Врз основа на член 55 став 1 од Законот за организација и работа на органите на државната управа (,,Службен весник

на Република Македонија” бр. 58/00, 44/02, 82/08,167/10 и 51/11) и член 22 од Законот за средното образование
(„Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/95, 24/96, 34/96, 35/97, 82/99, 29/02, 40/03, 42/03, 67/04, 55/05, 113/05,
35/06, 30/07, 49/07, 81/08, 92/08, 33/10, 116/10, 156/10, 18/11, 42/11, 51/11, 6/12, 100/12, 24/13, 41/14, 116/14, 135/14,
10/15, 98/15, 145/15, 30/16, 127/16, 67/17 и 64/18), министерот за образование и наука ја донесе наставната програма по
наставниот предмет Техничка комуникација за I година образование во експериментална настава од струка
електротехничка (сектор: електротехника), за образовниот профил електротехничар за компјутерска техника и
автоматика (квалификација: електротехничар за компјутерска техника и автоматика), за учениците во средното стручно
образование со четиригодишно траење.
 МИНИСТЕРСТВО ЗА ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКА

ЦЕНТАР ЗА СТРУЧНО ОБРАЗОВАНИЕ И ОБУКА

Наставна програма

Техничка комуникација
модуларно дизајнирана

за I година

Електротехничар за компјутерска техника и автоматика

образовен профил / квалификација

Електротехничка / Електротехника
струка / сектор

Скопје, 2018 година

1
Назив на наставната програмa Техничка комуникација

Тип на наставна програма Задолжителна стручно-теоретска програма со практична настава и/или вежби

Кредитна вредност на наставната 4 (четири) кредити

програма

Струка Електротехничка

Сектор Електротехника

Образовен профил Електротехничар за компјутерска техника и автоматика

Назив и ниво на квалификација Електротехничар за компјутерска техника и автоматика

IV ниво

Година на изучување I (прва)

Број на часови неделно/годишно 1/36 - Теорија

за реализација на наставната 1/36 – Практична настава или Вежби
програма

Целите на наставната програма по Техничка комуникација се ученикот да стекне знаења, вештини и

компетенции за:
• примена на стандардите за цртање;
• изработка на технички цртежи користејќи го ортогоналното проектирање;
Цели на наставна програма • цртање електрични шеми и електрични инсталации;
• користење на CAD програмски пакети при цртањето;
• користење техничко – технолошка документација;
• формирање вредносни ставови кои допринесуваат за развојот на информатичката писменост
неопходна за понатамошно образование, живеење и работа во современото општество.

2

Модуларни единици на наставна
програма
Материјално-технички и
просторни услови
Норматив на наставен кадар
1. Стандарди
2. Ортогонално проицирање
3. Правила на техничко цртање
4. Опис на CAD програмски пакет
5. Примена на CAD програмски пакет
Во наставниот процес треба да се користат разновидни наставни средства и помагала: информатичко-
комуникациски технологии (ИКТ), соодветен CAD софтвер, LCD проектор, слики, цртежи, модели на
пробни тела, електротехнички шеми, прибор за цртање (линијар, триаголници, шестар), слајдови,
филмови, интернет материјали, телевизиски снимки, проспекти, прирачници, упатства, законски
регулативи, МКС стандарди кои се применуваат во техничката комуникација и сл.
Соодветно на карактерот на програмските содржини и резултатите што треба да се постигнат со
наставата по овој предмет, тој треба да се реализира во училница, кабинет и лабораторија, во училишна
работилница и нејзините придружни објекти, како и во соодветни простории во компании кои ја третираат
или применуваат техничката комуникација.
Наставната програма техничка комуникација ја реализираат наставници со завршени студии по:
1. Eлектротехника
2. Машинство
3. Производно техничко образование
Наставниците да имаат педагошко-психолошка и методска подготовка стекната во акредитирани високо-
образовни установи.
По исклучок, часовите за практична настава и/или вежби може да ги реализираат и наставници со
завршено више образование, VI-1 степен, од соодветна насока на секторот електротехника.
3
 Назив на модуларна единица 1: Стандарди
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување1
број

1. Ученикот ќе биде способен - Прибор и материјал за Активности: 1. Наведува прибор и

да: техничко цртање - Развива дискусија за улогата на
цртежот како во современата
Ракува правилно со приборот - Ракување со приборот за комуникација меѓу луѓето, така и
за цртање цртање во индустриското производство
- Презентира прибор и материјал
за техничко цртање
- Демонстрира ракување со
приборот за техничко цртање
- Демонстрира начини за цртање
на линии под различни агли
- Објаснува потреба од педатност
и прецизност при изработка на
цртежи
- Реализира графички вежби
Методи: дискусија, бура на идеи,
дијалог, практична изведба, учење
преку откривање, анализа,
проектно работење, менторство и
насочување, презентација,
евалвација според утврдени
критериуми, решавање проблеми,
демонстрација, симулација.
материјал за техничко
цртање
2. Претвора должини од cm во
mm и обратно
3. Црта правилно паралелни
линии
4. Избира и комбинира
соодветните триаголници за
цртање на агли од 300, 450,
600, 900 и нивни збирови
5. Образложува потреба од
прецизност и педантност во
работењето
6. Планира простор за цртање
7. Црта педантно и прецизно
цртеж кој содржи паралелни
линии (хоризонтални,
вертикални, под агол)

1
Во колоната „Критериуми на оценување“ внесени се стандарди/индикатори за постигнување на резултатите од учењето врз основа на кои се определуваат
критериумите за оценување.

4
 Назив на модуларна единица 1: Стандарди
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

2. Објаснува основни поими од - Стандард. Активности: 1. Дефинира поим стандард

стандарди во техничко цртање
- Видови стандарди.
- Формати на хартија
- Размери
- Развива дискусија за поимот 2. Разликува видови стандарди
стандард (национални и
интернационални)
- Објаснува видови стандарди
(национални и интернационални 3. Наведува формати на
хартија
- Презентира формати на хартија
4. Дефинира поим размер
- Искажува предмети/објекти со
различна големина, кои не можат 5. Применува соодветни
да се нацртаат во природна размери за цртање
големина
- Развива дискусија за размери
- Толкува стандарди за размери

Методи: дискусија, бура на идеи,

дијалог, практична изведба, учење
преку откривање, анализа,
проектно работење, менторство и
насочување, презентација,
евалвација според утврдени
критериуми, решавање проблеми,
демонстрација, симулација.

5
 Назив на модуларна единица 1: Стандарди
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

3. Применува стандарди за - Видови и примена на линии Активности: 1. Разликува видови линии

линиите во техничкото цртање - Развива дискусија за потреба
2. Означува видови линии на
од различни видови на линии за
даден цртеж
прикажување на предмет со
помош на цртеж
- Презентира видови линии и
нивна примена

Методи: дискусија, бура на идеи,

презентација, демонстрација,
учење преку откривање,
менторство и насочување,
решавање проблеми.
4. Испишува заглавие и - Заглавие и составница Активности: 1. Образложува потреба од
составница - Презентира работилнички испишување на заглавие и
цртежи составница
- Објаснува испишување на
2. Црта технички цртеж кој
заглавие и составница
содржи композиција од
- Реализира графички вежби
видови линии и заглавие
Методи: дискусија, бура на идеи,
дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

6
 Назив на модуларна единица 2: Ортогонално проицирање
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

1. Ученикот ќе биде способен - Проекционен цртеж и видови Активности: 1. Објаснува проекционен

да:
Црта ортогонални проекции на
објект на две и повеќе рамнини
проицирања
- Ортогонално проицирање на
една рамнина
- Комплексен цртеж на точка
- Комплексен цртеж на отсечка
- Комплексен цртеж на
рамнинска фигура
цртеж
- Објаснува проекционен цртеж
- Презентира видови проицирања 2. Наведува видови
проицирања
- Демонстрира ортогонално
проицирање на една рамнина 3. Врши ортогонална проекција
на точка на една рамнина
- Демонстрира ортогонално
проицирање на точка на три 4. Врши ортогонална проекција
проекциони рамнини на отсечка на една рамнина
- Демонстрира ортогонално 5. Именува три проекциони
проицирање на отсечка на три
рамнини
проекциони рамнини
- Дефинира три проекциони 6. Планира изработка на цртеж
рамнини 7. Црта комплексен цртеж на
- Демонстрира ортогонално точка
проицирање на рамнинска фигура 8. Црта комплексен цртеж на
на три проекциони рамнини
отсечка
- Реализира графички вежби
9. Црта комплексен цртеж на
рамнинска фигура/објект
Методи: дискусија, бура на идеи,
дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

7
 Назив на модуларна единица 2: Ортогонално проицирање
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

2. Црта модел во погледи - Основни погледи Активности: 1. Наведува основни погледи

- Претставување на објект во - Споредува европски и 2. Планира распоред на

погледи американски начин на погледи
проицирање
3. Претставува објект со
- Презентира основни погледи европски начин на распоред
на погледите
- Демонстрира претставување на
објект со европски начин на
распоред на погледите
- Реализира графички вежби

Методи: дискусија, бура на идеи,

дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

8
 Назив на модуларна единица 3: Правила на техничко цртање
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

1. Ученикот ќе биде способен - Пресеци, видови пресеци Активности: 1. Искажува како се

да:
- Шрафирање пресеци - Развива дискусија за потреба од
Шрафира тела во пресек претставување на тела во пресек
- Објаснува остварување на
пресеци
- Прикажува видови пресеци
- Прикажува шрафирање на
пресеци
остваруваат пресеци
2. Разликува видови пресеци
3. Врши претставување на
пресекот на геометриските
тела
4. Црта технички цртеж со
примена на шрафирање
тела во пресек

Методи: дискусија, бура на идеи,

дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

9
 Назив на модуларна единица 3: Правила на техничко цртање
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

2. Котира хоризонтален пресек на - Правила на котирање Активности: 1. Дефинира котирање

станбен/деловен објект
- Примена на котирање - Објаснува елементи на котирање
- Презентира правила на
котирање
- Презентира видови на котирање
- Реализира графички вежби
2. Наведува елементи на
котирање
3. Врши котирање на
геометриски тела
4. Црта технички цртеж на
котиран хоризонтален
пресек на станбен/деловен
објект

Методи: дискусија, бура на идеи,

дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

10
 Назив на модуларна единица 3: Правила на техничко цртање
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

3. Применува електротехнички - Електротехнички знаци и Активности: 1. Разликува електротехнички

знаци и симболи при цртање симболи
шеми - Презентира електротехнички
знаци и симболи
- Електрични шеми
- Развива дискусија за потреба од
електрични шеми
- Презентира електрични шеми
- Реализира графички вежби
знаци и симболи
2. Дефинира поим електрична
шема
3. Објаснува значење на
електричните шеми
4. Црта електрични шеми

Методи: дискусија, бура на идеи,

дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

11
 Назив на модуларна единица 4: Опис на CAD програмски пакет
Ред. Резултати од учење Содржини и поими
број
1. Ученикот ќе биде способен - Опис на CAD програмски пакет
да:
- Подесување на работна
Црта едноставни геометриски површина
фигури
- Палета на алатки за цртање
(само наредби кои ќе
овозможат реализација на
вежби од овој предмет)
12
Активности и методи Критериуми на оценување
Активности: 1. Образложува важност на
програмски пакети за
- Развива дискусија за потреба од техничка комуникација
програмски пакети за техничка
2. Подесува работна површина
комуникација
3. Користи алатки за цртање
- Опишува екран на CAD
4. Користи помошни функции
програмски пакет
за цртање
- Презентира помошни функции за
5. Црта едноставни
техничко цртање геометриски фигури
- Објаснува подесување на
работна површина
- Демонстрира алатки за цртање
- Реализира графички вежби на
компјутер
Методи: дискусија, бура на идеи,
дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.
 Назив на модуларна единица 4: Опис на CAD програмски пакет
Ред. Резултати од учење Содржини и поими
број
2. Модифицира едноставни - Палета на алатки за
геометриски фигури и објекти модифицирање (само наредби
кои ќе овозможат реализација
на вежби од овој предмет)
- Својства на објектите
13
Активности и методи Критериуми на оценување
Активности: 1. Применува алатки за
модифицирање
- Демонстрира алатки за
2. Модифицира едноставни
модифицирање
геометриски фигури/објекти
- Објаснува менување на својства со менување на нивните
на линија својства
- Прикажува модифицирање на
фигури/објекти
- Реализира вежби на компјутер
Методи: дискусија, бура на идеи,
дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.
 Назив на модуларна единица 4: Опис на CAD програмски пакет
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

3. Испишува технички цртеж - Внесување на текст Активности: 1. Црта заглавие

- Демонстрира внесување на текст 2. Испишува заглавие
во цртеж 3. Едитира текст
- Демонстрира едитирање на текст
- Реализира вежби на компјутер

Методи: дискусија, бура на идеи,

дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

14
 Назив на модуларна единица 4: Опис на CAD програмски пакет
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

4. Печати/плотира технички цртеж - Печатење на цртежи Активности: 1. Изработува цртеж на

изработени во CAD
- Развива дискусија за
редоследност на чекори и
процедури во работата со CAD
програмскиот пакет при
подготовка на цртеж за печатење
- Демонстрира подготовка на
цртеж за печатење
модифицирани геометриски
фигури
2. Подготвува цртеж за
печатење
3. Запазува редоследност и
процедури во работата со
CAD програмскиот пакет

Методи: дискусија, бура на идеи,

дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

15
 Назив на модуларна единица 5: Примена на CAD програмски пакет
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број

1. Ученикот ќе биде способен - Проекционо цртање со помош Активности: 1. Планира изведба на

да: на CAD технички цртеж
- Развива дискусија за потреба од
креирање слоеви при изработка 2. Истакнува потреба од
Изработува едноставни - Креирање слоеви користење слоеви при
технички цртежи со помош на на сложени цртежи
изработка на сложени
- Наредба за шрафирање
CAD - Презентира својства на слоеви цртежи
- Наредба за котирање - Демонстрира креирање на 3. Креира слоеви
слоеви 4. Претставува модел во
погледи
- Објаснува наредба за
шрафирање 5. Користи наредба за
шрафирање
- Објаснува наредба за котирање
6. Врши котирање на
- Реализира вежби на компјутер геометриски фигури
7. Изработува технички цртеж
на пресек на машински дел
Методи: дискусија, бура на идеи,
дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.

16
 Назив на модуларна единица 5: Примена на CAD програмски пакет
Ред. Резултати од учење
број
2. Црта електрични шеми и
електрична инсталација на
стан/деловен објект
Содржини и поими
- Читање техничко-технолошка
документација
- Кориснички симболи – блокови
- Цртање електротехнички
шеми
- Цртање електрична
инсталација/инсталација на
компјутерска мрежа на
стан/деловен објект
17
Активности и методи Критериуми на оценување
Активности: 1. Применува соодветна
стручно - техничка
- Презентира техничко-
терминологија
технолошка документација
2. Креира блокови на
- Демонстрира креирање и електротехнички симболи
вметнување на блокови врз основа на техничко-
технолошка документација
- Реализира вежби на компјутер
3. Црта електрични шеми
4. Користи блокови
5. Изработува цртеж на
електрична инсталација на
Методи: дискусија, бура на идеи, стан/деловен објект
дијалог, демонстрација, практична
изведба, учење преку откривање,
анализа, проектно работење,
менторство и насочување,
решавање проблеми, симулација,
презентација, евалвација според
утврдени критериуми.
Оценување на постигањата на
учениците
Литература и други извори
Почеток на имплементација на
наставната програма
Институција/носител на програмата
Следењето и оценувањето на постигнувањата на учениците, треба да се врши плански, систематски
и континуирано во текот на учебната година.
За проверка на постигањата се применуваат три форми на оценување: оценување на учениците од
страна на наставникот, од страна на другите ученици и лична (самопроценка). Ќе се применува
следната динамика на оценување: иницијална евалвација – за утврдување на предзнаења на
почетокот од процесот на учење, формативна евалвација – следење на напредокот на учениците и
утврдување на тешкотии во процесот на учење и сумативна евалвација – евалвација на постигањата.
За проверка на постигањата на резултатите од учење ќе се користат следните можни пристапи: усно
проверување, тестови, проверки на домашни задачи, оценување на практичната оспособеност на
учениците при вршење на вежбите, практичните операции и работните задачи, активното учество на
часовите, групни проекти/индивидуални проекти, разговор или презентација на одредена тема,
писмена проверка, групно оценување, портфолио, традиционални испити и сл.
Во текот на учебната година знаењата на учениците се оценуваат најмалку со две оценки во
текот на полугодието, а се утврдуваат и полугодишни и годишни оценки.
Учебници по техничко цртање, прирачник за вежби, Интернет, проекти, проспекти, каталози,
упатства, законски регулативи за техничка комуникација, техничко-технолошка документација на
електрични инсталации на објекти и сл.
Учебна 2018/2019 година
Центар за стручно образование и обука
18
Потпис и датум на донесување на
бр. 12-10056/51
наставната програма 31.08.2018 година

МИНИСТЕР,

Dr. Arbër Ademi

________________________

Датум на ревизија

19