fb.

com/hocvancophuong Trung tâm luyện thi Trần Phương: 0949175244

Ths. Trần Thị Phương

--Biên soạn và tổng hợp--

 Dành cho kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018

 Có thể áp dụng với cả chương trình lớp 10 - 11 - 12
Là gợi ý giúp các em học sinh có một mở bài hay và
lấy được thiện cảm của người chấm
Là tài liệu cẩm nang của các bạn HSG Văn

Like page:
fb.com/hocvancophuong
để cập nhật thêm nhiều tài
liệu quý!

1
fb.com/hocvancophuong Trung tâm luyện thi Trần Phương: 0949175244

I. Mở bài có thể dùng chung cho tất cả các tác phẩm văn học đã học

1. Thời gian vẫn trôi đi và bốn mùa luôn luân chuyển. Con người chỉ xuất hiện một
lần trong đời và cũng chỉ một lần ra đi mãi mãi vào cõi vĩnh hằng. Nhưng những gì
là thơ, là văn, là nghệ thuật đích thực thì vẫn còn mãi mãi với thời gian. T ác phẩm
“ABC/XYZ” của nhà văn/ nhà thơ….là một trong số những tác phẩm nghệ thuật
như thế. Đặc biệt là trích đoạn/nhân vật/ tình huống/….( tùy vào yêu cầu của đề)
đã khiến người đọc không chỉ xúc động cùng trang viết của nhà văn, mà còn khiến
họ ghi nhớ mãi tác phẩm này.

VD: “Thời gian vẫn trôi đi và bốn mùa luôn luôn chuyển. Con người chỉ xuất hiện
một lần trong đời và cũng chỉ một lần ra đi mãi mãi vào cõi vĩnh hằng. Nhưng
những gì là thơ, là văn, là nghệ thuật đích thực...thì vẫn còn mãi với thời gian.
Trước khi chết có lần vua Phổ cầm tay Mô-da mà nói: “Ta tiêu biểu cho trật tự,
người tiêu biểu cho cái đẹp. Biết đâu hậu thế sẽ quên ta và nhắc nhở đến người”.
Có lẽ mãi mãi về sau, chúng ta vẫn gặp lại một “mùa thu vàng” trong tranh
Lêvitan, một mùa thu thôn quê Việt Nam trong thơ Nguyễn Khuyến và một “Mùa
xuân chín” trong thơ Hàn Mặc Tử, một mùa xuân tràn đầy sức sống, vui tươi mà
không ồn ào, thắm đượm sắc màu mà không sặc sỡ, một mùa xuân duyên dáng rất
Việt Nam.
(Trích mở bài cho đề phân tích bài thơ “Mùa xuân chín”)

2. “Có ai đó đã ví sáng tạo nghệ thuật như việc thả diều. Con diều dù có bay bổng
bao nhiêu vẫn phải gắn với mặt đất bằng một sợi dây vững chắc. Ý tưởng ấy gợi
cho ta nhiều suy nghĩ sâu sắc về mối quan hệ giữa văn học và hiện thực cuộc sống.
Nhìn vào một số tác phẩm văn học lớn, chúng ta thấy rõ mối quan hệ máu thịt
này.” Và chẳng khó khăn khi ta nhận thấy ngay mối quan hệ đó trong tác phẩm
ABC của nhà văn XYZ. Ngày nay người đọc vẫn không thể quên được nhân vật/
tình huống/ .... (tùy yêu cầu của đề)

3. Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo. Những tác phẩm nghệ thuật đạt đến
chuẩn mực của cái hay, cái đẹp đẽ sẽ “vượt qua mọi sự băng hoại của thời gian và
chỉ mình nó không thừa nhận cái chết”. Cũng như dù thời gian có trôi qua nhưng
những giá trị của tác phẩm ABC của nhà văn XYZ vẫn vẹn nguyên tỏa sáng. Đến
với tác phẩm này, chắc hẳn chúng ta không thể quên được .....(tùy yêu cầu của đề)

VD: Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo. Những tác phẩm nghệ thuật đạt đến
chuẩn mực của cái hay, cái đẹp đẽ sẽ “vượt qua mọi sự băng hoại của thời gian và
chỉ mình nó không thừa nhận cái chết”. Cũng như dù thời gian có trôi qua nhưng
những giá trị của “Chiếc thuyền ngoài xa” (Nguyễn Minh Châu) vẫn vẹn nguyên
và tỏa sáng. Đến với tác phẩm này bên cạnh những nhân vật Phùng, Đẩu, lão đàn
ông..., chúng ta hẳn là không thể quên được nhân vật người đàn bà hàng chài. Đây
chính là hình tượng tiêu biểu cho quan niệm nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Minh
2
fb.com/hocvancophuong Trung tâm luyện thi Trần Phương: 0949175244

Châu về cách nhìn cuộc sống và con người, để lại nhiều ấn tượng sâu đậm trong
lòng độc giả.

4. “Thơ khởi phát từ lòng người ta”, chứa đựng biết bao nhiêu rung cảm, trăn trở
nơi người cầm bút. Một tác phẩm thơ chân chính, muốn vượt lên sức mạnh của
thời gian, của lòng người, ẩn chứa trong đó những tình cảm thật, suy nghĩ thật và
phải được viết lên từ mồ hôi và nước mắt của nhà thơ. Với XYZ, tác giả .... đã gửi
tới người đọc một thông điệp đầy ý nghĩa về ....(nhắc lại thông điệp mà đề bài
muốn mình phân tích hoặc rút ra thông điệp từ tác phẩm)

VD : “Thơ khởi phát từ lòng người ta”, chứa đựng biết bao nhiêu rung cảm, trăn
trở nơi người cầm bút. Một tác phẩm thơ chân chính, muốn vượt lên sức mạnh của
thời gian, của lòng người, ẩn chứa trong đó những tình cảm thật, suy nghĩ thật và
phải được viết lên từ mồ hôi và nước mắt của nhà thơ. Với “Nhàn”, Nguyễn Bỉnh
Khiêm đã gửi tới người đọc những quan niệm, triết lí sâu sắc về con người, thời
đại mà cho đến tận ngày nay người ta vẫn phải suy ngẫm.

5. Nhà văn Pháp Napoluye từng nhận định: “Khi một tác phẩm nâng cao tinh thần
ta lên, gợi cho ta những tình cảm cao quý và can đảm không cần tìm nguyên tắc
nào để đánh giá nó nữa, nó là cuốn sách hay do người nghệ sĩ có thực tài viết ra”.
Vâng, một tác phẩm hay luôn biết cách đưa tâm hồn con người tới địa hạt mới –
địa hạt của những yêu thương, những sẻ chia và những khát khao. Viết XYZ, nhà
văn .... (tên nhà văn) đã thể hiện niềm thương cảm với những con người (đặc điểm
của họ trong tác phẩm).

VD : Nhà văn Pháp Napoluye từng nhận định: “Khi một tác phẩm nâng cao tinh
thần ta lên, gợi cho ta những tình cảm cao quý và can đảm không cần tìm nguyên
tắc nào để đánh giá nó nữa, nó là cuốn sách hay do người nghệ sĩ có thực tài viết
ra”. Vâng, một tác phẩm hay luôn biết cách đưa tâm hồn con người tới địa hạt mới
– địa hạt của những yêu thương, những sẻ chia và những khát khao. Viết “Vợ
nhặt”, Kim Lân đã thể hiện niềm cảm thương trước số phận của con người cùng
khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của họ khi bị đẩy đến mức đường cùng của
cái đói.

6. Nhà phê bình văn học Hegel đã từng nói: “Thi ca là thứ nghệ thuật chung của
tâm hồn đã trở nên tự do, không bó buộc vào nhận thức giác quan vê vật chất bên
ngoài. Thay vì thế nó diễn ra riêng tư trong không gian bên trong và thời gian bên
trong của tác giả và cảm xúc”. Đúng, văn chương đích thực phải là thứ văn chương
“chín đủ cảm xúc” (Xuân Diệu), cũng là thứ văn khi đọc lên mà ta như thấy được
cả thế giới tâm hồn, tình cảm của người cầm bút, nhất định phải là thứ văn mà sau
khi gấp lại, người ta vẫn bâng khuâng mãi khôn nguôi. Bài thơ XYZ là một kiểu
văn như thế. XYZ khiến người đọc cứ mãi xúc động bởi ABC (đặc điểm bài thơ)

3
fb.com/hocvancophuong Trung tâm luyện thi Trần Phương: 0949175244

VD : Nhà phê bình văn học Hegel đã từng nói: “Thi ca là thứ nghệ thuật chung của
tâm hồn đã trở nên tự do, không bó buộc vào nhận thức giác quan vê vật chất bên
ngoài. Thay vì thế nó diễn ra riêng tư trong không gian bên trong và thời gian bên
trong của tác giả và cảm xúc”. Đúng, văn chương đích thực phải là thứ văn chương
“chín đủ cảm xúc” (Xuân Diệu), cũng là thứ văn khi đọc lên mà ta như thấy được
cả thế giới tâm hồn, tình cảm của người cầm bút, nhất định phải là thứ văn mà sau
khi gấp lại, người ta vẫn bâng khuâng mãi khôn nguôi. Tự Tình II của Hồ Xuân
Hương là một kiểu văn như thế. Nó khiến ta xúc động nghẹn ngào trước những
tâm sự cay đắng của người phụ nữ Việt Nam thời phong kiến, đồng thời trân trọng
vẻ đẹp và khát vọng sống của họ.

II. Mở bài cho một dạng tác phẩm văn học

1. Mở bài cho Thơ mới :

Khi được gọi tên cho Phong trào thơ mới, Đỗ Lai Thúy đã gọi đó là một “Cây nấm
lạ trên gia hệ của văn mạch dân tộc”. Cái “lạ” của thơ mới, có người biết, có người
chưa biết, nhưng cái “lạ” mà thi sĩ ABC mang theo khi bước vào làng thơ, thì hẳn
ai cũng rõ. Những vần thơ của ông đã để lại trong lòng người đọc biết bao ấn
tượng sâu sắc. Đó là những ấn tượng về XYZ (đặc điểm của thơ ông). Và tới ngày
nay, chúng ta vẫn không quên được ..... trong tác phẩm ..... (tùy yêu cầu của đề)

VD : Khi được gọi tên cho Phong trào thơ mới, Đỗ Lai Thúy đã gọi đó là một “Cây
nấm lạ trên gia hệ của văn mạch dân tộc”. Cái “lạ” của thơ mới, có người biết, có
người chưa biết, nhưng cái “lạ” mà Hàn Mặc Tử mang theo khi bước vào làng thơ,
thì hẳn ai cũng rõ. Những vần thơ điên loạn với ngập tràn ý tượng của hồn, trăng,
và máu đã không thôi ám ảnh những ai yêu thơ Hàn, đọc thơ Hàn. Nhưng chẳng ai
có thể tưởng đến giữa một rừng thơ ma quái và kì dị ấy, lại mọc lên một bông hoa
trong sáng tinh khôi, còn vương bao hương sắc ở đời. Bông hoa ấy Hàn đặt tên
“Đây thôn Vĩ Dạ”, trong nó chứa chở bao cảm xúc và hoài nhớ về một miền quê
từng gắn bó biết bao…

2. Mở bài cho văn học viết về chiến tranh

a. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những dư vang dư hình của nó thì vẫn luôn còn đó,
sống mãi bên đời. Người ta sẽ chẳng thể quên “có cái chết đã hóa thành bất tử” khi
gặp ở trang thơ Tố Hữu, càng không thể quên hình ảnh người chiến sĩ “đứng cạnh
bên nhau chờ giặc tới” đã in sâu trong thơ Chính Hữu. Tự bao giờ, người lính đã
trở thành những tượng đài bất tử như thế trong thơ? Đi qua gian khó, bước tới vinh
quang, hình ảnh những người lính (hoặc hình ảnh nhân vật....) trong tác phẩm ABC
của nhà văn XYZ vẫn còn sống mãi. Ngày nay, ta vẫn bùi ngùi xúc động trước vẻ
đẹp ..... (tùy yêu cầu của đề)

4
fb.com/hocvancophuong Trung tâm luyện thi Trần Phương: 0949175244

VD : Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những dư vang dư hình của nó thì vẫn luôn còn
đó, sống mãi bên đời. Người ta sẽ chẳng thể quên “có cái chết đã hóa thành bất tử”
khi gặp ở trang thơ Tố Hữu, càng không thể quên hình ảnh người chiến sĩ “đứng
cạnh bên nhau chờ giặc tới” đã in sâu trong thơ Chính Hữu. Tự bao giờ, người lính
đã trở thành những tượng đài bất tử như thế trong thơ? Đi qua gian khó, bước tới
vinh quang, hình ảnh những người lính Tây Tiến cũng trở thành những hình tượng
“còn mãi”, “sống mãi”, “đẹp mãi”. Ta gặp lại họ trong những vần thơ thấm đẫm
cảm xúc mà Quang Dũng gửi lại đoàn quân, cùng theo đó là bao nỗi nhớ…

b.Trong bài “Nhận đường”, Nguyễn Đình Thi có viết: “Văn nghệ phụng sự kháng
chiến nhưng chính kháng chiến đem đến cho văn nghệ một sức sống mới. Sắt lửa
mặt trận đang đúc nên văn nghệ mới của chúng ta”. Từ chiến trường đầy ác liệt, từ
những nỗi đau chiến tranh chất chứa đầy máu và cả sự hy sinh , những áng văn bất
hủ đã được tạo nên. Tác phẩm ABC của nhà văn XYZ là một tác phẩm như thế. Ta
sẽ mãi còn nhớ về ...... (tùy yêu cầu của đề)

VD :Trong bài “Nhận đường”, Nguyễn Đình Thi có viết: “Văn nghệ phụng sự
kháng chiến nhưng chính kháng chiến đem đến cho văn nghệ một sức sống mới.
Sắt lửa mặt trận đang đúc nên văn nghệ mới của chúng ta”. Từ chiến trường đầy ác
liệt, từ những nỗi đau chiến tranh chất chứa đầy máu và cả sự hy sinh , những áng
văn bất hủ đã được tạo nên. “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành và “ Những
đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi đã ra đời trong hoàn cảnh ấy. Dẫu hai tác
phẩm ấy được viết theo hai phong cách khác nhau nhưng cả hai nhà văn đã gặp
nhau ở nơi hội tụ của mọi ánh sáng văn chương chân chính mọi thời, đó là chủ
nghĩa anh hùng cách mạng lớn lao, cao cả, hào hùng. Vẻ đẹp ấy được thể hiện rõ
nét nhất qua nhân vật Tnú và nhân vật Việt.”

c. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta đã góp thêm những trang
vàng vào lịch sử dân tộc. Đã có rất nhiều văn nghệ sẽ đã có được cảm hứng sáng
tác từ đề tài này. Chính vì vậy đây cũng là giai đoạn văn học có nhiều thành công
góp phần làm rạng rỡ nền văn học nước nhà.
”…….” Của nhà văn/ nhà thơ ……… là một trong những đóng góp như vậy.
Hình ảnh của những người lính quả cảm, kiên cường, ngày đêm chiến đấu bảo vệ
đất nước/ Nhân vật chính trong tác phẩm ( tên) …đã thật sự để lại dấu ấn sâu sắc
trong lòng người đọc

3. Mở bài phân tích nhân vật

a. Xây dựng một hình tượng nhân vật đã khó, nhưng để nhân vật đó có sức lay
động và chiếm trọn trái tim người đọc còn khó hơn. Ấy vậy mà nhà thơ/nhà văn …
đã làm được điều đó. Nhân vật “ABC/XYZ” của ông đã ghi dấu ấn sâu đậm trong
lòng người đọc về hình ảnh của một ( tùy đề bài yêu cầu phân tích nhân vật nào thì
khái quát nhân vật đó)
5
fb.com/hocvancophuong Trung tâm luyện thi Trần Phương: 0949175244

b. Có ai đó đã từng nói rằng « Văn là đời » quả không sai. Chuyện văn cũng là
chuyện đời. Qua một cảnh ngộ, một tình huống, một nỗi lòng của nhân vật, nhà
văn luôn muốn mang đến cho bạn đọc những vấn đề nhân sinh, những suy nghĩ sâu
xa về đời và về người. Tác phẩm XYZ là một tác phẩm như thế. Dường như mọi
tâm tư chiêm nghiệm đã được nhà văn gửi gắm vào nhân vật ABC, một con người
(đặc điểm khái quát của nhân vật đó).

Ví dụ :Có ai đó đã từng nói rằng « Văn là đời » quả không sai. Chuyện văn cũng là
chuyện đời. Qua một cảnh ngộ, một tình huống, một nỗi lòng của nhân vật, nhà
văn luôn muốn mang đến cho bạn đọc những vấn đề nhân sinh, những suy nghĩ sâu
xa về đời và về người. “Vợ nhặt” của Kim Lân là một tác phẩm như thế. Tất cả
những gì nhà văn muốn gửi gắm có chăng đều được sáng ngời qua nhân vật Tràng-
một gã nông dân nghèo, thô kệch nhưng nhân hậu và luôn giàu khát khao sống.

c. Trong trái tim mỗi con người luôn có một khoảng dành riêng cho quê hương,
tình cảm ấy dạt dào cháy bỏng & có sức sống mãnh liệt, bền bỉ. Đặc biệt trong
hoàn cảnh khó khăn, nguy hiểm, tình cảm ấy càng tỏa sáng rạng ngời. Với ngòi bút
sắc sảo chân thực cùng tâm hồn đồng cảm sâu sắc, nhiều nhà văn VN hiện đại đã
khắc họa thành công hình ảnh con ng VN có tình yêu làng quê tha thiết. Nhưng có
lẽ thành công hơn cả là nhà văn…. Với nhân vật……..

d. Chúng ta đã gặp không ít những số phận người phụ nữ bi thương trong các tác
phẩm văn học Việt Nam, đó là một nàng Vũ Nương oan khuất, một nàng Kiều bi
kịch, một Chị Dậu tủi hờn… Nhưng khi tiếp cận với dòng văn học cách mạng, vẫn
những người phụ nữ ngày xưa ấy lại trỗi dậy mạnh mẽ đứng dậy làm chủ đời mình.
Một trong những nhân vật văn học nữ tiêu biêu biểu là nhân vật…. của nhà văn/
nhà thơ…..

e. Trong vô số những nạn nhân của xã hội phong kiến có một tầng lớp mà hết thảy
các nhà văn nhân đạo đều đau xót trân trọng và tập chung viết về họ đó là người
phụ nữ. trong số những tác phẩm viết về đề tài này nổi bật nhất phảI kể đến tác
phẩm….