YAPI STATİĞİ I 2020-2021 GÜZ DÖNEMİ 1

UYGULAMA 1

PROBLEM 1 : Şekil 1.’deki üç

parçalı çerçeve sistemde E ve G
noktaları mafsaldır. 5t 6 t/m 4 t/m
10t
a). Mesnet reaksiyonlarının ve C D E F G H
mafsal kuvvetlerinin
hesaplanması, Z
6m

b). Eğilme Momenti (M), Kesme A X B

Kuvveti (Q) ve Normal Kuvvet
(N) diyagramlarının çizilmesi, 3 m
6 m
3 m
6 m
6 m

c). A mesnedindeki düşey (AZ) ve

Şekil 1. Üç parçalı Düzlem çerçeve
yatay (AX) mesnet reaksiyonlarına
ait tesir çizgilerinin çizilmesi (1t
C, D, E, F, G, H boyunca).

ÇÖZÜM: Verilen çerçevede, mesnet reaksiyonu sayısı 5, mafsal sayısı 2 ve düzlemde uygulanabilecek denge
denklemi sayısı 3 olduğu göz önünde bulundurulduğunda, (5-2-3=0) sistem izostatiktir ve stabildir. E ve G
mafsalları ile birbirine bağlanan parçalardan oluşan sistemin “Taşıyıcı Sistem Şeması” Şekil 2.’de görülmektedir.
Sol parça taşınandır. Tek başlarına taşıyıcı olamayan orta ve sağ parçalar ise ancak bir arada olduklarında taşıyan
özelliğe sahip olurlar.

EX
C D E
GZ
EZ EZ
DX GX
EX
E G GX G H
F
GZ

A B BX
AX
AZ BZ

Şekil 2. Taşıyıcı Sistem Şeması, Mesnet Reaksiyonları ve Mafsal Kuvvetleri

a). Mesnet Reaksiyonlarının ve Mafsal Kuvvetlerinin hesaplanması. Şekil 3.’de Sol parçada E noktasına göre
moment alınırsa DZ mesnet reaksiyonu,
ΣMEsol =0, ………

5t 6 t/m

EX
C D E
GZ
EZ
EZ 4 t/m 4 t/m
DZ GX 10t
EX
E G GX G H
F
GZ

A B BX
………. AX
AZ BZ
…………devam ediniz.
Şekil 3. Mesnet Reaksiyonları ve Mafsal Kuvvetleri
 2

PROBLEM 2: Şekil 4. de görülen çerçeve sistemde,

a. Verilen dış yükleme için mesnet reaksiyonlarının, mafsal kuvvetlerinin hesaplanması, eğilme momenti (M) ve
kesme kuvveti (Q), diyagramlarının çizilmesi,

b. n orta noktasındaki moment (Mn) ve F mesnedindeki düşey mesnet reaksiyonu (FY) tesir çizgilerinin çizilmesi.
1t A, B, C, D, E boyunca düşey olarak etki etmektedir.

4 t/m 5 t/m 10 t
ÇÖZÜM: 10 t
a. Mesnet reaksiyonu sayısı 4
dür (AY, FX, FY, GY pandül A B C n D E
ayak). Düzlemde 3 denge
denklemi ve B noktasındaki Y 6m
G
mafsal dikkate alındığında 4=4
olacağından sistemin statik X
analizi yapılabilir. Dolayısıyla 6t/m F
izostatiktir ve stabildir.
Taşıyıcı sistem şeması ve 4m 2m 2m 2m 6m 3m
mesnet reaksiyonları Şekil 5.
19 m
de gösterilmiştir.
Şekil 4. Problem 2. ‘e ait taşıyıcı sistem

Mesnet Reaksiyonlarının Hesaplanması: AB parçasında B mafsalına göre moment dengesi yazılırsa;

∑MBAB = 0 ==> 4*4*2 –AY*4=0 , AY=8t
Diğer büyük kısımda sırasıyla F noktasına göre moment, düşey kuvvet ve yatay kuvvet dengeleri yazılırsa;
∑MFBE = 0 ==> -8*4 – 10*2 -6*6*(1/2)*2 + 5*6*5 +10*11 - GY*8=0 , GY=30,5t (pandül ayak kuvveti),
∑Y= 0 ==> FY=27,5t , ∑X= 0 ==> FX=18t
Moment ve Kesme kuvveti diyagramları Şekil 6. da mevcuttur.

4 t/m
A B BY
BY A B BY=8t
AY 10 t 10 t
C D E BY

G AY=8t C E
D
F Y G
FX G
Y
FY X 6t/m F
18t GY=30,5t
Şekil 2. Taşıyıcı sistem şeması ve mesnet FY=27,5t
reaksiyonları (Problem 2.)

…………devam ediniz.
 3

3 t/m
20 t
PROBLEM 3: Şekil 8. de, tek açıklıklı ve tek katlı
D
çerçeve sistemi moment diyagramı ile birlikte C 2I
verilmiştir.
3I 10m
a. Ankastre mesnetlerdeki reaksiyon kuvvetlerinin 3I
hesaplanması. Y

b. C noktasındaki yatay deplasmanın (ΔXC) A

X
B
hesaplanması.
10m
c. D noktasındaki dönme deplasmanının (ØD)
hesaplanması.
-58,75
Hesaplarda çerçeve elemanlarda Q ve N den oluşacak
şekil değiştirmeler ihmal edilecektir. C 21,25 -58,75

21,25 + + D –

ÇÖZÜM: A ve B mesnetlerinde üçer adet mesnet

reaksiyonu olmak üzere toplam 6 adet bilinmeyen
mevcuttur. Düzlemde yazılabilecek 3 adet denge
denklemi dikkate alındığında, verilen sistem 3.
dereceden hiperstatiktir. Sisteme ait moment
diyagramı verilmiştir. Bu diyagramdaki veriler
kullanılarak, mesnet reaksiyonları bulunabilir.
– +
A B
-50,63 69,37
Şekil 1. Problem 3. ‘e ait çerçeve sistemi
ve eğilme momenti (M) diyagramı

a. Mesnet reaksiyonlarının hesabı:

Moment diyagramından; MA=50.63tm, MB=69,37tm
A noktasına göre moment dengesi yazılırsa;
∑MA=0 ==>20t*10m + 3t/m*10m*5m –50,63tm –69,37tm
=BY*10m BY=23t

Düşey kuvvet dengesinden;

∑Y= 0 ==> AY=30t-23t AY=7t

DB elemanında D noktasına D
C
göre moment dengesi
yazılırsa;

∑MDAD =0 ==>
MA=50,63tm MB=69,37tm
28,75tm+69,37tm-QD*10m=0
QD= 12,81t, QD= BX= 12,81t A B
AX=7,19t AX=12,81t
Tüm sistemde
yatay denge dekleminden, AY=7t BY=23t
∑X= 0 ==> AX=20t-12,81t AX=7,19t
Şekil 2. Mesnet reaksiyonları

……… devam ediniz.

 4

PROBLEM 4: Şekil . deki düzlem çerçeve sistemin verilen dış yükleme için mesnet reaksiyonlarının hesaplanması
ve Moment Kesme Kuvveti, Normal Kuvvet (M, Q, N) diyagramının çizilmesi.

6t
Mesnetleri sabit mafsallı olan çerçeve sistemde dört
adet ara mafsal mevcuttur. Toplam bilinmeyen sayısı,
üçü kapalı gözdeki iç kuvvetler, dördü mesnet
4t reaksiyonları olmak üzere 7 dir. Düzlemde üç adet
5t denge denklemi ve ara mafsallarda yazılacak dört adet
3t/m 2t/m
denge denklemi dikkate alınırsa taşıyıcı sistem
izostatiktir ve stabildir. Taşıyıcı sistem şeması, mesnet
reaksiyonları ve mafsal kuvvetleri Şekil de
gösterilmiştir.
6t

Şekil 1.Düzlem çerçeve

4t
Çözüm: 6t
3t/m 5t
2t/m
3t
6t
RAx=10,5t RBx=14,5t
4t 3t
6t
RAy=29,25t RBy=25,75t

RAx RBx

RAy RBy

-50tm -78tm
- -24 tm
- -20
tm
-16tm - - -
-42tm -58tm
- -

Moment Diyagramı (M)

- -
-1,053t -1,053t

4t
+ t -3t -
14,25t
-12t 5t
- -3 -14,5t
- + + -
-
- -10,5t
+ 14,5t
- -29,25t -25,75t -
Kesme Kuvvet Diyagramı (Q)
Normal Kuvvet Diyagramı (N)
 5
1 t/m PROBLEM 5 : Şekil deki çerçevede verilen dış yükleme için
eğilme momenti, kesme kuvveti ve normal kuvvet (M, Q, N)
diyagramlarının çizilmesi.
10 m
5m ÇÖZÜM: Verilen sistemde bilinmeyen olarak 3 adet mesnet
1 t/m kuvveti (R1x,R1y,R2y) mevcuttur. Düzlemde yazılacak 3 adet
denge denklemi (ΣFY = 0 , ΣFX = 0 , ΣM = 0 ) dikkate
alındığında sistem izostatiktir ve stabildir.
1 t/m Mesnet reaksiyonlarının hesabı:

6m Sistemde 2 nolu mafsallı sabit mesnete göre sistemin moment

dengesinden,
Y
ΣM2 = 0 1t/m.10m.11m +1t/m.4m.14m + 1t/m.13,41m.6,7m -
X 16.R1Y =0  R1Y=16t
2 Düşey ve yatay kuvvetlerin dengesinden,
1
ΣFY = 0  R1Y + R2Y - 1t/m.10m -1t/m.4m -1t/m.12 m = 0 
4m 12 m
R2Y=10t
Şekil Çerçeve sistem ΣFX = 0  R1Y + R2Y - 1t/m.10m -1t/m.4m -1t/m.12m = 0 
R2Y=10t
olarak bulunurlar. Mesnet reaksiyonları Şekil de
gösterilmiştir.

….devam ediniz
 6

PROBLEM 7. Şekil 11.de verilen 2m 5m 5m 2m

yalnızca geometrisi simetrik olan C
karma sistemde, AC kolonu, eğilme 7 8
1m
rijitliği EI=10000tm2 olan çerçeve G
9 10
D
elemandır. Sistemdeki diğer 11 12 3m
5 6
elemanlar ise eksenel rijitlikleri H 4 E 3m
3
EA=10000t olan kafes elemanlardır. 1
B
2 1m
I Kafes, EA Kafes, EA
a. C noktasındaki yatay deplasmanı F
(ΔXC),
Kolon, EI 4t
b. F noktasındaki düşey deplasmanı 1t Y 4m
(ΔYF),
c. B noktasındaki dönme X
A
deplasmanını (ØB),
4m 3m 3m 4m
hesaplanması.Çerçeve elemanlarda
yalnızca EI, kafes elemanlarda ise
yalnızca EA dikkate alınacak.
Şekil. Çerçeve ve kafes elemanlardan oluşan
karma sistem (Problem 4)
ÇÖZÜM: Virtüel-iş prensibinden
yaralanılarak istenilen deplasmanlar
hesaplanabilir. Bunun için öncelikle C
verilen dış yükleme için kafes 7 8
G D
elemanlarda N, çerçeve elemanlarda 1 9 10
12
M diyagramlarını çizilmelidir. 5 1 H 4 E 6
3
1 B 2
Kafes sistemleri kolondan ayrı I izostatik
izostatik izostatik F
düşündüğümüzde (Şekil 12) aradaki
bağ (mafsal) kuvvetlerini bulabiliriz. 1t 4t
Y
Dolayısıyla verilen sisten izostatik ve MA=21 tm

stabildir. A mesnet reaksiyonları A

X
AX=0
kolaylıkla hesaplanabilir. Bunun için
tüm sistemde A noktasına göre AY=5t
moment, yatay kuvvet ve düşey Şekil. Taşıyıcı sistem şeması ve mesnet reaksiyonları (Problem 4)
kuvvet dengeleri yazılırsa,
MA =4t*7m – 1t*7m = 21 tm
AY = 4t 1t =5t , AX =0

Kafes elemanlarda eksenel kuvvetlerin hesaplanması:

Verilen sistem geometrisi Y eksenine göre simetriktir. I noktasında 1 ton, buna simetrik F noktasında ise 4 ton
( 4 katı) düşey yük etki etmektedir. Simetriden dolayı, 2,4,6,8 ve 10 çubuklarının kuvvetleri sırasıyla 1,3,5,7
ve 9 çubuk kuvvetlerinin 4 katı olacaktır. Bu nedenle tek taraftaki çubuk kuvvetlerini hesaplamak yeterli
olacaktır. Hesaplanan çubuk kuvvetleri Çizelge 1. de verilmiştir. Sol parça üzerinde işlem yapılırsa, düşey
deplasman hesabı için yapılacak birim yükleme değerleri de elde edilmiş olunur.
C
C CX=7/3
Y 7

G α7 X
9 B
α5 Y -21
Y 11 α9 -
5 H
α5 3
1 CX=7/3
α3=0 X B
α1 (M)
I
X (N)
-21
1t A
Şekil . Kolonda Dış Yükleme için Moment
Şekil Çubuk kuvvetlerinin bulunması (Problem 4) Diyagramı
 7

Tablo 1. Kafes elemanların eksenel Kuvvetleri

Eleman L (m) α (derece) N (Dış Yüklm.,ton) NıF (Birim Yüklm.) N* NıF *L
1 3.16 14.04 -0.82 0.00 0.00
2 3.16 14.04 4*-0.82= -3.28 -.82 8.45
3 3.00 0.00 -2.33 0.00 0.00
4 3.00 0.00 4*-2.33 = -9.32 -2.33 65.15
5 3.61 56.31 1.44 0.00 0.00
6 3.61 56.31 4*1.44= 5.76 1.44 29.94
7 5.10 11.31 1.70 0.00 0.00
8 5.10 11.31 4*1.70 =6.80 1.70 58.96
9 4.24 45.00 0.94 0.00 0.00.
10 4.24 45.00 4*0.94 =3.76 0.94 14.99
11 2.83 45.00 -1.23 0.00 0.00
12 2.83 45.00 4*-1.23 = -4.92 -1.23 17.13
TOPLAM ∑ N* Nı1 *L = 194.62

Deplasman hesaplamaları için yapılacak birim yüklemeler ve kolonda oluşacak moment diyagramları Şekil
15. de gösterilmiştir. Deplasman ise aşağıda hesaplanmıştır.

C 1 C C

B B 1
F B
C C C
ΔXC için ØB için
ΔYF için Y 1 Y Y
birim yükleme birim yükleme
birim yükleme
X X X
A A A
B B B
-7 -3 -1

- - -
(MıC) (MıB)
(MıF)
-8 -1
-7
A A A

Şekil 15. Kolonda birim yüklemeler için Moment Diyagramları

a. C noktasındaki yatay deplasmanı (ΔXC),

L
M MıC 1 1
ΔXC =  EI
dx = ( * 21 * 3 * 3 +12 *21 * 5 /(3 + 8)) *
3 2EI
= 0.0641m = 6.41cm
0

b. F noktasındaki düşey deplasmanı (ΔYF),

M M Fı N N Fı
L L
194.621 1 1
YF =  dx +  dx = ( ) + ( * 3 * 7 * 21) * = 0.108m = 10.80cm
0 EI 0 EA EA 3 2 EI

c. B noktasındaki dönme deplasmanını (ØB),

L
M MıB 1
ΔØB =  EI
dx = 21 *1 * 5 *
2EI
= 0.0105rad
0