SLLAVKO K.

KALLFA

PUNIME TË N D R Y SH
ME
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 1

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 2

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 3

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 4

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 5

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 6

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 7

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 8

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 9

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 10

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 11

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 12

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 13

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 14

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 15

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 16

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 17

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 18

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 19

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 20

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 21

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 22

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 23

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 24

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 25

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 26

 SLLAVKO K. KALLFA

(1)
PUNIMI I PARE
DT. 15/V/1967 “ Te dhena mbi TUBERKULOZIN ne zonen
e DEVOLLIT(1961-15/V/1967)” Paraqitje grafike
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 27

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 28

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 29

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 30

 SLLAVKO K. KALLFA

V
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 31

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 32

 SLLAVKO K. KALLFA

Deri me Dt. 15 maj 1967

Forma te Reja………..8
Recidiva…………………3
Te shtruar………………15
Page68

Eleminuar………………73
PUNIME TË NDRYSHME Page 33
 SLLAVKO K. KALLFA

Vdekur………………….. 8

(2)
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 34

 SLLAVKO K. KALLFA

MBI TUBERKULOZIN NE ZONEN

EDEVOLLIT
(Per Referatin e Historikut Shendetesise ne Devoll me
rastin e 25 vjetorit Clirimit) Pergatitur me Dt.19.4.1969
Para clirimit nuk ka patur organizim te luftes kunder Tbc,
keshtu qe nuk disponohen te dhena statistikore te plota per
gjendjen dhe perhapjen e Tbc. Ne dokumentin “ Statistike
Shendetesore dhe Demografike per periudhen 1933-1940” botim I
vitit 1942 ne parathenie lexojme : “Malarja e shoqeruar me
mizerjen sociale, me tuberkulozin dhe me semundjet e foshnjave
eshte lengata kryesore qe influencon indeksin e vdekjeve ne
Shqiperi”……”Tuberkulozi eshte semundja tipike e vorfenis”.
Se sa kujdeseshin regjimet antipopullore per kete semundje
mjafton te permendim qe para clirimit ka patur vetem nje repart
me 60 shtreter ne Spitalin e Tiranes dhe nje mjek ftiziolog. Nga te
dhenat e varfera statistikore, shprehjet e popullit dhe nga fakti I
asaj qe trasheguam nga e kaluara mund te konkludojme duke
percaktuar periudhen para clirimit, nga ana epidemiologjike si nje
vend me vatra te shumta tuberkulare dhe me nje gjendje
tuberkulare ne zhvillim.
Mbas clirimit u dhane te gjitha mundesite per krijimin e nje
organizimi me baza te shendosha dhe me perspektive per luften
kunder tuberkulozit.U ngriten institucionet e para: Sanatoriume
dhe Dispanserite antituberkulare. Krijimi I Institutit te luftes
kunder Tbc ne vitin 1957 beri te mundur qe te hidhen bazat e nje
organizimi shkencor te luftes kunder Tbc ne vendin tone. Sot
disponohen nje rrjet I gjere institucionesh kunder Tbc si p.sh. 3
Sanatoriume pulmonare, 1 extrapulmonar, Dispanseri me shtreter
dhe pa shtreter ne te gjitha rrethet dhe qytetet e vendit tone( nje
nga te cilat eshte dhe ne Bilisht), Preventorium, Cerdhe
Page68

sanatoriale, Shtepi pushimi etj.

PUNIME TË NDRYSHME Page 35

 SLLAVKO K. KALLFA

Ne zonen tone lufta kunder Tbc pas clirimit eshte bere nga
Sanatoriumi dhe Dispanseria e Korces deri ne vitin 1961. Ne kete
vit(1961) ne Bilisht u hap Pika kunder TBC e paisur me aparaturen
e nevojshme me ndihmes/mjek radiolog –ftiziater(me vone ne
1965 me mjek) dhe me personelin tjeter infermjer e laborant.
Hapja e Pikes kunder TBC beri qe ndihma popullit ne kete
drejtim ti jepesh me afer dhe te luftohej me intesivisht kjo
semundje.
Pika kunder TBC si institucion kryesisht profilaktik luften kunder
Tbc e ka organizuar ne disa drejtime kryesore si p.sh. : -
Depistime te ndryshme radioskopike; - Depistime tuberkulinike; -
Vaksinimin me BCG; - Kemioprofilaksi me Izoniazid dhe mjekimin
ambulator post-sanatorial te te semureve tuberkulare.
Numuri I ekzaminimeve radioskopike ka ardhur nga viti ne vit
duke u shtuar sidomos keto dy vitet e fundit (shif grafikun)

Ne bashkepunim me depistuesit e M.P.B. jane organizuar ekipet

e depistimit radioskopik te popullsise te zones kufitare te Devollit
te cilat kane dhene mundesine per zbulimin dhe mjekimin e
hershem te formave te reja dhe zbulimin dhe shtrimin ne
sanatorium te formave te vjetra te pazbuluara.Gjate ketyre
depistimeve jane vizituar disa mijra fshatare te kesaj zone.
Ka vazhduar vaksinimi me BCG. Me prodhimin ne vend te kesaj
Page68

vaksine krijohen mundesite qe vaksinimi te zgjerohet edhe me

tej, nje mase kjo shume e rendesishme per uljen e metejshme te
PUNIME TË NDRYSHME Page 36
 SLLAVKO K. KALLFA

tuberkulozit, te kesaj semundje qe tek ne ka humbur karakterin

shoqeror. Me vaksinen tone jane vaksinuar ne zonen e Devollit
2032 femije. Ka perfunduar pothuaj krejtesisht vaksinimi BCG ne
qytetin e Bilishtit. Jane vaksinuar nje numur I madh nxenesish te
shkollave te fshatrave
Bitincke,Poloske,Tren,Baban,Stropan,Ecmenik,Hocisht,
Grace,Vishocice. Vaksinimi po vazhdon dhe Brenda vitit 1969
parashikohet te mbaroje ne gjithe zonen e Devollit(Perfshi dhe
lokalitetin e Bozhigradit).
Po vazhdon Kemioprofilaksia me Izoniazid e nxenesve te
shkollave dhe familjareve te personave me forma te hapura. Per
kete mjafton te permendim se gjate ciklit te pare te ketij viti u
shperndane reth 155.000 tableta INH(0.05).
Morboziteti Tbc ka ardhur duke u ulur. Per gjithe Shqiperine
derine 1957 ishte 65.4 per 10.000 fryme. Ne 1963 27.7 per
10.000 fryme.E njejta gje ndodh edhe me Endemicitetin Tbc. Edhe
per zonen tone Morboziteti dhe Endemiciteti ka ardhur duke u
ulur (Shif Grafikun).

Per punimin e ketij materjali jane cfrytezuar:

-Shendetesia Popullore Nr.4 1964 f.32-35
-Shendetesia Popullore Nr.4 1966 f.8
-Kartoteka e Pikes kunder TBC (Dokumentat statistikore;
Page68

Regjistrat )

PUNIME TË NDRYSHME Page 37

 SLLAVKO K. KALLFA

(3)

EPIDEMIA E GRIPPIT ( JANAR-SHKURT

1970)
Fryme Pa Kaluar Gripp sipas Grup-moshave
preze kaluar 0-1 1-3 4-7 8-15 +15
nt Gripp VJEC VJEC VIEC VJEC VJEC
20.83 5.126 574 1.175 1.975 3.588 8.383
1
Page68

JAV Nr.Rӧ KOMPLIKACIONET

PUNIME TË NDRYSHME Page 38

 SLLAVKO K. KALLFA

A / PULMONARE VIZITA
skopi
ve Trache Broncho Pneumo Path. Ped
o- pneumo ni .
Bronchi ni
te
I-re 324 82 16 5 176 114
II-te 343 103 36 5 609 328
III- 597 224 146 22 758 478
te
IV- 701 95 109 21 648 428
te
V- 497 67 51 5 473 277
te

Komplikacionet Pulmonare te
GRIPPIT
Dhjetor 1972-Janar1973 (1.12.72-
13.1.73)
JAV JAV JAV JAV JAV JAV
A A A A A A
I-re II-te III- IV- V- VI-
te te te te
Page68

Rӧ/skop 471 528 313 195 96 36

PUNIME TË NDRYSHME Page 39

 SLLAVKO K. KALLFA

i
Tracheo 86 128 84 52 15 5
-
Bronchi
te
Broncho 36 57 39 27 8 10
pneumo
ni
Pneumo 3 12 6 2 1 1
ni
Pleuro- 1 1 1
pneumo
ni
Pleurite 1 1
Tbc 1
Pulmon
ar
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 40

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 41

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 42

 SLLAVKO K. KALLFA

(4)
ENDEMICITETI TBC DHE STRUKTURA E TIJ NË
ZONËN E DEVOLLIT
NË VITIN 1 9 7 0
Endemiciteti, Kontigjentet ose Prevalenca është një nga
treguesit kryesorë epidemiologjikë që sq bashku me me treguesit
e tjerë si morboziteti, mortaliteti e të tjera përcakton efektivitetin
e veprimtarisë të Dispanserisë(Pikës) kundër TBC të zonës që
përfshin kjo Dispanseri (Pikë).
Përhapja e tbc përcaktohet jovetëm me numurin e të sëmurëve
të zbuluar rishtas gjateë vitit që karakterizon Morbozitetin por
edhe gjithë tërësia e të sëmurëve pavarësisht nga ajo kur janë
zbuluar që në praktikën dispanseriale I quajmë Kontigjente.
Dinamika e Kontigjenteve ndodhet në lidhje të drejtë me
Morbozitetin, recidivate që ritin numurin e përgjithshëm të të
sëmurëve dhe gjithashtu nga numuri I të sëmurëve të shëruar
dhe të vdekur që zvogëlojnë numurin e përgjithshëm të të
sëmurëve. Në dinamikën eKontigjenteve influencon gjithashtu
dhe migrimi(transferimi) I të sëmurëve tuberkularë ,por me që ky
është faktor I rastit nuk lot ndonjë rol të madh epidemiologjik. Në
llogaritjen e kontigjenteve dy janë faktorët që lozin rolin rolin
vendimtar : 1- Numuri I të sëmurëve të zbuluar rishtas
( Morboziteti) dhe 2- Numuri itë sëmurëve të shëruar. Ritja e
numurit të të smurëve të shëruar kondicjonon zvogëlimin e
Kontigjenteve të të sëmurëve tuberkularë pra uljen e
Endemicitetit.
Endemiciteti I Tbc në zonën tonë ka ardhur nga viti në vit duke
u ulur. Në vitin 1961 e kishim 208 për 1.000 frymë, në fund të
vitit 1970 e kemi 118 për 10.000 frymë. Në punimin tonë jemi
përpjekur të studjojmë Endemicitetin në zonën e Devollit në fund
të vitit 1970 dhe strukturën e tij.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 43

 SLLAVKO K. KALLFA

Metodika e punës :
Endemicitetin e Tbc në zonën e Devollit për vitin 1970 e kemi
studjuar në dy aspekte kryesore : 1-Analiza e ndryshimeve
kuantitative(sasijore); 2-Analiza e ndryshimeve
kualitaive(cilësore) ose studimi I strukturës të Endemicitetit.
Për çështjen e parë kemi analizuar numurin total të të sëmurëve
sipas të gjithë grupev të Tbc (gr. I,II,III,V a,Vi), të krahasuar me vitin
ekaluar dhe në mënyrë më të hollësishme kemi analizuar të
krahasuar me vitin 1969 numurin e të sëmurëve me grupe active
të Tbc ( gr. I,II,Va) simbas formulës të dinamikës të kontigjenteve.
Gjithashtu kemi studjuar dhe shpërndarjen e të sëmurëve në bazë
zone sipas vend-banimit.
Për të bërë analizën e e ndryshimeve kualitative ose strukturën
e endemicitetit rastet I kemi ndarë sipas formave klinke të Tbc
Pulmonar dhe Tbc Extra-Pulmonar në bazë të klasifikimit të Tbc
dhe të ndara secila në disa grup-mosha dhe profesione. Kemi
studjuar gjithashtu numurin e të sëmurëve me forma të hapura të
tbc sipas formave klinike, profesionit vend-banimit të krahasuar
këtë me numurin e të sëmurëve që eleminojë bacile (BK pozitiv).
Në evidencë të Pikës kundër TBC Bilisht për vitin 1970 duke
përfshirë gjithë grupet e të sëmurëve ( gr. I,II,III,V a,Vi) figurojnë
407 persona nga të cilët : 75 në grupin e Irë; 173 në grupin e IItë;
90 në grupin e IIItë; 27në grupin Va; dhe 42 në grupin Vi.
Kontigjenti igjëndjes në fud të vitit 1969për të gjitha grupet e
të sëmurëve ka qënë : Për gr. Irë- 84; gr. IItë – 170; gr. IIItë – 140;
gr. Va – 36; gr. Vi – 46.
Sikurse shihet për vitin 1970 kemi patur 335 të sëmurë me
forma klinike të Tbc Pulmonar ose 82% dhe 72 të sëmurë ose
18% me forma klinike të Tbc Extra-Pulmonar.
Për të përcaktuar Endemicitetin e Tbc në zonën tonë d.m.th.
kontigjentin e të sëmurëve me forma aktive të mara në një kohë
të caktuar në rastin tonë në fund të vitit 1970 jemi nisur nga
formula e dinamikës të kontigjenteve :
K1 + M + R – SH – V –T = K2 , ku K1= është kontigjenti I të
sëmurëve me forma active në fillim të vitit 1970. M= numuri I të
sëmurëve të zbuluar rishtas gjatë vitit 1970. R= numuri I
recidivave. SH= numuri I të sëmurëve të shëruar d.m.th. iatyre që
Page68

kanq kaluar nga grupet active në ato inactive.( nga gr. I,II,V a në
gr. III dhe Vi) . V= numuri të vdekurve. T= numuri I të sëmurëve

PUNIME TË NDRYSHME Page 44

 SLLAVKO K. KALLFA

të transferuar dhe K2= Kontigjenti I të ëmurëve me forma active

në fund të vitit 1970. Për rastin tonë K1 = 290 M =49 R = 0
SH = 58 V = 4 T = 2 .
290 + 49 – 58 – 4 – 2 = 275
Pra siç shihet K2 ( Kontigjenti I të sëmurëve në fund të vitit 1970)
rezulton 275, që dotë thotë se Endemiciteti Tbc është ulur nga
290 në 275.
Në rast se I marim si total për të gjitha grupet ( gr. I,II,III,V a,Vi)
kemi në fillim të vitit 476 raste, duke hequr 112 raste të
eleminuara, 3 të transferuara dhe 5 të vdekur dhe duke shtuar 51
raste të mara në evidencë gjatë vitit 1970 në fund të
vititrezultojnë 407 raste. Edhe duke e krahasuar në këtë mënyrë
kemi një rënie nga 476 raste në fund të vitit 1969 në 407 raste në
fund të vitit 1970.
Pika kundër TBC Bilisht ka në juridiksionin e saj 46 fshatra t
ëish lokalitetit Bilisht dhe Miras pra gjithë zona e Devollit. Persona
me kartellë dispaserie kemi pothuaj në çdo fshat të zonës. Nuk
kanë persona me kartelë fshatrat : Kurrilë; Borsh; Qytezë; . Nuk
kanë persona me grupe active të tuberkulozit( gr.I,II,V a) fshatrat :
Bickë; Grapsh dhe Arzë.
Sipas shpërndarjes të personave me kartellë fshatrat I kemi
ndarë në 4 grupe: 1- Fshatra që kanë 1 deri 5 persona me kartellë
( Poloskë; Kuç; Zagradec; Shyec; Vranisht; Bickë; Vërlen; Grapsh;
Gracë; Arzë; Fitore; Dobranj; Braçanj; Koshnicë; Gjyres; Ziçisht].
2- Fshatra që kanë 5 deri 10 persona me kartellë ( Vërnik;
Vishocicë; Trestenik; Rakickë; Pilur; Stropan; Eçmenik; Çipan;
Vidohovë; Çetë; Menkulas; Ponçarë; Sul.)
3- Fshatra që kanë 10 deri 20 persona me kartellë ( Kapshticë;
Cangonj; Progër; Mançurisht; Hoçisht; Miras.)
4- Fshatra që kanë mbi 30 persona me kartellë ( qyteti Bilisht)
Endemicitetin e kemi studjuar dhe në baze zonash. I kemi
ndarë në 6 zona :
1- Bilishti si Qytet

2- Fshatrat e tjera të Koop.të zmadhuar Bilisht-Bitinckë-

Vishocicë

3- “ Hoçisht-Baban-
Page68

Vërlen

PUNIME TË NDRYSHME Page 45

 SLLAVKO K. KALLFA

4- “ Progër-Vranisht-
Rakickë

5- “ Miras-Sinicë

6- “ Sul-Menkulas

Vërejmë se gjëndja e Tbc në këto zona parqitet si vijon :

Për Bilishtin 64 persona ose 23%
Për Koop. Zmadh. Bilisht 60 persona ose 22%
“ Hoçisht 45 persona ose 19%
“ Progër 45 persona ose 16.5%
“ Miras 22 persona ose 8%
“ Sul 32 persona ose 11.5%

ENDEMICITETI TBC në zonën e DEVOLLIT

1970
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 46

 SLLAVKO K. KALLFA

Duke studjuar strukturën e Morbozitetit simbas formave klinike

kemi : 248 raste me Tbc Pulmonar baras me 90% të rasteve dhe
27 raste me Tbc Extra-Pulmonar baras me 10% të rasteve. Të
ndara sipas çdo forme klinike kemi : - Për Tbc Pulmonar
predominojnë rastet me Bronchoadenite 74 raste = 27%, pastaj
vjen Tbc Focale 66 raste = 24%, Tbc Infiltrative 36 raste = 13%,
Pleuritet exudative 23 raste = 8%, Tbc Fibro-cavernosa 16 raste =
6%, Tbc Disseminata 15 raste = 5.5%, Complexi primar 13 raste
= 5%, Tbc Cavernosa 2 raste 1% dhe Tbc Cirrhotica 3 raste = 1%.
–Për Tbc Extra-Pulmonar predominojnë rastet me Lymphoadenitis
specifica 18 raste = 6%; Tbc Osteo-articular 7 raste = 2.5% dhe
Tbc Cutis e Subcutis 2 raste = 1%. Vërejmë se raste me Meningite
dhe Peritonite( të grupit aktiv ) nuk kemi.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 47

 SLLAVKO K. KALLFA

ENDEMICITETI TBC 1970

TBC PULMONAR
Forma GRUPI Përqindja %
Klinike I,II,Va
Complex 13 5%
primar
Bronchoade 74 27%
nitis
Tbc Focale 66 24%
Tbc 36 13%
Infiltrativa
Tbc 15 5.5%
Disseminata
Tbc 16 6%
Fibrocaver.
Tbc 2 1%
Cavernosa
Pleurit 23 8%
exudativ
Tbc 3 1%
Cirrhotica
Tbc Pulmonar 248 90%
TBC EXTRA-PULMONAR
Lymphoaden 18 6%
ite
Meningite - -
Tbc 7 2.5%
Osteoartic.
Peritonite - -
Tbc 2 1%
Cutis/Subc.
Tbc Extra-Pulmonar 27 10%
SHUMA 275 100%
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 48

 SLLAVKO K. KALLFA

Një tregues tjetër I studimit të endemicitetit është dhe numuri I

të sëmurëve me forma të hapura dhe të sëmurëve që eleminojnë
bacile (BK-Pozitivë), dhe raporti që ekziston midis tyre. Në
evidencë të Pikës kunder Tbc Bilisht kemi 30 raste me forma të
hapura nga të cilët 8 persona me Tbc Focale faza destructive, 3
persona me Tbc Infiltrativa faza destructive, 1 person me Tbc
Disseminata faza destructive, 2 persona me Tbc Cavernosa, 14
persona me Tbc Fibro-cavernosa dhe 2 persona me Tbc Cirrhotica
faza destructive Nga të gjithë këta 6 persona janë të shtruar në
sanatorium ( 1 Tbc focale, 2 Tbc cavernosa, dhe 3 Tbc fibro-
csvernosa), dhe 24 të tjerë ndodhen në fshat.
Të sëmurë që eleminojnë bacile (BK pozitiv) të deklaruar në
evidencë të Pikës kundër TBC Bilisht rezultojnë 10 të sëmurë nga
të cilët 1 me Tbc Focale, 2 me Tbc Infiltrativa, 6 me Tbc Fibro-
cavernosa dhe 1 me Tbc Cavernosa. Nga këta 4 janë të shtruar në
sanatorium dhe 6 ndodhen në në fshat( vazhdojnë mjekim
ambulator). Sipas zonës 1 e kemi në Vërnik, 2 në Hoçisht, 2 në
Tren, 2 në Progër ,1 në Kapshticë, 1 në Mirasdhe 1 në Bilisht.
Sipas profesionit: 1 puntor( tani pensionist) dhe 9 bujk-bujkesha.
Shohim se kemi nje diskordancë midis formave të hapura dhe
atyre që eleminojnë bacile( BK pozitiv) 30 me 10, pra në raport
3:1. Kjo diskordancë ka dy arsye: ose ekzaminimi laboratorik jo I
duhur ose ekzaminimi radiologjik( diagnozë jo e saktë). Për
mendimin tonë është arsyeja e parë.

FORMA TE HAPURA 1970

Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 49

 SLLAVKO K. KALLFA

GRUPET Tbc Tbc Tbc Tbc Tbc Tbc Shu BK

Focal Infilt Disse Caver Fibro Cirr ma poziti
e r. m. n. c. h. v
0-6 vjeç
7-14 vjeç
15-17
vjeç
Nëpunës
Puntorë
Shtëpijak
ë
Pnx, 1 1
PP,Kir.
Bujk,Bujk 7 3 1 10 2 23 6
esh
Shtruar 1 2 3 6 4
SHUMA 8 3 1 2 14 2 30 10

Për të studjuar me hollësi endemicitetin e zonës të sëmurët I

kemi ndarë në disa grup-moshash dhe profesionesh. Kemi ndarë 3
grupe moshash: 0-6, 7-14 dhe 15-17 vjeç. Profesionet si :
puntorë, nëpunës, kooperativistë, shtëpijakë. Kemindarë
gjithashtu edhe të sëmurët që kanë bërë intervenime kirurgjikale
si Pneumothorax, Pneumopritoneum etj., dhe të sëmurë të
shtruar në sanatorium.
STRUKTURA E ENDEMICITETIT TBC 1970
( GRUPET I-II-Va)
GRUPET Tbc Tbc Extra- SHUMA Përqindja %
Pulmonar Pul.
0-6 Vjeç 9 - 9 3%
7-14 vjeç 50 2 52 19%
15-17 vjeç 12 1 13 5%
Nëpunës 5 - 5 2%
Puntorë 17 2 19 6.5%
Shtëpijakë 11 - 11 4%
Pnx,PP,Kirur 15 - 15 5.5%
Page68

gj.
Bujk- 121 22 143 52%

PUNIME TË NDRYSHME Page 50

 SLLAVKO K. KALLFA

Bujkesha
Shtruar 8 - 8 3%
Sanat.
SHUMA 248 27 275 100%

Sipas kësaj ndarje vërejmë se përqindja më e madhe e të

sëmurëve janë bujk-bujkesha 52% (121 rsate Tbc Pulmonar dhe
22 raste Tbc Extra-Pulmonar). Kjo është e shpjegueshme për
arësye se zona jonë është e populluar nga popullata
kooperativiste. 19% të rasteve janë vërejtur në moshën 7-14 vjeç
( 50 me Tbc Pulmonar dhe 2 Tbc Extra-Pulmonar). 6.5% të rasteve
janë vërejtur në puntorët (17 raste me Tbc Pulmonar dhe 2 me
Tbc Extra-Pulmonar). 5% në grup-moshën 15-17 vjeç ( 12 raste
me Tbc Pulmonar dhe 1 rast Tbc Extra-Pulmonar), 5.5% të rasteve
ose 15 të sëmurë kanë bërë operacione kirurgjikale në mushkëri
si Pnx, PP. Shtëpijakët përbëjnë 4% të rasteve (11 Tbc Pulmonar
ndërsa Tbc Extra-Pulmonar s’ka). 3% të rasteve I përkasin moshës
0-6 vjeç ose 9 raste Tbc Pulmonar. 3% janë shtruar në sanatorium
( 8 raste Tbc Pulmonar) dhe 5 raste Tbc Pulmonar janë nëpunësa(
2%).
Kjo është pasqyra e Endemiciteit Tbc dhe struktura etij për
zonën e Devollit në fund të vitit 1970.

KONKLUZIONE

1- Endemiciteti Tbc në zonën tonë nga viti në vit ka ardhur

duke u ulur. Nga 290 raste në fund të vitit 1969 në 275 raste
në fund të vitit 1970

2- 90% të rasteve I përkasin Tbc Pulmonar dhe 10% të rasteve

Tbc Extra-Pulmonar.

3- Përqindjen më të madhe për Tbc Pulmonar e kanë

Bronchoadenitet 27% dhe Tbc Focale 24%, ndërsa për Tbc
Page68

Extra-Pulmonar Lymphoadenitet specifike 6% të rasteve

PUNIME TË NDRYSHME Page 51

 SLLAVKO K. KALLFA

4- Meningite dhe Peritonite në grupet active(Va) nuk kemi

patur.

5- Ekziston një diskordancë midis formave të hapura dhe dhe

BK-pozitivëve në raport 3:1.

6- Përqindja më emadhe e rasteve është vërejtur në bujk-

bujkesha 52% dhe në grup-moshën 7-14 vjeç 19%.

LITERATURA
. L.Dusha,Sh.Ndoqi- Buletini I Universitetit Shtetëror të
Tiranës,Seria Shkencat Mjekësore Nr. 1,1970 f.81-87
. I.Papakozma,Z.Kaçulini – Buletini I Universitetit Shtetëror
të Tiranës. Seria Shkencat Mjekësore Nr.1, 1970 f.87-91
. Sh.Krasta – Shëndetësia Popullore Nr. 3 ,1970 f.3-11
. Sh.Ndoqi – Buletini I Universitetit Shtetëror të Tiranës, Seria
Shkencat Mjekësore Nr. 4, 1969 f.15-33
. J. Adhami,N.Dushniku,K.Kërçiku,L.Dusha – Shëndetësia
Popullore Nr.4, 1969 f.69-76
. S.Leka – Shëndetësia Popullore Nr. 4, 1964 f.32-36
.C.Pistoli – Shëndetësia Popullore Nr.4, 1966 f.8-10
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 52

 SLLAVKO K. KALLFA

(5)

KONTRIBUTI I LABORATORIT
RӦNTGENODIAGNOSTIKЁS
Gjatë Viteve 1964-1970
Pika kundër TBC Bilisht është paisur me Rӧntgen-aparatin tip
RUM-4 të instaluar në kabinetin e rӧntgenodiagnostikës qysh në
vitin 1961. Përveç ekzaminimeve rӧngenoskopike me këtë aparat
duke filluar nga viti 1964 me ardhjen e laborantes të rӧngenit
Page68

kanë filluar të bëhen dhe ekzaminime rӧ/grafike nga më të

PUNIME TË NDRYSHME Page 53

 SLLAVKO K. KALLFA

ndryshmet, të cilat kanë ardhur nga viti në vit duke u ritur si në

numur dhe në lloje.
Aparati përveç pozcionit të zakonshëm për skopi që përdoret
edhe për grafitë e thoraksit, me anë të ndryshimit të pozicionit të
llampës: poshtë shtratit, anash shtratit, nga lart-poshtë dhe me
kënd mund të përdoret dhe për lloje të ndryshme radiografish.
Në punimin që po ju paraqesim jemi munduar të shtjellojmë
ndihmën që ka dhënë kabineti ynë në drejtim të diagnostikimit të
sëmundjeve nëpërmjet llojeve të ndryshme të rӧ/grafive,
metodikën e punës që është përdorur si gjatë ekspozimit të
filmave dhe larjes së tyre për periudhën që nga fillimi I këtij
shërbimi (1964) deri në fund të vitit 1970.
Metodika e punës: Në bazë të regjistrave të rӧ/grafive kemi
nxjerë numurin e përgjithshëm të radiografive sipas viteve (1964-
1970), gjithashtu llojet e radiografive në shtatë grupe – 1.
Radiografi Thoraxi(duke përfshirë si ato për lezione pulmonare
edhe ato për lezione në brinjë).- 2.Radiografi të Sistemit Osteo-
artikular të ekstremiteteve të sipërm ( duke përfshirë rӧ/grafi të
scapulës, claviculës, humerusit, kockave të parakrahut, të dorës
dhe artikulacionet e tyre). – 3. Radiografi të Sistemit Osteo-
artikular të ekstremitetit të poshtëm ( duke përfshirë rӧ/grafi të
art. Coxofemoral, femorit, kockave të kërcirit, të këmbës edhe të
artikulacioneve të tyre). – 4. Radiografi të Kolonës
Vertebrale( duke përfshirë rӧ/grafi të gjithë sektorëve të saj:
cervical, thoracal, lumbar, sacral dhe coxigeal). – 5. Radiografi të
Kokës ( gjithë llojet e rӧ/grafive që bëhen për regionin e kokës si
për lezione kockore, për sinuset e të tjera). – 6. Radiografi të
aparatit Urinar ( duke përfshirë rӧ/grafitë direkte dhe Urografitë
intravenoze). -7. Radiografi të aparatit Gastro-intestinal( duke
përfshirë rӧ/grafitë e oesofagut, stomakut,zorrëve të holla dhe të
trasha, seriografitë, irrigografitë dhe colecystografitë).
LLOJI I VITI
RӦ/GRAFIS 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970
Ё
THORAX 120 151 84 200 223 318 340
EKSTREMIT 30 33 24 147 230 209 170
ETI SIPЁRM
Page68

EKSTREMIT 24 20 17 150 170 120 221

ETI

PUNIME TË NDRYSHME Page 54

 SLLAVKO K. KALLFA

POSHTЁM
KOLONЁ 18 16 9 163 188 110 220
VERTEBRA
LE
KOKЁS 48 19 49 100 224 325 339
APARATI 6 9 50 166 195 229
URINAR
APARATI 3 133 142 200 230
GASTRO-
INTESTINA
L

Duke parë grafikun shohim se numuri i rӧ/grafive në përgjithësi

ka ardhur duke u ritur nga viti në vit. Në vitin 1964 246 ,ndërsa
në vitin 1970 1749 rӧ/grafi, pra një ritje reth 7-herë.. Duke parë
grafikun e llojeve të radiografive sipas viteve konstatojmë se
numuri ityre si lloje në përgjithësi nga viti në vit ka ardhur duke u
ritur. Numurin më të madh e përbëjnë radiografitë e thoraksit
1436, pastaj radiografitë e kokës 1104, radiografitë e sistemit
osteo-artikular të ekstremitetit të sipërm 843 dhe me radhë
radiografitë e kolonës vertebrale, të traktit gastro-intestinal , të
sistemit osteo-artikular të ekstremitetit të poshtëm dhe të
aparatit urinar përkatësisht nga 724,708,692 dhe 655 rӧ/grafi.
Page68

Metodika e punës gjatë ekspozimit të filmave

PUNIME TË NDRYSHME Page 55

 SLLAVKO K. KALLFA

Ekspozimin e filmave e kemi bërë në bazë të disa kritereve :

në bazë të pjesës të trupit që do të radiografohet, në bazë të
moshës të pacjentit, konstruksionit trupor dhe llojit të solucionit
për larje.
Filmat I kemi ekpozuar me diafragmë anti-difuzore(Potter-
Buchi) dhe pa Potter-Buchi. Kemi vënë re se për ekspozimin e
kockave të trasha, të kolonës vertebrale , të aparatit urinar ,të
kokës, është më mirë të përdoret ekspozimi me Potter-Buchi.
Tensionin e llampës në Kilovolt e kemi përdorur nga 56 deri në 80
KV sipas llojit të grafisë. Njëkohësisht dhe koha e ekspozimit sipas
llojit të grafisë nga 0,4 deri 6 sekonda.
Gjatë punës kemi përcaktuar këtë mënyrë ekspozimi mesatar
për llojet e ndryshme të grafive :

LLOJI I TENSIONI NЁ KOHA NЁ POTTER-BUCHI

RӦ/GRAFISЁ KV SEKONDA
Pulmon –Të 80 1 Pa Potter
ritur
“ - Të 63 0.4 “
vegjël
Ekstremiteti 80 2.5 “
sipërm- Të
ritur
“ -Të 71 1.5 “
vegjël
Ekstremiteti 80 2.5 “
poshtëm- Të
ritur
“ -Të 71 1.5 “
vegjël
Kolonë 80 4 Me Potter
Page68

vertebrale
Antero-

PUNIME TË NDRYSHME Page 56

 SLLAVKO K. KALLFA

Posterior
Kolonë 80 6 “
vertebrale
Latero-Laterale
Kokë A- 80 2.5 “
P,Sinuse
Kokë L-L 80 4 “
Aparat Urinar 80 4 “
Cholecystograf 80 1-1.5 Pa Potter
i e Seriografi

Metodika e punës gjatë procesit të larjes të filmave

Gjatë procesit të larjes kemi patur parasysh gjithmonë
temperaturën e ambjentit, temperaturën e solucionit, llojin e
solucionit të përdorur dhe llojin e filmit të përdorur. Gjatë punës
kemi pëdorur një seri formulash dhe si më të përshtatshme(që e
kemi përdorur më shpesh) na është dukur kjo :
Për zhvillusin
Metol 5gr.; Hydrochinon 8 gr.; Natrium Sulfit 40 gr.; Sodium
Carbonat 50 gr.; Kalium Bromat 2 gr.; Ujë 1 litër.
Për fiksusin
Natrium Hyposulfit 1000 gr.; Metabisulfit 25 gr.; Ujë 1 litër.
Koha e qëndrimit në zhvillus dhe fiksus ka variuar sipas llojit të
grafisë të ekspozuar, temperaturës të solucionit, vjetërsisë të
solucionit.
Gjatë kësaj periudhe që po referojmë në vitet e fundit janë
përdorur një seri metodash që në vitet e para nuk aplikoheshin
psh. Seriografi për pjesë të stomakut dhe duodenit kanë filluar në
vitin 1966, Chollecystografitë në vitin 1967. Irrigografia në vitin
1970, gjithashtu dhe Urographia intravenoze në vitin 1970, të
cilat kanë dhënë një ndihmë të madhe në diagnostikimin e e
sëmundjeve kryesisht të aparatit gastro-intestinal dhe urinar.
Mendoj që përdorimi I këtyre metodave të vazhdojë edhe më tej,
të perfeksionohen akoma më shumë dhe të përdoren metoda të
tjera të reja nga ato që ka mundësi të praktikohen në spitalin
tonë.
KONKLUZION
Page68

1- Numuri I radiografive ka ardhur nga viti në vit duke u shtuar.

Në vitin 1970 janë shtuar 7 herë në krahasim me vitin 1964

PUNIME TË NDRYSHME Page 57

 SLLAVKO K. KALLFA

duke ndihmuar në diagnostikimin e të sëmurëve të zonës

sonë.

2- Ёshtë përcaktuar një mënyrë ekspozimi mesatar për lloje të

ndryshme të grafive me aparatin tonë tip RUM-4.

3- Ёshtë përcaktuar formula e përshtayshme për zhvillimin dhe

fiksimin për filmat OR-ËO.

4- Janë përdorur një seri metodash si Cholecystografia,

Seriografia, Urografia intravenoze e të tjera që në vitet e para
nuk përdoreshin.

5- Egziston mundësia e përdorimit edhe të metodave të tjera që

nuk janë përdorur deri tani.

JANAR, 1971

(6)
TUBERKULOZI DHE KANCERI NЁ
MUSHKЁRI
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 58

 SLLAVKO K. KALLFA

Në vitet e fundit, klinicistët dhe në veçanti patologo-anatomët

gjithnjë edhe më shpesh kanë filluar të vërejnë prekjen e
mushkërive njëkohësisht nga tuberkulozi dhe kanceri(1,2). Në
kohën e sotme duhet të theksojmë se tuberkulozi dhe kanceri I
mushkërive zhvillohen pavarësisht nga njëri tjetri(1,2). Sinjalizimi
I parë, bashkëqënë në të njëjtin person I një proçesi tuberkular
dhe I një eteroplasie është ai I Boyle në vitin 1810.
Në shumicën e rasteve të kombinimit të sëmundjeve, në fillim
mushkëria preket nga tuberkulozi në të cilën në të ardhmen I
bashkëngjitet dhe kanceri, por është I mundur dhe zhvillimi I
tuberkulozit aktiv në vatrat që ka patur më përpara I sëmuri me
kancer të mushkërive.
Sëmundja lokalizohet si rregull në lobet ose segmente të
ndryshëm. Më rallë vatrat tuberkulare vërehen në në pjesë të
mushkërive drejtpërdrejt të prekura nga kanceri I mushkërive.
Atëhere gjatë destruksionit të proçesit bllastomatoz në
pështymën e të sëmurit mund të gjenden tek tuk mykobaktere të
tubekulozit.
Tuberkulozi nuk influencon në zhvillimin e kancerit të mushkërive
I cili siç është I njohur ka tendencë progresioni. Përkundrazi
kanceri influencon në gjëndjen e proçesit tubercular duke dhënë
aktivizim dhe progredim të mëtejshëm të tuberkulozit të
mushkërive.
Vendosja e diagnozës së drejtë në kombinimin e tuberkulozit
dhe kancerit të mushkërive jo rallë paraqet një detyrë të vështirë
për arsye të ngjashmërisë së madhe të simptomatollogjisë së tyre
(1-3). Në fazat e herëshme të zhvillimit, dhe tuberkulozi dhe
kanceri I mushkërive zhvillohen shpesh pa simptoma ose me
shënja klinike të pakjarta. Me progredimin e mëtejshëm të
sëmundjes çfaqen si simptoma të ngjashme për të dy sëmundjet,
ashtu edhe të ndryshme.
Në të sëmurët nga kanceri I mushkërive në anamnezë mund të
ketë të dhëna për pneumoni të shpeshta, bronkite; tek të sëmurët
me me tuberkuloz kalim të tuberkulozit primar, kontakt me BK
pozitivë. Dhimbjet e forta, të vazhdushme në gjoks me kollë të
thatë më shpesh janë karakteristike tek kanceri. Dispnea gjatë
tuberkulozit vërehet në tuberkulozin e përhapur infiltrativo-
Page68

pneumonik dhe në ndryshimet destruktive të mushkërive, ndërsa

në kancer ajo vjen nga prishja e kalushmërisë bronkiale.

PUNIME TË NDRYSHME Page 59

 SLLAVKO K. KALLFA

Fenomenet stetoakustike vërehen në përhapjen e madhe të

tuberkulozit dhe kancerit. Në kancer dëndësimi I indit pulmonar
dhe rjedhimisht matiteti është më intensiv.
Shumë të dhëna për etiologjinë e prekjes së mushkërive mund
të marim nga ekzaminimi radiologjik. Në karcinomatozën e
disseminuar duhet të diferencojmë tuberkulozin e disseminuar.
Vatrat e ërësimit në kancer janë më të mëdha se në tuberkuloz.
Ndryshimet kanceroze lokalizohen më shumë në pjesët e mesme
dhe të poshtme të mushkërive afër me hiluset. Si sasia dhe
madhësia e vatrave zmadhohen në drejtim të pjesëve bazale të
mushkërive. Kanceri periferik është vështirë të dallohet nga
tuberkulozi I mushkërive. Për nyjet blastomatoze është
karakteristike lokalizimi në lobin inferior, konture të dhëmbëzuara
dhe jo të regullta të tumorit, mungesa e kalcifikimeve në vatrat.
Kanceri central në dallim nga tuberkulozi infiltrativ shoqërohet me
atelektazë lobare ose segmentare, pneumoni parakanceroze,
zmadhim të gjëndrave limfatike intratrakeale. Shënja të
rëndësishme të jashzakonshme për diagnostikimin e kancerit dhe
tuberkulozit pulmonar mund të vërehen në ekzaminimin e arbor
bronchialis. Në kancerin bronkogen me anë të bronkoskopisë
mund të dallojmë ngushtimin ose obturimin e lumenitt të bronkut
nga tumori. Ekzaminimi I gëlbazës për qeliza atipike ose biopsia e
materialit përcakton diagnozën.Prekja e bronkeve gjatë
tuberkulozit ka karakter specific dhe ka pamjen të mureve
infiltrative, erozione, shtim të indit të granulacionit dhe ndryshime
cikatriciale. Gjatë ekzaminimeve bronkografike në të sëmurët me
kancer pulmonar duhet të shikojmë ngushtim ose “ amputacion”
të bronkut të cilat shumë rallë shikohen gjatë tuberkulozit.
Rol determinues për diagnozën diferenciale të tubetkulozit dhe
kancerit të mushkërive lozin metodat laboratorike të ekzaminimit.
Për të sëmurët me kancer janë karakteristike SR e lartë,
leukocitoza, anemi hipokrome dhe niveli I lartë I α2dhe γ –
globulinave. Provat tuberkulinike në të sëmurët me kancer shpesh
janë negative, ndërsa në Tbc dhe sidomoss në Tbc e mushkërive
kanë ndjeshmëri të madhe për tuberkulinën.
Sipas të dhënave të literaturës kombinimet e tuberkulozit me
kancerin çfaqen me tre lloj dukurish :
Page68

a)- Tbc I mushkërive dhe kancer në organet jashtë mushkërive.

PUNIME TË NDRYSHME Page 60

 SLLAVKO K. KALLFA

b)-Tbc I mushkërive dhe kancer në në aparatin e frymëmarjes

jashtë lezionit specific.
c)- Kancer I mushkërive në nivelin e lezionit specific ose në
anësitë e saj.
Observimi I parë është I Frielanderit më 1885 që përshkruan një
karcinomë me epitele pavimentoze të zhvilluar në paretet e një
kaverne të vjetër tuberkulare.
Po ju paraqesim materjalin tonë:
Janë futur në studim 11 kartela të eleminuara të të sëmurëve
me Tbc që diagnozën e eleminimit e kanë patur Ca
pulmonum.Hiqet nga ky studim rasti Nr.1 meqënë se diagnoza
fillestare është Tbc extra-pulmonar(Lymphoadenitis specifica
cervicalis fistulisata).
Nga të 11 rastet kanë qënë meshkuj 10 dhe femra 1. Sipas
profesionit antarë kooperative 6; puntorë 1; nëpunës 2; shtëpijakë
2.
Në rastet tona është vërejtur Tbc I mushkërive dhe kancer në
aparatin e frymëmarjes jashtë lezionit specific ose të anës tjetër 3
raste (Nr.8,9,12).
Kancer I mushkërive në qëndër të lezionit specific ose në anën e
tij 8 raste (Nr.2,3,4,5,6,7,10,11).
Kancer në mushkërinë e shëndoshë të anës tjetër 2 raste
( Nr.8,9).
Kancer në të njëjtën mushkëri tuberkulare por në lobe të
ndryshme 1 rast ( Nr.12).
Kancer në të njëjtën vatër të procesit tubercular 8
raste( Nr.2,34,5,6,7,10,11).
Duke I parë rastet në retrospektivë mendojmë se për rastet
Nr.2,3,6,10 ka patur gabim diagnoze.
Koha e diagnostikimit te kancerit pulmonar varion nga 2 vjet
deri në 27 vjet.
Rasti 11-2 vjet
Rasti 7 -3 vjet
Rasti 8 -6 vjet
Rasti 9 – 8 vjet
Rasti 4 dhe 5 -9 vjet
Rasti 12 – 27 vjet
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 61

 SLLAVKO K. KALLFA

Të gjitha rastet fillimisht janë mjekuar me antituberkulotikë të

serisë së parë, në dy raste (Nr. 10, Nr. 11) dhe me të serisë së
dytë.
PЁRFUNDIME
1- Egziston prekja e mushkërisë njëkohësisht nga tuberkulozi
dhe kanceri , por të cilat zhvillohen pavarësisht nga njëri
tjetri.

2- Koha e çfaqjes të Ca pulmonar në të sëmurët që kanë kaluar

më parë Tbc pulmonar varion nga 2 deri në 27 vjet.

3- Egziston mundësia e gabimit të diagnozës. I vihet diagnoza

Tbc, Pulmonar kur që në fillim ka qënë Ca Pulmonar.

LITERATURA
1-F.V.Shebanov- Tuberkulozi M. 1969 f.268-270.
2-Spravoçnik po onkollogji M.1964 Prof.N.N.Bllohin f.309
3-V.Monaldi –La Tubercolosi R. 1964 Vol. II f.706-718.
Referuar në sesionin shkencor të Spitalit civil
Korçë Dt.16.12.1983(sesioni XIX shkencor
“Simpozium I sëmundjeve pulmonare”)
SKICAT (Shih dorëshkrimin)
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 62

 SLLAVKO K. KALLFA

1- H.M. 1922 , Femër, Shtëpijake. Nr.kartele 726/16/77.

Ekzaminimi radiologjik I dt.22.2.1962.Diagnoza:
Lymphoadenitis specifica fistulisata cervicalis. Ka marë
mjekim me 10g. STM dhe 400 tableta PAS (0.5). Më
dt.17.12.1962 me diagnozë Lymphosarcoma.

2- Q.Sh. 1897, Mashkull, Bujk. Nr. kartele 144/3. Ekzaminimi

radiologjik I dt.11.7.1964. Diagnoza : Tbc Cirrhotica sinistra?
(sanat) Më dt.18.1.1965 me diagnozë Neoplasma pulmonum.

3- B.B. 1904, Mashkull, Bujk. Nr. kartele 893/40/145.

Ekzaminimi radiologjik I dt. 19.10.1964. Diagnoza: Tbc .Pulm.
Focale-Infiltrativa dextra et Interlobitis. Ka marë mjekim me
15 gr. STM dhe 300 tableta INH. Më dt. 18.1.1965 me
diagnozë Neoplasma pulmonum.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 63

 SLLAVKO K. KALLFA

4- F.A. 1905, Femër, Shtëpijake. Nr. kartele 290/49/219.

Ekzaminimi radiologjik I dt. 13.3.1957. Diagnoza: Tbc
Pulmonum Focale bilateral fasa infiltrative dextra.Ka marë
mjekim me INH(0.05) 550 tableta dhe PAS (0.5) 750 tableta.
Më dt. 25.1.1966 me diagnozë Ca Pulmonum.

5- I.B. 1917, Mashkull, Bujk. Nr. kartele 310/62/258.

Ekzaminimi radiologjik I dt. 295.1957. Diagnoza Tbc
Pulmonum Focale sinistra fasa infiltrative (sanat). Ka marë
mjekim me STM 15 gr., INH (0.05) 800 tableta dhe PAS (0.5)
1300 tableta. Më dt. 20.11.1966 me diagnozë Ca Pulmonum.

6- S.B. 1886, Mashkull, Shtëpijak. Nr. kartele

912/9/218.Ekzaminimi radiologjik I dt.5.5.1965. Diagnoza :
Tbc Pulmonum Disseminata. Ka marë mjekim me STM dhe
INH. Më dt. 25.2.1966 me diagnozë Ca Pulmonum.

7- V.T. 1907, Mashkull, Antar kooperative. Nr. kartele

Page68

889/38/259. Ekzaminimi radiologjik I dt.1210.1964. Diagnoza

PUNIME TË NDRYSHME Page 64

 SLLAVKO K. KALLFA

: Tbc Pulmonum Focale dextra. Ka marë mjekim me STM 15

gr. dhe INH 300 tableta. Më dt. 1.2.1967 me diagnozë Ca
Pulmonum.

8- B.C. 1900, Mashkull, Antar kooperative. Nr. kartele

899/174/774. Ekzaminimi radiologjik I dt.19.12.1964.
Diagnoza : Tbc Pulmonum Focale apicale dextra. Ka marë
mjekim me STM, INH, PAS. Më dt.20.8.1971 vdekur me Ca
Pulmonum.

9- Q.U. 1904, Mashkull, Bujk. Nr. kartele 800/155/785.

Ekzaminimi radiologjik I dt.5.1.1963. Diagnoza: Tbc
Pulmonum Focale destructive dextra (sanatorium). Ka marë
mjekim me STM, INH, PAS. Më dt. 20.9.1972 vdekur me Ca
Pulmonum sinistra.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 65

 SLLAVKO K. KALLFA

10-G.K. 1925, Mashkull, Puntor. Nr. kartele 1180/250/816.

Ekzaminimi radiologjik I dt.12.10.1970. Diagnoza:Tbc Pulmonum
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 66

 SLLAVKO K. KALLFA

dextra(sanatorium). Ka marë mjekim me STM, INH, PZA, 13-14 Th,

PAS. Më dt. 18.4.1972 vdekur me Ca Pulmonum.
11-A.M. 1933, Mashkull, Nëpunës. Nr. kartele 1345/41/1048.
Ekzaminimi radiologjik I dt. 31.1.1980. Diagnoza: Tbc Pulmonum
Infiltrativa lobi superior dextra (sanatorium). Ka marë mjekim me
STM, INH, PAS, PZA. Ekzaminjmi radiologjik I dt. 24.6.1982
(sanatorium Tiranë).Diagnoza : Carcinoma epidermale me
metastaza mediastinale. Lobectomia lobi superior dextra.
12- S.H. 1923, Mashkull, Nëpunës. Nr. kartele 257/16/1047.
Ekzaminimi radiologjik I dt.2.2.1955. Diagnoza:Tbc Infiltrativa
sinistra fasa destructive. Pnx. Artificial (sanatorium).Ka marë
mjekim me STM, INH, PAS. Ekzaminimi radiologjik I dt.2.2.1982.
Diagnoza : Neoplasma Pulmonum sinistra.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 67

 SLLAVKO K. KALLFA

(7)
NJЁ RAST ME INTOKSIKACION NGA
NIKOTIBINA
Në vitin 1952 kur tashmë disponoheshin të tilla mjete
antituberkulare si Streptomycina dhe PAS-I u zbulua veprimi
antituberkular I Hidrazidit të acidit izonikotinik (INH), I cili ishte
sintetizuar që në vitin 1912. Izoniazidi është një lëndë e përbërë
nga kristale të bardha, pa erë, pa shije që tretet lehtësisht në ujë.
Thithet pothuajse plotësisht në traktin digjestiv. Përqëndrimi
maksimal në gjak ndodh një orë pas administrimit dhe 0.4
mg/mm3 vazhdon jo më pak se 12 orë pas një doze fillestare prej
3mg/kg peshë. Dozat variojnë nga 5-8 mg/kg peshë, 4-6 mg, 7-10
mg/kg peshë. Në fëmijët jepen doza më të larta 10-20 mg/kg
peshë. Doza maksimale e menjëherëshme është 500mg. Doza
maksimale ditore 1000 mg.
Nga veprimet anësore përmënde dëmtime të SNC dhe
SNP( pagjumësi, hiperrefleksi, dridhje, parestezi, dridhje në
muskulaturën e ekstremiteteve etj.), dëmtime në SNA
(obstipacion) , reaksione alergjike ( ekzanthema, ethe).
Janë përshkruar shumë raste të helmimit akut si nga autorët e
huaj dhe të vëndit. Shënjat e intoksikacionit: vjellje, shkumbë nga
goja, humbje të ndërgjegjes, konvulsione toniko-klonike,
kontraktura fibrilare të muskulaturës, të palpebrave, parestezi të
ekstremiteteve, miozë, rigiditet pupilar, fotofobi etj. Këto të fundit
meren si triadë simptomatike e intoksikacionit nga nikotibina. Kur
evolucioni nuk është mortal konvulsionet zhduken mjaft shpejt,
pacjenti del nga kjo gjëndje dhe mund të vihen re turbullime
psiqike. Përveç amnezisë anterograde vihen në dukje agjitacion
psikomotor, gjëndje konfuzionale dhe alucinacione, kuadër ky që I
përgjigjet manisë akute. Mund të vihen re dhe simptoma të tjera
Page68

neurollogjike si ataksi që mund të shoqërohet me hipotoni dhe

turbullime të qëndrimit në këmbë pa lëvizur, me tremor dhe

PUNIME TË NDRYSHME Page 68

 SLLAVKO K. KALLFA

turbullime të të folurit. Zakonisht këto zhduken mbas disa ditësh.

Nganjëherë mund të çfaqen shënja që flasin për prekjen e heparit
dhe të reneve dhe fenomeneve të vonëshme që flasin për prekjen
e sistemit nervor periferik(SNP) si parestezi, neurite , polineurite.
Po ju paraqesim rastin tonë :
Ora 1540 Datë 9.12.1984 Fëmija A.O. 13 Vjeç nga fshati Gracë
pasi vjen nga shkolla në shtëpi paraqitet në gjëndje shumë të
rëndë me nausea, vjellje të shumta, dhëmbje të madhe koke,
gjëndje ankthi.. Gjendet kështu nga familjarët në momentin që
këkon ndihmë. Fëmija është rëzuar për tokë duke vjellë pa
pushim, ka humbje të ndërgjegjes me momente, miozë të
shprehur, konvulsione dhe kontraktura, shkumbë nga goja.
Nga të dhënat e mara nga shokët e klasës dhe më vonë nga
pohimet e tij fëmija kishte pirë 20 tableta Nikotibinë (0.10) të
mara reth orës 1300 ( 1 orë para) duke shkuar nga shkolla në
shtëpi.
Nga mjeku në fshat ju aplikua lavazh I stomakut, Vitamin B 6,
Glucosae+Vitamin C ,Metrazol,Ultracorten.
Ora 1650 (mbas 1 orë e 10 minuta). Mbas lavazhit ka më pak të
vjella dhe nausea, por më shumë dhëmbje koke, somnolencë,
apati,këputje, pulsi pak I dobët 80 në 1 minutë, ka kontraksione
të lokalizuara në gjuhë, trashje të saj,kur flet nuk I artikulon me
lehtësi fjalët. Nga kjo e fundit lirohet mbas gjysëm ore(nuk ka
ndjenjën e trashjes së gjuhës dhe flet lirshëm).
Ora 1730 Gjëndja më e mirë, më pak nausea, ka miozë,më pak
dhëmbje koke, këputje të përgjithshme, lirohet nga konvulsionet
e vogla dhe ankthi. Ndërgjegja e kjartë, qesh e komunikon lirshëm
me personelin shëndetësor. Pulsi I plotë ,rithmik, 80 në 1 minutë.
Abdomen I butë I trajtushëm.
Shtrohet në spital Bilisht ora 1800
Në spital Bilisht : Gjëndja e përgjithëshme relativisht e mirë.
Ndërgjegja e kjartë. Pozita active. Reflekset e pranishme. Përveç
dhëmbjes së kokës në regionin frontal, nauzesë , hiperemisë së
fytyrës dhe mydriasis ndonjë ankesë tjetër fëmija nuk
paraqiste.Në ekzaminimin objektiv: të gjitha sistemet normal. Në
ekzaminimin laboratorik: gjaku, urina, provat funksionale të
heparit, azotemi , glicemi normal, me një ritje të lehtë të
Page68

eritrosedimentacionit.

PUNIME TË NDRYSHME Page 69

 SLLAVKO K. KALLFA

U mjekua me Sol. Vitamini B6, Sol. Vitamini B1, Sol. Vitamini

B12, Acid Glutaminic, Sol. Cofeini, Sol. Glucosae.
Gjatë ditëve të qëndrimit në spital gjëndja e fëmijës
vazhdonte të ishte mirë dhe më datë 21.12.1984 del shëruar.
Ёshtë kontrolluar disa herë nga mjeku I zonës mbas kësaj
,gjëndja ka qënë e mirë.

LITERATURA
1- P.RoçI, Z.Sima- Udhëzues I specialiteteve farmaceutike
Tiranë 1973 f.241-242.

2- Osnovnije lekarstvjenije preparati I gotovije formi(Spravoçnik

dlja vraçjej] M.1963 f.169-170.

3- P.RoçI, Z.Sima –Udhëzues për preparatet farmaceutike që

përdoren në praktikën mjekësore Tiranë 1982 f.185-186.

4- J.Adhami, M.Kostaqi –Klinika e mjekimi I intoksikacionit akut

me izoniazid . Shëndetësia Popullore 1969, Nr.4.

5- Sh.Karaulli- Rëndësia e kemioprofilaksisë me nikotibinë

Shëndetësia Popullore 1964, Nr.3.

6- Sh.Ndroqi- Mbi kurën e re kundër tuberkulozit me izoniazide

Shëndetësia Popullore 1953, Nr.6 f.27-37.

7- B.Preza, L.Preza – Toksikollogjia klinike Tiranë 1973 f.383-

387.

8- B.Çuberi Buletini I USHT Nr. 4,1962 f.80-82.

9- Dh.Lito –Kemioprofilaksia e tuberkulozit në qytetin e

Shkodrës Buletini I USHT Nr.1,1968 f.25.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 70

 SLLAVKO K. KALLFA

10-G.A.Smirnov-Preparati GINK v terapi balnoj tuberkuljezam M.

1969 F.12-15.
11-F.V.Shebanov-Tuberkuloz M. 1969 f.282,286.
12-V.L.Ejnis – Tuberkuloz M.1965 f.195-197,206-207.
13-M.D.Mashkovskij –Lekarstvjenije sredstva dopollnenije I e
M.1969 f. 185-187.
14-N.M.Rudoj- Lekarstvjenaja ustojçivost mikobakterij
tuberkuljoza M.1969 f.40,42,43.
Paraqitur nё sesionin shkencor tё spitalit Bilisht

(9)
TЁ DHЁNA STATISTIKORE PЁR ULÇERЁN
E STOMAKUT
NЁ ZONЁN E DEVOLLIT
Sëmundja ulçeroze e stomakut është një sëmundje e
përgjithëshme kronike me dekurs ciklik që reflektohet me
formimin e një ose më shumë ulçerave në vëndet që I
nënështrohen veprimit të lëngut gastrik, veprim që është
konditë kryesore për të shkaktuar ulçerën peptike.
Ka shumë sinonime për emërtimin e saj si psh. Ulçera peptike
e stomakut(Ulcus pepticum ventriculi), sëmundja e Kryvelje
( Morbus Cruveilhier) etj.
Kjo sëmundje zë një vënd të rëndësishëm në pathollogji,
atakon të gjithë moshat dhe të dy sekset prandaj përbën dhe
një ndër objektet më të rëndësishëm për studim.
Page68

Etiologjia dhe patogjeneza mbetet e pa shpjeguar plotësisht.

PUNIME TË NDRYSHME Page 71

 SLLAVKO K. KALLFA

Radiologjia vendos diagnozën e plotë deri në 90-95% të

rasteve.
Ulçera e stomakut është një krater I lokalizuar në muret e
stomakut, prek dhe shtresën muskulare e mukoze të tij.
Radiologjikisht paraqitet në formën e rumbullakët , si
trekëndësh ose ovoidale, megjithëse kjo ndryshon nga vëndi ku
zhvillohet. Në cardiac janë të pjerta , me buzë të mprehta, disa
herë marin formën e “pikës së lotit”, ndërsa ato të regionit
antropilorik të sheshta.
Në aspektin radiologjik lokalizimi më I preferuar I ulçerës
është curbatura minor, ndërsa studimet anatomo-pathollogjike
lokalizimi më I shpeshtë është në zonën antropilorike.
Madhësia e ulçerës varion nga 1 cm deri në 8 cm. Ulçerat mbi 4
cm si regull janë të lokalizuara në muret posteriore, ndërsa ato
mbi 8 cm janë të lokalizuara në fundus, corpus, antrum
ventriculi.
Në studim kemi marë personat që I janë nënështruar
ekzaminimit radiologjik të traktit gastrointestinal që nga fillimi I
vitit 1967(viti kur ka filluar të kryet ky lloj ekzaminimi në
kabinetin e rӧntgendiagnostikës Bilisht) deri në fund të vitit
1983.
Gjatë këtyre viteve janë kryer 3415 ekzaminime radiologjike
të traktit tretës nga të cilat kanë rezultuar me Ulcus Ventriculi
65, Ulcus Duodeni 1240, Ca Ventriculi 1, Gastritis 1464, pa
pathollogji 460, me sëmundje të tjera 197. Në spitalin Bilisht
janë shtruar që nga fillimi I vitit 1967 deri në fund të vitit 1983
318 të sëmurë me pathollogji të stomakut nga të cilët 49 me
Ulcus Ventriculi.
Sipas viteve të sëmurë të konstatuar me Ulcus Ventriculi
radiologjikisht :
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 72

 SLLAVKO K. KALLFA
Page68

Sipas viteve të sëmurë të shtruar në spital Bilisht me Ulcus

Ventriculi:
PUNIME TË NDRYSHME Page 73
 SLLAVKO K. KALLFA

Sipas Grup-moshave :
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 74

 SLLAVKO K. KALLFA

Sipas Seksit dhe Vënd-Banimit:

Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 75

 SLLAVKO K. KALLFA

Sipas Profesionit:

Të gjithë pacientëve me Ulcus Ventriculi ju është bërë

seriografi. Nga studimi I tyre del se lokalizimi I ulçerës në
përqindjen më të madhe e ze 1/3 e mesme e curbatura minor
(53 raste), 7 në murin posterior, 4 në 1/3 e poshtme të
curbatura minor dhe 1 në 1/3 e sipërme të saj. Madhësia e
ulçerës në cm ka qënë si vijon : deri 1 cm 48 raste, deri 2 cm
13 raste, deri 3 cm 3 raste dhe 1 rast 4 cm.
PЁRFUNDIME
-Ulçera e stomakut në zonën tonë për periudhën që
referojmë ka prekur më tepër grup-moshën 41-50 vjeç.
-Meqënëse zona jonë është zonë bujqësore përqindjen më të
madhe të rasteve e kanë patur antarët e kooperativave (46 në
krahasim me puntorët dhe nëpunësit respektivisht nga 6).Përsa
I përket nëpunësve 5 kanë qënë arsimtarë dhe 1 ushtarak.
-Përqindjen më të madhe të ulçerave të stomakut e zë 1/3 e
mesme e curbatura minor(53 raste)
-Madhësia e ulçerave në shumicën erasteve (48) ka qënë deri
1 cm.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 76

 SLLAVKO K. KALLFA

LITERATURA
1- S.Dedja-Sëmundja ulçeroze gastroduodenale T.1974 f.96-
113.

2- T.Hysa- Ulçera e perforuar dhe pneumoperitoneumi.

Shëndetësia Populore Nr.2 1974 f.55-57.

3- T.Hysa- Disa të dhëna statistikor mbi sëmundjen ulçeroze

në rrethin e Matit gjatë viteve 1968-1970. Buletini I USHT
Nr.1 1976 f.55-57.

4- Traktati I sëmundjeve të brëndëshme. Volumi I II Tiranë

1974 f.10,21,22.

5- V,Golloshi- Të dhëna paraprake rontgenollogjike

statistikore të sëmundjes ulçeroze në spitalin klinik Nr.1
Buletini I USHT Nr. 1 1977 f.31-36.

6- V.Ruli- Disa të dhëna mbi ulçerat e stomakut dhe duodenit

në rrethin e Tepelenës. Shëndetësia Popullore Nr. 4 1971
f.69-71.

7- K.Bushi-Të dhëna statistikore të sëmundjes ulçeroze në

rrethin e Pogradecit për vitet 1969-1973. Shëndetësia
Popullore Nr.2 1975 f.82-83.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 77

 SLLAVKO K. KALLFA

(10)
MEGADUODENUM ME ULCUS DUODENI
(KAZUISTIKЁ)
Siç dihet bulbus duodeni ose pars superior ose pars horizontalis
superior ka një gjatësi prej 5 deri 6 cm që ka formën e një
trekëndëshi si mitër ose si flakë qiriri I cili në stomakun bosh dhe
në pozicion vertical qëndron në lartësinë e vertebrës së I rë
lumbare( 2,3 ).
Zgjerimi I madh I duodenit vërehet rallë dhe siç duket është
anomali zhvillimi , veçanërisht kur vërehet zgjerim në të gjithë
gjatësinë e tij dhe mungon ngushtimi I pjesës së tij distale. Në
këtë anomali duodeni paraqitet jo vetëm I zgjeruar por edhe I
zgjatur ( 1,2,4 ).
Megabulbus mund të jetë me origjinë kongenitale ose mund të
vërehet në njerëz me konstitucion asthenik për shkak të uljes të
tonusit. Takohet rallë dhe në ulçerat dhe për këtë nuk ka rëndësi
të madhe( cikatrica e marë nga ulçera e apeksit], stenoza e
lokalizuar në vëndin ku bëhet kalimi I pjesës së parë me atë të
dytë, aderenca e një kolecistiti etj. ( 3 ).
Gjatë ekzaminimit radiologjik para futjes të kontrastit vërehen
dy bula gazoze, njëra nga të cilat është e vendosur majtas nën
kupolën e diafragmës dhe I përket stomakut, bula e dytë gazoze
ndodhet nën hepar dhe I përket zgjerimit të duodenit. Kjo anomali
takohet më shpesh në praktikën pediatrike të rontgenologut( 4 ).
Page68

Në tablonë klinike vërehen të vjella të përzjera me bilë. Gjatë

PUNIME TË NDRYSHME Page 78

 SLLAVKO K. KALLFA

ekzaminimit jo të vëmëndshëm zgjerimin e duodenit mund ta

marim për stomak dhe të vendoset diagnoza e gabuar e
pylorostenozës.
A.I.Ginold dhe A.S.Ermjejeva kanë vërejtur 5 raste me
megaduodenum ( cituar nga 4 ).
Po ju paraqesim rastin tonë :
Pacjentja M.R.D. e datëlindjes 1938 kooperativiste nga fshati
Progër referon se qysh në moshën 16 vjeç ka patur fryrje të
barkut, gromësira të lehta sidomos në mbrëmje, dhembje në
regjionin epigastrial pa të vjella. Këto 8,9 vitet e fundit dhembjet
u shtuan, gromësirat, thartësia në gojë dhe djegja në gjoks por pa
kërkuar ndihmë mjekësore.
Më datë 26.10.1978 dërgohet për ekzaminim radiolodjik të
stomakut ku konstatohet para marjes së kontrastit imazhi I dy
bulave gazoze. Mbas marjes së kontrastit vërehet se bulbi I
duodenit ishte shumë I zgjeruar dhe I zgjatur që të linte
përshtypjen e një stomaku të dytë. Në murin posterior vërehet “
depo kontrasti” me sensibilitet gjatë palpacionit të atij regjioni. I
dërgohet mjekut dërgues për ta trajtuar dhe rikontroll mbas një
muaji. U trajtua me Roter, Vitamin B12, Antispastikë. Në kontrollin
e bërë më datë 1.12.1978 u vërejt I njëjti aspekt veç se duke u
parë më me imtësi të gjithë segmentet e duodenit ishin të
zgjatura dhe të zmadhuara. Më 16.12.1981 pëson Haematemesis
dhe Mellena me anemi sekondare të theksuar. Shtrohet në spital
civil Korçë ku u trajtua me transfuzion gjaku.Doli nga spitali e
shëruar nga anemia sekondare dhe e përmirësuar nga ulcus
duodeni.
Më datë 30.12.1981 I është bërë radioskopi ventriculi në spital
Korçë që ka rezultuar me me diagnozën Megaduodenum + Ulcus
duodeni ( I.Pecani). Në shtëpi ka përdorur rikonstituentë dhe tani
pacjentja ndjehet shumë mirë pa ankesa subjektive.
Më datë 13.4.1982 thiret për rikontrol dhe paraqet të njëjtin
aspekt rontgenologjik. Analizat: Gjaku- E.4.135.000 L.4950
SR.8m/m në orë Hb 92%. Urina –normale.
PЁRFUNDIM
Megaduodenum është sëmundje e rallë që takohet në
praktikën mjekësore dhe mund të shoqërohet me ulcer të bulbus
Page68

duodeni.
LITERATURA
PUNIME TË NDRYSHME Page 79
 SLLAVKO K. KALLFA

1- Doc.P.Selenica –Rontgenodiagnostika e sëmundjeve të

aparatit të tretjes, heparit,kolecistës dhe pankreasit.
Dispenca e IV faqe 79.

2- Doc. P.Selenica dhe bashkëputorë- Rontgenodiagnostika e

sëmundjeve të aparatit tretës U.T. Fakulteti Mjekësisë Tiranë
1975 faqe 87,101.

3- D.Popmihajllov-Diagnoza rontgenologjike e sëmundjeve të

traktit gastrointestinal. Leksione të zhvilluara në kursin e
mjekëve radiologë të vitit 1955-1958. Dispencë Tiranë 1958
faqe 97,103.

4- V.A.Fanardzhian –Rentgenodiagnostika zabolevanij

pishçevaritelnovo trakta Vol. II E. 1964 faqe 25.
Page68

PUNIME TË NDRYSHME Page 80