 Te MDF zevendesohen derivatet

 Fusha e percaktimit te zgjidhjes eshte nje

drejtkendesh
 Bashkangjitej skema e pergjithshme e ekuacionit
diferencial ne nyjet e zones se percaktimit (skema e
zgjidhjes)

 Te MEF derivatet nuk preken (nuk zevendesohen)

 Perafrohet funksioni (i zgjidhjes) me ane te
funksioneve te njohura, te zgjedhura nga ne
 Minimizohej funksioni i kerkuar nga funksionali
Zgjidhjet e problemeve diferenciale me MEF varen nga:
zgjedhja e funksioneve baze ɸi
menyra e percaktimit te konstanteve ci

Lidhur me menyren e percaktimit te konstantave ci

dallohen tre tipe metodash:
Variacionale
E mbetjeve te peshuara
E bashkevendosjes
Nqs zevendesojme funksionin U te percaktuar sipas
U= 𝑚 𝑖=1 𝑐𝑖 ∅𝑖 per i =1, 2, …, m tek problemi i ekuilibrit

Ne pergjithesi do te kemi

U(x) eshte zgjidhje e perafert

Shenojme me R diferencen

 Funksioni R(U) quhet mbetje ose gabim i zgjidhjes se perafert U

 R(U) jep madhesine me te cilen zgjidhja e perafert U deshton te

plotesoje problemin e ekuilibrit ne ate pike

 Kuptohet R = R(U) = R (c1, …, cm) vete funksioni U varet te c1, …,

cm

 Koefientet c1, …, cm do te gjendet nga logjika e minimizimit te

mbetjes R (minimizim i funksionalit I(u) )

 Krahas sistemit te funksioneve baze ∅𝑖 zgjidhet sistemi i

funksioneve peshues 𝑾𝒊 per i = 1, 2, …, m
Nje familje polinomesh pn(x) per n = 0, 1, ... quhet varg
polinomesh ortogonale ne segmentin 𝑎, 𝑏 respektivisht i nje
funksioni peshe w(x) nqs se

Tek polinomet e Legendre funksioni peshe w(x) = 1

 Vendosen kushtet e meposhtme

Funksioni f nga Ω eshte 3-permasor

Pra kerkojme qe shuma e gabimeve te peshuara te jete zero

 Perben nje mesatare integrale te peshuar
me peshe Wi te gabimit R ne zonen Ω

Vete ekuacioni kerkon qe secila nga keto mesatare te jete zero

Keto ekuacione algjebrike zgjidhen perkundrejt Ci dhe pastaj me

anen e formules U = 𝑚𝑖=1 𝑐𝑖 ∅𝑖 fitohet zgjidhja e perafert U
Nqs heqim dore nga kerkesa qe sistemi i funksioneve baze ∅𝑖 te
plotesojne kushtet kufitare te problemit te ekuilibrit atehere
mbetja R(U) tek

BU = g ne zonen S (kufiri) jane kushtet kufitare te problemit tone

Ne kete rast krahas sistemeve te funksioneve peshues 𝑊𝑖 ne Ω

zgjidhet sistemi i funksioneve peshues 𝑉𝑖 ne S
 Merr formen

Funksioni f ne hapsire dhe funskioni g ne plan

Ne varesi te zgjedhjes se funskioneve peshues kemi disa
tipe metodash per mbetjet e peshuara:

Metoda Galerkin

Metoda e katroreve te vegjel

(minimizohet katrori i mbetjeve)

Metoda e bashkangjitjes (collocation) (çdo te panjohure

ci i bashkangjitet nje vlere xi nga zona e percaktimit ne
menyre qe mbetja R(xi, ci) = 0
 Metoda Galerkin

Per çdo parameter ci te jete zero mesatarja e mbetjeve, te

peshuara me ane te funksioneve Wi(x) = wi te tille qe:
 Ne zonen Ω zgjidhen n pika M1, …, Mn n > m
 Kerkohet qe funksioni U te kenaqe ekuacionin diferencial (ne
fakt problemin e ekuilibrit) ne secilen prej n pikave te
zgjedhura

 Problemi diferencial edhe ketu shnderrohet ne

problem algjebrik
 Ne nje sistem prej n ekuacionesh perkundrejt m te
panjohurave c1, …,cm te formes:
[AU – f]|Mj = 0 per j = 1, …, n
 Zgjidhja e sistemeve te tille behet sipas metodes se katroreve
me te vegjel
 Duke qene se numri i ekuacioneve me i madh se numri i te
panjohurave, shtohet edhe nje kusht tjeter qe sistemi te kete
zgjidhje te vetme

Menyra e zgjedhjes se pikave Mj, j = 1, …, n ne zonen Ω ∪ S

perben thelbin e kesaj metode
MEF eshte nenklase e veçante e metodave te tipit ku kerkohet
dhe gjendet nje funksion U = 𝑛𝑖=1 𝑐𝑖 ɸi(x) qe kenaqe problemin
e ekuilibrit (ekuacioni eliptik)

 Veçantia kryesore e saj qendron tek menyra e ndertimit te

funksioneve baze [∅i]
 Ndertimi i tyre bazohet ne teorine e funksioneve splajne

Pavaresisht metodave te shumta per zgjidhjen e problemit

diferencial me cilendo prej tyre behet me nje procedure te njejte
te pergjithshme
 Proçedura e pergjithshme e zgjidhjes

 Coptimi i zones Ω ∪ S
 Zgjedhja e pikave nyje
 Zgjedhja e funksioneve baze
 Ndertimi i funksionit perafrues te zgjidhjes
 Ndertimi i ekuacioneve matricore per çdo element
 Ndertimi i sistemit matricor (algjebrik) per gjithe zonen
 Zgjidhja e sistemit te ekuacioneve
 Coptimi i zones Ω ∪ S
 MEF fillon me coptimin e zones Ω ∪ S ne elemente ose nenzona
 Modele coptimi per tre rastet: drejtez, plan dhe hapsire

Rasti drejtez: segmenti [a, b] eshte coptuar ne 5

elemente
Rasti plan: Zona D eshte e ndare ne elemente trekendesha
Rasti hapsire
 Zona Ω eshte e ndare ne elemente tre permasore
 Majtas tetraeder
 Djathtas prizem i drejte
Do te supozojme qe Ω ∪ S ndahet ne M elemente qe nuk priten:

 Çdo elemente te zones po e shenojme me e

 Kemi e1, e2, …, eM te tille, pra Ω ∪ S = Uel l = 1, …, M

 Elementet jane zakonisht te se njejtes forme

 Numri i M elementeve varet nga problemi konkret (zona e

zgjidhjeve, kushteve)

 Zgjedhja e formes se coptimit (psh segment per drejtezen,

trekendesh ose drejtekendesh per planin; tetraeder ose prizem
per hapsiren) behet ne menyre te tille qe ta mbuloje sa me
mire zonen
 Fleksibiliteti i madh i formes se elementeve ben qe ne MEF te
realizohet nje mbulim mjaft cilesore ne krahasim me
mbulimin rrjetor si ne rastin e MDF
 Kuptohet behet fjale per zona komplekse
 Zdhedhja e pikave nyje

 Ne çdo element do te zgjidhen s pika-nyje

 Preferohen pikat kyçe si: kulmet, meset e brinjeve apo
faqeve, qendrat etj
 Kuptohet qe elementet kane pika te perbashketa

 Numri s i nyjeve varet nga rendi i

ekuacionit diferencial qe do te
zgjidhim

 Nyjet po i emertojme Ei per i = 1, …,

m
 Zdhedhja e funksioneve baze
 Veçantia kryesore e MEF eshte zgjedhja e funksioneve baze
(do ti quajme funksione forme)
 Ne literature quhen edhe funksione interpolues ose perafrues
 Per çdo nyje te zones do te zgjidhet nje funksion forme qe do
te jete splajne linear ose dy funksione forme qe do te jene
splajne kubike
 Do te perqendrohemi ne rastin e pare (splajni linear)

 Shenojme ne Ni funksionin forme per nyjen i te zones

 Pra do te kemi m funksione baze te tille (sa eshte numri i
nyjeve te zones)
 Ne vend te sistemit te funksioneve baze {∅i} do te kemi
sistemin e funksionit te formes {𝑵i} per i = 1, …, m
 Ndertimi i funksioneve Ni dhe vetite e tyre

 Shenojme me Ai bashkesine ose nenzonen Ω ∪ S te formuar

nga bashkimi i elementeve qe kane i-ne nyje te tyre
 Plotesi i saj do te jete Bi = Ω ∪ S – Ai eshte bashkesia e
formuar nga bashkimi i elementeve qe nuk e kane i-ne pike-
nyje
 𝑵i percaktohet ne kete forme

 Ni eshte polinom ne secilin prej elementeve qe formojne Ai

 Le te jete e njeri prej ketyre elementeve dhe Nie polinomi
perkates (i elemnetit e)
Pra per j =1, …, s (s jane nyjet e elementit e) kemi

Funksion forme per elementin e

Shembull: Funksioni i formes Ni, pjese-pjese linear ne Ai
  Zona Ω ∪ S eshte plane
 Bashkesia Ai perbehet nga 6 elemente (trekendesha)
 Funksioni Ni eshte zgjedhur polinom i shkalles se pare ne
secilin prej 6 elementeve (eshte = zero jashte Ai )

 Funksioni Ni i ngjan nje ‘çadre’ te ngritur me kulm ne nyjen i

dhe lartesi 1
 Kete proces e kryejme per m nyjet e zones Ω ∪ S
 Ne çdo nyje do te ngrihet nje funksion forme (nje çader)
 Kuptohet çdo element e i zones mbulohet prej s funksionesh
forme (s- numri i nyjeve te elementeve)
Paraqesim grafikisht 6 funksionet e formes per segmentin [a, b]
Ky segment i coptuar ne 5 elemente (nensegmente)

 Per çdo element jane zgjedhur si pika-nyje skajet respektive te tij

 Çdo nyje e brendshme ka ‘çadren’ e vet
 Nyjet skajore mbulohen me gjysme ‘çadre’
Forma analitike e funksionit forme Ni per nyjet xi per rastin tone
shkruhet:

Funksionet e formes Ni jane splajne lineare (te rendit te pare)

Mund te perdoren edhe splajne kubike (dy te tilla per çdo nyje)
Ni0(x) dhe Ni1(x)

Format analitike Ni0(x)

Format analitike Ni1(x)
Grafiket e funksioneve Ni0(x) dhe Ni1(x)
 Funksionet e formes nuk kenaqin kurrefare kushti kufitar

 Keto funksione jane te karakterit lokal dmth secil prej tyre

eshte jo identikisht 0 vetem ne nje zone lokale relativisht te
vogel te zones Ω

 Nderkohe funksionet baze jane te karakterit global dmth jo

identikisht 0 ne zonen Ω
 Ndertimi i funksionit perafrues te zgjidhjes

Funksioni perafrues i zgjidhjes ndertohet ne formen e pergjithshme

U = 𝑛𝑖=1 𝑐𝑖 ɸi(x) (funksioni baze) Funksion forme per
Per çdo nyje te funksionit forme do te kemi: nyjen i te zones

Forma globale e zgjidhjes

Per elementin e çfaredoshem e vetem s prej m funksioneve Ni

jane identikisht zero pra U mund te paraqitet

Zgjidhje e perafert e shkruar vec e

vec per çdo element

Quhet forme lokale e zgjidhjes

 Zgjidhja globale fitohet si rezultat i bashkimit te zgjidhjeve
lokale

Zevendesojme tek zgjidhja lokale

Secilen prej s nyjeve te elementit e dhe duke pasur parasysh

barazimin

 Koeficientet tek zgjidhja lokale perkojne te jene vlera te vete

zgjidhjes ne nyjet e elementit e
 Pra kemi cj = uj
 shkruhet

Zevendesojme (uj me cj)

Pra kemi nje interpolim splajne linear te funksionit u ne zonen

ΩUS
Funksioni u(x) dhe interpolanti splajne UM(x)
Nqs per çdo nyje xi do te zgjidheshin si funksione forme splajne
kubike Ni0 dhe Ni1 atehere ne vend te interpolimit splajne do te
kishim interpolimin Hermitian 1 - permasor

 Koeficientet e panjohur ui dhe u’i tek dy formulat perbejne te

ashtuquajturen fushe te variablave nyjore
 Koinçidenca e tyre me vlerat e funksionit te kerkuar u (apo
derivateve te tij) ne pikat nyje perben nje veçanti tjeter
themelore te MEF
 Ndertimi i ekuacioneve matricore per çdo element

Metoda variacionale eshte me komode se ajo e mbetjeve te

peshuara por zgjedhja varet nga problemi diferencial qe do
zgjidhet

E zevendesojme tek

Pas kryerjes se veprimeve fitohen ekuacionet perkatese per çdo

nyje e
Ndertimi i sistemit matricor (algjebrik) per gjithe zonen

 Ekuacionet e ndertuara per çdo element kombinohen

sebashku ne nje sistem te vetem matricor
 Kalojme pra nga zgjidhja lokale ne ate globale
 Kemi vazhdueshmeri dhe lemueshmeri ne pikat nyje (veti
te splajneve linerare)
 Sistemi matricor mjaft voluminoz
 Sistemi perfundimtar modifikohet nga kushtet kufitare te
problemit (do ta shohim me shembuj)
 Zgjidhja e sistemit te ekuacioneve

 Çdo metode e elementeve te fundem dergon ne zgjidhjen e

nje sistemi ekuacionesh lineare ose jo lineare
 Me te panjohurat ui
 Matrcia e sistemit eshte e rralle (bande)
 Perdoren teknika numerike per zgjidhjen e ketyre
sistemeve
Shembull me metoden Rayleigh - Ritz
 Zgjidhja e sistemit tridiagonal

Interpolimi polinomial pjese-pjese i zgjidhjes eshte

Zgjidhja e sakte, zgjidhja e perafert dhe gabimi
Grafiku i zgjidhjes se perafert
Grafiku i gabimit te zgjidhjes se perafert
Shembull: Metoda Variacionale