You are on page 1of 30

1

]Ýn-a-L-«- D¶-XX-e-k-anXn (HLWG) dnt¸mÀ«nsâ AhtemI\w


]Ýn-a-L-«-¯nsâ hn\-ymkw- HLWG
]Ýn-a-L-«w `mcX¯nse 6 kwØm\§fnembn GItZiw 1500 Intem-ao-äÀ
\of¯nepw 1,64,280 NXpc{i Intem-ao-äÀ hnkvXrXnbnepambn hym]n¨p
InS¡p¶ hnhn[ X«p-I-fm-bpÅ ae\ncIfmWv. Cu ]Ýn-a-L-«-¯nsâ 60%
a\pj-y-hm-k-apÅ {]tZ-i-§Ä, Irjnt¯m«-§Ä F¶n-h-bpÄs¸-Sp¶
kmwkvIm-cnI `q{]-tZ-i-§-fmbn (Cultural Landscape) IW-¡m-¡n-bn-cn-¡p-¶p.
_m¡n {]Ir-X-ym-bpÅ `q{]-tZ-i-§-fmbn (Natural Landscape) hÀKo-I-cn-¨n-cn-
¡p-¶p. CXn 37% Gsd ssPh k¼p-ã-am-Wv. GItZiw 60,000 NXp-c-{i-In-
tem-ao-ä-dmbn hym-]n-¨n-cn-¡p¶ Cu `mKw P\-km{µX Ipd-hpÅXpw, hnLm-X-
§-fn-ÃmsX XpSÀ¨-bmbn ImW-s¸-Sp-¶-Xpw, kwc-£n-X -tI-{µ-§Ä, h\-y-Po-hn
CS-\m-gn-IÄ, temI ss]XrItI{µ-§Ä F¶nh DÄs¸Sp¶Xp-am-Wv. ]mcn-
Øn-XnIarZpe {]tZ-i-§-fmbn Cu Øe-§sf t\m«nss^ sN¿m³ HLWG
ip]mÀi-sN-¿p-¶p.

]Ýn-a-L-«- D¶-XX-e- I½n-än-bpsS s]mXp-hmb ImgvN-¸mSv


]cn-Ø-nXnsb \in-¸n-¡p-¶Xpw ]mcn-Øn-Xn-I-ambn henb BLm-X-ap-­m-¡p-
¶-Xp-amb {]hÀ¯-\-§Ä ths­¶p hbv¡-W-sa¶pw, AtX-k-abw
Xt±-iob kaq-l-¯nsâ Poh-k-Ô-m-c-W-¯n\pw km¼¯nI D¶-a-\-¯n\pw
klm-b-I-c-amb ]cn-ØnXn kulrZ hnI-k\¯n\p th­ km¼-¯nI
B\p-Iq-e-y-§fpw aäpw \ÂIn t{]mÂkm-ln-¸n-¡-W-sa-¶p-amWv I½n-än-bpsS
s]mXp-hmb ImgvN-¸m-Sv.

CSp-¡n-bn-epw, hb-\m-«nepw Im¸n, Gew XpS-§nb hnf-IÄ Irjn sN¿p-¶ IÀj-


I-tcmSv kulr-Z-]-c-amb \ne-]m-SmWv kanXn kzo-I-cn-¨n-«p-ÅXv. Cu {]tZ-i-§-
fn a\p-j-y\pw {]Ir-Xnbpw X½n- Hcp s]mcp¯w D­m-I-W-sa¶p I½nän
hn`m-h\w sN¿p-¶p. ]Ýn-a-L-«{]tZ-i¯v kpØn-c-hpw- XXpeyhp-amb lcn-X-
ap-t¶-ä-ap-­m-Im³ X¡ \b-§Ä t{]mÂkm-ln-¸n-¡-Ww. CXn-eqsS ]cn-
ØnXnsb kwc-£n-¡p-Ibpw ]cn-t]m-jn-¸n-¡p-Ibpw sN¿p-¶tXmsSm-¸w-
DuÀÖkz-e-amb Hcp km¼¯nI apt¶-ä-hp-ap-­m-¡m-\m-hpw.

2
3
I½n-än-bpsS ip]mÀi-IÄ

]Ýn-a-L-«hpambn _Ô-s¸« Xocp-am-\-§Ä \S-¸m-¡m³ th­ ]n´p-Wbpw


taÂt\m-«hpw \nÀh-ln-¡m³ Hcp skâÀ Bcw-`n-¡p-I. hfsc k¼p-ã-amb
kk-y-P-´p-ssh-hn-[-yw, Pe-t{km-X-Êp-IÄ, `ua-im-kv{X-]-chpw LS-\m-]-c-hp-
amb kz-`m-h-hn-ti-j-§Ä, Imem-h-Ø-bn-epÅ A´-c-§Ä F¶n-h-
bvs¡m¸w a\p-j-y-cpsS CS-s]-SÂ IqSn-bm-Ip-t¼mÄ ]Ýn-a-L-«w hfsc k¦o-
À-W-amb Hcp Bhm-k-h-y-h-Ø-bmbn amdp-¶p. ]Ýn-a-L-« ]cn-ØnXn hnZKv[
kanXn dnt¸mÀ«pw, ]Ýn-a-L-« D¶-X-Xe kanXn dnt¸mÀ«pw, Cu {]tZ-is¯
kwc£W {]hÀ¯-\-§fpw, Ahn-Sps¯ ]cn-ØnXn kulr-Z-]-chpw
kpØn-c-hp-amb Poh-k-Ô-m-c-W amÀ¤-§fpw ]cn-t]m-jn-¸n-¡p-¶-Xn\pw AXv
`mhn-X-e-ap-d-bn-te¡v ssIam-dp-¶-Xn\papÅ Hcp \Ã XpS-¡-am-bn-cn-¡psa¶p
HLWG hn`m-h\w sN¿p-¶p.

]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fpsS (ESA) AXnÀ¯n \nÀW-bn-¡Â

Bdv kwØm-\-§-fnepw 188 Xmeq-¡p-I-fn-ep-ambn 1,64,280 NXp-c-{i-In-tem-ao-


ädnembn 8°0' - 22°26' N & 72°55' – 78°11' E \pw CS-bn hS¡v Xm]vXo-\-Zn-
apX sX¡v I\-ym-Ip-am-cn hsc 1500 Intem-ao-ä-À \of-¯n kap-{Z-\n-c-¸nÂ
\n¶v 2674 aoäÀ hsc Db-c-¯n hn\-y-kn-¨n-cn-¡p-¶-XmWp ]Ýn-a-L«w.
]cnØnXn arZpe {]tZ-i-§-fpsS AXnÀ¯n \nÀ®bn-¡m³ hntÃ-PpIsf-
bmWv bqWn-äp-I-fmbn HLWG \nÀW-bn-¨n-cn-¡p-¶-Xv.

1. IRS LISS III D]-tbm-Kn¨p X¿m-dm-¡n-b, kk-y-Pm-e-§-fpsS kz-`m-hhpw


{]Ir-Xn-bpsS InS¸pw kqNn-¸n-¡p-¶ seb-dp-IfmWv (Spatial Resolution
24 m) ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§Ä Xncn-¨-dn-bm³ D]-tbm-Kn-¨-Xv.
2. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fn DÄs¸-Sm-¯Xpw a\p-j-yÀ Xma-kn-¡p-¶-
Xp-amb kmwkvIm-cnI `q{]tZ-i-§-fp-sSbpw (Cultural Landscape)
AXnÀ¯n \nÀW-bn-¨n-«p-­.v
3. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fpsS `q]Sw s]mXp-P-\-§Ä¡p {]m]-y-am-
Ipw-hn[w tI{µ ]cn-ØnXn h\w a{´m-ebw kpXm-c-y-ambn {]ZÀin-¸n-
¡-Wsa¶v HLWG Bh-iy-s¸-Sp¶p.

4
Nn{Xw: ]Ýn-a-L-«w-

(Area in km2)
State Total Western No. of Natural Cultural PA + Village ESA to
Geographic Ghats Villages Landscape Landscape WHS Sharpened WG
Area of State Taluka ESA Taluka
Area
Goa 3,702 1,749 99 1,558 191 655 1,461 83.57%

Gujarat 1,96,024 5,977 64 2,553 3,423 64 449 7.52%

Karnataka 1,91,791 44,448 1,576 21,529 22,919 5,660 20,668 46.50%

Kerala 38,863 29,691 123 12,477 17,214 4,913 13,108 44.15%

Maharashtra 3,07,713 55,345 2,159 21,185 34,161 2,242 17,340 31.33%

Tamil Nadu 1,30,058 27,069 135 8,947 18,122 3,369 6,914 25.54%

Grand Total 8,68,151 1,64,280 4,156 68,249 96,031 16,902 59,940 36.49%

5
]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fnse hnI-k\ {]hÀ¯-\-§Ä kw_-Ôn¨
\nb-{´Ww
4. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fn Hcp \ntcm-[\ \nb-{´W kwhn-[m-\-
¯n\p cq]w- \ÂIpI. ]cn-ØnXn BLmXw \nÀW-bn-¡p¶ GP³kn-
bpsS (Environmental Impact Assessment Agency) kq£va ]cn-tim-[-
\bv¡v tijw am{Xta Cu {]tZ-i-§-fnse hnI-k\ {]hÀ¯-\-
§Ä¡v ¢nb-d³kv \ÂIm³ ]mSp-Åp.
5. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fn J\-\w, ]md-J-\\w, aWÂhm-cÂ
F¶nh \ntcm-[n-¡Ww. Ct¸mÄ J\\w \S-¡p¶ {]tZ-i-§-fnÂ
ASp¯ 5 hÀj-¯n-\p-Åntem, J\\ ]m«-Im-em-h[n Ign-bp-t¼mtgm
GXmWp apt¼ hcp-¶Xv B ka-b¯v J\\ {]hÀ¯-\-§Ä Ah-km-\n-
¸n-¡p-I.
6. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fn Xm] sshZ-ypX ]²-Xn-IÄ A\p-h-Z-
\o-b-a-Ã. Xmsg¸d-bp¶ \n_-Ô-\-IÄ¡v hnt[-b-ambn am{Xw Pe-ssh-
Z-ypX ]²-Xn-IÄ A\p-h-Zn-¡mw.
-þ ]²Xn \S-¸m-¡p¶ \Zn-bn shÅw Ipd-hpÅ kok-Wp-I-fn 30
iX-am-\-sa-¦n-epw- Pe\nc-¸p-­m-bncn¡Ww
þ \Zn-bnse Hgp-¡nsâ kz-`m-h-s¯bpw h\-\-io-I-c-W-t¯bpw ssPh-
ssh-hn-[y \ã-t¯bpw kw_-Ôn¨v ]cn-ØnXn BLmX ]T\w \S-
t¯-­-Xp-­v.
þ c­p Pe-ssh-Z-ypX ]²-Xn-IÄ X½n 3 Intem-ao-ä-sd-¦nepw Zqcw
]men¨pw \Zo-X-S-¯nsâ 50 iX-am-\-¯ntesd {]tZ-is¯ _m[n-
¡m¯ hn[-¯nepw CXp \S-¸m-¡-Ww.
7. ]cn-ØnXn BLmXw kw_-Ôn¨ t\m«n-^n-t¡-j-\n ImänÂ\n-
¶pÅ DuÀtÖm-Xv¸m-Z-\hpw DÄs¸-Sp-¯-Ww.
8. sdUv Im-ä-K-dn-bnÂs¸« hy-h-km-b-§-sfms¡ \ntcm-[n-¡-Ww.
9. 20,000 NXp-c{i aoä-dn-tesd hym-]vXn-bpÅ sI«n-S-§fpw \nÀ½mW {]-
hÀ¯-\-§fpw A\p-h-Zn-¡-cp-Xv. ]pXnb Su¬jn-¸p-Ifpw {]tZi
hnI-k\ ]²-Xn-Ifpw \ntcm-[n-¡-Ww.
10. aäv FÃm ASn-Øm\ kuI-cy hnI-k\ ]²-Xn-I-fpw- t{]m-PIvSpIfpw
“EIA t\m«n-^n-t¡-j³ 2006, Imä-Kdn F” t{]mP-IvSp-IÄ A\p-im-
kn¡pw hn[-apÅ ]cn-ØnXn ¢nb-d³kv t\Sn-bn-cn-¡-Ww.
11. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fnse h\-ta-J-esb amä-§-fn \n¶v
{]Xn-tcm-[n-¡-Ww. CXp kw_-Ôn¨ hnh-c-§Ä tI{µ h\w ]cn-
ØnXn a{´m-e-bhpw kwØm-\-§fpw sh_vssk-äp-I-fnepw aäpw
s]mXp-P-\-§Ä¡v {]m]-y-amhpw hn[w {]ZÀin-¸n-t¡-­-Xm-Wv.
12. ]Ýn-a-L« ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-Ä¡v 10 Intem-ao-äÀ ]cn-
[nbn hcp¶ ]cn-Øn-Xn ¢nb-d³kv Bh-iy-amb FÃm hnI-k\
]²-Xn-Ifpw EIA t\m«n-^n-t¡-j³ 2006 \v hnt[-b-am-bn-cn-¡pw

6
13. Cu {]tZ-i-§-fp-ambn _Ô-s¸« Xocpam-\-§-fn sdKp-te-ädn kwhn-
[m-\-¯n-s\m¸w {]mtZ-in-I-k-aq-l-¯nsâ ]¦m-fn¯w IqSn Dd¸p hcp-
¯p-I.
14. Ct¸m-gs¯ sdKp-te-ädn Øm]-\-§fpw, ]cn-Øn-Xn- h\w ¢nb-d³kv
kwhn-[m-\hpw, ]²-Xn-I-fpsS taÂt\m-«hpw iàn-s¸-Sp-¯-Ww.
15. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fnse ]²-Xn-I-Äs¡Ãmw {Kma-k-`-bpsS
ap³Iq-«n-bpÅ A\p-aXnbpw t\m H_vP-£³ kÀ«n-^n-¡äpw t\Sn-bn-
cn-¡-Ww. h\m-h-Imi N«hpw IÀi-\-ambn \S-¸m-¡-Ww.
16. {]mtZ-in-I-k-aq-l-hp-ambn NÀ¨-sN-bvXm-hWw kwØm\ Kh¬saâp-
IÄ h\-y-Pohn CS-\m-gn-I-fpsS kwc-£W {]hÀ¯-\-§Ä
Bkq{XWw sNt¿­-Xv.
17. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fn kpØn-chpw ]cn-ØnXn kulr-Z-]-
c-hpamb hnI-k\ kwhn-[m-\-§Ä¡v kwØm\ Kh¬saâpIÄ
cq]w \ÂI-Ww.
 ]cn-Øn-X-nku-lrZ hnI-k-\-¯n\v [\-k-lmbw \ÂI-Ww.
 ]cn-ØnXnkulrZ hnI-k\w t{]mÂkm-ln-¸n-¡Ww.
18. ]Ýn-a-L« {]tZ-i-§-fn ]cn-ØnXn kulrZ hnI-k\w Dd-¸p-h-cp-
¯p¶ ]²-Xn-IÄ¡p [\-k-lmbw \ÂIm-\pÅ \b-§-fp-­m-¡-Ww.
19. tI{µ Kh¬saân \n¶pw ta ]d-ª-Xp-ambn _Ô-s¸«v
{KmâvþC³þGbvUv e`n-¡p-¶Xp kw_-Ôn¨v NÀ¨-IÄ \S-¯m³
]Ýn-a-L«w DÄs¸-Sp¶ kwØm-\-§Ä H¯p-tN-c-Ww. {]mtZ-in-I-am-
bpÅ Iq«mb ]²-Xn-IÄ, kwc-£W ]²-Xn-IÄ, kpØnc Poh-k-
Ôm-cW ]²-Xn-IÄ F¶n-hbv¡v [\-k-lmbw \ÂIm³ Hcp {]mtZ-
inI kwc-£W ^­n\p cq]w sImSp¡Ww.
20. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fnepw, ]Ýn-a-L« {]tZ-i-§-fnepÄs¸-
Sp¶ ]cn-ØnXn arZpe-a-Ãm-¯-bn-S-§-fnepapÅ ]mcn-Øn-XnI tkh-\-
§Ä¡v {]Xn-^ew \ÂI-Ww.
21. ]Ýn-a-L-«-¯nse hnI-k\ ]²-Xn-IÄ Dd-¸m-¡m³ Ch km¼-¯nI
Bkq-{X-W¯nse I¬I-dâv enÌn (F³{Sn 20 hn]p-e-s¸-Sp¯n
]pXp-Xmbn 20 A IqSn) DÄs¸-Sp-¯p-I.
22. ]Ýn-a-L-« ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fnse \nb-{´W kwhn-[m-\-
¯nsâ {]hÀ¯-\hpw ]cn-ØnXn kulrZ hnI-k-\hpw Dd¸p hcp-
¯m³ ¹m\n§v I½n-j³ Hcp {]tX-yI ]Ýn-a-L« kpØnc hnI-
k\ ^­v D­m-¡-Ww.
23. ]mcn-ØnXnI tkh-\-§Ä¡p {]Xn-^ew \ÂIp-I.
24. Ah sN¿p¶ ]mcn-ØnXnIamb tkh-\-§Ä¡p ]I-c-ambn ]cn-
ØnXn arZpe {]tZ-i-§fpsS kwc-£W {]hÀ¯-\-§Ä¡p IqSp-
XÂ ^­v e`-y-am-¡-Ww.

7
25. 12 þ mw ]²-Xn-bn ]Ýn-a-L« hnI-k\ ]²-Xn-¡mbn
þ Bbncw tImSn cq] hI-bn-cp-¯pI
þ ]²Xn sNehv tI{µhpw kwØm-\hpw 90:10 F¶ A\p-]m-X-
¯n ]¦p hbv¡p-I.
þ ]Ýn-a-L-«-¯nsâ ØnXn hne-bn-cp-¯p-¶-Xn\pw {]hÀ¯-\-§-
fpsS taÂt\m-«-¯n\pw 6 kwØm-\-§-fnse apJ-y-a-{´n-amÀ
DÄs¸-Sp¶ Hcp D¶-X-Xe I½n-än¡p cq]w \ÂIp-I.
þ kwØm-\¯v ]Ýn-a-L« sk D­m-¡p-Ibpw AXp iàn-
s¸-Sp-¯p-Ibpw sN¿p-I.
26. h\-{]-tZ-i-§-fnse hnI-k-\-¯n\v Hcp h\-]-cn-]m-e\ kwhn-[m-\hpw
_Ôs¸« IqSp-X \b-§fpw cq]oI-cn-¡p-I.
27. kz-Im-cy `qan-I-fnse h\-h¡-cWw t{]mÂkm-ln-¸n-¡p-I.
28. kpØn-c-Irjn t{]mÂkm-ln-¸n-¡p-¶Xn-\mbn ]Ýn-a-L« taJ-e-bnse
IÀj-IÀ¡v km¼-¯nI klmbw \ÂIpI. ssPhIrjn t{]mÂkm-
ln-¸n-¡p-Ibpw ssPthm¸-¶-§sf {_mâv sNbvXv cmPym-´c hn]-
Wn-bn-se¯n¨v \Ã hnebv¡v hnä-gn-¡p-Ibpw sN¿p-I.
29. kpØn-c-amb hnt\m-Z-k-©mcw þ Sqdnkw ]²-Xn-IÄ ]cn-ØnXn
BLmX ]T-\-¯n\p hnt[-b-am-¡p-I, ]cnØnXn arZpe {]tZ-i-§-
fnse hnt\m-Z-k-©mc hnI-k-\w- {]m-tZ-inI kaq-l-¯nsâ DS-a-Ø-
X-bn-em-¡p-Ibpw AXn \n¶p-­m-Ip¶ t\«-§Ä AhÀ¡p e`-y-am-
¡p-Ibpw sN¿p-I. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§fnse Sqdnkw Xo{h
taJ-e-Isf (Tourism Hot Spots) \nco-£W¯n\p hnt[-b-am-¡p-I.
30. ]Ýn-a-L-«-hp-ambn _Ô-s¸« Xocp-am-\-§Ä¡p ]n´pW \ÂIm\pw
taÂt\m-«-¯n-\p-ambn tamWn-ä-dnwKv skâdnsâ cq]-h¡-cWw.
31. Pntbm-kvt]-j-y kmt¦-XnI hnZ-y-I-fpsS klm-b-t¯msS kwc-£-
W-¯n\pw ]p\-cp-Öo-h-\-¯n\pw kpØnc hnI-k-\-¯n-\p-apÅ
{]hÀ¯-\-§Ä \S-¸m-¡m-\mbn Hcp skâÀ D­m-¡p-I.
a. ]Ýn-a-L« kwc-£Ww kw_-Ôn¨v P\-{]-Xn-\n-[n-I-fp-ambn
NÀ¨ \S¯n AXnsâ kmwK-Xyw Dd-¸m-¡pwhn[-apÅ Hcp
tamWn-ä-dnwKv skâ-dmWv th­-Xv.
b. {]tZ-is¯ ]mcn-Øn-XnI hyh-Øsb \nÀW-bn-¡pI.
c. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-Ä¡pÅ kwc-£W X{´-§Ä
cq]w \ÂIn \S-¸m-¡pI.
32. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-sf Xncn-¨dn-bp-¶-Xn\p kzo-I-cn¨ kao-
]\w Chn-Ss¯ aäp Øe-§-fnepw cmP-y-¯nsâ aäp {]tZ-i-§-fnepw
A\p-I-cn-¡m³ ]änb Hcp amXr-I-bm-bn-cn-¡-pw.

8
\nehnepÅ \nb{´W kwhn[m\§fpsS imàoIcWw

 kwØm-\-§-fnse Bkq-{XW/ {KmaoW hnI-k\ hIp-¸p-I-fp-ambn


_Ô-s¸«v \ne-hn-epÅ ]Ýn-a-L« skÃp-IÄ imào-I-cn-¡p-Ibpw (cq-
]o-I-cn-¡p-I-bpw); kwØm\ aen-\o-I-cW \nb-{´W t_mÀUv
(SPCB), h\whIp-¸v, kwØm-\-Xe ]mcn-Øn-Xn-Im-LmX \nÀWb
AtXm-dn-än, ssPh-ssh-hn[y t_mÀUv F¶n-h-bp-ambn kwtbm-Pn¨v
{]hÀ¯n-¡pw-hn[w Ahsb ]p\:kw-hn-[m\w \S-¯p-IbpwsN¿p-I.
 CXp kw_-Ôn¨ Xocp-am-\-§fn {]mtZ-inI kaq-l-¯nsâ
{]mXn-\n[yw Dd-¸m-¡p-I. Ct¸m-gpÅ \nb-{´W kwhn-[m-\-§Ä
iàn-s¸-Sp-¯p-I.
1. SPCB - DtZym-K-ØÀ¡v Ønc-amb C³kÀhokv ]cn-io-e-\w
\S-¯pI. kpXm-cyhpw D¯-chm-Zn¯w \ÂIp-¶-Xp-amb Hcp
amt\-Pvsaâv kwhn-[m-\-¯nsâ cq]o-I-c-Ww Dd-¸m-¡pI.
2. kwØm\ h\whIp-¸p-IÄ þ {]mtZ-inI kaq-ls¯ ssPh-
ssh-hn[yw, ]mcn-Øn-XnI tkh-\-§Ä, {]mtZ-inI ssPh-k-
¼¯v F¶n-h-sb-¡p-dn¨v IqSp-X t_m[-hm-·m-cm-¡p-I.
3. kwØm\ ssPh-ssh-hn[y t_mÀUp-IÄ þ ]©m-b-¯p-X-e-
ssPh-ssh-hn[y ]cn-]m-e\ kan-Xn-IÄ ({]tXy-In¨v ssPh-ssh-
hn[y k¼p-jvS-amb {]tZ-i-§-fnÂ) cq]o-I-cn-¡p-I. (tI-cfw CXn-
\Iw FÃm ]©m-b-¯p-I-fnepw kanXn-IÄ cq]o-I-cn-¨n-«p-­v.).
 Cu kan-Xn-IÄ {]mtZ-inI ssPh-ssh-hn-[y-¯nsâ tUm¡p-sa-tâ-j³
DÄs¸sSbpÅ Imcy-§Ä P\-Iob ssPh-ssh-hn[y cPn-Ì-dp-I-fpsS cq]o-
I-c-W-¯n-eqsS Dd-¸m-¡-Ww. CXn {]mtZ-inI ssPhssh--hn[yw, ssPh-
k-¼¯v, ]c-¼-cm-KX Adn-hp-IÄ F¶nh DÄs¸-Sp-t¯-­-Xp-­v. (tI-c-f-
¯n 60 iX-am\w ]©m-b-¯p-I-fn cPn-ÌÀ ]qÀ¯n-bm-bn-«p-­v).
 {]mtZ-inI ssPh-ssh-hn-[yw, ]cn-ØnXn F¶nh kw_-Ôn¨ FÃm
Imcy-§-fnepw P\-]-¦m-fn¯w Dd-¸m-¡p-¶-Xnsâ apJy-Nm-e-I-i-àn-bmbn
ssPh-ssh-hn[y ]cn-]m-e\ kan-Xn-IÄ hÀ¯n-¡-Ww. kwØm\
Kh¬saâp-IÄ, kwØm\ ssPh-ssh-hn[y t_mÀUp-IÄ¡pw ssPh-
ssh-hn[y ]cn-]m-e\ kan-Xn-IÄ¡pw th­ ^­v e`y-am-¡Ww (tI{µ
Kh¬saâv 2002, 2004 hÀj-§-fn ssPh-ssh-hn[y N«hpw \nb-ahpw
cq]o-I-cn-¨n-«p-­v. kwØm\ ssPh-ssh-hn[y \nbaw 2008-þÂ \ne-hnÂ
h¶p).
 tI{µ-¯nepw kwØm-\-¯n-ep-apÅ ]cn-Øn-Xn, h\w ¢nb-d³kv e`y-
am-¡p¶ kwhn-[m\w imào-I-cn-¡p-Ibpw FÃm t{]mP-IvSp-Ifpw
kw_-Ôn¨ ]cn-tim-[-\Ifpw P\-Iob hne-bn-cp-¯-ep-Ifpw IqSpXÂ
Bg-¯n-em-¡p-Ibpw sN¿p-I.
(C-t¸mįs¶ SEIAA, SEAC F¶o kwhn-[m-\§Ä \ne-hn-ep-­v.)
 tI{µ h\w ]cn-ØnXn a{´m-ebw, kwØm\ Kh¬saâp-IÄ¡v
]cn-ØnXnarZpe {]tZ-i-§-fn ]c-am-h[n P\m-`n-{]mbw kzcq-]n¨v
tkmWÂ ¹m\p-IÄ¡v cq]w \ÂIm-³ th­ \nÀt±iw sImSp-¡p-I.

9
 ]cn-ØnXnarZpe {]tZ-i-§-fpsS am¸n§v s]mXp-P-\-a-[y-¯n {]ZÀin-
¸n-¡p-Ibpw AXn-eqsS tkmWÂ ¹m\p-IÄ P\-§-sfbpw ]cn-Øn-Xn-
sbbpw IW-¡n-se-Sp¯v ka-{K-ambn cq]o-I-cn-¡-s¸-Sp-sa¶v Dd-¸m-¡p-
Ibpw sN¿p-I.
 {]mtZ-inI kaq-l-¯nsâ D]-Po-h\s¯bpw Zcn{Z P\-hn-`m-K-§-fpsS
Bh-iy-§-sfbpw IW-¡n-se-Sp-¯p-sIm-­m-hWw ]cn-ØnXn arZpe
{]tZ-i-§-fpsS am¸n-§v.
 Hmtcm hÀjhpw ]cn-ØnXnarZpe {]tZ-i-§-fn-ep-­m-hp¶ amä-§Ä Xn«-
s¸-Sp¯n dnt¸mÀ«m¡n s]mXp-P-\-a-[y-¯n Ah-X-cn-¸n-t¡-­-Xm-Wv.
 ]Ýn-a-L« {]tZ-i§-fnse Bhm-k-hy-h-Ø-I-fpsS AhØ Xn«-s¸-Sp-
¯m-\pÅ Hcp kwhn-[m-\-¯nsâ cq]o-I-cWw (Decision support
monitoring centre) {]m_ey¯n hcp¯Ww
 ]cn-ØnXnarZpe {]tZ-i§-fnse {Kma-§-fpsS {]mXn-\n-[y-t¯m-sS-
bmhpw `mhn t{]mP-IvSp-IÄ \S-¸m-¡p-I. FÃm t{]mP-IvSp-IÄ¡pw
hntÃ-Pnse {Kma-k-`-bpsS/ ssPh-ssh-hn[y ]cn-]m-e\ kan-Xn-bpsS
ap³Iq-«n-bpÅ A\p-a-Xnbpw F³.-H.-kn.bpw thWw.
]Ýn-a-L-«hpw Imem-hØm amähpw
ImemhØm amä-¯nsâ ^e-ambn ]Ýn-a-L« {]tZ-i-§Ä hÀ²n¨ Xm]-
taJ-e-IÄ, ag-bpsS e`yX-bn-ep-­m-Ip¶ amä-§Ä XpS-§n-bh A`n-ap-Jo-I-cn-
¡p-¶p-­v. agbn Imcy-amb Ipd-hp-ap­m-Ip-¶p. CXp ]Ýn-a-L-«-¯nse
Bhm-k-hy-h-Øsb hfsc tZmj-I-c-ambn _m[n-¡m-\n-S-bp-­v. CuÀ¸w
IqSnb {]tZ-i-§Ä Ipd-bp-Ibpw hcĨbpsS ^e-ambn Bhm-k-hy-h-Ø-bn-
ep-­m-Ip¶ {]Xn-Iqe amä-§Ä A[n-I-cn-¡p-Ibpw sN¿pw. ap¼v kqNn-¸n¨
kt¸mÀ«v Bâv tamWn-ä-dn§v skâÀ, B {]tZ-is¯ Xm]-\n-e-bn-ep-­m-
Ip¶ Gäw, ag-bn-ep-­m-Ip¶ Ipd-hv, aäv tZmj-I-c-amb Imem-hØm hy-Xn-bm-
\-§Ä F¶nh kw_-Ôn¨v ]T-\-§Ä \S-¯-Ww. taÂ]-dª {]iv\-§Ä,
h\-§-fnse ITn-\-amb Pe-ZuÀe-`-yw, Im«p-Xo, as®m-en¸v XpS-§n-bh ]Ýn-a-
L« Bhm-k-h-y-h-Øsb tZmj-Ic-ambn _m[n-¡p-¶p.
Ch XcWw sN¿p-¶-Xn-\pÅ Nne X{´-§-fmWv þ

1. hnhn-[ k-k-y-bn-\-§Ä, hr£-hn-f-I-sf-¶nh kwbp-à-ambn


hfÀ¯p¶ tXm«-§Ä t{]mÂkm-ln-¸n-¡p-I.
2. A[n-I -Xm-]-t¯bpw hcĨ-tbbpw {]-Xn-tcm-[n-¡p¶ kkybn\-§Ä
\«p hfÀ¯pI.
3. kwc-£W tI{µ-§-tfbpw Xp­p-h-\-§-tfbpw _Ôn-¸n¡pw hn[w
BÄän-ä-yq-Uv, emän-ä-yq-Uv t{KUn-bâp-I-fn tXm«-§Ä hn`m-h\w sN¿p-I.

10
]Ýn-a-L-«-hp-ambn _Ô-s¸« \b-§Ä cq]n-I-cn-¡p-t¼mÄ Xo]n-Sn¯w
kw_-Ôn¨v ap¶-dn-bn¸p \ÂIp¶ kwhn-[m-\-§-Ä¡p cq]w \ÂI-Ww.

BXn-c-¸Ån Pe-ssh-Z-ypX ]²Xn


]²Xn kw_-Ôn¨ ]p\Àaq-e-y-\nÀW-b¯nsâ ASn-Øm-\-¯n Pe Bhm-
k-h-y-h-Ø-I-fpsS \ne-\n¸pw Poh-k-Ôm-c-Whpw kw_-Ôn¨ ]T\w
(Ecological Flow), {]mtZ-inI ssPh-ssh-hn-[y timjW ]T\w F¶nh \S-
¯nbtijw, tIcf Kh¬saân\p Xm¸-c-y-ap-s­-¦n CXp kw_-Ôn¨
s{]mt¸m-k tI{µ ]cn-ØnXn h\w a{´m-e-b-¯n\p kaÀ¸n-¡-Ww.

{]hÀ¯\ ]²Xn
]Ýn-a-L« D¶-XXe -k-an-Xn-bpsS (HLWG) ip]mÀi-{]-Imcw tI{µ h\w
]cn-ØnXn a{´m-ebw ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§Ä t\m«nss^ sNt¿-
­-Xm-Wv. IqSmsX CXp kw_-Ôn¨ aäp t\m«n-^n-t¡-j-\p-Ifpw \nb-{´-
W-§fpw s]mXp-P-\-§sf Ign-bp-¶{X s]s«¶v Adn-bn-¡-Ww.
Cu ip]mÀi-IÄ 6 kwØm-\-§-fn \S-¸m-¡p¶Xnsâ t\mUÂ
an\nkv{Sn tI{µ h\w ]cn-ØnXn a{´m-e-b-am-bn-cn-¡-Ww.
h\w ]cn-ØnXn a{´m-e-bw, ¹m\nwKv I½n-j³, [\-Im-cy a{´m-e-bsa-
¶nh kwc-£Ww kw_-Ôn¨ ip]mÀi-IÄ \S-¸m-¡m³ th­ ^­pw
[\-k-lm-bhpw e`-y-am-¡m³X¡ km¼-¯nI kwhn[m-\-§Ä Hcp-t¡-­-
Xm-Wv.-CXp kw_-Ôn¨v kwØm-\-§Ä¡p th­ ^­v e`-y-am-¡m³ 14 þ
mw [\-Im-cy I½n-js\ t{]cn-¸n-¡-Ww.
]Ýn-a-L-«- D¶-XX-e-k-anXnbpsS (HLWG) ImgvN¸mSv
¹m\nwKv I½o-jsâ ]Ýn-a-L« hnI-k\ ]²-Xn, ln sUh-e-¸-saâv
t{]m{Kmw, ]c-¼-cm-K-X-ambn AwKoI-cn-¡-s¸« X]vXn \Znbv¡v sX¡v hi-
¯m-bp-ff ]Ýn-a-L«¯nsâ hSs¡ AXnÀ¯n F¶n-hsb ASn-Øm-\-am-
¡n-bmWv HLWG ]Ýn-a-L«¯nse Xmeq¡p-Isf \nÝ-bn-¨n-cn-¡p¶-Xv.
HLWG ]Ýn-a-L« arZpe {]tZ-i§Ä Is­¯p¶-Xn\v ka-{K-amb
`uaimkv{X D]m-[n-IÄ D]-tbm-Kn-¡p-Ibpw 24 aoäÀ dk-e-yp-j-\n hntÃ-
Pp-Isf ASn-Øm\ bqWnäv B¡p-Ibpw sNbvXp.

]Ýn-a-L-«-¯nsâ 60% a\p-j-y-hm-k-apÅ {]tZ-i-§Ä, Irjnt¯m«-§Ä


F¶n-h-bpÄs¸-Sp¶ kmwkvIm-cnI `q{]-tZ-i-§-fmbn (Cultural Landscape)
IW-¡m-¡n-bn-cn-¡p-Ibpw _m¡n {]Ir-X-ym-bpÅ `q{]-tZ-i-§-fmbn
(Natural Landscape) hÀKo-I-cn-¨n-cn-¡p-¶p. CXn 37% Gsd ssPh k¼p-
ã-am-Wv. Gsd ssPhk¼p-jvS-am-b-Xpw hnLm-X-§-fn-ÃmsX XpSÀ¨-bmbn
ImW-s¸-Sp-¶-Xpw, Ipdª P\-km{µXbp-f-fXpw kwc-£nX h\-§fpw
temI ss]XrI tI{µ-§fpapf-fXpw, B\-Ifpw ISp-h-Ifpw k©-cn¡p¶
h\- C-S-\m-gn-IÄ Df-f-Xp-amb ]Ýn-a-L-«-¯nsâ 37%þ {]tZ-is¯ am{X-

11
amWv ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fmbn HLWG Is­-¯n-bn-«p-Å-Xv. Cu
{]tZi§sf ]cn-Øn-Xn arZpe {]tZ-i-§-fmbn t\m«nss^ sN¿m³
HLWG ip]mÀi-sN-¿p-¶p.

]Ýn-a-L-«-¯nsâ `qanimkv{X]camb kqN\IÄ

WGEEP HLWG
`ua hn\ymkw 8°19’ 8‛ - 21° 16’ 24‛ N 8˚0’– 22˚26’ N
72° 56’ 24‛ - 78° 19’ 40‛ E 72˚55’– 78˚11’ E
BsI hnkvXrXn 129037 NXp. In.- ao. 1,64,280 NXp. In.-an.
AXn-cp-IÄ¡n-S-bn- 1490 In.- ao. 1500 In.-an.
epÅ ssZÀLyw
ae-\n-c-I-fnse ]me-¡mSv Npcw ~30-40In.ao.
CS-ap-dnª `mKw
Ipdª hoXn 48 In.- ao. 10 In.- ao.
IqSnb hoXn 210 In.- ao. 200 In.- ao.

Nn{Xw: ]Ýn-a-L-«w- AXnÀ¯n – WGEEP & HLWG

12
HLWG- ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i§Ä tcJs¸Sp-¯Â
]Ýn-a-L«s¯ c­mbn hÀ¤oI-cn-¨n-cn-¡p-¶p. 1) {]Ir-X-ym-bpÅ ]Ýn-a-L« `q{]-tZ-i-§-Ä
(40%), 2)kmwkvIm-cnI ]Ýn-a-L-«- `q{]-tZ-i-§Ä (60% þ a\p-jyhmk-apÅ {]tZ-i-§Ä,
Irjnt¯m«-§Ä, ¹mtâj-\p-IÄ XpS-§nh). Gsd ssPhk¼p-jvS-am-b-hbpw,
hn`-Pn-¡-s¸-Sm-¯-hbpambXpw, Ipdª P\-km{µXbp-f-fXpw, kwc-£nX h\-§fpw temI
ss]XrI tI{µ-§fpapf-fXpw, B\-Ifpw ISp-h-Ifpw k©-cn¡p¶ h\-C-S-\m-gn-IÄ Df-f-
Xp-amb ]Ýn-a-L-«-¯nsâ 37%þ s¯ am{X-amWv ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fmbn HLWG
Is­-¯n-bn-«p-Å-Xv.

hntÃ-Pp-I-sf-bmWv ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i§Ä \nÝn-bn-¡p-¶-Xn\pff bpWn-äp-I-fmbn-


Xocpam-\n¨n«p-f-f-Xv. hntÃ-Pnsâ `qhnkvXr-Xnbpw ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i§fpsS `qhnkvXr-
Xnbpw X½n-ep-ff A\p-]m-Xs¯ ASn-Øm-\-am-¡n- hntÃ-Pp-IsfbmWv ]cn-ØnXn arZpe
bqWn-äp-I-fmbn- (Ecologically Sensitive Units (ESU)) \nÝ-bn-¨ncn-¡p-¶-Xv.

Nn{Xw: ]Ýn-a-L-«w- þ ]cn-ØnXn arZpe bqWn-äp-IÄ

13
Nn{Xw: ]Ýn-a-L-«w- þ ]cn-ØnXn arZpe bqWn-äp-IÄ- - XmcXarw

14
tIcf¯nse ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fpsS (ESA) hnhc§Ä

District Taluka Taluka ESA No. of Villages


Area(KM2) within ESA
Ernakulam Kothamangalam 316 1
Kunnathunad 476
Muvattupuzha 449
Idukki Devikulam 1,808 1,808 12
Peerumade 1,310 1,146 8
Thodupuzha 888 463 4
Udumbanchola 1,094 1,094 23
Kannur Taliparamba 1,329
Thalassery 1,212 304 3
Kasaragod Hosdurg 976
Kollam Kottarakkara 571
Kunnathur 143
Pathanapuram 1,271 942 8
Kottayam Kanjirappally 429 51 1
Meenachil 689 106 3
Kozhikode Kozhikode 1,031 234 5
Quilandy 745 170 2
Vadakara 580 112 2
Malappuram Ernad 816
Nilambur 1,383 1,012 10
Perinthalmanna 511
Tirur 418
Palakkad Alathur 578 66 1
Chittur 1,170 648 3
Mannarkad 1,226 857 7
Palakkad 726 272 3
Pathanamthitta Adoor 336
Kozhenchery 958 616 2
Ranni 1,097 924 4
Thiruvananthapuram Nedumangad 957 457 4
Neyyattinkara 585 165 3
Thrissur Kodungallur 150
Mukundapuram 1,326 708 1
Wayanad Mananthavady 749 364 4
Sulthanbathery 770 301 2
Vythiri 619 287 7
Total 29,693 13,108 123

15
HLWG s]mXp ip]mÀi-IÄ
]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fnse hnI-k\ {]hÀ¯-\-§Ä¡v \nb-{´Ww \nÀt±-
in-¨n-«p-­v. Cu \nb-{´-W-§Ä ^e-h-¯mbn \S-¸m-¡p-¶-Xn\pw kpØnc hnI-
k\w Dd-¸m-¡p-¶-Xn-\p-ambn kwØm\ kÀ¡m-cp-IÄ \nÝnX kwhn[m-\-§Ä¡v
cq]w sImSp-¡-W-sa¶v HLWG A`n-{]m-b-s¸-Sp-¶p. Xmsg-¸-d-bp-¶-h-bmWv ]cn-
ØnXn arZpe {]tZ-i§-fnse hnI-k-\-§Ä¡pÅ {]tXy-I-amb hyh-ØIÄ

1 J\\w, ]md-J-\\w k¼qÀ® \ntcm-[\w


aWÂhm-cÂ
2 DuÀtÖmÂ]m-Z\w Xm]-ssh-ZypX ]²-Xn-IÄ ]mSn-Ã. Pe-ssh-
ZypX ]²-Xn-IÄ, Pee`y-X-Ip-d-hpÅ Ime-§-
fn 30 iX-am\¯ntesd Pe-\n-c-¸pÅhbnÂ
am{Xw, h\w ]cn-ØnXn hIp-¸p-I-fpsS ¢nb-
d³kn\p hnt[-b-ambn A\p-h-Zn¡mw
3 hyh-kmbw sdUv Iymä-K-dn-bnÂs¸« hyh-km-b-§Ä
]mSnà (B-ip-]-{Xn-IÄ sdUv Iymä-K-dn-
bnÂs¸-«-h-bm-b-Xn-\m Ahsb Cu ]«n-I-
bnÂ\n¶v thÀXn-cn-t¡-­-Xp-­v)
4 a\pjy Bhm-k-tI-{µ-§Ä 20000 NXpc{i ao-ä-dn-tesd hym]vXn-bpÅ
sI«n-S-§fpw \nÀ½mW {]hÀ¯-\-§fpw
]mSn-Ã. Su¬jn-¸p-Ifpw {]tZ-i hnI-k\
]²-Xn-Ifpw ]mSn-Ã.
5 h\-§-fpsS Xncnhv sh_vssk-än CXp kw_-Ôn¨ hniZ
hnh-c-§Ä sImSp-¡Ww
6 aäp ]²-Xn-IÄ Ct¸mÄ ]cn-ØnXn BLmX \nÀ®b
hnÚm-]-\-¯nsâ Iogn hcm-¯-hbpw
]mcn-Øn-XnI BLm-X-§Ä D­m-
¡m¯Xpamb ]²-Xn-IÄ¡p am{Xw A\p-
aXn \ÂIpw.
7 ASn-Øm\ kuIcy hnI- ka-{K-amb ]cn-Øn-Xn BLmX ]T-\-¯n\p
k\w, KXm-KXw DÄs¸sS tijw am{Xw. ]cn-ØnXn BLmX \nÀ®b
hnÚm-]-\-¯nse A hn`m-K-¯nsâ IognÂ
Ch-sbÃmw DÄs¸-Sp-¶-Xm-Wv. (]cn-ØnXn h\w
a{´m-e-b-¯nsâ ¢nb-d³kv e`n-¨n-cn-¡-Ww).
8 dbnÂth ]mcn-Øn-Xn-I-amb kwc-£Ww Dd-¸m-¡n-s¡m-
­p-thWw ]²-Xn-IÄ Bkq-{XWw sNt¿-­-
Xv. (h-\y-Po-hn-Isf _m[n-¡m-¯-hn-[-¯nÂ)
9 kpØnc Irjn ImÀjnI taJ-e-Ifpw ¹mtâ-j³ taJ-e-
Ifpw ]cn-ØnXn arZpe tkmWp-I-fnÂ
\n¶pw Hgn-hm-¡-s¸-«n-«p-­v. h\-{]-tZ-i-§-
sfbpw Ahbv¡p Npäp-apÅ ssPh-ssh-hn-
[ys¯bpw kw-c-£n¡pI F¶p-ÅXv ^e-
¯n Irjn-¡mÀ¡pw ¹mâÀamÀ¡pw KpW-
I-c-am-bn-cn¡pw. Irjn-¡msc ssPh-Ir-jn-bn-
te¡v sIm­p-h-cp-¶-Xn-\p-th­ [\-k-lm-
b-§Ä \ÂIp-Ibpw thWw.
10 hnt\m-Z-k-©mcw CXv th­ \nb-{´-W-§Ä IqSmsX \S-¸n-
em-¡n-bm ]mcn-Øn-Xn-I-amb timjWw
D­m-Im³ CS-bp­v. ]cn-ØnXn BLmX
\nÀ®bw IqSp-X ià-ns¸-Sp-¯p-Ibpw

16
taÂt\m«w hn]p-e-am-¡p-Ibpw sN¿p-I.
henb Sqdnkw kwcw-`-§Ä¡p-taÂ
th­{X skÊv GÀs¸-Sp-¯p-Ibpw Cu
XpI ]mcn-Øn-XnI ]cn-]m-e\ {]hÀ¯-\-
§Ä¡pw {]mtZ-inI kaq-l-¯nsâ t\«-
§Ä¡p-ambn D]-tbm-K-s¸-Sp-¯p-Ibpw
sN¿pI.
11 ss]XrI ]Zhn tIc-f-¯n-epÅ 19 tI{µ-§Ä (C-´ybn Gä-
hp-a-[nIw); hyà-amb AXn-cp-IÄ \nÀ®-bn-
¡-s¸-«n-«pÅ \mj-W ]mÀ¡p-IÄ, h\y-
Pohn kt¦-X-§Ä, I½yq-Wnän dnkÀÆv XpS-
§n-b-hbv¡v Ct¸mÄXs¶ anI¨ coXn-bn-
epÅ kwc-£Ww D­v. ChnSs¯ h\y-k-¼-
¯ns\ kwc-£n-¡m\pw Ah-bpsS aqey-
\nÀ®-b-¯n\pw kwØm\ Kh¬saâp-IÄ
Hcp ¹m³ X¿m-dm-¡-Ww.
12 ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i- Bkq-{XW I½o-j³ ]cn-ØnXn arZpe
§Ä¡pta th­ `cW]c- {]tZ-i-§fpsS kwc-£W {]hÀ¯-\-
amb {]hÀ¯-\-§Ä¡pw §Ä¡mbpw Cu {]tZ-is¯ ]cn-ØnXn
\nb{´W {]hÀ¯\- kulrZ hfÀ¨-bv¡pth­ km¼-¯nI k
§Ä¡pambn Hcp kwhn-[m- lmbw \ÂIp-¶-Xn-\mbpw Hcp ]Ýn-a-L«
\¯n\v cq]w \ÂIp-I. kpØnc hnI-k\ ^­n\p cq]w \ÂI-
Ww. 2006 se ]cn-ØnXn BLmX \nÀ®b
hnÚm-]-\-¯nse \n_-Ô-\-IÄ {]Imcw
]Ýn-a-L« arZpe {]tZ-i-§fn \n¶pw 10
IntemaoäÀ ]cn-[n-bn hcp¶ {]tZ-i-§-fn-
se hnI-k\ ]²n-IÄ¡v ]mc-nØn-XnI
¢nb-d³kv \ÂI-Ww.
13 ]Ýn-a-L« {]tZ-i-§-fp-ambn ]Ýn-a-L-«¯nse kwc-£W hnI-k\
_Ô-s¸« kp{]-[m\ Xocp-am- {]hÀ¯-\-§Ä¡v Hcp imkv{Xob ASn-
\-§Ä FSp-¡p-¶-Xn\pw Øm\w \ÂIp-¶-Xn-\mbn imkv{X Øm]-\-
Ahbv¡pth­ ]n³Xp- §-fp-sSbpw A¡m-U-an-I-fp-sSbpw Hcp
Wbpw taÂt\m-«hpw \ÂIp- hnÚm\ irwJebv¡v cq]w \ÂIm³
¶-Xn-\pw-th­n Hcp skâ- HLWG \nÀt±-in-¨n-«p-­v. tIc-f-¯n tI{µ
dn\p cq]w \ÂIpI h\w ]cn-ØnXn a{´m-e-b-¯nsâ IognÂ
hcp¶ Øm]-\-§-sfm¶pw CÃm-¯-Xn-\mÂ
HLWG \nÀt±-in¨ kmt¦-XnI Øm]\w tIc-
f-¯n Øm]n-¡-W-sa¶v ip]mÀi-sN-bvXn-«p-
­v. (ISRO bpsS kwhn-[m-\-§Ä CXn\v
klm-b-I-c-am-Ipw.)
14 AXn-c-¸Ån Pe-ssh-ZypX ssPh-ssh-hn[y timj-Ww, h\-¯nse
]²Xn Bhm-k-hy-h-Ø-I-fn-ep-­m-Ip¶ amäw, BZn-
hm-knI-sf amän-]mÀ¸n-¡Â, Pem-i-b-§-
fnse Pe-\n-c¸nep­m-Ip¶ amäw,
DuÀtÖm¸mZ\w, Pe D]-t`mKw,
PetkN\w F¶nh X½n Hcp k´p-e\w
thW-sa¶v HLWG \nÀt±-in¨n«p-­v.
Cu ]²Xn kwØ-m-\-¯nsâ DuÀÖ Bh-
iy-I-X-bp-ambn _Ô-s¸«v hfsc {][m\-am-
sW-¦n-epw \Zn-bnse Pe-e-`yX Ipd-hpÅ
Imes¯ Pe-\n-c-¸p-ambn _Ô-s¸«v

17
A\nÝnXXzw \ne-\n¡p-¶p-­v. sshZyp-
tXm¸m-Z\w kw_-Ôn¨v \n_-Ô-\-IÄ
]p\:-]-cn-tim-[n¡Ww. DuÀtÖm¸m-Z\
]²Xn \S-¸n-em-¡p-¶-Xn-eqsS kky-Pm-Xn-
Ifn D­m-Ip¶ timj-Ws¯ ]cn-l-cn-
¡m³ B {]tZ-is¯ kkykm{µX
{]m]vX-amtWm F¶ hkvXpX \nÀ®-
bn¡Ww. \Zn-bnse Pe-e-`yX Ipd-hpÅ
Imes¯ Pe-\n-c-¸p-ambn _Ô-s¸« Umä-
IÄ ]cn-tim-[nt¡­-Xp-­v. CsXms¡ A]-
{K-Yn¨ tijw, tIcf kÀ¡mÀ XmÂ]-cy-s¸-
Sp-¶p-s­-¦n CXp kw_-Ôn¨ Hcp
s{]mt¸m-k tI{µ h\w ]cn-ØnXn a{´m-
e-b-¯n\v \ÂI-Ww.
sI.-F-kv.-C.-_n. Cu ]²-Xnsb km[q-I-
cn¡pw hn[-apÅ Nne hnh-c-§fpw hkvXp-X-
I-fpw kaÀ¸n-¨n-«p-­v. t_mÀUv C¡m-cy-
§Ä h\w ]cn-ØnXn a{´m-e-b-¯ns\
{]tXyIw [cn-¸n¨v ¢nb-d³kn-\pÅ \S-]-Sn-
IÄ kzoI-cn-¡-Ww.
15 km¼-¯nI B\p-Iq-ey-§Ä ]cn-ØnXn kulrZ hfÀ¨bv¡pw kwc-
£W {]hÀ¯-\-§Ä¡pw th­ km¼-
¯nI klm-b-§Ä \ÂIp¶Xv kw_-Ôn¨v
Hcp _rl-¯mb s{]mt¸m-k kwØm\
Kh¬saâv HLWG \v \ÂIn-bn-cp-¶p. CXp
XXz-¯n AKo-I-cn-¡-s¸-«n-«p-s­-¦nepw Cu
[\-k-lm-b-¯n-te-sdbpw h\ kwc-£-W-
¯n\v t]mIp-sa-¶Xn\m kwØm-\-
¯n\pta-epÅ km¼-¯nI _m[yX hÀ²n-
¡pw. CXp kw_-Ôn¨ ^­n KWyamb
hÀ²-\hv hcp-¯-W-sa¶pw h\-hp-ambpw
]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§fp-ambpw _Ô-
s¸«p Ign-bp¶ {]mtZ-inI kaq-l-¯n\v
t\cn«v [\-k-lmbw e`y-am-¡p-¶-Xn-\pÅ
km[yX ]cn-tim-[n-¡-W-sa¶pw 14þmw km¼-
¯nI I½o-j³ ip]mÀi sNbvXn-«p-­v.
tI{µ Kh¬saâv FÃm ]cn-ØnXn \nb-a-§-
fp-w \S-¸n-em¡p-¶Xn\p-th­ D¯-c-hm-Zn-
Xzhpw km¼-¯nI _m[yXbpw (HLWG Cu
taJ-e-bnse hnI-k\ {]hÀ¯-\-§Ä
kw_-Ôn¨v \nb-{´-W-§Ä \S-¸n-em-¡p-¶-
Xn-\pÅ \nbX kwhn-[m-\-§Ä thW-sa¶v
\nÀt±-in-¨n-«p-­v) hln-¡p-¶p-s­-¦nepw
kwØm-\-§Ä Cu Zn-ibn \S-¸n-em-¡p¶
{]hÀ¯-\-§Ä¡v Hcp km¼-¯nI klm-
bhpw \ÂIm-dn-Ã. aen-\o-I-cW \nb-{´W
t_mÀUv, kwØm\ ssPh-ssh-hn[y
t_mÀUv, ]cn-ØnXn Ub-d-IvS-td-äv, Xoc-tZi
AtXm-dn-än, ]cn-ØnXn BLmX AtXm-dn-än,
\oÀ¯S kwc-£Ww XpS-§n-b-h-bp-ambn
_Ô-s¸«v \nb-a-]-chpw AÃm-¯-Xp-ambn
tI{µ-kÀ¡m-cnsâ hyh-Øm-]n-X-amb \nc-
h[n {]hÀ¯-\-§Ä \S-¸m-¡p-¶-Xn\v
18
kwØm\ kÀ¡m-cp-IÄ henb tXmXn-epÅ
km¼-¯nI sNehv XpSÀ¨-bmbn hln-
¡p¶ kml-Ncyw \ne-hn-ep-­v. am{X-aà ]cn-
ØnXn arZpe {]tZ-i§-fp-ambn _Ô-s¸«v
kwØm-\-§fpw Ahn-Ss¯ P\-§fpw ]e
\nb-{´-W-§Ä¡pw \nb-a-§Ä¡pw Pe-
ssh-ZypX ]²-Xn-IÄ \S-¸n-em-Im¯ Ah-
Øaqe-apÅ {]iv\-§Ä¡p-sams¡ hnt[-b-
am-Ip-¶p-­v. C¯c-¯n-Â t\cn«pw AÃm-sX-
bp-ap­mIp¶ \jvS-§Ä \nI-¯-s¸-S-Ww.
h\ kwc-£-W-¯n-\pÅ [\-k-lmbw,
km¼-¯nI \nb-{´-Ww XpS-§n-bh h\-
¯n\v ]pd¯pÅ kwc-£W {]hÀ¯-\-
§Ät¡m CXn-teÀs¸-Sp¶ hyàn-IÄt¡m
t\cn«v bmsXmcp klm-bhpw \ÂIm¯
ØnXn-bp-­v. AXn-\m tI{µ kÀ¡m-cnsâ
]cn-ØnXn hnj-b-§-fp-ambn _Ô-s¸« \nb-
a-§fpw N«§fpw t\m«n-^n-t¡-j-\p-Ifpw
\S-¸m-¡p-¶-Xp-ambn _Ô-s¸«v cq]-wsIm-Sp-
¯n-«pÅ Øm]-\-§-fp-sSbpw AtXm-dn-än-I-
fp-sSbpw ]²-Xn-tb-Xc sNe-hnsâ 50% tI{µ
kÀ¡mÀ hln-¡-Ww. IqSmsX GP³kn-I-
fpsS ]²Xn sNe-hv apgp-h\pw hln-¡-Ww.
]Ýn-a-L« arZpe {]tZ-i-§-fpsS kwc-£-W-
¯n-\pÅ kÀÆokv NmÀÖv, ht\-X-c
]mcnØn-XnI k¼-¯p-IfpsS kwc-£Ww,
ssPh-ssh-hn[y ]cn-]m-e\ kan-
XnIÄ¡pÅ [\-k-lmbw (ssP-h-ssh-hn[y
N«-{]-Im-cw), kwØm-\s¯ ssPh-ssh-
hn[y ^­n-epÅ hnlnXw, {Kma-]-©m-b¯v
Xe-¯n-epÅ {]mY-anI ]mcn-ØnXnI ]cn-
c£ (Primary Environmental Care)
{]hÀ¯-\-§Ä, IoS-\m-in\n, cmk-hfw XpS-
§n-bh D­m-¡p¶ aen-\o-I-cW¯nsâ
^e-ambn kw`-hn-¡p-¶ ]mcn-Øn-XnI
timjW¯nsâ \nÀ½mÀÖ\w, Jc {Zh-am-
en\y kwkvI-cWw, Pem-i-b-§-fpsS kwc-
£W {]hÀ¯-\-§Ä, sI«nS \nÀ½mW
kma-{K-n-IÄ¡v ]cn-ØnXn kulrZ _Z-ep-
IÄ D]-tbmKn¡Â XpS-§n-bh-bpsS
sNehpw tI{µ kÀ¡mÀ ]qÀ®-ambpw hln-
¡-W-sa¶v HLWG ip]mÀi-sN-¿p-¶p.
HLWG bpsS ip]mÀi-IÄs¡m¸w ta¸-
dª km¼-¯n-I- kwhn-[m-\-§ÄIqSn ]cn-
K-Wn-¨m am{Xta Ch kwØm\ kÀ¡m-cp-
IÄ¡v \S-¸n-em-¡m³ km[n-¡p-I-bp-Åq. IS-
sa-gpXn¯ÅÂt]m-epÅ km¼-¯nI \S-
]Sn-IÄ¡p ]Icw ]cn-ØnXn {]hÀ¯-\-
§Ä¡v {Kmâv C³ FbvUv \ÂIp-¶Xv DNn-
X-am-bn-cn-¡pw.

19
HLWG & WGEEP AhtemI\w

sslse-h hÀ¡nwKv {Kq¸nsâ \nÀt±i{]-Imcw ]Ýn-a-L-«-¯nsâ


sam¯w hnkvXr-Xn-bpsS 37% am{X-amWv ]mcn-Øn-Xn-I- arZpe {]tZ-i-§-
fmbn hcp-¶-Xv. CXv KpP-dm¯v, alm-cm-jv{S, tKmh, IÀWm-S-I, tIc-fw,
Xan-gv\mSv F¶o kwØm-\-§fn 60,000 NXpc{i Intemao-ä-dn-embn hym-]n-
¨n-cn-¡p-¶p. dntam«v sk³knwKv kmt¦-XnI hnZy D]-tbm-Kn-¨mWv HLWG
]ÝnaL«-¯nse ]mcn-Øn-XnI arZpe {]tZ-i-§Ä amÀ¡v sNbvXn«p-Å-Xv.
CXn-\mbn BZyw kmwkvIm-cnIhpw, {]Ir-X-ym-bpÅXpamb ]Ýn-a-L«
`q{]-tZ-i-§-Ä X½nepÅ thÀXn-cnhv HLWG \nÀW-bn-¡p-I-bp-­m-bn. a\p-
jyhmk-apÅ {]tZ-i-§Ä, Irjnt¯m«-§Ä, ¹mtâj-\p-IÄ F¶nh
DÄs¸-Sp¶ kmwkvIm-cnI `q{]-tZ-i-§Ä ]Ýn-a-L-«-¯nsâ 58.44% {]tZ-i-
¯mbn hym-]n-¨n-cn-¡p-¶p. {]Ir-Xym-epÅ `q{]tZ-i-§-fmbn amÀ¡v
sNbvXn-«pÅ _m¡n {]tZ-i¯nsâ 90 iX-am\s¯bmWv ]cn-ØnXn
arZpe {]tZ-i-ambn Xncn-¨-dn-ªn-«p-Å-Xv. Cu `mK¯v J\-\w, ]md J\-\w,
aW hmc XpS-§n-bh k¼qÀ-W-ambn \ntcm-[n-¡-W-sa¶v ]Ýn-a-L«
D¶-X-Xek-an-Xn- (HLWG) Bh-i-y-s¸-Sp-¶p. F¶m ]Ýn-a-L« ]cn-
ØnXn hnZKv[ -k-an-Xn-bpsS (WGEEP) dnt¸mÀ«n ]Ýn-a-L«¯nsâ 90
iX-am\w {]tZ-i¯nepw J\-\hpw aäpw ]cn-an-X-s¸-Sp-¯p-Itbm \nb-{´n-
¡p-Itbm sN¿-W-sa-¶mWv Bh-i-y-s¸-«n-«p-Å-Xv. CXv \S-¸n-em-¡pI hfsc
ZpjvI-c-am-bn-cn-¡pw.

AXpt]mseXs¶ ]ivan-L-«-¯nsâ hnkvXrXn WGEEP dnt¸mÀ«ns\ At]-


£n¨v (1,29,037 N.-In.-ao) HLWG dnt¸mÀ«n (1,64,280 N.-In.-ao.)
IqSpXembn«p­v. WGEEP bn ]cn-ØnXn arZpe tkmWp-IÄ ]c-¼-cm-K-
X-am-bpÅ ]Ýn-a-L-«-¯nsâ AXnÀ¯n-I-sf-t¸mepw ewLn-¡p-t¼mÄ
HLWG {]Imcw ]Ýn-a-L-«-¯nsâ 37% am{X-amWv ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-
§-fmbn Is­-¯n-bn-«p-Å-Xv. WGEEP dnt¸mÀ«v {]Imcw 978 ]©m-b-¯p-I-
fn 633 F®w GsX-¦nepw Xc-¯n-epÅ ]mc-nØn-XnI arZpe tkmWp-I-
fn DÄs¸-Sp-t¼mÄ HLWG {]Imcw 123 hntÃ-Pp-IÄ am{X-amWv ]mcn-Øn-
XnI arZpe tkmWp-I-fn hcp-¶-Xv. HLWG bpsS \nÀt±-i-a-\p-k-cn¨v ]c-
¼-cm-KX ]Ýn-a-L« {]tZ-i-§Ä am{X-amWv Gsd-¡psd ]cn-ØnXn arZpe
{]tZ-i-§-fn DÄs¸-Sp-¶-Xv. HLWG \nÀt±-in-¡p¶ ]cn-Ø-nXn arZpe

20
{]tZ-i-§Ä Gsd ssPhk¼p-jvS-am-b-hbpw hn`-Pn-¡-s¸-Sm-¯-hbpamWv.
AtX-k-abw P\-km-{µX NXp-c{i Intem-ao-ä-dn 100  Xmsg-bpÅ {]tZ-
i-§-fn Ipdª tXmXn apX a[ya tXmXnÂh-sc-bpÅ h\hn`-P-
\hpw anI¨ tXmXn-epÅ ssPh-ssh-hn-[yhpw DÅ-h-bm-Wv. AXm-bXv
Ipdª tXmXn apX a[y-a-tXm-Xn hsc ssPh-k-¼¯pw henb
tXmXn-epÅ h\ hn`-P-\hpw DÅ {]tZ-i-§sf Hgn-hm-¡n-bn-cn-¡p-¶p.
AXp-t]m-se-Xs¶ P\-km-{µX NXp-c{i Iotem-ao-ä-dn\v 100 tesd-bpÅXpw
a[ya-tXm-Xn-epÅ hn`-P\w D-Å-Xp-amb {]tZ-i§sf ]cn-ØnXn arZpe
{]tZ-i-§Ä F¶ hn`m-K-¯n \n¶v Hgn-hm-¡n-bn-«p-­v. ]cn-ØnXn arZpe
{]tZ-i-¯n 20% sâ km¶n-²y-amWv hntÃ-Pp-Isf ]cn-ØnXn arZpe {Kma-
§-fmbn tcJ-s¸-Sp-¯m-\p-]-tbm-Kn-¨n-cn-¡p-¶Xv.

km[m-cW h\-§Ä¡p ]pdsa 3802 N.-In.aoädnembn hym]n-¨n-cn-¡p-¶ {]Ir-


Xym-bpÅ `q{]-tZ-i-§Ä am{X-amWv ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fmbn Xncn-¨-
dn-b-s¸-Sp-Ibpw hÀ¤o-I-cn-¡-s¸-Sp-Ibpw sNbvXn-«p-Å-Xv. ]cn-ØnXn arZpe
{]tZ-i-§-fmbn Is­-¯n-bn-«pÅ 123 hntÃ-Pp-IÄ C¯-c-¯n hÀ¤o-I-cn-¡-
s¸-«-Xn\p ImcWw Ah-bpsS hnkvXrXnbpsS 20% ¯nse¦nepw ]cn-ØnXn
arZpe {]tZ-i-§Ä DÅ-Xn-\m-em-sW¶pw hyà-am-Wv. Cu ]dª am\-Z-Þ-
§Ä A\p-hÀ¯n-¡-s¸-«n-sÃ-¦n HLWG bpsS ip]mÀi-IÄ¡v Hcp kmwK-
Xy-hp-anÃmsX hcpw. IqSmsX CXv HLWG ambpÅ tSwkv Hm^v d^-d³kn\v
AXo-X-ambn amdp-Ibpw sN¿pw. ]mcn-Øn-XnI kwc-£-Ww, kpØnc hnI-k-
\w, X¯p-ey-amb km¼-¯nI, kmaqlnI hfÀ¨ F¶nh X½n Hcp ka-
\zbw thW-sa¶v HLWG hn`m-h\w sN¿p-¶p. ]Ýn-a-L-«-¯nsâ sNdnb
hym]vXn-bnepw efn-X-ambp-apÅ kwc-£Ww CXns\-¡mtfsd hnim-e-amb
coXn-bn Akm-[y-amWv. HLWG dnt¸mÀ«n kwØm\ kÀ¡mÀ CXp-ambn
_Ô-s¸«v D¶-bn¨ Bi-¦-IÄ¡v kwØ-\¯nsâ XmÂ]cy {]Im-c-apÅ
]cn-lm-c-§Ä Xs¶ \nÀt±-in-¨n-«p-­v. dnt¸mÀ«v C¡m-cy-§Ä Nq­n-¡m-Wn-
¡p-¶pap-­v.

]Ýn-a-L«¯nsâ kwc-£Ww, kwØm-\-¯nsâ \ne-\n¸n-\p-Xs¶ Ahiy


LS-I-am-sW-¶n-cns¡ HLWG \nÀt±-in-¨n-«pÅ efn-X-amb Imcy-§Ä AwKo-I-
cn-¡-s¸-tS-­-Xp-­v. 1960 Ifn kwØm-\s¯ 36 Xmeq-¡p-I-fn ]Ýn-a-L«
hnI-k\ ]²-Xn (Western Ghat Development Programme) \S-¸n-em-
¡nbncp¶p. ]²Xn {]tZ-i-¯nsâ hym]vXn HLWG \nÀt±-i-{]-Im-c-apÅ ]Ýn-

21
a-L« {]tZ-i-§-sf-¡mfpw hfsc hn]p-e-ambncp-¶p. ]Ýn-a-L-«-hp-ambn
_Ôs¸« [\-k-lmbw, ]pXp-Xmbn \nÀ®-bn-¡-s¸« ]Ýn-a-L« {]tZ-i-§-fnÂ
am{X-ambn ]cn-an-X-s¸-Sp-¯-W-sa¶v HLWG \nÀt±-in-¨n-«nsöXpw {it²-b-am-
Wv. temI-ss]-XrI tI{µ ]Zhn ]Ýn-a-L-«-¯n\v e`n¨ kml-N-cy-¯n CXv
Hcp {]tXyI ]mcn-Øn-XnI arZpe {]tZ-i-ambn {]Jym-]n-¡-s¸«p Ign-ªp.
CtX-k-abw \ne-hn-epÅ h\-§Ä¡pw `q{]-tZ-i-§Ä¡pwta C¯-c-
¯nepÅ hÀ¤o-I-cWw C\nbpw AwKo-I-c-n¡s¸«n-«n-Ã. (kw-c-£W tI{µ-
§Ä¡v DÅn-emWv temI-ss]-XrI tI{µw hcp-¶Xv). hnim-e-amb kmw-kvIm-
cnI `q{]tZ-i-§Ä Hgn-hm-¡-s¸-«-Xn\v Imc-W-ambn HLWG Nq­n-¡m-Wn-¡p-
¶Xv kwc-£nX tI{µ-§-fp-sS (PAs) ]pd-¯pÅ ]mcn-Øn-XnI arZpe `q{]tZ-
i-§Ä kwc-£n-¡-s¸-SWsa-¶Xpw AtX-k-abw AhnsS kwLÀjm-h-Ø-IÄ
Hgnhm-¡s¸S-W-sa¶XpamWv. ]Ýn-a-L« arZpe {]tZ-i§Ä¡p-Ånse h\-{]-
tZ-i-§Ä \nÝnX \nb-a-§fpw hyh-Ø-Ifpw {]Imcw kwc-£n-¡-s¸-Sp-sa-¶n-
cns¡ ]Ýn-a-L« arZpe {]tZ-i-§Ä¡v e`n-¡p-¶Xv Hcp A[nI kwc-£-W-am-
bn-cn-¡pw.

HLWG ]Ýn-a-L-«¯n\v 10 In.ao ]cn-[n-bnepÅ {]tZ-i-§fnse hnI-k\


{]hÀ¯-\-§Ä kw_-Ôn¨v Hcp kp{]-[m\ ip]mÀi apt¶m«v h¨n-«p-­v.
h\w ]cn-ØnXn a{´m-e-b-¯nsâ 2006 se ]cn-ØnXn BLmX \nÀ®b
hnÚm-]-\-{]-Im-c-apÅ ¢nb-d³kv t\Sn-bn-cn-¡-W-sa-¶-XmWnXv. F¶mÂ
Ct¸mÄXs¶ Cu ¢nb-d³kv IqSmsX C¯cw ]²-XnIÄ \S-¸n-em-¡m³
km[n-¡p-I-bnà F¶Xpw ¢nb-d³kv t\Snb tij-amWv Ct¸mÄ Ch \S-¸m-
¡p-¶-sX-¶Xpw {it²-b-am-Wv. \nb-{´-W-hpambn _Ô-s¸«v \nÝn-X- hyh-
ØIÄ D­m-bn-sÃ-¦n Cu ip]mÀi A{]m-tbm-Kn-I-am-bn-cn-¡pw.

]cn-ØnXn \nb-a-§-fp-ambn _Ô-s¸«v ]mcn-Øn-XnI {]i-v\-§-fn B[n-Im-


cnI tI{µ-§Ä ^e-h-¯mbn CS-s]-Sm-hp¶ kml-Ncyw C¶p-s­-¦nepw Ch-
^e-{]-Z-ambn \S-¸n-em-¡p¶ kwhn-[m\w C¶v \ne-hn-en-Ã. CXp-ambn _Ô-s¸«
Imcy-§Ä ASn-Øm-\-]-c-am-sb-¦nepw \S-¸m-¡p-¶-Xn-\pÅ kwhn-[m-\-tam A[n-
Imc tI{µtam kwØm\ kÀ¡m-cp-I-fpsS Iogn cq]-s¸-Sp-¯p-¶-Xv, Cu
ip]mÀi-Ifpw N«-§fpw t\m«n-^n-t¡-j-\p-Ifpw aäpw ^e-{]-Z-ambn \S-¸m-
¡m³ klm-b-I-c-amIpw. ASn-¯-«n t]meokv hIp-¸ns\ tI{µo-I-cn¨v C¯-c-
samcp \nÀÆ-lW AtXm-dnän cq]-s¸-Sp-¯n-bm aXn-bm-Ipw. ]cn-ØnXn KmÀUp-
IÄ BWv asämcp amÀ¤w. CXn-\pÅ ^­v kwØm\ kÀ¡mcn\p tI{µ

22
kÀ¡mÀ e`y-am-¡-Ww. IqSmsX ]cn-ØnXn hIp-¸n\v PnÃm Xe-¯nÂ
{]hÀ¯n¡p¶Xn-\p-th­ kml-N-cyhpw [\-k-lm-bhpw Hcp-t¡-­-Xp-­v.
\nb-a-k`m {]tabw, cmjv{Sob ]mÀ«n-I-fpsS ImgvN-¸m-Sv XpS-§n-bhbpsS
ASn-Øm-\-¯n Cu ip]mÀi-IÄ th­{X amä-§-tfmsS (]-Ýn-a-L« ]cn-
ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fn DÄ-s¸-Sp¶ {Kma-§-fn Bip-]-{Xn-IÄ Øm]n-
¡Â, [\-k-lmbw e`y-am-¡Â, ]Ýn-a-L« ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§Ä¡v
10 In.ao ]cn-[n-bnepÅ {]tZ-i-§-fn sdKp-te-äUv tkmWp-IÄ Øm]n-¡Â
XpS-§nb \nÀt±-i-§Ä) ]cn-K-Wn-t¡-­-Xp­v.

23
Ecological Sensitive units (Villages) as per Kasturirangan Report

No District Taluk No. Villages Name of Village Area Population


in ESA (km2) (2001)
1 Thiruvananthapuram
1 Nedumangad 4 1.Peringamala 120 21477
2.Thennur 111 12972
3.Vidura 118 18239
4.Mannurkkara 91 18273
2 Neyyattinkara 3 1. Vazhichal 105 10606
2.Amboori 38 9839
3.Kallikkad 15 9515
Total 598 100921
2 Kollam
1 Pathanapuram 8 1. Punnala 63 12558
2.Piravanthur 74 23336
3.Edamon 91 12453
4.Thenmala 101 13339
5.Aryankavu 156 12125
6.Thingal karikkam 72 19627
7.Kulathupuzha 326 14749
8.Chennapettah 28 8211
Total 911 116398
3 Pathanamthitta
1 Kozhanchery 2 1. Thannithodu 146 14352
2.Aruvappalam 454 16183
2 Ranni 4 1. Chittar-Seethathodu 649 33977
2.Kollumala 67 22765
3.Perunad 189 16620
4.Vadasserikkara 42 22577
Total 1547 126474
4 Alappuzha
No Ecological Sensitive units
5 Kottayam
1 Kanjirapally 1 1. Koottickal 50 10393
2 Meenachil 3 1. Melukavu 27 9352
2. Thekkoy 36 9617
3. Poonjar Thekkekkara 43 19710
Total 156 49072
6 Ernakulam
Kothamangalam 1 1. Kuttampuzha 647 25436

24
7 Idukki
1 Devikulam 12 1. Marayoor 108 11027
2. Keezhanthoor 68 3359
3. Kannandevan Hills 477 68205
4. Kottakamboor 36 2209
5. Kanthalloor 47 7626
6. Vattavada 31 2893
7. Mankulam 76 9607
8. Mannamkandam 183 36314
9. Pallivasal 40 11759
10. Anaviratti 22 5006
11. Kunjithanni 19 12253
12. Vellathooval 31 14845
2 Peerumed 8 1. Upputhara 31 20596
2. Kumily 187 28652
3. Manjamala 87 22629
4. Periyar 69 26326
5. Kokkayar 55 12876
6. Peerumed 44 20808
7. Mlapra 569 1125
8. Peruvanthanam 78 16301
3 Thodupuzha 4 1. Kanjikuzhy 69 28504
2. Udumbannoor 84 23340
3. Idukki 270 13320
4. Arakulam 35 12633
4 Udumbanchola 23 1. Chinnakkanal 68 12949
2. Bisonvalley 46 12761
3. Rajakumari 40 15243
4. Pooppara 45 9950
5. Rajakadu 26 16378
6. Konnathady 74 31529
7. Santhanpara 36 8425
8. Kandhippara 27 10584
9. Chathurangappara 29 5325
10. Vathikkudy 51 24623
11. Udumbanchola 40 10868
12. Upputhodu 32 10615
13. Parathod 58 21525
14. Kalkunthal 57 41103
15. Thankamany 50 23448
16. Ayyappankovil 112 33700
17. Pambadumpara 36 16600
18. Kattappana 78 39608
19. Karunapuram 53 31981
20. Vandanmedu 21 10009
21. Anakkara 38 23934
22. Anavilasam 30 6870
23. Chakkupallam 25 12242
Total 3788 842483

25
8 Thrisur
1 Mukundapuram 1 1. Pariyaram 697 31615
9 Palakkad
Alathur 1 1. Kizhakkanchery 1 49 22400
Chittur 3 1. Muthalamada 1 264 18488
2. Muthalamada II 95 15679
3. Nelliyampathy 274 8718
Mannarkkad 7 1. Puthur 128 5798
2. Padavayal 251 6764
3. Agali 85 20142
4. Kottathara 36 10862
5. Sholayar 159 7526
6. Kallamala 62 15493
7. Palakkayam 115 9354
Palakkad 3 1. Malampuzha 93 11782
2. Puduppariyaram 73 8201
3. Pudusseri east 101 13651
Total 1785 174858
10 Malappuram
1 Nilambur 10 1. Chungathara 78 30726
2. Kurumbalangod 158 20017
3. Vazhikadavu 136 44083
4. Akampadam 91 15758
5. Karulai 293 24336
6. Amarambalam 77 31928
7. Chokkod 61 16850
8. Kalikavu 38 25861
9. Kerala Estate 33 10299
10. Karuvarakundu 40 26657
Total 1005 246515
10 Kozhikod
1 Kozhikkod 5 1. Kedavoor 49 23283
2. Puthuppadi 37 22655
3. Nellippoyil 33 11721
4. Kodancheri 27 18461
5. Thiruvanbadi 87 26623
2 Quilandy 2 1. Chembanoda 52 5718
2. Chakkittappara 117 12168
3 Vadakara 2 1. Thinur 30 4714
2. Kavilumpara 82 19423
Total 514 144766

26
11 Wayanad
1 Mananthavady 4 1. Thirunelli 150 11719
2. Thrissilleri 54 15731
3. Periya 63 11469
4. Thondarnad 97 11092
2 Sulthanbethery 2 1. Kidangad 176 9157
2. Nulpuzha 123 12978
3 Vythiri 7 1. Theriyod 54 1859
2. Achooranam 21 9754
3. Pozhuthana 50 7643
4. Kottappady 55 21833
5. Chundel 16 8989
6. Kunnathidavaka 32 8831
7. Vellarimala 58 8730
Total 949 139785
12 Kannur
1 Thalassery 3 1. Aralam 117 26508
2. Kottiyur 84 17809
3. Cheruvancherry 110 9048
Total 311 53365
13 Kazargod
No Ecological Sensitive units
Total 25 123 12908 2051688

27
ae-bmf ]cn-`mj
\w. 1-4/2012–RE (Pt.)
`mcX kÀ¡mÀ
]cn-ØnXn h\w a{´m-ebw

]cym-h-c¬ `h³
kn.-Pn.-H. tImw¹-Ivkv, tem[n tdmUv
\yq UÂln þ 110 003
XobXn: 16 \hw-_À 2013

Hm^okv sat½m-dm­w

hnjbw: ]Ýn-a-L« D¶-X-Xe hÀ¡nwKv {Kq¸nsâ dnt¸mÀ«v - - kw_-Ôn¨v

1. tI{µ ]cn-ØnXn h\w a{´m-ebw, ¹m\nwKv I½o-j³ (k-b³kv) sa¼dmb


tUm. -sI. IkvXqcncwK³ A[y-£-\mbn Hcp D¶-X-Xe hÀ¡nwKv {Kq¸n\v 17.08.2012 se D¯-
chv {]Imcw cq]w \ÂIn. ]Ýn-a-L-«-¯nse k¼p-jvS-amb ssPh-ssh-hn-[y-s¯bpw ]mcn-Øn-
XnIamb {]tXy-I-XIsfbpw ]T-\-hn-t[-b-am-¡pIbpw, AXns\ kwc-£n-¡p-Ibpw ]cn-t]m-jn-
¸n-¡p-Ibpw, {]Xn-tcm-[n-¡p-Ibpw sN¿m³ X¡ \nÀt±-i-§Ä¡v cq]w sImSp-¡pIbpw
sN¿m\mWv Cu hnZKv[ kanXn¡v cq]w \ÂIn-b-Xv. IqSmsX ]Ýn-a-L-«-¯nse arZpe-amb
]cn-Øn-Xn¡v C\nbpw timjWw D­m-Ip-¶Xv XS-bm\pÅ \S-]-Sn-IÄ \nÀt±-in-¡m\pw kan-
Xn-tbmSv Bh-iy-s¸-«p. ]cn-ØnXn kwc-£Ww, ssPh-ssh-hn[y kwc-£Ww F¶n-h-
bvs¡m¸w ]Ýn-a-L-«-¯nse ]c-¼-cm-K-X-amb P\kaq-l-¯nsâ, {]tXy-In¨v kaq-l-¯nse
Zcn{Z P\-hn-`m-K-§-fpsS XmXv]cy-§ÄIqSn IW-¡n-se-Sp¯v Hcp ka-\zb]c-amb ImgvN-¸mSv
kzoI-cn-¡m-\mWv kan-Xn-tbmSv \nÀt±-in-¨-Xv. ]cn-Øn-Xn-sbbpw P\-§-sf-bpw DÄs¡mÅn¨p-
sIm-­pÅ hfÀ¨bpw kpØn-c hnI-k-\hpw kwc-£n-¨p-sIm­pw AXp-ambn _Ô-s¸«
Imcy-§sf A`n-ap-Jo-I-cn-¨p-sIm-­p-apÅ kao-]\w kzoI-cn-¡m\pw kan-Xn-tbmSv Bh-iy-s¸-
«p.
2. D¶-X-Xe hÀ¡nwKv {Kq¸v 2013 G{]n 15 \v tI{µ ]cn-ØnXn a{´meb-¯n\v dnt¸mÀ«v kaÀ¸n-
¡p-Ibpw CXv s]mXp-P-\-§Ä¡v {]m]vX-am-Ipw-hn[w a{´m-e-b-¯nsâ sh_vssk-än e`y-am-¡p-
Ibpw sNbvXp. CXv kw_-Ôn¨ A`n-{]m-b-§Ä¡mbn dnt¸mÀ«nsâ ]c-n[n-bn hcp¶ Bdv
kwØm\-§Ä¡v Cu dnt¸mÀ«nsâ ]IÀ¸v \ÂIn. IqSmsX ]Ýn-a-L-«-hp-ambn _Ô-s¸-«p-h-
cp¶ hyàn-I-fn \n¶pw kwL-S-\-I-fn \n¶pw aäpw dnt¸mÀ«n-t·Â A`n-{]m-b-§Ä £Wn-¨p.
C¯-c-¯n-epÅ kpXm-cy-amb \S-]-Sn-IÄ ]qÀ¯n-bm-¡nb tijw tI{µ h\w ]cn-ØnXn a{´m-
ebw, dnt¸mÀ«v kw_-Ôn¨v Xmsgs¡mSp-¯n-cn-¡p¶ hn[-¯n-epÅ ImgvN-¸mSv cq]-s¸-Sp¯n:
tI{µ h\w ]cn-ØnXn a{´m-ebw Xmsg-¸-d-bp-¶-hbv¡p hnt[-b-ambn D¶-X-Xe kanXn
dnt¸mÀ«v XXz-¯n AwKo-I-cn-¨p.

(i) ]Ýn-a-L-«-¯nsâ hym]vXn kw_-Ôn¨ D¶-X-Xe kan-Xn-bpsS \nÀhN\w AwKo-I-cn-¨p.


(ii) ]cn-ØnXnarZpe {]tZ-i-§sf Is­-¯nbXpw Ah-bpsS AXnÀ¯n \nÀW-bn-¨Xpw AwKo-I-
cn-¨p.
(iii) ]Ýn-a-L-«-¯nse 37 iX-am\w {]tZ-i-amWv ]Ýn-a-L« D¶-X-Xe kanXn ]cn-ØnXnarZpe-
ambn Is­-¯n-bn-«p-Å-Xv. Cu `mKw ]Ýn-a-L-«-¯nse {]IrXn `q`m-K-¯nsâ 60,000 NXp-c{i
Intem-ao-äÀ {]tZ-is¯ DÄs¡m-Åp-¶p-­v. 1,500 Intem-ao-äÀ \of-¯n XpSÀ¨-bmbn hym]n-
¨n-cn-¡p¶ {]Ir-Xym-epÅ kkym-h-c-W-am-Wn-Xv. ]Ýn-a-L«¯nse ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-
§Ä KpP-dm-¯v, alm-cm-jv{S, tKmh, IÀWm-SI, -tI-c-fw, Xan-g\ v mSv F¶n-§s\ 6
kwØm\§fnembn hym]n-¨p-In-S-¡p-¶p. kwc-£nX {]tZ-i-§Ä, temI-ss]-XrI tI{µ-
§Ä F¶n-hbpw ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fn DÄs¸-Sp-¶p.
(iv) ]cn-Øn-XnarZpe {]tZ-i-§-fn J\-\w, ]mdJ\\w, aWÂJ-\-\w, Xmt]mÀP \ne-b-§Ä,
sdUv Imä-Kdn hyh-km-b-§Ä F¶nh ]qÀW-ambn \ntcm-[n-¡m-\pÅ D¶-X-Xe kan-Xn-
bpsS ip]mÀibpw AwKo-I-cn-¨n-cn-¡p-¶p.
(v) Xmc-X-tay\ aen-\o-I-cWw Ipdª DuÀÖ-t{km-X-Êmb Pe-ssh-ZypXnbpsS D¸m-Z\w
IÀi-\-amb \n_-Ô-\-IÄ¡v hnt[-b-ambn ]cn-ØnXnarZpe -{]-tZ-i-§-fn \S¸m-¡m-
sa¶ D¶X-Xe kan-Xn-bpsS ip]mÀi AwKo-I-cn-¨p.
(vi) _m[-I-amb \nb-{´-W-§Ä¡v hnt[-b-ambn Imän \n¶pÅ DuÀtÖm¸m-Z-\hpw ]cn-
ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fn A\p-h-Zn-¨n-«p-­v.

28
(vii) D¶-X-Xe kanXn dnt¸mÀ«v a{´m-e-b-¯nsâ sh_vssk-än e`y-am-¡nb 17.04.2013 F¶
Xob-Xn¡v ap¼v ]cn-ØnXn h\w a{´m-e-bw, FIvkvt]À«v Ass{]-k I½nän/ tI{µ
]cn-ØnXn a{´m-ebw / tÌäv FIvkvt]À«v Ass{]-k I½nän/ tÌäv F³h-tbm¬saâv
Cw]mIvSv Ask-kvsaâv AtXm-dnän F¶n-h-bn e`n-¨n-«pÅtXm \S-]-Sn-IÄ ]qÀ¯n-bm-
¡m-¯-htbm Bbh Hgn¨pÅ Xmsg-¸-d-bp¶ ]pXnbtXm / \ne-hn-ep-Å-hbpsStbm hn]p-
eo-I-cWtam Bb t{]mPIvSv/ {]hÀ¯-\-§Ä \ntcm-[n-¡-s¸-Spw. 17.04.2013 \v ap¼v
FIvkvt]À«v Ass{]-k I½nän/ tI{µ ]cn-ØnXn a{´m-ebw / tÌäv FIvkvt]À«v
Ass{]-k I½nän/ tÌäv F³h-tbm¬saâv Cw]mIvSv Ask-kvsaâv AtXm-dnän F¶n-
h-bpsS ap¶n e`n¨ At]-£-IÄ At¸mÄ \ne-hn-epÅ am\-Z-Þ-§fpw \nb-a-§fpw
A\p-k-cn-¨m-bn-cn¡pw ]cn-K-Wn-¡-s¸-Sp-¶-Xv.

(a) J\-\w, ]md-J-\\w, aWÂJ-\\w


(b) Xmt]mÀP \ne-b-§Ä
(c) 20,000 NXp-c{i aoädpw AXn-te-sdbpw hnkvXmcapÅ sI«n-S-§tfm \nÀ½mW {]hÀ¯-
\-§tfm
(d) 50 slIvSdpw AXn-te-sdbpw/1,50,000 N. aoädpw AXn-te-sdbpw \nÀ½mW
hnkvXmcapÅ Su¬jn-¸p-Ifpw hnI-k-\-]-²-Xn-Ifpw
(e) sdUv Imä-Kdn hyh-km-b-§Ä

(viii) ]c-nØnXn arZpe -{]-tZ-i-§-fn {]tXy-I-ambn \ntcm-[n-¨n-«n-Ãm¯ ]²-Xn-IÄ /{]hÀ¯-\-


§Ä hni-I-e\w sNbvXv Ah-aqew IqSp-X-em-Ip¶ BLm-X-§fpw hnI-k\ Bh-iy-
§fpw IW-¡nse-Sp-¯m-bn-cn-¡Ww ]mcn-ØnXn A\p-aXn \ÂIp-¶-Xv.
(ix) h\ Ah-Imi \nbaw AXnsâ XXz-¯nepw Bi-b-¯nepw ]qÀW-ambpw \S-¸n-em-t¡-­-
Xm-Wv. ]cn-ØnXn arZpe {]tZi-§-fnse ]²-Xn-IÄ¡v {Kma-k-`-bpsS A\p-aXn thW-
sa¶ hnZKv[ kanXn-bpsS ip]mÀi \nb-a-hn-t[-b-am-bncn¡pw.
3. ]cn-ØnXn arZpe {]tZ-i-§-fpsS AXnÀ¯nbpw CXv kw_-Ôn¨ `cW kwhn-[m-\hpw Cu
IcSv t\m«n-^n-t¡-j³ s]mXp-P-\a[y¯n Ah-X-cn-¸n¨v _Ô-s¸« FÃm-h-cp-sSbpw A`n-{]m-
b-§Ä¡pw ImgvN¸m-Sp-IÄ¡pw hnt[-b-ambn A´n-a-ambn cq]s¸-Sp¯pw.
4. tamd-t«m-dnbw {]Jym-]n-¨n-«pÅ knÔpZpÀK, cXv\-Kncn PnÃ-I-fnse \sÃmcp `mKhpw Cu
hnZKv[ kan-Xn-bpsS A\p-am\a\p-k-cn¨v ]Ýn-a-L-«-¯nsâ \nÀÆ-N-\¯n\v ]pd¯v hcp-¶-Xn-
\m Cu tamd-t«m-dnbw \nÝnX hyh-Ø-IÄ¡v hnt[-b-ambn FSp-¯p-am-äp-¶-Xn\v kanXn
ip]mÀi sNbvXn-«p-­v.
5. ]Ýn-a-L-«-¯n ]cn-ØnXn kulr-Z-hn-I-k-\-¯n-\pÅ [\-k-lm-bw, ]Ýn-a-L-«-hp-ambn
_Ô-s¸« Xocp-am\§fn {]mtZ-inI kaq-l-¯nsâ {]mXn-\n[yw, ]Ýna L«-¯n-\mbn Hcp
Decision support and monitoring centre DÄs¸-sS-bpÅ Umäm tamWn-ä-dnwKv kwhn-[m-\-§-
fpsS cq]o-I-cWw XpS-§nb kan-Xn-bpsS aäv ip]mÀi-Ifpw kzo-I-cn-¨n-cn-¡p-¶p.
6. D¶-X-Xe kanXn dnt¸mÀ«v ]cn-ØnXn h\w a{´m-ebw XXz-¯n AwKo-I-cn-¨-Xnsâ XpSÀ¨-
bmbn Cu ip]mÀi-IÄ {]hÀ¯n-]-Y-¯n F¯n-¡p-¶-Xn-\pÅ \S-]-Sn-IÄ¡v XpS-¡-an-Sp-¶-Xm-
Wv. h\w ]cn-ØnXn a{´m-ebw AwKo-I-cn-¨Xp {]Im-c-apÅ ]Ýn-a-L-«-¯nse ]cn-Øn-Xn- arZpe
{]tZ-i-§Ä kw_-Ôn¨ IcSv {]Jym-]-\-w _Ô-s¸-«-h-cpsS A`n-{]m-b-§Ä¡mbn a{´m-e-b-
¯nsâ sh_vssk-än CSp-¶-Xm-Wv. D¶-X-Xe kan-Xn-bpsS ip]mÀi-IÄ ka-b-_-Ôn-X-ambn
\S-¸n-em-¡p¶Xnsâ taÂt\m«¯n\mbn ]cn-ØnXn h\w a{´m-e-bw D¶-X-Xe I½n-än¡v cq]w
\ÂIp-¶-Xm-Wv.
CtX \¼-dn Cu hnj-b-¯n 19.10.2013  Cd-§-nb Hm^okv sat½m-dm­w ]n³h-en-¡p-¶p.
D¯-c-hm-Zn-¯-s¸« A[n-Imcn-bpsS AwKo-Im-c-t¯msS ]pd-s¸-Sp-hn-¡-s¸-Sp-¶-Xv.
H¸v
tUm. AanXv eu
sU]yq«n Ub-d-IvSÀ

29
30

You might also like