FED 311  Intelektwal na Pag-unlad-

MGA NATATANGING DISKURSO SA WIKA AT  Tagal ng Pagkawili 

PANITIKAN
ANG PAGTUTURO AT PAGKATUTO Ng WIKA  
Ano ang wika?
 Ayon kina Sampson et al. (1995:4) ang wika
ay isang obra maestra ni Picasso, isang
komposisyon ni Beethoven, o di kaya'y ang
kahanga-hangang pagtatanghal ng mga
dyimnast sa Olimpyada.
Ang mga batang mag-aaral at ang pagtuturo ng
wika.
Sa mga talakayan sa larangan ng pagtuturo ng
wika, maging Filipino o Ingles man, palagi ng
nakasentro ang usapan sa mga guro ng wika at
kung paano sila nagtuturo.
 Pakilusin ang iba't ibang Padamdam (Sensory
Input)
Mga salik na Apektib (Affective Factors)
 Awtentiko, Makabuluhang Wika
Ang Mga May Edad na Mag-aaral at ang
Pagtuturo ng Wika
Kung may limang salik na isinasaalang-
alang sa pagtuturo ng wika sa mga bata, mayroon
ding mga mungkahing dapat isaalang-alang kung
may edad na mag-aaral ang tuturuan. 
1.May kakayahan na ang mga may edad sa pag-
unawa ng mga konsepto at mga tuntuning mahirap
unawain pero kailangan pa rin ang pag-iingat.
Maaaring kainisan ng mga ito ang masyadong
mahirap at masyadong madali na paglalahat at
tuluyan silang mawalan ng interes sa pag-aaral.

1. Sino Sila?  2. Maaaring mahaba ang kanilang panahon ng

pagkawili subalit ang mga gawaing maikli at ayon
2. Saan sila galing?  sa kanilang interes ay hindi dapat kaligtaan. 
3. Ano ang alam nila?  3. Hangga't maaari'y gisingin ang lahat nilang mga
4. Anu-anong mga motibasyon nila sa pag-aaral pandamdam upang ang klase'y maging masigla at
ng wika?  laging buhay. 

5. Ano ang palagay nila sa wikang Filipino?  4. May taglay rin silang kaunting tiwala sa sarili
kaya't hindi masyadong kritikal ang kanilang
6. Paano sila natuto ng wika? pagiging maramdamin. Subalit hindi dapat iwaksi
ang mga salik emosyunal na kaugnay ng kanilang
Kwalipikasyon sa Pagkatuto ng Ikalawang Wika pag-aaral ng wika.

 Una. hindi totoong mas madaling matutuo ng Implikasyon sa Pagtuturo ng Pag-alam ng

pangalawang wika ang mga bata.
 Ikalawa, may mga pag-aaral na nagsasabi na
ang may edad ay may higit na kakayahan sa
pagtatamo ng pangalawang wika. 
 Ikatlo, hindi maliwanag ang hangganan ng
edad ng mga batang bago pa lamang nag-
aaral magsalita sa mga batang pre-
pubescent.
Ang pagtuturo ng wika sa mga bata ay hindi basta
nagaganap sa pamamagitan ng pagbibigay ng
maraming karanasang pangwika sa loob ng
klasrum. Kailangan ng guro ng tanging kasanayan
at intwisyon na kaiba kung may edad na mga
magaaral ang tuturuan niya.  hinggil sa kung ano ang maaari nilang gawin sa
Inilahad sa ibaba ang limang kategorya na may
kinalaman sa paglaki at pagunlad ng mga mag-
aaral na maaaring makatulong sa guro sa pagpili
ng mga praktikal na teknik at istratehiya sa
pagtuturo ng wika.
Pagkakaiba ng mga Bata at mga May-Edad na
Mag-aaral ng Wika
1. Igalang ang mga damdaming emosyunal ng mga
mag-aaral lalo na iyong medyo mahina sa
pagkatuto.
 2. Huwag ituring na parang bata ang mga may
edad na mag-aaral 2.1 Huwag silang tawagin na
"mga bata" 2.2 Iwasan ang pagkausap sa kanila na
parang bata.
3. Bigyan sila ng maraming pagkakataon para
makapamili at makapagbigay ng sariling desisyon
loob at labas ng klasrum. 
4. Huwag disiplinahin ang mga may edad na
parang mga bata. Kung may lumabas sa suliraning
pandisiplina (di-paggalang, pagtawa, pag-aabala,
sa klase at, iba pa), laging ipalagay na may edad
ang iyong tinuturuan at may kakayahan silang
umunawa at magpaliwanag sa bawat kilos at galaw
na ipinapakita nila sa loob at labas ng klasrum.
Ang Mga Tinedyer At Ang Pagtuturo ng Wika
Bagama't kakaunti kung mayroon man tayong
mababasa tungkol sa pagtuturo ng mga mag-aaral
sa ganitong edad, makabubuti siguro kung
pagtutuunan natin ng pansin ang ilang paalala:
1. May kakayahan na ang mga mag-aaral sa
ganitong edad na gamitin ang mga proseso
sa abstraktong pag-iisip kaya't maaari na
silang ilayo nang unti-unti mula sa
kongkretong paglalahad ng mga gawain
tungo sa supostikadong pagpoproseso ng
mga kaisipan subalit mahalaga pa ring
isaisip na ang pagtatagumpay sa anumang
gawaing intelektwal ay nakasalalay sa antas
ng kawillihan o atensyong ibinibigay rito
2. Ang tagal o haba ng kanilang pagkawili
(attention span) ay tumatagal na rin bunga
ng kahustuhan ng kanilang pag-iisip suballit
maaari itong maging panandalian din dahil
sa maraming pabagu-bagong nagaganap
sa pag-iisip at buhay ng isang tinedyer.
3. Maglaan din ng iba't ibang input na
pandamdam (sensory input) sa mga
pagkakataong kailangan ito ng mag-aaral.
4. Tandaan palagi na ang mga kabataan sa
yugtong ito ng paglaki ay nasa karurukan ng
kanilang pagpapahalaga sa sarili. Masyado
silang sensitibo sa kanilang mga naririnig na
puna lalo't higit tungkol sa kanilang
pagbabagong pisikal, mga emosyon, at
kanilang kakayahang pangkaisipan.
5.  Hangga't maaari ay maging maingat sa
pagbibigayng puna at mahihirap na gawain
lalo na roon sa may kahinaan sa pag-aaral.
Isang malaking dagok sa kanilang katauhan
kung sila'y maiinsulto lalo na'tsa harap ng
klase
Ang mapanatiling mataas ang pagpapahalagang
pansarili ng kanyang mga tinuturuan sa
pamamagitan ng mga sumusunod
 Pag iwas na ipahiya sila sa klase;
  > Pagpapahalaga sa kanilang iwi at
pansariling talino at kalikasan; >Pagiging
maluwag sa mga pagkakamaling nagagawa
sa pagkaklase;
  > Pag-iwas sa mga kompetisyong pangklase
na maaaring mauwi sa di-pagkakaunawaan;
at
  > Paglalaan ng mga gawaing pangkatan sa
loob ng klase kung saan maaari silang
makipagsapalaran sa paglahok na hindi
totoong magiging kahiya-hiya kung
magkamali man sila sa pagsagot
Paano natututuhan ang Wika?
 Prescriptive Grammar
ay tumutukoy sa mga set ng gawi o panuntunan
hinggil sa tama at hindi tamang paggamit ng wika.
Nagsisilbi itong gabay sa kung paano ang
nararapat na baybay, bantas at marami pang iba
 Descriptive Linguistics
Ang pagsusuri ng mga pangungusap ay
nagsisimulasa paghahati ng mga pangungusap sa
dalawang bahagi at bawatisa nito ay hahatiin pang
muli hanggang sa masuri ang maliliit na komponent
na bumubuo sa pangungusap.
 Teoryang Behaviorist 
Ipinahahayag ng teoryang behaviorism na ang mga
bata ay ipinanganak na may kakayahan sa
pagkatuto at ang kanilang kilos at gawi ay
maaaring hubugin sa pamamagitan ng
pagkokontrol ng kanilang kapaligiran.
. Binigyang-diin ni Skinner (1968), isang
pangunahing behaviorist, na kailangan "alagaan"
ang pag-unlad na intelekwal sa pamamgitan ng
pagganyak at pagbibigay-siglat at pagpapatibay sa
anumang mabuting kilos o gawi.
 Teoryang Innativis
Ang teoryang innatism sa pagkatuto ay batay sa
paniniwalang lahat ng bata ay ipinanganak na may
"likas na talino" sa pagkatuto ng wika
Ayon pa rin kay Chomsky, ang mga bata ay
biologically programmed para sa pagkatuto ng wika
at ang wikang ito ay nalilinang katulad nang kung
paano malilinang ang iba pang tungkuling
bayolohikal ng tao.
 Teoryang Cognitive 
Ayon sa pananaw ng teoryang cognitive, ang
pagkatuto ng wika ay isang prosesong dinamiko
kung saan ang nag-aaral ng wika ay palaging
nangangailangang mag-isip at gawing may saysay
o makabuluhan ang bagong tanggap na
impormasyon, alamin ang pumapailalim na
tuntunin, at mailapat ang mga ito upang makabuo
ng orihinal na pangungusap.
 Teoryang Makatao  kaalaman sa wika)
Ang teoryang makatao sa pagkatuto ay nagbibigay-
diin sa kahalagahan ng mga salik na pandamdamin
at emosyunal. Ito'y nananalig na ang
pagtatagumpay sa pagkatuto ay mangyayari
lamang kung angkop ang kapaligiran, may kawiliha
ang mga mag-aaral at may positibong saloobin sila
sa mga bagong kaalaman at impormasyon. Kung
ang mga kondisyong ito'y hindi matutugunan, ang
anumang paraan o kagamitang panturo ay
maaaring hindi magbunga ng pagkatuto.
Pagkatuto vs Akwisisyon ng Wika
Krashen (1981)
Ang pagkatuto ay isang binalak na proseso kung
saan pinag-aaralan ang wika sa isang
organisadong paraan at may sinusunod na isang
tiyak na programa o silabus.
akwisisyon ay nagaganap nang hindi
namamalayan at katulad ito halos kung paano
natutuhan ang ating unang wika. Ito ay nagaganap
sa isang sitwayon na ang mag-aaral ay nahaharap
sa maraming pagkakataon na natural na ginagamit
ang wika.
Mga Salik sa Matagumpay na Pagkatuto ng Wika
Ang matagumpay na pagkatuto ng Wika
Motibasyon. Hindi mapasusubalian na ang
motibasyon ay napakahalagang salik sa
matagumpay na pagkatuto. Sa isang klase na
halos magkakapantay ang antas ng karunungan ng
mag –aaral, pakaasahan na may mas higit ang
pagtatagumpay sa pagaaral dahil mataas ang
kanilang motibasyon. Samantalang ang mga mag-
aaral na mababa ang motibasyon o hindi seryoso
sa pag-aaral ay mapapansing makapasa ma'y pilit
o di kaya ay pasang-awa
May dalawang uri ng Motibasyon:
 Panlabas na Motibasyon (Extrinsic
motivation) ang motibasyong ito ay bunga
ng mga panlabas na salik tulad ng: 
 a. Integratibong Motibasyon (pagkagustong
makahalubilo sa isang kultura ng mga taong
Filipino ang sinasalita) 
 b. Motibasyong Instrumental ( pag-asam na
makatuntong sa isang kolehiyo o
pamantasan o kaya ay pagkakaroon ng isang
trabaho na mataas ang pasahod dahil
 
 c. pagkagusto na makatanggap ng mga
papuri o pagkilala mula sa kapwa mag- aaral
o mga guro 
Motibasyong Intrinsik ( Intrinsic Motivation). ito
ang likas na kagustuhan sa pagkatuto ng isang
wika. Halimbawa, ang isang mag-aaral na galing sa
isang pamilya na may positibong saloobin sa
wikang Filipino ay maaasahang magkakaroon ng
ibayong interes sa Filipino at magkakaroon ng
pagkagusto upang masterin ang wika. 
Ang mga Guro -psychic earnings
Malaki ang pananagutan ng mga guro sa
isang matagumpay na pagtuturo at pagkatuto ng
wika. Ang buong katauhan, saloobin, panlahat na
kaalaman, at estilo sa pagtuturo ay maaaring
maging sanhi ng pagkakaroon o pagkawala ng
interes o kawilihan ng mga bata sa pag-aaral ng
wika.
Maraming tungkulin o "papel" na ginagampanan
ang guro sa loob ng klasrum. Ilan sa mga ito ay
ang mga sumusunod:
 pagbibigay impormasyon at paglalahad ng
kaalaman;
   paglalaan ng patnubay at tulong sa mag-
aaral upang pagsanayan ang natamong
kaalaman 
  pagbibigay ng angkop na pagganyak sa
pamamagitan ng paglalaanng iba't iba at
nakawiwiling gawain na magbibigay ng
pagkakataon upang magamit ang wikang
natutuhan;
 binibigyang sigla ang mga mag-aaral sa
pamamagitan ng pagbibigay ng mga papuri
("Magaling ang iyong sagot, sige
 ipagpatuloy mo"). Ito'y nagbibigay ng lugod estudyante sa kanilang pag-aaral. Si Willing
sa mga bata dahil kinikilala ang kanilang (1988 at binanggit kay Nunan) ay nagsabi na
kakayahan sa klase; at  ang isang guro na sensitibo at isinasaalang-
 alang ang mga gustong istilo sa pag-aaral ng
 palaging may ginagawang pagtataya at mga estudyante ay makatutulong sa
ebalwasyon sa pagkatuto ng mga mag- pagkakaroon ng isang matagumpay at
aaral sa wika. mabisang pagkatuto. Sa isang pag-aaral ni
Willing, nagawa niyang pagpangkat-pangkatin
Ang mga Mag-aaral ang mga mag-aaral at inuri niya ito sa apat na
kategorya. Nagtala rin siya ng mga
 Sa isang pag-aaral nina Rubin at Thompson pinapaborang istratehiya sa bawat uri ng
(1983), nagtala sila ng mga katangian ng magaaral.
isang magaling na estudyante ng wika. Ito'y
ang mga sumusunod:  Mga Uri ng mag-aaral at mga Gustong Istratehiya
 Nagagawa niyang manghula hinggil sa sa Pag-aaral
kayarian ng wikang pinag-aaralan at
  MGA
sinusubukan niya ang mga ito sa
URI NG MAG-AARAL ESTRATEHIYA NA
pamamagitan ng pangangalap at pag-iipon ng
KINAGIGILIWAN NG
mga impormasyon sa isang mabisang
MGA MAG-AARAL
paraan. Gumagamit din siya ng mga hudyat
(cues) na maririnig, makikita niya sa paligid. Mag-aaral na 1. Mga laro
Idinagdag pa ni Rubin na ang magagaling na “concrete” 2. Mga larawan
manghula ay gumagamit ng kanilang 3. Video clips
"pandama" hinggil sa balangkas na 4. Pair work
pambalarila, hudyat mula sa mga kalabisan 5. Pagsasanay ng
sa isang mensahe. wika sa labas ng
klase
 Mataas ang kanyang motibasyon upang Mag-aaral na 1.Pag-aaral ng
makipagtalastasan at humahanap siya ng “analytical” Balarila
mga posibleng istratehiya para maparating 2. Pag-aaral ng
sa iba ang kanyang naiisip at nadarama. maraming aklat sa
Isang istratehiya na ginagamit niya ay ang wika
paggamit ng sirkumlokyusyon 3. Pagbabasa ng
(circumlocution), halimbawa, pagsasabi na mga Pahayagan
iyon bang ginagamit kapag umuulan kung 4. Pag-aaral ng mag-
hindi niya alam ang salitang payong o isa
kapote. Gumagamit din siya ng sariling  5. Pag-alam at
pagpapakahulugan (paraphrase) sa pagsusuri ng mga
pagpapaliwanag ng iba't ibang kahulugan kamalian sa wika 6.
ng isang teksto. Malimit din siyang Pagtuklas ng mga
gumagamit ng mga signal na di-berbal tulad solusyon sa mga
ng pagkumpas o paggalaw ng katawan, suliraning inilahad ng
ekspresyon ng mukha, at iba pa guro
 Hindi rin niya pinipigilan ang kanyang sarili
na makipagsapalaran sa paggamit ng wika.
Tinatanggap niya ang kanyang kalagayan   1. Pagmamasid at
bilang linguistic toddler at tanggap niyang Mag-aaral na pakikinig sa mga taal na
magmukhang hangal para lamang “communicative” tagapagsalita ng wika
maunawaan siyang mabuti ng kanyang 2. Pakikipag-usap sa
kausap. kaibigan na gamit ang
wikang pinag-aaralan
3. Panonood ng programa
Mga Istilo sa pagkatuto sa TV sa wikang
pinagaaralan
Ang mga istilo sa pagkatuto ay tumutukoy sa 4. Pag-aaral ng mga
mga kaparaanan na mas higit na gusto ng mga bagong salita sa
 pamamagitan ng pakikinig
dito at paggamit sa
aktuwal na pakikipagusap
Mag-aaral na 1. Mas gusto na ang guro
“authority ang magpapaliwanag ng
oriented” lahat tungkol sa wika
2. May sariling batayang
aklat
3. Isinusulat ang lahat ng
impormasyon sa notbuk
4. Pinag-aaralan ang
balarila
5. Nagbabasa para matuto
6. Natututuhan ang mga
bagong salita kung
makikita ang mga ito  Halimbawa, ang batang isang taong gulang ay
Mga Yugto sa Pagkatuto ng Wika
 Pinipili at iniaakma nila ang kayarian ng mga
bahagi ng pananalita na makahulugan sa
kanila. Samakatuwid, ang mga bata ay active
learnrers at hindi passive learners gaya ng
paniniwala nang marami. Sinusuring
magaling ng mga bata ang wikang naririnig at
pinipila nila ang bahaging may kahulugan sa
kanila.
 Sa simula, ang mga bokabularyo ng mga
bata ay binubuo ng mga pangngalan,
pandiwa, at pang-uri. Ang mga salitang
pangkayarian o function words ay sa
bandang huli na natutunan
Unang Yugto: Pasumala (Random)
Sa yugtong ito, ang mga bata ay lumilikha ng mga
tunog na kakailanganin nila sa pagsasalita sa mga
darating na araw. Kasama sa mga likhang tunog na
ito ay iyong bunga ng kanilang vocalizing, cooing,
gurgling, at babbling. Ang mga tunog na nililikha ng
mga bata ay marami at iba-iba at ito'y tinatanaw ng
mga matatanda bilang mga ponema (pinakamaliit
na yunit ng tunog sa pagsasalita). Karaniwan nang
ang babbling ng mga bata ay binubuo ng
magkakalapit na tunog gng katinig-patinig gaya ng
Ma Ma Ma o Da Da Da. Ang mga unang likhang
tunog na ito'y tinatanggap ng magulangn nang may
lugod at kagalakan. Bagama't talagang hindi
mawawaan ang mga likhang tunog na ito,
tinatanaw naman ng maraming magulang na ang
mga ito'y nangangahulugan ng Mama at Daddy
dahila para sa kanilang sarili, nakapagsasalita na
ang kanilang bunso. Uulit-ulitin nila ang mga ito at
bibigyan nila ng kaukulang atensyon at
gantimapala ang mga bata sa tuwing mabibigkas
nila nang maayos ang mga tunog na kanilang
ipinaririnig. Ang mga ginagayang pagbigkas at
pagsasalita ay karaniwang tinatawag na echoic
speech.
Ikalawang Yugto: Unitary
Sa yugtong unitary, patuloy na lumilikha ng maliliit
na yunit ng tunog ang mga bata na limitado sa
isang pantig. Ang haba ng pagsasalita o likhang
tunog ay naaayon sa kalikasan ng pag-unlad na
pisikal at pagkontrol sa paggamit ng kanilang
mekanismo sa pagsasalita sapagkat ang mga
proseso ng paglinang ng wika at paggulang
(maturation) ay magkasabay na nagaganap.
limitado lamang sa pagbigkas ng isang salita na
maaari niyang ulit-ulitin.
Ikatlong Yugto: Ekspanyon at Delimitasyon
Sa yugto ng ekspansyon at delimitasyon, ang
pagsasalita ay umuunlad mula isahan o
dalawahang pagsasalita hanggang sa maging
katulad na ito ng pagsasalita ng matanda. Humigit-
kumulang, sa edad na 18 hanggang 20 buwan,
lumalabas na ang kanilang dalawahang salita. Ang
mgasalitang gamit dito ay may dalawang klase.
Ang una ay tinatawag na pivot class na kalimita'y
maikli, at ito iyong malimit nilang bigkasin at
maaaring nasa una o ikalawang posisyon
Ang ikalawa ay iyong isa pang salita na tinatawag
itong open class. Halimbawa: "Kain baby", "Kain
Mommy", "Kain ato" (Kain ang pivot word). Sa mga
halimbawang "Dede ko", Dede tata", "Dede Mama",
ang dede ang pivot word. Sa mga halimbawang
"Tuya alit", "Mommy alit", "Daddy alit", alit (allis)
ang pivot word at mapapansing ito ay nasa
ikalawang posisyon. Ilan sa mga dalawahang
salitang pagsasalita ay maaaring magtaglay ng
maraming kahulugan ayon na rin sa layunin ng
pagsasalita. Halimbawa, ang "Mommy raro" ay
maaaring pakahulugan ng "Naglalaro si Mommy" o
"Gusto kong makalaro si Mommy".
Magiging mabilis ang pagtatamo o pagkatuto ng
mga salita kapag ang kognitibong kalinangan ng
mga bata ay humahantong sa punto ng
pagkaunawasa mga bagay, pangyayari, at mga
tiyak na pangalang ng mga ito. Magiging
palatanong na ang mga bata at malimit na maririnig
ang mga taong na "Ano to?", " Ano yan"? at
maraming "Bakit?" Upang hind "malunod" ang mga
bata sa yugtong ito ng kanilang pagsasalita, iwasan
ang pagbibigay ng maraming mensahe ng batang
nagsasalita . Kailangan gumanap bilang mga
salbabida ang mga matatandang nakapaligid sa
mga bata.
Ikaapat na Yugto: Kamalayang Istruktural
Upang mailahad nang mahusay ng mga bata ang
kanilang papaunlad at paparaming mga
abstraktong ideya at mga damdamin, kailangan
makarating sila sa yugtong kamalayang istruktural.
Ito'y mahalaga upang makabuo sila ng mga
paglalahat at matuklasan nila ang hulwaran at
kaayusan sa pagsasaltia. Habang patuloy na
nagiging komplikado ang kanilang pagsasalita,
magagawa nilang magkamali dahil bumubuo sila
ng sariling paglalahat na kung minsan ay hindi
pinapansin ang mga eksepsyon. Halimbawa:
"nikain" vs. "kinain"
ISANG MODELO NG MGA YUGTO SA PAG-
UNLAD NG WIKA
Halaw sa E. Brooks Smith, Kenneth S. Goodmen,
at Robert Merideth, Language and Thinking
Ang Pagtuturo ng Panitikan
Kahalagahan ng Panitikang Pilipino
 May kaakibat na kahalagan ang panitikan
para sa mga Pilipino. Isa itong uri ng
mahalagangpanlunas na tumutulong sa mga
tao upang makapagplano ng sari-sariling
mga buhay, upangmatugunan ang kanilang
mga suliranin, at upang maunawaan ang
diwa ng kalikasan ngpagiging makatao.
Maaaring mawala o maubos ang mga
kayamanan ng isang tao, at magingang
kanyang pagiging makabayan, subalit hindi
ang panitikan. Isang halimbawa nito
angpangdadayuhan ng ibang mga Pilipino.
Bagaman nilisan nila ang kanilang bayang
sinilangan,ang panitikan ang kanilang tulay
sa naiwan nilang bansa. Sa panlipunan,
pambansa, at pandaigdigang kaukulan, isa
ang panitikan sa pinagbabatayan
ngpagkakaroon ng tagumpay at kabiguan ng
isang bansa at ng ugnayan ng mga bansa
Kaugnayan sa kasaysayan
Malaki ang kontribusyon ng Panitikan sa
Kasaysayan dahil dito natin makikita kung ano
angbuhay ng mga tao noon. Sa pamamagitan ng
mga tula, Nobela,Kantahin, o talumpatinalalaman
kung ano ang obserbasyon ng mga may-akda sa
kanilang paligid at sa kanilang mgabuhay. Ang
panitikan din ay nagsisilbing patunay sa mga
pangyayari sa nakaraan. Tulad ng mgasulatin
ni Jose Rizal na nagpapatunay sa kalupitan na
sinapit ng mga Pilipino noong
panahonngkastila. Isang tradisyonal o
nakaugaliang paraan sa pagbasa at
pagpapaliwanag ang mga tekstongpampanitikan.
Isa itong metodong nagpapakita ng mga bagay,
karanasan, at puwersangpangkasaysayan na
nagbigay ng impluwensiya tungo sa paggawa,
pagsulat, paghubog, at pag-unlad ng panitikan.
Layunin sa Pagtuturo ng Panitikan
 Makapagpahayag ng sariling ideya o
kaisipan ang isang tagapagsalita
 Maunawaan ng tagapakinig ang ibig ipabatid
ng nagsasalita
 Masagutan ng kausap ang tanong o
kaisipang nais iparating ng kanyang kaharap
 Magkaroon ng ganap na pagkatuto: indaktibo
at dedaktibo
 Maragdagan ang kasanayang kominikatibo
ng mga mag-aaral
Pagtuturo ng Tula
 Pagpili ng piyesa ayon sa layunin,
patimpalak, pagdiriwang, pangwakas na
gawain atbp.
 Pagsasaayos sa tindig ng mambibigkas,
tinig, bigkas at kakayahan sa pagbibigay ng
interpretasyon
 Pagbasa at pag-unawa sa tula
  Wastong pagbigkas, pagkumpas, galaw ng
katawan atbp.
Pagtuturo ng Talumpati
 Pagbibigay ng layunin – magbigay ng
kabatiran, magturo, manghikayat, manlibang
 Paraan
o Daglian o biglaan (impromptu)
o Maluwag (extemporaneous)
Handa (prepared)
Pagtuturo ng Monologo
 Pagbibigay ng mga elemento – tauhan,
kasuotan, props
 Katangian
o Bawat tauhan ay kinakatawan ng aktor
at tagapagsalaysay
o Kaunti lamang ang tauhan, kagamitan
at props
o Inilalarawan ng aktor ang kanyang
iniisip at nadarama kasabay ang kilos
at galaw ng katawan
 Pagbibigay ng mga elemento – tauhan,
kasuotan, props
 Katangian
o Bawat tauhan ay kinakatawan ng aktor
at tagapagsalaysay
o Kaunti lamang ang tauhan, kagamitan
at props
o Inilalarawan ng aktor ang kanyang
iniisip at nadarama kasabay ang kilos
at galaw ng katawan
Isaalang-alang ang panahon (era) ng
mag-aaral na susulat nito, pinag-aralan,
paraan ng pagkatuto ng mag-aaral,
layunin ng pagsulat, ibigay ang interes o
hilig sa pagsulat, hikayatin ang mag-aaral
sa kahalagahan ng pagsulat, ibigay ang
angkop na dulog sa pagsulat, isaalang-
alang ag mga gagamiting kagamitan.
FED 312
PANUNURING PAMPANITIKAN
PANITIKAN
 pang|titik|an‘ , kung saan ikinabit ang
unlaping ―pang‖ at hulaping ―-an‖ sa
salitang ugat na titik. 
 kanluraning salitang literatura ang isa pang
katawagan 
 Latin-littera- na nangangahulugang"titik".
Ang Panunuring Pampanitikan 
 malalim na pag-aaral, pagtalakay,
pagpapaliwanag at paghimay ng mga
akdang pampanitikan sa pamamagitan ng
paglalapat ng ibat‘ ibang dulog ng
kritisismo para sa mabisang pag-unawa sa
mga malikhaing manunulat at mga katha.
 Arrogante ( 1983 ) talaan ng buhay ang
panitikan
 Salazar ( 1952 ) ang panitikan ay siyang
lakas na nagpapakilos sa alinmang uri ng
lipunan. 
 Webster ( 1974 ) ang panitikan ay katipunan
ng mga akdang nasusulat na makakilala sa
pamamagitan ng malikhaing
pagpapahayag, pandaigdigang kaisipan at
kawalang-maliw.
KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL NG SARILING
PANITIKAN
A. makikilala ang ating sarili bilang
Pilipino at matatalos natin ang
minana natin yaman at talinong
taglay ng ating pinagmulan;
B. Mababatid natin ang kadakilaanat
karangalan ng ating mga sariling
tradisyon at kultura, maging  ng mga
naging impluwensya sa atin ng
ibang bansa na siyang naging
sandigan ng kabihasnang
tinatamasa natin sa kasalukuyan;
C. Higit nating mapapahalagahan ang
kadakilaan ng ating kasaysayan, lao
na ang pagpapakasakit ng ating
 mga ninuno upang ating tamasain
ang kalayaan at kapayapang
pinakikinabangan natin sa
kasalukuyang panahon.
D. Mababatid natin ang pagkakatulad
at pagkakaiba-iba ng katangian ng
mga panitikan ng iba't ibang rehiyon
at matututunan nating ipagmalaki
ang ating pagka- Pilipino.
E. Matutukoy natin ang mga kalakasan
at kahinaan ng ating lahi nang sa
gayo'y mapag-ibayo pa ang ating
mabubutingkatangian bilang isang
lipi at mapalakas ang ating mga
kahinaan bilang isang bansa at
maiwasto ang ating mga
pagkakamali bilang isang indibidwal
at bilang isang komunidad.
F. Mapapangalagaan natin ang ating
yamang pampanitikan na isa sa
pinakamahalagang yamang panlipi;
G. Mahuhubog natin ang magiging
anyo, hugis, nilalaman at katangian
ng panitikan sa kasalukyan na siya
namang magiging sanligan ng
panitikan sa hinaharap.   
H. Malilinang ang ating
pagmamalasakit sa ating sariling
kultura at maging ang ating
malikhaing pag-iisip na ilan sa mga
mahahalagang pangangailangan
upang tayo'y umunlad bilang isang
bansa.   
I.
Mga Bahagi ng Panunuring Pampanitikan
 Pamagat – binubuo ito ng pangalan ng
akda at may-akda ng iyong sinusuri at
paksa  na iyong ilalahad sa paghihimay
 Panimula – impormasyon na may
kaugnayan sa iyong sanaysay at kasiya-
siyang pambungad na talata na
kinabibilangan ng angkop na pahayag ng
tesis
 Paglalahad ng Tesis – kadalasang
nakapaloob sa panimula; nagsasabi sa
iyong mambabasa kung ano ang aasahan
sa kaniyang mababasa: ito ay
nagpapahayag ng layunin ng iyong
sanaysay – ang puntong iyong gusto
iparating
 Katawan – naglalaman ng paliwanag ng
iyong mga ideya at katibayan mula sa
teksto at sumusuporta sa iyong inilalahad
na tesis
 Konklusyon – ang buod ang mga
pangunahing punto na iyong ginawa, na
may- katuturang komento tungkol sa
teksto na iyong pinag-aaralan
Pakinabang ng Panunuring Panitikan:
 Nagbibigay ng kakayahan upang makita
ang mas malalim na kahulugan sa
nilalaman ng akda at kung paano ito ay
lahat nagiging isang buong ideya.

Tumutulong ito na pahalagahan ang lalim
ng kuwento at ang mensahe na
binabanggit ng may-akda. Isang kapaki-
pakinabang na ehersisyo bilang
pagkakakilanlan ng isang makabuluhang
tema, at ang pagsisiyasat ng mga
pampanitikang kasangkapan (pananalita,
matalinghagang paglalarawan,
simbolismo) na ginamit ng may-akda
upang ipakita ang temang iyon.
Katangian ng Mahusay na Kritiko sa Panitikan:
Ayon kay Alejandro G. Abadilla,
kailangan ng isang kritiko ang tigas ng
damdaming naninindigan upang maging tiyak
na kapakinabangan ng panitikan ang kanyang
pagmamalasakit. Ang mga sumusunod ay mga
katangiang dapat taglayin:
1. Ang kritiko ay matapat sa sariling
itinuturing ang panunuri ng mga akdang
pampanitikan bilang isang sining.
2. Ang kritiko ay handing kilalanin ang sarili
bilang manunuri ng akdang pampanitikan
at hindi manunuri ng lipunan, manunulat,
mambabasa o ideolohiya.
3. 3. Ang kritiko ay lagging bukas ang
pananaw sa mga pagbabagong nagaganap
sa panitikan.
4. 4. Ang kritiko ay iginagalang ang desisyon
ng ibang mga kritiko na patuloy na
sumasandig sa ibang disiplina gaya ng
linggwistika, kasaysayan, sikolohiya, at iba
pa
5. Ang kritiko ay matapat na kumikilala sa
akda bilang isang akdang sumasailalim sa
 paraan ng pagbuo o konstruksyon batay sa
sinusunod na alituntunin at batas.
Mga Kritikong Pilipino at Banyaga:
 
Alejandro G. Abadilla – isang makata, sanaysayista
at kuwentista at tinaguriang
―Ama ng Makabagong Tulang Tagalog‖.
 
Teodoro Agoncillo – isang bantog na
manunulat, makata, manunuri at
mananalaysay. Siya ay tanyag sa kanyan
Clodualdo Del Mundo – isang bantog na
manunulat, kritikong pampanitikan at nobelista ng
komiks. Naging co-founder at naging unang
Presidente ng Panitikan noong 1935.
Virgilio S. Almario – kilala sa kanyang sagisag-
panulat na Rio Alma. Isa siyang makata, kritiko,
tagapagsalin, editor, guro at tagapamahalang
pangkultura ng Pilipinas.
Lamberto E. Antonio – Isang Pilipinong
manunulat at kabilang sa tatlong tungkong
batong panulaang Filipino kasama sina Virgilio S.
Almario at Rogelio G. Mangahas.
 
Lope K. Santos – isang tanyag na manunulat,
abogado, fritiko, lider, obrero, mananalaysay,
nobelista at ―Ama ng Pambansang Wika at
Balarila ng Pilipinas‖. Naging director ng Surian
ng Wikang Pambansa. Isa sa kanyang nobela ay
ang Banaag at Sikat.
 
Rogelio G. Mangahas – isang kritiko na kabilang
sa tungkong batong panulaang Filipino. Siya ang
namuhunan at namatnugot ng antolohiyang
Manlilikha (1967) na unang nagpakilala sa tatlong
modernistang makata sa Filipino.
Fernando B. Monleo – isang alureadong makatang
nagsulat ng nobelang ―Tres Muskiteras‖. Kilala
siya bilang ―Prinsipe ng Balagtasan‖.
 
Ponciano B. Pineda – isang manunulat, guro,
linggwista, abogado, at ―Ama ng Komisyon ng
Wikang Filipino‖.
Mga Saligam sa Panunuring Pampanitikan
Pangangailangan ng Panunuri at Kahalagahan
ng Pagsusuri
1. Magkaroon ng likas na kuru-kuro. Hindi
nagpapadala sa kabantugan ng may-akda.
Kailangan din na bukod sa pagiging matatag ay
maging tiyak din sa ginagawang pagpapahalaga o
pamumuna.
2. Ang pinagdadaanan at kasalukuyang buhay ng
may-akda ay kailangang maliwanag sa manunuri
upang lubos niyang maabot ang mensahe,
pangyayari at mga damdaming taglay ng katha.
3. Ang manunuri ay kailangan maging tapat,
nagtataglay siya ng obhektibong pananaw-walang
kinakatigan.
Kahalagahan ng Pagsusuri
1. Ang bunga ng pagsusuri ay pantay na
paghuhusga sa akda na kung saan ang
mambabasa ay nakalilikom ng higit na kaalaman
tungkol sa likhang sining.
2. Naipaliliwanag ang mga mensahe at layuning
napapaloob sa akda.
3. Ang makatarungang pagsusuri ay magiging
sandigan ng higit pang pagpapalawak at pagsulong
ng manunulat at ng panitikan.
4. Maging ang istilo ng manunulat ay natutuklasan
sa pamamagitan ng pagsusuri.
Kahulugan ng Mapanuring Pagbabasa ayon sa
ilang mga manunulat
– Lapp at Flood (1978)- paraan ng pagkilala ng
nakalimbag na sagisag at pagbibigay-kahulugan
nito.
– Dr. Lydia P. Lalunio (1985)- isang proseso na
nangangailangan ng pag-iisip,pagpapahalaga,
pagpapasya, pagwawangis at paglutas ng suliranin.
– Lorenzana, et. Al (1997)- tiyak at madaliang
pagkilala ng ayos at pagkasunud-sunod ng mga
salita, pagsasama-sama ng mga salita para
makabuo ng ideya at kahulugan.
– Dr. Paquito B. Badayos (1999)- isang proseso ng
pag-iisip at ito’y prosesong interaktibo.
Kaugnayan ng Mapanuring Pagbabasa sa
Panunuri
1. Habang nagbabasa ang isang tao, siya’y nag-
iisip, nagsusuri, nagpapahalaga, angiging kritikal na
palatandaang siya’y gumagawa ng mapanuring
pagbabasa.
2. Pagbabasa ng mga artikulo o mga akdang
pampanitikan na kung saan pinaglilimi mabuti ang
binabasa. Pinag-iisipan ang nilalaman at mensahe
na nais ipaabot ng manunulat.
3. Maaaring ilahad ng mambabasa ang kanyang
pagsang-ayon o patutol sa punto ng may-akda.
4. Nagiging kanais-nais at katanggap-tanggap ang
isang katha kung ang mapanuring mambabasa at
maglalahad ng maganda at kapaki-pakinabang na
reaksyon.
Katangian ng Matalinong Pamumuna
1. Pagbibigay ng mahusay na komento, opinyon o
reaksyon sa nabasa at ginagamitan ng talas ng
pag-iisp.
2. Pagsusuri o pag-aaral ng bawat detalyeng
binabasa.
3. Pagbibigay ng balanse at makatuwirang
pamumuna sa pamamagitan ng pagbanggit ng mga
positibo at negatibong punto sa binabasa.
4. Walang kinikilingan; kung nararapat na sumang-
ayon ay ipinapahayag ang pagsang-ayon at kung
nararapat tumutuol ay ipinapahiwatig ang pagtutol.
5. Pagtutuon ng pansin sa nais ipabatid ng
manunulat. 6. Pagpapahalaga sa kalakasan ng
isang akda.
7. Pagtukoy sa kahinaan ng isang akda at
pagbibigay mungkahi para sa ikaliliwanag at
ikagaganda nito.
8. Sining sa paggawa ng mga pagpapasya o
paghatol at pagtuturo o pagsasabi ngm ga kanais-
nais na katangian, kapintasan, kamalian o
pagkukulang.
“Ang Matalinong Pamumuna ay iang
magandang hakbang tungo sa ikaliliwanag ng
mga akdang pampanitikan”
KALAGAYAN NG PANITIKAN SA BAWAT
PANAHON
Pag-unlad ng Panitikan (Pahapyaw na
pagtatalakay)
Mga Pamantayang Pangnilalaman
• Nabibigyang-halaga ang kasaysayan ng
pag- unlad ng panitikan sa Pilipinas.
• Nabibigyang linaw ang iba’t ibang
katangian ng panitikan sa bawat panahong hinati-
hati ang kasaysayan ng pag-unlad nito.
• Naiisa-isa ang pagkakaiba-iba sa paksa
sa bawat panahon sa kasaysayan ng pag-unlad ng
panitikang Pilipino.
• Naiuugnay sa kasalukuyan ang mga
pinag- daanang karanasan ng mga manunulat sa
iba’t ibang panahon.
Panahong Pre-Kolonyal
 Ang ating mga ninuno ay may sarili nang
panitikan bago pa dumating ang mga
Kastila dito sa Pilipinas. Ngatataglay ang
panitikang ito ng kasaysayan ng ating lah,
mga kwentong bayan, alamat, epiko,
kantahing bayan, salawikain, kasabihan,
bugtong, palaisipan at iba pa.
 Nag-aangkin din ang ating mag ninuno ng
sariling baybayin o alpabeto na kaiba sa
kasalukuyang alpabeto Romanong dala rito
ng mga kasitila.
 Ang katutubong Abakada na tinawag na
Alibata
 Sinaunang Panitikang Pilipino Katulad ng
maraming mga banyagang kabihasnan,
mayroon nang panitikan sa Pilipinas noong
unang mga kapanahunan. Nagbuhat ang
panitikan ng Pilipinas mula sa sari-saring
mga lipon at pangkat ng mga taong
dumating sa mga kapuluan nito. May
pagkaka-agwat-agwat na dumating sa
sinaunang Pilipinas ang mga Negrito, mga
Indones, at mga Malay.
 Ang baybayin, ang isa sa mga
pagpapatibay na mayroon nang sistema ng
pagsulat at pasalita sa sinaunang Pilipinas
 bago pa man dumating ang mga pangkat ng
mga dayuhan nagmula sa Kanlurang bahagi
ng mundo. Subalit karamihan sa mga
naisulat na panitikang katha ng sinaunang
mga tao sa Pilipinas ang sinunog ng mga
Kastila. Nangabulok at natunaw naman ang
ibang naisatitik sa ibabaw lamang ng mga
balat ng punong kahoy at mga dahon ng
mga halaman.
Panahong Kolonyal
• 1521- dumating ang mag kastila sa Pilipinas. Ang
layunin nila’y hindi lamang pananakop bagkus
mapalaganap ang kristiyanismo sa mga unang
Pilipino.
• Ginamit ng mga kastila sa panulat ang alpabetong
Romano bilang kapalit ng abakadang Alibata o
baybayin.
• Limbagan ng Pamantasan ng Santo Tomas-
kinilalang kauna-unahang limbagan sa Pilipinas.
Katangian ng Panitikan
Tatlong anyo ng panitikan ang lumaganap noong
panahon ng Kastila. Ito’y ang mga sumusunod:
Patula- berso, awiting-bayan, dalit, dasal, pasyon,
awit at korido
Tuluyan- nobena o talambuhay ng mga santo,
mahahabang salaysay at kwento
Dula- (a)dulang panlansangan (b)dulang
pantanghalan o entablado (c) dulang Pantahanan
Propaganda at Himagsikan
• Ang mga katutubong panitikan ng mga Pilipino ay
nabihisan ng kulturang Kastila at paksaing
panrelihiyon
• Mahigpit na gumapos ito sa puso’t diwa ng mga
unang Pilipino hanggang tuluyang sakupin at
umabuso sa kapangyarihan ang mga nandayuhan
• Sa ganitong kalagayan, ang mga Pilipinong may
isip at mulat sa katotohanan ay hindi matanggap
ang kawalan ng karapatan at kalayaan ng kanyang
mga lahi
• Ginamit ng mga Pilipino ang panukat bilang
sandata upang maipahatid sa kapwa Pilipino ang
tunay na kalagayan ng bansa
• Ang mga ito’y isinulat sa wikang Espanyol sa
pagnanais na mabaho nila ang kastila.
• Ang ilang halimbawa sa mga pahayagang
pampropaganda ay ang Diariong Tagalog na
tinatag ni Marcelo del Pilar at ang La Solidaridad
• Ang taltong paring sina Mariano Gomez,
Jose Burgos at Jacinto Zamora ay pinabitay ng
mga Kastila sa pamamgitan ng ‘garote’ sa salang
pamumuno sa mga propagandista at paglabag sa
batas ng mga kastila. • Sumiklab ang pulitikal at
literaturang paghihimagsik ng mga Pilipino at
tuluyang tinuligsa ang mga Kastila
Katangian ng Panitikan -
Nanatili ang mga anyo ng Panitikan mula sa patula
hanggang sa tuluyan sa panahon ng propaganda at
himagsikan. Ang tanging nagbago sa panitikan sa
panahong nabanggit ay ang layunin ng mga
manunulat sa pagbubuo ng bawat akdang
pampanitikan at mga paksain ginamit nila.
Layunin ng mga Manunulat Mamulat ang mga
Pilipino sa :
• Katotohanan
• Kaabusuhang ginagawa ng mga dayuhan
• Maling paniniwala sa relihiyon at mga namumuno
nito Nanguna sa pagsulat ng Makabayang
Panitikan Jose Rizal Marcelo H. Del Pilar Graciano
Lopez Jaena
Panahon ng Americano
• Agosto 13, 1898 – lubusang pinaubaya ng
Espanya sa lahat ng kanyang karapatan sa
Pilipinas sa bansang Amerika sa halagang
$20,000,000
• Sa kabila ng paggamit ng lakas ng America
upang mapasuko ang mga manghihimagsik ay
pinagaralan din nila ang sanhi ng paghihimagsik ng
mga katutubo laban sa nakaraang pamahalaan
• Sinasabing ang pinakamahalagang ambag ng
mga Amerikano sa Pilipinas ay ang edukasyon
• Ang pagdating ng mga Thomasites ang
nagbibigay-daan sa pagkakaroon ng pampublikong
edukasyon kung saan ipinasok ang kurikulum ng
pagtuturo sa Ingles
• Unti unting nanamlay ang wikang Kastila dahil sa
pagpasok ng wikang Ingles
• Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang
tumatalakay sa paksang romantisista
• Maramdamin ang mga manunulat na dulot ng
nakaraang karanasan.
Katangian ng Panitikan
1. Namayani ang diwang makabayan o sa sensor na naglalarawan ng tunay na kalagayan
nasyonalismo
2. Naging maramdamin ang mga manunulat
dulot ng nakaraan
2. Pagpasok ng ROMANTISISMO ; namayani
ang damdaming pagibig
Tatlong Uri ng Manunulat
• Ginagamit ang wikang Kastila
• Ginagamit ang wikang Tagalog
• Ginagamit ang wikang Ingles
Panahon ng Hapon
Mula nong 1935-1941 ay ang biglang pagdating ng
mga Hapones.
Nagsara ang mga palimbagan maging Ingles at
Tagalog. Subalit pagkalipas ng ilang buwan,
pagkatapos pumasok ng mga hapones,
pinahintulutan ding buksang muli ang lingguhang
magasing Liwayway. Sumunod na ring buksan ang
Pahayagang Taliba.
Haikku- higit na maikli kaysa tanaga. Binubuo ito
ng 17 pantig na ikinalat sa tatlong taludtod na 5-7-
5. Ang tanaga’y nabuhay na muli . Ito’y may apat
na taludtod na ang bawat taludtod ay may pitong
pantig.
Katangian ng Panitikan
 Naging Paksain ang mga katutubong ugali sa
bukid at pakikipagsapalaran sa lungsod bunga ng
pagpapalaganap ng simulaing dinala rito ng Hapon
na ang Asyano ay para sa Asya.
 Nabigyan ng pagkakataon ang mga bagong
manunulat na pumaimbulog sa larangan ng
panitikan, sumulat ng kahit na anong paksa
maliban sa pulitika at sasang-ayon sa panuntunan
ng Censor- Ang Manila Shimbun-sha.
 Naging malaya ang lahat ng manunulat sa punto
ng porma, teknik ng pagsulat at anyo bagama’t
naging maingat sa pagsanggi sa pagmamalabis ng
bagong nandayuhan.
 Ginawang tagapag-agdong buhay lamang ang
pagsulat kung kaya’t karamihan sa mga akda ay
huwad lamang at kapos sa lalim ng tunay na
pagpapakahulugan sa buhay gayon din sa makatas
na daloy ng pananagalog.
 Bagma’t may mangilan-ngilang akdang nakalusot
sa buhay ng panahong iyon, ang mga katanungan
walang katapat na kasagutan tungkol sa patuloy na
paglambong ng kanilang hinaharap ay naroon pa
rin.
 Muling pinabuksan ang SundayTribune
Magazine, noong 1943. Naglathala ng mga tula,
kuwento at mga unang lathalain sa niponggo. Ang
mga paksain ay pawang pumupuri sa kadakilaan
ng mga Hapones.  Pinahintulutang buksan ang
mga pahayagang na sumasang- ayon sa
panuntunan ng Censor gaya ng Liwayway, Taliba,
Philippine Review, Filipiniana, shim Siete, Bagong
Araw-New Day at Pillars.
Panahon ng Bagong Lipunan (1972-1986)
Bunga ng mga nagaganap na malawakang kilos
protesta ng iba’t-ibang samahan at ang masigasig
na aktibismo ng mga kabataan noong Panahon ng
Isinauling Kalayaan, idineklara ni Pangulong
Ferdinand Marcos ang Batas Militar noong
Setyembre 21, 1972. Paano napaunlad ang wikang
Pilipino sa panahong ito? Inilunsad ang bagong
palatuntunan ng ministri ng Edukasyon at Kultura,
ito ay ang bilinggwalismo. Ito ay ang pagtuturo ng
dalawang wika: sa Pilipino at Ingles.
Tatlong mahalagang layunin ng bansa sa ilalim ng
Bagong Lipunan:
 Kaunlarang Pangkabuhayan
 Kaunlarang Panlipunan
 Kaunlarang Pangkalinangan Peace and
Order (Kapayapaan)
 Land Reform (Reporma sa Lupa)
 Economic Reform (Reporma sa
Pangkabuhayan Development of Moral
Values (Paglinang ng Kahalagahang
Pantao)
 Government Reform (Repormang
Pampamahalaan) Educational Reform
(Repormang Pampaaralan) Social Reform
(Repormang Panlipunan)
Katangian ng Panahon
• Kasabay ng deklarasyon ng Batas Militar anf
pansamantalang pag papahinto ng publikasyon ng
mga pahayagan, ang sirkulasyon ng mga ito,
pambansa man o pampaaralan. Pinahinto rin ang
pagpapalabas ng mga panooring pantelebisyon at
pagtatanghal ng mga pelikula. Pansamantalang
ntigil ang mga programa sa radyo .
Unang Ginang Imelda Marcos
Pinakamasiglang bahagi ng panitikan ng
panahong ito ang dula na nagkaroon ng
pangunahing tagapagtaguyod sa katauhan ng noon
ay Unang Ginang ng bansa na si Imelda Marcos.
Sa kanyang masugid na interes at pagtataguyod
ay pinasigla ng Unang Ginang Imelda Marcos ang
dulaan noong panahon ng Bagong Lipunan.
Pangunahing nakatulong sa pagpapasigla ng
anyong ito ng panitokan ang pagpapaayos ng
lumang tanghalan gaya ng Metropolitan Theatre.
Islogan Isa sa mga bagay na laging maaalala sa
panahon ng Bagong Lipunan ang malaganap na
popularidad ng mga islogan. Halimbawa: Hinggil sa
Kahalagahang pantao: Sa ikauunlad ng bayan,
Disiplina ang kailangan. Hinggil sa Programang
pangkabuhayan: Magplano ng pamilya, Nang
buhay ay lumigaya Tayo’y magtanim Upang
mabuhay
Mga babasahin: Napalitan ang mga negatibong
balita ng mga balita tungkol sa pangkaunlaran,
pang-ekonomiko, disiplina, pangkultura at iba pa.
Halimbawa ng Pahayagan:
 Bulletin Today
 Evening Express
 People’s Journal 8. Evening Post.
 Balita
 Pilipino Express
 Phil. Daily Express
 Times Journal
Mga Magasin:
 Liwayway
 Kislap
 Bulaklak
 Extra Hot
 Jingle Sensation
Mga Komiks:
 Pilipino
 Extra
 Love Life
 Hiwaga
 Klasik
 Espesyal
Pangkalahatang Pananaw sa Panitikan sa
Panahon ng Bagong Lipunan
Sa kabuuan, bagaman nagkaroon ng sensura sa
mga paksaing maaring talakayin ang mga
manunulat sa Panahon ng Bagong Lipunan,
nagpatuloy pa rin sa pag-unlad ang panitikan.
Naging mabunga ang panahong ito sa pagpukaw
sa interes ng mga Pilipino sa mga bagay na
pangkalinangan na naipahayag sa uri ng mga
dulang naitanghal, awitin at musikang naisulat at
mga pelikulang naipalabas.
Panahong Kotemporaryo
Pagkaraan ng walong taong pagpapasailalim sa
bansa sa Batas-Militar at sa paniniwalang nagbalik
na ang normalisasyon sa buong kapuluan, ibinaba
ng Pangulong Marcos ang isang kautusan na nag-
aalis ng Batas-Militar noong Enero 17, 1981.
Kasabay nito ay ang pagsilang ng Bagong
Republika. Dahil sa pagtatatag na ito ng Bagong
republika, inaasahan ang higit na maunlad na
Pilipinas sa darating pang mga taon at ang sentro
ng pag-unlad ay ang TAO.
Inaasahan ang isang mamamayang may tiwala sa
sarili, produktibo lumalahok sa mga gawaing
panlipunan at pampamahalaan. Sa harap ng
ganitong pag-asam inulunsad ang bagong
palatuntunan ng pamahalaan, ang simulaing Isang
Bansa, Isang Diwa. Binigyang pansin ang
pagbibigay sa bawat Pilipino ng kakayahan,
kaalaman at pananaw na teknikal, panlipunan at
pampamahalaan.
Katangian ng Panahon
Nagpatuloy pa rin ang Liwayway sa paglalahathala
ng mga akdang likha ng ating manunulat, lalo’t higit
iyong mga nagsisimula pa lamang sa larangang ito
ng pagsulat. Maging ang mga komiks magasin ay
nagkaroon ng mga pagbabago sa kanilang porma
at nilalaman at umayon sa hinihingi ng mga
simulain ng bagong Republika. Gayundin, ang mga
dulang Pilipino ay nagkaroon ng higit na ningning
sapagkat tuluyang nag-ibayo ang pagtatanghal ng
mga ito sa iba’t ibang pook-tanghalan mula sa mga
paaralan hanggang sa CCP, Metropolitan Theater,
Dulaang Raha Sulayman, San Miguel Auditorium,
Insular Life, Philamlife at sa pagtataguyod ng
Bulwagang Gantimpala, Teatro Pilipino, Repertory
Philippines, at ng mga iba pang tagatangkilik ng
mga akdang Pilipino.
Ang nag-aalab na damdamin ng mga manunulat
na makalikha ng mga obra-maestra ng
kasalukuyang panahon ang nagbunsod ng Writers
Union of the Philippines (ngayon ay UMPIL na o
Unyon ng mga Manunulat sa Pilipino) upang ilabas
ang Mithi. Ito ay isang magasing inilathala upang
makatugon sa pagkauhaw ng mga mambabasa sa
mga akdang tunay na naglalarawan ng buhay-
Pilipino sa kasalukuyang panahon. Ang Carlos
Palanca Memorial Awards ay nagpatuloy sa
pagkilala sa mga manunulat ng ating bayan sa
pamamagitan ng patuloy na pagbibigay ng mga
gawad taun-taon. Gayundin ang ginawa ng Cultural
Center of the Philippines at mga iba pang nanatiling
patron ng Panitikang Pilipino. Maging sa mga
paaralan, mula sa elementarya hanggang sa
kolehiyo ay nagkaroon ng sigla ang larangan ng
panitikan sa pamamagitan ng pagdaraos ng mga
literary contest.
MGA KRITIKONNG PILIPINO AT DAYUHAN
Virgilio S. Almario
Maituturing na isa sa pinakatanyag na kritiko ng
panitikang Filipino.
 Kilala sa sagisag na Rio Alma na laging
kasangkot sa pagbibibigay-kulay sa panulaang
Filipino.
 Nagsimulang makilala bilang haligi ng kilusang
Modernista ng mga kabataang makata noong
kanyang panahon, sumibol ang kanyang mga aklat
sa tula, Makinasyon Ilang Tula(1968) at
Peregrinasyon at iba pang Tula(1970).
 Kinilala rin ang kanyang Ang Makata sa Panahon
ng Makina(1972), Doktrinang Anakpawis(1979),
Walong Dekadang Makabayang Tulang
Pilipino(1981), Balagtasismo Versus
Modernismo(1984), at iba pa.
 Kasalukuyang tagapamuno ng komisyon ng
wikang pambansa.
Lamberto E. Antonio
 Itinuturing na isa sa mga tungkong bato ng mga
makatang UE, kasama sina Virgilio Almario at
Rogelio Mangahas, si Antonio ay makailang ulit ng
nagwagi ng gantimpala sa Carlos Palanca
Memorial Awards for Literature, hindi lamang sa
larangan ng maikling kwento kundi sa tula at
panunuring panitikan.
Isigani R. Cruz
 Isinilang sa Maynila at kasalukuyang nagtuturo
sa De La Salle University, si Cruz ay kilalang
mananalaysay at manunulat ng mga dula, at higit
sa lahat, isang mapagkakatiwalaang kritiko ng
panitikang Filipino.
 Nagtapos ng bachelors degree in physics sa UP,
masters degree in English sa ADMU at doctorate in
English sa University of Maryland, USA.
Dating kolumnista ng mahigit sa 20 pahayagan, sa
kasalukuyan ay lingguhang sumusulat ng pitak si
Cruz sa Philippine Star at Philippine Starweek. 
Ang karamihan sa mga akdang napanalunan niya
sa Carlos Palanca Memorial Awards for Literature
ay mga dula at mga sanaysay sa panunuring
pampanitikan sa Filipino at English.
Lope K. Santos
 Makata, manunulat, mananalaysay at nobelista,
tinaguriang Makata ng Puso at Ama ng Balarilang
Tagalog si Santos na nagtapos sa Escuela de
Derecho de Manila, Escuela Normal Superior de
Maestros at sa Colegio Filipino.
 Naging direktor ng Surian ng Wikang Pambansa,
1941-1945, gobernador ng Rizal, 1910-1913;
gobernador ng Nueva Viscaya, 1918-1920; at
senador, 1921-1922.  Naisulat niya ang Balarila
ng Wikang Pambansa na naging opisyal na
batayang aklat sa Filipino. Ang karamihan sa
kanyang mga akdang pampanitikan ay naipalathala
sa Ang Kaliwangan, Ang Kalapati ng Bayan, Muling
Pagsilang, Ang Mithi, Watawat, Pagkakaisa,
Mabuhay, atbp.
Federico Licsi, Jr.
 Nagwagi ng makailang ulit sa Carlos Palanca
Memorial Awards for Literature sa pagsulat ng mga
tulang gigising sa kamalayang Pilipino, itinanghal
na Makata ng Taon ng 1996 si Licsi. Siya’y may
akda ng pitong antolohya ng mga tulang sa Filipino,
Ingles at Kastila.
Rogelio G. Mangahas
 Kasalukuyang editor sa Filipino ng SIBS
Publishing Company, dating propesor sa Filipino si
Mangahas sa pamantasang kanyang
pinagtapusan, ang UE. Itinanghal sa “Makata ng
Taong 1969” sa Talaang Ginto ng Surian ng
Wikang Pambansa. Kinilala ng mga kritiko ang
kanyang tulang “Duguang Plakard”.
Fernando B. Monleon
 Kilala sa sagisag na batubalani, si Monleon ay
tinaguriang makatang laureado noong 1968.
Nahirang na Mambabalagtas ng Taon noong 1967.
Siya’y naging pangalawang patnugot ng Surian ng
Wikang Pambansa.
Clodualdo del Mundo
 Dating patnugot ng mga magasin Filipino at
editorial director ng Liwayway Publishing, si Del
Mundo ay may pitak ng Parolang Ginto Sa bisa ng
Parolang Ginto ay pumili si Del Mundo ng
pinakamahusay na katha buwan-buwan at taun-
taon
Ponciano B P Pineda
Nanungkulang punong Komisyoner sa Wikang
Fiipino bago nagretiro, tubong Nueva Ecija ang
manananggol, makata, manunulat, propesor sa
wika at linggwista si Pineda.
 Nagtapos ng bachelor of laws sa MLQU,
associate in arts degree sa UST, master of arts in
linguistics sa University of British Columbia,
Vancouver, Canada at doctorate degree sa UST.
Nagturo ng ilang taon sa Paaralang Gradwado ng
MLQU at sa kasalukuyan ay aktibong lupon ng
patnugot ng KAPFIL at PSLF.
 Aristotle
 Sa Poetics nakapaloob ang panunuring
pampanitikan ni Aristotle.
Tatlo ang mahalagang kontribusyon sa Poetics.
(1) Ito ang nagpasimuno ng panunuring
pampanitikan
(2) Ito ang ginamit ha huwaran at
patnubay ng panunuring
pampanitikan,
(3) Ito’y nag-alay ng isang konkretong
teorya ng panitikan na hindi hiram sa
mga basal na kaisipan o
pilosopyang pang- estetika
 Pinapanigan ni Aristotle ang panulaan (1) bilang
katotohanan at katibayan ng tula bilang institusyon
ng kalikasan o bilang isang anyo ng kaalaman, at
(2) bilang pangmoral ng katwiran sa isipan.
 Ang panulaan para kay Aristotle ay higit na
mataas at pilosopikal kaysa kasaysayan. Ayon sa
kanya, takot at habang ang kinakasangkapan sa
dalawang batayang damdamin upang maging
matagumpay ang trahedya.  Sang-ayon si
Aristotle na catharis o pagpupurga ang makalilinis
sa takot at habag at ginagamit ito upang
ipagtanggol ang panulaan
Plato
 Isinilang noong 428 B.C. sa Athens, Greece, si
Plato ang itinuturing na pangalawang tungkong
bato ng sinaunang Gresya, kabilang sina Aristotle
at Socrates.
 May tarlong kontribusyon si Plato sa panunuring
pampanitikan:
(1) ang anyo at suliranin ng sining,
(2) ang inspirasyon ng makata,
(3) ang panulaan bilang tagpagturo ng
kabutihan at katotohanan.
 Ang itinatag na sistema ni Plato ay malawakang
sistema ng pilosopya na matibay ang etikal na
pundasyon ng ideang eternal o pormang
kumakatawan sa daigdig.  Itinatag ni Plato ang
Akademya sa Athens bilang institusyon para sa
pagkakamit ng sistematikong pilosopikal t
syentipikong pananaliksik. Ang kanyang tanging
pinag- aalinlanganan ay ang bisang pangmoral sa
sining.
 Taliwas kay Aristotle, pinaniniwalas ni Plato na
ang tula ay isa lamang panggagagad ng
konkretong kalikasan. Bilang resyonalista,
pinaniniwalan din ni Plato na “ ang dahilan ay dapat
sundan kahit saan maguna.”  Nakapaloob sa
pilosopiya ni Plato ang etikang rasyonalistiko kayat
dikatakatang polotikal ang kanyang pangunahing
ambisyon. Dahil dito, ang pinakatanging
pangyayaring naganap sa buhay ni Plato ay ang
iterbensyon sa politikang Syracusan.
 Itinatag ni Plato ang doktrinang Phaedo na
nagsaad ng imortalidad ng kaluluwa. Nakapaloob
sa kanyang kaisipan ang aspektong lohikal,
epistemolohikal at metapisikal.
  Sa pag-iisip ay nagsasalin rin.
Socrates
 Pasalitang kasaysayan
 Isinilang si Socrates noong 470 B.C. Siya, ayon
kay Cicero, ang nagbaba ng pilosopiya mula sa Ang pagsasalin ang unang lumikha ng tinatawag
langit patungo sa daigdig. Mababasa ang kanyang ngayong global village.
personalodad at doktrina sa Dialogue at sa
Memorabilla of Xenophon.  Naniniwala si Sa larangan ng pilosopiya at panitikan- Homer,
Socrates sa mitolohyang naglalaman ng mga Socrates, Plato, Aristotle at iba pa. 
katotohanang kwento tungkol sa mga Diyos ay
imbensyon lamang ng mga makata, gayundin ang Wika sa Pagsasalin
imortalidad ng kaluluwa.
 Wika at Kultura
T.S. Eliot
 “tunay na panitikan” 
 Taglay ang buong pangalang Thomas Stearns  Bawat salita ay may tanging gamit ayon sa
Eliot siya ay nakilala dahil sa kanyang sanaysay na konteksto nito. 
Tradisyon at Pansariling Kakayahan na isang
kritisismo at ang orihinal ay nasusulat sa Ingles.  “Ano ang kahulugan ng salita?”
Kay Eliot, ang tula ay di dapat isalaly sa
kahalagahan at kaigtingan ng damdamin o mga “Ano ang kahulugan ng salita ayon sa
bahagi nito kundi samatinding sining na pagkakagamit?”
nakapaloob sa pamaraan ng pagkakasulat.
KASAYSAYAN NG PAGSASALING WIKA SA
Sinalungat din niya ang paliwanag ni Wordsworth DAIGDIG
na nag panulaan ay emosyong nagpapagunita sa  Halaw sa aklat ni Savory (The Art of
katahimikan.  Ang paghahanap ng Obhetibong Translation, 1968).
Koroleytib dahil sa pagwawalang bahala sa tao o
   Ang pagsasaling wika ay kasintanda ng
dehumanisasyon ang nilikha ni Eliot na siyang
panitikan. 
kumakatawan lamang sa pangkat ng iba’t-ibang
pagpapahayag ng damdamin ng tao ukol sa sining.   Andronicus- kinilalang uang tagasaling
wika sa Europe. - Isang aliping Griyego na
 Pinaniniwalaan ni Eliot ang dissociation of isinalin sa Latin ng patula noong 240 B.C
sensibility matapos niyang sabihing ang mga ang Odyssey ni Homer na nasusulat sa
makata na ating sibilisasyon na narito pa sa wikang Griyego
kasalukuyan ay dapat maging difficult.

Ayon pa sa kanya: The poet must become more
and more comprehensive, more allusive, more
indirect, in order to force, to dislocate, if necessary
language into his meaning.
FED 313
INRODUKSYON SA PAGSASALIN WIKA
MGA PAGSASALIN SA BIBLIA
Dalawang dahilan kung bakit naiiba ang larangan
ng pagsasalin ng Biblia:
 1. Ang paksa sa Biblia lalo na sa Matandang Tipan
ay tumatalakay sa tao--- ang kanyang pinagmulan,
layunin at destinasyon.

PAGSASALIN AT KAMALAYANG PANLIPUNAN 2. Hindi mapasubaliang kataasan ng uri ng

 FRIEDRICH SCHLEIERMACHER (1992)- pagkakasulat nito kaya’t kinakailangang ng
lahat tayo’y nagsasalin sa araw-araw nating ibayong pag-iingat at pambihirang
pamumuhay.  kakayahan sa pagsasalin.

 Pagsasalin ng mahirap na konsepto sa antas

o lebel ng pagkaunawa. 3. Wikang Aramaic ng Ebreo- wikang
nakatalang kauna-unahang teksto ng
      1. paaralan  Matandang Tipan noong unang siglo kung
saan buhat ang salin ni Origen sa wikang
      2. tahanan Griyego noong ikatlomg siglo na nakilala sa
tawag na Septuagint.

4. John Wycliffe- ang kauna-unahang nagsalin
ng Biblia sa Ingles noong ikalabing-apat na
siglo. Nagkaroon ito ng dalawang edisyon:
Ang una ay nailabas noong 1382 sa tulong
ni Nicholas; ang ikalawa namna ay noong
1390 sa tulong ni John Purvey. Naganap ito
sapagkat ang unang bersyon ay naging
lubhang literal at hindi idyomatikong Ingles
5. William Tyndale- nagsagawa rin ng
pagsasalin noong 1526 buhat sa wikang
Griyego na salin naman ni Erasmu.
Mayroon itong talababa o footnotes kaya
lamang ay hindi niya natapos kaya’t
ipinagpatuloy ni John Rogersna gumagamit
ng sagisag panulat na Thomas Matthews.
Tatlong dinadakilang salin ng Biblia:
 Jerome- nagsalin sa Latin ng Biblia noong
ikaapat na siglo mula rin sa wikang Aramaic
na nakilala sa tawag na Vulgate.  Panitikang Griyego:
Luther- nagsalin ng Biblia sa wikang
Aleman  paghahangad na mapanatili ang orihinal na diwa at
Haring James- nagsalin ng Biblia sa wikang
Ingles (Inglatera) na kilala sa taguring
Authorized Version.
Great Bible- nirebisang Biblia na sinunod ng mga
simbahan sapagkat nagkaroon ng kautusan noong
1538 na ang lahat ng simbahan ay kinakailangang
iisang bersyon lamang ang sinusunod. - Nirebisa ni
Coverdale ang Biblia ni Matthew - Nagtataglay ng
mga Salmo
Geneva Bible- lumitaw noong 1560 na isinagawa
nina William Whittingham at Jhon Knox para sa
pagpapalaganap ng Protestanismo.
 Authorized Version- isang pagsasalin ni Haring
James at ibang mga arsobispo na ang salin ay
matapat sa orihinal na diwa at kahulugan ng banal
na kasulatan . - Tumagal ng 15 taon
English Revised Version- inilimbag noong 1881
dahil sa mungkahi ni Obispo Winchester na
rebisahin ang Authorized version. 
New English Bible- salin noong 1970 na inilimbag
ng Oxford University Press na 20 taong
pinaghandaan.
Dahilan ng Muling Salin:  2. Pagkakaiba-iba ng istraktura o pagsusunod-
1. Maraming mga natuklasan ang mga
arkeologo na naiiba sa diwang nasasaad
sa .maraming bahagi ng mga unang salin.
2.  2. Nitong mga huling araw ay higit na naging
masigla ang pag-aaral sa larangan ng
linggwistika. 
3. 3. Ang sinaunang wikang ginamit sa
klasikang English Bible ay hindi na halos
maunawan ng kasalukuyang
mambabasa.maraming bahagi
NAGSASALUNGATANG PANINIWALA SA
PAGSASALIN NG MGA AKDANG KLASIKA – 
Mga akdang orihinal na nasusulat sa Griyego at
Latin. - Ayon kay Woolf, isang pag-aaksya lamang
ng panahon ang pagbabasa ng mga salin ng
panitikang Griyego. Ang alinmang salin tiyak na
hindi makapapantay sa orihinal.
Dalawang Pangkat ng tagasaling-wika sa Ingles ng
Hellenizers- makalumang tagasalin - Matapat sa
katangian ng kanilang isinasalin - Paglilipat sa
pinagsasalinang wika ng mga kakanyahan ng
wikang isinasalin sa paraan ng pagpapahayag
tulad ng balangkas ng mga pangungusap at mga
idyoma.
Modernizers- makabagong tagasalin - Malaya -
Naglalayong makalikha ng mga salin sa kanilang
wika, mga saling nahubdan mna ng mga katangian
at idyoma ng wikang sinalin at nabihisan na ng mga
katangian at idyoma ng wikang pinagsalinan.
Aeneid- pagsasalin sa wikang Ingles ng Latin.
Kinakailangang magkaroon ng ispiritwal na
pagkakaugnayan ang awtor at ang tagapagsalin.
Pinakakaraniwang paraan ng mga Tagapagsalin: 
1. Pag-aralan ang katauhan ng awtor 
2. 2. Sapat na kaalaman sa wikang ginamit sa
orihinal at sa sasalinan maging maalam sa
paksang tinatalakay.
Bakit hindi makagawa ng Machine Translator? 
1. Idyoma o figure of speech
sunod ng mga salita ng wika.
 3. Maraming kahulugan ang maaaring ikarga sa
isang salita 
4. Napakaraming oras ang maaaring magugol
sa pre-editing at post editing
5. Walang computerized bilingual dictionary 
5.1 Ang kompyuter ay walang puso at
damdamin, hindi malikhain.  
5.2 Kulang sa teorya ang mga linggwista
KAHULUGAN NG PAGSASALING WIKA
KASAYSAYAN NG PAGSASALING WIKA SA
PILIPINAS
Unang Yugto
Nagsimula noong pananakop ng mga Kastila
kaugnay ng pagpapalaganap ng Kristyanismo.
Kinakailangan ng mga panahong iyon na isalin sa
Tagalog at iba pang katutubong wika sa kapuluan
ang katesismo, akadang panrelihiyon, dasal para
sa ikadadali ng pagpapalaganap ng Iglesia Catolica
Romana.
Ikalawang Yugto
1.1 Sapat na kaalaman sa gramatika ng
  2 wikang kasangkot 
1.2 Sapat na kakayahan sa pampanitikang
paraan ng pagpapahayag.
2. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin. 
3. Sapat na kaalaman sa kultura ng
dalawang bansang kaugnay sa pagsasalin.
 Ang pagsasaling-wika ay ang paglilipat ng
pinakamalapit na katumbas ng diwa o
mensaheng isinasaad ng tekstong isinasalin.
 Sa pagsasalin, lalo na ng Ingles sa Filipino
ay dapat pumili ng mga salita at pariralang
simple at abot ng pang-unawa ng mga
babasa.
 Isang kilalang teorista at praktisyuner na
nagngangalang Wilamowitz ang nagsabi na
ang pagsasaling-wika ay tulad ng paglilipat
ng kaluluwa ng isang nilalang sa katawan ng
isang patay

Nagamit naman ang pagsasalin sa aklat at

edukasyon sa pamamagitan ng wikang Ingles.
Mayroong ding mga isinaling dula na itinanghal sa
mga teatro na naging popular na libangan ng mga
tao.

Ikatlong Yugto:

Ito ang yugto kung saan ang mga materyales

pampaaralan na nasusulat sa wikang Ingles ay
isinasalin sa wikang Filipino. Ayon sa Department
Order No. 25, s. 1974 na nirebisa noong 1987 sa
pamamgitan ng Dep. Or. No. 52, higit na mas MGA SIMULAIN SA PAGSASALIN | 2. PATNUBAY
maraming kursong ituturo sa Filipino kaysa Ingles SA PAGSASALIN | 3. MGA HAKBANG SA
samakatwid, kinakailangang pasiglahin ang PAGSASALIN | 4. HALIMBAWA NG
pagsasalin sa Filipino ng mga nasa nasa Ingles. PAGSASALING WIKA (PANITIKAN)

Ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag

ito’y mauunawaan, at ginagawang malaya naman
kapag iyon ay may kalabuan datapua’t hindi
lumalayo kailanman sa kahulugan. PAGSASALIN |
Ikaapat na Yugto PACIANO MERCADO RIZAL (1886)
MGA SIMULAIN NG PAGSASALIN
Dito nakapaloob ang pagsasalin ng mga panitikang
di-Tagalog. 1. Dapat na ganap na nauunawaan ng
tagasalin ang kahulugan at ang ibig
MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG sabihin ng orihinal na awtor;
ISANG TAGASALING-WIKA
 Sapat na kaalaman sa dalawang wikang 2. Dapat na may ganap siyang kaalaman
kasangkot sa pagsasalin.  kapuwa sa SL at sa TL;
 3. 3.dapat na umiwas siya sa mga
tumbasang salita-sa-salita;
4. dapat na gumamit siya ng anyo ng
salita na alam ng nakararami sa TL; at
5. dapat na malapatan niya ng angkop
na himig ang himig ng orihinal
2. handa at pamilyar sa teksto.
Ang tekstong isasalin ay maaaring:
1. mga materyal, teknikal o siyentipiko (agham,
teknolohiya, karunungan);
2. di teknikal o malikhaing panitikan (tula, kuwento,
nobela)

Habang binabasa ang teksto ay dapat na:

LAYUNIN NG
1. markahan ang mga bahaging may kalabuan;
Imitasyon o panggagaya ang gawaing sumasaklaw sa 2. magsagawa ng pag-aaral sa background material
paghahanap ng katumbas na salita para sa SL na makukuha:
hanggang sa pagsisikap na gayahin ang anyo at  may-akda;
himig ng orihinal na akda. (Virgilio S. Almario, 2016)  kalagayan habang isinusulat ang teksto;
 layunin sa pagsusulat, kultura ng tekstong
Reproduksiyon o muling-pagbuo ang layuning higit na isasalin;
tumutupad sa inaakalang interes o pangangailangan
 kung para kanino ang teksto.
ng lipunan at panahon ng tagasalin. Nagbibigay ito ng
kalayaan at pleksibilidad sa proseso ng pagsasalin.
B. Pagsusuri (Analysis)
(Virgilio S. Almario, 2016)
Habang binabasa ang teksto ay dapat na:
MGA PATNUBAY SA PAGSASALIN
1. maingat sa pag-aaral sa mga
1. Isagawa ang unang pagsasalin.
key word;
Isaisip na ang isasalin ay diwa ng
2. pag-ukulan ng pansin ang
isasalin at hindi ang salita.
pagkilala sa simula wakas ng
teksto sapagkat dito
2. Basahin at suriing mabuti ang
mahuhulaan paksang-diwa.
pagkakasalin. Tandaang ang
pagdaragdag, pagbabawas,
3. tuklasin kung ano ang
pagpapalit, o pagbabago sa orihinal
ipinahiwatig ng mga ginamit
na diwa ng isinasalin nang walang
na cohesive devices/pang-
napakalaking dahilan ay isang
ugnay;
paglabag sa tungkulin ng
tagapagsalin.
4. kilalanin ang
pinakamahalagang
3. Rebisahin ang salin upang ito’y
maging totoo sa diwa ng orihinal. 5. bigyan ng angkop na
Ayusin ang bahaging hindi malinaw at katumbas sa wikang
nagbibigay ng kalituhan. Bigyang pagsasalinan na may diin sa
pansin din ang aspektong pang- bahaging binibigyang-halaga
gramatika ng dalawang wikang ng may-akda.
kasama sa pagsasalin.
6. inaalam ang lahat ng
MGA HAKBANG SA PAGSASALIN pangyayari at kalahok;
Layunin: Matulungan ang isang baguhan sa
7. Pansinin ang iba pang
pagsasalin.
kahulugan, mga
In English: To help a novice in translation
matalinghagang kahulugan at
mga tungkuling pangretorika
I.Preliminaryong Gawain
ng mga salita, parirala, sugnay
o pangungusap
A. Paghahanda

Ang tagasalin ay dapat na:

II.Aktwal na Pagsasalin
A .Paglilipat (Initial Draft)
1. may sapat na pag-aaral sa linggwistika;

1. Nagaganap sa isip ng tagapagsalin.
2. Paglilipat ng kahulugan sa ikalawang wika.
3. Mga pamamaraang pantalinghaga o panretorika ng
simulaang lengguwahe.
4. Mga anyong panggramatika ang gagamitin upang
higit na masabi ang tamang kahulugan
B.Pagsulat ng Unang Burador
1. Basahin muli ang ilan sa mga bahagi o tingna muli
sa diksyunaryo. Mapapansin dito ang anyo ng
tekstong isinasalin.
2. Ang burador na kaniyang isusulat ay dapat lilitaw
na natural o malinaw nang hindi tinitingnan ang
simulaang lenggwahe.
3. Iwasto ang mga nawalang impormasyon.
C.Pagsasaayos ng Unang Burador
1. Higit na mabuti kung hindi galawin ang burador ng
isa o dalawang linggo sapagkat sa ganitong paraan
nagkakaroon ng bagong pagtingin
2. Pagbabasa ng manuskrito nang malakas
a. Mga bahagi na masyadong may maraming
salita
b. Mga maling anyong panggramatika o malabong
kayarian
c. Maling kaayusan
d. Mali ang koneksyon
e. Collocational clashes
f. Malabo/Di maintindihan
g. Istilo
3. Tingnan ang kawastuhan ng kahulugan
a. May nawala
b. May nadagdag
c. Iba ang kahulugan
d. Walang kahulugan
4. Malinaw na lumulutang ang paksang-diwa o
pangunahing kaisipan.
III. Ebalwasyon ng Pagsasalin
A. Paghahambing ng salin sa orihinal
1. Hindi dapat pareho ang salin sa forms
(paimbabaw na istruktura o ang mga salita
parirala, sugnay, pangungusap na
sinasalita o sinusulat) ng Simulaang
Lengguwahe (SL).
B. Balik-salin (Back-translation)
2. What is your name?
Salin: Ano ang iyong pangalan?
Literal Rendering: What the your name?
Balik-salin: What is your name
C. Pagsubok sa pag-unawa
Tester|Respondent
1. Higit na mabuti kung ang tester ay hindi ang taong
nagsalin.
2. Alam ng respondent na hindi siya ang sinusubok
kundi ang salin.
3. Itinatala ng tester ang lahat ng mga sagot ng
respondent.
4. Magsasagawa ng ebalwasyon ang tester at ang
tagasalin:
1. Overview
2. Pagtatanong tungkol sa salin
D. Pagsubok sa pagiging natural ng
wikang ginamit sa salin (Naturalness Test)
‘
Ginagawa ito ng reviewer (manunulat/skilled writers,
bilinggwal)
Handang mag-ukol ng panahon para basahin nang
mabuti.
Paraan:
1. Babasahin ng reviewer ang buong
salinupang tingnan ang daloy at
pangkalahatang kahulugan.
2. Mamarkahan ng reviewer ang mga
bahaging mahirap basahin/hindi
malinaw.
3. Babalikan niya ang mga bahaging
minarkahan niya.
4. Magbibigay siya ng mga mungkahi sa
nagsalin gaya ng pagpili ng tamang
salita, wastong gramatika.
E. Pagsubok sa gaan ng pagbasa
(Readability Test)
Ito’y isinasagawa ng mga nagsalin o tester
sa pamamagitan ng pagbasa ng isang
tagabasa sa isang bahagi.
Ang readability test ay maaari ring maapek-
tuhan ng formatting matters (tipo, baybay, laki
ng margin at puwang sa pagitan ng linya)
 F. Pagsubok sa Konsistent singhusay ng orihinal na awtor at may
(Consistency Test) tungkulin at responsabilidad hindi lamang sa
kanyang pinag-uukulang tagabasa kundi
May kinalaman sa nilalaman ng salin maging sa orihinal na awtor.

May kinalaman sa teknikal na detalye ng Wyatt (1503-42) at Surey (1517-47)

presentasyon o pag gamit ng pananalita
39. MGA HAKBANG SA PAGSASALIN|
VIRGILIO S. ALMARIO
1. PAGTUTUMBAS
2. PANGHIHIRAM
3. PAGLIKHA
Una, ang paghahanap ng pantumbas na salita mula
sa kasalukuyang korpus ng wikang Filipino. Ikalawa,
ang pagtuklas ng pantumbas mula sa ibang
katutubong wika ng Filipinas. PAGTUTUMBAS
Una, ang paghiram sa salita nang walang pagbabago.
Ikalawa, ang pagreispel. PANGHIHIRAM
(1) bágong-pagbuô (neolohismo), gaya ng
“banyuhay” (metamorphosis), “takdang-aralin”
(assignment), “kasarinlan” (independence),
“pulutgatâ” (honeymoon),
(2) hirám-sálin (calquing o loan translation), gaya ng
“daambakal” (railway), “subukangtúbo” (test tube),
“halamang-ugat” (root crop),
(3) bágonghúlog (pagbúhay sa isang lumang salita
at pagbibigay ng isang bagong kahulugang teknikal)
gaya ng “agham” (science), “kawani” (employee),
“katarungan” (justice), “lungsod” (city), “iláhas” (wild),
“rabáw” (surface). 
Mga Teorya ng Pagsasalin
 -na kilala sa kanilang mga salin ng mga
tula ng Italyanong makatang si Petrach, na hindi
lamang kahulugan ng orihinal ang dapat maisalin
kundi pati ang epekto at tungkulin nito sa orihinal
na mambabasa.ang
Philemon Holland (1552-1637)
 na nagsalin kay Livy, ay gumamit ng mga
kontemporaryong terminolohiya kaya ang
patres et plebs ay naging nobles at commons,
at nagdagdag pa siya ng mga paliwanag sa
mga bahaging malabo.
John Dryden (1631-1700)
may tatlong uri ng salin: (1) metaphrase o salita-sa-
salitang tumbasan; (2) paraphrase o pagsasalin ng
kahulugan sa kahulugan; at (3) imitation o
malayang salin, na maaaring baguhin ng tagasalin
ang orihinal sa ano mang paraan sa palagay niya’y
tama. Idinagdag din ni Dryden na kailangang
makatugon ang tagasalin sa ilang krayterya:
Kailangang siya ay isa ring makata; mahusay sa
dalawang wikang sangkot sa pagsasalin; at
nauunawaan niya ang diwa at katangian ng orihinal
na makata bukod sa umaayon siya sa
pamantayang pampanulaan ng kanyang sariling
panahon.
Dante Gabriel Rosetti (1828-82)
-na kailangang sundan ng tagasalin ang porma at
lenggwahe ng orihinal.

Matthew Arnold (1822-68)

Etienne Dolet (1509-46)
 -French -ang tekstong SL ang mas mahalaga at ito ang
 -Naniniwala si Dolet na kailangang kailangang paglingkuran nang buong katapatan ng
maunawaan ng tagasalin ang kahulugan ng tagasalin.
orihinal na awtor bagama’t may kalayaan siya
Friendrich Scleiermacher (1768-1834)
na linawin ang mga bahaging malabo. Sinabi
 rin ni Dolet na iwasan ng tagasalin ang salita- -paglikha ng isang hiwalay na wikang ng
sa-salitang tumbasan. pagsasalin para sa pampanitikang salin lamang.
George Chapman (1559-1634) Edward Fitzgerald (1809-63)
 -na “mas mabuti na ang buhay na maya kaysa
-nagsasabing kailangang ‘mahuli’ ng
sa pinatuyong agila” na nangangahulugan ng
tagasalin ang diwa ng orihinal. Batay ito sa
pagkiling sa isang pumipintig na teksto kaya
paniniwalang posibleng ilipat ang diwa at
ang tagasalin ay may layang idagdag sa salin
tono ng orihinal sa ibang kontekstong kultural
ang sariling ideya.
sa pamamagitan ng isang tagasalin na
 Bassnett-McGuire
 -may iba’t ibang konsepto ang nangingibabaw
tungkol sa pagsasalin sa iba’t ibang panahon;
nagbabago ang papel at tungkulin ng
tagasalin batay sa nagbabagong mga
konseptong ito; at napakarami pa ring dapat
pag-aralan tungkol sa epekto ng iba’t ibang
teorya sa proseso mismo ng pagsasalin.

Steiner (1992),

-ang literature tungkol sa teorya at praktis at

kasaysayan ng pagsasalin ay nahahati sa apat na

panahon bagamat mahirap tukuyin ang aktwal na

hangganan ng bawat panahon.