YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

SOĞUK HAVA DEPOSU

07066122 Ahmet Özgür Keskin

TERMODİNAMİK VE ISI TEKNİĞİ ANABİLİM DALINDA

HAZIRLANAN

PROJE 1 RAPORU

Proje Danışmanı: Prof. Dr. Sabiha Yıldız

İSTANBUL, 2020
 YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

SOĞUK HAVA DEPOSU

07066122 Ahmet Özgür Keskin

TERMODİNAMİK VE ISI TEKNİĞİ ANABİLİM DALINDA

HAZIRLANAN

PROJE 1 RAPORU

Proje Danışmanı: Prof. Dr. Sabiha Yıldız

İSTANBUL, 2020
İÇİNDEKİLER
Sayfa
SİMGE LİSTESİ

KISALTMA LİSTESİ

ŞEKİL LİSTESİ

ÇİZELGE LİSTESİ

ÖZET

1. GİRİŞ

1.1 Temel Veriler

1.2 İklim Koşulları

2. MÜHENDİSLİK HESAP ve ANALİZLERİ

2.1 Soğuk Odanın Boyutlandırılması

2.2 Soğuk Oda Geometrisi
2.3 Soğuk Odanın Yapı Elemanları
2.3.1 Yer Döşemesi
2.3.2 Duvarlar
2.3.2.1 Dış Duvarlar
2.3.2.2 İç Duvarlar
2.3.3 Sürgülü Kapı
2.3.4 Çatı
2.4 Soğutma Yükü Hesabı
2.4.1 Transmisyon Isısı Hesabı
2.4.2 İnfiltrasyon Isısı Hesabı
2.4.3 Ürünün Olgunlaşma Isısı Hesabı
2.4.4 Diğer Isıların Hesabı
2.4.5 Toplam Soğutma Yükü
2.5 Soğutma Sistemi Elemanlarının Seçimi
2.5.1 Evaporatör Seçimi
2.5.2 Kompresör Seçimi
2.5.3 Kondenser Seçimi
2.5.4 Sistemin COP Hesabı
2.5.5 Boru Çaplarının Hesabı
2.5.5.1 Emme Hattı
2.5.5.2 Basma Hattı
2.5.5.3 Evaporatör Girişi
2.5.5.4 Evaporatör Çıkışı
2.5.5.5 Boru Çaplarının Seçimi

3. ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

3.1 Soğuk Odaların Çevreye Etkileri

3.2 Çevresel Etkilerin Azaltılması
3.2.1 Katı Atık Yönetimi
3.2.2 Atık Su Yönetimi
3.2.3 Ozon Tabakasına Zararlı Maddeler
3.2.4 Çevre Dostu Önlemler ve Sürdürülebilirlik
3.2.5 Diğer Önlemler

4. MALİYET HESABI

5. SONUÇLAR

KAYNAKÇA

EKLER

ÖZGEÇMİŞ
SİMGE LİSTESİ

A Yüzey Alanı (m²)

c Özgül Isı (kcal/kg.ºC)
d Çap (mm)
h Entalpi (kcal/kg)
K Isı Transfer Katsayısı (kcal/h.m².ºC)
m Kütle (kg)
ṁ Kütlesel debi (kg/sn)
Q Isı (W)
t Zaman (h)
x Malzeme Kalınlığı (m)
V Hız (m/sn)
W Güç (kW)

Yunan Harfleri

α Konvektif Isı Geçirgenlik Katsayısı (kcal/h.m².ºC)

δ Yoğunluk (kg/m³)
ΔT Sıcaklık Farkı (ºC)
λ Isı İletim Katsayısı (kcal/h.m.ºC)

KISALTMA LİSTESİ

COP Performans Katsayısı (Coefficient of Performance)

MMO Makine Mühendisleri Odası

ŞEKİL LİSTESİ

1) Şekil 2.1 Ispanak muhafazasında kullanılmak üzere seçilen plastik kasa

2) Şekil 2.2 Depo yerleşim planı
3) Şekil 2.3 Soğuk oda yerleşim planı
4) Şekil 2.4 Psikometrik diyagram
5) Şekil 2.5 Evaporatör seçimi için düzeltme faktörleri
6) Şekil 2.6 Evaporatör kataloğu
7) Şekil 2.7 R-134A için basınç - entalpi diyagramı
8) Şekil 2.8 Soğutma çevriminin P-H şematik gösterimi
9) Şekil 2.9 Kompresör kataloğu
10) Şekil 2.10 Kondenser seçimi için düzeltme faktörleri
11) Şekil 2.11 Kondenserin şematik görünümü
12) Şekil 2.12 Kondenser kataloğu
13) Şekil 2.13 Standart boru çapları

ÇİZELGE LİSTESİ

1) Çizelge 1.1 Soğuk hava deposuna ait temel veriler

2) Çizelge 1.2 Yaz mevsiminde Kırklareli dış hava koşulları
3) Çizelge 1.3 Güneş ışınları etkisinin sıcaklık farkı eşdeğerleri
4) Çizelge 2.1 Seçilen kasaya ait teknik bilgiler
5) Çizelge 2.2 Oda boyutlandırması bilgileri
6) Çizelge 2.3 Konvektif ısı geçirgenlik katsayıları
7) Çizelge 2.4 Yer döşemesi bilgileri
8) Çizelge 2.5 Dış duvar bilgileri
9) Çizelge 2.6 İç duvar bilgileri
10) Çizelge 2.7 Sürgülü kapı bilgileri
11) Çizelge 2.8 Çatı bilgileri
12) Çizelge 2.9 Yüzey alanları
13) Çizelge 2.10 Sıcaklık farkları
14) Çizelge 2.11 Transmisyon ısıları
15) Çizelge 2.12 Hava değişim değerleri
16) Çizelge 2.13 Entalpi değerleri
17) Çizelge 2.14 İnfiltrasyon ısısı
18) Çizelge 2.15 Olgunlaşma ısısı
19) Çizelge 2.16 Çalışanlardan kaynaklanan ısı
20) Çizelge 2.17 Aydınlatmadan kaynaklanan ısı
21) Çizelge 2.18 Forkliftten kaynaklanan ısı
22) Çizelge 2.19 Seçilen standart boru çapları
ÖZET

Bu proje 35 ton ıspanağın Kırklareli iklim şartlarında, uygun hacim içerisinde kontrollü olarak
saklanmasını sağlayacak soğuk hava deposunun tasarımını içermektedir. İklim koşulları ve
ürün parametreleri kullanılarak termal yükler hesaplanmış, bu termal yükleri karşılamak için
uygun soğutma elemanları seçilmiş ve daha sonra uygun boru hattı boyutlandırması
yapılmıştır.

Tasarlanan soğuk hava deposunda; 35 ton ıspanağın muhafaza edileceği odanın yanı sıra,
diğer ürünleri (mısır, soğan ve enginar) muhafaza etmek için uygun odalar, koridor, makine
dairesi ve ofis bölümleri mevcuttur.

Anahtar Kelimeler: Soğuk hava deposu, Soğutma sistemleri, Isı transferi

1. GİRİŞ

1.1 Temel Veriler

Deponun kurulacağı mahal ve ürün bilgileri soğuk hava deposu tasarımının temel
parametrelerini oluşturur. Kullanılacak temel veriler Çizelge 1.1'de verilmiştir.

Çizelge 1.1 Soğuk hava deposuna ait temel veriler [1]

Mahal Kırklareli
Ürün Ispanak
Kapasite 35 ton
Muhafaza Süresi 2 hafta
Muhafaza Sıcaklığı 0 ºC
Oda Nemi %95

1.2 İklim Koşulları

Soğuk hava deposunun kurulacağı Kırklareli iline ait dış hava koşullarıyla ilgili veriler ve
güneş ışınları etkisinin farklı cephelerde oluşturduğu sıcaklık farkları sırasıyla Çizelge 1.2 ve
Çizelge 1.3'de verilmiştir.

Çizelge 1.2 Yaz mevsiminde Kırklareli dış hava koşulları

Yaz Mevsiminde Kırklareli Dış Hava Koşulları
Kuru Termometre Sıcaklığı 35 ºC
Yaş Termometre Sıcaklığı 25 ºC

Çizelge 1.3 Güneş ışınları etkisinin sıcaklık farkı eşdeğerleri

Duvarın Cephesi
Yüzey Cinsi Düz Çatı
Doğu Güney Batı
Orta Renkli Yüzeyler + 4ºC + 3ºC + 4ºC + 9ºC
2. MÜHENDİSLİK HESAP ve ANALİZLERİ

2.1 Soğuk Odanın Boyutlandırılması

Soğuk oda boyutlandırılması talep edilen ürün kapsitesi ve ürünün ne şekilde istifleneceği
dikkate alınarak yapılır. Soğutma yüklerinden kaynaklı maliyeti azaltmak için depo hacminin
olabildiğince düşük olmasına özen gösterilir. Ancak ürün sevkiyatının sağlıklı olabilmesi ve
işçilerin rahat koşullarda çalışabilmeleri için gerekli taşıma yolları ve boşluklar bırakılmalıdır.

Ispanak muhafazası için seçilen plastik kasa ve kasaya ait teknik bilgiler sırasıyla Şekil 2.1 ve
Çizelge 2.1'dedir.

Şekil 2.1 Ispanak muhafazasında kullanılmak üzere seçilen plastik kasa [2]

Çizelge 2.1 Seçilen kasaya ait teknik bilgiler

GK­30 Kıvırcık Yeşillik Kasası
İç Ölçüler 340 mm x 470 mm x 185 (h) mm
Dış Ölçüler 370 mm x 500 mm x 260 (h) mm
Ağırlık 1,2 kg
Taşıma Kapasitesi 15 kg
İstifleme Kapasitesi 250 kg

Ürünle doldurulmuş plastik kasalar ahşap paletlerin üzerine yerleştirilerek istiflenir. Bu

şekilde hem kasaların yerle teması engellenmiş, hem de forklift aracılığıyla taşımak
kolaylaşmış olur. Avrupa genelinde kullanılan ahşap paletler standart olup, taban ölçüleri 1200
mm x 800 mm şeklindedir. Palet yüksekliği yaklaşık 170 mm kadardır. Standart bir palet 1
tona kadar yükü rahatlıkla taşıyabilmektedir. [3]

Oda yüksekliği diğer komşu odalarla (mısır, soğan ve enginar) ortak olup 4,5 m olarak
belirlenmiştir. Ürünle tavan arasında 1 m kadar hava boşluğu bırakılması gerektiği de
gözetilerek ürün yüksekliği 3,5 m olacaktır. Ürünler bu yüksekliği aşmayacak şekilde 12
kasalık 4 sütun halinde paletlere yerleştirilir. Bir paletteki toplam ıspanak miktarını ve 35
tonluk kapasiteye ulaşmak için gerekli olan palet sayısını sırasıyla aşağıdaki şekilde
hesaplanır:

12 x 4 x 15 = 720 kg (2.1)
35000 ÷ 720 ≈ 50 adet palet (2.2)

Oda uzunluğu yine diğer komşu odalarla ortak olup 15 m olarak belirlenmiştir. Bırakılacak
boşluklar ve taşıma yolları için gerekli mesafeler belirlenerek odanın genişliği hesaplanacak
ve oda boyutlandırması tamamlanacaktır.

Paletlerle duvarlar arasında 0,5 m, bitişik konumdaki paletler arasında ise 0,2 m boşluk
bırakılacaktır. Odaya uzunlamasına yerleştirilecek palet sıraları arasaında taşıma işleri için
seçilen forklift modelinin dönüş çapı kadar, yani 2,5 m taşıma yolu boşluğu bırakılacaktır. [4]
Toplam 4 sıra olacağı düşünülerek uygun oda genişliği aşağıdaki şekilde hesaplanır ve
boyutlandırmaya ait değerler son haliyle Çizelge 2.2'deki halini alır:

0,5 + 1,2 + 2,5 + 1,2 + 0,2 + 1,2 + 2,5 + 1,2 + 0,5 = 11 m (2.3)

Çizelge 2.2 Oda boyutlandırması bilgileri

Oda Boyutlandırması
Oda Uzunluğu 15 m
Oda Genişliği 11 m
Oda Yüksekliği 4,5 m
Ürün Yüksekliği 3,5 m
Paletle Duvar Arası Mesafe 0,5 m
Bitişik Paletler Arası Mesafe 0,2 m
Taşıma Yolunun Genişliği 2,5 m
2.2 Soğuk Oda Geometrisi

Şekil 2.2 Depo yerleşim planı

Şekil 2.3 Soğuk oda yerleşim planı

2.3 Soğuk Odanın Yapı Elemanları

Soğuk oda tasarımındaki bir önemli husus da yalıtım ve buna uygun yapı elemanlarının
seçimidir. Bu bölümde yer döşemesi, duvarlar, kapı ve çatı alt başlıklar halinde ele alınarak
yapı elemanları seçilecek ve seçilen elemanların ısı transfer katsayıları hesaplanacaktır.

Isı transfer katsayılarının hesabında aşağıda verilen genel formül kullanılmaktadır:

1
K=
1 1 x (2.4)
+ +∑ n
αi αd λn

K: Isı Transfer Katsayısı (kcal/h.m².ºC)

α: Konvektif Isı Geçirgenlik Katsayısı (kcal/h.m².ºC)
x: Malzeme Kalınlığı (m)
λ: Isı İletim Katsayısı (kcal/h.m.ºC)

Soğuk oda duvarlarının yüzeylerine ait konvektif ısı geçirgenlik katsayıları Çizelge 2.3'te
verilmiştir.

Çizelge 2.3 Konvektif ısı geçirgenlik katsayıları

α (kcal/h.m².°C)
Bina İç Yüzeyleri 7
Bina Dış Yüzeyleri (12 km/sa rüzgar) 20
Isı Yukarıdan Aşağıya Geçiyor 5
Isı Aşağıdan Yukarı Geçiyor 8

2.3.1 Yer Döşemesi

Yer döşemesi için seçilen malzemeler, malzeme kalınlıkları ve ısı iletim katsayıları Çizelge
2.4'de verilmiştir. Isı geçişi aşağıdan yukarıya doğru olmaktadır. Konvektif ısı geçirgenlik
katsayısı(α) değeri 8 kcal/h.m².ºC alınacaktır.
 Çizelge 2.4 Yer döşemesi bilgileri
Malzeme Kalınlık – x (m) Isı İletim Katsayısı – λ (kcal/h.m.°C)
Döşeme Blokajı 0,05 1,8
Grobeton 0,1 1,1
Poliüretan 0,1 0,02
Grobeton 0,05 1,1
Çimento Harç 0,03 1,2
Karo Mozaik 0,02 0,9
Toplam 0,35

Çizelgedeki değerleri ve α'yı formüldeki yerlerine yerleştirerek yer döşemesine ait ısı transfer
katsayısını hesaplarız:

α=8 (2.5)
1
K döşeme =
1 0,05 0,1 0,1 0,05 0,03 0,02
+ + + + + +
8 1,8 1,1 0,02 1,1 1,2 0,9
K döşeme =0,187 kcal/ h.m².ºC (2.6)

2.3.2 Duvarlar

2.3.2.1 Dış Duvarlar

Dış duvarlar için seçilen malzemeler, malzeme kalınlıkları ve ısı iletim katsayıları Çizelge
2.5'de verilmiştir.

Çizelge 2.5 Dış duvar bilgileri

Malzeme Kalınlık – x (m) Isı İletim Katsayısı – λ (kcal/h.m.°C)

Çimento Harç 0,02 1,2
Tuğla – Dolu – Normal Y=1800 0,23 0,68
Poliüretan 0,08 0,02
Kireç Harç 0,02 0,75
Toplam 0,35
Çizelgedeki değerleri ve α'ları formüldeki yerlerine yerleştirerek dış duvarlara ait ısı transfer
katsayısını hesaplarız:

α i=7 (2.7)
α d =20 (2.8)
1
K dduvar=
1 1 0,02 0,23 0,08 0,02
+ + + + +
7 20 1,2 0,68 0,02 0,75
K dduvar=0,219 kcal/h.m².ºC (2.9)

2.3.2.2 İç Duvarlar

İç duvarlar için seçilen malzemeler, malzeme kalınlıkları ve ısı iletim katsayıları Çizelge
2.6'da verilmiştir.

Çizelge 2.6 İç duvar bilgileri

Malzeme Kalınlık – x (m) Isı İletim Katsayısı – λ (kcal/h.m.°C)
Kireç Harç 0,01 0,75
Tuğla – Dolu – Normal Y=1800 0,23 0,68
Poliüretan 0,05 0,02
Kireç Harç 0,01 0,75
Toplam 0,3

Çizelgedeki değerleri ve α'ları formüldeki yerlerine yerleştirerek iç duvarlara ait ısı transfer
katsayısını hesaplarız:

α i=7 (2.10)
α d =7 (2.11)
1
K iduvar =
1 1 0,01 0,23 0,05 0,01
+ + + + +
7 7 0,75 0,68 0,02 0,75
K iduvar =0,318 kcal/ h.m².ºC (2.12)
2.3.3 Sürgülü Kapı

Soğuk odanın girişindeki sürgülü için seçilen malzemeler, malzeme kalınlıkları ve ısı iletim
katsayıları Çizelge 2.7'de verilmiştir.

Çizelge 2.7 Sürgülü kapı bilgileri

Malzeme Kalınlık – x (m) Isı İletim Katsayısı – λ (kcal/h.m.°C)

Demir Sac 0,0025 40
Kereste – Sert – Kayın 0,02 0,15
Poliüretan 0,055 0,02
Kereste – Sert – Kayın 0,02 0,15
Demir Sac 0,0025 40
Toplam 0,1

Çizelgedeki değerleri ve α'ları formüldeki yerlerine yerleştirerek sürgülü kapıya ait ısı transfer
katsayısını hesaplarız:

α i=7 (2.13)
α d =7 (2.14)
1
K kapı =
1 1 0,0025 0,02 0,055 0,02 0,0025
+ + + + + +
7 7 40 0,15 0,02 0,15 40
K kapı =0,303 kcal/ h.m².ºC (2.15)

2.3.4 Çatı

Soğuk odanın çatısı için seçilen malzemeler, malzeme kalınlıkları ve ısı iletim katsayıları
Çizelge 2.8'de verilmiştir. Isı geçişi yukarıdan aşağıya doğru olmaktadır. Konvektif ısı
geçirgenlik katsayısı(α) değerleri 5 kcal/h.m².ºC alınacaktır.
 Çizelge 2.8 Çatı bilgileri
Malzeme Kalınlık – x (m) Isı İletim Katsayısı – λ (kcal/h.m.°C)
Beton – 160 0,1 1,75
Poliüretan 0,05 0,02
Kireç Harç 0,1 0,75
Toplam 0,25

Çizelgedeki değerleri ve α'ları formüldeki yerlerine yerleştirerek çatıya ait ısı transfer
katsayısını hesaplarız:

α i=5 (2.16)
α d =5 (2.17)
1
K çatı=
1 1 0,1 0,05 0,1
+ + + +
5 5 1,75 0,02 0,75
K çatı=0,324 kcal/ h.m².ºC (2.18)

2.4 Soğutma Yükü Hesabı

Soğutma yükü hesabının temel amacı soğutma sistemi elemanlarını (kompresör, kondenser,
evaporatör vb.) doğru ve ekonomik şekilde seçebilmektir. Bu hesaplamayı transmisyon ısısı,
infiltrasyon ısısı, ürünün olgunlaşma ısısı ve diğer ısılar olmak üzere dört alt başlık halinde
gruplandırarak yapacağız.

2.4.1 Transmisyon Isısı Hesabı

Soğuk oda ve dış ortam arasındaki sıcaklık farkından kaynaklanan ve soğuk odayı çevreleyen
yapı elemanlarının üzerinden iletim ve taşınımla gerçekleşen ısı transferi miktarıdır. Tüm
transmisyon ısısı hesaplamaları bir önceki bölümde bulduğumuz ısı transfer katsayıları ve
aşağıdaki formül yardımıyla yapılacaktır.

Q t =K.A. (Δ T) (2.19)
 Qₜ: Transmisyon Isısı (W)
K: Isı Transfer Katsayısı (kcal/h.m².ºC)
A: Yüzey Alanı (m²)
ΔT: Sıcaklık Farkı (ºC)

Yukarıdaki formül odanın tüm cephelerine, zeminine ve tavanına uygulanır. Cephelere ait ısı
geçişinin olduğu yüzey alanları, ortamlar arasındaki sıcaklık farkları ve formül(2.19)
kullanılarak hesaplanan transmisyon ısısı değerleri aşağıdaki çizelgelerde verilmiştir.

Çizelge 2.9 Yüzey alanları

Cephe Eleman Genişlik (m) Yükseklik (m) A (m²)
Kuzey Dış Duvar 11 4,5 49,5
Doğu Dış Duvar 15 4,5 67,5
İç Duvar – Koridor 4,5 4,5 20,25
İç Duvar – Kapı üstü 2 2 4
Güney
Sürgü Kapı 2 2,5 5
İç Duvar – Koridor 4,5 4,5 20,25
Batı İç Duvar 15 4,5 67,5
Cephe Eleman Genişlik (m) Uzunluk (m) A (m²)
Zemin Döşeme 15 11 165
Tavan Düz Çatı 15 11 165

Çizelge 2.10 Sıcaklık farkları

Cephe
Kuzey – Orta Renkli Yüzey
Doğu – Orta Renkli Yüzey
Güney – Koridor
Batı – Depo (Enginar)
Zemin – Serin İklim
Tavan – Orta Renkli Yüzey
Dış Sıcaklık (°C) Oda Sıcaklığı (°C) ΔT (°C)
35 0 35
39 0 39
30 0 30
0 0 0
20 0 20
44 0 44
 Çizelge 2.11 Transmisyon ısıları
Cephe Eleman K (kcal/h.m².°C) A (m²) ΔT (°C) Qₜ (kcal/h) Qₜ (W)
Kuzey Dış Duvar 0,219 49,5 35 378,807 440,473
Doğu Dış Duvar 0,219 67,5 39 575,59 669,291
İç Duvar – Koridor 0,318 20,25 30 192,924 224,331
İç Duvar – Kapı üstü 0,318 4 30 38,109 44,312
Güney
Sürgü Kapı 0,303 5 30 45,444 52,841
İç Duvar – Koridor 0,318 20,25 30 192,924 224,331
Batı İç Duvar 0,318 67,5 0 0 0
Zemin Döşeme 0,187 165 20 618,399 719,068
Tavan Düz Çatı 0,324 165 44 2349,153 2731,573
Toplam Qₜ (W) 5106,22

2.4.2 İnfiltrasyon Isısı Hesabı

Soğuk odanın kullanımı (ürün girişi veya çıkışı) sırasında kapının açılması sonucu içeriye
sıcak hava girişi gerçekleşir ve bu durum ek bir soğutma yükü oluşturur. Bu yükün sağlıklı bir
şekilde saptanması ancak gerçek kullanım durumunun bilinmesi ile mümkündür. Bu ise çoğu
zaman kullananın tutumu ve ihtiyacına göre değişmektedir. Uygulamada yapılan deneyler
infiltrasyon yükünü meydana getiren oda hava değişiminin oda hacmine bağlı olduğunu
göstermiştir. Çizelge 2.12'de oda iç hacmine göre soğuk odaların günlük hava değişim
değerleri verilmiştir.

Çizelge 2.12 Hava değişim değerleri

Oda İç Hacmi (m³) 24 Saatte Hava Değişimi
625 3,3
750 2,9
1000 2,5

Tasarladığımız odanın hacmini hesaplayarak hava değişim değerini iterasyon yaparak

bulabiliriz.

Oda İç Hacmi = 11 x 15 x 4,5 = 742,5 m³ (2.20)

Günlük Hava Değişimi ≈ 3,14 (1/gün) (2.21)
İnfiltrasyon ısısı yaklaşık olarak aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır:

Q i= Günlük Hava Değişimi x Oda İç Hacmi x ( hd −h i) x δ hava (2.22)

Q i : İnfiltrasyon Isısı (W )
hd : Dış Hava Entalpisi ( kcal/ kg)
hi : İçHava Entalpisi ( kcal/ kg)

δ hava : Hava Yoğunluğu ( kg/ m 3)

İç ve dış hava entalpisini hesaplamak için psikometrik diyagram kullanılır. Birinci bölümde
Çizelge 1.1 ve Çizelge 1.2'de verilen soğuk oda ve dış ortam için sıcaklık ve nem değerleri
kullanılarak aşağıda Şekil 2.3'de verilen diyagramdan iç ve dış hava entalpilerini elde ederiz.
İç hava entalpisi açık yeşil, dış hava entalpisi ise koyu yeşil ile gösterilmiştir.

Şekil 2.4 Psikometrik diyagram [5]

Diyagramdan elde ettiğimiz veriler Çizelge 2.13'de düzenlenerek tekrar gösterilmiştir.

Çizelge 2.13 Entalpi değerleri

Oda Sıcaklığı (°C) 0
Odadaki Nem Oranı 0,95
İç Entalpi (kcal/kg) 2,2
İç Entalpi (kj/kg) 9,205
Dış Sıcaklık – Yaş Termometre (°C) 25
Dış Entalpi (kcal/kg) 18,1
Dış Entalpi (kj/kg) 75,73

Gerekli veriler ve formül(2.22) kullanılarak hesaplanan infiltrasyon ısısı aşağıda Çizelge

2.14'de verilmiştir. Yapılan hesaplamalarda havanın yoğunluğu 1,1455 kg/m³ [6] alınmıştır.

Çizelge 2.14 İnfiltrasyon ısısı

Günlük Hava Değişimi (1/gün) 3,14
Oda İç Hacmi (m³) 742,5
İç Entalpi (kj/kg) 9,205
Dış Entalpi (kj/kg) 75,73
Hava Yoğunluğu (kg/m³) 1,145
İnfiltrasyon Isısı (W) 2056,346

2.4.3 Ürünün Olgunlaşma Isısı Hesabı

Soğuk odaya muhafaza edilmek üzere getirilen üründen kaynaklı ısı soğutma yükünün önemli
bir bölümünü teşkil etmektedir. Ispanak 0 ºC'de dondurulmadan muhafaza edilecektir. Buna
ek olarak ürünün muhafaza süresince solunumundan kaynaklı herhangi bir ısı üretimi
muhafaza sıcaklığı nedeniyle olmayacaktır.

Sonuç olarak üründen kaynaklı soğutma yükü için aşağıdaki formül kullanılacaktır:

m.c. Δ T
Q o= (2.23)
ts

Qₒ: Olgunlaşma Isısı (W)

m: Ürün Miktarı (kg)
c: Ürünün Özgül Isısı (kcal/kg.ºC)
 ΔT: Sıcaklık Farkı (ºC)
tₛ: Soğuma Süresi (h)

Olgunlaşma ısısı hesabı gerekli verilerle birlikte Çizelge 2.15'te verilmiştir.

Çizelge 2.15 Olgunlaşma ısısı

Ürün Miktarı – m (kg) 35000
Ürünün Özgül Isısı – c (kcal/kg.ºC) 0,95
Dış Sıcaklık (ºC) 35
Muhafaza Sıcaklığı (ºC) 0
Sıcaklık Farkı – ΔT (ºC) 35
Soğuma Süresi - tₛ (h) 18
Olgunlaşma Isısı - Qₒ (kcal/h) 64652,778
Olgunlaşma Isısı - Qₒ (W) 75177,649

2.4.4 Diğer Isıların Hesabı

Önceki bölümlerde hesaplanan ısılardan ayrı olarak soğuk oda içerisinde çalışanlardan ve
kullanılan cihazlardan kaynaklı çeşitli ısılar meydana gelir. Bu ısıları çalışanlar, aydınlatma ve
forklift olmak üzere üç alt başlıkta toplayabiliriz:

Q d =Qç+Qa +Qf (2.24)

Qd : Diğer Isılar Toplamı (W )

Qç : Çalışanlardan Kaynaklanan Isı (W)
Qa : Aydınlatmadan Kaynaklanan Isı ( W)
Qf : Forkliftten Kaynaklanan Isı (W)

Q ç = Çalışan Sayısı x Günlük Çalışma Süresi x Isı Neşri (2.25)

Çizelge 2.16 Çalışanlardan kaynaklanan ısı

Çalışan Sayısı 3
Günlük Çalışma Süresi (h/gün) 3
Isı Neşri (kcal/h) 235
Çalışanlardan Kaynaklanan Isı (kcal/gün) 2115
Çalışanlardan Kaynaklanan Isı (W) 102,471
 Q a= Lamba Sayısı x Lamba Gücü x Lamba Tipi x Günlük Çalışma Süresi (2.26)

Çizelge 2.17 Aydınlatmadan kaynaklanan ısı

Lamba Sayısı 15
Lamba Gücü (W) 100
Fluorasant Tipi Aydınlatma (kcal/h) 1,06
Günlük Çalışma Süresi (h/gün) 3
Aydınlatmadan Kaynaklanan Isı (kcal/gün) 4770
Aydınlatmadan Kaynaklanan Isı (W) 231,105

Çizelge 2.18 Forkliftten kaynaklanan ısı

Akü Gerilimi (V) 24
Akü Nominal Kapasitesi (A.h) 400
Forklift Gücü (W) 9600
Açığa Çıkan Isı Miktarı (kcal/h) 2150
Günlük Çalışma Süresi (h/gün) 3
Forkliftten Kaynaklanan Isı (kcal/gün) 6450
Forkliftten Kaynaklanan Isı (W) 312,5

Bulmuş olduğumuz değerler ve formül (2.24) yardımıyla diğer ısıların hesabını da

tamamlamış oluruz:

Q d =102,471+231,105+312,5
Q d =646,076 W (2.27)

2.4.5 Toplam Soğutma Yükü

Önceki bölümlerde hesaplamış olduğumuz soğutma yüklerini toplayarak seçeceğimiz

soğutma sisteminin kapasitesini belirleriz. Seçim yaparken kullanım esnasında herhangi bir
beklenmedik durumla karşılaşıldığında sorun yaşanmaması için bulduğumuz soğutma
yükünün %10 yukarısında bir değer tercih edilecektir.

Q=( Qt+Qi+Qo+Qd ) x 1,1 (2.28)

Q = (5106,22 + 2056,346 + 75177,649 + 646,076) x 1,1
Q = 91284,92 W (2.29)
2.5 Soğutma Sistemi Elemanlarının Seçimi

Bu bölümde soğuk oda için ihtiyaç duyduğumuz soğutma yükü için evaporatör, kompresör ve
kondenser seçimi yapılacaktır. Sistemde dolaşacak sıvı soğutucu akışkan olarak da R-134A
seçilmiştir.

2.5.1 Evaporatör Seçimi

Evaporatör kapasitesini belirlemek için kullanacağımız düzeltme faktörleri Şekil 2.5'de

verilmiştir. Oda muhafazası için uygun evaporatör sıcaklığı -8 ºC olarak belirlenmiştir.

Şekil 2.5 Evaporatör seçimi için düzeltme faktörleri [7]

Q K 1SC 1
Q kap = . . (2.30)
K2 K 1 K 3
Q = 91284,92 W
ΔT = 0 - (-8) = 8 ºC
K₁ = 1,00
K₂ = 0,91
K₃ = 1,00 (Alüminyum lamel malzemesi)
Qₖₐₚ = 100313,098 W (2.31)
Yapılan piyasa araştırması sonucu evaporatörün "Friterm" firmasından tedarik edilmesi uygun
görülmüştür. Qₖₐₚ < Qₑᵥₐₚ koşulunu sağlayacak şekilde cihaz seçimi yapılacaktır.

Firma kataloğundan "FEDD 1F2 5044 S" modeli seçilerek, gerekli kapasiteye ulaşabilmek
için 3 adet evaporatör kullanılacaktır. Firma kataloğu ve seçilen evaporatöre ait teknik bilgiler
Şekil 2.6'da verilmiştir.

Şekil 2.6 Evaporatör kataloğu

Qₖₐₚ = 100,313 kW
Qₑᵥₐₚ = 42,4 x 3 = 127,2 kW
Hava Debisi = 31740 m³/h
Üfleme Mesafesi = 2 x 24
Boru Hacmi = 37,6 dm³
Fan Sayısı = 4
Toplam Fan Gücü = 3320 W

2.5.2 Kompresör Seçimi

Aşağıda Şekil 2.7 ve Şekil 2.8'de sırasıyla R-134A için basınç - entalpi diyagramı ve soğutma
çevriminin P-H şematik gösterimi verilmiştir. Bu grafiklerden yararlanarak gerekli değerler
bulunacak ve kompresör seçimi yapılacaktır.
 Şekil 2.7 R-134A için basınç - entalpi diyagramı

Şekil 2.8 Soğutma çevriminin P-H şematik gösterimi

 Dış Sıcaklık + Evaporatör Sıcaklığı = 35 + (- 8) = 27 ºC
T₁ = - 8 ºC
P 1 = Pdoymuş = 217,08 kPa
P₁ = P₄
h1 = h g = 245,72 kj/ kg
P 2 = P3 = Pdoymuş(40ºC) = 1 MPa
h3 = h 4 = h doymuşsıvı (40ºC) = 108 kj/ kg
T₂ = 40 ºC
P₂ = 1 MPa
h₂ = 271 kj/kg

Akışkanın kütlesel debisini bulursak;

Qₑᵥₐₚ = ṁ.(h₁ - h₄)
127,2 = ṁ (245,72 - 108)
ṁ = 0,923 kg/sn (2.32)

Gerekli kompresör kapasitesi;

W kompresör = ṁ .(h 2−h1 ) (2.33)
W kompresör = 0,923.(271−245,72)
W kompresör = 23,333 kW (2.34)

Yapılan piyasa araştırması sonucu kompresörün "Sarmak" firmasından tedarik edilmesi uygun
görülmüştür.

Firma kataloğundan "ROBOT 50" model vidalı kompresör seçilmiştir. Seçilen kompresöre ait
teknik bilgiler ve firmaya ait ürün kataloğu aşağıda verilmiştir.

Serbest Hava Verimi = 5 m³/dk

Maksimum İşletme Basıncı = 7,5 bar
Nominal motor gücü = 30 kW
Uzunluk = 1455 mm
Genişlik = 900 mm
Yükseklik = 1185 mm
 Şekil 2.9 Kompresör kataloğu [8]

2.5.3 Kondenser Seçimi

Kondenser seçiminde iki farklı yöntem aracılığıyla ihtiyaç duyulan kapasite hesaplanır ve elde
edilen büyük değer veri olarak alınır.

Birinci yöntemle entalpi değerleri kullanılarak teorik sonuç elde edilir:

Qkondenser = ṁ .( h 2−h 3) (2.35)

Qkondenser = 0,923.(271−108)
Q kondenser = 150,449 kW (2.36)

İkinci yöntem ise kompresör gücü ve düzeltme faktörleri ile yapılan hesaplamadır. Bu
hesaplamalarda kullanılacak düzeltme faktörleri aşağıda Şekil 2.10'da verilmiştir.
 Şekil 2.10 Kondenser seçimi için düzeltme faktörleri

Hava Giriş Sıcaklığı = 35 ºC

Kondenzasyon Sıcaklığı = 40 ºC
Soğutucu Akışkan = R-134A
Evaporasyon Sıcaklığı = Tₑ = - 8 ºC
f₁ = 1,23 (Açık Kompresör)
f₂ = 15/(40-35) = 3
f₃ = 1,04 (Ortam Sıcaklığı)
f₄ = 0,93 (Soğutucu Akışkan)
f₅ = 1,02 (Kırklareli Rakım; 203 m)
f₆ = 1 (Lamel Malzemesi)

W kompresör . f 1 . f 2 .f 3 . f 5
Q kondenser = (2.37)
f 4 .f6
(23,333) .(1,23) .(3).(1,04) .(1,02)
Q kondenser =
(0,93).(1)
Q kondenser =90,208 kW (2.38)

İlk yöntemle elde edilen teorik sonuç (150,449 kW) daha büyük olduğu için kondenser seçimi
bu sonuç veri alınarak yapılır.
Yapılan piyasa araştırması sonucu kondenserin "Gemak" firmasından tedarik edilmesi uygun
görülmüştür.

Firma kataloğundan GMK Y/D 63.6.2-1025 (158,8 kW) modeli seçilmiştir. Kondenserin
şematik görünümü ve firma kataloğu aşağıda Şekil 2.11 ve Şekil 2.12'de verilmiştir.

Şekil 2.11 Kondenserin şematik görünümü

Şekil 2.12 Kondenser kataloğu [9]

2.5.4 Sistemin COP Hesabı

Q evap
COP= (2.39)
W kompresör
127,2
COP=
23,333
COP=5,451 (2.40)

2.5.5 Boru Çaplarının Hesabı

2.5.5.1 Emme Hattı

Soğutucu akışkanın emme hattındaki akış hızı 15 m/sn olarak belirlenmiştir. Emme hattı için
R-134A akışkanının özkütlesi 10,828 kg/m³'tür.

ṁ=V. δ .A (2.41)
0,923 = 15 . 10,828 . A
A = 5682,797 mm² (2.42)
Π. d 2
A= (2.43)
4
Π . d2
5682,797=
4
d = 85,062 mm (2.44)

2.5.5.2 Basma Hattı

Soğutucu akışkanın basma hattındaki akış hızı 7 m/sn olarak belirlenmiştir. Basma hattı için
R-134A akışkanının özkütlesi 57,66 kg/m³'tür.

A = 0,923 / (7 . 57,66)
A = 2286,804 mm² (2.45)

d=
√ 4 . 2286,804
Π
d = 53,959 mm (2.46)
2.5.5.3 Evaporatör Girişi

Soğutma sisteminde üç evaporatör kullanılmış olup, akışkanın giriş hızı 7 m/sn ve özkütlesi
57,66 kg/m³'tür.

ṁ
= V . δ. A
3
0,923
=7. 57,66 . A
3
A = 762,268 mm² (2.47)

d=
√ 4 . 762,268
Π
d = 31,153 mm (2.48)

2.5.5.4 Evaporatör Çıkışı

Akışkanın çıkış hızı 15 m/sn ve özkütlesi 10,828 kg/m³'tür.

0,923
=15. 10,828. A
3
A = 1894,265 mm² (2.49)

d=
√ 4 . 1894,265
Π
d = 49,11 mm (2.50)

2.5.5.5 Boru Çaplarının Seçimi

Sistemi tasarlarken boru çaplarının ara değerlerde olması özel imalat gerektirdiğinden
maliyeti önemli oranda arttıracaktır. Bu nedenle gerekli koşulları sağlayan standart boru
çapları seçilmelidir. Standart boru çapları Şekil 2.13'te verilmiştir.
 Şekil 2.13 Standart boru çapları

Seçilen standart boru çapları Çizelge 2.19'da verilmiştir.

Çizelge 2.19 Seçilen standart boru çapları

Hesaplanan Çap (mm) Seçilen Standart Çap (mm)
Emme Hattı 85,062 79,5
Basma Hattı 53,959 54,1
Evaporatör Girişi 31,153 28,7
Evaporatör Çıkışı 49,11 54,4

3. ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

3.1 Soğuk Odaların Çevreye Etkileri

Soğuk odalar ve soğutma tesisleri bozulabilir ürünlerin tazeliklerini koruyarak raf ömürlerini
uzatmak adına birçok uygulamaya sahiptir. Bu uygulamalar vesilesiyle et, balık, meyve, sebze
gibi farklı yapılardaki ürünler ihtiyaca göre kısa süreli veya dondurularak uzun süreli
muhafaza edilebilir. Soğuk odaların ve soğutma tesislerinin işletilmesi esnasında çevreye
dönük oluşabilecek olumsuz etkileri sınırlamak için aşağıdaki parametrelere dikkat edilmesi
gerekmektedir:
- Yer seçimi
- Gürültü
- Koku ve sıhhi sıkıntılar
- Katı atıklar, bozulan ürünler, ambalaj atıkları (plastik, karton vb.)
- Atık su
- Ozon tabakasına zarar verici maddeler
- Enerji ve su tüketimi

3.2 Çevresel Etkilerin Azaltılması

3.2.1 Katı Atık Yönetimi

Soğuk odalarda yaygın olarak görülen katı atıklar; ambalaj atıkları, bozulmuş ürünler ve
çalışanlara ait evsel atıklardır. Bu tür atıklar koku, sinek, kemirgen ve diğer zararlılar gibi
sıhhi sorunlara sebebiyet verceğinden uygun şekilde istiflenerek düzenli periyotlarla bölgeden
tahliye edilmelidir. Bu başlıkta alınması gereken önlemler kısaca şu şekilde özetlenebilir:

- Kanalizasyon, kanallar gibi su yollarına hiçbir atık atılmamalı, soğuk oda ve çevresi temiz
tutulmalıdır.
- Bozulmuş ürünler imha edilene kadar soğutulmuş koşullarda ve hava geçirmez kaplarda
muhafaza edilmelidir.
- Evsel atıklar düzenli olarak çöp kutularında veya atık toplama kaplarında toplanmalı ve
Çevre Kanunu'na uygun şekilde tesisten tahliye edilmelidir.
- Geri dönüşüm, atık azaltımı ve yeniden kullanım teşvik edilmelidir.

3.2.2 Atık Su Yönetimi

Ürünlerin yıkanması ve soğuk odaların temizlenmesi sırasında oluşan atık su, yüksek
miktarda biyolojik olarak bozunabilir atık içerir. Bu başlıkta oluşabilecek olumsuzlukları
önlemek için alınması gereken tedbirler kısaca şu şekilde özetlenebilir:

- Yıkama ve tesis temizliğinde kullanılan atık sular Çevre Kanunu'nun Atık Su Yönetmeliği'ne
uygun şekilde tahliye edilmelidir.
- Su giderlerinde yağ tutucular veya yağ - su ayırıcılar kullanılmalıdır.
- Çevreye ciddi zararları olabileceğinden ötürü bu tip atık sular kesinlikle kendi tahliye
sistemi dışına sızdırılmamalıdır.

3.2.3 Ozon Tabakasına Zararlı Maddeler

Soğuk odalar ve soğutma tesislerinde Hidrokloroflorokarbonlar (HCFC) gibi ozon tabakasını

incelten maddeler içeren soğutucu akışkanlardan faydalanılır. Klima ve soğutma cihazlarında
kullanılacak soğutucu akışkanlar enerji verimliliği yüksek ve çevre dostu olmalıdır. Bu tür
ürünlerin tedariği Çevre Bakanlığı'nın iznine tabi olup, ürün alımı evvelinde bakanlığa gerekli
bilgilendirmeler yapılmalıdır. Alınabilecek önlemler kısaca şu şekildedir:

- Enerji tasarruflu ve iklim dostu cihazların kullanılmalıdır.

- Soğutucu ve dondurucu cihazlara belirli periyotlarda lisanslı firmalar tarafından bakım
yapılmalıdır.
- Soğuk odalar olası soğutucu akışkan sızıntılarına karşı uyarıcı dedektörlerle donatılmalıdır.

3.2.4 Çevre Dostu Önlemler ve Sürdürülebilirlik

- Su tasarrufu uygulamaları (azaltma, yeniden kullanma),

- Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı,
- Enerji tasarruflu cihazlar ve motorlar,
- Ozon ve iklim dostu ekipman seçimi gibi çevre dostu yönelimlerin benimsenmesi önem arz
etmektedir.

3.2.5 Diğer Önlemler

- Koku, toz, gürültü veya trafik nedeniyle çevre mahale rahatsızlık vermemek için gerekli
önlemler alınmalıdır.
- Ürün yükleme - boşaltma ve sevkiyatı için gerekli yasal mevzuatlara uygun tesis
yapılanmasına sahip olunmalıdır.
- Malzemelerin güvenli muhafazası için dış müdahalelere kapalı olması gerekmektedir. Ayrıca
istifleme yapılırken iş güvenliği kurallarına uyulması oldukça önemlidir.
KAYNAKÇA

[1] Özkol N., "Uygulamalı Soğutma Tekniği", 5. baskı, MMO Yayın no:115, Ankara,
Nisan 1999

[2] http://www.gurtanplastik.com/urunler/kivircik-yesillik-kasasi.html

[3] http://pakersan.com/index.php/urunler/palet/palet-boyutlari

[4] http://www.firatistif.com.tr/Products/electric-counterbalanced-trucks/toyota-traigo-
24/Pages/Default.html

[5] https://www.acsklima.com/wp-content/uploads/2014/10/psikometrik-diagram.jpg

[6] https://tr.qwe.wiki/wiki/Density_of_air

[7] https://www.friterm.com//Uploads/Document//33861a1a-0af4-48da-aaf1-
d0f935308cab.pdf

[8] http://www.sarmak.com/

[9] http://www.gemakltd.com/
ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler
Adı Soyadı: Ahmet Özgür Keskin
Doğum Yeri ve Tarihi: Ankara, 25.11.1988
Telefon: 0534 218 85 22
E-posta: aokeskin1988@gmail.com

Eğitim Bilgileri
2007 - Yıldız Teknik Üniversitesi - Makine Mühendisliği
2002 - 2006 Muğla 75. Yıl Fen Lisesi
1994 - 2002 Beytepe İlköğretim Okulu

Stajlar
Temmuz 2019 Systemair HSK
Temmuz 2017 Sarkuysan Elektrolitik Bakır San. ve Tic. A.Ş.

Yetkinlikler
Bilgisayar MS Office (Word, Excel, Powerpoint)
AutoCAD
SurfCAM
MATLAB

Yabancı Dil
İngilizce Okuma, Yazma, Konuşma; Orta Seviye