Podstawy metodologii i statystyki – wykład 1

(SPSS pakiet statystyczny do pracy na ćwiczeniach, kolokwium na ostatnich ćwiczeniach)

zainstalować pakiet, do biblioteki po kod, żeby aktywować licencję, „Statystyczny
drogowskaz Tom 1” główna literatura do ćwiczeń na portalu IBUK LIBRA (podejść do
biblioteki po kod, stworzyć konto na platformie)

Czym jest nauka?

a) Nauka jako proces:
 Ogół czynności wykonywanych przez badaczy
 Praktyka badawcza
 Proces zdobywania wiedzy i prowadzenia badań
b) Nauka jako wytwór:
 Wytwór działalności badaczy
 Wiedza naukowa
 System twierdzeń
 Teoria
Nauka jest przedmiotem zainteresowania metodologii.

Artefakt badawczy – wynik w badaniu jedyny w swoim rodzaju, kolejne replikacje tego
badania nie wychodzą , pomimo tego, że oryginalne badanie było przeprowadzone w sposób
poprawny, może wynikać to np. z charakterystycznej grupy badawczej w oryginalnym
badaniu, której nie ma w kolejnych próbach

Metodologia ogólna – koncentruje się na prawidłowościach procesów poznawczych

wspólnych dla wszystkich nauk (np. klasyfikowanie, definiowanie, wnioskowanie)

Metodologia szczegółowa – dotyczy konkretnej dyscypliny naukowej i skupia się na

procedurach dla niej charakterystycznych (planowanie eksperymentów psychologicznych,
projektowanie oddziaływań psychologicznych)

Metodologia opisowa – skupia się na opisie, analizie i rekonstrukcji rzeczywistych procedur

badawczych

M. normatywna – obejmuje reguły pokazujące w jaki sposób należy postępować, aby

realizować określone cele badawcze przy jednoczesnym minimalizowaniu błędów
Metodologia nauk formalnych np. (matematyka, logika) – te nauki opierają się na
rozumowaniu dedukcyjnym, bez konieczności odwoływania się do doświadczeń

Metodologia nauk empirycznych (np. biologia, fizyka, socjologia, psychologia) – te nauki

opierają się na weryfikacji twierdzeń poprzez gromadzenie doświadczeń

DEDUKCJA VS INDUKCJA
Myślenie indukcyjne od ogółu do szczegółu, myślenie dedukcyjne od szczegółu do ogółu!
teorie  hipotezy  obserwacje  uogólnienia

Wszystkie łabędzie są czarne  myślenie indukcyjne, które od razu tworzy uogólnienie,

potem dopiero obserwacje, które weryfikują uogólnienie

W badaniach psychologicznych najczęściej stosuje się myślenie dedukcyjne, czyli od

szczegółu do ogółu.

Populacja – wszystkie elementy, których dotyczy problem badawczy

Zasada falsyfikowalności (Popper):

 Pozwala odróżnić teorie naukowe od nienaukowych
 Empiryczne potwierdzenie teorii (nawet wielokrotnie) nie jest ostatecznym dowodem
na jej prawdziwość
 Nie wiadomo bowiem, czy zaobserwowany fakt jest skutkiem danej przyczyny
 Teoria naukowa musi być teorią możliwą do obalenia

Teorie, którą nazywa się nie falsyfikowalną jest teorią nietestowalną.

Zasada wnioskowania nie wprost, nie dążę do potwierdzenia mojej tezy, a do jej obalenia.

Teza 1: X wpływa na Y  teza przeciwna do zerowej

Teza 2: X nie wpływa na Y  staramy się obalić tą tezę tzw. teza zerowa, jeśli nam się to
uda, to jest to dowód wspierający tezę nr 1

Problem selekcyjny (Wason, 1968):

 Każda karta ma na jednej stronie literę, a na drugiej cyfrę
 Jeżeli po jednej stronie znajduje się samogłoska, to po drugiej znajduje się liczba
parzysta
 Należy odwrócić tylko te karty, które pozwalają sprawdzić, czy powyższa reguła jest
prawdziwa

A D 4 7
Poprawna odpowiedź: A oraz 7

Cele naukowe psychologii:

Opis – funkcjonowania i zachowania człowieka (funkcja deskryptywna)

Wyjaśnienie – jakie są przyczyny (osobnicze, środowiskowe i sytuacyjne) takiego

funkcjonowania człowieka (funkcja eksplanacyjna)

Przewidywanie – jak człowiek będzie funkcjonował pod wpływem określonych czynników

lub w określonych warunkach sytuacyjnych (funkcja prognostyczna)

Błędne wnioskowanie w psychologii:

 Bo wszyscy tak mówią, zawsze tak było
 Bo autorytet
 Intuicja, która opiera się na tym co nasz mózg już zna, potrzeba werbalizacji i
uzasadnienia
 Ograniczenia poznawcze
 Tendencyjność w myśleniu (schematy)
 Uwaga i pamięć
 Zdarzenia poprzedzające, powiązanie myślenia z emocjami
 Dysonans i racjonalizacja