Magandang

Araw
By Sir Jek
 7
Yunit 1-Salamin ng Mindanao
Modyul 5- Gramatika: Pangungusap na Walang tiyak na Paksa

Kapandiwa
Pambating Panlipunan
Pandamdam
 7
Yunit 1-Salamin ng Mindanao
Modyul 6- Yapos ng Tingin
Panitikan: Uri ng Maikling Kuwento

Gramatika: Dalawang Uri ng Pagtukoy ng Kahulugan ng

Isang Tiyak naSalita
 Panimula
Alam mo ba?
Isa sa mga sikat na lugar sa
Pilipinas ang Davao City.
Napakaraming pook pasyalanat
nakatatakam na pagkaing makikita
rito. Tanyag ito hindi lang sa
bansa kung hindi magingsa mga
turista. Bukod sa mayayamang lugar
ay mayaman din sa kultura ang mga
tao salugar na ito. Ilan sa mga
katutubo ay matatagpuan din dito.
Talaga nga namang higit pa sa
nabanggit ay marami pang rason
kung bakit kilala ang Davao City.
Yapos ng Tingin
Orihinal na isinulat ni Jenilyn Manzon
 Yapos ng Tingin

Samantala, naglalakihang bulldozer naman ang nasa

Malalim pa ang gabi ngunit abala na si Lawi sa mga palayan. Sakay sa isang pampasaherong jeep
paghahanda ng kaniyang mga gamit. Ilang oras na lang ay binagtas ng mga volunteer ang pasikot-sikot na
kasi ay luluwas na siya patungong Davao dahil sa kabundukan. Kasabay ng nakahihilong biyahe ay ang
nilahukang Project Pisapungan. Kasama ng isang mayamang diskusyon.
organisasyon ay sasadyain nilang maranasan at
makasamang mamuhay ang mga katutubong Manobo. Sa paglibot ng mga mata ay hindi na napigilang
magtanong ni Lawi. “Bakit po ba may malawakang
Magtatanghali na nang makarating si Lawi at ang buong
pagpapatag dito?” tanong ni Lawi. Walang pag-
grupo sa paanan ng bundok. Kapansin-pansin na tila
aalangan namang sinagot ito ni Maningning, isa sa
karamihan sa mga kabundukan sa paligid ay napatag na.
mga tagapagpadaloy ng proyekto. “Gagawindaw itong
bagong sentro ng komersiyo.
 Yapos ng Tingin
Ilan saglit lamang ay pinangkat na ang bawat isa at
Planong magtayo rito ng mga pasilidad gaya ng hotels, itinakda ang kaniya-kaniyang pamilyang katutubong
istadyum, mga lugar panlibangan at kung ano-ano pa.” tutuluyan.
Sandaling katahimikan ang bumalot sa buong grupo. Mabilis na lumipas ang oras. Tinuruan ng mga
Natigilan ang ilan sa pagmamasid. Walang umimik nakatatandang katutubong Manobo ang mga bisita ng
ngunit umalingawngaw ang ilang katanungan sa isip ng halamang gamot. Masigasig din nilang pinasyal ang
mga nasa jeep. “Paano na ang kabuhayan at pamumuhay mga ito sa ilog at sapa. Matapos ay nagbigay nang
ng mga magsasaka at katutubong naninirahan sa lugar? kaunting regalo ang buong grupo. Dala ang mga bag
Saan na sila mapupunta? ” na may lamang notebook at lapis, mga laruan para sa
mga paslit, bigas at binhi naman sa mga
Ilang saglit lang ay nakaapak na sila sa mamula-
nakatatanda. Nag-uumapaw sa galak ang buong Sitio.
mulang lupa ng Sitio Kalangitan. Sumalubong sa buong
Mahigpit na yapos ang binigay ng mga bagong
grupo ang malalaking ngiti kasabay ng nahihiyang mga
kaibigan. Samu’t saring kuwentuhan ang baon nila.
tingin ng mga nakatutubong Manobo. Maraming mga bata
Nang bumaba na ang araw ay kaniya-kaniyang tumungo
ay nagtatakbuhan. May ilan namang mga nanay ang tila
ang lahat sa tutuluyang bahay. Agad na ipinaghanda
nasa isang tabi lamang at naghihintay makatagpo ng
ng hapunan si Lawi at ilang kasama ng pamilyang
tingin ang mga bisita. Kita sa mukha ni Lawi ang
katutubong kumupkop sa kanila. Naghain nang umuusok
galak na nararamdaman.
pang sabaw, pansit, at kanin ang pamilya. Tila ba
tunay na anak at kapatid ang mga kasama.
 Yapos ng Tingin

Nagising si Lawi sa lamig ng hamog. Sumisilip na ang

haring araw. Oras na para magpaalam sa bagong mga
Matapos maghapunan ay nagtungo ang lahat sa sentro ng
kaibigan at pamilya. Masyadong mainit ang pagtanggap
Sitio. Doon ay nagtipon ang lahat upang makiindak at
na nahirapan siyang bumitaw sa mahigpit na mga yapos.
makikanta sa mga katutubo. Tanging naglalagablab na
Muling naalala ni Lawi ang tanong na kumintal sa
apoy lamang ang ilaw ng buong Sitio ngunit ang
isip. Paano na nga ba sila kung magpatuloy ang
ningning sa mata ng bawat isa ay walang kapaparisan,
pagpapatag? Paano na ang mayamang pamumuhay at
nakasisilaw. Sa pagtulog ay baon ni Lawi ang matamis
kultura? Paano na ang mga kabundukan at ilog na
na ngiti.
tanging pinagkukunan ng kabuhayan? Nangilid ang luha
sa mga mata ni Lawi. “Ilalaban at magiging boses
ninyo ako,” bulong niya kasabay ng huling kaway sa
bagong mga kaibigan.

WAKAS!
Nauunawaan ba ang
maiikling kwento?
Pagsasanay
 Pag-unawa sa Panitikan
Ayon kay Valle Rey (2019),
“Ito ay isang panitikang
tuluyan o prosa na hinggil
Ano nga ba ang sa isangmahalagang
pangyayaring
Maikling Kwento? kinasasangkutan ng isa o
ilang tauhan. Ito ay isa
sa mga masiningna anyo ng
panitikang prosa.”
Pag-unawa sa Panitikan Katatawanan
Uri ng Maikling Pag-ibig
Kuwento
Kaisipan o
Makabanghay Sikolohiko
Katutubong
Kulay Talino
Kababalaghan Pampagkakataon

Tauhan Kapaligiran
A. Kwentong
Makabanghay
Dito ay nakapokus ang kuwento
sa isang maayos na
pagkakasunod-sunod na balangkas
ng mga pangyayari.
B. Kwentong Katutubong
Kulay
Isang uri na binibigyang-
pansin ang lugar na pinagmulan
ng kuwento at ang mga taong
tubo sa lugar dito.
C. Kwentong
Kababalaghan
Ang tema ay puro katatakutan at
mga di kapani-paniwalang mga
eksena.
D. Kwentong Tauhan
Dito ay nakasentro sa bida o sa
mga tauhan at ang kanilang mga
karakter.
E. Kwentong G. Kwentong Kaisipan o
Katatawanan Sikolohiko
Isang uri na ang tunguhin ay Binibigyang-bigat ang anggulo
magbigay-aliw at saya sa mga ng isipan ng mga karakter.
mambabasa.

F. Kwentong Pag-ibig H. Kwentong Talino

Pokus ang pag-iibigan ng Isang uri na sumusubok sa

pangunahing tauhan at kapareha talino ng mambabasa sa
nito pamamagitan ng mgasuliraning
nakapaloob sa kuwento
I. Kwentong
Pampagkakataon
to ay sadyang inilathala para
sa isang pagkakataon o okasyon.

J. Kwentong Kapaligiran
Pangunahing tema ang kalikasan,
kapaligiran, at lipunan.
Pagsasanay
Naunawaan ba ang
aralin?
 Pagtalakay sa Gramatika
Dalawang Uri ng
Pagtukoy ng
Kahulugan ng Isang
Tiyak naSalita
Pangatnig sa mga kataga/salita na nag-uugnay
ng dalawang salita, parirala o sugnay
Ang pangatnig ay bahagi ng mga salitang may
kakayahang mag-ugnay katulad ng mga salita,
parirala, sugnay o pangungusap na kung saan
maipapakita nito ang kahulugan ng kanilang mga
kaugnayan.

Maaring isang kataga lamang ang anyo ng pangatnig

katulad ng at, kung, man, ‘pag, sana, upang, at iba
pa. Ngunit, maari rin itong mga salita katulad ng
bagkus, dahil, kaya, kahit, sakali, samantala, at iba
pa. Mayroon ding mga lipon ng salita’t kataga na
maaring gamiting pangatnig katulad ng baka sakali,
kaya nga, kung hindi, sa halip ng, sa katabing sabi,
at iba pa.
 Nahahati ang
Pangatnig sa mga

1
sumusunod:
Pang-angkop

2 Pang-ukol
Pang-angkop
Ang mga pang-angkop ay tumatayo
bilang mga konektor ng dalawang
salita o dalawang pangungusap.
Maaaring mapalitan ang anyo ng
mga pang-angkop batay sa
paggamit nito sa pangungusap
upang mas madulas at matatas ang
pagbigkas ng bawat salita.

1. na, -ng, -g
Sa lahat ng mga salita, ito
ang nakikitang pinakaraniwang
ginagamit sapagkat ang bawat
salita ay maaaring mabuo batay
sa paggamit nito sa isang
pangungusap. Ang kakayahang
umangkop ng pang-angkop na ito
ay nakatutulong sa
pagpapaliwanag ng kahulugan ng
pangungusap at ang mga
sumusunod na pangungusap na
karugtong nito.
Nakabatay kung anomang anyo ng
paggamit nito sa pinakahuling
titik ng salita.
a. Ang anyong na ang gagamitin kapag
ang huling titik ay katinig
maliban sa letrang n. Ito ay
ginagamit nang hiwalay sa
salitang durugtungan nito.
Halimbawa:
kulang-kulang na paliwanag
b. Ang anyong -ng ang gagamitin
kapag ang huling titik ay
patinig. Ito ay ginagamit sa
pamamagitan ng pagkabit sa
salita durugtungan nito.
Halimbawa:
Magandang alaala
c. Ang anyong -g ang gagamitin at
ikakabit kapag ang huling titik ay
nagtatapos sa letrang n.
Halimbawa:
tigilan mo ang kalokohang iyan

2. at, ‘t
Nakabatay rin ang pagbabago
ng anyo ng pang-angkop na
ito ayon sa huling titik ng
salita.
a. Ang pang-angkop na at ang ginagamit
kapag ang huling titik ng salita ay
katinig maliban sa letrang n. Ito ay
ginagamit nang hiwalay sa salitang
durugtungan nito.
Halimbawa:
Naririnig ni Mikaela Dizon, isang
nangungupahan sa apartment complex at mag-
aaral ng medisina, ang mga pagmamaltrato ng
ama ni Alfonso sa kaniyang anak.
b. Ang anyo ng pang-angkop na -’t ay
ginagamit kapag nagtatapos ang isang
salita ng katinig n. Ngunit, tandaan
na ang paggamit nito ay kinakailangang
tanggalin ang letrang n sa dulo ng
salita at palitan ito ng letrang t
kasama ng isang kudlit.
Halimbawa:
mayama’t mahirap
bumago’t tumayo ka at huwag gumapang na
parang ahas
c. Ang anyo ng pang-angkop na -’t ay
ginagamit kapag ang huling titik ng
salita ay patinig. Ang t ay ikinakabit
sa hulihan ng salita sa pamamagitan
din ng kudlit.
Halimbawa:
Hindi pinakinggan ang kuwento ni Dominador
tungkol sa isang ina na nanganak ng isang
ahas dahil matanda’t ulyanin na ito.
 b. Ang anyo ng pang-angkop na -’y ay

3. ay, 'y ginagamit kapag nagtatapos ang isang

salita ng katinig n. Ngunit, tandaan
na ang pagamit nito ay kinakailangang
tanggalin ang letrang n sa dulo ng
Ang pagamit ng mga anyo ng salita at palitan ito ng letrang y
pang-angkop na ito ay kasama ng isang kudlit.
katulad lamang sa diskusyon Halimbawa:
sa pang-angkop na at, -’t. Ang mga kababaglaghan sa panaho’y hindi
binibigyan halaga ng mga taong naninirahan sa
a. Ang pang-angkop na ay ang ginagamit lungsod ng Avenida.
kapag ang huling titik ng salita ay
katinig maliban sa letrang n. Ito ay
c. Ang anyo ng pang-angkop na -’y ay
ginagamit nang hiwalay sa salitang
ginagamit kapag ang huling titik ng
durugtungan nito.
salita ay patinig. Ang y ay ikinakabít
Halimbawa: sa hulihan ng salita sa pamamagitan ng
Ang batang nawalan ng kakayahang maglakad kudlit.
at nag-aaktong isang ahas ay ginawan ng
isang templo ng mga kanayon sa Nepal. Halimbawa:
Kakaiba ang kilos ni Alfonso kaya kahit ang Kakaiba ang kilos ni Alfonso kaya siya’y
kaniyang mga kapit-bahay ay ipinapalampas minamaltrato ng kaniyang ama.
ang pagmamaltrato sa kaniya.
Pang-ukol
Ang pang-ukol ay ginagamit upang maipakita kung
ano ang relasyon ng dalawang pangngalan o
pariralang pangngalan, o ang relasyon ng isang
salita sa sugnay na kinabibilangan nito.
Maaring ang anyo nito ay iisang salita o isang
buong parirala.

Ang katagang sa ay ang pangunahing kapakanan

ng pang-ukol sapagkat ito ay maraming
tungkuling ginagampanan at ito’y bihirang
makikita sa paggamit ng iba’t ibang pang-ukol.
Maaari itong magbago ng anyo, gayunpaman,
madalang na makita ang pangngalan o pang-abay
na hindi kinakailangan ng katagang sa.
Ang mga sumusunod ang iilang mga pang-
ukol at ipapakita rito kung papaano
nagagamit ang katagang sa.
Kapag ang kinakailangang gamitan ng pang-
ukol ay pantanging ngalang-tao ang
gagamiting salitang pantulong upang
magdugtong ang dalawang pangngalan o
pangngalang parirala ay —kay at —kina. Ang
pagkakaiba ng —kay at —kina ay nakabatay
kung ang pangngalan ay pang-isahan o
pangmaramihan. Kapag ang pangngalan ay
pangisahan, ang gagamitin ay ang katagang
—kay, kapag ang pangngalan ay
pangmaramihan, ang gagamitin ay ang
katagang —kina.
Naunawaan ba ang
aralin?
 Maraming
salamat sa
pakikinig!
Philippine Copyright 2020 by TechFactors Inc.

All rights reserved. No part of this presentation may be reproduced or copied in any form,
in whole or in part, without written consent of the copyright owner.

CREDITS: This presentation template was created by

Slidesgo, including icons by Flaticon, infographics and
images by Freepik & Canva.