1 Ruraspa yachay / Experiencia de aprendizaje 1

Ñuqanchikmantapas maypi tiyasqanchikmantapas rimanchik

d1. dibujo. ea1presentacion

Yachaypa aypanankuna. / Propósitos de aprendizaje.
Ñuqanchikmantapas Intercambiar información sobre nosotros
llaqtanchikmantapas y nuestra comunidad.
willanakusunchik. Comprender el mensaje del texto leído.
Ñawinchasqa qillqasqap
yuyayninkunata hap'iy. Difundir información sobre nuestra
Llaqtanchikmanta willakuykunata comunidad.
riqsichinchik.
 Ruranapaq allichakusunchik / Pretarea
1 Rurana / Actividad 1
Ñuqanchikmantapas llaqtanchikmantapas willanakunchik

Qhichwa siminchikta kusisqa yachanchik.

D2, dibujo EdA1 A1

Tapukuykunata kutichiy

1. Siq'ipi, ¿imakunatataq rikuchkanki?

2. Chay runakunari, ¿pikunataq kankuman?
3. Siq'ipi runakunari, ¿imamantataq rimachkankuman?
4. Siq'ipi kaq runakunari, ¿maypitaq kachkanku?
5. Siq'iri, ¿ima willanatataq willayta munawanchik?

Ruranapaq allichakusunchik / Pretarea

Contexto: Pablowan Magaliwan ñanpi riqsinakunku; chaymantataq paykunamantapas
llaqtankumantapas sumaqta rimanakunku.
Consigna: Audiopi Pablowan Magaliwan rimasqankuta uyariy, hinaspa chay rimasqanku
uyarisqaykimanta imayna kasqanmanta rimay.

D3, dibujo Guión Audio EdA1 A1

Simi kamaymantawan simi taqimantawan / Expresiones y vocabulario

¿Maymantataq kanki? ¿De dónde eres?
Ñuqa Qusqumantam kani. Soy de Cusco.
¿Maypitaq tiyankiri? ¿Dónde vives?
Qusqupim tiyani. Vivo en Cusco.
San Blas barriopim tiyani. Vivo en el barrio de San Blas.
Munaycham Amaruyuq llaqtayqa. Es hermoso mi pueblo Amaruyuq.
Llaqtay runakunaqa chakrata llamk'anku, Los pobladores trabajan chacra, pastean ovejas,
uwihata michinku, wakata uywanku. crian vacas.
K'ikllu Calle
Suyucha phatma Distrito
Qhawapay, allichay Revisar
Chimpapuray, tupanachiy Comparar
Wakichiy Organizar, planificar
Willana qillqasqa Texto informativo
Rimaq qillqa Letrero
Tika Adobe
Laymi Rotación de terreno
Qunakuy Intercambiar
Willana Información
Kikin yuyayniyuq suti hunt’achiqkuna Flexión nominal de caso
 Rurasunchik / Tarea

Consigna1: Audiopi Pablowan Magaliwan rimasqankuta yapamanta uyariy; chaymantataq

yachakuq masiykiwan rimasqankumanhina yachapakuy.

Consigna 2: Pichus, maychus kasqaykita yachakuq masiykikunaman allichakuspa riqsichiy.

Ruranakunap qatiyñin No debe haber punto

Llaqtaykimantapas, qammantapas, iskay iskaymanta huñunakuspa rimay.
Chayraqpas riqsinakuchkawaqhina, wak llaqtamantapas kawaqhina, maypichus tiyanki,
imaynachus llaqtayki, chaymata rimay.
Kurkuykiwanpas uyaykiwanpas yanapachikuspa rimay.
Rimaykuna yachanaykikama achka kutita rimay.

Consigna 3: Yachakuq masiykiwan huñunakuspa, tapukuykunata kutichiy.

1. ¿Maymanatam Inés?
____________________________ Inés: Urubambamantam
2. ¿Maypitaq Inés tiyan? kani. Calcapi tiyani.
____________________________ Munaychan llaqtay.
3. ¿Munaychachu Inespa llaqtan?
____________________________
4. ¿Maymantataq Santiago?
Santiago: Limamantam
____________________________ kani. Miraflores barriopi
5. ¿Maypitaq Satiago tiyan? tiyani. Hatunmi llaqtay.
____________________________
6. ¿Hatunchu Santiagop llaqtan?
____________________________
 Rurasqanchikmantapacha yuyaymananchik/ Postarea
Simi taqi / Vocabulario

Consigna 1: Yachakuq masiykikunawan kay tapukuykunata kutichiy.

1. Maypi tiyasqaykimanhina, rimaykunata hunt'apay.

¿Maypi Tiyanki?
_________ llaqtapim ñuqa tiyani.
__________ barriopim ñuqa tiyani.
___________ k'ikllupim ñuqa tiyani.
_________ suyucha phatmapim ñuqa tiyani.
2. Llaqtaykimanta tapukuykunata kutichiy.
Llaqtaykipi, ¿ima quchakunataq kan?
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Llaqtaykipi, ¿ima apukunataq kan?
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

Llaqtaykipi, ¿ima uywakunataq kan?

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

Chakraykipi, ¿ima mikhuykunatataq tarpunku?

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
3. Qammantapas llaqtaykimantapas willakusqaykita, yachakuq masiykikunawan,
qillqasqapi ch'usaqkunaman, simikuna yachasqaykiwan tupanachikpa hunt'apay;
chaymantataq rimay.

___________ ñuqap sutiy, ________________ wataypas, ___________ llaqtapi tiyani,

______________ barriopi tiyani. Llaqtayqa _________, chakrata __________,
uwihata ___________, wakatapas __________.
 Ruranapaq allichakusunchik / Pretarea
2 Rurana / Actividad 2
Muyu Pukara llaqtanchikmanta rimaq qillqasqata ñawinchanchik

Qhichwa siminchikta kusisqa yachanchik.

Muyu Pukara llaqta

D5dibujoEA1A2

Tapukuykunata kutichiy

1. Siq'ipi, ¿imakunatam rikuchkanki?

2. Qillqasqari, ¿imamantataq willakuchkanman?
3. Muyu Pukara llaqtari, ¿imaynataq kanman?
4. Muyu Pukara runakunari, ¿ima uywakunatataq uywanku?
5. Muyu Pukara llaqtapiri, ¿ima chakrakunataq kan?
 Rurasunchik / tarea

Contexto: Muyu Pukara llaqtamanta willanayuq Rimaq qillqasqata, llaqtaman

chayanapi rikurqankichu, chayta ñawinchanaykipaq mink'akuyki.
Consigna: Muyu Pukara llaqtamanta qillqasqata ñawinchay; chaymantataq
yachakuq masiykiwan ima nisqaykitapas rimay.

Muyu Pukara llaqta

Muyu pampapi llaqta kaptinmi, Muyu Pukara nispa llaqtaytaqa sutiyanku. Muyu
Pukaraqa hatun llaqtam, apukunapas, quchankunapas kanmi, papa chakrakunapas kan.
Muyu Pukara sumaq munay llaqta, chaypi ñuqa kusisqa tiyakuni.

Muyu Pukara runakunaqa uwihata, wakata michinku,

chakratapas llamk'anku, puchkatapas puchkanku,
awatapas awanku. Muyu Pukarapi munay hatun
rumiwan pirqasqa ichhu wasikunallam kan.
Purinapaqpas wasi wasi chawpinpi huch'uy k'ikllu
ñankuna kan.
D6, Dibujo EdA1 A2
 Rurasunchik / Tarea

Consigna: Qillqasqa ñawinchasqaykimanhina tapukuykunata kutichiy.

1. Yachakuq masiykiwan tapukuykunata kutichiy.
¿Imanaptinmi Muyu Pukara nispa chay llaqtata sutiyasqaku?
___________________________________________________________________
Muyu Pukarapi tiyaq runakuna, ¿imata ruraspan kawsasqaku?
___________________________________________________________________
Muyu Pukara llaqta, ¿hatunchu huch'uyllachu kasqa?
___________________________________________________________________
Muyu pukarapi tiyaq runakuna, ¿imapaqmi awata awanku?
___________________________________________________________________

2. Ñawinchasqaykimanhina, rimaykunaman simikunata hunt'apay.

¿Muyu Pukarapi apukuna kanchu?
Muyu Pukarapi____________ kanmi.
¿Muyu Pukara llaqtapi quchankuna kanchu?
Muyu Pukarapi ____________ kanmi.
¿Muyu Pukara llaqtapi papa chakra kanchu?
Muyu Pukarapi ____________kanmi.
¿Purinapaqpas k'ikllu ñankuna kanchu?
Purinapaq ________ñankuna kanmi.

3. Tapukuykunata kutichiyninkunawan tinkuchispa qillqay.

Muyu Pukara llaqtapi chakrakuna
a ¿Muyu Pukara hatun llaqtachu?
Kanmi.
¿Runakuna wakata uwihata Muyu Pukara llaqtapi papa
ch
u
michink chu? Ojo, En vez de i / u chakrakuna kanmi.
¿Muyu Pukara llaqtapi chakrakuna Muyu Pukara llaqtapi uwihata
chh
kanchu? wakata michinkun.
¿Muyu Pukara llaqtapi papa
ch' Hatunmi Muyu Pukara llaqtaqa.
chakrakuna kanchu?
 Rurasqanchikmantapacha yuyaymananchik / Postarea
Qillqasqamanta yuyaymanay /Gramática

Consigna 1: Simikuna qillqasqa ukhupi, anqaswan qillqasqa simi

hunt'achiqkunatapas, q'umirwan qillqakunatapas ñawinchaspa riqsiy.
Muyu Pukara llaqta
Luwismi sutiy, chunka iskayniyuq watayuqmi kani, Muyu
Pukaramanta kani, chaypi ñuqa tiyani. Huch'uychallataqmi,
hinaspapas munaychataqmi Muyu Pukara llaqtachayqa.
Llaqtaypa wasichankunapas rumimantakama pirqasqam. Chaypi
ñuqaykupurallam tiyayku, manam hawa runakunaqa kanchu,
chayrakum llaqtachayta munakuni. Hinaspapas Muyu Pukara
llaqtachaypi kusisqa kawsakuni.

Yachaykunap riqsichikuynin
Achaha
a ch chh ch' h i k kh k' l ll m n ñ p ph p' q qh q' r s
t th t' u w y.
Kikin yuyayniyuq suti hunt’achiqkuna
Simi hunt'achiqkuna -manta, -pi, -taq, -qa, -
cha, Qhawarichinakuna:
-ni. -mi/-m. -manta : Muyu Pukaramanta kani.
-manta (Imamanta) -pi : Muyu Pukara llaqtapi tiyani.
-pi (Tarichiq) -mi /-m : Huch'uychallam Mayu Pukara llaqtachay,
-cha (Huch'uyachiq) ichaqa hatunmi Muyu Pukaraq allpankunaqa.
-ni (Yanapakuq / p'akiq) -cha :Munaycha Muyu Pukara llaqtacha.
-mi / -m (Rikusqay - yachasqay) -taq : ¿Pitaq Mayu Pukaramanta?
-qa (Sutiyaqlla) -ni : Chunka iskayniyuq watayuqmi kani
-taq (Tupanachiq) -qa :Wasiqa huch'uychallam, manam hatunchu.
Reemplazar ambos con coma (- y /)
Consigna 2: Kutichiykunapaq tapukuykunata qillqay.
 ¿______________________________? Muyu Pukaramantam kani.
 ¿______________________________? Munaycham wasiy.
 ¿______________________________? Muyu Pukarapi tiyani.
 ¿______________________________? Huch'uychallam wasiy.
 ¿______________________________? Hatunmi Muyu Pukarap allpakunaqa.
 Ruranapaq allichakusunchik / Pretarea
3 Rurana / Actividad 3

Llaqtanchikmanta qillqasunchik

Qhichwa siminchikta kusisqa yachanchik.

Consiga: Qillqasqata ñawinchay chaymantataq yachakuq masiykiwan rimanakuy.

Mayu Pata
Mayu Patam llaqtaypa sutin, mayu
patapi wasichakuna kaptinmi, mayu
patapi llaqtacha kaptinmi, llaqtachayta
Mayu Pata nispa sutiyanku. Manam
achka runachu Mayu Pata llaqtaypi
tiyayku; ichaqa pisi runallam kayku.

Mikhuykuna llamk'akunaykupaqpas,
sapanka runakunam, laymi
rurasqaykupi, papata llamk'ayku,
llapaykupas papa llamk'aytaqa
yachaykum; ichaqa aycha
mikhunaykupaqpas uwihata uywayku,
wakatapas leche upyanaykupaq, queso
rurakunaykupaq uywallaykutaqmi.
Llaqtaypiqa imaymana sach'akunam
wiñan, imaymana sutiyuq urqukunapas,
apukunapas llaqtaypa muyuriqnintinpim kachkanku, chaymantapas llaqtaypiqa imaymana
sutiyuq quchakuna, mayukuna, pukyukunapas kallantaqmi.
D7.dibujoEdA1A3
Tapukuykunata kutichiy
1. Siq'ipi, ¿imakunatam rikuchkanki?
2. Llaqtaykimanta Willana qillqasqa paqarichiy,¿imapaqtaq allin kanman?
3. Llaqtaykimanta Willana qillqasqapi, ¿ima willanakunatataq churawaq?
4. Llaqtaykimanta willana qillqasqata, ¿pikunamantaq aypachiwaq?
5. Willana qillqasqakunata, ¿maypitaq tarisunman?
 Rurasunchik / Tarea
Contexto: Llaqtaykita riqsinankuta munanki chayqa, huk Willana qillqasqata
paqarichiy, llaqtaykiman hamuq runakunaman ch'iqichinaykipaq, hinallataq redes
socialesman churay.
Consigna: Iskay iskaymanta huñukuspa, llaqtaykimanta Willana qillqasqata
paqarichiy.
Ruranakunap qatiyñin No debe haber punto
Yachasqayki simikunawan, simi hunt'achiqkunawanpas llaqtaykimanta huk
Willana qillqaqasta paqarichiy.
Manaraq qillqachkaspa yuyaykuy, hinaspa wakichiy.
Yachakuq masiykiwan qillqasqaykita tupanachiy, chaymanhinataq allichaspa
redes socialesman churay. Reemplaz la 3
Imakunatachá redes socialespi nimunqaku chaykunatataq kutichiy. La 4 incremeta.
 Rurasunchik / Tarea
Consigna 1: Tapukuykunata kutichispa qillqay.

Llataykip, ¿imam sutin?

¿Hatunchu llaqtayki?
¿Ima chakrakunatam rurankichik?

¿Ima uywakunatam michinku?

¿Ima sutiyuq pukyukunataq

upyanapaqpas, qarpanapaqpas kan?

¿Ima sutiyuq apukunataq

llaqtaykipi kan?
¿Ima sutiyuq quchakunataq
llaqtaykipi kan?
Llaqtaykipi, ¿imaynataq
wasichakuna?
Llaqtaykipi, ¿pikunataq tiyanku?

Llaqtaykipi runakuna, ¿kusisqachu,

llakisqachu tiyanku?, ¿imarayku?

Consigna 2: Achahap qillqankunawan simikunata paqarichispa qillqay.

Rurasqanchikmantapacha yuyaymananchik / Postarea

Consigna: Iskay iskaymanta huñunakuspa, kay simi hunt'achiqkunawan (manta, -pi, -taq, -
qa, -cha, -ni. -mi/-m) musuq simikunata qillqay.
1. Kay simikunata hunt'achiqninkunawan tupanachikpa hunt'apay, chaymantataq
qillqarquy.
Simi
hunt'achiq -pi -taq -qa -cha -ni -mi -m -manta
Simi
llaqtam
Llaqta llaqtapi llaqtataq llaqtaqa llaqtacha -
llaqtaymi
llaqtamanta

Ñuqa Cambiar

Hatun

Apu

Qucha

Llamk'ay

Runa

Ruray

Uywa

Chakra

2. Rimaykunaman kay simi hunt'achiqkunawan (-manta, -pi, -taq, -qa, -cha, -ni, mi/-m)
hunt'apay. Ojo Suprimir hay 2 parentesis en el diagramado
Llaqtay__ qhichwa suyupi__ tarikun.

Ñuqa___ llamk'asaq, qam___ wayk'unki.

Chunka iskay__yuq wakakunata suwa ñak'arqusqa.
Manam unu_____qa ñak'ariykuchu.
Muyu Pukara__ tiyani
Munay__ Muyu Pukara llaqtay
Atuq__ uwihayta mikhurqusqa.
Wak runakunawan llamk'ay apariy / Actividad interactiva
Llaqtanchikmanta willakuspa riqsichisunchik

Qhichwa siminchikta kusisqa yachanchik.

D8dibujoEdA1actividadinteractiva
Taypukuykunata kutichiy
1. Siq'ipi, ¿imakunatataq rikuchkanki?
2. Siq'ipi, ¿ima uywakunatataq rikuchkanki?
3. Ñawpaqpi kaq waynari, ¿imatataq nichkanman?
4. Huk llaqtakunapi tiyaq runakunari, ¿imanaptintaq wak niraq p'achayuq kanku?
5. Llaqtaykipi tiyaq runakuna, ¿imaynatataq p'achakunku?
 Simi kamaymantawan simi taqimantawan/ Expresiones y vocabulario

Consigna: Rimanakuyta ñawinchay, hinaspa yachakuq masiykiwan rimay.

Rimanakuy
Arturo : ¿Allinllachu?
Miguel : Allinllam
Arturo :¿Imataq sutiykiri?
Miguel : Miguelmi ñuqap sutiy, ¿Imataq qampa sutiykiri?
Arturo : Arturum ñuqap sutiy, ¿maymantataq kanki?
Miguel : Ñuqa Arequipamanta kani
Arturo : ¿Maypitaq tiyankiri?
Miguel : Paucarpata barriopi tiyani.
Arturo : ¿Hatunchu llaqtayki
Miguel : Hatunmi llaqtay, ¿qamri Arturo maypitaq tiyankiri?
Arturo : Puma llaqtapim tiyani
Miguel :¿Munaychachu llaqtayki?
Arturo : Munaycham llaqtachayqa.
Miguel : Allinmi, tupananchikkama
Arturo : Tupananchikkama
D9dibujoEdA1Ainteractiva

Simi kamaymantawan simi taqimantawan / Expresiones y vocabulario

¿Maymantataq kanki? ¿De dónde eres?

Ñuqa Qusqumantam kani. Soy de Cusco.
¿Maypitaq tiyankiri? ¿Dónde vives?
Qusqupim tiyani. Vivo en Cusco.
San Blas barriopim tiyani. Vivo en el barrio de San Blas.
Munaycham Amaruyuq llaqtayqa. Es hermoso mi pueblo Amaruyuq.
Llaqtay runakunaqa chakrata llamk'anku, Los pobladores trabajan chacra, pastean ovejas, crian
uwihata michinku, wakata uywanku. vacas.

K'ikllu Calle
Suyucha phatma Distrito
Qhawapay, allichay Revisar
Chimpapuray, tupanachiy Comparar
Wakichiy Organizar, planificar
Willana qillqasqa Texto informativo
Rimaq qillqa Letrero
Tika Adobe
Laymi Rotación de terreno
Qunakuy Intercambiar
Willana Información
Kikin yuyayniyuq suti hunt’achiqkuna Flexión nominal de caso
Riqsichinaykipaq wakichiy. Reemplazar de nchik/ yki

Consigna: Qammantapas llaqtaykimantapas riqsirichinaykipaq allichakuy.

Ruranakunap qatiyñin
Llaqtaykip kawsayninmanta riqsichinaykipaq willanakunata t'aqwiriy.
Llaqtamantapas p'achankunamantapas riqsichinaykipaq, iskay iskaymanta
huñunakuspa wakichiy.
Llaqtap kawsayninmanta, yachaqpa wasinta tapukuq riy.
Yachaqpa tapukuykuna kutichimusqasunkita qillqaytaq grabaytaq.
Qillqasqaykita yachakuq masiykiwan qhawapaspa allichay.
Llaqtaykimanta p'achanwan churakuspa riqsichiy. En el diagramado suprimir
Riqsichinanchikpaq / la penúltima palabra

Consigna 1: Llaqtaykimanta p'achanwan churakuspa riqsichiy.

Ruranakunap qatiyñin

Llaqtayki riqsichinaykipaq, iskay iskaymanta huñukuspa wakichiy.

Llaqtaykip p'achanwan churakuspa riqsichinaykita yachapakuy.
Yachakuq masiykikunap qayllanpi riqsichinaykita riqsichiy.

Consigna 2: Huñupi llaqtap tusuyninta tususpa, yachakuqkunap qayllanpi riqsichiy;

chaymantataq redes socialesman churay. Falta el punto

Consigna 3: Llaqtaykimanta riqsichisqaykipi, ¿ima rimaykunatam yacharqanki?,

¿ima p'achakunatataqmi churakurqanki?, chaykunata qillqarquy.
 Y

Yachasqaykikunata qhawariy.

Consigna 1. Tapukuykunata kutichiy

Kay “Ruraspa yachaypi”, ¿ima yachaykunatam yacharqanki?

Qammantapas, llaqtaykimantapas yachasqayki, ¿imanaptinmi allin kanman?
Llaqtaykimanta, ¿mayqam rikch'akuyninkunataq aswan allin qhawarikuq?
Llaqta riqsichisqayki, ¿qampaq allinchu icha manachu karqan?, ¿imanaptin?
¿Ima musuq simikunatataq yacharqanki?

Consigna 2: “Ruraspa yachaypi”, ¿imakunatam aswan allin kusikuywan

yacharqanki?, chayta qillqay; chaymantataq yachakuq masiykikunaman,
aylluykimanpas riqsichiy.