kẻ khác mà đánh mất nhân tâm,
đánh mất tình người.. => Một lối sống ti tiện và thiếu tình người. (d/c)
3/ Kết bài
- Ý nghĩa của câu nói: Hãy sống yêu thương nhau. Đó là đạo đức của con người.
Sống với tấm lòng rộng lượng, vị tha, sẵn sàng tha thứ, bỏ qua mọi lỗi lầm, sai phạm
của người khác và không bao giờ nhắc đến...
- Liên hệ và bài học cho bản thân về động cơ sống và cách sống sao cho tình người
còn mãi.
---------------------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 133
Em hãy viết một bài văn nghị luận ( khoảng 2 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của
bản thân về ý kiến sau: “Bạn đừng nên chờ đợi những món quà bất ngờ của cuộc
sống mà hãy tự mình làm nên cuộc sống” ( L.Tôn xtôi)

GỢ Ý LÀM BÀI

1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận, trích dẫn câu nói của L.Tônxtôi.

2/ Thân bài:

2.1. Giải thích ý kiến

+ Quà tặng bất ngờ: là những điều may mắn, hạnh phúc, niềm vui bất ngờ đến với
con người do khách quan đem lại hoặc người khác trao tặng.

231
+"Chờ đợi": thái độ sống thụ động, phụ thuộc.

+"Tự mình làn nên cuộc sống": sống tích cực, chủ động.

=> Khẳng định ý nghĩa của câu nói: khuyên con người cần có thái độ sống chủ động,
không nên trông chờ vào người khác. Cuộc sống của mỗi người do chính bản thân
tạo nên.

2.2. Bàn luận

- Trong cuộc đời của mỗi người đôi khi sẽ nhận được những bất ngờ từ cuộc sống.
Khi đó ta sẽ có may mắn được hưởng niềm vui, hạnh phúc trong cuộc đời. Không
thể phủ nhận ý nghĩa và giá trị của quà tặng bất ngờ mà cuộc sống đem lại cho con
người, vấn đề là biết tận dụng, trân trọng quà tặng ấy như thế nào.

- Tuy nhiên cuộc sống không phải lúc nào cũng là thảm đỏ trải đầy hoa hồng, cuộc
sống là một trường tranh đấu luôn tiềm ẩn những khó khăn phức tạp. Vì vậy, cần chủ
động, tự mình vượt lên hoàn cảnh để vươn tới những điều tốt đẹp. 

Dẫn chứng: những tấm gương nghị lực vượt hoàn cảnh số phận: thầy Nguyễn Ngọc
Ký,...; những người nghèo biết vượt lên chính mình;... 

2.3. Bài học nhận thức và hành động

- Trong cuộc sống, ngoài ý chí nghị lực vươn lên, yếu tố may mắn cũng góp phần
không nhỏ tạo nên thành công.

- Phải chủ động trang bị kiến thức, rèn luyện cách sống bản lĩnh, có lí tưởng, có ước
mơ để làm nên những điều kì diệu cho cuộc sống của chính mình.

- Phê phán một số người thụ động, thiếu ý chí vươn lên, chỉ chờ đợi những quà tặng
bất ngờ mà không tự mình làm nên cuộc sống.

3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề. Liên hệ bản thân.

ĐỀ SÔ 134

Có ý kiến cho rằng: Cuộc sống là nguyên liệu thô, chúng ta là những nghệ nhân.
Nhào nặn nên một tác phẩm tuyệt đẹp hay một vật thể xấu xí tất cả đều nằm trong
tay chúng ta. Suy nghĩ của em về nhận định trên.

GỢI Ý LÀM BÀI

1/ Mở bài: Dẫn dắt vấn đề, nêu vấn đề: vai trò quyết định của mỗi cá nhân đối với
cuộc sống của chính mình.
2/ Thân bài

2.1 Giải thích

232
- Cuộc sống là nguyên liệu thô: Cách nói hình ảnh để chỉ những bộn bề phức hợp
của cuộc sống: thuận lợi và khó khăn, tốt đẹp và ác xấu, bình lặng và bão giông.
- Nghệ nhân: con người tài năng, tâm huyết đạt đến độ tinh tuý trong công việc của
mình.
- Nhào nặn nên một tác phẩm tuyệt đẹp hay một vật thể xấu xí tất cả đều nằm trong
tay chúng ta: Từ nguyên liệu cuộc sống mỗi người sẽ tạo nên tác phẩm cuộc đời của
mình.
- Câu nói đã khẳng định và đề cao vai trò quyết định của mỗi cá nhân đối với cuộc
sống của chính mình. Chính thái độ sống, năng lực sống của bản thân sẽ làm nên giá
trị, ý nghĩa cuộc sống của mỗi người.
2.2. Bàn luận, mở rộng
- Đây là một quan điểm sống tích cực, mạnh mẽ và sâu sắc.
- Cuộc sống luôn mang trong mình những bộn bề, phức tạp, nếu chúng ta sống một
cách chủ động và tích cực, biết gạn lọc những cái xấu, tận dụng và phát huy những
điều tốt đẹp, biến khó khăn, thử thách thành cơ hội thì ta sẽ có một tác phẩm cuộc
đời mình thật tuyệt đẹp.
- Nếu buông xuôi và phó mặc, bị động và để cuộc sống trôi đi, khi ấy tác phẩm cuộc
đời của mỗi chúng ta chỉ là những vật thể xấu xí.
* Mở rộng và nêu phản đề:
+ Tác phẩm cuộc đời của mỗi người còn chịu sự tác động không nhỏ của hoàn cảnh
khách quan.
+ Phê phán thái độ sống thích hưởng thụ, ỷ lại, chờ đợi sự ban phát từ người khác.
2.3. Liên hệ bản thân và rút ra bài học.
Mỗi người phải chủ động trang bị kiến thức, rèn luyện cách sống bản lĩnh, có lí
tưởng, có ước mơ. Hãy cố gắng trở thành những nghệ nhân chuyên tâm và tài hoa
nhất để làm nên tác phẩm tuyệt đẹp cho cuộc đời mình.
3/ Kết bài: Khăng định ý nghĩa vấn đề.
-----------------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 135
Suy nghĩ của em về câu nói “Người người đều muốn thay đổi thế giới, nhưng ai
cũng không muốn thay đổi chính mình”(Lev Tolstoi)
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề trích dẫn câu nói.
2/ Thân bài:

2.1. Giải thích

– Thay đổi thế giới: phá bỏ trật tự thế giới cũ để xác lập một thế giới mới hay nói
cách khác, thay hệ giá trị cũ bằng hệ giá trị mới, thay đổi để phát triển.
– Thay đổi chính mình: thay đổi những thói quen, quan niệm, tích cách đã ăn sâu vào
gốc rễ.
– Khát vọng thay đổi thế giới là khát vọng ngàn đời của con người. Con người có
chung một ý niệm rằng thế giới khách quan tác động vô cùng lớn đến sự thành bại
nên luôn tìm cách thay đổi, cải biến thế giới để cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn nhưng
lại bỏ quên yếu tố chủ quan. Đó chính là một trong những sai lầm lớn của con người.
Câu nói có ý khẳng định một thực tế khách quan đồng thời đưa ra lời khuyên cho
233
mỗi người. Đôi mắt không chỉ hướng ra thế giới bên ngoài mà còn phải hướng về
chính mình.
2.2. Bàn luận
– Con người không muốn thay đổi bản thân vì không muốn thừa nhận những thiếu
sót, những mặt hạn chế, phủ định giá trị của bản thân.
– Dù không muốn nhưng con người nhất thiết phải tự soi chiếu, “tự phê” để phản
tỉnh, hoàn thiện chính mình.
– Điều quan trọng nhất trong quá trình thay đổi bản thân chính là thay đổi thế giới
quan. Nếu chọn cho mình một thế giới quan rộng mở, tiến bộ, biện chứng, con người
có thể đạt được nhiều thành công ngoài mong đợi, “đời thay đổi khi chúng ta thay
đổi”.
2.3. Bài học
- Cần phải luôn có ý thức phản tỉnh để có thể hoàn thiện chính bản thân mình.
- Mỗi người tự nhận thức và hoàn thiện chính mình, tự thực hiện những cuộc cách
mạng cá nhân thì cả thế giới cũng sẽ cải biến theo.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa vấn đề.
-----------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 136
“Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao, nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống
được tạo thành từ những điều rất nhỏ”.

(Hành trang vào đời, NXB Tổng hợp TP HCM, 2008, tr.38)

Tôi đi dạo trên bãi biển khi hoàng hôn buông xuống. Biển đông người nhưng tôi lại
chú ý đến một cậu bé cứ liên tục cúi xuống nhặt thứ gì đó lên và ném xuống. Tiến lại
gần hơn, tôi thấy cậu đang nhặt thứ gì đó lên và ném xuống. Tiến lại gần hơn, tôi
thấy cậu đang nhặt những con sao biển bị thủy triều đánh dạt lên bờ và ném chúng
trở lại đại dương.

- Cháu đang làm gì vậy?

- Những con sao biển này sắp chết vì thiếu nước, cháu phải giúp chúng!

- Cháu có thấy là mình đang mất thời gian không? Có hàng ngàn con sao biển như
vậy. Cháu không thể nào giúp được tất cả chúng. Rồi chúng cũng sẽ phải chết thôi.

Cậu bé vẫn tiếp tục nhặt một con sao biển khác va nhìn tôi mỉm cười:

- Cháu biết chứ! Nhưng cháy nghĩ mình có thể làm điều gì đó, ít nhất là cứu sống
những con sao biển này”

(Theo Hạt giống tâm hồn, Từ những điều bình dị, NXB Tổng hợp HCM, 2010)

234
Lấy câu nói và câu chuyện trên làm gợi ý: hãy viết bài văn ngắn khoảng 2 trang giấy
thi với chủ đề: ý nghĩa của những điều nhỏ bé.

GỢI Ý LÀM BÀI

1. Mở bài: Nêu vấn đề: Ý nghĩa của những điều nhỏ bé.

2/ Thân bài:

2.1. Giải thích vấn đề

- Những điều nhỏ bé là những điều giản dị, luôn tồn tại trong cuộc sống của mỗi
chúng ta hàng ngày.

=> Mọi thứ đều được tạo nên từ những điều nhỏ bé, và đôi khi những điều nhỏ chính
là yếu tố làm nên ý nghĩa của cuộc sống.

2.2.Bàn luận vấn đề

- Biểu hiện của những điều nhỏ bé:

+ Biết yêu thương động vật, cỏ cây.

+ Thấy cảm động khi được ai đó lắng nghe, chia sẻ những câu chuyện hay.

+ Thấy thương ba mẹ khi nhìn những giọt mồ hôi rơi.

+ Dắt tay một em nhỏ cho nó qua đường an toàn.

+ Tham gia những tổ chức từ thiện, giúp đỡ những người gặp khó khăn.

…                    

- Ý nghĩa của những điều nhỏ bé:

+ Những điều nhỏ bé từng ngày tạo dựng những điều lớn lao trong tương lai.

+ Những điều nhỏ bé mà đẹp đẽ sẽ giúp chúng ta có niềm tin và sống tốt hơn.

+ Những điều nhỏ bé giúp xã hội phát triển văn minh, con người sống chân thành và
kết nối với nhau nhiều hơn.

- Làm thế nào để tạo dựng những điều nhỏ bé xung quanh mình:

+ Cần biết sống đẹp và văn minh, biết trau dồi những tình cảm đẹp đẽ.

+ Lan tỏa những điều nhỏ bé, giản dị đến những người thân, người bạn.

235
+ Yêu cuộc sống của mình và luôn muốn cống hiến cho xã hội.

2.3. Bài học

3/ Kết bài:

- Khẳng định ý nghĩa vấn đề.

- Liên hệ bản thân 

-----------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 137
Hãy viết 01 bài văn (khoảng 2 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em về hậu quả
của việc “Bỏ mặc tâm hồn mình khô cằn hoặc mọc đầy cỏ dại” đối với tuổi trẻ trong
cuộc sống hôm nay
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài:
Nêu vấn đề cần nghị luận: hiện tượng về việc “bỏ mặc tâm hồn mình khô cằn hoặc
mọc đầy cỏ dại”.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích:
- Hình ảnh ẩn dụ:
+ Bỏ mặc tâm hồn mình khô cằn: những người không biết làm cho đời sống tinh
thần của mình trở nên phong phú, tươi mới; họ lựa chọn và hài lòng với lối sống khô
khan, thờ ơ, vô cảm với mọi người và chính mình...
+ Mọc đầy cỏ dại: những kẻ không biết tu dưỡng tâm hồn; để mặc những điều xấu
xa, đen tối xâm nhập tâm hồn...
Ví dụ: Lối sống hưởng thụ, dễ sa ngã vào các tệ nạn xã hội hiện nay; hiện tượng
sống buông thả, bất chấp hậu quả, bỏ mặc tương lai; quan niệm sống vị kỷ, hài lòng
với những dục vọng tầm thường, thấp hèn; sống thiếu lý tưởng, mục tiêu phấn đấu;
sống nhạt nhẽo, vô vị...
2.2. Bàn luận
- Nêu tác hại: tạo ra những nhân cách tầm thường, mở ra cơ hội cho những suy nghĩ,
hành vi đen tối len lỏi vào cuộc sống; tạo nên một lớp người sống hoặc khô cứng
hoặc buông thả ảnh hưởng đến gia đình và xã hội; cuộc sống ngày càng trở nên u ám
hơn, đất nước thiếu đi những công dân tốt ngược lại đầy rẫy những nhân cách tha
hóa tác động xấu đến cộng đồng.
- Chỉ ra nguyên nhân: mỗi người chưa tìm ra cho mình một ý nghĩa, động lực sống
đích thực; những lối suy nghĩ ảo tưởng, chạy theo những hạnh phúc phù phiếm,
những niềm vui sa đọa; lối sống đua đòi, thể hiện bản thân bằng những hành vi phản
cảm, trái đạo lý; gia đình, xã hội ngày càng thực dụng, khô khan; giáo dục chạy theo
thành tích mà không chú trọng giá trị nhân bản; đào tạo tâm hồn...
2.3 Bài học nhận thức và hành động: Nêu những bài học thiết thực cho bản thân
(cố gắng làm đẹp cuộc sống của mình và mọi người; rèn luyện lối sống ấy từ những
236
việc nhỏ nhất; luôn nỗ lực tìm thấy giá trị sống, hạnh phúc đích thực từ những điều
giản đơn; tạo nên sợi dây gắn kết yêu thương trong gia đình và ngoài xã hội...).
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề. Liên hệ.
----------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 138
Đừng trông đợi một phép màu hay một ai đó sẽ mang hạnh phúc đến cho bạn.
(Theo Hạt giống tâm hồn, NXB Trẻ, 2016, trang 64)
Viết một bài văn nghị luận khoảng 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em về vấn
đề trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở bài
- Con người từ thuở sơ khai đã luôn tồn tại bản năng khao khát và tìm kiếm hạnh
phúc cho bản thân.
- Có một câu nói rất hay về quá trình tìm kiếm hạnh phúc rằng: "Con người từ thuở
sơ khai đã luôn tồn tại bản năng khao khát và tìm kiếm hạnh phúc cho bản thân".
2. Thân bài
2.1.Giải thích
- "Hạnh phúc" là những cảm giác vui vẻ, thỏa mãn, hài lòng, khiến con người nở nụ
cười mãn nguyện khi đạt được một điều gì đó trong cuộc sống.
- Mỗi người có một quan niệm hạnh phúc khác nhau.
- Phép màu là do Thần, Phật, những ông Tiên, ông Bụt tạo ra mang lại niềm hạnh
phúc, giúp đỡ con người vượt qua khốn cảnh, để có một cuộc sống tốt hơn.
→ Cơ sở của phép màu dựa trên quan niệm sống "Ở hiền gặp lành, ác giả ác báo",
lấy chữ "Thiện" làm chân lý sống của con người.
- Câu nói "Đừng trông đợi một phép màu hay một ai đó sẽ mang hạnh phúc đến cho
bạn" nhằm thức tỉnh một bộ phận rất lớn những con người đang chìm trong ảo
tưởng, có hạnh phúc nhờ phép màu hoặc ai đó đem đến cho. Đồng thời nhấn mạnh
vai trò của các nhân trong việc tạo dựng hạnh phúc.
2.2. Bàn luận
- Hạnh phúc vốn dĩ chẳng phải điều gì xa xôi hay khó có thể với tới cả, chỉ cần
chúng ta chịu nhìn nhận và sớm ngày nhận ra hóa ra hạnh phúc thật giản đơn biết
bao.
- Mỗi chúng cần có riêng cho mình một ước mơ, một đam mê, một lý tưởng sống, từ
đó lấy cơ sở làm động lực để cố gắng, phấn đấu hết mình, vun đắp từ từ.
- Trong quá trình vun đắp kiếm tìm hạnh phúc bằng chính nỗ lực của bản thân,
chúng ta sẽ được nếm trải nhiều bài học đường đời rất quý giá, mà không một trường
lớp nào dạy cho chúng ta biết. Tất thảy những điều ấy đều là hạnh phúc, thứ hạnh
phúc nhỏ nhoi, giản đơn ở ngay bên cạnh chúng ta nếu chúng ta biết "thưởng thức"
237
thật cẩn thận.
- Những con người lười biếng, ì ạch mãi trông chờ vào số phận sắp đặt, không có lý
tưởng, không có kế hoạch sống, cuộc đời luôn chìm vào những ước mơ viển vông
màu hồng, thì mãi mãi chẳng thể có được hạnh phúc.
2.3.Bài học
- Cuộc sống của chúng ta, hạnh phúc của chúng ta phải do chính đôi tay chúng ta tạo
nên, chứ không thể trông đợi vào người khác ban tặng hoặc đợi chờ vào những may
mắn bất ngờ được.
- Phải tự tay tạo ra thành quả và tận hưởng thành quả ấy chúng ta mới có thể cảm
nhận hết được giá trị của hạnh phúc.
3. Kết Bài
- Cuộc đời chỉ vỏn vẹn có vài chục năm, đừng phí hoài thời gian để đợi chờ những
thứ chẳng bao giờ thành hiện thực
- Hãy tận dụng sức trẻ, óc sáng tạo sự năng động của tuổi trẻ để làm nên những điều
phi thường.
---------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 139

“Con thuyền đi qua

để lại sóng
Đoàn tàu đi qua
để lại tiếng
Đoàn người đi qua
để lại bóng
Tôi không đi qua tôi
để lại gì ?”

( Nhạc sĩ Văn Cao, Không đề)

Suy nghĩ về triết lý sống được gợi ra từ bài thơ Không đề của nhạc sĩ Văn Cao.
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn bài thơ.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích:
- “Tôi không đi qua tôi”: sống siêng năng, trách nhiệm, sống với mình với người,
cho mình, cho người.
- “để lại gì”: những đóng góp có giá trị cho cuộc đời. (Tác phẩm chân chính)
- Câu thơ như một lời phản tỉnh của tác giả đối với mỗi con người sống trên cõi đời
về trách nhiệm cống hiến đối với cuộc đời.
2.2. Bàn luận:
- Con người nhận thức được giá trị sự sống, giá trị hiện hữu của bản thân là khi
chúng ta hiểu được chính mình, nắm bắt được những hạn chế và khả năng của bản
238
thân, lắng nghe được cảm xúc của mình thì cuộc sống mới có ý nghĩa. Khi đó, con
người sẽ lưu lại dấu ấn riêng trong cuộc đời. 
- Cuộc sống vốn rất phức tạp, để có thể tồn tại và phát triển được, trước hết con
người phải hiểu được chính mình. Đó là cơ sở để tồn tại với thế giới và ứng phó với
những biến động của cuộc đời.
- Đi qua chính cuộc đời mình nhưng không phải đi qua một cách hời hợt, thoáng
chốc mà phải biết sống một cách sâu sắc, sống cống hiến, để hướng tới những giá trị
nhân văn tích cực.
- Phê phán một bộ phận con người sống hời hợt, nhạt nhòa, không hiểu giá trị đích
thực của bản thân.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề nghị luận: Giá trị sống, giá trị hiện hữu của chính
mình=>Hãy sống hết mình với mình, với đời.
------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 140
Trình bày suy nghĩ của em về ý kiến: Một người đã đánh mất niềm tin vào bản thân
thì chắc chắn sẽ còn đánh mất thêm nhiều thứ quý giá khác.
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn câu nói.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích ý kiến
- Về nội dung trực tiếp, câu trích này nói về hậu quả của việc đánh mất niềm tin vào
bản thân.
- Về thực chất, ý kiến này đề cập đến vai trò quyết định của lòng tự tin.
2.2. Bàn luận về tự tin và mất tự tin
-  Người có lòng tự tin luôn khẳng định năng lực và phẩm chất của mình, coi đó là
nguồn sức mạnh chân chính, có ý nghĩa quyết định, giúp con người vững vàng, lạc
quan và thành công trong cuộc sống. Do đó tự tin là đức tính quý báu.
- Khi mất tự tin:
+ Con người không còn tin vào phẩm chất và năng lực của bản thân nên sẽ đánh mất
những điều kiện cơ bản và cần thiết giúp đạt đến những giá trị quý báu: nghị lực và ý
chí, hi vọng và lạc quan...
+ Con người không còn khả năng đương đầu với những khó khăn, thử thách, nên dễ
dàng buông xuôi, bỏ mất những cơ hội tốt trong cuộc sống.
2.3. Bài học nhận thức và hành động
- Trong mọi hoàn cảnh cuộc sống, đặc biệt những khi gặp khó khăn, thử thách, cần
nêu cao bản lĩnh, không đánh mất niềm tin vào bản thân.

239
- Luôn sống tự tin nhưng tránh chủ quan. Phải cảnh giác với việc tự tin mù quáng.
Phải tỉnh táo để biết lắng nghe; biết học hỏi, hợp tác; biết tu dưỡng phẩm chất và trau
dồi năng lực của bản thân vì đó là cơ sở của lòng tự tin.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa vấn đề. Liên hệ.
-------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 141
Có ba cách để tự làm giàu mình: mỉm cười, cho đi và tha thứ.

(Theo Hạt giống tâm hồn - NXB Tổng hợp TP HCM, 2008)

Em hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 2 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của mình
về quan niệm trên.

GỢI Ý LÀM BÀI

1/ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, trích dẫn quan niệm.

2/ Thân bài:

2.1/ Giải thích:

- Tự làm giàu mình: tự nuôi dưỡng và bồi đắp tâm hồn mình.

  Mỉm cười: biểu hiện của niềm vui, sự lạc quan, yêu đời.

  Cho đi: là biết quan tâm, chia sẻ với mọi người.

  Tha thứ: là sự bao dung, độ lượng với lỗi lầm của người khác.

 - Ý cả câu: Tâm hồn con người sẽ trở nên trong sáng, giàu đẹp hơn nếu biết lạc
quan, sẻ chia và độ lượng với mọi người.

2.2/ Phân tích, chứng minh:

- Lạc quan, yêu đời giúp con người có sức mạnh để vượt lên những khó khăn, thử
thách trong cuộc sống, có niềm tin về bản thân và hướng đến một khát vọng sống tốt
đẹp.

- Biết quan tâm, chia sẻ là con người đã chiến thắng sự vô cảm, ích kỷ để sống giàu
trách nhiệm và yêu thương hơn. Mang lại niềm vui cho người khác ta cũng sẽ thấy
thanh thản trong tâm hồn, được sự tin yêu, tôn trọng của mọi người và chắc chắn khi
ta gặp khó khăn cũng sẽ nhận được sự giúp đỡ của người khác.

- Biết bao dung, độ lượng, con người sẽ trút bỏ đau khổ và thù hận để sống thanh
thản hơn và mang lại niềm vui cho mọi người. 

- Ngoài sự lạc quan, sẻ chia, độ lượng con người còn có thể bồi đắp, và nuôi dưỡng
tâm hồn mình bằng những ứng xử tốt đẹp khác.
240
Học sinh lấy ví dụ cụ thể để chứng minh.

2.3/ Mở rộng, liên hệ bản thân: 

- Khẳng định tính đúng đắn của vấn đề. 

- Phê phán những con người sống nhỏ nhen, ích kỉ, vô cảm.

- Bài học nhận thức và hành động:  Sự giàu có về tâm hồn có ý nghĩa quyết định sự
hoàn thiện nhân cách của mỗi người. Cần có ý thức gìn giữ và bồi đắp để đời sống
tinh thần, tình cảm của bản thân không bị xói mòn và chai sạn bởi mặt trái của cuộc
sống hiện đại. Để làm được điều đó, phải bắt đầu từ những thái độ sống tích cực, có
ý nghĩa với mình và mọi người.

- Liên hệ bản thân. 

3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề.

ĐỀ SÔ 142

Một nhà triết học nói: “Mỗi con vật khi sinh ra đều là tất cả những gì nó có. Chỉ có
con người là ngay từ thuở lọt lòng thì chẳng là gì cả. Nó làm thế nào thì nó sẽ trở
thành như thế ấy, và nó phải làm bằng tự do của chính nó. Tôi chỉ có thể trở thành
kẻ do chính tôi làm ra”. Em hãy bình luận ý kiến trên.
GỢI Ý LÀM BÀI

1. Mở bài

- Giới thiệu vấn đề nghị luận (Trích dẫn câu nói)

2. Thân bài
2.1. Giải thích nội dung câu nói

- Câu nói của nhà triết gia đã làm nổi bật sự khác biệt giữa con người và các loài
sinh vật khác.

- Khẳng định con người đóng vai trò then chốt và quyết định trong việc hình thành
nhân cách, phẩm chất của bản thân.
2.2. Bàn luận, phân tích, chứng minh nội dung câu nói

- Ngay từ lúc được sinh ra, con vật đã có trong mình tất cả những yếu tố cần thiết để
tồn tại.

- Con người khác biệt với các loài sinh vật khác ở quá trình biến chuyển trong các
giai đoạn phát triển về nhận thức, tư duy bằng con đường học tập.

241
- Khẳng định ý nghĩa, vai trò của mỗi một con người trong việc hình thành nhân
cách của bản thân, cái "tôi" chính là yếu tố quyết định hàng đầu về việc con người sẽ
sống, sẽ tồn tại ra sao.

- Đó là những nhân tố về ý chí, nghị lực, lí tưởng sống, mục đích sống của bản thân.
2.3. Mở rộng vấn đề

Có người cho rằng con người là sản phẩm của môi trường sống như gia đình và xã
hội. Đây là một ý kiến lệch lạc và phiến diện
3. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị giáo dục sâu sắc mà câu nói thể hiện.

- Rút ra bài học nhận thức và hành động.

-------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 143
Đọc mẩu chuyện sau đây
“Một cậu bé 10 tuổi quyết định học môn võ Judo cho dù cánh tay trái của cậu đã
mất trong một tai nạn xe hơi. Cậu theo học Judo với một võ sư Nhật.
Nhưng suốt 3 tháng trời, thầy chỉ dạy cậu một thế võ duy nhất. Cậu bé hỏi thầy:
-Thưa thầy, chẳng lẽ con không thể học được các thế võ khác sao?
Ông trả lời:
– Đây là thế võ duy nhất thầy dạy cho con, cũng chính đó là thế võ duy nhất mà con
cần phải học.
uy không hiểu hết lời thầy nhưng tin tưởng ở nơi thầy, cậu bé tiếp tục tập luyện.
Nhiều tháng sau, võ sư dẫn cậu bé đến tham dự một cuộc thi judo. Cậu bé rất ngạc
nhiên khi thấy mình thắng dễ dàng trong hai trận đấu. Trận thứ ba khó khăn hơn
nhưng sau một hồi, đối phương mất kiên nhẫn trong các đòn tấn công, cậu bé đã
khéo léo sử dụng thế võ và chiến thắng. Vẫn chưa hết ngạc nhiên vì thành công của
mình, cậu tự tin bước vào trận chung kết.
Lần này, đối thủ của cậu là một võ sinh cao lớn, to khỏe và dày dạn kinh nghiệm
hơn. Vào trận không lâu, cậu bé đã liên tiếp trúng đòn và hoàn toàn bị đối phương
áp đảo. Hết hiệp đầu, sợ cậu bé bị thương, trọng tài ra hiệu để kết thúc trận đấu sớm
nhưng người thầy của cậu không đồng ý:
– Cứ để cậu bé tiếp tục. – Võ sư yêu cầu.
Ngay sau khi trận đấu bắt đầu lại, đối phương phạm phải sai lầm nghiêm trọng: anh
ta coi thường đối thủ và mất cảnh giác. Ngay lập tức cậu bé dùng thế võ duy nhất
của mình quật ngã đối phương và khóa chặt anh ta trên sàn. Cậu bé đã đoạt chức vô
địch.
Trên đường về, hai thầy trò ôn lại các thế đánh trong từng trận đấu. Lúc này cậu bé
mới thu hết can đảm nói ra cái điều ám ảnh trong đầu mình bấy lâu nay:
– Thưa thầy, làm sao con có thể trở thành vô địch chỉ với một thế võ như thế?
– Con chiến thắng vì hai lý do. – Người thầy trả lời. – Lý do thứ nhất, con gần như
đã làm chủ được một trong những cú đánh hiểm và hiệu quả nhất của môn võ này.
Lý do thứ hai, cách duy nhất mà đối thủ của con phá được thế võ đó là họ phải giữ
chặt cánh tay trái của con lại – mà con lại không có cánh tay trái.
242
 ( Theo Quà tặng cuộc sống )
Viết bài văn trình bày suy nghĩ của em sau khi đọc mẩu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở bài:

– Dẫn dắt vấn đề, giới thiệu câu chuyện trong đề bài: câu chuyện về cậu bé bị cụt 1
cánh tay nhưng vẫn theo học võ judo

– Nêu vấn đề cần nghị luận:

+ Ý chí nghị lực, niềm tin và sự kiên trì trước những khó khăn nghịch cảnh.

+ Biến khuyết điểm thành ưu điểm là bí quyết dẫn tới thành công.

2. Thân bài:

2.1. Tóm tắt, phân tích nội dung câu chuyện để rút ra ý nghĩa vấn đề

- Chuyện kể về cậu bé kém may mắn: bị cụt cánh tay trái, nhưng cậu vẫn quyết tâm
theo học võ

- Người thầy rất sáng suốt khi dạy cho cậu bé thế võ phù hợp với khả năng của cậu,
có thể lợi dụng khuyết điểm của chính mình để thành công.

- Cậu bé chăm chỉ luyện tập,thông minh, nhanh nhẹn, tự tin và kiên trì, cuối cùng
cũng thành công

–>> Nhấn mạnh, khẳng định ý nghĩa nội dung từ câu chuyện đó: Câu chuyện đề cao
nghị lực sống của cậu bé. Đôi khi, một điểm yếu của ai đó lại trở thành điểm mạnh
vững chãi nhất của họ. Có ưu điểm là một điều tốt nhưng nếu có thể biến khuyết
điểm thành lợi thế lại càng là một điều kỳ diệu hơn.

2.2. Chứng minh, bình luận về ý nghĩa câu chuyện

-Câu chuyện nêu lên bài học quý báu về phương châm sống: Dù trong mọi hoàn
cảnh, chúng ta cũng cần nỗ lực vượt qua thử thách, gặp khó khăn không nản lòng,
không chán nản, Cần phải hiểu về ưu và khuyết điểm của bản thân để lựa chọn
hướng đi đúng đắn…

- Chứng minh:

+Chứng minh bằng lí lẽ lập luận…

+Chứng minh bằng những dẫn chứng thực tế…

2.3. Rút ra bài học cho bản thân

- Về nhận thức:
243
+Cuộc sống đôi khi đặt chúng ta vào những thử thách khắc nghiệt, điều quan trọng
nhất là ta phải đứng vững trước những khó khăn đó, phải nhạy bén, linh hoạt trong
mọi trường hợp…

+Có ý thức vươn lên trong học tập và vượt qua thử thách trên đường đời.

- Về hành động: nỗ lực vượt qua nghịch cảnh bằng những việc làm thiết thực, cụ thể

3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa câu chuyện.

-----------------------------------------------

ĐỀ SÔ 144

Có một cậu bé đang chơi ở đống cát trước sân. Khi đào một đường hầm trong đống
cát cậu đụng phải một tảng đá lớn. Cậu loay hoay tìm cách đẩy nó ra. Dù đã dùng
đủ mọi cách, cố hết sức, nhưng rốt cuộc, cậu vẫn không thể đẩy được tảng đá. Đã
vậy, bàn tay cậu còn bị trầy xước, rớm máu. Cậu bật khóc rấm rứt trong thất vọng.
Ngồi trong nhà lặng lẽ theo dõi mọi chuyện, người cha lúc này mới bước ra và nói:
“Con trai, tại sao con không dùng hết sức mạnh của minh?” Cậu bé thổn thức đáp:
“Có mà! Con đã dùng hết sức rồi mà bố!”. “Không con trai, con đã không dùng đến
tất cả sức mạnh của con. Con đã không nhờ bố giúp”. Nó rồi người bố cúi xuống,
cùng con, bới tảng đá ra, nhấc lên và vứt đi chỗ khác.
(Theo báo Tuổi trẻ - Bùi Xuân Lộc, phỏng dịch từ Faith to Move Mountains)

Viết một bài văn (khoảng 2 trang) trình bày suy nghĩ của em về những điều câu
chuyện trên gợi ra.

GỢI Ý LÀM BÀI

I/ Yêu cầu về kĩ năng:

- Học sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng để viết một đoạn văn nghị luận xã hội.

- Đoạn văn phải có bố cục, kết cấu rõ ràng; lập luận thuyết phục; diễn đạt mạch lạc;
không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau; có thể bày tỏ quan điểm, suy
nghĩ riêng nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng; có thái độ chân thành, nghiêm túc,
phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

II/ Yêu cầu về nội dung:

1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận

2. Thân bài:

2.1. Giải thích vấn đề

244
- Giải thích nội dung, ý nghĩa câu chuyện và rút ra bài học

- Cậu bé ban đầu tìm cách tự tháo gỡ khó khăn của chính mình => Bài học về sự tự
lực, tự lập.

- Cậu bé đối diện với khó khăn, dù cố gắng hết sức vẫn thất bại, khóc và tuyệt vọng
vì nghĩ rằng sức mạnh của con người chỉ nằm trong chính bản thân mình.

- Người cha với lời nói và hành động mang đến một thông điệp: sức mạnh của mỗi
người là sức mạnh của bản thân và sự giúp đỡ từ người thân, bạn bè. Biết tổng hợp
sức mạnh từ những nguồn lực xung quanh sẽ đem đến thành công nhanh chóng hơn.

=> Bài học: Tự lực là cần thiết nhưng nếu không biết dựa vào sự giúp đỡ từ người
khác khi cần thiết cũng khó thành công.

2.2. Bàn luận, mở rộng

- Tại sao con người cần tự lập:

+ Tự lập khiến con người chủ động trong cuộc sống của chính mình.

+ Tự lập khiến con người trở nên dũng cảm, có trách nhiệm và dám sống với những
ước muốn và những hướng đi riêng của mình.

+ Trong cuộc sống, không phải lúc nào chúng ta cũng nhận được sự giúp đỡ từ
những người xung quanh nên tự lập chính là cách tốt nhất để ta luôn có được sự bình
tâm trước những biến cố.

Tuy nhiên trong một vài trường hợp đặc biệt, con người vẫn cần đến sự giúp đỡ của
những người thân, bạn bè.

- Tại sao mỗi người nên nhận sự giúp đỡ của người khác?

+ Thực tế cuộc sống đặt ra nhiều vấn đề phức tạp, bất ngờ vượt khỏi khả năng của
mỗi cá nhân; có những vấn đề phải nhiều người mới giải quyết được.

+ Mỗi người luôn có khát vọng được thành công trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên hiểu
biết và năng lực của mỗi con người lại nằm trong giới hạn. Vì vậy con người cần
hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau.

- Ý nghĩa của sự giúp đỡ từ người khác:

+ Sự thành công sẽ nhanh và bền vững hơn.

+ Người nhận sự giúp đỡ có thêm sức mạnh và niềm tin, hạn chế được những rủi ro
và thất bại.

245
+ Tạo lập mối quan hệ tốt đẹp, gắn kết giữa người với người, nhất là trong xu thế hội
nhập hiện nay.

- Giúp đỡ không phải là làm thay; giúp đỡ phải vô tư, chân thành, tự nguyện.

- Phê phán những người tự cao không cần đến sự giúp đỡ của người khác, những
người ỷ lại, dựa dẫm vào người khác.

2.3. Bài học nhận thức và hành động

- Phải nhận thấy sức mạnh của cá nhân là sức mạnh tổng hợp.

- Chủ động tìm sự giúp đỡ và chỉ nhận sự giúp đỡ khi bản thân thực sự cần.

- Có thói quen giúp đỡ mọi người.

3/ Kết bài:

- Khẳng định vấn đề nghị luận.

- Liên hệ.

-----------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 145
Đọc mẩu chuyện sau:
Chim cun cút sa lưới một thợ săn. Chim bèn lên tiếng van xin người thợ săn thả nó
ra:
- Ông cứ thả tôi ra! Tôi xin hầu hạ ông, tôi sẽ nhử những con cun cút khác vào lưới
cho ông.
- Hừm... Cun cút ơi!- Người thợ săn nói - Bình thường ta cũng không thả mày ra,
còn bây giờ lại càng không. Ta sẽ vặn cổ mày vì mày muốn phản đồng loại.
(L. Tôn - xtôi)
Hãy viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của em sau khi đọc câu chuyện trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, kết cấu chặt chẽ,
mạch lạc, không mắc lỗi về chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II. Yêu cầu về kiến thức: Có thể đưa ra những ý kiến riêng và trình bày theo nhiều
cách nhưng cần hợp lí, có sức thuyết phục; cần đảm bảo một số ý cơ bản sau:
1/ Mở bài: Giới thiệu câu chuyện, giới thiệu vấn đề.
2/ Thân bài:
2.1. Sơ lược ý nghĩa câu chuyện
- Con chim cun cút bị sa lưới xin người thợ săn tha mạng, đổi lại, nó sẽ dẫn dụ
những con cun cút khác vào lưới của người thợ săn.
- Câu chuyện của L. Tôn-xtôi mang đến người đọc bài học về tình đồng loại. Bất cứ
kẻ nào phản bội đồng loại sẽ bị trừng trị đích đáng.
2.2. Bàn luận
246
- Câu chuyện về loài chim khiến chúng ta phải suy ngẫm về lối sống, cách ứng xử
với nhau của con người.
- Trong cuộc sống chúng ta không chỉ quan hệ với người thân, bạn bè, đồng nghiệp
mà còn phải sống bằng một tình cảm lớn hơn, rộng hơn, đó chính là tình đồng loại:
- Tình đồng loại là tình cảm giữa người với người không phân biệt không gian, thời
gian.
- Biểu hiện: đoàn kết chống lại các thế lực hắc ám (chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh...
); yêu thương đùm bọc nhau lúc khó khăn hoạn nạn.
- Tình đồng loại mang lại cho con người cuộc sống chan hòa, bình yên, hạnh phúc.
* Mở rộng: Đối lập với tình đồng loại là sự ích kỉ, cá nhân. Những người mang tư
tưởng này thường thấy cô độc thậm chí bị loại ra khỏi cuộc sống con người. Những
kẻ quay lưng với đồng loại là kẻ vô nhân tính, đáng bị lên án và loại trừ.
2.3. Liên hệ bản thân (bài học nhận thức, hành động)
- Con người cần biết yêu thương, giúp đỡ, đoàn kết với nhau.
- Tình đồng loại không ở đâu xa, hãy đối xử tốt với những người sống quanh mình,
trong ta đã có tình đồng loại.
3/ Kết bài: Khẳng định ý nghĩa vấn đề.
------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 146
NGƯỜI CHA ĐƯỢC TẠO RA NHƯ THẾ NÀO
Khi ông Trời bắt đầu tạo ra người cha đầu tiên trên thế gian, ngài chuẩn bị sẵn một
cái khung thật cao. Một nữ thần đi ngang qua ghé mắt coi và thắc mắc: “Thưa ngài,
tại sao người cha lại cao đến như vậy? Nếu ông ta đi chơi bi với trẻ con thì phải quỳ
gối, nếu ông ấy muốn hôn những đứa con mình lại phải cúi nguời. Thật bất tiện!”.
Trời trầm ngâm một chút rồi gật gù: “Ngươi nói có lý. Thế nhưng nếu ta để cho
nguời cha chỉ cao bằng những đứa con, thì lũ trẻ sẽ biết lấy ai làm tầm cao mà vươn
tới?”. Thấy Trời nặn đôi bàn tay nguời cha to và thô ráp, vị nữ thần lại lắc đầu buồn
rầu: “Ngài có biết đang làm gì không? Những bàn tay to lớn thường vụng về. Với
đôi bàn tay ấy, nguời cha chật vật lắm mới có thể găm kim băng đóng tã, cài nút áo
cho con trai, thắt chiếc nơ hồng cho con gái. Bàn tay ấy không đủ khéo léo để lấy
những mảnh dằm nằm sâu trong da thịt mềm mại của trẻ”. Ông Trời mỉm cuời đáp:
“Nhưng đôi bàn tay to lớn vững chãi đó sẽ dìu dắt bọn trẻ qua mọi sóng gió, cho tới
lúc chúng trưởng thành”.
Vị nữ thần đứng bên cạnh nhìn Trời nặn người cha với một đôi vai rộng, lực lưỡng.
“Tại sao ngài phí thế?”, nữ thần thắc mắc. “Thế người cha sẽ đặt con ngồi đâu khi
phải đưa nó đi xa? Lấy chỗ đâu cho đứa con ngủ gật gối đầu, khi đi xem xiếc về
khuya?”. “Quan trọng hơn, đôi vai đó sẽ gánh vác cả gia đình”, ông Trời đáp.
Ông Trời thức trắng đêm để nặn cho xong người cha đầu tiên. Ngài cho tạo vật mới
ít nói, nhưng mỗi lời phát ra là một lời quyết đoán. Tuy đôi mắt của người cha nhìn
thấu mọi việc trên đời, nhưng lại bình tĩnh và bao dung. Cuối cùng khi đã gần như
hoàn tất công việc, Trời thêm vào khóe mắt nguời cha vài giọt nuớc mắt. Nhưng sau
một thoáng tư lự, Ngài lại chùi chúng đi. Thành ra người đời sau không mấy khi thấy
được những giọt lệ hiếm hoi của người cha, mà chỉ có thể cảm và đoán được rằng
ông ta đang khóc.
Xong việc, ông Trời quay lại nói với nữ thần: “Ngươi thấy đó, người cha cũng đáng
yêu như người mẹ mà ta đã dồn bao công sức để tạo ra”
247
 Viết bài văn nói lên suy nghĩ của em về vai trò của người cha trong gia đình.
GỢI Ý LÀM BÀI
1/Mở bài: Nêu vấn đề : vai trò người cha trong gia đình, giới thiệu câu chuyện trong
đề bài.
2/Thân bài:
2.1. Tóm tắt câu chuyện: khoảng 5 dòng.
2.2. Bàn luận về vai trò của người cha dựa trên câu truyện đã cho:
- Người cha gánh vác mọi trọng trách của gia đình (dạy con, làm việc nặng, lao động
tạo ra của cải vật chất nuôi sống gia đình…)
- Người cha chỗ dựa lớn lao về mặt tinh thần (vì người cao lớn, đôi tay cứng cỏi, tâm
hồn cao thượng, không yếu mềm…)
- Cùng với người mẹ, người cha tạo ra một mái ấm hạnh phúc mang đến thuận hòa
trong gia đình.
- Phê phán những người cha thiếu trách nhiệm với gia đình, con cái và trở thành
gánh nặng của gia đình, của xã hội. Lên án thói vũ phu, bạo hành của người cha,
người chồng trong gia đình. Nhưng cũng cần thiết phải lên án hành động ngược đãi
của con cái đối với cha mẹ mình.
2.3. Bài học rút ra từ câu chuyện:
- Trân trọng và yêu thương người cha, người mẹ trong gia đình.
- Bảo vệ người cha và lên án thói ngược đãi của con cái trong gia đình.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề. Suy nghĩ của bản thân.
----------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 147
“Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai ương
của số phận ” (Euripides). Em suy nghĩ thế nào về câu nói trên?
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở bài
- Cuộc sống bôn ba vất vả để mưu sinh, nhiều lúc con người ta cảm thấy mệt mỏi và
kiệt sức. Khi đó, điểm tựa và nguồn động lực lớn lao có thể đưa con người vượt qua
khó khăn đó chính là gia đình.
- Bàn về ý nghĩa và vai trò to lớn của gia đình đối với mỗi cá nhân, Euripides nói:
“Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai ương
của số phận ”
2. Thân bài
2.1. Giải thích:
- Gia đình: chỉ mối quan hệ hôn nhân và huyết thống giữa các thành viên của gia
đình, thể hiện tình cảm gắn bó bền chặt, không thể chia cắt.
- Tai ương của số phận: chỉ những khó khăn, trắc trở gặp phải khi bước trên đường
đời.
- Nội dung câu nói: Khẳng định vai trò to lớn của gia đình đối với mỗi con người –
gia đình là sức mạnh giúp con người vượt lên khó khăn, đứng dậy sau mỗi lần vấp
ngã và vững vàng hơn trong cuộc sống.
2.2. Bàn luận:
248
 (1) Vai trò của gia đình
- Gia đình là nơi nuôi dưỡng tâm hồn con người và là gốc rễ của mọi điều tốt đẹp
nhất cuộc sống. Gia đình không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng,
giáo dục và hình thành nhân cách của một con người mà còn góp phần lớn tạo ra
những thành công khi trưởng thành.
- Gia đình là cái nôi nuôi dưỡng tài năng và nhân cách con người. Bởi vậy, mỗi con
người sinh ra và lớn lên, trưởng thành đều có sự ảnh hưởng, giáo dục to lớn từ truyền
thống gia đình. Chính điều đó sẽ là hành trang cho mỗi chúng ta bước vào đời, giúp ta
khẳng định năng lực và phẩm giá của mình để thành công trong cuộc sống.
- Gia đình là cái nôi hạnh phúc của con người từ bao thế hệ: không chỉ đùm bọc, chở
che, gia đình còn giúp con người vượt qua được những khó khăn, trở ngại trong cuộc
sống. Trong cuộc đời, không ai có thể tránh khỏi những va vấp, những tổn thương,
những khó khăn thử thách, những thất bại. Khi đó, gia đình sẽ là nơi bao bọc, chở che,
động viên, vỗ về chúng ta đứng lên sau thất bại, là chỗ dựa vững chắc và vô điều kiện
những khi ta đã “lưng chùng gối mỏi” sau những lúc tất tả trên đường đời.
(2) Trách nhiệm của mỗi người đối với gia đình
- Câu nói trên đặt ra vấn đề cho mỗi con người, xã hội: Bảo vệ, xây dựng gia đình ấm
no, bình đẳng, hạnh phúc. Muốn làm được điều đó cần: trong gia đình mọi người phải
biết thương yêu, đùm bọc chở che nhau; phê phán những hành vi bạo lực gia đình,
thói gia trưởng…
(3) Mở rộng, phản đề
- Gia đình có vai trò to lớn đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của con
người, là chỗ dựa tinh thần vững chắc để con người vươn lên trong cuộc sống. Tuy
nhiên, trong thực tế, có rất nhiều người ngay từ khi sinh ra đã không được sự chở che,
đùm bọc, giáo dục, nâng đỡ của gia đình nhưng vẫn thành đạt, trở thành con người
hữu ích cho xã hội.
- Gia đình là quan trọng như thể sinh mệnh con người vậy mà có những đứa con bất
hiếu đối với ông bà, cha mẹ; lãng quên cội nguồn, cự tuyệt tình thân; sống thiếu trách
nhiệm đối với những người thân trong gia đình.
2.3. Bài học nhận thức và hành động
- Câu nói trên thật đúng khi khẳng định vai trò của gia đình đối với cuộc sống mỗi
người. Vì gia đình có giá trị bền vững và vô cùng to lớn không bất cứ thứ gì trên cõi
đời này sánh được, cũng như không có bất cứ vật chất cũng như tinh thần nào thay thế
nổi.
- Mỗi chúng ta cần góp phần bảo vệ, xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc. Hãy biết
thương yêu, đùm bọc, chia sẻ cho nhau. Hãy biết nhẫn nhịn, chịu đựng, hi sinh để gia
đình luôn là tổ ấm hạnh phúc nhất.
3. Kết bài: Khẳng định vấn đề.
Ai đó đã định nghĩa: Gia đình, đó là nơi ngay cả khi nước sôi cũng reo lên niềm
hạnh phúc. Vậy chúng ta hãy bằng tình yêu và hành động của mình để cho niềm
hạnh phúc ấy luôn được reo lên trong hai tiếng thiêng liêng “gia đình”.
249
 ------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 148
Trong một bộ phim truyền hình Việt Nam mới công chiếu gần đây, có một nhân vật
đã nhắc nhở người cháu của mình rằng: “Ta có thể nhặt được một gói tiền nhưng sẽ
không có ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”. Suy nghĩ của em về vân đề này
bằng một bài văn nghị luận khoảng 2 trang giấy thi.
GỢI Ý LÀM BÀI
I/ Yêu cầu kĩ năng:
Biết làm đoạn nghị luận xã hội về một hiện tượng đời sống. Kết cấu chặt chẽ, diễn
đạt lưu loát, luận điểm rõ ràng, lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, lời văn trong sáng, không
mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp...
II. Yêu cầu kiến thức:
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng phải đảm bảo các ý chính sau:
1. Mở bài:
- Giới thiệu vấn đề.
- Trích dẫn ý kiến.
2. Thân bài:
2.1. Giải thích ý nghĩa câu nói:
- Gói tiền: lượng vật chất rất có giá trị.
- Có thể nhặt được gói tiền: con người có thể có được lượng vật chất có giá trị mà
không phải mất nhiều công sức lao động, tích góp.
- Văn hóa: trình độ học vấn, tri thức, kiến thức khoa học và trình độ sống, biểu hiện
qua sinh hoạt, ứng xử của con người trong cuộc sống.
- Không ai đánh rơi gói văn hóa cho ta nhặt: cách nói hình ảnh phủ nhận khả năng
có được văn hóa một cách ngẫu nhiên, tình cờ.
→ Có thể tự nhiên có được một lượng vật chất nhưng không phải tự nhiên mà có
được văn hóa. Cần phải tự tích lũy, hình thành, bồi đáp vốn văn hóa của mình.
2.2. Phân tích, bình luận:
* Vì sao có thể nhặt được gói tiền?
- Tiền tuy quý nhưng có thể làm ra được, nhặt được khi ai đó vì bất cẩn mà đánh rơi.
* Vì sao không thể nhặt được gói văn hóa?
- Vì văn hóa là biểu hiện trình độ bản thân. Nó không tồn tại ở dạng vật chất nên
không thể đánh rơi cũng không thể nhặt được.
- Văn hóa là kết quả của quá trình tích lũy, chọn lọc bằng khả năng nhận thức và ý
thức nên không thể tự nhiên xuất hiện. Văn hóa là biểu hiện của năng lực, vốn sống
nên chỉ khi đạt trình độ học vấn và có trình độ vốn sống của con người văn minh thì
mới được coi là có văn hóa.
* Làm thế nào để có văn hóa?
- Học tập bằng những phương thức, những con đường khác nhau.
- Học hỏi có ý thức vươn lên tự hoàn thiện về cách sống, cách sinh hoạt, cách ứng xử
để đáp ứng yêu cầu của cuộc sống văn minh.
- Luôn trau dồi, rèn luyện và củng cố những gì đã học được làm nên diện mạo tinh
thần của mình trong cuộc sống.
* Liên hệ thực tế
3. Kết bài:
250
- Khẳng định vấn đề.
- Phương hướng, hành động của bản thân.
-----------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 149
Em suy nghĩ như thế nào về câu nói: “Bàn tay tặng hoa hồng bao giờ cũng phảng
phất hương thơm.
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở bài:
- Nêu câu nói: "Bàn tay tặng hoa hồng bao giờ cũng phảng phất hương hoa" - con
người khi trao đi yêu thương cho người khác, tức là họ cũng đã nhân lại yêu thương
cho mình, và con người đó luôn có được những điều tốt đẹp cho bản thân và cho
những người xung quanh nữa.

2. Thân bài:
2.1. Giải thích:

- Hoa hồng: đó là một loài hoa, một loài hoa đẹp tượng trưng cho tình yêu thương
của con người với con người. Hoa hồng nói riêng và những loài hoa nói chung đại
diện cho những điều tốt đẹp, và có thể là cả tấm lòng của một con người.

- Tặng: đó là hành động mà con người trao cho con người một điều gì đó.

- Phảng phất hương hoa: luôn lưu giữ được mùi hương, cái đẹp, tình yêu thương, sự
thanh thản, niềm vui cho bản thân mình.

=> Nghĩa đen: Một con người khi tặng một bông hoa hồng - đại diện cho cái đẹp,
trên tay mình cho người khác thì luôn đem lại cho bản thân mình mùi hương thơm
của chính bông hoa đó. Hương thơm đó khi cho đi rồi thì sẽ không hề bị mất đi mà
vẫn sẽ được lưu giữ lại, phảng phất mùi thơm bên cạnh người đã tặng hoa.

=> Nghĩa bóng: khi ta cho đi bất cứ điều gì ta đang có, thì ta cũng sẽ nhận lại được
chính tình yêu thương mà ta đã cho đi. Trái tim luôn rộng mở với tất cả mọi thứ thì
sẽ có thể thấy được sự thanh thản nơi tâm hồn mình. Khi cho đi, không phải là ta đã
mất đi mà chính là "cho đi và luôn được nhận lại", cho đi tình yêu thương, sự quan
tâm chia sẻ, và ta sẽ nhận lại niềm hạnh phúc cho bản thân.

- Ý nghĩa của câu nói đến mỗi người: giúp mỗi người nhận ra rằng mình sẽ nhận
được nhiều hạnh phúc khi cho đi, và sẽ luôn vui khi trao đi tình yêu thương cho bất
cứ một ai.

2.2. Liên hệ bản thân và xã hội:

251
+ Bạn đã bao giờ hành động như câu nói trên hay chưa? Và khi làm được thì tâm
hồn bạn có thấy thanh thản không?

+ Ngoài xã hội có những con người luôn mong muốn cống hiến cho xã hội, làm
nhiều việc tốt, và họ luôn nhận lại cho mình niềm vui.

3. Kết bài:
- Khẳng định lại vấn đề.

-----------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 150
“Cái chết không phải là điều mất mát lớn nhất trong cuộc đời. Sự mất mát lớn nhất
là bạn để cho tâm hồn tàn lụi ngay khi còn sống” (Norman Kusin). Hãy viết một bài
văn (khoảng 2 trang giấy thi) trình bày những suy nghĩ của em về câu nói trên.
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở bài: Đặt vấn đề, dẫn dắt vấn đề.
- Cuộc sống với mỗi con người là điều quan trọng nhất. Ai trên đời này lại không
yêu cuộc sống. Đó là điều không thể phủ nhận. Vì thế, cũng không thể phủ nhận, cái
chết là nỗi bất hạnh lớn nhất với mỗi con người. Từ xưa tới nay, con người luôn tìm
hiểu và tìm mọi cách chế ngự cái chết để giành sự sống.
- Nói “cái chết không phải là điều mất mát lớn nhất trong cuộc đời. Sự mất mát lớn
nhất là bạn để cho tâm hồn tàn lụi ngay khi còn sống” như Norman Kusin cũng
không hề sai. Cuộc sống và cái chết là hai thái cực đối lập nhau dữ dội. Bởi thế càng
yêu cuộc sống, con người lại càng sợ hãi trước cái chết. Nhưng, có một nỗi sợ lớn
lao hơn cái chết, đó là khi còn sống, người ta để cho “tâm hồn mình tàn lụi”.
2/ Thân bài:
2.1. Giải thích câu nói của Kusin
- “Cái chết không phải là mất mát lớn nhất”: Để làm sâu sắc chân lí này, trước tiên
cần phải khẳng định giá trị cuộc sống của con người, khẳng định cái chết với mỗi
con người quả nhiên là sự mất mát lớn nhất. Chết là chấm dứt sự sống, chấm dứt sự
tồn tại hữu hình của con người. Khi chết, người ta sẽ phải rời xa vĩnh viễn tất cả
những gì yêu thương, gắn bó, không còn được tận hưởng niềm hạnh phúc, những thú
vui, lao động, cống hiến và sáng tạo. “Mỗi con người chỉ được sống một lần…”, một
nhà văn Nga đã từng nói như thế. Và như thế, cũng có nghĩa, một con người bình
thường, không thể không coi cái chết là sự mất mát lớn nhất. Vậy nhưng, theo
Norma Kusin, có một nỗi mất mát còn lớn hơn, đó là khi người ta “để cho tâm hồn
tàn lụi khi còn sống”. Tại sao lại thế?
- “Điều đáng sợ nhất là để tâm hồn tàn lụi ngay khi còn sống”: Cuộc sống của con
người tồn tại ở hai dạng thể chất và tinh thần. Một cuộc sống có ý nghĩa phải là sự
hài hoà giữa hai trạng thái trên. Một cuộc sống tinh thần đầy đủ đúng nghĩa là phải
được thoả mãn đầy đủ về mặt tâm hồn. Nghĩa là phải có khát vọng lao động và sáng
tạo; phải biết rung động trước cuộc đời, biết yêu và biết ghét, yêu cái đẹp và ghét
những cái xấu xa; không để tâm hồn chai sạn, vô cảm trước mọi nỗi buồn vui của
cuộc đời.
2.2.. Bàn luận mở rộng về câu nói của Kusin
252
- Tại sao cái chết không phải là mất mát lớn nhất? – Cuộc sống với con người thật là
quý giá. Nhưng không ai có thể vĩnh viễn trong cuộc đời này. Đó là quy luật. Tuy
nhiên, cái chết với mỗi con người không có nghĩa là kết thúc, là dấu chấm hết. Bởi
lẽ, có những cái chết vẫn để lại “muôn vàn tình thân yêu”; chết nhưng lại “gieo mầm
sự sống”, để lại cho muôn đời sau sự ngưỡng mộ, kính yêu. Chị Võ Thị Sáu ra đi khi
tuổi đời còn rất trẻ, nhưng tên tuổi, tâm hồn, vẻ đẹp của chị vẫn mãi sống trong lòng
nhân dân. Một cái chết như thế đâu phải là mất mát lớn nhất?
- Sự tàn lụi trong tâm hồn khi còn sống mới là đáng sợ: Sự sống không đơn giản chỉ
là ăn uống, hít thở, hưởng thụ, tận hưởng về mặt vật chất. Có những người sống
trong cuộc đời chỉ coi trọng điều này. Rõ ràng, họ không chết về mặt thể chất. Thế
nhưng, tâm hồn của họ trống rỗng; họ vô cảm, dửng dưng trước mọi nỗi buồn vui
của cuộc đời; chỉ biết “yêu” bản thân mình, không ước mơ và khát vọng…Một cuộc
sống như thế chính là “cái chết” về mặt tâm hồn. Cái chết này thậm chí còn đáng sợ
hơn, khủng khiếp hơn “cái chết thể chất”. Đó là lí do khiến Trương Ba xin được
“chết” khi Đế Thích vẫn cho ông sống, nhưng là sống trong vỏ bọc thể xác của một
người khác, không phải là mình.
2.3. Liên hệ với bản thân trong cuộc sống hiện nay
Trong cuộc sống hiện nay, khi mà nhu cầu vật chất không còn là điều quá khó khăn,
mỗi con người đều có thể dễ dàng thoả mãn nhu cầu vật chất của mình. Xã hội càng
hiện đại, tiện nghi, con người lại càng dễ có nguy cơ sa vào lối sống hưởng thụ, vô
cảm, lạnh lùng, mất phương hướng. Sống tích cực, lạc quan, chan hoà, yêu thương
và chia sẻ chính là cách tốt nhất để con người không rơi vào tình trạng “tâm hồn tàn
lụi”
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề.
------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 151
Trình bày những suy nghĩ của anh (chị) về quan niệm “ Sống không có mục
đích khác nào con thuyền lênh đênh ngoài biển khơi mà không có la bàn” ( J.
Ruskin).
GỢI Ý LÀM BÀI
1/ Mở bài
Dẫn dắt vấn đề: Bàn về cách sống không mục đích, J.Ruskin đã nói: “Sống không có
mục đích khác nào con thuyền lênh đênh ngoài biển khơi mà không có la bàn”.
2/ Thân bài
2.1. Giải thích:
-  “Mục đích” là kết quả mà ta mong muốn, là điểm đích cuối cùng ta đạt được sau
những cố gắng, nỗ lực.
+ “Sống không có mục đích” là sống không có lí tưởng, sống không mơ ước và mơ
hồ trong cuộc sống của chính mình.
–> So sánh việc sống không mục đích với con thuyền lênh đênh ngoài biển khơi
không có la bàn nhằm nhấn mạnh sự vô định, mất phương hướng trong cuộc sống
nếu không có mục đích sống rõ ràng.
2.2. Bàn luận:
Vì sao phải sống có mục đích:

253
- Cuộc đời của con người vốn là những hành trình dài, nếu như không có những mục
đích rõ ràng, chúng ta khó có thể bước qua được những thử thách để đến đi đến được
vạch đích cuối cùng.
- Khi có những mục đích sống nghĩa là chúng ta biết mình muốn gì, cần gì, khi ấy để
thưc hiện được con người sẽ huy động được những cố gắng, năng lực để thực hiện.
- là nguồn động lực giúp chúng ta vượt qua những thử thách, có thêm niềm tin vào
tương lai và sống một cách tích cực hơn, ý nghĩa hơn.
-  Sống có mục đích sẽ giúp cuộc sống của con người trở nên ý nghĩa hơn, chủ động
hơn nó giúp ta đi đúng hướng, sống đúng theo mong muốn của mình.
Sống không mục đích:
+ Sống không mục  đích sẽ làm cho con người trở nên bị động trước hoàn cảnh, sống
mông lung không biết mình muốn gì, làm gì.
+ Sống không mục đích sẽ làm cho con người lạc lối giữa cuộc đời rộng lớn, sống
nhưng lại chẳng thể cảm nhận được ý nghĩa của cuộc sống.
+ Sống không mục đích sẽ làm cho con người thiếu đi sức mạnh của tinh thần,
không thể huy động, phát huy được những năng lực bản thân
2.3.Bài học nhận thức và hành động
3. Kết bài
Câu nói của J. Ruskin đã mang đến cho chúng ta bài học về thái độ và hành động
sống, Hãy sống có mục đích, có những hành động thiết thực để xây dựng ý nghĩa
cho cuộc sống của chính mình.
--------------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 152
Suy nghĩ của anh chị về câu nói: Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống
đáng quý. (Anhxtanh)
GỢI Ý LÀM BÀI
1./ Mở bài
Giới thiệu vấn đề: Bàn về hạnh phúc, Anhxtanh cho rằng: “Chỉ có cuộc sống vì
người khác mới là cuộc sống đáng quý”.
2./ Thân bài
2.1. Giải thích:
- “Cuộc sống” là toàn bộ quá trình sống, nơi con người tham gia gây dựng và phát
triển bản thân mình.
- “Cuộc sống vì người khác” nhấn mạnh đến mục đích sống cao đẹp khi hướng đến
sự sẻ chia, giúp đỡ, làm những điều tốt đẹp cho người khác.
- “Đáng quý” là sự trân trọng, đề cao của những người xung quanh với những hành
động vì người khác.
–> Câu nói “Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý” đã khẳng
định giá trị đích thực của cuộc sống, ngọn nguồn của hạnh phúc lớn lao, đó là cuộc
sống không chỉ cho mình mà còn vì người khác.
2.2. Bàn luận:
– Trong cuộc sống, con người cần biết sẻ chia, sống cho người khác để mang đến
cuộc sống hạnh phúc không chỉ cho mình mà còn cho những người xung quanh.
– Nếu chỉ biết sống cho mình mà không quan tâm đến những người xung quanh, con
người sẽ bị biệt lập, ngăn cách với xã hội.

254
– Sống là cho đi, khi chúng ta có ý thức sẻ chia chúng ta không chỉ giúp đỡ được
những người xung quanh mà còn làm cho mối quan hệ trở nên khăng khít.
– Khi sống vì người khác, con người trở nên bao dung, vị tha hơn.
– Sống vì người khác không chỉ mang đến những điều tốt đẹp cho bản thân mà còn
mang đến hạnh phúc cho người khác.
2.3. Bài học nhận thức và hành động
3./ Kết bài: Để cùng gây dựng lên một xã hội vững mạnh, để tìm được hạnh phúc,
cảm nhận được ý nghĩa đích thực của cuộc sống, hãy sống yêu thương, hãy “để gió
cuốn đi” những tình cảm chân thành, nhân ái để gieo lên những sự sống, hy vọng
cho những người khó khăn, bất hạnh.
--------------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 153
BỨC TRANH TUYỆT VỜI
Một họa sĩ suốt đời mơ ước vẽ một bức tranh đẹp nhất trần gian. Ông đến
hỏi vị giáo sĩ để biết được điều gì đẹp nhất. Vị giáo sĩ trả lời: "Điều đẹp nhất trần
gian là niềm tin, vì niềm tin nâng cao giá trị con người".
Họa sĩ cũng đặt câu hỏi tương tự với cô gái và được trả lời: "Tình yêu là
điều đẹp nhất trần gian, bởi tình yêu làm cho cay đắng trở nên ngọt ngào; mang đến
nụ cười cho kẻ khóc than; làm cho điều bé nhỏ trở nên cao trọng, cuộc sống sẽ nhàm
chán biết bao nếu không có tình yêu".
Cuối cùng họa sĩ gặp một người lính mới từ trận mạc trở về. Được hỏi,
người lính trả lời: "Hòa bình là cái đẹp nhất trần gian, ở đâu có hòa bình, ở đó có cái
đẹp".Và họa sĩ đã tự hỏi mình: "Làm sao tôi có thể cùng lúc vẽ niềm tin, hòa bình và
tình yêu?".
...Khi trở về nhà, ông nhận ra niềm tin trong ánh mắt của các con, tình yêu
trong cái hôn của người vợ. Chính những điều đó làm tâm hồn ông tràn hạnh phúc và
bình an. Họa sĩ đã hiểu thế nào là điều đẹp nhất trần gian. Sau khi hoàn thành tác
phẩm, ông đặt tên cho nó là "Gia đình".
(Theo Phép nhiệm màu của đời, NXB Trẻ TP Hồ Chí Minh)
Câu chuyện trên gợi cho em suy nghĩ gì về bài học cuộc sống?
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Yêu cầu về kĩ năng
- Biết cách làm bài nghị luận xã hội; bố cục và cách trình bày hợp lí.
- Hệ thống ý (luận điểm) rõ ràng và được triển khai tốt.
- Diễn đạt suôn sẻ; mắc ít lỗi chính tả, dùng từ và ngữ pháp.
II. Yêu cầu về nội dung
(Học sinh có thể có những suy nghĩ và cách trình bày khác nhau, nhưng về cơ bản
cần hướng đến những nội dung chủ yếu sau):
1/ Mở bài: Giới thiệu câu chuyện, giới thiệu vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
2.1. Ý nghĩa của câu chuyện
- Cuộc sống có nhiều giá trị tinh thần, nhiều gam màu tuyệt đẹp làm nên bức tranh
đa sắc nhưng tuyệt vời nhất, kì diệu nhất vẫn là bức tranh "Gia đình".
2.2. Bàn luận (Những suy nghĩ gợi lên từ câu chuyện):
- Mỗi người có một cảm nhận khác nhau về vẻ đẹp cuộc sống (niềm tin, tình yêu,
hòa bình...)

255
 - Tuy nhiên gia đình là nơi hội tụ, kết tinh mọi giá trị, mọi vẻ đẹp, mọi điều kì diệu
nhất trên thế gian này. Bởi:
+ Gia đình là điểm tưạ vững chãi nhất (là chốn nương thân, là nơi trở về, là bầu trời
bình yên, là nơi nhen lên niềm tin và hi vọng...)
+ Gia đình là thế giới của tình yêu thương (tình vợ chồng, tình cha con, tình mẹ...)
+ Là nơi tâm hồn, cuộc đời mỗi người được nuôi dưỡng lớn khôn, trưởng thành (gia
đình là bệ đỡ của niềm đam mê, thăng hoa sáng tạo và chinh phục ước mơ...)
2.3. Bài học rút ra
- Mỗi người cần nhận ra giá trị thực của cuộc sống nằm ở gia đình. Từ đó có ý thức
"tô vẻ cho bức tranh gia đình" mình những gam màu phù hợp.
- Không nên theo đuổi những điều viển vông, phù phiếm, xa vời mà đánh mất điều
trân quý giản dị nằm trong chính chúng ta, trong mỗi gia đình.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề.
----------------------------------------------------------------------------
ĐỀ SÔ 154
Trình bày suy nghĩ của em về ý kiến sau bằng một bài văn nghị luận (khoảng 2 trang
giấy thi): “Để giàu sang, một con người có thể chỉ mất vài năm, nhưng để trở thành
người có văn hóa có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả cuộc đời” (Vũ Khiêu –
Bài phát biểu nhân kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội).
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở bài:
- Dẫn dắt và giới thiệu vấn đề, trích dẫn câu nói: Để giàu sang, một người có thể chỉ
mất vài ba năm, nhưng để trở thành người có văn hóa có thể phải mất hàng chục
năm, có khi cả cuộc đời.
2. Thân bài:
2.1. Giải thích ý kiến
– Giàu sang: Giàu là sự sở hữu các vật chất, tài sản có giá trị. Người giàu sang là
người có nhiều tài sản quý, có tiền tài và danh vọng, được nhiều người trong xã hội
kính trọng, trái với giàu sang là nghèo hèn.
– Văn hóa: Một khái niệm rộng bao gồm mọi lĩnh vực của đời sống, từ khoa học cho
đến nghệ thuật, từ đời sống tâm hồn, tâm linh đến thói quen sinh hoạt, thị hiếu thẩm
mĩ, giao tiếp ứng xử,… của con người.
– Khái niệm văn hóa trong câu nói của Vũ Khiêu bàn đến văn hóa của một người.
Bằng những mệnh đề tương phản: giàu sang – có văn hóa; ba năm – chục năm, cả
cuộc đời, nhà văn hóa Vũ Khiêu muốn khẳng định sự dày công trong việc dạy dỗ,
giáo dục, rèn luyện để một con người trở nên có văn hóa.
2.2. Bàn luận về ý nghĩa câu nói
– Khẳng định ý kiến hoàn toàn đúng đắn và xác đáng
– Để giàu sang, một người có thể chỉ mất vài ba năm: Với một con người, việc tạo
lập một sản nghiệp, một cuộc sống đủ đầy có thể chỉ mất một thời gian ngắn. Sự cần
cù và sáng tạo trong lao động có thể khiến họ nhanh chóng trở thành người giàu có.
– Để trở thành một người có văn hóa, có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả cuộc
đời:
+ Để hình thành nền tảng văn hóa tri thức, con người cần rèn luyện, tích lũy trong
khoảng thời gian hàng chục năm khi ngồi trên ghế nhà trường và trong suốt cả cuộc
đời, Học, học nữa, học mãi (Lênin).

256
+ Mỗi người phải mất cả cuộc đời để hoàn thiện những giá trị văn hóa tinh thần: Đó
là vẻ đẹp tâm hồn với các giá trị đạo đức như: tình yêu thương, nhân ái, lòng vị tha,
khoan dung, sự sẻ chia, đồng cảm; lòng yêu nước, ý thức dân tộc, cộng đồng; thái độ
trân trọng lịch sử, trân trọng quá khứ; văn hóa giao tiếp ứng xử giữa người với người
trong cuộc sống…
Văn hóa tri thức và đạo đức nhân cách của con người có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau. Những người có trình độ văn hóa cao thường là những nhân cách đáng trọng.
Tuy nhiên điều đó không hoàn toàn đúng với mọi trường hợp bởi trên thực tế, nhiều
người có trình độ văn hóa cao vẫn có thể có những suy nghĩ ấu trĩ, vẫn có thể mắc
những sai lầm trong giao tiếp ứng xử. Vì vậy song song với việc bồi đắp tri thức văn
hóa, con người ta còn phải học làm người, tăng cường rèn luyện kĩ năng sống.
* Mở rộng: Phê phán những người thiếu văn hóa hoặc có suy nghĩ lệch lạc trong văn
hóa ứng xử, giao tiếp hàng ngày…
2.3. Bài học nhận thức và hành động
– Việc rèn luyện để trở thành con người có văn hóa là quan trọng, cần thiết, đòi hỏi
sự nỗ lực và kiên trì
– Để đào luyện một con người có văn hóa cần có sự chung tay của cả gia đình, nhà
trường, xã hội. Tuy nhiên yếu tố quyết định là ở mỗi người, ở việc trau dồi ý thức
làm người.
3/ Kết bài:
- Khẳng định vấn đề.
- Liên hệ thực tế, bản thân,…
------------------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 155
Alexander là một người thông minh theo học với hiền triết Aristotle. Khi lên ngôi
hoàng đế, ông đã tâm sự với thầy:
- Con sẽ chiến thắng Ai Cập và Thổ Nhĩ Kì.
Aristotle hỏi:
- Rồi sao nữa?
Alexander suy nghĩ:
- Sau đó, con có thể ngủ một cách bình an.
Aristotle mỉm cười:
- Con hỡi, tại sao con không ngủ bình an ngay đêm nay có hơn không?
(Theo Hành trình về phương Đông – Blair T. Spalding)
Câu chuyện trên gợi cho em suy nghĩ gì về cuộc sống?
GỢI Ý LÀM BÀI
I. Về kĩ năng:
- Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, vận dụng
tốt các thao tác lập luận, dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc.
- Bài viết trong sáng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II. Về kiến thức:
Học sinh có thể bày tỏ những suy nghĩ khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản
sau:
1/ Mở bài: giới thiệu vấn đề nghị luận.
2/ Thân bài:
2.1.Giải thích ý kiến
257
Lời tâm sự của Alexander với thầy: Con sẽ chiến thắng Ai cập và Thổ Nhĩ Kì. Đó là
những khao khát, tham vọng lớn lao của con người trong cuộc sống. Sau đó, con có
thể ngủ một cách bình an là mục đích cuối cùng Alexander muốn đạt tới – được
hưởng hạnh phúc, bình an. Lời khuyên của thầy Aristotle: Con hỡi, tại sao con
không ngủ bình an ngay đêm nay có hơn không? Mục đích bé nhỏ ấy có thể thực
hiện ngay bây giờ thì tại sao lại phải đi kiếm tìm ở đâu xa.
- Câu chuyện gợi ra cho mỗi người bài học quý giá và sâu sắc về cuộc sống: Đừng
nên mải chạy theo những tham vọng lớn lao trong cuộc đời mà quên đi những hạnh
phúc bình dị xung quanh mình.
2.2.Bàn luận, mở rộng vấn đề
- Mỗi con người đều nuôi dưỡng những khát khao, tham vọng cho đời mình và mong
ước thực hiện chúng bằng mọi cách. Những tham vọng lớn có thể giúp con người đi
đến thành công, mang lại cuộc sống tốt đẹp, hạnh phúc.
- Mục đích sau cùng của đời người chính là để đạt đến một ước vọng: hạnh phúc.
Hạnh phúc là ở ngay trong hiện tại, rất giản dị, gần gũi xung quanh cuộc sống chúng
ta. Khi trạng thái tinh thần thoải mái, trong lòng nhẹ nhàng, thanh thản là lúc con
người có được an vui, hạnh phúc. Hạnh phúc có thể được tìm thấy trong từng phút
giây ta sống.
- Khi quá mải mê chạy theo tham vọng, con người có thể vô tình bỏ quên những
hạnh phúc mình đang có. Họ đã lãng phí, đánh mất thời gian, sức khỏe, quên đi bản
thân, gia đình, thậm chí dùng mọi thủ đoạn, đánh đổi nhân cách, mạng sống, gây ảnh
hưởng đến những người xung quanh… để cuối cùng nhìn lại mới thấy tiếc nuối, xót
xa, ân hận, có khi phải trả giá đắt cho những tham vọng không cùng.
- Con người luôn gắng sức làm việc để mong có tiền tài, danh vọng và quyền thế…
Nhưng đừng để công việc và những ham muốn cuốn mình đi. Hãy tìm những niềm
vui bình dị, sống sao để có được cảm giác hạnh phúc cho mình và mang lại hạnh
phúc cho những người xung quanh.
- Phê phán những kẻ chạy theo tham vọng cá nhân bằng mọi giá và những kẻ sống
vô tâm, lười biếng, không mục đích.
2.3. Bài học nhận thức và hành động
- Nhận thức được ý nghĩa sâu sắc trong cuộc sống mỗi người là những hạnh phúc
bình dị, thiết thực ngay bên cạnh mình chứ không phải là việc theo đuổi những tham
vọng không phút giây ngừng nghỉ. Hãy thực hiện tham vọng khi nó mang đến những
lợi ích thiết thực cho bạn và những người xung quanh, đừng để đánh mất những
hạnh phúc thực sự trong cuộc sống
- Tạo được sự cân bằng, hài hòa giữa đời sống vật chất và tinh thần, giữa đời sống cá
nhân và xã hội, biết cảm nhận niềm an vui trong hiện tại…chính là niềm hạnh phúc
và cũng là khát vọng đích thực mà mọi người hướng tới.
3/ Kết bài: Khẳng định vấn đề nghị luận.
----------------------------------------------------------------------

ĐỀ SÔ 156

“Con người ta luôn phấn đấu vươn lên trong cuộc sống nhưng không dễ gì phân biệt
được ranh giới giữa khát vọng và tham vọng” (“Đầy vơi” – Hà Nhân, báo Hoa học
trò).
258
Hãy viết bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về khát vọng và tham vọng.
GỢI Ý LÀM BÀI
1. Mở bài
- Dẫn dắt để giới thiệu vấn đề:
Ví dụ: Những ước mơ và mong muốn của con người là điều cần có và nó thể hiện
tầm vóc của con người trong cuộc sống. Nhắc đến ước vọng của con người, người ta
thường hay nhắc đến hai từ "khát vọng" và "tham vọng". Vậy "khát vọng" và "tham
vọng" giống và khác nhau thế nào, chúng mang lại điều gì cho cuộc sống và chúng ta
nên làm gì để thành công từ đó?
2. Thân bài
2.1. Giải thích ý nghĩa của hai từ "khát vọng" và "tham vọng"
- “Khát vọng” là những mong muốn của con người về những điều lớn lao, tốt đẹp
với một sự thôi thúc mạnh mẽ. Hướng tới khát vọng là hướng tới những điều tốt đẹp
cho bản thân và cho cộng đồng.
- “Tham vọng” là lòng ham muốn, mong ước quá lớn, vượt xa khả năng thực tế của
bản thân, chưa có cơ sở để đạt được. Tham vọng thường gắn với sự ích kỷ, tính toán,
mưu đồ dục vọng cá nhân, đặt lợi ích của bản thân cao hơn lợi ích của cộng đồng,
bất chấp mọi cách để chiếm đoạt được.
- Trong cuộc sống, mỗi con người đều mang trong mình những “khát vọng” hoặc
“tham vọng” hướng tới những điều lớn lao hơn trong cuộc sống. Tuy nhiên, “khát
vọng” và “tham vọng” có những điểm khác nhau, con người thực hiện chúng vì
những lý do, lợi ích khác nhau và kết quả mang lại càng không thể giống nhau. Hiểu
rõ về “khát vọng” và “tham vọng”, con người mới làm chủ được bản thân và đạt
được những điều mình mong ước.
2.2. Phân tích, bàn bạc
- Khát vọng và tham vọng có những điểm chung:
+ Thứ nhất, cả khát vọng và tham vọng đều là những hiện tượng tâm lý của con
người.
+ Thứ hai, chúng đều là những động lực làm nên sức mạnh để con người hành động.
Cả khát vọng và tham vọng đều là yếu tố có khả năng thúc đẩy, kích thích, giúp cuộc
sống của con người thay đổi và phát triển.
- Khát vọng và tham vọng cũng có những điểm khác nhau và chính những điểm khác
nhau ấy đã đặt con người trước yêu cầu cần phải có sự lựa chọn cho phù hợp với bản
thân.
+ Đối với khát vọng:
Khát vọng là một biểu hiện tâm lý mang tính tích cực, tốt đẹp của con người trong
đời sống hôm nay.
Người có khát vọng là người nhận thức đúng đắn bản thân mình là ai, mình đến từ
đâu, mình có thể làm gì cho mình và cho mọi người.
Khát vọng có thể trở thành hiện thực hoặc có thể không. Nhưng dù cho có thể không
trở thành hiện thực thì con người trong quá trình thực hiện khát vọng cũng đã được
sống trong một niềm tin, trong niềm lạc quan trong trẻo và mãnh liệt.
+ Đối với tham vọng
Tham vọng là một hiện tượng tâm lý ít nhiền mang sắc thái tiêu cực của con người.
Đó là khi con người quá ham hố đạt được một điều gì đó lớn lao. Tham vọng xuất
phát từ sự tham lam, hiếu thắng và vị kỷ của con người.

259
Tham vọng xuất hiện khi con người không còn nhận thức đúng đắn về bản thân,
mong ước những điều quá xa tầm với, nằm ngoài khả năng của chính mình. Những
người quá tham vọng sẽ bất chấp tất cả, bất chấp đạo đức, luật pháp, tình người để
thực hiện bằng được mục đích của chính mình.
Khi không đạt được tham vọng, con người dễ rơi vào trạng thái tâm lý xấu, bi quan,
chán nản, cay cú, thậm chí là hận thù vô cớ. Mang tham vọng trong lòng, con người
cũng không có được sự thanh thản, bình an, thoải mái về tâm hồn.
- Chú ý: Ở mỗi luận điểm cần lựa chọn và nêu các dẫn chứng thực tế, thuyết phục.
2.3. Mở rộng vấn đề
- Phê phán những hiện tượng tiêu cực liên quan đến khát vọng và tham vọng trong
cuộc sống:
- Trong thực tế cuộc sống, nhiều người sống không có khát vọng, song lại có không
ít kẻ bị tham vọng làm cho mờ mắt.
- Sống thiếu khát vọng sẽ dẫn đến sống nhàn nhạt, vô nghĩa, cuộc sống thụ động,
không có được thành quả tốt.
- Ngược lại, bị tham vọng làm cho mù quáng, con người cũng dễ rơi vào con đường
tội lỗi, có những hành động trái luật pháp và đạo đức.
- Thiếu khát vọng hay quá nhiều tham vọng đều khiến con người không thể vươn tới
những điều tốt đẹp hơn trong cuộc sống.
3. Kết bài
Khẳng định lại vấn đề cần nghị luận: Khát vọng là điều cần có ở mỗi người. Cần
nhận thức bản thân để xây đắp những khát vọng chính đáng. Ngược lại, tham vọng
cần được tiết chế, con người không nên kết bạn với tham vọng.
Liên hệ bản thân: Từ khát vọng muôn thuở của con người là khát vọng yêu thương,
khát vọng hòa bình, khát vọng hạnh phúc..., người viết tự nhin nhận lại bản thân để
xác định cần có khát vọng như thế nào sao cho cuộc đời mình trở nên có ý nghĩa.
-----------------------------------------------------------------

MÙA THI SẮP TỚI RỒI THẦY CÔ NHẬN ĐƯỢC MỘT SỐ BÀI
NLXH HAY EM SƯU TẦM TRONG QUÁ TRÌNH GIẢNG DẠY – NGOÀI
RA THẦY CÔ CẦN CHIA SẺ BỘ ÔN 10 PPT VĂN 9 , BỘ NLVH TẬP
TRUNG 18 TP TRỌNG TÂM , 150 ĐỀ THI 10 , GIÁO ÁN ÔN , CHUYÊN ĐỀ
ÔN , ĐỀ ĐỌC HIỂU , TÀI LIỆU ÔN HSG 6,7, 8,9 , GA DẠY CK DẠY THÊM
VÀ SKKN VĂN THCS – THPT NHẮN TIN EM HOẶC KẾT ZALO :
0987493590

260
261
262