KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

Pejabat Pendidikan Daerah Seberang Perai Tengah

Manual
PEMBELAJARAN TERBEZA

PEGAWAI-PEGAWAI SISC+
PEJABAT PENDIDIKAN DAERAH SEBERANG PERAI TENGAH

2019
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Manual
PEMBELAJARAN TERBEZA

PEGAWAI-PEGAWAI SISC+
PEJABAT PENDIDIKAN DAERAH SEBERANG PERAI TENGAH

2019
ii
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Kandungan
1.0 PENGENALAN 1

2.0 KONSEP PEMBELAJARAN TERBEZA 2

3.0 AKTIVITI-AKTIVITI PEMBELAJARAN TERBEZA 10

4.0 HUBUNG KAIT PEMBELAJARAN TERBEZA 23

5.0 CADANGAN PENULISAN RPH 34

6.0 CADANGAN SENARAI SEMAK 38

7.0 PENGHARGAAN 40

8.0 BIBLIOGRAFI 41

iii
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Pengenalan
Kemenjadian murid merupakan keberhasilan utama yang merujuk kepada Falsafah
Pendidikan Kebangsaan. Dalam usaha memastikan pembelajaran berorientasikan pertumbuhan
dapat dilaksanakan dengan jayanya dan kemenjadian murid itu satu realiti, Kementerian
Pendidikan Malaysia (KPM) telah memberikan penekanan kepada salah satu aspek iaitu
perubahan pedagogi.
Dalam aspek perubahan pedagogi, guru perlulah menekankan kepada PdP berpusatkan
murid. Perubahan ini akan dapat direalisasikan jika guru dan sekolah melaksanakan
pembelajaran yang bermakna dan berkonsepkan didik hibur, mewujudkan suasana
Pembelajaran Abad ke-21 (PAK21) serta mengendalikan Pentaksiran Bilik Darjah (PBD) dengan
betul.
Pembelajaran Terbeza merupakan suatu pendekatan menyeluruh dan fleksibel.
Pendekatan ini melibatkan perancangan, persediaan dan penyampaian pengajaran untuk
disesuaikan dengan keupayaan murid yang pelbagai di dalam bilik darjah. Pembelajaran
Terbeza terdiri dari empat elemen iaitu kandungan, proses, produk dan persekitaran.
Pembelajaran terbeza mengambil kira tahap pembelajaran murid, kecenderungan serta
kemampuan pembelajaran sekali gus murid belajar secara optimum mengikut aras atau situasi.
Dalam mengukur standard kualiti pendidik di Malaysia juga, Jemaah Nazir Sekolah
melalui instrumen SKPMg2 telah memasukkan keperluan elemen Pembelajaran Terbeza dalam
tindakan untuk mencapai standard (TUMS) dan rubrik penskoran. Hal ini bertepatan dengan
hasrat KPM untuk memberikan pendidikan yang adil dan berkualiti kepada murid-murid
sekolah di negara ini.
Komuniti Pembelajaran Profesional (PLC) juga hendaklah diteruskan dan diperkasakan
agar menjadi budaya utama pembangunan profesionalisme warga pendidik di semua peringkat.
Melalui PLC, guru-guru boleh berkongsi pengalaman dan kepakaran di sekolah masing-masing,
dapat mengenal pasti permasalahan sebenar bilik darjah dan menyediakan kaedah
penyelesaian mengikut keperluan yang sebenarnya. PLC boleh dilakukan secara berterusan
mengikut keperluan dan kesesuaian masa sekolah.

1
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Konsep
PEMBELAJARAN TERBEZA
Pembezaan bermaksud merancang pengajaran untuk memenuhi keperluan individu. Sama ada
guru membezakan dari aspek kandungan pelajaran, proses, produk atau persekitaran
pembelajaran. Disamping itu, guru menggunakan kaedah pentaksiran berterusan serta
merancang kerja kumpulan fleksibel untuk menjadikan ia satu pendekatan pengajaran yang
berjaya”.
Tomlinson.C.A (2000)

“ Menurut Vygotsky, murid memerlukan cabaran yang bersesuaian untuk belajar, tetapi jika
cabaran yang diberikan terlalu jauh daripada pemahaman semasa maka mereka tidak akan
dapat membuat perkaitan dengan apa yang sedang dipelajari.”
Vygotsky (1978)

Daripada kedua-dua pendapat ini, dapatlah disimpulkan bahawa Pembelajaran Terbeza

bermaksud murid belajar secara optimum mengikut aras atau situasi mereka.

Selanjutnya, Tomlinson dan Strickland (2005), guru biasanya membezakan arahan

dengan menyesuaikan satu atau lebih perkara berikut seperti kandungan (apa yang
murid pelajari), proses (bagaimana murid belajar) atau produk (bagaimana murid
menunjukkan penguasaan pengetahuan atau kemahiran mereka).

Tidak ada satu model khusus untuk melaksanakan pembelajaran terbeza kerana
pembelajaran ini bergantung pada pengetahuan sedia ada, minat dan kebolehan
murid. Oleh itu, guru perlu memilih dan menyesuaikan kandungan untuk memenuhi
minat, kebolehan, dan gaya pembelajaran murid. Hal ini bertujuan untuk memberi
perakuan terhadap kepelbagaian murid dan untuk menggalakkan mereka mencapai
potensi yang optimum dalam sesuatu mata pelajaran.

2
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Murid berbeza dari segi

Keperluan Kemahiran bahasa Latar belakang budaya

Tahap tumpuan Latar belakang pendidikan Minat

Prinsip Asas Pembelajaran Terbeza

Tugasan perlu mengambil kira kesaksamaan dari aspek pertimbangan minat dan
1. relevan kepada murid

Peluang yang mencabar mampu meningkatkan kebolehan murid, memenuhi

2. keperluan minat dan gaya pembelajaran yang pelbagai

3. Proses pembelajaran terbeza dan pentaksiran tidak boleh diasingkan

4. Fleksibiliti dalam pembentukan kumpulan

Tugasan yang diberikan kepada murid mestilah bermakna, signifikan dan

5. menarik untuk membangunkan kapasiti murid

3
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Elemen-elemen dalam Pembelajaran Terbeza

KANDUNGAN PROSES
ELEMEN
PEMBELAJARAN
TERBEZA

PERSEKITARAN PRODUK

Pembelajaran yang dibezakan melalui Kandungan

Kandungan yang diberikan berbeza mengikut tahap murid.

Murid yang tidak mempunyai pengetahuan atau pengalaman dalam sesuatu

tajuk, diberi tugasan pada aras pemikiran yang rendah (mengingat dan
memahami)

Murid yang sudah menguasai pula perlu menganalisis isi kandungan

Murid yang mempunyai tahap penguasaan tinggi perlu menyelesaikan

tugasan berbentuk analisis atau reka cipta

4
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Pembelajaran yang dibezakan melalui Proses

Proses ialah bagaimana isi kandungan dipelajari.
Guru sepatutnya memberi peluang kepada murid untuk memproses
kandungan atau idea dan kemahiran yang telah diperkenalkan kepada
mereka. Setiap murid mempunyai cara belajar yang berbeza.
Suatu pembezaan yang berjaya, melibatkan penyampaian mengikut
setiap gaya pembelajaran murid seperti secara visual, auditori dan
kinestetik dan melalui lisan.
Bukan semua murid memerlukan bimbingan dan sokongan yang sama
daripada guru. Murid juga boleh memilih untuk bekerja secara individu,
berpasangan atau dalam kumpulan.

Pembelajaran yang dibezakan melalui Produk

Produk ialah apa yang murid hasilkan di akhir PdP untuk menunjukkan
penguasaan tajuk. Ia boleh berupa ujian, projek, laporan atau aktiviti
lain.
Guru boleh memberikan tugasan kepada murid untuk menyiapkan
aktiviti yang menunjukkan penguasaan konsep pembelajaran dengan cara
yang disukai atau dipilih oleh murid mengikut gaya pembelajaran
mereka.

5
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Contoh Pembelajaran yang dibezakan melalui produk

Pembelajaran yang dibezakan melalui Persekitaran Pembelajaran

▪ Suasana bilik darjah dan bagaimana ia berfungsi. Guru boleh
merancang perjalanan aktiviti agar ia berjalan dengan lancar dan
dapat mencapai objektif dan kriteria kejayaan.

6
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Contoh Pembelajaran yang dibezakan melalui persekitaran

pembelajaran

Papan putih
Meja Guru

KUMPULAN 5 Murid / Guru KUMPULAN 1

(Rumusan) (Pendahuluan)

KUMPULAN 4 KUMPULAN 3 KUMPULAN 2

(Isi ke 3) (Isi ke 2) ( Isi 1)

Contoh persekitaran pembelajaran 1

Papan putih
Meja Guru

KUMPULAN 5 Murid / Guru KUMPULAN 1

(aktiviti penulisan) (Soalan sahaja)

KUMPULAN 4 KUMPULAN 3 (Soalan KUMPULAN 2

(Soalan,gambar dan perbendaharaan
perbendaharaan kata) kata) (Soalan dan gambar)

Contoh persekitaran pembelajaran 2

7
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

8
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

9
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Aktiviti-aktiviti PEMBELAJARAN TERBEZA

CHOICE BOARD / Papan Menu

Tiered TARSIA
Learning
Think-Tac-Toe

RAFT
CUBING

Role-Audience-
Format-Topic

10
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

AKTIVITI 1 : TIERED LEARNING

Apa itu ‘Tiered Learning ‘
Aktiviti/tugasan yang berbeza kepada murid bergantung pada:

kesediaan
murid

profil minat
pembelajaran murid

Bagaimana Melaksanakan ‘Tiered Learning’

Contoh:
Objektif Pembelajaran: Murid menyenaraikan kesan pemanasan global

Murid menulis teks dan membuat pengucapan awam untuk menyebarkan kesan
pemanasan global kepada masyarakat

Murid menjelaskan kesan pemanasan global terhadap kehidupan manusia

Murid menyenaraikan kesan pemanasan global

11
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

AKTIVITI 2 : THINK TAC TOE

(Sumber: www.thoughtco.com)

Apa itu ‘Think Tac Toe’?

Aktiviti ini dapat

mencabar murid berfikir
daripada sudut yang
berbeza.

Murid fokus terhadap idea utama

Murid diberikan pilihan
dan menggunakan kemahiran
untuk tugasan atau
menguasai topik tersebut.
latihan

Aktiviti yang dapat

memberi pilihan kepada
murid untuk
menunjukkan bagaimana
mereka telah belajar.

12
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Bagaimana melaksanakan ‘Think Tac Toe’?

1.
Murid diberikan grid 3x3,
setiap kotak diisi dengan satu
aktiviti, latihan, atau soalan
2. 3.
Murid memilih untuk Guru juga dapat membuat
menyelesaikan 3 kotak secara pentaksiran terhadap tugasan
menegak mengufuk atau yang telah diselesaikan oleh
melintang murid

13
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

14
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

AKTIVITI 3: MAIN PERANAN ( R.A.F.T )

(Sumber: www.wku.edu)

Apa itu Main Peranan ( R.A.F.T ) ?

Strategi yang boleh digunakan untuk membantu murid

memahami proses penulisan dengan lebih berkesan

Ianya menggalakkan keterlibatan murid serta strategi aras

tinggi yang menggalakkan penulisan merentas kurikulum

R A F T
Role of the student Audience Format Topic
Siapa atau apakah
wartawan, pemerhati, Siapa yang akan surat, laporan,
subjek penulisan
saksi, objek disasarkan: guru, murid nyanyian, gambar
tersebut
lain, ibu bapa, lain-lain
objek

15
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Bagaimana melaksanakan Main Peranan (R.A.F.T) ?

Guru perlu menyediakan tugasan RAFT kepada murid dengan menyatakan

peranan, sasaran pembaca, format penulisan dan topik

Tugasan RAFT juga perlu disertakan ‘writing prompts’ atau pemula

untuk mendorong murid menulis respons

Apabila murid selesai menulis respons mereka, perbincangan atau

pembentangan untuk perkongsian bahan boleh dilaksanakan.

(Sumber: www.readingrockets.org)

Sinopsis R.A.F.T

16
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

AKTIVITI 4 : CUBING
Apa itu ‘Cubing’?

Aktiviti yang mengajar Sebuah kiub mempunyai 6

murid untuk memahami bahagian dan 6 aktiviti/soalan
sesuatu konsep yang yang berbeza seperti konsep buah
dipelajari daripada dadu
perspektif yang berbeza.

Aktiviti ‘cubing’ sesuai dijalankan

untuk kerja berkumpulan atau
secara individu dan ianya mudah
dijadikan aktiviti pembelajaran
terbeza

17
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Bagaimana melaksanakan ‘Cubing’?

Sumber: oneextradegreeteaching.com
Tugasan/aktiviti/soalan yang diletakkan
pada kiub/dadu adalah berdasarkan
aras, minat, topik atau kesediaan
murid yang berbeza.

Guru juga boleh menggunakan

pendekatan Blooms-Anderson dalam
menyediakan soalan/tugasan
Murid melempar kiub/dadu dan cuba menjawab atau menyelesaikan
aktiviti yang mereka dapat. Ini akan menjadi tahap permulaan atau
kesediaan murid itu dan guru boleh memberikan murid tadi
kiub/dadu dengan aktiviti/soalan yang lebih mencabar atau lebih
mudah mengikut keperluan murid.

Kritik

Gambarkan Bayangkan Cipta Tarikan

Bandingkan
Contoh Cubing Bahasa Melayu

18
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

AKTIVITI 5: TARSIA
(Sumber: qcikgubm.blogspot.com)

Apa itu ‘Tarsia’ ?

Permainan ‘jigsaw puzzle’ yang dijana dengan menggunakan perisian

yang sedia untuk digunakan

Sesuai digunakan sebagai pemantapan atau pengayaan dalam PdP

bagi pelbagai mata pelajaran.

Aktiviti ini dapat memberi peluang kepada murid untuk

berkolaboratif serta menyokong minat dan keupayaan murid yang
pelbagai.

19
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Bagaimana melaksanakan ‘Tarsia’ ?

Aplikasi perlu dimuat turun dan dipasang terlebih dahulu dalam komputer.
Guru memilih bentuk dan menyediakan soalan dan jawapan dalam aplikasi yang telah dipasang dalam
komputer.
Guru mencetak dan menggunting bentuk - bentuk daripada aplikasi.
Murid menjalankan aktiviti menyusun bentuk – bentuk tersebut.
Penyusunan bentuk ini tertakluk kepada maklumat secara bertentangan melibatkan soalan dan
jawapan yang betul.
Penyusunan secara tepat akan menghasilkan satu bentuk yang telah dijana melalui aplikasi.
Pembelajaran terbeza dijalankan berdasarkan bentuk yang dijanakan melalui aplikasi di mana murid
yang berada di tahap kecerdasan rendah diberi bentuk yang lebih mudah.

Contoh Penggunaan Tarsia

20
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

AKTIVITI 6: PAPAN MENU / ‘CHOICE BOARD’

(Sumber: https://theartofeducation.edu)

Apa itu Papan Menu (‘Choice Board’)?

1 2 3
4 5 6 7 8

Aktiviti yang memberi ruang kepada murid untuk memilih cara mereka mahu menunjukkan
apa yang telah difahami atau pelajari.

Pilihan-pilihan diletakkan di dalam sebuah grid yang mempunyai 9 petak. Guru boleh
menambah atau mengurangkan jumlah petak tetapi 9 merupakan jumlah petak yang biasa
digunakan.

21
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Bagaimana melaksanakan Papan Menu / ‘Choice Board’ ?

Penyediaan Papan Menu adalah berdasarkan sesuatu konsep atau hasil pembelajaran dan
aktiviti yang telah distrukturkan untuk menggalakkan pembelajaran, membuat pengayaan
atau menambah penguasaan (mastery).

Murid diminta memilih satu atau lebih tugasan/aktiviti mengikut keupayaan dan minat serta
kecenderungan mereka.

✓ menulis esei.
✓ mereka / mencipta lanjutan cerita kartun.
✓ membuat poster dalam bentuk iklan.
✓ menulis puisi.
✓ menghasilkan satu drama pendek.
✓ cipta/gubah lagu yang diilhamkan daripada soalan/tugasan

Contoh Penggunaan Choice Board

22
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Hubung kait PEMBELAJARAN TERBEZA

APLIKASI PEMBELAJARAN
PEMBELAJARAN TERBEZA TERBEZA DALAM
DALAM SKPMg2 STANDARD 4 PEMBELAJARAN ABAD KE-21

PEMBELAJARAN
TERBEZA

PLC SEBAGAI PLATFORM

PENYELESAIAN MASALAH
PENTAKSIRAN BILIK DARJAH
PEMBELAJARAN TERBEZA

23
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

PEMBELAJARAN TERBEZA DALAM SKPMg2 STANDARD 4

Standard Kualiti Tahap Tindakan Tahap Kualiti

4.1.1 Guru mengawal proses i. Mengelolakan isi pelajaran / skop i. Mengikut pelbagai aras
pembelajaran secara pembelajaran yang dirancang keupayaan murid
profesional dan terancang ii. Mengelolakan masa PdPc selaras dengan ii. Mengikut peruntukan masa
aktiviti yang dirancang yang ditetapkan
iii. Memberi peluang kepada penyertaan aktif iii. Mengikut ketetapan
murid kurikulum/arahan yang
berkuat kuasa
4.2.1 Guru mengawal proses i. Mengelolakan isi pelajaran / skop i. Dengan menepati objektif
pembelajaran secara pembelajaran yang dirancang pelajaran
profesional dan terancang ii. Mengelolakan masa PdPc selaras dengan ii. Mengikut pelbagai aras
aktiviti yang dirancang keupayaan murid /
iii. Memberi peluang kepada penyertaan pembelajaran terbeza
aktif murid iii. Secara berterusan dalam PdPc

4.2.2 Guru mengawal suasana i. Mengawasi komunikasi murid dalam i. Secara berhemah / mengikut
pembelajaran secara PdPc kesesuaian
profesional dan terancang ii. Mengawasi perlakuan murid dalam PdPc ii. Secara menyeluruh meliputi
iii. Menyusun atur kedudukan murid semua murid
iv. Mewujudkan suasana pembelajaran yang iii. Secara berterusan dalam PdPc
menyeronokkan / mengikut keperluan aktiviti
pembelajaran

24
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Standard Kualiti Tahap Tindakan Tahap Kualiti

4.3.1 Guru membimbing murid i. Memberi tunjuk ajar / tunjuk cara / i. Mengikut keperluan / pelbagai
secara profesional dan panduan menguasai isi pelajaran / aras keupayaan murid
terancang konsep / fakta berkaitan pelajaran ii. Dengan betul dan tepat
ii. Memberi tunjuk ajar / tunjuk cara / iii. Secara berhemah
panduan menguasai kemahiran dalam iv. Secara bersungguh-sungguh
aktiviti pembelajaran
iii. Memandu murid membuat keputusan dan
menyelesaikan masalah dalam aktiviti
pembelajaran
iv. Memandu murid menggunakan /
memanfaatkan sumber pendidikan
berkaitan pelajaran
v. Menggabung / merentas / mengaitkan isi
pelajaran dengan tajuk / unit / tema /
nilai / kemahiran / mata pelajaran lain
dalam aktiviti pembelajaran

4.4.1 Guru mendorong minda i. Merangsang murid berkomunikasi i. Berdasarkan objektif pelajaran
murid dalam melaksanakan ii. Merangsang murid berkolaboratif dalam ii. Mengikut pelbagai aras
aktiviti pembelajaran aktiviti pembelajaran keupayaan murid
secara profesional dan iii. Mengemukakan soalan yang menjurus ke iii. Secara berterusan / tekal
terancang arah pemikiran kritis dan kreatif
iv. Mengajukan soalan / mewujudkan situasi
yang menjurus ke arah membuat
keputusan dan menyelesaikan masalah
v. Mewujudkan peluang untuk murid
memimpin

4.4.2 Guru mendorong emosi i. Memberi pujian / galakan terhadap i. Secara berhemah
murid dalam melaksanakan perlakuan positif ii. Secara menyeluruh meliputi
aktiviti pembelajaran ii. Memberi penghargaan terhadap hasil semua murid
secara profesional dan kerja / idea yang bernas iii. Berterusan / tekal
terancang iii. Memberi keyakinan dalam
mengemukakan soalan / memberi
respons
iv. Prihatin terhadap keperluan murid

25

Standard Kualiti
4.5.1
Guru melaksanakan
penilaian secara sistematik
dan terancang
4.6.1
Murid melibatkan diri
dalam proses pembelajaran
secara berkesan
26
MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA
Tahap Tindakan Tahap Kualiti
i. Menggunakan pelbagai kaedah i. Berdasarkan objektif pelajaran
pentaksiran dalam PdPc ii. Mengikut ketetapan / arahan
ii. Menjalankan aktiviti pemulihan / pelaksanaan pentaksiran yang
pengayaan dalam PdPc berkuatkuasa
iii. Memberi latihan / tugasan berkaitan iii. Secara menyeluruh dari segi
pelajaran kecukupan dan kecakupan
iv. Membuat refleksi PdPc dan meliputi semua murid
v. Menyemak / menilai hasil kerja / gerak iv. Secara berterusan / konsisten
kerja / latihan / tugasan / segera
i. Memberi respons berkaitan isi i. Dengan penglibatan 90 hingga
pelajaran 100% bagi tindakan (i, ii,iii)
ii. Berkomunikasi dalam melaksanakan dan penglibatan melebihi 50%
aktiviti pembelajaran bagi murid bagi tindakan (iv,
iii. Melaksanakan aktiviti pembelajaran v, vi, vii)
secara kolaboratif ii. Selaras dengan objektif
iv. Memberi respons yang menjurus ke arah pelajaran
pemikiran kritis dan kreatif berkaitan isi iii. Dengan yakin
pelajaran iv. Secara berhemah / saling
v. Mengemukakan soalan berkaitan isi menghormati / bersungguh –
pelajaran sungguh
vi. Mengaitkan isi pelajaran dengan (70 – 89%, 25 – 49%)
kehidupan murid / isu lokal /global (40 – 69%, 10 – 24%)
vii. Membuat keputusan / menyelesaikan (1 – 39%, < 10%)
masalah berkaitan aktiviti pembelajaran
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

APLIKASI PEMBELAJARAN TERBEZA DALAM PEMBELAJARAN ABAD KE-21

• Kandungan pelajaran yang memenuhi standard pembelajaran yang

KANDUNGAN ditetapkan

• Sekurang-kurangnya dua kriteria kejayaan

• Murid boleh menjalankan aktiviti yang sama tetapi proses

pembelajaran yang berbeza iaitu mengikut aras keupayaan, minat,
kesediaan dan kognitif.

• Strategi: Pembelajaran berpusatkan murid dan berasaskan bahan

PROSES
• Pendekatan: Induktif dan Deduktif

• Kaedah: Koperatif, Kolaboratif, Permainan, Inkuiri Penemuan dan

Pembelajaran Berasaskan Masalah

• Teknik: Jigsaw; Think Pair Share; Round Table; Hot Seat; Gallery
Walk dan sebagainya

• Murid yang berlainan tahap mempamerkan produk/hasil

PRODUK pembelajaran yang berlainan sama ada menghasilkan Peta Minda
(I Think), jadual, graf dan lain-Iain.

27
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Bahasa Melayu
Membina tiga ayat tunggal dan dua ayat majmuk dengan betul berdasarkan bahan rangsangan

1. Take off touch down

Murid berdiri jika maklumat ditanya itu benar, dan duduk jika
salah.

2. Placemat Consensus
Murid membina ayat tunggal mengikut giliran dalam tikar
kesepakatan yang disediakan. Murid membuat rumusan dengan
menulis ayat majmuk dan membentangkan hasil dapatan.

3. Round table
Murid bergilir-gilir memberikan respons dengan mencatat idea
berkaitan bahan rangsangan pada papan putih mini.

4. Gallery Walk
Murid melawat dan mencatat maklumat / memberikan maklum
balas pada hasil kerja rakan-rakan yang dipamerkan.

28
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Matematik
Memahami pendaraban melibatkan masa

Jigsaw puzzle
1. Murid mencantumkan gambar menunjukkan aktiviti seharian
mereka sehingga lengkap. Wakil kumpulan menerangkan hasil
aktiviti

2. Numbered Heads Together + Grass Skirts

Murid mencari hasil darab nombor 1 digit yang melibatkan hari
dan jam, minggu dan hari serta tahun dan bulan penukaran
unit.

3. Find someone who

Murid mencari pasangan yang mempunyai jawapan betul kepada
soalan melibatkan hari,minggu dan bulan.

4. Show me
Murid menyelesaikan soalan pendaraban melibatkan unit masa
dan nombor 1 digit.

29
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

PENTAKSIRAN BILIK DARJAH

Pentaksiran Bilik Darjah (PBD) merupakan proses yang berterusan dalam sesi PdP bagi
mendapatkan maklumat tentang perkembangan, kemajuan, kebolehan dan penguasaan
murid terhadap matlamat kurikulum yang dihasratkan.
Panduan Pelaksanaan Pentaksiran Bilik Darjah
BPK, KPM 2018

Melaksanakan PdP dan Pentaksiran.

1. ✓ Aktiviti berpusatkan murid

2. ✓ Aktviti PAK21 dilaksanakan

3. ✓ Penerapan elemen KBAT

4. ✓ Pendekatan modular, interaktif dan didik hibur dalam aktiviti PdP

Guru melaksanakan PBD dengan menggunakan 3 kaedah:

1. Pentaksiran Secara Lisan

• mudah dan cepat bagi mengesan perkembangan dan penguasaan murid secara
spontan atau terancang melalui soal jawab.
• berlaku semasa interaksi murid dengan murid, murid dengan guru dan murid
dengan bahan pembelajaran melalui aktiviti yang dirancang (soal jawab,
perbincangan, bacaan kuat, bercerita, temu bual, nyanyian, dan lain-lain)

2. Pentaksiran Secara Bertulis

• melibatkan aktiviti menyemak, memeriksa tugasan murid (karangan, kerja kursus,
laporan, projek, latihan/ujian bertulis, tafsiran tentang grafik/statistik, jadual, graf
dan lain-lain)

3. Pentaksiran Secara Pemerhatian

• sesuai untuk mentaksir proses dan hasil kerja murid.
• guru boleh menilai sikap, amalan dan penguasaan kemahiran tertentu (kemahiran
manipulatif, bersosial, reka cipta, literasi komputer dan lain-lain).

30
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Merekod & Menganalisis Penguasaan Murid

Mencatat maklumat tentang perkembangan, kebolehan, kemajuan

1. dan penguasaan murid.
Maklumat yang direkod (rekod mengajar, buku catatan, senarai
2. semak dan template pelaporan) dianalisis dan ditaksir.
Guru membuat pertimbangan profesional bagi menentukan TP
3. murid dan tindakan susulan/penambahbaikan jika perlu.

Tindakan ini dilakukan bagi memastikan murid menguasai pelajaran mengikut

potensi murid melalui:

1. Kepelbagaian teknik PdP

2. Bahan PdP yang menarik dan berkesan

3. Penggunaan bahasa yang sesuai dengan murid

4. Pemerhatian dan bimbingan

5. Beri peluang kepada murid untuk meningkatkan pencapaian

31
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

PLC SEBAGAI PLATFORM PENYELESAIAN MASALAH PEMBELAJARAN TERBEZA

Pembudayaan PLC merupakan satu amalan para pendidik yang bekerja secara kolaboratif serta
berterusan, khususnya di peringkat sekolah dalam menangani isu Pembelajaran Terbeza dengan
berkongsi amalan terbaik bagi memastikan pembelajaran dan pencapaian murid meningkat.
▪ Menentukan objektif pembelajaran berdasarkan Standard Pembelajaran, serta merancang
dan membina instrumen PBD berdasarkan Standard Prestasi
▪ Memastikan terdapat perkembangan dalam pembelajaran murid
▪ Mewujudkan budaya pembelajaran yang lebih menyeronokkan dan bermakna dengan
menyediakan persekitaran pembelajaran yang kondusif.
▪ Mengenal pasti kekuatan dan kelemahan murid bagi melaksanakan tindakan susulan.
▪ Merancang untuk meningkatkan tahap penguasaan murid melalui perkembangan dan
kemajuan murid dalam pembelajaran serta kaedah PdPc yang sesuai.

Contoh Pelaksanaan Aktiviti Learning Walks

Langkah Aktiviti
Rancang Perbincangan Pre Walk untuk tentukan objektif, fokus dan kelas.
• Melawat kelas
Laksana • Kumpul dapatan
• Post-walk discussion
• Refleksi, analisis & perbandingan
Refleksi • Rumusan dihasilkan
• Objektif tercapai
Tindakan Penambahbaikan dan aplikasi dalam PdPc

Contoh Pelaksanaan Aktiviti Lesson Study

Langkah Aktiviti
Rancang Menentukan matlamat dan rancangan RPH
Pelaksanaan pengajaran yang dirancang
Laksana Membuat pemerhatian dan mengumpul maklumat berfokus menggunakan
borang pemerhatian
Refleksi Sesi refleksi pengajaran
Tindakan Penambahbaikan RPH dan pengajaran semula

32
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Contoh Pelaksanaan Aktiviti Teacher Sharing Session

Langkah Aktiviti
Menetapkan objektif sesi perkongsian yang hendak dijalankan
Rancang
Mengenal pasti isu/masalah
Laksana Pelaksanaan sesi perkongsian berdasarkan isu/masalah
Refleksi Memastikan objektif telah dicapai
Tindakan Membuat penambahbaikan

Contoh Pelaksanaan Aktiviti Peer Coaching

Langkah Aktiviti
Rancang Pra konferensi, bentuk ahli kumpulan serta tentukan fokus dan objektif
Laksana Melaksanakan PdPc dan merekodkan maklumat/pemerhatian
Refleksi Pasca konferensi, membuat analisis dan rumusan dapatan
Tindakan Membuat penambahbaikan dan perkongsian serta melaksanakan dalam PdPc.

33
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

CadanganPENULISAN RANCANGAN PELAJARAN HARIAN (RPH)

NOTA PENULISAN RPH PEMBELAJARAN TERBEZA

Template 1
MATA PELAJARAN : _________________________________

TAJUK : _________________________________

OBJEKTIF PEMBELAJARAN:
Pada akhir pembelajaran, murid dapat
(Objektif TIDAK boleh dibezakan)

KRITERIA KEJAYAAN:
Murid akan berjaya jika mereka dapat
(Apakah yang cikgu hendak bezakan di sini? Berikan justifikasi pembelajaran terbeza ini
dibuat)

STARTER: (Permulaan / Set Induksi)

(Bagaimanakah aktiviti permulaan dapat dibezakan? Apakah aktiviti ysng sesuai untuk
pembelajaran terbeza di awal pelajaran?)

MAIN ACTIVITIES: (Aktiviti Utama)

(Apa yang ingin dibezakan dalam peringkat perkembangan pelajaran? Bagaimana?)

PLENARY: (Penutup)
(Perlukah ada pembelajaran terbeza pada tahap ini? Jika perlu, bagaimanakah ia
dilaksanakan?)

34
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

RPH TS25
CONTOH RPH DENGAN ASPEK PEMBELAJARAN TERBEZA

Mata Pelajaran : Tajuk : KOMSAS Kelas : 4 Ihsan Tarikh : 06.02.2018

Bahasa Melayu Kaduk, Ayam dan Hari : Selasa
Raja Bil. Murid : 16 orang Masa : 12.00 - 1.00
tengah hari
Nilai Murni Hubungan Rentasan Kurikulum
Kegigihan dan ketabahan Perniagaan dan keusahawanan
Aspirasi Murid
☒ Pengetahuan ☒ Kemahiran Berfikir ☒ Kemahiran Memimpin
☐ Kemahiran Dwibahasa ☒ Etika & Kerohanian ☐ Identiti Nasional
Aplikasi Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT)
☐ Tingkatkan Soalan Aras Tinggi ☐ Aktiviti KBAT Dalam Buku Teks
☐ Mempelbagaikan Aktiviti Penyelesaian Masalah ☐ Pembelajaran Berasaskan Projek
☒ Teknik Menyoal ☒ Alat Berfikir – Peta Pemikiran
Peta Pemikiran Aktiviti Pentaksiran
☒ Peta Bulatan ☐ Peta Buih Berganda ☒ Lembaran Kerja ☐ Laporan Amali
☐ Peta Dakap ☒ Peta Pelbagai Alir ☐ Hasil Kerja ☐ Projek
☒ Peta Buih ☐ Peta Pokok ☒ Tugasan ☒ Lisan
☐ Peta Alir ☐ Peta Titi ☒ Pemerhatian ☐ Drama
☐ Kuiz

35

☐ Round Table
☐ Think-Pair-Share
☐ Hot Seat
Objektif Pembelajaran
Pada akhir PdP, murid dapat :
i. menyatakan binaan plot cerpen.
ii. menyatakan teknik plot yang digunakan dalam
cerpen Kaduk, Ayam dan Raja.
Rangka Pengajaran
Aktiviti Pemula / Set Induksi :
Tokoh-tokoh usahawan yang berjaya di Malaysia /
antarabangsa.
Bagaimana mereka memulakan perniagaan?
36
MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA
Pembelajaran Koperatif
☐ Jigsaw ☒ Gallery Walk
☒ Pembentangan ☐ Role Play
☐ One Stay Three Stray ☐ Lain-lain (........................................)
Kriteria Kejayaan
Murid-murid boleh :
i. menyediakan peta alir plot cerpen Kaduk, Ayam
dan Raja.
ii. menjelaskan teknik-teknik plot yang terdapat
dalam cerpen Kaduk, Ayam dan Raja.
Pembelajaran Terbeza
Kandungan
Kumpulan Permata
Murid-murid menyatakan tokoh usahawan yang berjaya
di peringkat antarabangsa (Bill Gate, Mark Zuckerberg
dan Jack Ma)
Kumpulan Baiduri
Murid-murid menyatakan tokoh usahawan yang berjaya
di Malaysia (Dato, Vida, Dato Alif Syukri, Linda Onn,
Tan Sri Syed Bukhari, Rizman Ruzaini dan Pn. Rozita
Ibrahim)
Bagaimana mereka memulakan perniagaan?
• Berani mencuba idea yang baru
• Kegigihan dalam melaksanakan strategi perniagaan
• Yakin dengan kemampuan diri sendiri
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Aktiviti Utama: Proses

Murid mendengar penjelasan maksud plot dan
kandungan plot yang terdapat dalam cerpen Ayam,
Kaduk dan Raja.
Aktiviti kumpulan – 2 kumpulan menyediakan peta
alir tentang binaan plot.
Aktiviti kumpulan – 2 kumpulan menyediakan peta
bulatan untuk menjelaskan teknik-teknik plot dalam
cerpen Kaduk, Ayam dan Raja.
Perkongsian idea dengan menggunakan teknik one stay
three stray.
Penilaian guru berdasarkan hasil kerja kumpulan dan
perkongsian idea
Dua Kumpulan Permata – Murid-murid diminta
menyediakan peta bulatan untuk menjelaskan teknik-
teknik plot yang terdapat dalam cerpen Kaduk, Ayam
dan Raja.
Dua Kumpulan Baiduri –Murid-murid diminta
menyediakan peta alir yang berkaitan dengan plot
cerpen Kaduk, Ayam dan Raja
Produk
Kumpulan Permata berjaya menyediakan peta bulatan
untuk menjelaskan teknik-teknik plot yang terdapat
dalam cerpen Kaduk, Ayam dan Raja.
Kumpulan Baiduri berjaya menyediakan peta alir yang
berkaitan dengan plot cerpen Kaduk, Ayam dan Raja.

Aktiviti Penutup: Proses

Penutup afektif Murid Baiduri menyatakan nilai-nilai yang terdapat
dalam cerpen Kaduk, Ayam dan Raja.
Jelaskan nilai yang anda peroleh berdasarkan
pembelajaran pada hari ini. Murid Permata menjelaskan nilai yang diperoleh
berdasarkan cerpen Kaduk, Ayam dan Raja.
Tindakan Susulan Untuk Murid
Pemulihan (Remedial) Pengukuhan (Reinforcement) Pengayaan (Enrichment)
Semua murid diminta untuk menyediakan : Menjawab soalan KBAT :
- i. sinopsis cerpen Kaduk, Ayam dan Raja. i. Jelaskan usaha yang wajar dilakukan
ii. nota binaan plot sebelum memulakan perniagaan.
iii. nota teknik plot ii. Wajarkah anda membuat pinjaman
bank untuk memulakan perniagaan?
Refleksi

Catatan : Contoh RPH yang disediakan ini berdasarkan KBSM Bahasa Melayu Tingkatan 4

37
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Cadangan SENARAI SEMAK

CADANGAN SENARAI SEMAK – PEMBELAJARAN TERBEZA: KANDUNGAN
Bil Senarai semak Ada Tiada
Penulisan RPH yang mengandungi elemen pembelajaran
1
terbeza.
Isi kandungan dirungkai (unpack) mengikut kepelbagaian
2
aras keupayaan murid
Bahan yang digunakan dalam PdPc mengikut kepelbagaian
3
aras keupayaan murid
Menggunakan bahan ABM/BBM/BBB/TMK yang menepati
4
kecerdasan pelbagai
Membuat penerangan semula kepada kumpulan murid yang
5 berkeperluan/ membuat pengayaan kepada kumpulan murid
yang cemerlang ( pengajaran seterusnya )

CADANGAN SENARAI SEMAK – PEMBELAJARAN TERBEZA : PROSES

Bil Senarai semak Ada Tiada
Penulisan RPH yang mengandungi elemen pembelajaran
1
terbeza.
Menggunakan aktiviti ‘tiered’ tetapi masih mengekalkan
2
objektif yang sama bagi semua murid
Membuat aktiviti manipulatif atau 'hands on' kepada murid
3
yang memerlukan
Memperuntukkan kadar masa yang berbeza mengikut
4
keupayaan murid menyiapkan sesuatu tugasan.

38
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

CADANGAN SENARAI SEMAK – PEMBELAJARAN TERBEZA : PRODUK

Bil Senarai semak Ada Tiada
Penulisan RPH yang mengandungi elemen pembelajaran
1
terbeza.
Memberikan kebebasan kepada murid untuk bekerja sendiri
2
atau berpasangan/berkumpulan dalam menyiapkan tugasan
Memberikan ruang kepada murid untuk menggunakan
3
kecenderungan/kreativiti dalam menyiapkan tugasan
Menyediakan rubrik untuk mentaksir tugasan atau latihan
4
murid

CADANGAN SENARAI SEMAK – PEMBELAJARAN TERBEZA : PERSEKITARAN

Bil Senarai semak Ada Tiada
Penulisan RPH yang mengandungi elemen pembelajaran
1
terbeza.
Menyediakan ruang yang kondusif untuk murid
2
berkolaboratif atau bekerja sendiri
3 Mengambil kira susun atur kedudukan murid
Menyediakan bahan yang meliputi kepelbagaian budaya
4
dan cara hidup
Meraikan kecerdasan pelbagai (ada murid visual, verbal,
5
kinestetik, dll.)

39
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Penghargaan
Jabatan Pendidikan Negeri Pulau Pinang
Institut Aminuddin Baki (IAB) Cawangan Utara
Jemaah Nazir Negeri Pulau Pinang
Institut Pendidikan Guru Kampus Tuanku Bainun
PPD Timur Laut
PPD Barat Daya
PPD Seberang Perai Utara
PPD Seberang Perai Tengah
PPD Seberang Perai Selatan
SMK Taman Widuri

40
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

Bibliografi
Tomlinson, C. A. (2000). Differentiation of instruction in the elementary grades.
ERIC Digest. Available: www.ericdigests.org/2001-2/elementary.html
Tomlinson, C. A., & Strickland, C. A. (2005). Differentiation in practice: A
resource guide for differentiating curriculum, grades 9–12. Alexandria, VA:
ASCD.
Vygotsky, L. S., (1978). Mind in society: The development of higher
psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Bahagian Pembangunan Kurikulum (2018) Panduan Pelaksanaan Pentaksiran
Bilik Darjah, Putrajaya, Kementerian Pendidikan Malaysia
Bahagian Profesionalisme Guru (2019), KIT PLC Komuniti Pembelajaran
Profesional, Putrajaya, Kementerian Pendidikan Malaysia
Bahagian Pengurusan Sekolah Harian (2017), KIT PAK21, Putrajaya,
Kementerian Pendidikan Malaysia

41
 MANUAL
PEMBELAJARAN
TERBEZA

42