Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

Khảo sát, phân tích sức kháng uốn thiết kế dầm thép - bê tông liên hợp
xét tới cấp thép tính năng cao cho kết cấu cầu
Đặng Việt Đức1*, Yoshiaki Okui2
1
Khoa Công trình, Trường Đại học Thủy lợi
2
Trường Đại học Saitama (Nhật Bản)
Ngày nhận bài 8.6.2015, ngày chuyển phản biện 25.7.2015, ngày nhận phản biện 22.9.2015, ngày chấp nhận đăng 14.10.2015

Số lượng lớn các dầm thép - bê tông liên hợp được xác định sức kháng uốn thông qua phân tích một số mô
hình số phi tuyến đàn dẻo theo phương pháp phần tử hữu hạn (PPPTHH). Những phân tích và đánh giá
hướng vào sự phân loại mặt cắt dầm dựa trên độ mảnh giới hạn bản bụng của dầm liên hợp theo trường
hợp dầm thép đồng nhất và dầm thép lai so với phương trình độ mảnh giới hạn được quy định trong các
quy trình thiết kế hiện nay. Bên cạnh đó, ảnh hưởng của mô men ban đầu sinh ra do áp dụng biện pháp
thi công không chống đỡ đến độ mảnh bản bụng giới hạn cũng được xem xét. Kết quả khảo sát cho thấy,
phương trình giới hạn cho mặt cắt không đặc của dầm liên hợp sử dụng trong các quy trình hiện hành
như Eurocode, AASHTO và Tiêu chuẩn Việt Nam là quá thiên về an toàn. Có rất nhiều mặt cắt dầm, theo
các quy trình hiện hành, được phân loại là dầm mảnh nhưng có đủ sức kháng uốn như dầm không đặc.
Từ khóa: dầm lai, độ mảnh giới hạn bản bụng, hệ số lai, mô hình đàn dẻo, phân loại mặt cắt, thép tính năng
cao cho kết cấu cầu.
Chỉ số phân loại 2.1

HV L D LR RI HVL OH DO DSDFL RI
6 HHO R F H H RPSRVL H L GH V FFR L
IR LG H L 3H IR PD FH 6 HHO
In this stydy, the positive bending moment capacity
of steel - concrete composite girders was examined
through parametric studies employing elasto-plastic
nite element analyses. The web slenderness limits
based on section classi cation for homogeneous and
hybrid girders with bridge high-performance steel
were explored. Besides, the effects of initial bending
moment due to unshored construction method on the
web slenderness limit were also investigated. It was
shown that the noncompact web slenderness limits in
conventional design standards were conservative for
composite sections. Many sections which are classi ed
as slender girders by current speci cations demonstrate
suf cient exural capacity as noncompact.
Keywords: bridge high-performance steel, elasto-
plastic analysis, hybrid girder, hybrid factor, section
classi cation, web slenderness limit.
Classi cation number 2.1
Đặt vấn đề
Từ năm 2008, loại thép SBHS500 và
SBHS700 đã được tiêu chuẩn hóa trong
Japanese Industrial Standard [1]. Loại thép
này có một số ưu điểm như cường độ chảy
dẻo lớn với giá trị thiết kế tương ứng là 500
và 700 (MPa), có tính hàn tốt, không cần gia
nhiệt khi hàn với loại thép SBHS500. Tuy
nhiên, đặc tính sau đàn hồi của loại thép này
có một số điểm khác biệt so với các loại thép
thông thường, đó là: hầu như không có dải
biến dạng dẻo sau đàn hồi, hoặc nếu có thì rất
nhỏ, tổng biến dạng dẻo và tỷ số giá trị chảy
dẻo/cường độ chịu kéo lớn hơn so với các loại
thép thông thường. Cho đến nay, mới chỉ một
số ít công trình sử dụng loại thép mới này như
cầu Nagata và cầu Tokyo Gate [2, 3]. Bên cạnh
đó, mới có một vài nghiên cứu [4, 5] được thực
hiện để khảo sát khả năng ứng dụng của loại
thép SBHS500 trong kết cấu dầm liên hợp chịu
uốn. Như vậy, cần thiết phải tiến hành thêm
các nghiên cứu hỗ trợ công tác thiết kế dầm
liên hợp áp dụng loại thép mới này.
Ứng dụng của loại thép SBHS500 và dầm
liên hợp với dầm thép lai (composite hybrid
girders) được hy vọng mang lại các hiệu quả
kinh tế và kỹ thuật. Quy trình AASHTO và

*Tác giả chính: Email: dangviet.duc@gmail.com

 Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

tiêu chuẩn thiết kế cầu đường bộ Việt Nam được xây 0.85f ’cd σ
dựng dựa trên AASHTO [6, 7] hiện tại đang sử dụng - D cp = αb w
α' b w = D c
hệ số lai (hybrid factor) Rh để tính toán giá trị mô men tw
bw tw bw
+
chảy dẻo (yield moment) Myf của mặt cắt dầm liên hợp ψσ
fy
lai. Hệ số lai này được đề xuất trong [8, 9]. Tuy nhiên, Hình 1a: phân bố ứng suất Hình 1b: phân bố ứng suất
của mặt cắt không đặc và mặt cắt
hệ số này là kết quả của phép biến đổi với giả thiết trong trạng thái dẻo hoàn toàn
mảnh ứng với loại dầm mặt cắt
của mặt cắt đặc
phân bố biến dạng - ứng suất chỉ trong dầm thép và đồng nhất

không xét đến ảnh hưởng của mô men uốn ban đầu
(là mô men gây ra bởi tải trọng bê tông tươi trong quá
trình thi công và không sử dụng hệ thống chống đỡ
phụ trợ). Như vậy, để có thể khảo sát sức kháng uốn
của dầm liên hợp sử dụng loại thép SBHS500 cần thiết
phải đề xuất lại hệ số lai Rh.
Sau đây là nội dung khảo sát phương trình độ mảnh
giới hạn bản bụng (web slenderness limit) của dầm
thép - bê tông liên hợp áp dụng cấp thép mới SBHS500.
Sức kháng uốn của dầm liên hợp có quan hệ mật thiết
với sự phân loại của mặt cắt dầm và sức kháng nén cục
bộ của các thành phần trong dầm thép. Đối với dầm
liên hợp dạng nhịp giản đơn, phần bản cánh trên chịu
nén đã bị kiềm chế bởi phần bản bê tông, chỉ còn một
phần của sườn dầm phải chịu nén. Vậy trong trường
hợp này, sự phân loại mặt cắt ảnh hưởng chủ yếu bởi
độ mảnh của bản bụng dầm.
Bảng 1 tóm tắt tiêu chuẩn phân loại cho mặt cắt dầm
liên hợp theo AASHTO và Eurocode dựa trên độ mảnh
của bản bụng, trong đó Mu là sức kháng tới hạn của
dầm liên hợp; Mp và My theo thứ tự là giá trị mô men
dẻo (plastic moment) và mô men chảy (yield moment).
Các ký tự trong bảng 1 được định nghĩa trong hình 1.
Bảng 1: độ mảnh giới hạn bản bụng quy định bởi Eurocode và AASHTO [7, 10]
Bảng 1: độ mảnh giới hạn bản bụng quy định bởi Eurocode và AASHTO [7, 10]
Loại mặt cắt
Đối với dầm liên hợp thi công bằng biện pháp
không chống đỡ, là biện pháp rất phổ biến hiện nay,
trước tiên dầm thép sẽ chịu toàn bộ tĩnh tải bản thân
và tải trọng rải đều do bê tông tươi gây ra. Sau khi bê
tông đông cứng, hiệu ứng liên hợp sẽ có tác dụng với
các thành phần tĩnh tải giai đoạn 2 và hoạt tải. Do vậy,
thành phần mô men uốn ban đầu M1 gây ra trong quá
trình thi công phải được xét đến. Tuy nhiên, phương
trình thiết kế quy định bởi AASHTO và Eurocode đã
không xét đến ảnh hưởng của thành phần mô men uốn
ban đầu này.
Gupta và đồng nghiệp [11] đã đề cập ảnh hưởng
của mô men uốn ban đầu đến độ mảnh giới hạn bản
bụng trong phân loại mặt cắt dầm liên hợp. Theo các
tác giả, mô men ban đầu có ảnh hưởng đáng kể đến độ
mảnh giới hạn phân loại mặt cắt không đặc. Tuy nhiên,
nghiên cứu của Gupta chỉ khảo sát dầm liên hợp áp
dụng loại thép thông thường SM490Y.
Xem xét lại các nghiên cứu đã thực hiện và mục
đích chuyển từ phương pháp thiết kết ứng suất cho
phép, như đang được áp dụng trong quy trình thiết kế
cầu đường bộ Nhật Bản [12] sang phương pháp thiết
kế trạng thái giới hạn, nghiên cứu này sẽ hướng đến
các mục tiêu chính sau: đề xuất hệ số lai có xét đến ảnh
hưởng của mô men ban đầu; đánh giá sự phân loại mặt
cắt dầm liên hợp có áp dụng cấp thép mới SBHS500
trong dầm liên hợp mặt cắt thép đồng nhất và mặt cắt
thép lai.
Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Độ mảnh bản bụng giới hạn

AASHTO Eurocode
Sức kháng
uốn AASHTO Eurocode Đề xuất hệ số lai
(TCVN) (TCVN)
Bài viết sẽ trình bày sự hình thành hệ số lai điều
ì 36e
ïï a a £ 0,5 chỉnh có xét đến ảnh hưởng của mô men uốn ban đầu.
Cấp 1 bw t w £ í
ï 396e a > 0,5 Trong giai đoạn thi công với giải pháp không chống
ïî13a - 1
Đặc Mu ³ M p
2Dcp
≦3.76
Es đỡ, tổng mô men phát sinh trong dầm là do tải trọng
(compact) tw fy
ì 41, 5e
ïï a £ 0,5 bản thân dầm thép và tải trọng bê tông tươi cùng các
Cấp 2 bw t w £ í a thiết bị thi công có giá trị M1, tổng mô men do tĩnh tải
ï 456e
a > 0,5
îï13a -1 phần 2 và các hoạt tải có giá trị M2. Sự phân bố ứng
ì 42e
y ³ -1, 0
suất trong mặt cắt liên hợp qua các giai đoạn thi công
Không đặc 2Dc E ï
(noncompact)
Cấp 3 M p ³ Mu ³ M y tw
< 5,7 s
fy
bw t w £ í 0, 67 + 0,33y
ï 62e (1 - y ) -y y £ -1, 0
được diễn tả trong hình 2. Trong nghiên cứu này, hệ số
î
lai được đề xuất với trường hợp dầm chịu mô men uốn
Mảnh
Cấp 4 M y ³ Mu Còn lại Còn lại dương như sơ đồ dầm tĩnh định và với giả thiết chảy
(slender)
dẻo xuất hiện trước tiên ở thớ dưới mặt cắt dầm.
Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

σc mô men uốn ban đầu M1 và mô men chảy của mặt cắt

σc
σt1 σt2 dầm thép Mys. Các ký hiệu còn lại trong công thức (3)
σt1 σt2
ttf được giải thích trong hình 2.
My
M2
Mô hình phi tuyến đàn dẻo của dầm liên hợp
M1 yc
M y Mô hình vật liệu đàn dẻo của thép được thiết lập
ys
tbf
σb1 σb2
b với sự kết hợp của phương trình Prandtl - Reuss và giả
σyw thiết tiêu chuẩn chảy dẻo của vật liệu theo mặt phẳng
σyf −σyw
von Mises. Đường quan hệ ứng suất - biến dạng đơn
σb1 σb2 = σyf
trục áp dụng cho vật liệu thép SM490Y và SBHS500
được lý tưởng hóa dựa trên thí nghiệm kéo nén mẫu
Hình 2: giả thiết phân bố ứng suất trong dầm liên hợp lai xét đến ảnh hưởng
thực tế và thể hiện ở hình 3.
của mô men ban đầu M1

Giá trị mô men chảy của mặt cắt dầm liên hợp lai
Myf được dự tính bằng cách lấy giá trị mô men chảy của
mặt cắt liên hợp đồng nhất tương ứng My trừ đi thành
phần mô men hao hụt do hiện tượng chảy dẻo sớm ở
bản bụng M’, giả thiết này được thể hiện ở phương
trình:
Myf = My - M’ = M1 + M2 - M’ (1) Hình 3: quan hệ ứng suất - biến dạng
Hình 4: quan hệ ứng suất - biến dạng
đơn hướng của vật liệu bê tông 40 Mpa
đơn hướng của vật liệu thép
Trong đó My = M1 + M2 là giá trị chảy dẻo của mặt SBHS500 và SM490Y
cắt liên hợp đồng nhất tương ứng. Hệ số lai được định
nghĩa bằng tỷ số Myf /My và được diễn giải theo công Đối với mô hình vật liệu bê tông 40 Mpa trước
thức: khi bị ép vỡ, giả thiết đàn hồi tuyến tính - dẻo hoàn
toàn sau đàn hồi, tiêu chuẩn chảy dẻo theo mặt Mohr
- Coulomb được áp dụng. Đối với quan hệ ứng suất -
M yf M1 + M 2 - M '
Rh = = (2) biến dạng đơn hướng, phương trình đề xuất bởi Hiệp
My My hội kỹ sư Nhật Bản JSCE [13] được áp dụng và thể
hiện ở hình 4.
Biến đổi phương trình (2) ta thu được công thức
tính hệ số lai Rh có xét đến ảnh hưởng của mô men ban
đầu như sau:

f yw
a= Rh =
f yf
2
ì ü Hình 5: mô hình đơn giản hóa kết cấu của dầm liên hợp
ï ï
ï2 h ï Mô hình kết cấu của dầm liên hợp được sơ họa như
(2 + a )(1 - a ) í ý tw hình 5, trong đó chiều dài dầm, chiều cao bản bụng và
ï é æç Fy s ö÷æç h ö÷ù ï chiều dày tấm bản bê tông được cố định với các giá trị
ï1 + êF + ç1 - h - y ÷ç y -1÷ú ï lần lượt là 9; 3 và 0,3 m. Các giá trị này được đề xuất
æ 1 1 ö ïî êë è s øè c øúû ïþ
dựa trên kích thước thực của các công trình đã được
= FS1.tf ç - ÷ + 1 - (3)
ç S 2.bf S1.bf ÷ 3S thiết kế và khai thác hiện nay. Chiều dày và rộng bản
è ø 2.bf
cánh trên tuf , buf; chiều dày và rộng bản cánh dưới tlf ,
blf; chiều dày bản bụng tw; chiều rộng của bản bê tông
Trong đó S1.tf, S1.bf, và S2.bf tuần tự là giá trị mô đun
bc được xét với các giá trị thay đổi để có được các giá
của mặt cắt (section modulus, hay còn gọi là mô men
trị khác nhau của chiều cao chịu nén Dcp và Dc (được
kháng uốn) của mặt cắt dầm thép xét với thớ trên, thớ
dưới và mặt cắt liên hợp thớ dưới; fyw và fyf thể hiện giải thích trong hình 5).
giá trị chảy dẻo của vật liệu thép áp dụng cho bản bụng Để giảm bớt thời gian phân tích, chỉ một nửa mô
và bản cánh của dầm thép mặt cắt lai; F là tỷ số giữa hình số theo thuật toán PPPTHH sẽ được rời rạc hóa

theo nguyên tắc đối xứng. Điều kiện biên tương ứng sẽ
được áp dụng cho mô hình như trình bày trong hình 6.
Để tạo ra trong dầm một tải trọng mô men uốn thuần
túy, phương pháp kiểm soát chuyển vị với góc uốn
cưỡng bức được áp dụng như thể hiện trong hình 7.
Đây là một phương pháp phổ biến áp dụng trong các
mô hình số phân tích phi tuyến bao gồm cả hình học
và vật liệu.
Hình 6: điều kiện biên cho mô hình Hình 7: mô men uốn thuần túy
kết cấu được tạo ra trong dầm
bằng phương pháp kiểm soát chuyển vị
Mô hình số sẽ mô tả biến dạng (mức phồng móp)
ban đầu trong phần bản bụng của dầm liên hợp. Mức
biến dạng ban đầu lớn nhất được lấy theo quy định
trong quy trình thiết kế cầu thép đường bộ Nhật Bản
hiện hành [12] với giá trị bw/250, trong đó bw là chiều
cao của bản bụng. Mặt biến dạng ban đầu được lý
tưởng hóa với phương trình mặt sin (4), các ký hiệu
trong phương trình được giải thích trong hình 8.
bw π  π  Sự so sánh các hệ số lai được biểu diễn trong hệ
uy = sin  z  cos x 
250  bw   bw  ý nghĩa các tham số trong công thức thể hiện giá trị b.
Bản bụng và bản cánh của dầm thép được rời rạc
hóa bằng các phần tử vỏ Q20SH định nghĩa bởi phần
mềm phân tích kết cấu DIANA với 5 bậc tự do (3
chuyển vị thẳng và 2 chuyển vị xoay) được xét đến tại
mỗi nút của phần tử. Kết quả phân tích của mô hình có
thể dự báo chính xác hiện tượng mất ổn định cục bộ
và lan tỏa vùng chảy dẻo trong kết cấu dạng thép tấm.
Hình 8: mặt phồng móp ban đầu mô tả Hình 9: phân tích chia pha được áp dụng
cho bản bụng dầm liên hợp ảnh hưởng của mô men uốn ban đầu M1
Phần bản bê tông sẽ được mô hình hóa bởi các phần
tử khối HX24L, trong thư viện phần tử của phần mềm
DIANA. 3 bậc tự do chuyển vị thẳng sẽ được xét đến
tại mỗi nút trong phần tử. Như đã trình bày ở phần giới
Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ
thiệu, nghiên cứu này chỉ xét đến dầm nhịp giản đơn
nên phần bê tông chỉ làm việc chịu nén. Biến dạng
nén của bản bê tông sẽ chỉ được quan tâm trong phạm
vi ec < 0,0035, do vậy mô hình kết cấu bê tông cốt thép
sẽ không nhất thiết phải xem xét tới ở đây.
Mô tả kết cấu qua 2 giai đoạn thi công: khi bê tông
đổ còn ướt, chỉ dầm thép làm việc và bê tông đã đông
cứng, dầm liên hợp bắt đầu làm việc, mô hình áp dụng
phương thức pha phân tích (được định nghĩa bởi phần
mềm DIANA, thể hiện trong hình 9). Ở pha đầu, chỉ
phần mô hình rời rạc của dầm thép được phân tích,
chuyển vị kiểm soát cưỡng bức tăng dần cho đến giá
trị tương ứng với giá trị mô men ban đầu M1, và chuyển
sang pha phân tích thứ 2. Bắt đầu pha phân tích thứ
2, các phần tử khối “bê tông” sẽ được kích hoạt và
chuyển vị cưỡng bức tiếp tục được tăng lên cho đến
khi thu được giá trị sức kháng uốn cực đại.
Kết quả và thảo luận
Kiểm chứng hệ số lai
Hệ số lai đề xuất được so sánh với giá trị thu được
từ mô hình phân tích theo PPPTHH. Giá trị Myf và My
xác định từ phân tích mô hình số khi biến dạng thớ trên
cùng hoặc thớ dưới cùng của mô hình dầm thép đạt đến
giá trị chảy dẻo trong quá trình tăng dần giá trị chuyển
vị cưỡng bức ở gối đầu mô hình dầm.
(4) trục tọa độ với giá trị b tương ứng, hình 10 giải thích
Nghiên cứu đã khảo sát mặt cắt các kết cấu nhịp cầu
liên hợp đã thiết kế và xây dựng ở Pháp được trình bày
trong tài liệu Sétra [14].
M yf 12 + b (3a - a 3 )
Rh = = [6]
My (12 + 2b )
f yw 2D t
a= b= nw
f yf ; A fn
Hình 10: giải thích giá trị b
Hình 11: so sánh giá trị Rh Hình 12: so sánh giá trị Rh
trong trường không xét đến ảnh với M1 = 0,2 Mys
hưởng của mô men ban đầu M1
Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

Hình 13: so sánh giá trị Rh Hình 14: so sánh giá trị Rh
với M1 = 0,4 Mys với M1 = 0,6 Mys

Trong trường hợp không xét đến mô men ban đầu

như trình bày ở hình 11, phần lớn các giá trị hệ số lai
đề xuất đều nhỏ hơn so với giá trị thu được từ kết quả
phân tích mô hình số và nhỏ hơn hệ số được quy định
trong quy trình AASHTO.
Các hình 12-14 thể hiện sự so sánh có xét đến ảnh
hưởng của mô men uốn ban đầu với các mức lần lượt
là M1 = 0,2; 0,4 và 0,6 Mys. Trong tất cả các trường hợp,
giá trị hệ số lai đề xuất đều nhỏ hơn so với giá trị thu
được từ phân tích mô hình số và giá trị quy định bởi
AASHTO. Mức độ sai khác của giá trị đề xuất và giá
trị quy định trong AASHTO vào khoảng 2, 3 và 5%
ứng với mức độ mô men uốn ban đầu lần lượt là M1 =
0,2; 0,4 và 0,6 Mys. Với mức mô men uốn ban đầu lớn,
tất cả các giá trị hệ số lai thu được từ phân tích mô hình
số đều nhỏ hơn giá trị quy định bởi AASHTO. Hiện
tượng này chỉ ra rằng, hệ số lai sử dụng trong quy trình
AASHTO là không đủ an toàn với mức mô men uốn
ban đầu lớn (M1 ≥ 0,6 Mys).
Độ mảnh giới hạn bản bụng của dầm liên hợp
Phân loại mặt cắt dựa vào kết quả phân tích mô
hình số: giá trị mô men uốn cực hạn (sức kháng uốn)
Mu của dầm liên hợp được xác định dựa trên kết quả
phân tích phi tuyến mô hình số theo PPPTHH. Sức
kháng Mu sẽ được so sánh với giá trị mô men dẻo Mp
và mô men chảy My. Nếu Mu ≥ Mp dầm sẽ được phân
loại có mặt cắt đặc. Trường hợp Mp < Mu ≤ My mặt cắt
dầm liên hợp sẽ được phân loại không đặc. Và trường
hợp còn lại Mu < My dầm liên hợp sẽ có mặt cắt phân
loại là mảnh.
Giá trị mô men dẻo và mô men chảy của mặt cắt
dầm liên hợp đồng nhất và mặt cắt lai sẽ được xác
định dựa trên giả thiết phân bố ứng suất khi mặt cắt có
thể đạt tới trạng thái chảy dẻo hoàn toàn (hình 15) và
phân bố ứng suất đàn hồi tuyến tính khi thớ trên hoặc
thớ dưới của dầm thép bắt đầu đạt tới giá trị chảy dẻo
(hình 16).
Hình 15: giả thiết phân bố ứng suất chảy dẻo hoàn toàn trên mặt cắt
Hình 16: giả thiết phân bố ứng suất khi giá trị chảy dẻo xuất hiện ở thớ trên
hoặc thớ dưới dầm thép
Khảo sát phân loại mặt cắt dầm liên hợp mặt cắt
dầm thép đồng nhất SBHS500: các hình 17-20 biểu
diễn kết quả phân loại mặt cắt thu được từ phân tích
mô hình số đối với số lượng lớn các dầm liên hợp
mặt cắt dầm thép đồng nhất SBHS500 cùng với các
đường cong thiết kế độ mảnh giới hạn bản bụng đang
được sử dụng trong quy trình hiện hành của AASHTO,
Eurocode và đường thiết kế đề xuất của Gupta và đồng
nghiệp [11]. Trong các hình này, giá trị bw/tw và a lần
lượt thể hiện tỷ số chiều rộng/chiều dày bản bụng và
tham số vùng nén (được giải thích trong hình 1).
Trong hình 17, các điểm ký tự đen tròn thể hiện kết
quả thu được từ phân tích mô hình số đánh giá dầm có
mặt cắt đặc, trong khi đó các điểm ký tự đỏ vuông đánh
giá dầm có mặt cắt không đặc. Mặt cắt dầm liên hợp
đồng nhất SBHS500 không xét đến ảnh hưởng của mô
men uốn ban đầu (M1 = 0) có độ mảnh bản bụng giới
hạn đặc - không đặc lớn hơn đáng kể so với đường giới
hạn thiết kế quy định trong AASHTO, Eurocode và
đường đề xuất của Gupta. Đặc tính vật liệu sau đàn hồi
được xem là nguyên nhân chủ yếu của hiện tượng này.
Với giá trị chảy dẻo lớn và vùng biến dạng dẻo sau đàn
hồi nhỏ, loại thép SBHS500 sở hữu sức kháng mất ổn
định cục bộ đàn dẻo tốt hơn so với các loại thép thông
thường khác.

Hình 17: giới hạn đặc - không đặc của mặt cắt Hình 18: giới hạn không đặc - mảnh của mặt cắt
dầm liên hợp đồng nhất SBHS500 (M1=0)
Hình 20: giới hạn không đặc - mảnh của mặt cắt
dầm liên hợp đồng nhất SBHS500 (M1 = 0,6 Mys)
Đối chiếu với một số phát biểu của Gupta và đồng
nghiệp trong [11] về ảnh hưởng đáng kể của mô men
uốn ban đầu M1 đến giới hạn không đặc - mảnh, hình
19, 20 thể hiện kết quả thu được từ phân tích mô hình số
ứng với trường hợp khảo sát giới hạn không đặc - mảnh
tại 2 trường hợp mô men ban đầu M1 = 0,4 và 0,6 Mys.
Trong các hình này, biểu tượng tròn đen biểu diễn dầm
liên hợp có mặt cắt không đặc, các biểu tượng vuông
đỏ biểu diễn dầm liên hợp có mặt cắt mảnh. Với sự gia
tăng của mức độ mô men uốn ban đầu M1 thì kết quả
độ mảnh bản bụng giới hạn dựa trên phân tích số cũng
cho thấy sự tăng lên rõ ràng, giống như xu thế đã được
báo cáo trong [11].
Khảo sát phân loại mặt cắt dầm liên hợp mặt cắt
dầm thép lai SBHS500-SM490Y: hình 21 biểu diễn sự
so sánh giữa kết quả thu được từ phân tích mô hình
số dầm liên hợp mặt cắt lai SBHS500-SM490Y và
phương trình độ mảnh giới hạn bản bụng sử dụng
trong AASHTO và Eurocode. Độ mảnh giới hạn
đặc - không đặc thu được từ kết quả phân tích theo
thuật toán PPPTHH lớn hơn các giá trị tương ứng trên
đường cong thiết kế của AASHTO và Eurocode. So
sánh kết quả biểu diễn trong hình 17 và hình 21 cho
thấy vùng độ mảnh giới hạn đặc - không đặc của mặt
cắt lai SBHS500-SM490Y thậm chí lớn hơn vùng giới
hạn tương ứng với mặt cắt đồng nhất SBHS500.
Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ
Hình 19: giới hạn không đặc - mảnh của mặt cắt
dầm liên hợp đồng nhất SBHS500 (M1 = 0) dầm liên hợp đồng nhất SBHS500 (M1 = 0,4 Mys)
Hình 21: giới hạn đặc - không đặc của dầm liên hợp Hình 22: giới hạn không đặc - mảnh của dầm
mặt cắt lai SBHS500-SM490 (M1=0) liên hợp mặt cắt lai SBHS500-SM490 (M1=0)
Hình 22 biểu diễn độ mảnh giới hạn bản bụng không
đặc - mảnh trường hợp không xét đến ảnh hưởng của
mô men uốn ban đầu. Trong phần này giá trị mô men
chảy Myf của dầm liên hợp mặt cắt lai được xác định
từ giá trị mô men chảy My của dầm liên hợp mặt cắt
đồng nhất tương ứng nhân với hệ số lai như đã được
trình bày ở mục nội dung và phương pháp nghiên cứu.
So sánh kết quả trình bày ở hình 18 và kết quả biểu
diễn trong hình 22 cho thấy, giá trị độ mảnh bản bụng
giới hạn không đặc - mảnh của mặt cắt lai SBHS500-
SM490Y nhỏ hơn so với các giá trị tương ứng của mặt
cắt đồng nhất SBHS500. Đường giới hạn trong trường
hợp mặt cắt lai này gần như nằm theo phương thẳng
đứng.
Hình 23: giới hạn không đặc - mảnh Hình 24: giới hạn không đặc - mảnh
của dầm liên hợp mặt cắt lai của dầm liên hợp mặt cắt lai
SBHS500-SM490 (M1 = 0,4Mys) SBHS500-SM490 (M1 = 0,6Mys)
Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ
Hình 23 và 24 biểu diễn kết quả từ mô hình
phân tích số xét đến mức mô men uốn ban đầu
với M1 = 0,4 Mys và 0,6 Mys. Với mức M1 = 0,4 Mys,
độ mảnh giới hạn bản bụng không đặc - mảnh của
mặt cắt lai SBHS500-SM490Y nhỏ hơn các giá trị
tương ứng của mặt cắt đồng nhất SBHS500 với sự
sai khác khoảng 10%. Có thể nhận định rằng với mức
mô men ban đầu M1 ≤ 0,4 Mys các giá trị độ mảnh
bản bụng giới hạn không đặc - mảnh của mặt cắt lai
SBHS500-SM490Y nhỏ hơn khoảng 10% các giá trị
tương ứng của mặt cắt đồng nhất SBHS500. Như thể
hiện trong hình 24, không có một dầm liên hợp nào
có mặt cắt được phân loại là mảnh. Điều này cho thấy
rằng, trong phạm vi thiết kế thực tế, dầm liên hợp mặt
cắt lai SBHS500-SM490Y sẽ luôn được phân loại
là không đặc chắc với mức cao của mô men ban
đầu M1 > 0,4 Mys).
Kết luận
Áp dụng cấp thép mới SBHS500 với cả dầm liên
hợp mặt cắt đồng nhất và mặt cắt lai đều cho phép nâng
cao đáng kể độ mảnh giới hạn bản bụng trong phân loại
mặt cắt dầm liên hợp. Độ mảnh giới hạn không đặc -
mảnh của dầm liên hợp mặt cắt lai SBHS500-SM490Y
nhỏ hơn khoảng 10% giá trị tương ứng của mặt cắt
đồng nhất SBHS500. Với mức mô men uốn ban đầu
cao M1 > 0,4 Mys dầm liên hợp mặt cắt lai SBHS500-
SM490Y luôn có thể được phân loại là không đặc. Với
việc áp dụng loại thép SBHS500 cho dầm liên hợp
mặt cắt đồng nhất hoặc lai thì bản bụng đều có thể
được thiết kế với độ mảnh bw/tw lớn hơn đáng kể so
với quy định của quy trình hiện hành, như AASHTO
và Eurocode.
Tài liệu tham khảo
[1] Japanese Industrial Standard (2008), JIS G 3140, Higher yield
strength steel plates for bridges.
[2] Nippon Steel a: http://www.nsc.co.jp/en/product/use/bridge/
adoption_case/Nagata.html.
[3] Nippon Steel b: http://www.nsc.co.jp/en/product/use/bridge/
adoption_case/Tokyo_Rinkai_Doro.html.
[4] Okada J, Kato M (2009), “Study on characteristics of bending
resistance to composite I-girders using high strength steels allowing
for yielding”, Journal of Japan Society of Civil Engineers, Ser. A,
1(65), pp.151-164.
[5] Tonegawa T, Yamahuchi T, Sugiura K, Watanabe E (2006),
“Assessment on ultimate strength of composite hybrid steel box
girder with thinner web panel by using FE analysis”, Journal of Japan
Society of Civil Engineers, Ser. A, 62(2), pp.300-311.
[6] American Association of State Highway and Transportation
Of cials (2005), AASHTO LRFD bridge design speci cation.
[7] American Association of State Highway and Transportation
Of cials (2007), AASHTO LRFD bridge design speci cation - Fourth
edition.
[8] Schilling G (1968), “Bending Behavior of Composite Hybrid
Beams”, Journal of the Structural Division, ASCE, 94(8), pp.1945-
1964.
[9] Subcommittee on Hybrid Beams and Girders (1968), “Design
of Hybrid Steel Beams”, Journal of the Structural Division, ASCE,
94(6), pp.1397-1426.
[10] CEN Eurocode4 (1994), Design of Composite Steel and
Concrete Structures, Part 2, General rules and rules for bridges,
European Committee for Standardization, Brussels, Belgium.
[11] Gupta V.K, Okui Y, Nagai M (2006), “Development of web
Slenderness Limits for Composite I-Girders accounting for Initial
Bending Moment”, Doboku Gakkai Ronbunshuu A, 62(4), pp.854-
864.
[12] Japan Road Association (2002), Speci cations for Highway
Bridges - part II, Steel Bridges.
[13] Japan Society of Civil Engineers - JSCE (2007), Standard
Speci cations for Concrete Structures.
[14] Sétra Steel - concrete composite bridge - Sustainable design
guide, www.setra.developpement-durable.gouv.fr/.