[Radio Người Trẻ] Lý trí con người và cuộc hành trình

tìm kiếm Thiên Chúa

Tác giả: Cao Gia An, S.J.
Các bạn thân mến,
Là người trẻ công giáo, hẳn đã không ít lần chúng ta bối rối khi bị đặt trước những chất vấn
về Thiên Chúa. Có nhiều chất vấn đến từ bạn bè thầy cô, là những người chúng ta gặp trong
môi trường học đường. Có những chất vấn đến từ những người thuộc về các tôn giáo khác, là
những người chúng ta thường gặp trong cuộc sống. Cũng không phải là không có những chất
vấn nghi nan đến từ chính trong tâm hồn chúng ta.
Thiên Chúa là ai với tôi? Tôi hiểu gì về Thiên Chúa? Tại sao tôi tin là có Chúa? Tôi có thể
giải thích rõ ràng đến mức nào về niềm tin của mình? Phải chăng tôi chỉ tin vào điều mình
không thấy, không biết, không giải thích được…
Tìm hiểu và giải thích về Thiên Chúa một cách hữu lý luôn là một lời mời gọi bất khả
cưỡng kháng đối với mỗi con người có trí khôn. Từ nhỏ, từ trong gia đình và xứ đạo của mình,
chúng ta lãnh nhận niềm tin vào Thiên Chúa. Lớn lên thành một người có trí khôn, chúng ta
mong có thể dùng trí khôn để hiểu rõ về đức tin của mình. Đó quả là một mong ước chính đáng.
Tuy nhiên, ước mong rằng lý trí có thể đưa ra một câu trả lời trọn vẹn về Thiên Chúa quả là
một ước muốn không tưởng. Trước khi đặt câu hỏi Thiên Chúa là ai, chúng ta có bao giờ tự hỏi
con người là ai? Con người chúng ta là ai mà muốn hiểu tường tận về Thiên Chúa? Đầu óc con
người liệu có thể chứa đựng được Thiên Chúa chăng? Tôi là ai? Tôi ước mong một Thiên Chúa
nào? Không lẽ tôi lại mong mình có thể giải thích được về Thiên Chúa như giải một bài toán?
Không lẽ tôi lại ảo tưởng rằng mình có thể hiểu được Thiên Chúa như hiểu một lập trình?…
Đứng trước một nền giáo dục chủ trương vô thần, đức tin của người trẻ công giáo chúng ta
hay bị khích bác. Chúng ta hay lúng túng vì thấy người ta cứ đem khoa học ra để hù tôn giáo,
đem triết thuyết vô thần ra để phán rằng tôn giáo là lạc hậu lỗi thời. Thật ra, không phải người
ta đang nhân danh khoa học, nhưng là đang lèo lái khoa học để phục vụ cho cái ngạo khí vô
thần của họ. Một người làm việc tri thức nghiêm túc có bao giờ lại cao giọng khích bác niềm tin
của người khác? Một nhà khoa học chân chính có bao giờ lại tuyên bố rằng mình biết rõ mọi
sự? Một người khôn ngoan thật sự là người biết nói lên điều mình biết, đồng thời cũng dám
thừa nhận rằng có nhiều điều mình không biết. Ngày công bố thuyết tương đối, trước lời tán
tụng của nhiều người, nhà bác học Einstein đã đơn sơ phát biểu: “Tôi là một cậu bé, lang thang
trên bãi cát, vô tình nhặt được một viên sỏi lạ. Tôi đem khoe với mọi người, và người ta gọi đó
là một phát minh vĩ đại…”
Vâng, phải thật sự bước vào trong hành trình hiểu biết, con người mới nhận ra rằng những
gì mình biết thì còn quá ít ỏi và nhỏ nhoi so với bao điều mà mình chưa biết. Ở một góc độ nào
đó, hiểu biết của con người của về thế giới và về Thiên Chúa, nói cho cùng chỉ có thể được ví
như cái biết của những chú ếch ngồi dưới đáy giếng. Ếch ngồi đáy giếng mà coi trời bằng
vung thì quả là thái độ kiêu hãnh thật đáng thương.
Ngay trong cuộc sống thường ngày đã có biết bao điều mà chúng ta không thể hiểu được và
giải thích tường tận chỉ bằng lý trí. Đó không phải là những điều phi lý, nhưng là những điều
vượt quá lý trí con người. Đâu phải bất cứ điều gì con người cũng có thể giản lược và bó hẹp
vào trong phạm vi của lý trí. Sự tự mãn của những người quá cậy dựa vào lý trí của mình luôn
là một chướng ngại cho niềm tin vào Thiên Chúa. Thế nên trong cuộc đàm luận với ông
Nimôđêmô, một bậc trí giả của người Do Thái, Đức Giêsu đã nhận xét về cả thời đại của con
người: “Thật, tôi bảo thật các ông, chúng tôi nói những điều chúng tôi biết, chúng tôi làm
chứng về những điều chúng tôi đã thấy, nhưng các ông không nhận lời chứng của chúng tôi.
Nếu tôi nói với các ông về những chuyện dưới đất mà các ông còn không tin, thì giả như tôi nói
với các ông về những chuyện trên trời, làm sao các ông tin được?”(Ga 3, 11-12).
Tìm kiếm và học hỏi về Thiên Chúa phải là một chuyến hành trình. Trong chuyến hành
trính ấy, lý trí đóng một vai trò hết sức quan trọng, nhưng không bao giờ là chỉ dẫn duy nhất.
Trong mức độ hiểu biết của con người, Thiên Chúa luôn là một mầu nhiệm. Sẽ vô vọng nếu
chúng ta ước mong rằng chúng ta sẽ tin vào Thiên Chúa sau một loạt những lý luận thuần lý.
Thiên Chúa là Đấng mà con người tìm kiếm, nhưng tiến trình tìm kiếm ấy phải bao hàm với
lòng yêu mến và sự cung kính. Đó là tiến trình tìm để hiểu, hiểu để tin và tin để yêu. Niềm tin
soi sáng cho trí hiểu, và hiểu là để tin hơn.
Như thế, Thiên Chúa là một mầu nhiệm vượt quá sức hiểu biết của con người, nhưng lại là
một mầu nhiệm luôn mời gọi con người khám phá. Thiên Chúa cho con người có trí khôn là để
con người tìm hiểu và khám phá. Nếu việc khám phá những thực tại khác của cuộc sống có thể
cho con người chút niềm vui nào đó, thì việc khám phá và tìm kiếm Thiên Chúa chắc hẳn còn
có thể cho con người những niềm vui lớn lao gấp bội.
Dù sao đi nữa, người ta chỉ có thể biết về Thiên Chúa khi lòng họ đã ở trong tư thế có thể
sẵn sàng đón nhận. Bởi lẽ không ai có thể thể hiểu được điều mà mình đã khăng khăng từ
khước. Mỗi khi chọn cho mình phản ứng từ khước ngay từ đầu, con tim người ta đã khép lại, và
đầu óc người ta đã sẵn sàng trong tư thế chống cưỡng, làm sao họ có thể được dẫn vào trong
một chuyến hành trình tìm kiếm và gặp gỡ! Nước Trời không có chỗ cho những người ngạo
mạn và tự phụ, nhưng luôn rộng cửa với những tâm hồn đơn sơ khiêm hạ. Đã một lần Đức
Giêsu cất tiếng chúc tụng Thiên Chúa về sự thật ấy: “Lạy Cha là Chúa Tể trời đất, con xin ngợi
khen Cha, vì Cha đã giấu không cho bậc khôn ngoan thông thái biết những điều này, nhưng lại
mặc khải cho những kẻ bé mọn. Vâng, lạy Cha, vì đó là điều đẹp ý Cha” (Mt 11, 25-26). Ước gì
mỗi người chúng ta có thể biết cách vận dụng hết lý trí của mình để học hỏi về Thiên Chúa, mà
vẫn giữ được trong mình một tâm hồn đơn sơ khiêm hạ. Ước gì chúng ta dám trở nên nhỏ bé,
để Nước Thiên Chúa được lớn lên mỗi ngày trong tâm hồn chúng ta.
Lạy Chúa, Thiên Chúa là Tình Yêu.
Tình yêu tạo dựng và cứu chuộc
Tình yêu quan phòng mỗi bước đi đường đời chúng con.
Trên bàn cân của lý trí,
chúng con thấy Chúa luôn là một mầu nhiệm
vượt quá tầm hiểu biết của chúng con.
Nhưng tình yêu của Chúa
là điều mà chúng con luôn có thể cảm nghiệm rõ ràng
qua từng hơi thở, qua từng nhịp sống của chúng con.
Tạ ơn Chúa cho con người chúng con trí hiểu,
để chúng con được sống trong phẩm giá cao vời
của những người được tạo dựng theo hình ảnh Chúa.
Xin dẫn chúng con đi từng bước trong tiến trình học hiểu về Chúa.
Nhờ hiểu biết Chúa hơn,
xin giúp chúng con mỗi ngày một tin Chúa hơn,
và gắn bó mật thiết hơn trong tình yêu của Chúa.  Amen.