Kierunek: Psychologia Rok akademicki: 2020/2021

Materiały do zajęć z przedmiotu Zaawansowana Analiza danych

Testy (parametryczne) t dla dwóch grup

Analiza wyników – wskazówki do pracy

Spis treści
1. Na jakie pytania odpowiadasz i jak formułujesz hipotezy? ...........................................................1
2. Czego potrzebujesz w bazie danych, żeby wykonać tę analizę?....................................................2
3. Jakie kroki wykonujesz podczas analizy? ....................................................................................3
4. Co powinno się znaleźć w raporcie z przeprowadzonej analizy niezależności chi-kwadrat? .........3
5. Terminy w JASP – słowniczek angielsko-polski ..........................................................................5
6. Gdzie Ci się to przyda? ...............................................................................................................6

Cel pracy – samodzielne wykonanie analizy, rozpoznanie sytuacji, w których jest ona możliwa
do wykorzystania:
• Zapoznanie się z materiałami
• Wykonanie zadań ćwiczeniowych i interpretacja wyników
• Wyszukanie problemów badawczych, w których można wykorzystać taką analizę

WSKAZÓWKA: Wykonując zadanie uważnie zapoznaj się z celem, wyszukaj odpowiednie zmienne i
wykonaj kolejne kroki. Patrz na poszczególne elementy, i realizuj je krok po kroku, dopiero potem
zbieraj w całość i intepretuj. Czytanie całości i pozbawienie się takiej analizy może sprawić, że
poczujesz się przytłoczona ilością informacji i zadań. Rozłóż tego słonia na kawałki 😊

1. Na jakie pytania odpowiadasz i jak formułujesz hipotezy?

TEST T DLA GRUP NIEZALEŻNYCH

PYTANIE: Czy istnieją różnice pomiędzy dwiema grupami w zakresie badanej zmiennej?

Dodatkowe pytania, jeśli są różnice:

• W której grupie obserwujemy wyższy/niższy poziom zmiennej?

HIPOTEZY:

H0: Nie ma istotnych różnic pomiędzy dwiema grupami w zakresie badanej zmiennej.
Testy parametryczne dla dwóch grup – Strona 1
Kierunek: Psychologia Rok akademicki: 2020/2021
Materiały do zajęć z przedmiotu Zaawansowana Analiza danych

H1: Występują istotne różnice pomiędzy dwiema grupami w zakresie badanej zmiennej.
(bezkierunkowa)

ALBO

H1: W pierwszej grupie obserwujemy wyższy poziom (wyższą średnią) badanej zmiennej niż w
grupie drugiej. (kierunkowa)

ALBO

H1: W pierwszej grupie obserwujemy niższy poziom (niższą średnią) badanej zmiennej niż w

grupie drugiej. (kierunkowa)

TEST T DLA GRUP ZALEŻNYCH

PYTANIE: Czy istnieją różnice pomiędzy dwoma pomiarami badanej zmiennej? ALBO Czy
nastąpiła zmiana w poziomie badanej zmiennej?

Dodatkowe pytania, jeśli są różnice:

• W którym pomiarze obserwujemy wyższy/niższy poziom zmiennej?

HIPOTEZY:

H0: Nie ma istotnych różnic pomiędzy dwoma pomiarami badanej zmiennej.

H1: Występują istotne różnice pomiędzy dwoma pomiarami w zakresie badanej zmiennej.
(bezkierunkowa)

ALBO

H1: W pierwszym pomiarze obserwujemy wyższy poziom (wyższą średnią) badanej zmiennej niż
w drugim. (kierunkowa)

ALBO

H1: W pierwszym pomiarze obserwujemy niższy poziom (niższą średnią) badanej zmiennej niż w
drugim. (kierunkowa)

2. Czego potrzebujesz w bazie danych, żeby wykonać tę analizę?

1. W bazie powinny znajdować się zmienne ilościowe oraz co najmniej jedna zmienna
kategorialna.

Testy parametryczne dla dwóch grup – Strona 2

Kierunek: Psychologia Rok akademicki: 2020/2021
Materiały do zajęć z przedmiotu Zaawansowana Analiza danych

2. Wartości zmiennych kategorialnych MOGĄ mieć postać etykiety tekstowej – nie muszą mieć
przyporządkowanej wartości liczbowej. Nawet wygodniej będzie, jeśli będą miały etykietę –
pomoże to w procesie interpretacji.
3. Do pojedynczej analizy potrzebujesz co najmniej dwóch zmiennych – jednej kategorialnej o
dwóch wartościach (która będzie zmienną grupującą) oraz co najmniej jednej ilościowej (dla
której dokonasz porównania pomiędzy wyodrębnionymi grupami).

3. Jakie kroki wykonujesz podczas analizy?

1. Formułujesz hipotezę zerową i alternatywną.

2. Wykonujesz analizę w programie JASP
a. wybierasz dwie zmienne: jedną w sekcji zmiennej grupującej (Grouping Variable),
drugą w sekcji zmiennej ilościowej (Variables);
b. zaznaczasz potrzebne statystyki, które chcesz interpretować:
i. w sekcji Tests:
1. Student – do weryfikacji hipotezy
ii. w sekcji Assumption Checks
1. test normalności rozkładu zmiennej (w obu porównywanych grupach)
Normality
2. test homogeniczności wariancji Equality of variances
iii. dodatkowo: Descriptives oraz Descriptive plots – aby zobaczyć na czym polega
ewentualna istotna różnica (na wykresie) i podać wartości (czyli jakie są
średnie i odchylenia)
c. Sprawdzasz wyniki w tabelach
d. Podejmujesz decyzję statystyczną – co robimy z H0
e. Ustalamy wniosek oraz interpretujemy uzyskany wynik.

4. Co powinno się znaleźć w raporcie z przeprowadzonej analizy?

1. Podstawowe informacje dające podstawy do wykonania analizy testem parametrycznym

a. Poziom pomiaru zmiennej zależnej - ilościowy.
b. DLA TESTU T DLA DWÓCH GRUP NIEZALEŻNYCH:
i. Pomiary zmiennej są niezależne.
ii. Rozkład badanej zmiennej w obu porównywanych grupach jest zgodny z
rozkładem normalnym.
iii. Wariancje w porównywanych grupach są jednorodne.
iv. Liczebność w każdej grupie powyżej 10.

Testy parametryczne dla dwóch grup – Strona 3

Kierunek: Psychologia Rok akademicki: 2020/2021
Materiały do zajęć z przedmiotu Zaawansowana Analiza danych

c. DLA TEST T DLA DWÓCH POMIARÓW ZALEŻNYCH

i. Pomiary pochodzą z badania dwóch zależnych grup/pomiarów.
ii. Rozkład różnic z dwóch pomiarów badanej zmiennej jest zgodny z rozkładem
normalnym.
iii. Liczebność próby powyżej 10.
2. Prezentacja wyników zgodnie ze standardami edycyjnymi APA
a. Tabele z wynikami:

Tabela 1
Wynik testu t dla grup niezależnych
t df p
zmienna -2,27 42 0,029
Adnotacje: t – wartość statystyki testu t, df – liczba stopni swobody, p – wartość p dla statystyki t

Tabela 2
Założenie o normalności rozkładu zmiennej w porównywanych grupach
W p

zmienna Grupa 1 0,97 0,732

Grupa 2 0,97 0,652

Adnotacje: W – wartość statystyki testu Shapiro-Wilka, p – wartość p dla statystyki W

Tabela 3
Założenie o homogeniczności wariancji
F df p
zmienna 2,36 1 0,132
Adnotacje: W – wartość statystyki testu Shapiro-Wilka, p –
wartość p dla statystyki W

Tabela 4
Wynik testu t dla grup zależnych
Pomiar 1 Pomiar 2 t df p
zmienna - zmienna 6,45 14 < ,001
Adnotacje: t – wartość statystyki testu t, df – liczba stopni swobody, p – wartość p dla statystyki t.

Tabela 5
Założenie o normalności rozkładu różnic w badanej zmiennej
W p
Moon - Other 0,91 0,148
Adnotacje: W – wartość statystyki testu Shapiro-Wilka, p – wartość p dla statystyki W.

Testy parametryczne dla dwóch grup – Strona 4

Kierunek: Psychologia Rok akademicki: 2020/2021
Materiały do zajęć z przedmiotu Zaawansowana Analiza danych

b. W tekście (na czerwono zaznaczone miejsca do uzupełnienia w zgodzie z wynikami z

tabeli): t (stopnie swobody) = wartość statystyki, p = wartość p, na przykład:
i. t (42) = -2,27, p < 0,05
3. Interpretacja wyników
a. Wynik testu:
i. p < 0,05
1. Wynik testu t dla grup niezależnych pozwala na odrzucenie hipotezy
zerowej i przyjęcie hipotezy alternatywnej o istotnej różnicy w badanej
zmiennej pomiędzy wyróżnionymi grupami.
2. Wynik testu t dla grup zależnych pozwala na odrzucenie hipotezy
zerowej i przyjęcie hipotezy alternatywnej o istotnej zmianie w
poziomie w badanej zmiennej.
ii. p > 0,05
1. Wynik testu t dla grup niezależnych nie pozwala na odrzucenie
hipotezy zerowej. Nie zaobserwowano istotnej różnicy w badanej
zmiennej pomiędzy wyróżnionymi grupami.
2. Wynik testu t dla grup zależnych nie pozwala na odrzucenie hipotezy
zerowej. Nie zaobserwowano istotnej zmiany w poziomie w badanej
zmiennej.
b. Kierunek różnicy (gdy różnica istotna statystycznie):
i. Zaobserwowano, że wyższy poziom zmiennej uzyskały osoby z grupy 1 niż
osoby z grupy 2.
ii. Zaobserwowano, że wyższy poziom zmiennej uzyskano w drugim pomiarze
zmiennej.

5. Terminy w JASP – słowniczek angielsko-polski

Etykieta w JASP Co to jest dla nas?

Assumption checks Weryfikacja założeń
Descriptives Statystyki opisowe
Equality of variances Test na homogeniczność wariancji
Grouping variable Zmienna grupująca
Independent samples t-test Test t dla dwóch grup niezależnych
Mean Średnia
Normality Test normalności
Paired samples t-test Test t dla dwóch pomiarów zależnych
SD Odchylenie standardowe
SE Błąd standardowy
Variable pairs Pary zmiennych
Variable Zmienna

Testy parametryczne dla dwóch grup – Strona 5

Kierunek: Psychologia Rok akademicki: 2020/2021
Materiały do zajęć z przedmiotu Zaawansowana Analiza danych

6. Gdzie Ci się to przyda?

1. NIEZALEŻNE: Gdy chcesz sprawdzić różnice pomiędzy dwiema grupami w poziomie

wykonania zadania w eksperymencie (gr. eksperymentalna i kontrolna). Gdy chcesz sprawdzić
czy jakaś zmienna kategorialna (płeć, grupa zawodowa, itp.) różnicuje poziom zmiennej
ilościowej.
2. ZALEŻNE: Gdy chcesz sprawdzić zmianę w poziomie objawów w trakcie leczenia,
interwencji, efektywność oddziaływania warsztatowego, czy szkolenia. Gdy chcesz sprawdzić
czy te same osoby wystawione na działanie dwóch różnych warunków eksperymentalnych będą
reagować w inny sposób.

Testy parametryczne dla dwóch grup – Strona 6