ZAGADNIENIA DO TESTU

Transport i Ruch Wojsk

Jednym z kluczowych podsystemów funkcjonalnego systemu logistyki Sił Zbrojnych

Rzeczypospolitej Polskiej (Sił Zbrojnych RP) jest podsystem transportu i ruchu wojsk. Jego
istotą jest przygotowanie organów transportu i ruchu wojsk (OTiRW) oraz środków i sieci
transportowej o znaczeniu obronnym do wykonywania zadań w zakresie transportu i ruchu
wojsk (TiRW) przy użyciu wszystkich form przemieszczania i rodzajów transportu.
Implementacja przez Polskę Celów SZ NATO wywarła istotny wpływ na tworzenie nowych
elementów i zadań w podsystemie. Zmiany w porządkowaniu komórek organizacyjnych,
odpowiedzialnych za planowanie i organizowanie zadań w podsystemie , wynikają z
implementacji rozwiązań sojuszniczych w narodowych dokumentach doktrynalnych . Według
najnowszej koncepcji NATO narodowy model przemieszczania stał się integralną częścią
modelu sojuszniczego, a systemy informatyczne stałą częścią planowania przemieszczenia
wojsk NATO.

1. Rola i zadania podsystemu TiRW w systemie logistycznym SZ RP.

Rolą podsystemu TiRW jest zapewnienie możliwości szybkiego przemieszczenia

wydzielonych jednostek oraz ciągłości operacji wsparcia operacji wojskowych na i poza
terytorium Polski. Istotą podsystemu transportu i ruchu wojsk jest przygotowanie zasobów
środków transportu, sieci transportowej , organów i jednostek wykonawczych (wojskowych
oraz cywilnych) do realizacji zadań transportu i ruchu wojsk.

Celem podsystemu jest zabezpieczenie transportu i ruchu wojsk w czasie pokoju,

zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny.

lub

Celem podsystemu transportu i ruchu wojsk jest zapewnienie sprawnego oraz terminowego
przemieszczenia wojsk sprzętu wojskowego, a także środków zaopatrzenia w czasie pokoju,
kryzysu i wojny.

Zadania:

 Pozyskiwanie środków transportowych

 Opracowywanie procedur zabezpieczenia transportu i ruchu wojsk na potrzeby
operacyjne, logistyczne i szkoleniowe
 Sprawne i terminowe przemieszczenia wojsk i środków zaopatrzenia

W czasie pokoju:

 Zaspokajanie potrzeb transportowych wojsk w ruchu krajowym i międzynarodowym

przy wykorzystaniu transportu wojskowego i cywilnego
 Planowanie, organizacja i przygotowanie transportu na czas kryzysu i wojny
  Przygotowanie sił i środków do mobilizacyjnego oraz operacyjnego rozwinięcia
systemu kierowania ruchem wojsk, obejmującego ogniwa kierowania oraz
pododdziały regulacji ruchu
 Realizacja przedsięwzięć związanych z przygotowaniem sieci transportowej do
potrzeb obronnych oraz sił i środków do jej osłony technicznej (Przygotowanie i
osłona techniczna sieci transportowej)

W czasie wojny:

 Kierowanie, nadzór oraz koordynacja zadań w procesie przewozu i przeładunku wojsk

oraz środków zaopatrzenia;
 Rozwinięcie i zapewnienie funkcjonowania systemu kierowania ruchem wojsk;
 Utrzymanie przejezdności sieci transportowej w ramach osłony technicznej poprzez
współpracę z ogniwami obronnymi podsystemu pozamilitarnego;
 Zapewnienie warunków do wykonania prac przeładunkowych;
 Współpraca z Żandarmerią Wojskową, Policją i Strażą Graniczną w ramach
zabezpieczenia przemieszczania wojsk przez miasta, węzły drogowe oraz rejony o
dużej intensywności ruchu.
 2. Struktura organizacyjna i zadania jednostek organizacyjnych podsystemu TiRW
czasu P i W (IWspSZ – RBLOG – WKTr – krr – krótko, ile, gdzie, zadania)

Podsystem transportu i ruchu wojsk to wieloszczeblowy, spójny układ sił i środków oraz
całokształt przedsięwzięć organizacyjno-technicznych związanych z transportem i ruchem
wojsk, przygotowaniem i osłoną techniczną sieci transportowej, a także pracami
przeładunkowymi, tworzony w celu sprawnego i terminowego przemieszczania wojsk i
środków zaopatrzenia. W ujęciu strukturalnym stanowi on element systemu logistycznego Sił
Zbrojnych RP, oraz jest częścią składową systemu transportowego państwa a także systemu
transportowego NATO.

Struktura organizacyjna podsystemu transportu i ruchu wojsk Sił Zbrojnych RP powinna być
dostosowana do zabezpieczenia potrzeb operacyjnych, wsparcia logistycznego i
szkoleniowego

Za planowanie oraz koordynację transportu i ruchu wojsk w czasie pokoju, podczas

zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny odpowiada narodowe
połączone CKRW, które koordynuje transport i ruch wojsk własnych oraz obcych na obszarze
kraju, we współdziałaniu z właściwymi dowódcami, organami administracji rządowej i
samorządu terytorialnego.

W Siłach Zbrojnych RP celem zapewnienia właściwego funkcjonowania transportu i ruchu

wojsk, ustanowiono struktury organizacyjne realizujące zadania w procesie zabezpieczenia
przemieszczeń wojsk w układzie narodowym, sojuszniczym i koalicyjnym. Organy transportu
i ruchu wojsk występują odpowiednio:

1) na poziomie strategicznym – – Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk – Centrum

Koordynacji Ruchu Wojsk;
2) na poziomie operacyjnym – komórki transportu i ruchu wojsk w dowództwach
rodzajów sił zbrojnych
3) na poziomie taktycznym – komórki transportu i ruchu wojsk w dowództwach okręgów
wojskowych;
4) na poziomie wykonawczym – specjalistyczne jednostki wojskowe oraz liniowe organy
transportu i ruchu wojsk.

IWspSZ – Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych (jeden na terenie kraju – Bydgoszcz);  jest
jednostką organizacyjną, na której spoczywa odpowiedzialność za wsparcie logistyczne
polskich żołnierzy w kraju i za granicą. Do jego zadań należy:

 organizowanie i kierowanie systemem wsparcia logistycznego SZ, w tym

zabezpieczeniem logistycznym jednostek wojskowych użytych lub przebywających
poza granicami państwa
 kierowanie procesem planowania i realizacji zadań wynikających z pełnienia funkcji
państwa-gospodarza (HNS) i państwa wysyłającego
 zarządzanie obroną terytorialną, wydzielonymi siłami inżynierii wojskowej i obrony
przed bronią masowego rażenia
  dowodzenie podległymi związkami organizacyjnymi i jednostkami wojskowymi
 szkolenie podległych związków organizacyjnych i jednostek wojskowych
 zapewnianie uzupełnienia potrzeb osobowych jednostek wojskowych
 współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością
państwa

RBLOG – Regionalna Baza Logistyczna(na terenie kraju 4 – Wałcz, Warszawa, Kraków,

Wrocław) Do ich zadań należy:

 wydawanie „Zezwoleń na przejazdy drogowe” dla wojsk własnych i wojsk

sojuszniczych stacjonujących w rejonie odpowiedzialności RBLog
 przygotowywanie założeń i propozycji do planowania przemieszczania wojsk na
obszarze odpowiedzialności RBLog
 udział w opracowywaniu planów przemieszenia w komendzie RBLog;
 uzgadnianie z Szefostwem Transportu i Ruchu Wojsk-CKRW (Centrum Koordynacji
Ruchu Wojsk) opracowanych na poziomie RBLog planów przemieszenia w celu ich
koordynacji;
 kierowanie transportem i ruchem wojsk w rejonie odpowiedzialności, w tym
działalnością podległych komórek ds. transportu i ruchu wojsk;
 udzielanie pomocy sztabom przemieszczających się jednostek w zakresie planowania i
realizacji przejazdu;
 nadzór nad realizacją przemieszczenia w zakresie swoich kompetencji;’
 zapewnienie pomocy jednostkom wojskowym w przeprowadzaniu szkolenia z zasad
organizacji przejazdów, z największym naciskiem na znajomości procedur oraz
przepisów dotyczących przewozu towarów niebezpiecznych (według umowy ADR), a
także przejazdu pojazdów nie normatywnych i kolumn wojskowych.

WKTr – Wojskowa Komenda Transportu (na terenie kraju jest 8 WKTr – Szczecin,
Wrocław, Katowice, Kraków, Lublin, Warszawa, Olsztyn, Gdańsk- oraz 17 Delegatur WKTr)
Do ich zadań możemy zaliczyć:

 wydawanie „Zezwoleń na przejazdy drogowe” dla wojsk własnych lub sojuszniczych,

gdy planowane są przejazdy drogowe na obszarze odpowiedzialności danej komendy
oraz przygotowanie projektów „Zezwoleń na przejazdy drogowe”, jeśli planowane jest
przemieszczenie poza rejon odpowiedzialności komendy; „
 zapewnienie realizacji planu przemieszczenia we współdziałaniu z ŻW, Policją i
przemieszczanymi wojskami; „
 nadzór nad transportem i ruchem wojsk w swoim rejonie odpowiedzialności; „
 uzgadnianie trasy i warunków przejazdu z komendami WKTr, przez które planowany
jest przejazd; „
 meldowanie o realizacji planu przemieszczenia oraz sytuacji transportowej na
obszarze odpowiedzialności; „
  udzielanie pomocy jednostkom wojskowym w zakresie szkolenia z zasad planowania i
organizacji przejazdów, opracowywania dokumentów na przejazd oraz przekraczania
granicy państwowej.

Krr – Kompania Regulacji Ruchu ( 1 Kompania Regulacji Ruchu w Szczecinie, 2 Kompania

Regulacji Ruchu w Oleśnicy, 3 Kompania Regulacji Ruchu w Nisko, 5 Kompania Regulacji
Ruchu w Olsztynie). Kompanie regulacji ruchu są odpowiedzialne za zapewnienie
operatywnego przebiegu ruchu wojsk zgodnie z planem i zamiarem dowództwa, poprzez:

 rozpoznanie i przygotowanie dróg do prowadzenia organizacji ruchu, a także — jeśli

wymaga tego — sytuacja do dodatkowego oznakowania dróg; „
 organizowanie stałych lub ruchomych elementów wykonawczych kontroli i regulacji
ruchu na wskazanych odcinkach dróg; „
 kontrolę i regulację ruchu wojsk przemieszczających się zgodnie z otrzymanymi
decyzjami, rozkazami i planami; „
 wypełnianie zadań eliminujących lub zmniejszających skutki zatorów w ruchu
drogowym; „
 udział w wymianie informacji pomiędzy dowództwami a przemieszczającymi się
wojskami z nadanym priorytetem przejazdu;
 pilotowanie wojskowych pojazdów nie normatywnych oraz kolumn pojazdów
wojskowych.
 3. Klasyfikacja transportu wojskowego w układzie gałęziowym (samochodowy,
kolejowy, lotniczy, morski)

4. Transport samochodowy

Transport drogowy jest zasadniczym rodzajem transportu wykorzystywanym przy

przemieszczaniu sił i towarzyszących im środków zaopatrzenia w operacyjnej i taktycznej
strefie działań, zwykle z wykorzystaniem etatowych pojazdów wojskowych jednostek
zaopatrzeniowych oraz transportowych poszczególnych szczebli organizacyjnych Sił
Zbrojnych RP.

W procesie dowozu i ewakuacji środków zaopatrzenia wykorzystuje się samochody średniej i

dużej ładowności z przyczepami, jak również zestawy do przewozu kontenerów oraz
przyczepy niskopodwoziowe do sprzętu gąsienicowego.

Efektywność transportu samochodowego zależy od gęstości i jakości sieci drogowej.

Stosownie do planowanych zadań operacyjnych i logistycznych, w okresie pokoju z sieci dróg
publicznych wyodrębnia się sieć dróg o znaczeniu obronnym. Sieć ta stanowi Podstawową
Wojskową Sieć Dróg (PWSD) i obejmuje Centralne Drogi Samochodowe (CDS) oraz
Uzupełniające Drogi Samochodowe (UDS). CDS dzielą się na osiowe i poprzeczne. W skład
UDS wchodzą drogi:

1) w Tymczasowych Rejonach Przeładunkowych (TRP);

2) dojazdowe do rejonów przepraw oraz drogi łączące rejony przepraw z PWSD;
3) łączące obiekty ważne dla obronności kraju z PWSD (lotniska, porty morskie, składy);
4) łączące granice państwa z ośrodkami szkolenia poligonowego oraz drogi między
poligonowe;
5) wytypowane jako drogowe odcinki lotniskowe.

Pilotowanie jest to zespół czynności wykonywanych na drodze, mających na celu

zapewnienie bezpieczeństwa ruchu podczas trwania przejazdu pojazdu nie normatywnego lub
kolumny pojazdów. Pilotowaniu po drogach publicznych podlega:

a. pojazd SZ RP, który przekracza co najmniej jedną z następujących wielkości:

─ długość pojazdu – 23 m,
─ szerokość pojazdu – 3,20 m,
─ wysokość pojazdu – 4,50 m,
przez jednego pilota;
b. pojazd SZ RP, który przekracza co najmniej jedną z następujących wielkości:
─ długość pojazdu – 28 m,
─ szerokość pojazdu – 3,60 m,
─ wysokość pojazdu – 4,70 m,
─ rzeczywista masa całkowita pojazdu – powyżej 60 t,
przez dwóch pilotów poruszających się z przodu i z tyłu pojazdu;
c. kolumna lub grupa pojazdów nie normatywnych (o parametrach określonych w lit. a i
b) – przez dwóch pilotów poruszających się z przodu i z tyłu kolumny;
d. pojazd gąsienicowy, z wyjątkiem pojazdu na gąsienicach gumowych;
e. pojazd wyposażony tylko w jedno światło drogowe lub mijania, w światło obrysowe
lub odblaskowe, niebędący pojazdem jednośladowym, poruszający się w warunkach
niedostatecznej widoczności.

Pilotowanie wykonują pododdziały regulacji ruchu SZ RP, żandarmeria Wojskowa.

Pojazd pilotujący NIE WCHODZI w skład kolumny pojazdów.

 5. Charakterystyka wojskowego transportu samochodowego

W czasie pokoju ruch pojazdów wojskowych na sieci dróg samochodowych odbywa się na
ogólnych zasadach obowiązujących w państwie.

Przy przemieszczeniu kolumn oraz pojazdów przewożących towary (materiały)

niebezpieczne i nie normatywne, ruch odbywa się po wcześniejszym uzyskaniu
pozwolenia na marsz.

Kierowanie ruchem obejmuje:

1) planowanie ruchu;
2) organizację i regulację ruchu;
3) kontrolę i pilotowanie szczególnie ważnych kolumn;
4) ewidencję ruchu, informowanie o stanie ruchu (położeniu kolumn na sieci),
pośredniczenie w przekazywaniu zarządzeń dowódcom kolumn, zbieranie meldunków

Regulacja ruchu jest jednym z przedsięwzięć w zakresie kierowania ruchem,

zabezpieczających zorganizowane oraz bezpieczne przegrupowanie kolumn i pojedynczych
pojazdów po drogach samochodowych. Zapewnia się ją poprzez:

1) wystawienie stałych posterunków regulacji ruchu (PRR);

2) patrolowanie ruchomymi PRR;
3) pilotowanie kolumn;
4) ustawianie znaków i wskaźników drogowych.

Po drogach może odbywać się zorganizowany ruch kolumn lub pojedynczych pojazdów.
Przyjmuje się, że ruch pojazdów gąsienicowych po drogach może odbywać się wyłącznie
jeżeli gąsienice tych pojazdów wyposażone są w nakładki gumowe. W innych przypadkach
pojazdy gąsienicowe należy przewozić na przyczepach niskopodwoziowych.

System Kierowania Ruchem Wojsk to zespół sił i środków realizujących w okresie

zmasowanego ruchu wojsk kompleks przedsięwzięć organizacyjno - technicznych
zapewniający sprawne przemieszczenie wojsk operacyjnych i kolumn logistycznych po sieci
dróg poza strefą operacyjną. W skład systemu kierowania ruchem wchodzą:

1) organ kierowania ruchem szczebla centralnego;

2) okręgowe komórki kierowania ruchem;
3) pododdziały wykonawcze (kompanie regulacji ruchu).
 6. Organizacja przejazdu kolumn wojskowych raz pojazdów nie normatywnych

W celu zapewnienia sprawnego i terminowego wykonania przemieszczenia tworzy się

kolumny pojazdów. Ich skład zależy od warunków wykonywania przejazdu oraz od
przewidywanego sposobu wykorzystania wojsk po jego zakończeniu.

Minimalna ilość pojazdów w kolumnie to dwa pojazdy. Przejazd kolumny pojazdów powyżej
20 pojazdów odbywa się w grupach pojazdów

Grupa pojazdów jest częścią kolumny pojazdów liczącą od 6 do 20 pojazdów. Odległość

między przemieszczającymi się grupami pojazdów kolumny nie może być mniejsza niż 500
m, a między grupami pojazdów w czasie postoju – 200 m. W czasie kryzysu i wojny przejazd
kolumny pojazdów może odbywać się w całości.

Poruszające się po drogach kolumny powinny być oznakowane zgodnie z obowiązującymi

przepisami.

Przejazdy kolumn pojazdów, pojazdów nie normatywnych oraz przewożących towary

niebezpieczne, realizowanych na podstawie „Zezwolenia na przejazd drogowy”, powinny być
monitorowane za pomocą teleinformatycznego systemu monitorowania przemieszczenia
wojsk przez: dyspozytorów WKTr - na obszarze WKTr i RBLog, STiRW-CKRW – na
obszarze Polski i poza granicami kraju.

Dowódca jednostki wojskowej lub upoważniona przez niego osoba: a. określa, zgodnie z
ustaleniami zawartymi w „Zezwoleniu na przejazd drogowy”: trasę przejazdu oraz
planowany czas jego rozpoczęcia i zakończenia, ilość pojazdów w kolumnie, ilość grup
pojazdów w kolumnie, prędkość przejazdu kolumny, odległości pomiędzy jadącymi
pojazdami, odległości pomiędzy jadącymi grupami pojazdów kolumny, miejsce i czas
planowanych postojów i odpoczynków, sposób porozumiewania się między osobami
funkcyjnymi kolumny, znajdującymi się w poszczególnych pojazdach ugrupowania
marszowego; b. wyznacza dowódcę kolumny oraz, w zależności od potrzeb, dowódcę każdej
grupy pojazdów kolumny; c. jeżeli kolumna składa się z co najmniej z 10 pojazdów,
wyznacza (Rysunek 5-2): „kierunkowego” – poruszającego się w pierwszym pojeździe
kolumny, odpowiedzialnego za utrzymywanie wyznaczonej trasy oraz prędkości przejazdu,
„zamykającego” – poruszającego się w ostatnim pojeździe kolumny, odpowiedzialnego za
utrzymywanie dyscypliny w kolumnie, organizację środków bezpieczeństwa wymaganych w
czasie postoju, składanie meldunków dowódcy kolumny o dyscyplinie w kolumnie oraz o
rodzaju uszkodzeń pojazdów i miejscu ich postoju, „meldunkowego” – odpowiedzialnego za
składanie meldunków organom kontroli ruchu wojsk o realizacji przejazdu zgodnie z
wydanym „Zezwoleniem na przejazd drogowy” oraz wszelkich od niego odstępstwach; d.
zapewnia odpowiednie środki łączności osobom, o których mowa w lit. b i c oraz dowódcy
pojazdu nie normatywnego.

Dodatkowe dane dotyczące sposobu organizacji i oznakowania kolumn pojazdów SZ RP w

czasie kryzysu i wojny podawane będą w „Zezwoleniu na przejazd drogowy”.

Oznakowanie kolumn wojskowych. W zakresie oznakowania kolumn pojazdów określono

następujące minimalne wymagania dotyczące oświetlenia i oflagowania:

─ światła (mijania) wszystkich pojazdów poruszających się w kolumnie muszą być

włączone,
─ na pierwszym pojeździe – z przodu, po lewej stronie oraz ostatnim pojeździe kolumny
z tyłu, po lewej stronie umieszcza się tablicę,
─ pierwszy pojazd każdego elementu kolumny (grupy pojazdów) musi mieć
wystawioną niebieską flagę zamocowaną z przodu po lewej stronie,
─ ostatni pojazd każdego elementu kolumny (grupy pojazdów) musi mieć wystawioną
zieloną flagę zamocowaną z przodu, po lewej stronie,
 ─ pojazd dowódcy kolumny oznacza się biało-czarną flagą (Załącznik HH)
zamocowaną z przodu, po lewej stronie,
─ pojazd wymagający pomocy technicznej oznacza się żółtą flagą, tak aby była
widoczna dla nadjeżdżających pojazdów, usuwając inną flagę (jeśli jest zamocowana),
─ w przypadku przejazdu pojedynczej kolumny nie mają zastosowania tiret 3 i 4
niniejszego punktu.

Organizacja przejazdu kolumny pojazdów wojskowych. Przemieszczającym się jednostkom

wojskom wyznacza się drogi(ę) lub pas przemieszczenia. Kolumna, a w jej składzie grupy
pojazdów, przemieszczają się po jednej drodze. Oddziałowi/pododdziałowi wyznacza się
jedną - dwie, a związkowi taktycznemu dwie - trzy drogi przejazdu. Wówczas tworzy się
kolumny na każdą drogę przejazdu.

Podczas przejazdu kolumny organizuje się postoje i odpoczynki. Pierwszy postój

jednogodzinny organizuje się po dwóch godzinach marszu, kolejne w miarę potrzeb
(średnio co 2-4 godziny marszu). Na postój jednogodzinny przemieszczające się kolumny
pojazdów (grupy pojazdów) zatrzymują się na drodze (poboczu), we wcześniej
zaplanowanych i rozpoznanych miejscach, zachowując odległości między pojazdami i
grupami pojazdów. Przeznacza się go dla kierowców i załóg na sprawdzenie stanu
technicznego pojazdów. Postój dwugodzinny organizuje się w drugiej połowie marszu
dobowego. Na postój dwugodzinny kolumny pojazdów (grupy pojazdów) mogą schodzić z
dróg marszu do wyznaczonych i rozpoznanych rejonów, lecz muszą zachować gotowość do
sprawnego wyjścia na drogi marszu. Postój ten, wojska powinny wykorzystać na uzupełnienie
środków materiałowych, przegląd pojazdów i uzbrojenia, spożycie posiłku oraz odpoczynek
żołnierzy. Odpoczynek dzienny (nocny) organizuje się po marszu dobowym w rejonie
rozmieszczenia. Średnio czas odpoczynku może wynosić 6-10 godzin. Czas odpoczynku
wykorzystuje się na regenerację sił żołnierzy, a także na uzupełnienie środków materiałowych
i kontrolę techniczną pojazdów.

Wyprzedzanie kolumny pojazdów przez inną kolumnę pojazdów maszerującą po tej samej
drodze może mieć miejsce w sytuacjach wyjątkowych. Dotyczy to kolumn pojazdów z
wyższym priorytetem przejazdu.

Niedopuszczalne jest samowolne zjeżdżanie z ustalonych dróg przejazdu oraz

nieprzestrzeganie wyznaczonych terminów ich wykorzystania bez zgody organizującego
przejazd. O uzyskanej zgodzie należy niezwłocznie powiadomić właściwe organy
kierowania ruchem wojsk.
 7. Zasady wydawania zezwoleń na przejazd drogowy

Przejazd to zorganizowane przemieszczenie wojsk lub ładunków wojskowych po drogach

publicznych do wyznaczonego rejonu. Realizowany może być własnymi lub cywilnymi
środkami transportu wykonującymi zadania na rzecz sił zbrojnych w formie przemieszczenia
pojedynczych pojazdów lub kolumn pojazdów. Przejazdy pojazdów (kolumn) po drogach ze
względu na uwarunkowania administracyjne można podzielić na dwa rodzaje:

 nie wymagające „Zezwolenia na przejazd drogowy”,

 wymagające „Zezwolenia na przejazd drogowy”.

Obowiązkowi wystąpienia o „Zezwolenie na przejazd drogowy” (Załącznik K) podlegają

przejazdy (SZ RP i wojsk obcych):

 pojazdów nie normatywnych,

 pojazdów przewożących towary niebezpieczne, wyszczególnionych w
rozporządzeniu,
 kolumn liczących 6 i więcej pojazdów.
Wydanie „Zezwolenia na przejazd drogowy” jest wynikiem uzgodnionych przez jednostki
organizacyjne transportu i ruchu wojsk wymagań dowódcy jednostki wojskowej, zawartych w
„Zapotrzebowaniu na przejazd drogowy” (Załącznik J) z możliwościami przemieszczenia po
drogach, określonych przez zarządców dróg oraz wojskowe komórki/jednostki organizacyjne
(krajowe i zagraniczne). Wymagania zawarte w dokumencie „Zezwolenie na przejazd
drogowy” są obowiązujące dla realizującego przejazd oraz organów z nim współdziałających
i wspomagających.
„Zezwolenie na przejazd drogowy” wydawane jest przez właściwy organ wojskowy na
podstawie „Zapotrzebowania na przejazd drogowy”.

Dowódca jednostki wojskowej przygotowujący przejazd pojazdu nie normatywnego,

przewożącego materiały niebezpieczne (w ilościach wymagających oznakowania pojazdu
tablicami barwy pomarańczowej) lub kolumny pojazdów, składa zapotrzebowanie do
komendanta WKTr, z której obszaru odpowiedzialności rozpoczyna się przejazd.

„Zezwolenie na przejazd drogowy” wydawane jest, licząc od dnia wpłynięcia

zapotrzebowania do WKTr, w następujących terminach: nie później niż trzydzieści dni – w
przypadku międzynarodowego przejazdu drogowego, nie później niż dziesięć dni
roboczych – w przypadku krajowego przejazdu drogowego pojazdów nie normatywnych,
nie później niż pięć dni roboczych – w przypadku krajowego przejazdu drogowego kolumn
pojazdów i pojazdów przewożących towary niebezpieczne.

W stanie gotowości obronnej państwa czasu kryzysu i czasu wojny „Zezwolenie na przejazd
drogowy” powinno być wydane nie później niż 3 dni od dnia wpływu zapotrzebowania.

W przypadku, gdy przejazd pojazdu nie normatywnego mógłby spowodować przekroczenie

bezpiecznego poziomu wytężenia materiału w konstrukcji nośnej drogowego obiektu
inżynierskiego, właściwy organ wojskowy może odmówić wydania „Zezwolenia na przejazd
drogowy”, powiadamiając dowódcę jednostki wojskowej przygotowującej przejazd pojazdu
nie normatywnego o przyczynach odmowy.
„Zezwolenie na przejazd drogowy” wydaje się na jednorazowy przejazd.

Organ wydający „Zezwolenie na przejazd drogowy” przesyła je, co najmniej na jeden dzień
przed terminem realizacji przejazdu, do: dowódcy jednostki wojskowej przygotowującej
przejazd pojazdu nie normatywnego, przewożącego towary niebezpieczne lub kolumny
pojazdów - w formie pisemnej lub za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej,
dowódców jednostek wojskowych oraz instytucji zabezpieczających przejazd według
potrzeb - w formie pisemnej lub za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (SI
KONWÓJ), komendantów RBLog i WKTr uczestniczących w jego uzgadnianiu - za
pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (SI KONWÓJ), komendanta Głównego
Żandarmerii Wojskowej - za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (SI
KONWÓJ).

W czasie przejazdu kolumny pojazdów „Zezwolenie na przejazd drogowy” powinien

posiadać dowódca kolumny.

„Zezwolenie na przejazd drogowy” wydają osoby funkcyjne jednostek lub komórek

organizacyjnych transportu i ruchu wojsk SZ RP, tj: szef STiRW-CKRW – w przypadku
przejazdów między obszarami odpowiedzialności RBLog i przejazdów poza granice kraju,
szef WTiRWiHNS RBLog – w przypadku przejazdów między WKTr na obszarze
odpowiedzialności danej RBLog, komendant WKTr – w przypadku przejazdów na obszarze
odpowiedzialności danej WKTr.

Objaśnienia do wypełniania formularzy „Zapotrzebowania na przejazd drogowy” oraz

„Zezwolenia na przejazd drogowy” przedstawione są w załączniku M.

Ewidencję wydanych ”Zezwoleń na przejazdy drogowy” prowadzą organa transportu i ruchu

wojsk wydające zezwolenia w „Książce ewidencji przejazdów drogowych” , prowadzonej w
formie elektronicznej (może dodatkowo być prowadzona w formie pisanej na nośniku
papierowym).

Numer „Zezwolenia na przejazd drogowy” składa się z 8 znaków, w tym dwóch cyfr
oznaczających dzień miesiąca, w którym rozpoczyna się przejazd, trzech liter oznaczających
organ wydający zezwolenie (POL – STiRW - CKRW, RBA – 1 Regionalna Baza
Logistyczna, RBB – 2 Regionalna Baza Logistyczna, RBC – 3 Regionalna Baza Logistyczna,
RBD – 4 Regionalna Baza Logistyczna, WKA – Wojskowa Komenda Transportu Szczecin,
WKB – Wojskowa Komenda Transportu Gdańsk, WKC – Wojskowa Komenda Transportu
Olsztyn, WKD – Wojskowa Komenda Transportu Warszawa, WKE – Wojskowa Komenda
Transportu Lublin, WKF – Wojskowa Komenda Transportu Kraków, WKG – Wojskowa
Komenda Transportu Katowice, WKH – Wojskowa Komenda Transportu Wrocław) oraz
trzech cyfr oznaczających kolejny numer zezwolenia. Opcjonalnie na końcu zapisu może
występować litera określająca grupę kolumny
 8. Przewóz ŚBiM transportem samochodowym

Transport samochodowy jest zasadniczym środkiem przemieszczania ładunków w rejonie

prowadzonej operacji. Charakteryzuje się wysoką autonomicznością wyrażającą się w
zdolności do samodzielnej realizacji przewozów w tzw. relacji „od drzwi do drzwi” (ang.
door to door). Zasadniczym trzonem tego transportu są siły i środki wojskowych jednostek
(oddziałów i pododdziałów) zaopatrzeniowych i transportowych. W procesie dowozu i
ewakuacji realizowanych bezpośrednio na rzecz kontyngentu wojskowego wykorzystane są
samochody średniej i dużej ładowności z przyczepami transportowymi, a także zestawy
drogowe do przewozu kontenerów oraz ciągniki z przyczepami niskopodwoziowymi do
przewozu sprzętu gąsienicowego.

9. Transport kolejowy

W celu zabezpieczenia ciągłości dowozu i ewakuacji przez szerokie przeszkody wodne

planuje się rozwinięcie TRP. Za sieć kolejową w TRP oraz stacje wyładowania, wyznaczone
zgodnie z potrzebami wojskowymi, odpowiada minister właściwy do spraw transportu.

TRP mogą pracować w systemie:

1) przeładunku z transportu kolejowego na samochodowy - przeprawa - przeładunek z

transportu samochodowego na kolejowy;
2) przeładunku z transportu kolejowego na samochodowy - przeprawa - dalszy marsz
drogowy do rejonu przeznaczenia.

Dla zorganizowania i zabezpieczenia pracy TRP wyznacza się następujące siły wojskowe:

 Wojskową Komendę TRP;

 pododdział przeładunkowy;
 pododdział drogowo – eksploatacyjny;
 pododdział rurociągowy

W celu zabezpieczenia za/wyładunku transportów wojskowych, na sieci kolejowej utrzymuje

się punkty ładunkowe na planowanych do wykorzystania stacjach za/wyładowczych. Do
części jednostek wojskowych i składów, ze względu na potrzeby operacyjne lub obrót
wagonów, doprowadzane są wojskowe bocznice kolejowe, na których przewiduje się
załadunek transportów operacyjnych i zaopatrzenia.

Wydzielona sieć CLK (Centralne Linie Kolejowe) objęta będzie na czas zewnętrznego
zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny planem osłony technicznej. Za
organizowanie osłony technicznej i zapewnienie przejezdności sieci kolejowej odpowiada
minister właściwy do spraw transportu.

W celu zabezpieczenia osłony technicznej sieci kolejowej minister właściwy do spraw

transportu gromadzi, w ramach państwowych rezerw mobilizacyjnych, konstrukcje
składanych mostów i estakad kolejowych, elementy nawierzchni kolejowej oraz prowizoria
mostowe.
 10. Ogólne zasady przewozu wojsk transportem kolejowym

Wojskowe przewozy kolejowe wykonuje się zgodnie z planami, opracowanymi przez

organ transportu i ruchu wojsk na podstawie zapotrzebowań składanych przez
dowództwa lub sztaby przewożonych wojsk.

Wojskowe przewozy kolejowe realizowane na terenie kraju dzielą się na:

1) centralne – planowane dla jednostek wojskowych bezpośrednio podległych

Ministrowi Obrony Narodowej;
2) międzyokręgowe – dla jednostek wojskowych podległych RSZ, gdy droga przewozu
przebiega na obszarze dwóch okręgów wojskowych;
3) okręgowe – dla jednostek wojskowych podległych RSZ, gdy droga przewozu
przebiega na obszarze jednego okręgu wojskowego.

Pojazdy kolejowe i pojazdy trakcyjne do organizowania przewozów wojskowych zapewnia

przewoźnik, zgodnie z zapotrzebowaniami składanymi przez przewożone jednostki.

Przy przewozie wojsk, ich załadunek (wyładunek) organizuje się na stacjach załadowania
(wyładowania), których ilość zależy od wielkości przewożonej jednostki. Przy przewozie sił
od dywizji wzwyż, organizuje się rejony załadowania (wyładowania). Przy organizowaniu
przewozów, oprócz stacji zasadniczych, wyznacza się również stacje zapasowe w ilości 50%
stacji zasadniczych. Natomiast przy jednej stacji zasadniczej wyznacza się jedną zapasową.

Stacje (rejony) załadowania (wyładowania) powinny być w czasie operacji ładunkowych

chronione siłami przewożonej jednostki wojskowej, lub wydzielanymi przez szczebel
nadrzędny. Za organizację załadowania (wyładowania) oraz dyscyplinę w czasie
przemieszczenia odpowiada dowódca przewożonej jednostki wojskowej.

W czasie przewozu wojsk transport powinien być chroniony siłami przewożonej jednostki
wojskowej. Przy przewozie ładunków niebezpiecznych, lub o dużej wartości, transport
powinien być konwojowany

11. Organizacja załadunku, wyładunku oraz przejazdu wojskowego transportu

operacyjnego

12. Transport i ruch wojsk w realizacji zadań Państwa Gospodarza (HNS)

Koncepcja realizacji zadań transportowych w ramach HNS

 Jednym z podstawowych obowiązków Państwa-Gospodarza wykonywanych w czasie

pokoju, zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny na rzecz
wojsk sojuszniczych jest zapewnienie warunków umożliwiających przyjęcie i
przemieszczenie tych wojsk, zgodnie z wymaganiami dowódcy operacji i Państw
Wysyłających.
  Realizacja zadań związanych z transportem i ruchem wojsk, w ramach HNS, polega
na uzgadnianiu potrzeb transportowych wojsk sojuszniczych oraz na koordynowaniu i
kierowaniu procesem przemieszczania się tych wojsk przez terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej.
 Zasady i procedury oraz zakres udzielanego wsparcia określane są w porozumieniach
zawartych pomiędzy stosownymi władzami Rzeczypospolitej Polskiej, a władzami
Państw Wysyłających i dowództwa operacji. Porozumienia te obejmują swoim
zakresem również ustalenia dotyczące organizacji procesu przyjęcia i przemieszczenia
wojsk sojuszniczych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
 W celu zapewnienia właściwej realizacji zadań transportowych w ramach HNS,
należy skoordynować działania organów transportu i ruchu wojsk z organami
zaangażowanymi w proces realizacji zadań wynikających z obowiązków Państwa- -
Gospodarza. Organami właściwymi do skoordynowania tych działań w skali Sił
Zbrojnych RP jest Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk i Centralny Punkt Kontaktowy
HNS (CPK HNS), który w czasie podwyższania gotowości obronnej państwa, formuje
się w Narodowe Centrum Koordynacji HNS (NCK HNS).

Wykonywanie zadań transportowych w ramach HNS

Zakres zadań transportowych wykonywanych w ramach realizacji obowiązków Państwa-

Gospodarza przez organy transportu i ruchu wojsk dotyczy w szczególności:

1) uzgadniania Zestawień Potrzeb Państw Wysyłających w zakresie transportu i ruchu

wojsk, zgodnie z priorytetami dowódcy NATO;
2) identyfikowania zasobów transportowych i możliwości Państwa-Gospodarza, które
mogą być udostępniane w celu wsparcia operacji (ćwiczeń) NATO oraz gromadzenia i
uaktualniania tych informacji w Centralnej Bazie Danych na potrzeby HNS (CBD
HNS), a także opracowywania danych do Katalogu Możliwości HNS;
3) określania zasobów infrastruktury transportowej, możliwej do wykorzystania na
potrzeby wojsk sojuszniczych i uzgadnianie ich wykorzystania z Państwami
Wysyłającymi i dowództwami NATO;
4) koordynacji wykorzystania sieci transportowej Państwa-Gospodarza, wydzielonej do
przyjęcia sił i środków Państw Wysyłających;
5) udziału w opracowaniu i realizacji planu RSOM;
6) udzielania pomocy wojskom sojuszniczym w zakresie organizacji przemieszczania z
punktów przyjęcia do rejonów operacyjnego przeznaczenia;
7) umożliwienia realizacji zaopatrywania uzupełniającego przez lądowe, morskie i
zorganizowane na lotniskach przejścia graniczne;
8) uzgadniania zasad i procedur przekraczania granic i przemieszczania wojsk
sojuszniczych przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
9) udziału w opracowywaniu i negocjowaniu projektów porozumień HNS w zakresie
transportu i ruchu wojsk.

Koordynacja ruchu wojsk sojuszniczych na terenie Polski, włączając przyjęcie tych sił w
portach lotniczych i morskich oraz stacjach kolejowych, przeładunek i przeformowanie oraz
tranzyt jest realizowana przez Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk w ścisłej współpracy z
Centralnym Punktem Kontaktowym HNS. Na niższych poziomach dowodzenia
przedmiotowa współpraca realizowana jest pomiędzy organami wykonawczymi HNS a
organami transportu i ruchu wojsk. Współpraca ta przejawia się między innymi we
współdziałaniu Okręgowych Grup Kierowania Ruchem Wojsk i Zespołów Realnego
Zabezpieczenia oraz w tworzeniu wspólnych Grup Kontroli Ruchu.

13. Transport lotniczy

Ogólne zasady wojskowego transportu powietrznego

─ Wojskowy transport powietrzny realizowany jest w czasie pokoju, jak również w

sytuacjach kryzysowych i w czasie konfliktu zbrojnego w ramach operacji /misji/
prowadzonych w układzie narodowym, sojuszniczym i międzynarodowym, na
terytorium kraju lub poza jego granicami w rejonie odpowiedzialności Sojuszu i poza
nim.
─ Transport powietrzny ma na celu szybką realizację przemieszczenia ludzi, sprzętu i
zaopatrzenia do rejonu działań lub ich ewakuację. Dostępność wojskowego transportu
powietrznego oraz jego potencjał w sposób istotny wpływa na możliwości użycia
wojsk oraz dynamikę prowadzenia operacji.
─ Do wojskowych przewozów transportem powietrznym na obszarze kraju
wykorzystywane są głównie wojskowe statki powietrzne Sił Zbrojnych RP. Użycie
komercyjnych statków powietrznych do tego rodzaju przewozów nie ma uzasadnienia
ekonomicznego i może mieć miejsce tylko w wyjątkowych sytuacjach
─ Użycie transportowych statków powietrznych Sił Zbrojnych RP następuje w
sytuacjach uzasadnionych potrzebami operacyjnymi, logistycznymi, szkolenia, z
uwzględnieniem uwarunkowań ekonomicznych, na zasadach określonych w
odrębnych przepisach
─ Wykorzystanie wojskowych środków transportu powietrznego innych państw odbywa
się na podstawie zawartych umów oraz porozumień dwu - i wielostronnych.
─ Procedury w zakresie przewozu osób i ładunków z wykorzystaniem wojskowych
statków powietrznych innych państw mogą różnić się od obowiązujących przepisów w
Siłach Zbrojnych RP i będą obowiązujące w zakresie niezbędnym do bezpiecznej i
terminowej realizacji przewozu. Przygotowanie i załadunek w ramach takiego
przewozu w pełni zabezpiecza strona polska, chyba, sie umowy lub porozumienia
dwu- i wielostronne, albo przepisy i procedury strony wydzielającej statek powietrzny
stanowią inaczej.

Użycie wojskowych środków transportu powietrznego.

Wojskowe środki transportu powietrznego zapewniają terminowe przemieszczenie,

dostarczanie bądź wycofanie stanów osobowych, sprzętu i wyposażenia zgodnie z założonymi
celami. Do środków transportu powietrznego, które zabezpieczają realizację zadań transportu
powietrznego, zaliczamy różnorodne statki powietrzne, od lekkich śmigłowców do ciężkich
samolotów transportowych. Dowództwa rodzajów sił zbrojnych w czasie pokoju utrzymują w
pełni dowodzenie i kierowanie własnymi wojskowymi zasobami transportu powietrznego. W
ramach prowadzonych operacji połączonych dowodzenie i kierowanie wojskowymi zasobami
transportu powietrznego może być przekazane właściwemu dowódcy odpowiedzialnemu za
realizację konkretnych zadań.

W czasie wykonywania zadań przez wojskowy transport powietrzny w przestrzeni

powietrznej państw neutralnych stosuje się przepisy międzynarodowego prawa lotniczego
(International Civil Aviation Organization - ICAO). oraz przepisy wynikające z zawartych
porozumień bilateralnych zainteresowanych stron.

Cywilne środki transportu powietrznego

Cywilny transport powietrzny prowadzony jest przez podmioty należące do państwa lub
prywatne firmy stanowiące komercyjny rynek lotniczy. Każdy podmiot posiada własne środki
transportu powietrznego. Środki transportu lotnictwa cywilnego mogą być wykorzystane do
realizacji zadań transportu powietrznego na rzecz prowadzonej operacji (misji) przez Siły
Zbrojne RP do przewozu ładunków i pasażerów na obszarze kraju, jak również poza jego
obszarem, w ruchu międzynarodowym (kontynentalnym i międzykontynentalnym).
Wykorzystanie środków transportu lotnictwa cywilnego w trakcie operacji /misji/ i ćwiczeń
powinno być zaplanowane przez organy planowania transportu i ruchu wojsk, które
jednocześnie utrzymują kontrolę nad ich realizacją.

W czasie kryzysu i wojny stosowane są specjalne priorytety przydzielania przestrzeni

powietrznej dla wojskowego transportu powietrznego.

Wykorzystanie cywilnych statków powietrznych do zabezpieczenia przewozu PKW/PJW,

wydzielanych do sojuszniczych operacji pokojowych i misji 41 stabilizacyjnych,
prowadzonych poza granicami kraju odbywa się w oparciu o umowy określające warunki i
koszty ich użycia. Stosowne umowy lub kontrakty w tym zakresie zawiera komórka
(jednostka) upoważniona przez Ministra Obrony Narodowej. W warunkach zewnętrznego
zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny oraz wypełniania zobowiązań
sojuszniczych, użycie cywilnych statków powietrznych oraz portów lotniczych,
zabezpieczane jest na potrzeby Sił Zbrojnych RP w ramach powszechnego obowiązku obrony
z gospodarki narodowej.

14. Transport morski

Ogólne zasady wojskowego transportu morskiego:

─ Transport morski wojsk, uzbrojenia i sprzętu wojskowego oznacza ich przewóz

okrętami lub statkami cywilnymi pomiędzy portami załadowania i wyładowania.
─ Transport morski jest stosowany do masowego przewozu wojsk, szczególnie
ciężkiego sprzętu i uzbrojenia wojskowego oraz środków zaopatrzenia. Przewóz stanu
osobowego obejmuje konwoje lub operatorów i kierowców transportowanego sprzętu,
a w szczególnych sytuacjach żołnierzy z ekwipunkiem.
 ─ Główną zaletą transportu morskiego jest zdolność do przemieszczenia dużej masy
ładunku na duże odległości oraz wielozadaniowość. Wadą natomiast jest długi czas
realizacji, na który składa się załadunek, przewóz do portu przeznaczenia i rozładunek
─ Dowódca Marynarki Wojennej RP określa zasady użycia i organizację wojskowych
przewozów morskich z wykorzystaniem podległych okrętów. Siły Zbrojne RP jak i
państwa sojusznicze mogą udostępniać wzajemnie swoje zasoby transportowe - na
zasadach określonych w porozumieniach.
─ Wojskowe przewozy morskie są w dużej mierze uzależnione od możliwości rynku
komercyjnego, który udostępnia środki transportowe lub usługi przewozowe. Z uwagi
na możliwość wystąpienia trudności w pozyskaniu wystarczającego tonażu lub typu
statku oraz w celu uniknięcia niepożądanej konkurencji i związanego z nią wzrostu
stawek czarterowych, istotnym jest zapewnienie właściwej koordynacji działań w
ramach centrów koordynacji transportu morskiego. Sytuacja taka może w
szczególności wystąpić wówczas, gdy pojawia się zwiększone zapotrzebowanie na
transport morski z powodu prowadzenia operacji na szeroką skalę w oddalonych
rejonach.
─ Załadowanie i wyładowanie wojsk i środków zaopatrzenia na/z środki transportu
morskiego może być prowadzone z wykorzystaniem wojskowych baz morskich lub
portów cywilnych.

Użycie wojskowych środków transportu

Siły Zbrojne RP wykorzystują okręty Marynarki Wojennej RP (MW RP), a także wojskowe
środki transportu pozyskiwane w ramach porozumień z innymi państwami 36 oraz w ramach
programów NATO w czasie pokoju, zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w
czasie wojny. Krajowe okręty i statki użyte do przewozu Sił Zbrojnych RP pozostają pod
kontrolą narodową przez cały czas przewozu. Zagraniczne statki i okręty użyte do przewozu
Sił Zbrojnych RP pozostają pod kontrolą narodowych i sojuszniczych dowództw określonych
w porozumieniach lub umowach dotyczących ich użycia.

Wojskowe środki transportu morskiego mogą być pozyskiwane z następujących źródeł:

 okręty transportowe MW RP;

 okręty transportowe sił zbrojnych innych państw - udostępniane na podstawie
dwustronnych porozumień lub umów;
 okręty wojenne lub cywilne statki transportowe pozyskiwane w drodze udziału Sił
Zbrojnych RP w wielonarodowych programach NATO i UE.

Planując wykorzystanie transportu morskiego poza granicami kraju, należy uzyskać

zezwolenia dyplomatyczne państw (noty dyplomatyczne), przez których wody terytorialne
będzie odbywał się rejs. Zezwolenia są wydawane na podstawie zgłoszeń (wniosków)
kierowanych do poszczególnych państw lub na podstawie zawartych wcześniej, stosownych
umów lub porozumień, uwzględniających niezbędne informacje wynikające z planu
przemieszczenia. Zgłoszeń dokonuje zgodnie z uregulowaniami państw, przez których wody
terytorialne będzie przebiegał rejs, właściwa komórka DMW RP - dla wydzielonych okrętów
MW RP lub przewoźnik - dla zakontraktowanych statków komercyjnych.

Okręty MW RP mogą być użyte do przewozu sił i środków na akwenach morskich stosownie
do ich możliwości technicznych oraz rejonu działania. Dowódca MW RP określa zasady
użycia oraz organizację wojskowych przewozów morskich z wykorzystaniem podległych
okrętów.

Użycie cywilnych środków transportu

W warunkach zabezpieczania dużych operacji, wojskowe przewozy morskie będą w dużym

stopniu uzależnione od cywilnych statków pozyskanych bezpośrednio z rynku komercyjnego,
od armatorów polskich lub zagranicznych. Wykorzystanie floty handlowej do zabezpieczenia
przewozu PKW/PJW, wydzielanych do sojuszniczych operacji pokojowych i misji
stabilizacyjnych, prowadzonych poza granicami kraju odbywa się w oparciu o umowy
określające 37 warunki i koszty ich użycia. Stosowne umowy lub kontrakty w tym zakresie
zawiera komórka (jednostka) upoważniona przez Ministra Obrony Narodowej. W warunkach
zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny oraz wypełniania
zobowiązań sojuszniczych użycie cywilnych statków transportowych oraz portów morskich
zabezpieczane jest na potrzeby sił zbrojnych w ramach powszechnego obowiązku obrony z
gospodarki narodowej.

15. RSOM

Akronim RSOM powstał z angielskojęzycznej nazwy: Reception - przyjęcie sił w portach

wyładunku, Staging – ześrodkowanie tych sił, w celu połączenia stanu osobowego, uzbrojenia
i sprzętu wojskowego oraz uzupełnienia zapasów, Onward Movement - dalszy ruch wojsk do
rejonu operacyjnego przeznaczenia.

Proces RSOM rozpoczyna się kiedy stan osobowy, sprzęt i środki materiałowe oraz środki
zaopatrzenia docierają do portów rozładunku. Realizację RSOM koordynuje właściwy sztab
szczebla operacyjnego. Sztab ten odgrywa rolę punktu kontaktowego dla wszystkich
jednostek, organizacji i agencji zaangażowanych w ten proces. Sztab zgodnie z wymaganiami
dowódcy operacji oraz w kontakcie z władzami Państwa - Gospodarza, zapewnia wszelką
niezbędną pomoc w celu przemieszczenia przybywających wojsk do kolejnych lokalizacji,
gdzie zostaną ześrodkowane i osiągną gotowość bojową. Sprawność przeprowadzenia RSOM
ma bezpośredni wpływ na zdolność operacyjną jednostek. Proces RSOM jest kolektywnym
obowiązkiem dowództwa operacji, Państw Wysyłających i Państwa-Gospodarza.

Proces RSOM ma ustanowione ramy doktrynalne, które wyznaczają sposób jego

zabezpieczenia. Na etapie planowania i realizacji RSOM, szczególny wpływ na powodzenie
operacji będą miały relacje ze stroną Państwa-Gospodarza.

Do procesu RSOM odnoszą się następujące założenia:

1) Państwo-Gospodarz ma nadrzędne uprawnienia do koordynacji i kontroli

przemieszczenia realizowanego w ramach RSOM. Państwo to powinno brać pod
 uwagę cele dowódcy operacji. Jeśli występuje brak Państwa-Gospodarza, jego zadania
przejmuje Państwo Wiodące. W przypadku braku obu, odpowiedzialność przejmuje
dowództwo operacji pod warunkiem zgody Państw Wysyłających; 70
2) dowódca operacji bierze odpowiedzialność za realizację planu, dlatego musi znać
plany przemieszczenia sił Państw Wysyłających i zamierzenia w ramach RSOM, aby
wspólnie z Państwa-Gospodarzem działać zgodnie z procedurami i doktryną oraz
zawartymi porozumieniami;
3) synchronizowanie przybycia stanu osobowego, uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz
środków zaopatrzenia w odpowiedniej sekwencji czasu;
4) zoptymalizowanie zaangażowania logistycznego - w stosunku do sił ogólno
wojskowych planowanych do użycia w operacji. Ilość użytego sprzętu musi być
dostosowana do potrzeb, w celu uniknięcia duplikowania wysiłków, również poprzez
zaangażowanie Państwa-Gospodarza lub tzw. zaangażowanie strony trzeciej.

Proces planowania RSOM jest integralną częścią planowania operacyjnego, ponieważ

skupiają się tu potrzeby wszystkich sił zaangażowanych w operację. Plan RSOM
powinien być aneksem do planu operacyjnego dowódcy. Elementy transportu i ruchu
wojsk w planie operacji RSOM muszą obejmować wszystkie zagadnienia transportowe.

Elementy RSOM odpowiedzialne są za:

1) wypracowanie planu dowódcy operacji, w ścisłej współpracy z

PaństwemGospodarzem i właściwymi władzami Państw Wysyłających;
2) koordynację wszystkich aspektów RSOM obejmującą przemieszczenie, wsparcie i
wycofanie;
3) wspieranie procesu planowania i synchronizację planów narodowych z priorytetami
dowódcy operacji;
4) wspieranie zawierania umów z Państwem-Gospodarzem;
5) monitorowanie przemieszczeń w powietrzu, na morzu i na drogach lądowych;
6) powołanie zespołu łącznikowego do zapewnienia właściwej współpracy pomiędzy
Państwem-Gospodarzem i odpowiednimi władzami Państw Wysyłających.

16. Military Mobility/Freedom of Movement – definicje, o co chodzi?

Military Mobility – utworzenie infrastruktury dualnej służącej na co dzień obywatelom, a w

uzasadnionych przypadkach używana będzie do działań wojskowych.

Jest to część projektu PESCO dotycząca mobilności wojsk. Wspiera on zobowiązanie państw
członkowskich do uproszczenia i ujednolicenia procedur transgranicznego transportu
wojskowego zgodnie z założeniami rady z 25 czerwca 2018 r. Jego celem jest umożliwienie
swobodnego przemieszczania się personelu wojskowego i mienia wojskowego w granicach
UE, unikanie długich biurokratycznych procedur przemieszczania się przez lub nad
państwami członkowskimi, czy to koleją, drogą, drogą powietrzną lub morską.

Freedom od movement – szereg ograniczeń (wymagane są pozwolenia na przejazd itp.),

ograniczenia wagowe, wysokościowe.
Freedom of Movement – swoboda przemieszczania. Efektywność działania sił zbrojnych
zależy przede wszystkim od sprawnego i bezawaryjnego przemieszczenia w miejsce
operacyjnego przeznaczenia. Zapewnienie swobody przemieszczania wojsk musi być
traktowane priorytetowo, aby zapewnić sprawność i zdolność wykonania postawionego
zadania. Przemieszczanie jednostek wojskowych jest przedsięwzięciem dotyczącym nie tylko
samych sił zbrojnych, lecz również środowiska cywilnego, które powinno być w ten proces w
pełni zaangażowane, by nie doszło do zakłóceń paraliżujących zdolność systemu obrony
narodowej.

17. Formowanie i załadunek paletowych i kontenerowych jednostek ładunkowych

(wymiary, podział, oznakowanie, proste kalkulacje)

Paletowe jednostki ładunkowe

Paletowe jednostki ładunkowe zbudowane na bazie palety EUR z dowolnego ładunku uznane
są za jednostki modularne i wzorcowe.

Proces formowania paletowej jednostki ładunkowej obejmuje:

a. zebranie danych wyjściowych,

b. dokonanie oceny możliwości formowania paletowej jednostki ładunkowej,
c. określenie ilości oraz sposobu ułożenia opakowanych wyrobów (pakietów) na palecie,
d. ustalenie wielkości jednostki ładunkowej,
e. ustalenie sposobu zabezpieczenia jednostki ładunkowej,
f. przeprowadzenie badań uformowanej jednostki ładunkowej.

Warunki tworzenia jednostek ładunkowych:

a. sformowana paletowa jednostka ładunkowa powinna być właściwie zabezpieczona,

opakowania jednostkowe na palecie muszą być związane ze sobą i paletą, na której są
ułożone,
b. masa jednostki ładunkowej wraz z paletą nie może przekraczać 1000 kg, a wysokość
wraz z paletą nie może być większa niż 1000 mm.

Ładunki formowane są na paletach płaskich drewnianych czterowejściowych, posiadających

podstawę o wymiarach 1200 mm x 800 mm. W przypadku formowania paletowych jednostek
ładunkowych z małych opakowań należy wykorzystywać pojemniki siatkowe metalowe lub z
tworzyw sztucznych

Każda sformowana jednostka paletowa musi posiadać wykaz ładunku, z którego została
sformowana

Oznakowanie ładunków ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa transportu. Brak

oznakowania lub niewłaściwe naniesienie może być przyczyną poważnych uszkodzeń i strat
ładunkowych. Oznakowanie powinno być:

─ pozbawione obramowań,
─ trwałe z uwzględnieniem oddziaływań transportowych
 ─ czytelne, zawierające niezbędne informacje o ładunku.

Do zabezpieczenia jednostek ładunkowych przed rozformowaniem oraz zagrożeniami

występującymi podczas transportu, przeładunku i magazynowaniu dobiera się odpowiednie
zabezpieczenie na które składają się:

─ taśmy ściągane i spinane mechanicznie,

─ zabezpieczenia z folii termokurczliwej lub rozciągliwej,
─ pasy ,
─ taśmy samoprzylepne,
─ pokrowce.

Palety ładunkowe typu EUR muszą spełniać wymagania określone w nw. dokumentach: a.
PN-EN 13698-1:2005, b. PN-M-78216, c. PN-M-78222:1993, d. karta UIC Nr 435-2.

W transporcie lotniczym podstawowym typem palety jest paleta lotnicza typu HCU6E o
następujących parametrach: •

 wymiary: 2235 mm (88 in3) x 2743 mm (108 in) x 57,2 mm (2,25 in),
 nośności 4536 kg
 masie własnej około 130 kg.
Na jednej palecie lotniczej HCU6E mieści się 5 palet typu EUR

Kontenerowa jednostka ładunkowa

Proces formowania kontenerowej jednostki ładunkowej obejmuje:

A. prace przygotowawcze,
B. prace zasadnicze,
C. prace uzupełniające.

Kontener 20’:

 Wymiary wewnętrzne: 5,9x 2,35x 2,39m

 Wymiary drzwi: 2,34x 2,28m
 Waga: 2300 kg
 Ładowność: 25 000kg

Kontener 40’:

 Wymiary wewnętrzne: 12,03x 2,35x 2,39 m

 Wymiary drzwi: 2,34x 2,28m
 Waga: 3750 kg
 Ładowność: 24 600 kg

Przestrzeganie symetryczności rozmieszczenia ładunku w kontenerze wynika z konieczności

zachowania bezpieczeństwa warunków w transporcie i przeładunku kontenerów (zachowanie
środka ciężkości).
Środek ciężkości ładunku w kontenerze nie może być usytuowany wyżej niż geometryczny
środek kontenera. Dopuszczalne przesunięcie środka ciężkości ładunku w kontenerze
ładunkowym serii 1 nie powinno przekraczać 10% wymiarów liniowych kontenera, co
oznacza:

a. dla szerokości wszystkich kontenerów 2438 mm – 245 mm;

1) dla długości kontenera 2991 mm – 300 mm,
2) dla długości kontenera 6058 mm – 600 mm,
3) dla długości kontenera 9125 mm – 900 mm,
4) dla długości kontenera 12192 mm – 1200 mm;

Wysokość piętrzenia ładunku w kontenerze jest ograniczona jego wysokością, a w przypadku

ładunków o dużym ciężarze – dopuszczalną ładownością. Wynika ona również ze sposobu
ułożenia poszczególnych warstw.

Ciężar ładunku w kontenerze powinien równomiernie obciążać jego podłogę tak, aby
całkowity ciężar ładunku był przenoszony przez podłogę. Obciążenie powinno mieć charakter
ciągły, nie skupiony. Nośność podłogi kontenera wynosi 2 tony na stopę kwadratową (18 t/m2
) i nie powinna być przekroczona.

Nie wolno rozmieszczać więcej niż 60% ładunku na jednej połowie kontenera.

Nie należy ładować towarów:

a) wydzielających zapachy razem z towarami na nie wrażliwymi,

b) wilgotnych, względnie wydzielających wilgoć, razem z towarami wrażliwymi na
wilgoć,
c) żywnościowych razem z ładunkami trującymi (toksycznymi),
d) oddziaływujących na siebie chemicznie,
e) posiadających ostre lub kłujące brzegi z towarami, które mogłyby przez nie zostać
uszkodzone.

Wobec różnorodności kształtów ładunków sztukowych przeznaczonych do załadunku,

zakładając niejednorodność partii ładunków oraz konieczność stosowania określonego, ze
względu na bezpieczeństwo przewozu, sposobu załadowania ustalonej liczby ładunków N,
przeznaczonych do jednego kontenera, niezbędna jest znajomość pojemności kontenera V,
straty ładunku s oraz objętości ładunku v. Przybliżoną liczbę sztuk ładunku, jaką można
załadować do jednego kontenera oblicza się ze wzoru:

Do zabezpieczenia ładunków służą następujące środki związane na stałe z kontenerem:

 1) zaczepy mocujące przy słupkach narożnych,
2) zaczepy mocujące przy dolnej ramie,
3) słupki narożne,
4) zaczepy mocujące wpuszczone w podłogę,
5) drewniana podłoga.

18. Techniki ładowania i zabezpieczania ładunków oraz SpW na środkach

transportowych

Techniki ładowania:

 Wjazd pojazdu na wagon po rampie

 Sprzęt wjeżdża na środek transportu po rampach, które są stałe albo ruchome
(składane tylko na czas załadunku)

Zabezpieczenia:

 Kliny stalowe z kolcami

 Kliny drewniane
 Kątowniki i drewniane klocki mocujące.
 Kliny do zabezpieczenia poprzecznego
 Transportowe pasy ściągające
 Łańcuchy ze stali okrągłej
 Liny stalowe

19. Przewóz towarów niebezpiecznych (ADR)

W większości krajów obowiązują ograniczenia przewozu towarów niebezpiecznych, na

podstawie akceptacji poziomu ryzyka. Ograniczenia te mogą być determinowane niekiedy
warunkami operacyjnymi. W Sojuszu Północnoatlantyckim zasady bezpieczeństwa regulujące
przewóz towarów niebezpiecznych określają przepisy zawarte w porozumieniach
standaryzacyjnych NATO (STANAG 4123 i 4441)

W stosunku do środków transportu należących do sił zbrojnych lub środków transportu, za

które siły zbrojne są odpowiedzialne, ustawa dopuszcza odstępstwa na przewóz towarów
niebezpiecznych (art. 8) w przypadkach uzasadnionych względami obronności państwa lub
koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego. Ponadto, dopuszcza się
odstępstwa na warunkach, określonych w specjalnych umowach dwustronnych lub
wielostronnych, zawartych na podstawie postanowienia art. 4 ust. 3 Umowy europejskiej
ADR.

Przewóz amunicji i materiałów wybuchowych jest dozwolony w przypadku, gdy wszystkie

zaangażowane strony (nadawca, przewoźnik, odbiorca) spełniają warunki określone w:
stosownych wymaganiach (porozumieniach) międzynarodowych, narodowych prawach,
zasadach, instrukcjach i postanowieniach, dodatkowych uzgodnieniach, jeżeli takie istnieją.

Specjalne wymagania, dotyczące transportu materiałów i przedmiotów wybuchowych, są

związane w szczególności z: a. typem i sposobem standardowego pakowania; b.
ograniczeniami załadunku i przewozu, jak zakaz mieszanego załadunku i przewozu pewnych
towarów niebezpiecznych; c. specjalnymi informacjami na temat transportowanych towarów
niebezpiecznych; d. użyciem specjalnego wyposażenia technicznego i kontenerów; e.
użyciem środków transportowych i przeładunkowych, odpowiadających szczegółowym
wymaganiom; f. innymi wymaganiami określonymi we właściwych dokumentach:
dotyczących ochrony w czasie transportu, nadzoru nad czynnościami ładunkowymi, w
zakresie procedur i postępowania w czasie przewozu.
Pojazd SZ RP przeznaczony do przewozu towarów niebezpiecznych podlega specjalnym
wymogom w zakresie budowy, wyposażenia i sposobu oznakowania

Przewóz towarów niebezpiecznych pojazdami należącymi do SZ RP został uregulowany

rozporządzeniami Ministra Obrony Narodowej41 oraz stosownymi instrukcjami branżowymi,
co wynika z charakteru działalności sił zbrojnych i potrzeb własnych wojska. W przypadku
realizacji przewozu poza granice kraju należy zapoznać się z wymaganiami poszczególnych
państw (w tym tranzytowych).

Dowódcy jednostek wojskowych zobowiązani są do zapewnienia ochrony (konwojowania)

pojazdów przewożących towary niebezpieczne

Zgłoszenie przewozu towarów niebezpiecznych, po drogach publicznych na terenie kraju i

poza jego granice, pojazdem (w kolumnie), następuje po przesłaniu „Zapotrzebowania na
przejazd drogowy” do WKTr.

W trakcie przewozu towarów niebezpiecznych w jednostce transportowej powinny być

przewożone dokumenty: pojazdu, kierowcy, członków załogi oraz dokumenty związane
z przewożonymi towarami niebezpiecznymi, określone w umowie europejskiej ADR
(punkt 8.1.2) oraz w rozporządzeniu

Warunki przejazdu, realizowane są zgodnie z danymi zawartymi w „Zezwoleniu na przejazd

drogowy” i przepisami ruchu drogowego obowiązujących na trasie przejazdu.

W przypadku zaistnienia wypadku lub awarii w przewozie towarów niebezpiecznych

środkami transportu należącymi do sił zbrojnych lub środkami transportu, za które siły
zbrojne są odpowiedzialne, uczestnik tego przewozu niezwłocznie powiadamia osoby będące
w strefie zagrożenia oraz centrum powiadamiania ratunkowego lub jednostkę ochrony
przeciwpożarowej, a ponadto właściwą terenową jednostkę organizacyjną ŻW oraz służbę
dyżurną jednostki organizującej przejazd

Podczas przemieszczania się poza granicami kraju telefony alarmowe danego państwa
powinny być zapisane w „Zezwoleniu na przejazd drogowy” oraz w „Instrukcji dla
kierowcy”.

20. Znajomość podstawowych danych taktyczno-technicznych oraz możliwości

ładunkowych SpW będących na wyposażeniu WP (samoloty transportowe,
pojazdy logistyczne, okręty MW) oraz NATO.

Samolot transportowy C-295M CASA:

 długość: 24,50 m
 ładunek: 9250 kg
 zasięg: 5630 km

Hercules C-130E:

 Ładowność 20t
  Zasięg do 4 tys kilometrów
 92 pasażerów lub 64 spadochroniarzy.

PZL M28B Bryza:

 Ładowność: do 2300 kg

Pojazdy logistyczne:

 Pojazdy transportowe MERCEDES – BENZ 290 GD

 HONKER 2000 / 2324
 STAR 266 M2 Pojazd średniej ładowności wysokiej mobilności.
 STAR 944 Pojazd średniej ładowności wysokiej mobilności. Planowany on jest do
wykorzystywania w strefie działań taktycznych. Przeznaczony jest do przewozu 4000
kg ladunku (3000 kg w terenie) lub transportowania ludzi (24 osoby). Podwozie
pojazdu STAR-944 może być wykorzystywane do zabudowy sprzętu specjalnego.
 STAR 1466 Pojazd średniej ładowności wysokiej mobilności. Planowany jest do
wykorzystywania w strefie działań taktycznych. Przeznaczony do przewozu 6000 kg
ładunku, transportowania ludzi (24 osoby) lub holowania przyczepy. Skrzynia
ładunkowa pozwala na przewóz 10 palet EUR Podwozie pojazdu STAR-1466 może
być wykorzystywane do zabudowy sprzętu specjalnego, skrzynia ładunkowa, cysterna,
nadwozia naprawcze, nadwozia do przewozu amunicji.
 JELCZ 662 OP Pojazd dużej ładowności podwyższonej mobilności. JELCZ-662
wykorzystywany jest w wojskach lądowych jako środek transportu ładunków w
pododdziałach logistycznych na poziomie operacyjnym.
 JELCZ 862 z systemem Multilift Pojazd dużej ładowności podwyższonej mobilności.
Przeznaczony pod zabudowy specjalistyczne, w tym zabudowy żurawi oraz systemów
samozaładowczych. Wykorzystywany jest w wojskach lądowych jako środek
transportu ładunków w pododdziałach logistycznych na poziomie operacyjnym do
transportu ładunków spaletyzowanych, skonteneryzowanych. Pojazdy te mogą
również tworzyć z przyczepami zestawy drogowe. Ponadto, stosując specjalistyczne
platformy ładunkowe, są użytkowane do innych celów np. transportu lekkich
pojazdów pancernych.
 Wóz zabezpieczenia technicznego - WZT-3 jest szybkobieżnym, opancerzonym
pojazdem gąsienicowym przeznaczonym do ewakuacji pojazdów gąsienicowych z
pola walki, wyciągania ugrzęźniętych pojazdów gąsienicowych w różnych warunkach
terenowych, holowania niesprawnych wozów bojowych i pancernych pojazdów
gąsienicowych, wykonywanie prac ziemnych spychaczem, udzielanie własnym
żurawiem pomocy załogom uszkodzonych pojazdów przy pracach montażowo –
demontażowych.
 Wózek unoszący widłowy PR 2000 ma zastosowanie do transportu wewnętrznego
ładunków o masie do 2000 kg w magazynach. Bezkolizyjna praca wymaga gładkiej i
utwardzonej nawierzchni.
  Wózek unoszący widłowy wysokiego składowania akumulatorowy PRAMAC FX
12/35 ma zastosowanie do transportu wewnętrznego ładunków o masie do 1 200 kg w
magazynach. Bezkolizyjna praca wymaga gładkiej i utwardzonej nawierzchni.
Wyposażony w silnik jezdny.
 Wózek widłowy spalinowy z wysięgnikiem teleskopowym o udźwigu 4,5T
SAMSON 45.8.TC ma zastosowanie do wszelkiego rodzaju prac związanych z
mechanizacją prac przeładunkowych ładunków o masie do 4500 kg w składowiskach,
bazach i lotniskach. Bezkolizyjna praca nie wymaga utwardzonej nawierzchni
 Podnośnik widłowy spalinowy do przeładunku kontenerów HELI CPCD 200 o
udźwigu 20T z funkcją określania masy ładunku ma zastosowanie do wszelkiego
rodzaju prac przeładunkowych w składach materiałowych, bazach logistycznych i na
lotniskach. Bezkolizyjna praca wymaga utwardzonej nawierzchni.
 Podnośnik widłowy spalinowy do przeładunku kontenerów HMT 200.35.120 D o
udźwigu 20T ma zastosowanie do wszelkiego rodzaju prac przeładunkowych w
składach materiałowych, bazach logistycznych i na lotniskach. Bezkolizyjna praca
wymaga utwardzonej nawierzchni.

21. Programy wielonarodowe w zakresie pozyskiwania transportu strategicznego –

SALIS, SAC, ATARES itp.

SALIS (Strategic Airlift Interim Solution) - Tymczasowe Rozwiązanie dla

Powietrznego Transportu Strategicznego to program stworzony w celu zapewnienia
unikalnych możliwości transportu lotniczego (ładunków ponadgabarytowych) dla państw w
nim uczestniczących. Obecnie z programu korzysta grupa dziewięciu sojuszników NATO
(Belgia, Czechy, Francja, Niemcy, Węgry, Norwegia, Polska, Słowacja i Słowenia). W
imieniu dziewięciu narodów programem zarządza Agencja Zamówień Wsparcia NATO
(NSPA). W grudniu 2018 roku NSPA podpisała umowę z niemiecką firmą Antonov Logistics
Salis na uzyskanie zapewnionego dostępu do pięciu samolotów AN-124 w ciągu kilku dni.
Ponadto, obecny kontrakt zapewnia również dostęp do samolotów AN-22, AN-225 i IL-76
Chap IV.

SAC (Strategic Airlift Capability) jest wielonarodową inicjatywą, która zapewnia

uczestniczącym w niej krajom pewny dostęp do wojskowego transportu powietrznego w celu
zaspokojenia rosnących potrzeb zarówno w zakresie strategicznego, jak i taktycznego
transportu powietrznego. SAC, utworzony w 2008 roku, jest niezależnym, wielonarodowym
programem, który zapewnia zdolność do transportu sprzętu i personelu na duże odległości dla
12 krajów członkowskich poprzez posiadanie i eksploatację trzech samolotów transportowych
dalekiego zasięgu Boeing C-17 Globemaster III. SAC bazuje w bazie lotniczej Węgierskich
Sił Obronnych Pápa w zachodnich Węgrzech. Każdy kraj uczestniczący w SAC posiada
udział w dostępnej liczbie godzin lotu samolotów C-17, które mogą być wykorzystane w
misjach na potrzeby obrony narodowej, NATO, UE lub ONZ, jak również w akcjach pomocy
humanitarnej. Węgry odgrywają szczególną rolę w SAC jako kraj goszczący. Samoloty C-17
SAC są zarejestrowane i oflagowane na Węgrzech, nosząc narodowe insygnia lotnictwa
wojskowego tego kraju.

ATARES (Air to air refuelling and other exchange of services)- to system wymiany
usług związanych z działalnością lotniczą oparty na ekwiwalencie godzin lotu C-130. czyli
program transportu powietrznego, tankowania w powietrzu oraz wymiany innych usług.
Podstawą uczestnictwa w programie jest przystąpienie do tzw. Porozumienia Technicznego.
Celem programu, w którym uczestniczy 15 państw jest wzajemne świadczenie usług
transportu powietrznego i tankowania w powietrzu. Odbywa się to w drodze bezgotówkowej,
gdyż na potrzeby programu stworzono specjalną jednostkę rozliczeniową (tzw.
przeliczeniowa godzina lotu dla samolotu C 130 Hercules EFH). Poszczególni uczestnicy
programu mogą wykorzystać nawet do 500 jednostek. Co 60 miesięcy następuje jednak okres
rozliczenia, zaś państwo korzystające z usług powinno je zwrócić państwu z którego środków
korzystało (Polska udostępnia samoloty CASA oraz Bryza). Jeśli nie jest tego w stanie
uczynić obowiązane jest uiścić opłatę według przelicznika: 1 wykorzystana jednostka
przeliczeniowa = 7 tys. Euro. Sojuszniczy logistyczny system informatyczny (ang. Logistic
Functional Area Services – LOGFAS)

ADAMS (ang. Allied Deployment and Movement System) wykorzystywany jest do

symulowania, planowania, śledzenia oraz oceny planów transportu i ruchu wojsk,
realizowanych w ramach zabezpieczenia operacji NATO. ADAMS pozwala na optymalizację
procesu planowania przemieszczenia wojsk poprzez wybór najlepszych rozwiązań. Wybór ten
dokonywany jest na podstawie symulowania i testowania różnych wariantów działania.
System ADAMS umożliwia sprawne opracowanie oraz dostarczenie planów i rozkazów
dotyczących przemieszczania wojsk dowództwom NATO oraz państwom członkowskim.

EVES (ang. Effective Visible Execution) system monitorowania i planowania

przewozów wspiera proces planowania działań i zapewnia monitorowanie realizacji zadań
przewozowych. Pozwala na ustalenie priorytetów oraz koordynację przedsięwzięć
dotyczących przewozów personelu, SpW oraz środków zaopatrzenia. System EVE
funkcjonuje w oparciu o informacje (dane) pozyskiwane z systemu ADAMS oraz informacje
wprowadzane przez operatorów systemu. Aby system EVE mógł spełniać swoje podstawowe
funkcje, konieczne jest wprowadzanie do niego terminowych i dokładnych danych.

CORSOM (ang. Coalition Reception, Staging and Onward Movement) Koalicyjny

system przyjęcia, ześrodkowania i dalszego ruchu to pakiet aplikacji wykorzystywanych w
planowaniu oraz realizacji przedsięwzięć procesu przyjęcia, ześrodkowania i dalszego ruchu
wojsk (RSOM) w obszarze operacji. System ten uwzględnia rzeczywisty stan realizacji zadań
przemieszczenia strategicznego wojsk do obszaru operacji. W planowaniu dalszego ruchu
wojsk w obszarze operacji skupia się na wykorzystaniu transportu kolejowego oraz
drogowego. CORSOM integruje swoje dane z danymi wygenerowanymi przez system EVE.
W przypadku zakłóceń zapewnia możliwość przeprowadzenia analizy sytuacji, ponownego
ustalenia priorytetów, opracowania rozwiązań alternatywnych oraz dokonania oceny skutków
ewentualnych zmian w opracowanych wcześniej planach. CORSOM stanowi jednocześnie
źródło danych dla systemu EVE
 ACROSS (ang. Allied Commands Resource Optimisation Software System)
Sojuszniczy system optymalizacji i planowania zasobów.

SPM (ang. Sustainment Planning Module) Moduł planowania podtrzymywania działań

jest aplikacją powiązaną z systemem ACROSS. Wspiera ona dowództwa strategiczne NATO
oraz państwa członkowskie w procesie planowania zasobów środków zaopatrzenia.

LOGREP (ang. Logistic Reporting) Logistyczny system meldunkowy to

oprogramowanie umożliwiające terminowe przesyłanie meldunków i informacji oraz
aktualizację bazy danych o stanie realizacji zadań w obszarach funkcjonalnych logistyki
NATO