TS en Iso 10642

TÜRK
STANDARDLARI
ENSTİTÜSÜ Türk Standardı
TS EN ISO 10642
Aralık 2019
TS EN ISO 10642:2004 yerine
ICS 21.060.10
Bağlantı elemanları - Havşa başlı, altıköşe

yuvalı, azaltılmış yüklenebilirliğe sahip
cıvatalar
Fasteners — Hexagon socket countersunk head screws with

reduced loadability (ISO 10642:2019)
Fixations — Vis à tête fraisée à six pans creux à capacité de charge

réduite (ISO 10642:2019)
Mechanische Verbindungselemente - Senkschrauben mit

Innensechskant mit reduzierter Belastbarkeit (ISO 10642:2019)
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KAPiMSAN OTOMOTiV SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 22.04.2022
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
TELİF HAKKI KORUMALI DOKÜMAN
© TSE 2021
Tüm hakları saklıdır. Aksi belirtilmedikçe bu yayının herhangi bir bölümü veya tamamı, TSE'nin yazılı izni olmaksızın
fotokopi ve mikrofilm dâhil, elektronik ya da mekanik herhangi bir yolla çoğaltılamaz ya da kopyalanamaz.
TSE Standard Hazırlama Merkezi Başkanlığı

Necatibey Caddesi No: 112
06100 Bakanlıklar * ANKARA
Tel: + 90 312 416 68 30

Faks: + 90 312 416 64 39
E-posta: dokumansatis@tse.org.tr
Web: www.tse.org.tr
EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
Millî önsöz
Bu standart, kaynağı EN ISO 10642:2019 standardı olan TS EN ISO 10642:2019 Türk standardının
Makina İhtisas Kuruluna bağlı TK 12 İmalat makinaları ve takımları Teknik Komitesi tarafından
hazırlanan Türkçe tercümesidir.
Bu standart, yayımlandığında TS EN ISO 10642:2004'ün yerini alır.
CEN resmî dillerinde yayımlanan diğer standart metinleri ile aynı geçerliliğe sahiptir.
Bu standartta kullanılan bazı kelime veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
Bu standartta atıf yapılan standartların millî karşılıkları aşağıda verilmiştir.
EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
ISO 898-1 Mechanical properties of TS ISO 898-1 Bağlama elemanlarının mekanik
fasteners made of carbon steel özellikleri - Karbon çeliği ve
and alloy steel — Part 1: Bolts, alaşımlı çelikten imal edilmiş -
screws and studs with specified Bölüm 1: Belirtilen mukavemet
property classes — Coarse sınıfına sahip cıvatalar, vidalar ve
thread and fine pitch thread saplamalar – Normal diş ve ince
adımlı diş
ISO 4753 Fasteners — Ends of parts with TS ISO 4753 Bağlama elemanları - ISO metrik
external ISO metric thread dış vidalı parçaların uç biçimleri
ISO 4759-1 Tolerances for fasteners — Part TS 3699 EN ISO Bağlama elemanları - Toleranslar
1: Bolts, screws, studs and nuts 4759-1 - Bölüm1: Cıvata, saplama ve
— Product grades A, B and C somunlar - Mamul kalitesi A,B ve
C
ISO 8992 Fasteners — General TS ISO 8992 Bağlama elemanları - cıvatalar,
requirements for bolts, screws, vidalar, saplamalar ve somunların
studs and nuts genel özellikleri
© TSE - Tüm hakları saklıdır.

AVRUPA STANDARDI EN ISO 10642
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM Ekim 2019
ICS 21.060.10 EN ISO 10642:2004 yerine
Türkçe Sürümü
Bağlantı elemanları — Havşa başlı altıköşe yuvalı, azaltılmış

yüklenebilirliğe sahip cıvatalar (ISO 10642:2019)
Fasteners — Hexagon socket countersunk head screws with reduced loadability (ISO 10642:2019)
Fixations — Vis à tête fraisée à six pans creux à Mechanische Verbindungselemente -
capacité de charge réduite (ISO 10642:2019) Senkschrauben mit Innensechskant mit
reduzierter Belastbarkeit (ISO 10642:2019)
Bu Avrupa Standardı CEN tarafından 17 Ağustos 2019 tarihinde onaylanmıştır.
CEN üyeleri, bu Avrupa Standardı’na hiçbir değişiklik yapılmaksızın ulusal standart statüsü veren koşulları öngören
CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadır. Bu tür ulusal standartlarla ilgili güncel listeler ve bibliyografik atıflar, CEN-
CENELEC Yönetim Merkezine veya herhangi bir CEN üyesine başvurularak elde edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmî dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayımlanmıştır. Bir CEN üyesinin sorumluluğunda kendi
diline çeviri yoluyla elde edilen ve CEN-CENELEC Yönetim Merkezine bildirilen başka bir dildeki bir sürüm, bu standardın resmî
sürümleri ile aynı statüdedir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya,
Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg,
Macaristan, Makedonya Cumhuriyeti, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'ın
ulusal standart kuruluşlarıdır.
AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
CEN-CENELEC Yönetim Merkezi: Rue de la Science 23, B-1040 Brüksel
© 2019 CEN Her şekilde kullanım hakkı dünya çapında CEN Üye Ref. No. EN 10642:2019 E
Ülkelerine aittir.
TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
İçindekiler
Avrupa önsözü ...................................................................................................................................................... 3
2 © TSE - Tüm hakları saklıdır.

EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
Avrupa önsözü
Bu doküman (EN ISO 10642:2019), CEN/TC 185 “Bağlama elemanları” Teknik Komitesi’nin katkılarıyla,
sekretaryası BSI tarafından yürütülen ISO/TC 2 “Bağlama elemanları” Teknik Komitesi tarafından
hazırlanmıştır.
Bu Avrupa Standardı'na, en geç Nisan 2020 tarihine kadar, metnin özdeşi yayımlanarak veya onay
bildirisi ile, ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Nisan 2020 tarihine
kadar yürürlükten kaldırılmalıdır.
Bu dokümanın bazı unsurlarının patent haklarının konusu olabileceği olasılığına dikkat edilmelidir. Bu
tür patent haklarının kısmen veya tümüyle belirlenmesinden CEN sorumlu tutulamaz.
Bu doküman EN ISO 10642:2004'ün yerini alır.
CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne göre bu Avrupa Standardı’nın ulusal standart olarak uygulamaya
alınmasından sorumlu ulusal standart kuruluşlarının ülkeleri sırasıyla: Almanya, Avusturya, Belçika,
Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan,
Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti, Letonya,
Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırbistan, Slovakya,
Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'dır.
Onay bildirimi
ISO 10642:2019 standardı CEN tarafından EN ISO 10642:2019 olarak hiçbir değişiklik yapılmaksızın
onaylanmıştır.
© TSE - Tüm hakları saklıdır. 3

ULUSLARARASI ISO
STANDART 10642
Üçüncü baskı
2019-09
Bağlantı elemanları – Havşa başlı altıköşe

yuvalı, azaltılmış yüklenebilirliğe sahip
cıvatalar
Fasteners — Hexagon socket countersunk head screws with reduced

loadability
Fixations — Vis à tête fraisée à six pans creux à capacité de charge
réduite
Referans numarası
ISO 10642:2019(E)
TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
TELİF HAKLARI KORUMALI DOKÜMAN

© ISO 2019
Tüm hakları saklıdır. Aksi belirtilmedikçe, bu yayının hiçbir bölümü, yazılı ön izin olmaksızın, fotokopi de dâhil olmak üzere
elektronik veya mekanik, hiçbir şekilde çoğaltılamaz veya hiçbir bölümünden faydalanılamaz. İzin, ISO’nun aşağıda verilen
adresinden veya isteklinin ülkesindeki ISO’nun üye kuruluşundan talep edilebilir.
ISO telif hakları bürosu
CP 401 • Ch. de Blandonnet 8
CH-1214 Vernier, Geneva,
Tel: +41 22 749 01 11
Faks: +41 22 749 09 47
Eposta: copyright@iso.org
www.iso.org
İsviçre'de yayımlanmıştır
ii © TSE - Tüm hakları saklıdır.

EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
İçindekiler
Sayfa
Avrupa önsözü ......................................................................................................................................................3
İçindekiler ............................................................................................................................................................ iii
Önsöz .....................................................................................................................................................................iv
1 Kapsam ......................................................................................................................................................1
2 Bağlayıcı atıflar ......................................................................................................................................1
3 Terimler ve tanımlar ............................................................................................................................ 1
4 Boyutlar ve başın mastarlanması ....................................................................................................2
4.1 Boyutlar.....................................................................................................................................................2
4.2 Cıvata başının mastarlanması ...........................................................................................................6
5 Gerekller ve atıf yapılan Uluslararası Standartlar ....................................................................7
6 İşaretleme ve etiketleme ....................................................................................................................8
6.1 Ürün üzerinde işaretleme...................................................................................................................8
6.2 Ambalaj üzerinde etiketleme ............................................................................................................8
7 Kısa gösteriliş..........................................................................................................................................9
Ek A (bilgi için) Tam yüklenebilirliğe sahip cıvata ve vidalarda asgari nihai çekme yükleri,
M2 ve M2,5 normal adımlı vida dişleri için ............................................................................... 10
Kaynaklar............................................................................................................................................................. 11
© TSE - Tüm hakları saklıdır. iii

TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
Önsöz
ISO (Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu) ulusal standart kuruluşlarının (ISO üye kuruluşları) dünya
çapında federasyonudur. Uluslararası Standart hazırlama çalışması genellikle ISO teknik komiteleri
aracılığıyla yapılır. Bir teknik komitenin kurulduğu konuyla ilgilenen her üye kuruluşun, o teknik
komitede temsil edilme hakkı vardır. ISO ile işbirliği içindeki resmi ve gayriresmî uluslararası kuruluşlar
da ayrıca çalışmalarda yer alır. ISO, elektroteknik standartlaştırma ile ilgili tüm konularda Uluslararası
Elektroteknik Komisyonu (IEC) ile yakın işbirliği içinde çalışır.
Bu dokümanın geliştirilmesi için kullanılan prosedürler ile dokümanın ileride sürdürülebilmesi için
tasarlanmış prosedürler ISO/IEC Direktifleri Bölüm 1’de açıklanmıştır. Özellikle farklı ISO doküman
tipleri için ihtiyaç duyulan farklı onay ölçütlerine dikkat edilmesi tavsiye edilir. Bu doküman ISO/IEC
Direktifleri Bölüm 2 yazım kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır (bk. www.iso.org/directives).
Bu dokümanın bazı unsurlarının patent haklarının konusu olabileceği olasılığına dikkat edilmelidir. Bu
tür patent haklarının tümüyle veya kısmen belirlenmesinden ISO sorumlu tutulamaz. Dokümanın
geliştirilmesi sırasında belirlenen patent haklarıyla ilgili detaylara giriş kısmından ve/veya ISO’nun
patent duyuruları listesinden ulaşılabilecektir (bk. www.iso.org/patents).
Bu dokümanda kullanılan tüm ticari isimler kullanıcıların kolaylığı açısından bilgi amaçlı verilmiştir ve
bir onay anlamına gelmemektedir.
Standartların gönüllülüğü esas alan doğasına, uygunluk değerlendirmesiyle ilgili ISO’ya özgü terimlerin
ve ifadelerin anlamlarına dair açıklama için ve ayrıca ISO’nun, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Ticarette
Teknik Engeller Anlaşması’na (TBT) olan bağlılığı hakkında bilgi için İnternet sitesine bakınız:
www.iso.org/iso/foreword.html.
Bu doküman ISO/TC 2 Bağlantı elemanları Teknik Komitesine bağlı SC 11, Dış metrik dişliye sahip bağlantı
elemanları Alt komitesi tarafından hazırlanmıştır.
Bu üçüncü baskı, teknik olarak revize edilmiş ikinci baskıyı (ISO 10642:2004) iptal eder ve onun yerini
alır. Bu doküman ISO 10642:2004/Amd.1:2012 sayılı tadili de içerir. Önceki baskıya kıyasla yapılan ana
değişiklikler aşağıdaki gibidir:
— bu havşa başlı altıköşe yuvalı cıvataların, baş tasarımları (cıvata başı boyutları ve altıköşe yuvanın
girme derinliği) sebebiyle azaltılmış yüklenebilirliğe sahip oldukları hususunu açık bir şekilde ifade
etmek üzere standardın tamamı iyileştirilmiştir;
— paslanmaz çelikten imal edilen cıvatalar ilave edilmiştir;
— baş yapısı ayrıntılı olarak ilave edilmiştir (bk. Şekil 4);
— M2 ve M2,5 ilave edilmiştir; bunların tam yüklenebilirliğe sahip cıvatalar için en küçük nihai çekme
yükleri ISO 898-1 ve ISO 3506-1'de belirtilmemişti, bu yüzden aynı formüle uygun olarak
hesaplanmıştır (bk. Ek A);
— referans diş uzunluğu b, kısmi diş açılmış M14 ila M20 için 3d olarak uzatıldı, böylece bunların
ISO 3506-1’e göre çekme deneyine tabi tutulması sağlandı (azaltılmış yüklenebilirliğe sahip
cıvatalarda çekme deneyleri için b ≥ 3d olması gereklidir.);
— cıvata başının yüksekliği kmin , Çizelge 1 ve Çizelge 2 için referans ölçü olarak ilave edilmiştir ;
— girme (döndürme unsuru) derinliği ile taşıma yüzü arasındaki cidar kalınlığı wmin, iç girme
(döndürme unsuru) derinliği tmax olarak değiştirildi [altı kanallı iç girme (döndürme unsuru) için
kullanılanla aynı yöntem];
iv © TSE - Tüm hakları saklıdır.
EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
— Da, Dk ve F mastar boyutları olarak Çizelge 3’te gösterildi (ayrıca bk. Şekil 5);
— standardize edilmiş aralıklar için en küçük anma uzunlukları Çizelge 1 ve Çizelge 2’ deki Dipnot g’ye
göre belirlenmiştir, bu yüzden M4 ila M20 için kısa uzunluklar silindi.
Bu dokümanla ilgili her türlü geri bildirim veya sorunun, kullanıcının bulunduğu ülkedeki ulusal standart
kuruluşuna yönlendirilmesi tavsiye edilir. Bu kuruluşların tam listesine www.iso.org/members.html
bağlantısından ulaşılabilir.
© TSE - Tüm hakları saklıdır. v

ULUSLARARASI STANDART ISO 10642:2019(E)
Bağlantı elemanları — Havşa başlı, altıköşe yuvalı, azaltılmış

yüklenebilirliğe sahip cıvatalar
1 Kapsam
Bu doküman, çelik ve paslanmaz çelikten imal edilmiş, M2 ila M20 metrik dişli ve mamul kalitesi A olan,
başının tasarımı sebebiyle azaltılmış yüklenebilirliğe sahip, havşa başlı, altıköşe yuvalı cıvataların
karakteristik özelliklerini kapsar.
NOT 1 İsteğe bağlı diğer boyutlar ISO 888, ISO 965-1 ve ISO 4753 standartlarında verilmiştir.
NOT 2 Azaltılmış yüklenebilirlik (bu dokümanda belirlendiği şekilde altıköşe yuvanın girme derinliğiyle
birlikte havşa başının boyutları ile alakalı) hususu, en küçük nihai çekme yükününün (en az kopma yükü)
sınırlanmasını ifade eder; bk. Çizelge 5.
NOT 3 Montaj yapılan yerdeki havşanın oturma yüzeyi ile havşa başın aynı hizada olmasının sağlanmasına
özellikle dikkat edilmelidir.
2 Bağlayıcı atıflar
Bu dokümanda aşağıda belirtilen dokümanlara, içeriklerinin tamamı veya bir kısmı bu dokümanın
gerekliliklerini oluşturacak şekilde atıfta bulunulmuştur. Tarihli atıflar için, yalnızca alıntı yapılmış baskı
geçerlidir. Tarih belirtilmeyen atıflar için, atıf yapılan dokümanın son baskısı (tüm tadiller dâhil)
geçerlidir.
ISO 898-1, Mechanical properties of fasteners made of carbon steel and alloy steel — Part 1: Bolts, screws
and studs with specified property classes — Coarse thread and fine pitch thread
ISO 965-1, ISO general purpose metric screw threads — Tolerances — Part 1: Principles and basic data
ISO 1891-4, Fasteners — Vocabulary — Part 4: Control, inspection, delivery, acceptance and quality
ISO 3269, Fasteners — Acceptance inspection
ISO 3506-1, Mechanical properties of corrosion-resistant stainless-steel fasteners — Part 1: Bolts, screws
and studs
ISO 4042, Fasteners — Electroplated coating systems
ISO 4753, Fasteners — Ends of parts with external ISO metric thread
ISO 4759-1, Tolerances for fasteners — Part 1: Bolts, screws, studs and nuts — Product grades A, B and C
ISO 6157-1, Fasteners — Surface discontinuities — Part 1: Bolts, screws and studs for general requirements
ISO 6157-3, Fasteners — Surface discontinuities — Part 3: Bolts, screws and studs for special requirements
ISO 8992, Fasteners — General requirements for bolts, screws, studs and nuts
ISO 10683, Fasteners — Non-electrolytically applied zinc flake coating systems
3 Terimler ve tanımlar
Bu dokümanda herhangi bir terim veya tanım yer almamaktadır.
ISO ve IEC standardizasyonda kullanılmak üzere terminoloji veri tabanlarını aşağıdaki adreslerde
muhafaza etmektedir:
TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
— ISO Çevrimiçi tarama platformu: https://www.iso.org/obp üzerinden erişilebilir
— IEC Electropedia: http://www.electropedia.org/üzerinden erişilebilir
4 Boyutlar ve başın mastarlanması

4.1 Boyutlar
Boyutlar Şekil 1 ila Şekil 4’e ve Çizelge 1 ve Çizelge 2’ye uygun olmalıdır.
Boyutların sembolleri ve açıklamaları ISO 225’te tanımlanmıştır.
a) Kısmi diş açılmış cıvata
b) Başa kadar diş açılmış cıvata

Açıklama
a Yuvanın girişinde hafif yuvarlatma veya havşaya müsaade edilir.
b ISO 4753’e göre, pah kırılmış uç veya M4 ve daha küçük ölçüler için “ovalama ile imal edildiği gibi”.
c Başın kenarı kesilmiş veya yuvarlatılmış.
d Tamamlanmamış vida dişi u ≤ 2P.
e ls,min değerleri Çizelge 1 ve Çizelge 2’de belirlenmişse ds uygulanır.
f a ≤ 2P.
Şekil 1 — Havşa başlı, altıköşe yuvalı cıvatalar

EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
Şekil 2 — Havşa baş için müsaade edilen alternatif şekli (zımba ile açılmış altıköşe yuva)
Azami boyut sınırında olan zımba ile açılmış altıköşe yuvalar için, delinmeden kaynaklanan kesme
genişliği, e/2 olan yuva düz uzunluğunun 1/3'ünü aşmamalıdır (bk. Şekil 3).
Şekil 3 — Detay: zımba ile açılmış altıköşe yuva
Şekil 4 — Havşa başının yapısı

TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
Çizelge 1 — Boyutlar (M2 ila M6)

Ölçüler milimetredir.
Diş, d M2 M2,5 M3 M4 M5 M6
P a 0,4 0,45 0,5 0,7 0,8 1
bb (ref.) — — 18 20 22 24
Teor. azami 4,70 5,88 6,72 8,96 11,20 13,44
dk azami 4,09 5,08 5,81 7,96 10,07 12,16

gerçek
asgari 3,70 4,80 5,54 7,53 9,43 11,34
azami 2,00 2,50 3,00 4,00 5,00 6,00

ds
asgari 1,86 2,36 2,86 3,82 4,82 5,82
e c,d asgari 1,454 1,733 2,303 2,873 3,443 4,583
azami 1,350 1,690 1,860 2,48 3,100 3,720

ke (ref.)
asgari 1,130 1,408 1,522 2,121 2,669 3,218
r asgari 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,25
anma 1,3 1,5 2 2,5 3 4
sd azami 1,360 1,560 2,080 2,580 3,080 4,095
asgari 1,320 1,520 2,020 2,520 3,020 4,020
azami 0,85 1,15 1,25 1,65 2,00 2,50

t
asgari 0,75 1,00 1,10 1,40 1,75 2,20
Kademeli kesik çizgiler arasındaki standartlaştırılmış uzunluk aralığı f
l
Gövde uzunluğu ls ve sıkma uzunluğu lg g
ls lg ls lg ls lg ls lg ls lg ls lg
anma asgari azami min. max. min. max. min. max. min. max. min. max. min. max.
5,24
5 4,76
6,24
6 5,76 Çok kısa uzunluktaki
8,29 cıvatalar
8 7,71
10,29
10 9,71
12,35
12 11,65 Tamamına diş açılmış
16,35 cıvatalar h
16 15,65
20,42
20 19,58
25,42
25 24,58
30,42 9,5 12 6,5 10
30 29,58
35,5 11,5 15 9 13
35 34,5
40,5 16,5 20 14 18 11 16
40 39,5
45,5 19 23 16 21
45 44,5 Bu uzunluklar satın alan ile
50,5 imalatçı arasında 24 28 21 26
50 49,5
55,6 yapılacak anlaşmayla belirlenir 26 31
55 54,4
60,6 31 36
60 59,4
65,6
65 64,4
a P, vida adımıdır.
b Kısmi diş açılmış cıvatalarda diş uzunluğudur.
c e
asgari = 1,14 s enaz
d yuvanın e ve s boyutlarının birleştirilmiş mastarlanması için bk. ISO 23429.
e k değerleri sadece referans içindir. K
asgari değerleri d’ye bağlıdır.
f Esas olarak, standartlaştırılmış aralığın asgari uzunlukları M5'e kadar olan cıvatalar için l ≈ 2d + 2P, M6 ve daha büyük cıvatalar için ise
l = 2d'dir. Standartlaştırılmış aralıktakilerin azami uzunlukları,M10'a kadar olan cıvatalar için l ≈ 10d olarak alınır veya ticari olarak
mevcut olan uzunluklardan seçilir.
g lg ve ls değerleri lg,max = lnom – b ve ls,min = lg,max − 5P bağıntısına uygun olarak belirtildiği durumlarda cıvatalara kısmi diş açılmıştır. Bir
seçenek olarak, tamamı diş açılmış cıvatalar için satın alıcı ile imalatçı arasında anlaşmaya varılır.
h Tamamına diş açılmış cıvatalarda, 2P dâhilinde başa kadar diş açılmıştır.

EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
Çizelge 2 — Boyutlar (M8 ila M20)

Ölçüler milimetredir
Diş, d M8 M10 M12 (M14) M16 M20
Pa 1,25 1,5 1,75 2 2 2,5

bb (ref.) 28 32 36 42 48 60
teor. azami 17,92 22,40 26,88 30,80 33,60 40,32
dk azami 16,43 20,69 24,81 28,31 30,61 36,75
gerçek
asgari 15,24 19,22 23,12 26,52 29,01 35,40
azami 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 20,00
ds
asgari 7,78 9,78 11,73 13,73 15,73 19,67
e c,d asgari 5,723 6,863 9,149 11,429 11,429 13,716
azami 4,960 6,200 7,440 8,400 8,800 10,160
ke (ref.)
asgari 4,366 5,563 6,711 7,588 7,874 9,037
r asgari 0,4 0,4 0,6 0,6 0,6 0,8
anma 5 6 8 10 10 12
s d
azami 5,140 6,140 8,175 10,175 10,175 12,212
asgari 5,020 6,020 8,025 10,025 10,025 12,032
azami 3,20 3,90 4,90 5,10 5,40 6,40
t
asgari 2,90 3,50 4,30 4,50 4,80 5,60
Kademeli kesik çizgiler arasındaki standartlaştırılmış uzunluk aralığı f
l Gövde uzunluğu ls ve kavrama uzunluğu lg g
ls lg ls lg ls lg ls lg ls lg ls lg
anma asgari azami min. max. min. max. min. max. min. max. min. max. min. max.
16 15,65 16,35
20 19,58 20,42 Çok kısa uzunluktaki
25 24,58 25,42 cıvatalar
30 29,58 30,42
35 34,5 35,5
40 39,5 40,5 Tamamına diş açılmış
45 44,5 45,5 cıvatalar h
50 49,5 50,5 15,75 22

55 54,4 55,6 20,75 27 15,5 23
60 59,4 60,6 25,75 32 20,5 28
65 64,4 65,6 30,75 37 25,5 33 20,25 29
70 69,4 70,6 35,75 42 30,5 38 25,25 34 18 28
80 79,4 80,6 45,75 52 40,5 48 35,25 44 28 38 22 32
90 89,3 90,7 50,5 58 45,25 54 38 48 32 42
100 99,3 100,7 60,5 68 55,25 64 48 58 42 52 27,5 40
110 109,3 110,7 Bu uzunluklar satın alan ile imalatçı arasında yapılacak anlaşmayla
NOT Parantez içinde yer alan ölçüler tercih edilmeyen çaplardır. belirlenir
a P, vida adımıdır.
b Kısmi dişli cıvatalarda diş uzunluğudur.
c emin = 1,14 smin.
d e ve s yuva boyutlarının kombinasyonlu ölçümleri için bk. ISO 23429.
e k değerleri sadece referans içindir. Kasgari değerleri d’ye bağlıdır.
f Temel olarak standartlaştırılmış aralığın asgari uzunlukları M5'e kadar l ≈ 2d + 2P, M6 ve üzeri içinse l = 2d'dir. Standartlaştırılmış aralığın
azami uzunlukları M10'a kadar l ≈ 10d olarak alınır veya ticari olarak mevcut olan uzunluklardan seçilir.
g lg ve ls değerleri şu formüle uygun olacak şekilde belirtildiğinde vidalar kısmi dişlidir: lg,max = lnom – b ve ls,min = lg,max − 5P. Bir seçenek olarak,
satın alıcı ile imalatçı tam dişli cıvata konusunda anlaşma yapabilirler.
h Tam dişli cıvatalarda 2P mesafede başa kadar diş mevcuttur.

TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
4.2 Cıvata başının mastarlanması

Baş boyutlarının kontrolünde kullanılan mastar boyutları ve cıvata başının mastarlanması için Çizelge 5
ve Çizelge 3’e bakınız. . Cıvata başının üst yüzeyi, mastarın A ve B yüzeyleri arasına yerleştirilmelidir.
NOT Mastar boyutlarının hesaplanması ile ilgili temel bilgiler için bk. ISO 7721.
Toleranslar milimetredir.
Açıklama
Da cıvatanın taşıma yüzüne göre mastarın iç çapı
F Mastarın oturma düzgünlüğü
A mastarın azami boyut durumu
B mastarın asgari boyut durumu
a Dk = dk,theor,max (bk. Çizelge 3).
Şekil 5 — Düzgünlük mastarı
Çizelge 3 — Mastar boyutları
Diş, d M2 M2,5 M3 M4 M5 M6
azami 2,36 2,74 3,30 4,40 5,50 6,60
Da
asgari a 2,26 2,64 3,20 4,30 5,40 6,50
Dk azami 4,70 5,88 6,72 8,96 11,20 13,44
F azami 0,15 0,20 0,25 0,25 0,30 0,35
Diş, d M8 M10 M12 M14 M16 M20
azami 8,54 10,62 13,50 15,50 17,50 22,00
Da
asgari a 8,44 10,52 13,40 15,40 17,40 21,90
Dk azami 17,92 22,40 26,88 30,80 33,60 40,32
F azami 0,40 0,40 0,45 0,50 0,60 0,75
a Da,min değerleri için yuvarlama yarıçapı olarak rmax = 0,25 d esas alınmıştır.

EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
5 Gerekller ve atıf yapılan Uluslararası Standartlar

Çizelge 4’te yer alan Uluslararası Standartlarda belirlenen gerekler geçerlidir. Tam boydaki bağlama
elemanlarının asgari nihai çekme yükleri Çizelge 5’te belirlenen asgari değerlere uygun olmalıdır.
Çizelge 4 — Gereklilikler ve atıf yapılan Uluslararası Standartlar
Malzeme Çelik Paslanmaz çelik

Genel gereklilikler Uluslararası Standart ISO 8992
Tolerans sınıfı 6g a
Vida dişi
Uluslararası Standart ISO 965-1
Mukavemet sınıfı 8.8, 10.9, 12.9 b —
A2-50, A4-50
Kalite ve mukavemet
— A2-70, A4-70
sınıfı
A2-80, A4-80
Mekanik özellikler
Uluslararası Standart ISO 898-1 c ISO 3506-1 c
A2-050, A4-050
Sembol 08.8, 010.9, 012.9 A2-070, A4-070
A2-080, A4-080 d
Mamul kalitesi A
Toleranslar
Uluslararası Standart ISO 4759-1
İşlendiği gibi Temiz ve parlak
ISO 4042’de belirtildiği Pasivasyonlu e
şekilde elektroliz
kaplamalı
ISO 10683’te belirtildiği
Yüzey işlemi — Kaplama şekilde elektrolitik olarak
uygulanmayan çinko pul
kaplamalar
İlave gereklilikler veya diğer yüzey işlemleri veya
kaplamalar tedarikçi ile alıcı arasındaki anlaşmayla
belirlenmelidir.
Yüzey süreksizlikleri
ISO 6157-1 ve ISO 6157-3
Yüzey kusurları —
standartlarında
verilmiştir.
Kabul edilebilirlik ISO 3269 standardına göre kabul muayenesi
a Uygulanacak kaplama tipine bağlı olarak, kaplamasız bağlama elemanı için ilgili kaplama standardına göre vida dişi için
başka bir tolerans sınıfı belirtilebilir.
b Mukavemet sınıfı 12.9 olan bağlama elemanları, hidrojen kırılganlığına karşı hassastır; bk. ISO 898-1 ve ISO/TR 20491.
c Azaltılmış yüklenebilirliğe sahip bu cıvatalar için asgari nihai çekme yükleri Çizelge 5'te belirtilmiştir.
dKısa diş uzunlukları yüzünden ISO 3506-1'e göre çekme deneyi yapılamayan tamamı diş açılmış cıvatalar için sembol,
mukavemet sınıfını değil, yalnızca paslanmaz çeliğin derecesini ihtiva etmelidir.
e Pasivasyon yöntemi ISO 16048 standardında verilmiştir.

TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
Çizelge 5 — Asgari nihai çekme yükleri — Azaltılmış yüklenebilirliğe sahip
Asgari nihai çekme yükü

N
Mukavemet sınıfı
Diş, d
8.8 a 10.9 a 12.9 a 50 b 70 b 80 b
Sembol
08.8 010.9 012.9 050 070 080
M2 1 330 1 730 2 020 830 1 160 1 330
M2,5 2 180 2 820 3 310 1 360 1 900 2 180
M3 3 220 4 180 4 190 2 010 2 810 3 220
M4 5 620 7 300 8 560 3 510 4 910 5 620
M5 9 080 11 800 13 800 5 680 7 950 9 080
M6 12 900 16 700 19 600 8 060 11 270 12 880
M8 23 400 30 500 35 700 14 600 20 400 23 430
M10 37 100 48 200 56 600 23 200 32 400 37 120
M12 53 900 70 200 82 400 33 710 47 190 53 940
M14 73 600 96 000 112 000 46 180 64 650 73 890
M16 100 000 130 000 154 000 62 670 87 760 100 320
M20 162 000 204 000 239 000 97 920 137 120 156 720
a ISO 898-1'de belirtildiği şekilde Fm,min değerlerinin %80'i.
b ISO 3506-1'de belirtildiği şekilde Fm,min değerlerinin %80'i.
M2 ve M2,5 boyutları için asgari nihai çekme yük değerleri (tam yüklenebilirliğe sahip) Ek A’da verilmiştir.
6 İşaretleme ve etiketleme
6.1 Ürün üzerinde işaretleme
İşaretleme:
— çelikten imal edilmiş bağlama elemanlarında ISO 898-1’de belirtildiği gibi;
— paslanmaz çelikten imal edilmiş bağlama elemanlarında ISO 3506-1’de belirtildiği gibi.
olmalıdır.
6.2 Ambalaj üzerinde etiketleme

Ambalaj üzerindeki etiketleme ISO 898-1 veya ISO 3506-1’e uygun olmalı ve en azından aşağıdakileri
bulundurmalıdır:
— bu standarda atıf, bir başka deyişle ISO 10642’e atıf;
— vida diş ölçüsü d ve anma uzunluğu l;
— çelikten imal edilmiş bağlama elemanları için mukavemet sınıfının sembolü;
— paslanmaz çelikten imal edilmiş bağlama elemanları için kalite ve mukavemet sınıfının sembolü;

EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
— “Yüzey İşlemi – Kaplama” tipi;
— imalatçının ve/veya dağıtıcısının adı;
— ISO 1891-4 standardında belirlendiği şekilde imalat kafilesi numarası;
— Ambalajdaki cıvata sayısı.
7 Kısa gösteriliş
Azaltılmış yüklenebilirliğe sahip bağlama elemanlarının kısa gösteriliş gereklilikleri, bütün ölçüleri için
aşağıdakilere uygun olmalıdır:
— çelikten imal edilmiş bağlama elemanlarında ISO 898-1’de belirtildiği gibi;
— paslanmaz çelikten imal edilmiş bağlama elemanlarında ISO 3506-1’de belirtildiği gibi.
ÖRNEK Vida dişi ölçüsü M12, anma uzunluğu l = 40 mm ve mukavemet sınıfı 10.9 olan havşa başlı, altıköşe
yuvalı cıvatanın kısa gösterilişi:
Havşa başlı, altıköşe yuvalı cıvata ISO 10642 – M12 × 40 – 010.9

TS EN ISO 10642:2019 EN ISO 10642:2019
Ek A
(bilgi için)
Tam yüklenebilirliğe sahip cıvata ve vidalarda asgari nihai çekme

yükleri, M2 ve M2,5 normal adımlı vida dişleri için
Çizelge A.1 — Asgari nihai çekme kuvvetleri (normal adımlı diş) — Tam yüklenebilirliğe sahip
Asgari nihai çekme kuvveti, Fm,min a

(As,nom × Rm,min)
Anma
Vida diş, gerilme N
d alanı
Mukavemet sınıfı
As,nom
mm2 8.8 10.9 12.9 50 70 80
M2 2,07 1 660 2 160 2 530 1 040 1 450 1 660
M2,5 3,39 2 720 3 530 4 140 1 700 2 380 2 720
a Bu yük değerleri ISO 898-1 ve ISO 3506-1'de verilmemiş, ancak aynı bağıntıya uygun olarak hesaplanmıştır. Bu değerler
aynı As değerleri kullanılarak hesaplanmış ve bir sonraki 10 N'luk değere yuvarlatılmıştır.
NOT Vida dişi tolerans sınıfı sebebiyle gerçek As değerinin hesaplanan As,nom değerinden sapabileceği
bilinmektedir. Bu sapma, diş çapı küçüldükçe artar.

EN ISO 10642:2019 TS EN ISO 10642:2019
Kaynaklar
[1] ISO 225, Fasteners — Bolts, screws, studs and nuts — Symbols and descriptions of dimensions
[2] ISO 888, Fasteners — Bolts, screws and studs — Nominal lengths and thread lengths
[3] ISO 7721, Countersunk head screws — Head configuration and gauging
[4] ISO 16048, Passivation of corrosion-resistant stainless-steel fasteners
[5] ISO/TR 20491, Fasteners — Fundamentals of hydrogen embrittlement in steel fasteners
[6] ISO 23429, Gauging of hexagon sockets


TS en Iso 10642

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en Iso 10642

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK

TS EN ISO 10642:2004 yerine

Bağlantı elemanları - Havşa başlı, altıköşe

Fasteners — Hexagon socket countersunk head screws with

Fixations — Vis à tête fraisée à six pans creux à capacité de charge

Mechanische Verbindungselemente - Senkschrauben mit

TELİF HAKKI KORUMALI DOKÜMAN

TSE Standard Hazırlama Merkezi Başkanlığı

Tel: + 90 312 416 68 30

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

© TSE - Tüm hakları saklıdır.

ICS 21.060.10 EN ISO 10642:2004 yerine

Bağlantı elemanları — Havşa başlı altıköşe yuvalı, azaltılmış

Bu Avrupa Standardı CEN tarafından 17 Ağustos 2019 tarihinde onaylanmıştır.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

CEN-CENELEC Yönetim Merkezi: Rue de la Science 23, B-1040 Brüksel

2 © TSE - Tüm hakları saklıdır.

© TSE - Tüm hakları saklıdır. 3

Bağlantı elemanları – Havşa başlı altıköşe

Fasteners — Hexagon socket countersunk head screws with reduced

TELİF HAKLARI KORUMALI DOKÜMAN

ii © TSE - Tüm hakları saklıdır.

© TSE - Tüm hakları saklıdır. iii

— paslanmaz çelikten imal edilen cıvatalar ilave edilmiştir;

— baş yapısı ayrıntılı olarak ilave edilmiştir (bk. Şekil 4);

© TSE - Tüm hakları saklıdır. v

Bağlantı elemanları — Havşa başlı, altıköşe yuvalı, azaltılmış

— ISO Çevrimiçi tarama platformu: https://www.iso.org/obp üzerinden erişilebilir

— IEC Electropedia: http://www.electropedia.org/üzerinden erişilebilir

4 Boyutlar ve başın mastarlanması

a) Kısmi diş açılmış cıvata

b) Başa kadar diş açılmış cıvata

c Başın kenarı kesilmiş veya yuvarlatılmış.

d Tamamlanmamış vida dişi u ≤ 2P.

e ls,min değerleri Çizelge 1 ve Çizelge 2’de belirlenmişse ds uygulanır.

Şekil 1 — Havşa başlı, altıköşe yuvalı cıvatalar

2 © TSE - Tüm hakları saklıdır.

Şekil 3 — Detay: zımba ile açılmış altıköşe yuva

Şekil 4 — Havşa başının yapısı

© TSE - Tüm hakları saklıdır. 3

Çizelge 1 — Boyutlar (M2 ila M6)

Teor. azami 4,70 5,88 6,72 8,96 11,20 13,44

dk azami 4,09 5,08 5,81 7,96 10,07 12,16

azami 2,00 2,50 3,00 4,00 5,00 6,00

e c,d asgari 1,454 1,733 2,303 2,873 3,443 4,583

azami 1,350 1,690 1,860 2,48 3,100 3,720

r asgari 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,25

anma 1,3 1,5 2 2,5 3 4

sd azami 1,360 1,560 2,080 2,580 3,080 4,095

asgari 1,320 1,520 2,020 2,520 3,020 4,020

azami 0,85 1,15 1,25 1,65 2,00 2,50

4 © TSE - Tüm hakları saklıdır.

Çizelge 2 — Boyutlar (M8 ila M20)

Pa 1,25 1,5 1,75 2 2 2,5

50 49,5 50,5 15,75 22

© TSE - Tüm hakları saklıdır. 5

4.2 Cıvata başının mastarlanması

Çizelge 3 — Mastar boyutları

6 © TSE - Tüm hakları saklıdır.

5 Gerekller ve atıf yapılan Uluslararası Standartlar

Malzeme Çelik Paslanmaz çelik

© TSE - Tüm hakları saklıdır. 7

Çizelge 5 — Asgari nihai çekme yükleri — Azaltılmış yüklenebilirliğe sahip