Стандард на квалификација

1.Назив на квалификацијата Машинско-енергетски техничар

2.Код на квалификацијата 00104
3.Тип на квалификацијата Образовна квалификација
4.Ниво на квалификацијата 4
5.Сектор на квалификацијата Mашинство
Име Линк
http://www.csoo.edu.mk
Ракувач со пострoјки за /images/STANDARDI
производство на енергија /Zanim017/Mash
/rpostprzvenerg.pdf

http://www.csoo.edu.mk
Механичар за енергетски /images/STANDARDI
постројки /Zanim017/Mash
/mehenergpost.pdf

Оператор на
http://www.csoo.edu.mk
технологијата на
6.Стандард(и) на занимања на кои се базира /images/STANDARDI
производство и
квалификацијата /Zanim017/Mash
одржување на енергетски
/optehprzvodrenmas.pdf
машини и постројки

Инсталатер за греење,
климатизација и http://csoo.edu.mk/images
вентилација со вештини /STANDARDI/Zanim017
за енергетска ефикасност /Mash/instgreeklim.pdf
на објекти

http://www.csoo.edu.mk
Соработник за техничка
/images/STANDARDI
документација во
/Zanim017/Mash
машинството
/sorabtehdokmas.pdf

Страна 1 од 11

7.Опис на квалификацијата со образложение
Страна 2 од 11
Оваа квалификација на ученикот треба да му обезбеди
знаења, вештини и компетенции за ракување,
одржување и управување со функционални, безбедни
и одржливи производи, процеси и системи (ППС) за
задоволување на потребите на клиентите.
Ученикот, иста така, ќе може самостојно или под
надзор да врши планирање, подготовка и организација
на работата, изработка на техничка документација и
изработка на административно-организациска
документација.
Од направената анализа и функционалната мапа на
секторот Машинство – енергетика, произлегува
потребата од оваа квалификација, односно потреба од
стручен кадар со завршено средно стручно
образование, кој ќе работи на ракување, одржување и
управување со енергетски постројки, машини и уреди,
изведба и сервисирање на системи за греење и
климатизација, ќе може да врши контрола на
квалитетот и квантитетот на изведените работи и ќе
може да ги следи, контролира и регулира процесните
параметри во термоенерегетските и термотехничките
постројки.
Машинско-енергетскиот техничар, по завршувањето
на средното образование, ќе може да работи во
компании кои се занимаваат со производство,
дистрибуција и снабдување со топлинска, електрична
енергија и природен гасч во кој било објект со
сопствена котларница (процесна индустрија, котли за
системи за греење и сл.), во компании кои се
занимаваат со проектирање и изведба на системи за
греење и климатизација, како и за водење сопствен
бизнис. Ги познава и ги почитува прописите,
процедурите и законите од соодветната област,
посебно безбедност при работа и заштита на
животната средина.
1. Комуникација на мајчин јазик
Способен е да споделува и протолкува податоци,
размислувања, налози, факти, барања и ставови во
усна и во писмена форма, да остварува јазична
интеракција со раководителите, како и тимот на
соработници на соодветен и креативен начин во
различни професионални, општествени и
културолошки контексти. Способен е да користи
различни видови документација, да пребарува, собира
и обработува информации и да користи
професионален речник.
2. Комуникација на странски јазик
При потреба од користење на странски јазик во
специфичен општествен и културен контекст поврзан
 со работата, способен е да разбере, искажува, толкува
концепти, размислувања, факти и ставови и во усна и
во писмена форма. Со цел компетентно да го следи
напредокот во професијата, способен е да го користи
странскиот јазик и да го надградува своето знаење и
вештина во сферата на стручната терминологија.

3. Математички компетенции и основни

компетенции во областа на науката и технологијата
Во решавањето на задачите за време на секојдневната
работа, применува нумеричко размислување и знаење
во извршување на работите. Користи соодветен
редослед и правила на пресметување и работи со
техничко-технолошки алатки. Пресметува потребни
елементи во соодветна документација, применува
нумеричко размислување и логичко поврзување на
зададени, мерени и барани податоци. Собира
податоци потребни за самоунапредувањето во
машинството.

4. Дигитални компетенции
Користи соодветна дигитална технологија да обезбеди
подобра функционалност во извршување на работите,
прибирање, обработка, организирање и прикажување
на податоци при вршење на градежните работи.
8.Клучни компетенции
Користи алатки за подготовка и извршување на
работните задачи и пополнува техничка и работна
документација во електронска форма.

5. Учење како се учи

Способен е да стекне, обработи и усвои ново знаење и
вештини заради личен напредок и унапредување на
работата. Способен е да управува со сопственото
учење, кариерата и работните рутини и е истраен кон
автономното учење.

6. Социјални/општествени и граѓански компетенции

Во секојдневното опкружување, способен е да
покажува толерантност, да изразува и разбира
различни гледишта, да создава доверба во
секојдневното опкружување, да покажува
флексибилност и адаптабилност за новонастанати
ситуации и да е мотивиран за работа во областа на
машинството.

7. Чувство за иницијатива и претприемништво

Покажува иницијатива за реализирање на важните
идеи и нивно спроведување во дела со цел да се
подобрат практиките. Способен е да ги препознае
можностите и предизвиците за подобрување во

Страна 3 од 11

9.Обем (вкупно кредити и времетраење)
10.Критериуми за влез или за упис
11.Специфични критериуми за упис
Страна 4 од 11
различни ситуации. Придонесува кон развојот на
културата која ги поддржува и вреднува иницијативите
и ги препознава различните вештини на извршителите
во рамките на производниот процес во енергетското
машинство.
8. Културолошка свест и културно изразување
Го препознава и почитува креативниот израз на идеи,
искуства и емоции и соодветно ги поврзува со
самоподобрувањето на извршителите и членовите на
тимот. Ги приближува сопствените креативни ставови
со размислувањата на другите членови на тимот, на
нивните семејства и ги изразува на соодветен начин со
што придонесува кон подобрување на нивната
самодоверба и мотивација.
Вкупно кредити: 240
Времетраење: Години 4 - Месеци 0 - Денови 0
Тип на кредит: ЕЦВЕТ
I
- редов¬ни и вонредни ученици со завршено основно
образование или тригодишно образование од други
квалификации односноЧ
- стекнато И ниво од НРК или
- стекнато ИИИ ниво од НРК
- да не е постар од 17 години, а ученик со посебни
образовни потреби да не е постар од 25 години.
Вонреден ученик може да се запише лице кое
исполнува еден од следниве условиЧ
• да е постар од 17 годинич
• да е на боледување подолг периодч
• да му е изречена педагошка мерка отстранување
од училиштеточ
• да е во работен односч
во други случаи утврдени со статутот на средното
училиште.
 Код Назив Часови Кредити
Применета
/ 2 електротехника 3
во машинство

Учење преку
/ 10 работа кај 17
работодавач

Стручна
матура и
/ 0 завршен испит 4
- кредитни
12.Листа на задолжителни модули за квалификации вредности
или предмети
Заедничко
општо
/ 38 72
образовен
модул

Општо
образовен
/ 14 модул значаен 30
за одреден
сектор

Енергетика во
/ 35 71
машинството
13.Вкупен број на часови и кредити за задолжителни Вкупен број на кредити: 234
модули Вкупен број на часови: 4092
14.Листа на изборни модули за квалификации или
предмети
Вкупен број на кредити: 6
15.Вкупен број на часови и кредити за изборни модули
Вкупен број на часови: 138

Страна 5 од 11
 Ученикот е способен даЧ
1. Идентификува можности за реализација на
сопствените афинитети во постојните сектори на
пазарот на труд
2. Планира и организира сопствена работа
3. Врши подготовка на работното место
4. Црта и обележува делови од лим
5. Обработува и спојува цевки
6. Обработува лимови
7. Монтира инсталација за греење и грејни тела
8. Монтира котелска постројка
9. Изработува и монтира уреди и елементи за
подготовка на воздух и проветрување
10. Монтира елементи и уреди за климатизација
11. Монтира елементи во уредите и постројките за
ладење
12. Учествува во подготвувањето на постројката и
пуштање во работа
13. Следи, контролира и приспособува параметри
на постројката
16.Резултати од учењето
14. Изработува оперативна технологија
15. Го следи функционирањето на постројката во
експлоатација
16. Врши дефектажа на постројките и опремата
17. Сервисира и ракува со хидроенергетски
постројки
18. Сервисира и ракува со термоенергетски
постројки
19. Изработува техничка документација
20. Изработува административно-организациска
документација
21. Води техничка документација за енергетските
постројки
22. Обезбедува квалитетни услуги за извршени
работи
23. Проверува, приспособува и одржува опрема,
машини, уреди и средства што се користат во работата
24. Ги применува мерките за лична и колективна
заштита, како и за заштита на работната околина и на
животната средина
Начин на проверка
Ќе се применуваат низа начини на проверка, во
зависност од потребите, за оценување на оваа
квалификацијаЧ
• Прашања и одговори
• Различни видови тестови
• Листа за проверка
• Проектни задачи и извештаи
• Презентации
• Практични задачи / вежби

Страна 6 од 11
 • Симулација
• Играње улоги
• Дневник
Ученикот може даЧ
1.1 Разликува сектори на пазарот на трудотч
1.2 Анализира позитивни и негативни страни во
работата на одреден сектор од сите аспектич
2.1 Проучува проектно, конструктивна и деловна
документацијач
2.2 Планира потребни податоци и ресурси за
изработка на техничка и административно-
организациска документација во машинствоточ
2.3 Избира соодветни материјали и опрема за
изведба на одделни задачич
3.1 Врши избор на соодветни машини, алат,
прибор и материјал
3.2 Презема мерки за безбедна работа во
согласност со прописите за БЗР
3.3 Го познава видот и карактеристиките на
машинските материјали
3.4 Ја подготвува компјутерската опрема за
обезбедување на несметана работач
3.5 Употребува кориснички програми и бази на
податоцич
4.1 Ги разликува алатите и приборот за цртање и
обележување и начинот на нивното користењеч
4.2 Пренесува елементи од цртеж на лим во соодветен
размер со помош на алат и прибор за цртање и
обележувањеч
5.1 Ја објаснува постапката и врши рачно и машинско
сечење на цевкич
5.2 Сече метални, пластични или цевки од друг вид
материјалч
5.3 Определува развиена должина на цевките кои
треба да се свиткаатч
5.4 Свиткува метални цевки во загреана и ладна
состојба
5.5 Применува заштитни мерки при сечење и
свиткување на цевкитеч
5.6 Спојува пластични цевки со заварување и лепењеч
5.7 Составува цевки со приклучни цевни елементи,
прирабници и спојницич
5.8 Составува цевки со гасно, електролачно, ЦО2 и
аргонско заварување и врши контрола на заварената
врскач
6.1 Сече лимови со рачни и машински ножицич
6.2 Свиткува лимови и профили, рачно и машинскич
6.3 Составува лимови со заковки, лемење и
точкасто заварувањеч
6.4 Изработува компензатори за лимени каналич

Страна 7 од 11
 7.1 Изработува и поставува цевна мрежа на
инсталација за греењеч
7.2 Ја испитува исправноста на вентилите кои треба да
ги вгради во инсталацијата (сигурносна, запорна и
регулациона арматура)ч
7.3 Ги препознава видовите на цевки според видот на
материјалот и намената
7.4 Монтира носачи на грејните тела, приклучоци,
вентили, славини и другоч
7.5 Поставува грејни тела (радијатори, конвектори,
калорифери)ч
7.6 Демонтира грејни тела и врши исклучување на
инсталацијата од системотч
7.7 Ја испитува инсталацијата и површински ја
заштитува инсталацијата и грејните телач
8.1 Заварува прирабници за пумпи и вентилич
8.2 Монтира сигурносен водч
8.3 Монтира елементи за регулација на притисок и
протокч
1.4 Монтира пумпа за проток на топла водач
8.5 Ги монтира котлите, изменувачите на топлина,
потстаниците за далечинско греење арматурите,
сигурносните уреди и други елементич
9.1 Изработува каналич
9.2 Поставува филтри и вентилаторич
9.3 Поставува звучна изолацијач
10.1 Изработува канали и
ги монтира компонентите на системот вентилатори,
филтри, навлажнувачи, ладилници, регулатори и
жалузини)ч
10.2 Изработува и поставува придушувачи и изолаторич
11.1 Чита проектна документацијач
11.2 Монтира компоненти на ладилната постројка
(компресори, кондензатори, комори за ладење, филтри,
пумпи, испарувачи)ч
12.1 Ја подготвува енергетската постројка и дава
дозвола за пуштање во работа по санацијата на
дефектотч
12.2 Потврдува дека работната средина, алатите и
опремата се соодветно подготвени за работните
активностич
12.3 Проверува дали сите потребни активности за
увид и функционалност се завршени според барањатач
13.1 Врши следење на вредноста на одредени мерења
на критични параметри (вибрации, високи температури
на масло и сл.), со цел правилна дефектажач
13.2 Редоследно ги изведува зафатите и го следи
одвивањето на работата и, по потреба, ги предлага до
одговорниот инженер, времена промена на работните
параметрич

Страна 8 од 11

17.Начин на проверка и критериуми за проверка на
резултатите од учењето
13.3 Ги познава својствата и квалитетот на
конструктивните материјали на постројките, како и оние
на употребениот потрошен материјал (електроди за
заварување, основни карактеристики на маслата и
мазивата и сл.)ч
14.1 Анализира барања и оперативна технологијач
14.2 Толкува цртежи, шеми, дијаграмич
15.1 Опслужува и ракува со системот (енергетската
постројка)ч
15.2 Врши избор на соодветни машини, алати,
прибор и материјал за работа на постројкатач
15.3 Монтира поедноставни компоненти на
системотч
15.4 Објаснува основни својства на употребуваните
материјали, флуиди и горива и превенира можна штета
врз животната срединач
16.1 Открива дефекти на системите на инсталациитеч
16.2 Врши заштита на енергетската инсталација од
корозија (антикорозивна заштита)ч
16.3 Успешно го организира отстранувањето на
дефектотч
16.4 Знае да ја процени сериозноста на дефектот и
условите кои треба да се создадат за безбедно и
сигурно отстранување на дефектотч
17.1 Ракува и управува со пумпната (црпна) станица за
водач
17.2 Ракува со постројката за хемиско третирање на
водатач
17.3 Ракува со компресор и компресорски постројки
(контрола на сите компоненти)ч
17.4 Ракува со пречистителна (пумпна) станица за
отпадни води и фекалиич
17.5 Ракува со хидрофорската постројкач
17.6. Подготвува за пуштање во работа турбина во
постројката и целата турбинска постројкач
18.1 Ги регулира параметрите за работа на котелотч
18.2 Ракува со котелските постројкич
18.3 Ракува со турбинската (парна или гасна) постројкач
18.4 Раководи со подготвителните работи за
стартување во текот на режимот на работа (пуштачки
операции) и по излезот од работниот режим (по
запирање на постројката)ч
18.5 Ракува со технолошки печкич
18.6 Ракува со гасни и други мотори со внатрешно
согорување СВСч
19.1 Спроведува стандарди и нормативи за изработка
на техничка документацијач
19.2 Користи соодветен компјутерски програм за
изработка на техничка документацијач
19.3 Изработува техничка документација со примена на

Страна 9 од 11
 2Д апликативен софтвер – ЦАД софтверч
19.4 Изработува техничка документација со примена на
3Д апликативен софтверч
19.5 Изработува шеми за компјутерско управување на
процесите со примена на апликативен софтверч
19.6 Изработува техничка документација за енергетски
процесич
20.1 Користи техничко-технолошки бази на податоци за
процеситеч
20.2 Користи ЦАП (подготовка, планирање) и ЦИМ
(компјутерски интегрирано производство) апликативен
софтверч
20.3 Користи СЦАДА апликативен софтвер за надзор
на технолошките процесич
20.4 Изработува административно-организациска
документација за подготовка, следење и контрола на
процесите во машинствоточ
21.1 Внесува податоци во соодветни обрасци за
застоите, неправилностите и за други појави на
машините и уредитеч
21.2 Врши преземање, сортирање, означување,
одлагање, чување и издавање на техничка
документација за потребите на изградбата,
експлоатацијата и одржувањеточ
21.3 Води евиденција за работните часови на
постројката и нејзините составни машини и опремач
22.1 Го контролира квалитетот на основниот и
помошниот материјал, состојбата на алатот и приборот
за работа, исправноста и погонската подготвеност на
машинитеч
22.2 Ја контролира исправноста на составените цевки и
вентили и исправноста на заварените составич
22.3 Ја контролира и испитува поставената
инсталацијач
22.4 Ја контролира и испитува котларницата и
инсталацијата на централното греењеч
22.5 Објаснува постапка за контрола и испитување на
инсталациитеч
23.1 Ја одржува котелската постројка, клима-комората
и сите компоненти на системот за греење, вентилација
и климатизација (филтри, вентилатори, грејачи,
ладилници, овлажнувачи, цевна и каналска мрежа,
мерните инструменти и вентилите за регулација)ч
23.2 Ги спроведува правилата за одржување на
поединечните компоненти од системотч
23.3 Редовно ги одржува и ја контролира исправноста
на алатите, машините и опрематач
23.4 Ги врши сите подготвителни работи при редовните
периодични прегледни на постројката од страна на
овластено инспекциско телоч

Страна 10 од 11

18.Вид на завршна јавна исправа
19.Институција која ја издава јавната исправа
20.Проодност
21.Датум на донесување на стандардот на
квалификација
22.Датум на последна ревизија
Страна 11 од 11
24.1 Ги применува личните и колективните заштитни
средства и опрема, во согласност со законската
регулативач
1.2 Ги применува правилата за БЗРч
1.3 Ги применува прописите за заштита од пожарч
1.4 Го собира, сортира и го складира отпадот, на
соодветно означените места за различните видови
отпад, а во согласност со прописите за заштита на
животната срединач
24.5 Презема мерки за заштита од влијанието на
опасните гасови, отровите, парите, високозапаливите
супстанциич
24.6 Ги применува мерките за заштита при хемиско
пролевање или протекување на агресивните и
запаливи супстанции, согласно со оперативните
планови за постапување во такви ситуации.
Диплома
Верифицирана установа за стручно образование и
обука
VА
2022-06-08 10:42:44.703