ΛΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ, ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19Ο ΑΙΩΝΑ

Μ. Ταβλαντά1, Π. Ταβλαντάς2

1Οφθαλμίατρος Γ.Ν.Θ.Π. «Η ΠΑΜΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ», Οφθαλμολογική κλινική.

2σ. Παιδίατρος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Η πρωτεύουσα της Κύπρου τότε είχε πρόβλημα έλλειψης μόνιμου γιατρού, έτσι μπορεί εύκολα κάποιος να φανταστεί την ανυπαρξία
τους και τις συνέπειες στο δοκιμαζόμενο λαό της υπαίθρου.

ΣΚΟΠΟΣ : της μελέτης μας είναι η καταγραφή των δεδομένων και των συνεπειών για την έλλειψη ιατροφαρμακευτικής φροντίδας στο λαό της
Κύπρου κατά το 19ο αιώνα.

ΥΛΙΚΟ – ΜΕΘΟΔΟΣ : Αντλήσαμε στοιχεία από τη βιβλιογραφία.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ : Ο απλός λαός της Κύπρου τότε που ζούσε μακριά από τις πόλεις, όχι μόνο δεν είχε πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες, αλλά
και αν υπήρχε γιατρός, δεν είχε χρήματα για να πληρώσει. Εξαίρεση αποτελούσε η περιοχή της Λάρνακας που ο κόσμος έβρισκε γιατρό και
περίθαλψη δωρεάν στο Νοσοκομείο των Καλογριών με τον γιατρό Foblant. Τα έξοδα, τα πλήρωνε όλα η Γαλλική κυβέρνηση, αν και η Κύπρος ήταν
υπό Οθωμανική κυριαρχία. Έτσι το κύριο στήριγμα των ανθρώπων, αστών και χωρικών ήταν η λαϊκή Ιατρική, ιδίως σε περιπτώσεις ασθένειας ή
τραυματισμού, και μπορεί να χωριστεί σε τρεις κατηγορίες : την εμπειρική, τη μαγική και τη θρησκευτική. Όμως στις περισσότερες περιπτώσεις
συγχέονται στη Λαϊκή Ιατρική της Κύπρου.
Τις πιο πολλές γνώσεις για τη Λαϊκή Ιατρική της Κύπρου, κατά την Οθωμανική περίοδο, τις αντλούμε από τα ιατροσοφικά. Πιο γνωστό είναι αυτό του
μοναχού της Μονής Παναγίας του Μαχαιρά, Μητροφάνους (1790 – 1867), το οποίο επιμελήθηκε το 1849.
 ΛΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ, ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19Ο ΑΙΩΝΑ

Επίσης, άλλο ανώνυμο κυπριακό γιατροσόφι εκδόθηκε το 1951 από τον Κύπριο Χρυσάνθη. Ενώ το τρίτο είναι του παπά της Πέτρας που εκδόθηκε
το 1935 (σελ. 227, 228, 229, 230).
Σύμφωνα με σχετικές δοξασίες η Λαϊκή Ιατρική της περιόδου αυτής αποτελούσε συνέχεια αυτών που επικρατούσαν στην Κύπρο επί αιώνες.
Σύμφωνα με τις οποίες, η αιτία της ασθένειας θα μπορούσε να είναι διείσδυση στον οργανισμό πραγματικών ή φανταστικών εντόμων ή σκουλικιών
ή τοξικών μικροβίων από τα ζώα.
Επίσης, αναφέρονται θεϊκές τιμωρίες – επιδημίες «τα θανατικά», με παρέμβαση καιρικών φαινομένων ή υπερφυσικών όντων.
Μεγάλη σημασία στη Λαϊκή Ιατρική είχε και η λαϊκή δοξασία περί των χυμών του σώματος, που η διατάραξη τους προκαλεί τις ασθένειες, χυμοί
είναι το αίμα, φλέγμα, η ξανθή και η μαύρη χολή. Η θεραπεία εγένετο με βότανα ή υλικά καθημερινής χρήσης του λαού της υπαίθρου, όπως το
ερυσίπελας (ανεμοπύρωμα) με φύλλα κραμβίου ή άλλα πολλά, όπως νερό βραστό, μερσινόκοκκος, λάδι ελιάς (σελ. 236, 237, 238)..

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ : Η Λαϊκή Ιατρική στην υπόδουλη Κύπρο, στο φτωχό, νηστικό και άπορο κόσμο, αναγκαστικά διακρινόταν σε τρεις κατηγορίες :
εμπειρική, μαγική και θρησκευτική. Μέσα σε αυτή ο απλός κόσμος έβρισκε παρηγοριά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ : 1) «Ένα Κυπριακό Γιατροσόφι», Κύπρος Χρυσάνθης, Κυπριακή Σπουδή 1951, σελ.227
2) «Η Λαϊκή Ιατρική εν Κύπρο» Γεώργιος Σπανόπουλος, Αθήνα 1935, σελ.228.
3) «Ιστορία της τρέλλας και περί εφοδίων του γιατρού», Γεωργιάδης, Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής Αρχιεπισκόπου Κύπρου, σελ. 229.
4) «Λαϊκή Ιατρική», Σπανόπουλος, σελ. 50, 53, 230, 238.
5) «Ιατροσοφικό», Μητροφάνους, σελ. 11, 151, 236, 237.
6) «Ιατρική στην Κύπρο από την Αρχαιότητα μέχρι την Ανεξαρτησία» Πολιτιστικό Κέντρο Ομίλου Λαϊκής Ιατρικής, Λευκωσία 2006, σελ.196 – 212.