4.

Üniteden,
Yalan: Gerçek dışı söz söylemek, asılsız bilgi ve haber vermek.
Gıybet: Bir insanın arkasından hoşlanmadığı şekilde konuşmak, bunu başkalarına
aktarmaktır.
Suizan: Bir kişi hakkında kötü düşünmek ve kötü kanaate sahip olmaktır. Hüsnüzan ise
insanlar hakkında iyi düşünmektir.
İftira: Bir kimseyi asılsız suçlamak, ona gerçekte olmayan kötülük ve kusur isnat etmektir.
Haset: Bir kimsenin sahip olduğu imkanları kıskanmak, bu imkanların ortadan kalkmasını
istemek anlamına gelir. Onda olmasın bende olsun
Tecessüs (Mahremiyet İhlali): İnsanların gizli hallerini, ayıp ve kusurlarını araştırmak. Kuranı
Kerim’de bir kişinin ayıp ve kusurlarını araştırıp açıklamak değil, onları örtmek daha uygun
görülmüştür.
Hile: İnsanları kandırmak, aldatmak ve karşı tarafı yanıltmaktır. Doğruluğun ve adaletin
zıddıdır.
İsraf: Tutum ve davranışlarda ölçü dışına çıkmaktır. İsraf eden kimseye müsrif denir.
Takva: İnsanın her türlü kötülükten uzaklaşarak özü ile sözünün bir olması demektir.

ZEKAT:Nisap miktarı malı olanın yılda bir kez bu maldan belli bir oranda ihtiyaç sahiplerine
verdikleri ibadettir.
85 gr altın - 1/40

5 deveye – 1 koyun

Sığır ve manda – 1/30

Masraf yapılmamış toprak – 1/10

Masraf yapılmış toprak – 1/20

▫ İslam dini zekâtı farz kılarak, insanın karakterini başka insanlar için fedakârlık yapacak
bir şekilde oluşturmayı hedeflemiştir.
▫ Zekat verilecek mal ihtiyaç olamaz, gelir getirecek mal olmalıdır.
▫ Zekat verecek kişinin borcu olmamalı
▫ Zekat verecek kişi; ergenlik çağını geçmiş, akıllı, nisap miktarı malı olan
▫ Zekat kimlere verilir,
-Yoksullara

-Yolda kalmışlara

-Borçlulara

-Müslüman olmayan ama İslam’a olumlu bakanlara

-Düşkünlere

Zekat kimlere verilmez;

Gayrimüslimlere

Bakmakla yükümlü olunan kişilere ( dede, torun, anne, baba...)

Zekatın faydaları:
▫ 1- Toplumda insanların kaynaşmasını sağlar.
▫ 2- Sosyal dayanışmayı artırır.
▫ 3- Ekonomik dengesizliği engeller.
▫ 4- Sosyal adaletin oluşmasına destek olur.

5. Ünite: İslam Düşüncesinde İtikadi, Siyasi ve Fıkhi Yorumlar

Mezhep: Dinin anlaşılması ve uygulanmasıyla ilgili olarak zamanla ortaya çıkan fikirler.
İslam Düşüncesinde Yorum Farklılıklarının Ortaya Çıkış Sebepleri
1. İnsanın Yapısından Kaynaklanan Sebepler: Her insanın farklı yorumlarda bulunması.
2. Sosyal Sebepler: Sosyal hayatın zamanla değişmesi. Ayrıca, savaş, doğal afet, siyasi ve
ekonomik olaylar.
3. Kültürel Sebepler: Her birey yaşadığı dini sorunlara kendi kültürüne göre farklı
çözümler üretir.
4. Coğrafi Sebepler: Coğrafi sebeplerle insanların yaşamı da değişir. Örneğin; yaşanılan
farkı iklimlere bağlı olarak kıyafet, yemek kültürü ve diğer alanlarda çeşitlilik gözlenir.
 5. Siyasi Sebepler: Örneğin Hz. Muhammed’in ölümünden sona kimin halife olacağıyla
ilgili tartışmalar siyasi bir sorun yaratmıştır ve farklı mezheplerin oluşmasını
sağlamıştır.
6. Dini Metinlerden Kaynaklanan Sebepler:

▫ İslam dininin üç temel boyutu vardır.

İnanç İslam dininin inanç esaslarını “İslam itikadı” oluşturur. İslam itikadını
delilleriyle savunan ilme ise kelam denmektedir.
İbadet İslam’ın ibadet anlayışı ve prensipleri “fıkıh” terimiyle ifade edilir. Fıkıh ilmi
ibadet hayatına dair prensipleri ele alır.
Ahlak İslam ahlakının temel özellikleri; iyilik ve erdem anlayışını oluşturur.

Mutezile inancında kişinin mümin yani "inanan" sayılabilmesi için kalbi ile İslam'a inanması,
dili ile bunu beyan etmesi ve hareketleriyle yani amel ile bunu göstermesi gerekir.
Akıl>Nakil

Mürcie inancına göre eğer kişi İslam dinini benimsemiş ve bu dine bir kez inanmış ise, İslam
dininin kurallarına karşı gelmesi önemli değildir. İnandığı için davranışları, kötü veya günah
bile olsa, o kişi bu davranışları için (İslam dininin esaslarından olan) ahiret hayatında bir ceza
almayacaktır. Aynı şekilde, eğer kişi İslam dinine inanmıyorsa, inancı gerçek değilse,
davranışları ne kadar iyi olursa olsun bu iyilikleri kişiye fayda etmez ve kişi ahiret hayatında
cezalandırılır, azap çeker.

Mezhepler
1- İTIKADI/SIYASI MEZHEPLER
İslam dininin inanç esaslarına yönelik ortaya çıkan mezheplerdir. Bunlara fırka da denir.

İtikadi mezheplerin ortaya çıkışında siyasi sebepler vardır.

a) EHL-I SÜNNET
Sünnilik de denir. Hasan Basri ’nin fikirleri, Ehl-i sünnet düşüncesine öncülük ederken; Ebu
Hanife’nin inanç ve amel konusundaki görüşleri ise Ehl-i Sünnet ekolünün şekillenmesinde etkili
olmuştur.

a.1 Maturidilik

Akıl>Nakil
Mutezile

Ebu Masur Muhammed b. Mahmud el-Maturidi es- Semerkandi (İmam Maturidi )

Maturidiliğe göre insanlar akıllarını kullanarak davranışlarının iyi veya kötü olduğunu kavrayabilir.
Büyük günah işleyen kimse dinden çıkmaz fakat günahkar olur, tövbe ederse affedilmesi umulur.

a.2 Eşarilik

Vahiy>Akıl (iyi ve kötü vahiy yoluyla bilinebilir.)

Ebu’l Hasan el- Eşari’nin ( İmam Eşari)
İmam Eşari önceleri Mutezile mezhebini savunmuş daha sonra karşı çıkmış
Büyük günah işleyen dinden çıkmaz. Günahı karşılığında cehennemde kalır sonra cennete
gider veya Allah isterse onu affeder.
Eşarilik mezhebi mutezilliğe tepkidir.

b) ŞİA/ŞİİLİK
Hz. Peygamber’in vefatından sonra Hz. Ali’yi halifeliğe en layık kişi gören ve onu halife kabul
eden ; ondan sonraki halifelerin de onun soyundan gelmesi gerektiğine inanan toplulukların
ortak adıdır.

b.1 İmammiyye

12 İmam inancından dolayı İsna aşeriyye de denir.

12. İmam Muhammed Mehdi’nin ölmediğine, onun kıyamete yakın zuhur edecek mehdi
olduğuna inanılır.

12 İmam
1- Hz Ali 4-Zeynelabidin
2- Hz. Hasan 5- Muhammed Bakır
3- Hz. Hüseyin ... 12-Muhammed Mehdi

b.2 Zeydiye

Dördüncü imam Zeynelabidin’in oğlu Zeyd’i imam kabul ederler.

Onlara göre Hz. Peygamber isim ve şahıs belirterek kimseyi imam olarak tayin etmemiştir.
İmamların hatasız ve günahsız olmadığına, sayılarının da on ikiyle sınırlandırılmadığına
inanırlar.

2- Ameli/Fıkhi Mezhepler
İslam dininin amel ve ibadet esaslarına yönelik ortaya çıkan mezheplerdir.
Fıkıh: İslam’ın bireysel ve toplumsal hayata ilişkin hükümlerini bilmeyi ifade eder. Bu alanlarla
ilgili ilim dalının da adıdır.

a) EHLİ SÜNNETİN İÇİNDEKİ FIKHİ MEZHEPLER

a.1) Hanefilik
İmam Ebu Hanife
Nakil ile akıl ve hadis ile rey arasında dengeli bir yol
Fıkhi içtihatlarda bulunurrken akla ve akıl yürütmeye başvuurlması sebebiyle bu ekole Ehl-i
rey de denir.

a.2) Malikilik
Malik b. Enes (İmam Malik)
Görüş ve uygulamalarda sünnet, sahabe ve tabiin sözlerine sırasıyla riayet eder.
En önemli özelliği, Medine halkının uygulamalarına diğer mezheplerden daha fazla önem
vermesidir. Medine halkının, örfü, dinin anlaşılmasında önceliklidir.

a.3) Şafilik
Muhammed b. İdris eş-Şafii (İmam Şafii)
İmam Şafii’nin en önemli eseri “er-Risale” dir.
Eğer bir mesele hakkında hüküm Kur’an ve sünnette varsa başka delile başvurulmaz, yoksa
önce icma ardından da kıyas deliline gidilir.

a.4)Hanbelilik
Ahmed b. Hanbel
“Hakkında haram olduğuna dair kesin bir hüküm bulunmayan şey helaldir.”
Zorunlu olmadıkça kişisel görüşle karar verme (rey) tercih edilmemiştir.
b) ŞİA/ŞİİLİĞİN İÇİNDEKİ FIKHİ MEZHEPLER

a.1) Caferilik
İmam Cafer-i Sadık
On iki imama inanmak dinin asli hükmü olarak kabul edilir.
Dini konularda Kuranı Kerim ve sünnetin yanı sıra on iki imamın sözleri de delik olarak
kullanılır.