Kognitywistyka II r

Teorie inteligencji i sposoby

jej pomiaru
(1)

Terminy wykładów

„ 13. 03. 2008 „ 08. 05. 2008

„ 27. 03. 2008 „ 15. 05. 2008
„ 03. 04. 2008 „ 29. 05. 2008
„ 17. 04. 2008 „ 05. 06. 2008
„ 24. 04. 2008 „ 12. 06. 2008

Literatura - psychometria
„ Anastasi A., Urbina, S (1999). Testy psychologiczne.
Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
„ Brzeziński J. (2003). Metodologia badań
psychologicznych; część V: Podstawy konstrukcji testów
psychologicznych i interpretacji ilościowej danych
testowych - wybrane zagadnienia). Warszawa: Wyd. Nauk.
PWN.
„ Hornowska, E. (2003). Testy psychologiczne: teoria i
praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR
„ Magnusson, D. (1981). Wprowadzenie do teorii testów.
Warszawa: PWN.

1
 Literatura – teorie inteligencji
„ Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa:
Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
„ Matczak, A. (2000). Testy inteligencji i zdolności. W: J.
Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 1, s.
448-469). Gdańsk: GWP.
„ Nęcka, E. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.),
Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2, s. 721-760).
Gdańsk: GWP.
„ Nęcka, E. (2003 ). Inteligencja. Geneza - struktura –
funkcje. Gdańsk: GWP.
„ Strelau, J. (1987). O inteligencji człowieka. Warszawa:
Wiedza Powszechna.
„ Strelau, J. (2005). Psychologia różnic indywidualnych (s.
62-164). Warszawa: Wyd. Nauk. Scholar.

Testy zdolności poznawczych

Testy zdolności poznawczych, czyli "inteligencji

ogólnej"
Sprawdzają poziom różnych zdolności - werbalnych,
przestrzennych, matematycznych, społecznych.
Zazwyczaj każda ze zdolności mierzona jest
oddzielnym podtestem. Zsumowane wyniki
poszczególnych podtestów określają poziom zdolności
poznawczych.
Przykładowe pytania:
Do podanego słowa napisz synonim (podana pierwsza litera i
liczba liter)
KORZYŚĆ - P . . . . . .

Testy zdolności poznawczych

Przykładowe pytania:
Zaznacz obiekt należący do tej samej klasy, co
podane:

TLEN A. POWIETRZE
WODÓR B. WODA
AZOT C. GAZ
? D. OZON
E. HEL

2
Testy zdolności poznawczych

Przykładowe pytania:
Wpisz w nawiasie słowo, które z podanymi obok
utworzy nowe słowa. Liczba kropek w nawiasie
odpowiada liczbie liter:

LINA
(. . .) ŁOWY
URNY

Definicja testu

Test
Testpsychologiczny
psychologicznyjest
jestspecyficzną
specyficzną
procedurą
procedurądiagnozowania.
diagnozowania.
Może
Możeon onbyć
byćzbiorem
zbioremzadań
zadańlub
lubpytań,
pytań,
które
które––wwstandardowych
standardowychwarunkach
warunkach––
mają
mająwywoływać
wywoływaćokreślone
określonerodzaje
rodzaje
zachowań
zachowańiidostarczać
dostarczaćwyników
wynikówoo
pożądanych
pożądanychwłaściwościach
właściwościach
psychometrycznych
psychometrycznych

Definicja testu
„ Jest to sytuacja, w której osoba badana bierze
udział dobrowolnie, świadoma faktu, iż jest
poddawana ocenie
„ Jest to sytuacja, w której jest ściśle określony
zakres i rodzaj zachowań dopuszczalnych ze
strony osoby badającej

3
Właściwości psychometryczne
testów psychologicznych

„ Obiektywność
„ Standaryzacja
„ Rzetelność
„ Trafność
„ Normalizacja
„ Adaptacja

Obiektywność czyli niezależność

wyników testowania

Test jest obiektywny, jeżeli dwie różne osoby

opracowujące jego wyniki dochodzą do tego
samego rezultatu. Aby było to możliwe, test musi
posiadać jasno określony klucz oceniania
odpowiedzi, zmniejszający do minimum wpływ
subiektywnych interpretacji.

Standaryzacja czyli jednolitość

warunków badania
„ Aby wyniki testowe można było ze sobą
porównywać, dany test powinien być zawsze
przeprowadzany w identycznych warunkach
„ Tylko wtedy bowiem, różnice w wynikach
testowych badanych osób można przypisać
czynnikom indywidualnym, a nie np.
zewnętrznym warunkom badania

4
 Trzy przykłady instrukcji
różniące się zakresem pomocy
udzielanej badanemu
Zadanie
Zadanie testowe
testowe

wieloryb,
wieloryb,wilk,
wilk, człowiek,...............?
człowiek,...............?

Instrukcja pierwsza:
Napisz słowo, które tu pasuje
Instrukcja druga:
Napisz słowo, które należy do tej samej klasy, co pozostałe słowa
Instrukcja trzecia:
Napisz nazwę innego ssaka

Standaryzacja czyli jednolitość

warunków badania - pomoce

Standaryzacja czyli jednolitość

warunków badania - pomoce

5
Standaryzacja czyli jednolitość
warunków badania - pomoce

Standaryzacja czyli jednolitość

warunków badania - pomoce

Rzetelność czyli dokładność

pomiaru
„ W języku potocznym termin rzetelność oznacza
niezawodność (dokładność). W psychometrii
natomiast termin ten utożsamiany jest z
powtarzalnością otrzymanych wyników
„ Rzetelność oznacza zgodność wyników
otrzymanych przez te same osoby, które zostały
przebadane kilka razy tym samym testem

6
Trafność czyli określanie obszaru
zastosowania testu

„ Trafność jest to dokładność z jaką test mierzy to,

co ma mierzyć
„ Trafność jest to stopień, w jakim test jest w stanie
osiągnąć stawiane mu cele

Normy czyli nadawanie

znaczenia wynikom testowym

Możemy wyróżnić trzy koncepcje normy:

normę definiowaną przez kryterium
teoretyczne, kryterium kulturowe i
kryterium statystyczne

Normy czyli nadawanie

znaczenia wynikom testowym
„ Zgodnie z kryterium teoretycznym norma wyznaczona jest
przez jakąś teorię (koncepcję) psychologiczną.
Zasadniczym znaczeniem terminu norma jest pewien wzór
(model) wynikający z przyjętej teorii, pozostałe zaś
znaczenia mieszczą się w tych ramach
„ Według kryterium kulturowego normę określają przepisy i
wzory kulturowe. Bez względu na treść tych wzorów istotą
normy jest zgodność z takim przepisem
„ Według kryterium statystycznego normą jest to, co jest
opisywane jako „zachowanie większości” czy jako
„zachowanie średnie lub przeciętne”

7
 Normy czyli nadawanie
znaczenia wynikom testowym

„ W psychometrii przyjmujemy statystyczne

rozumienie normy. Norma nie oznacza standardu
„dobrego” wykonania testu; norma opisuje
poziom typowego wykonania testu przez osoby
należące do określonej grupy
„ Normą jest typowe zachowanie (typowy wynik w
teście) otrzymany dla określonej grupy osób grupy

Właściwa adaptacja czyli

dopasowanie testu do polskich
warunków
Spora część testów stosowanych w Polsce to testy
obcojęzyczne. Aby takie testy mogły być stosowane
u nas powinny zostać nie tylko przetłumaczone (co
jest raczej oczywiste) ale także zaadaptowane do
warunków kultury polskiej.

Adaptacja to proces przystosowania wersji pierwotnej

do specyfiki kultury lokalnej i nie sprowadza się ona
tylko do właściwego przetłumaczenia tekstu oryginału

Przykład złej adaptacji

Która z następujących liczb wyraża najlepiej

podobieństwo między przedstawionymi niżej
słowami: 7, 5, 3, 9, 11, czy 19?

czerwony, pies, łóżko, kot, dziesięć, chłopiec?

8
 Przykład złej adaptacji

red, dog, bed, cat, ten, boy

Jak odróżnić test dobry od testu

złego

„ Test ma autora. Test zagraniczny ma również autora polskiej

adaptacji
„ Test ma podręcznik, a w nim:
Opis teorii lub sposobu doboru grup empirycznych
Opis procedury badania i interpretowania wyniku
Opis badań dotyczących rzetelności
Dane dotyczące standardowego błędu pomiaru
Opis badań dotyczących trafności zalecanej interpretacji
Opis procedury normalizacji i normy

Jak odróżnić test dobry od testu

złego

„ Dostępny jest opis materiałów testowych, pomocy,

arkusza pytań, arkusza odpowiedzi

„ Test jest legalnie dystrybuowany

„ Należy podejmować wszelkie możliwe kroki,

aby materiał testowy został właściwie
zabezpieczony