You are on page 1of 9

LIEN BANG XO-VIET v A CHIEN TRANH

TRIEU TIEN (1950-1953)

NGUYfiN THI MAI HOA'

^ f \ nfim da troi qua, nhUng cho d i n tri Qufic t l (An International Trusteeship).
O vJhfim nay, Chifi'n tranh Trilu Tifin Theo F.D. Roosevelt, "trong nhQng nfim 1^
(1950-1953) vfin dang lfi sU kien ljch sQ thupc dia cua Nhfit Ban, nhQng nhfi lanh
chQa dyng rfi't nhilu dilu bf ^n,- chUa dUpe dgo Trifi'u Tien da qufln mfi't cfich thQc dieu
giai ma. Mot thdi gian dfii, nhQng tU liflu hfinh dfi't nQde. Do vfiy, sau khi dupc giai
da dupe cflng bo ve sQ kien lich sQ nfiy hofie phdng, cfin mot thdi gian nhfi't dinh dl co
cdn sd lupc, hofie cdn mfiu thufin, thfim chf the dfio tgo nhQng nhfi ehinh tri du kha
lfi trfii ngUde nhau. Dfi lfi mfit trong nhQng nfing diflV hfinh dfi't nUdc mot cfich vfin
nguyen nhan khiln cho viflc nghien cQu v l minh" (1). Dupc t h u y i t phue la Hoa Kf
cupe ehien tranh trd nen khd khan, it tien khflng cfi y dinh bo tri qufin My trfln ban
triin. Thdi gian qua, Cpng hda Lien bang dao Trilu Tien, I.V. Stalin da ngay Ifip tUc
(CHLB) Nga vfi cae nUde lien quan da giai dong y vdi de nghi nay mfi khflng he yeu
mfit mpt si lupng ldn cfic tfii liflu v l cupe cfiu F.D. Roosevelt giai thich thfim vl quan
chien tranh nfiy (trong dfl cd 215 bp ho sd diem cua phia My v l vfi'n de tren. Dieu d6
gifi tri do Bd Tfing tham mUu quan dpi phan nao cho thfi'y d i n trUde nfim 1945,
CHLB Nga cung cfi'p), nhd thfi, gidi nghien trong chifi'n lUpc doi ngoai cua minh, Lifin
cQu cd them cd sd vfi dieu kifln nhin nhfin, Xfl chUa ed no lyc nfio nhfim gay anh hudng
danh gia, lufin giai nhQng chieu cgnh khac vfi thiet Ifip sQ kiem sofit tren bfin dao
nhau eua cuflc ehie'n tranh mpt each thfi'u Trilu Tien. Thuc ra, cho den thdi dilm hCy
dao hdn, bao gom vai trd vfi qua trinh can gid, sy quan tam cQa gidi lanh dao Xfl-viet
du cua Lifln Xd vfio cupe chien. chu yiu hudng tdi viflc can b i n g lUc lUdng
1. B a n d a o T r i e u T i e n va Itfi ich eung nhu ngfin chfin sy tranh gifinh quyen
c h i e n iQtfc c u a Lien X6 hofin toan kiem soat ban dao nfiy cua cac
CUdng quoc khfic.
Tai Hpi nghi lanta (2-1945), Tfl'ng thfl'ng
My F.D. Roosevelt da d l nghi I.V. Stalin The nhUng tQ sau Chifl'n tranh t h i gi3i
dat Trilu Tien dudi sQ dong bao trp eua My thQ Hai, quan he quoc te' dien ra nhflng
vfi Lien Xfl bfing each thie't Ifip ehe dp Uy thay dfi'i nhanh chdng mang tinh bUdc

* TS. Trung tam Dfio tgo, Boi dufing giang vien Iy lufin chinh tri, DHQG HN
Li6n bang Xdviet..,

ngofit. Quan h§ ding minh - "mflt cufic hdn Tuy vQng anh hudng trpng yiu dUdc dfit
phoi khflng cd tu^n trang mfit" (2) giQa vfio vdng cung Dfing Au, song dw vdi Lien
Lien Xd vfi My nhanh chdng chuyin sang Xfi, bfin dao Trilu Tifin lgi cfi gifi tri nhu
trang thfii dfli dfiu quyet liet. The gidi bj mpt vfl tinh quan trpng trong chiin lUpe md
bao phu bdi hfiu khfing khi u fim cua chiin rfing quy dgo, cung co vfinh dai an ninh
tranh Lgnh. Trfit ty the gidi hai cQc vdi cue vdng ngofii. Dfic bifit, trong t h i doi dfiu Xfi -
difin dfii d i u Dfing - Tfiy dupe t h i i t Ifip vfi Mf vfi trUdc cfic budc triin khai chiin lUpc
trd thfinh nguyfin nhfin sfiu xa lfim bQng tofin cfiu cua MJ, thi vific dfit Trifiu Tien
phfit hfing logt xung dfit cue bfi d khfip cfic trong tfim kiim sofit cua minh dupe Lien
chfiu lyc. Trong bfii canh dd, ban dao Trifi^u Xfi coi trpng. Trong tfnh tofin cua cfic nhfi
Tifln vdi vj tri dia chien lUpc eua nd dUpc ea lanh dao Xfl-vilt, bfin dao Trilu Tien vQa
hai chu the chu chot cua trfit ty t h i gidi mdi phai trd thfinh tfi'm lfi chfin ching lgi sU
lfi Lien Xfi vfi My dfit vfio tfim ngfim. "nhdm ngfl" tQ phia My, vQa phai trd thfinh
Dya tren v} tri khdng ngQng dUpe nfing vQng dem giQp Lien Xfi kiem sofit, kiim c h l
eao tren trUdng quic t l vfi vai tro cudng Nhfit Ban - dong minh quan trpng eua My.
quic d chfiu Au tQ sau Chien tranh t h i gidi Vi trf lfi chfin cua Trilu Tifln cfing trd nen
thQ Hai, Lifln Xfi trien khai chfnh sfich doi quan trpng vdi bfii hpe lich sQ nfim 1930,
ngoai dfit trpng tfim vfio viflc bao dam mfii khi Nhfit Ban dQng Trilu Tien lfim ban
trQdng quoc te thufin Ipi de xay dyng dfi't dgp de danh chiem Trung Quic, ddng thdi
nUdc tQ d l nfit cua Chifl'n tranh Vfl quoc, tifl'n sfiu vfio lanh tho Lien Xfi.
rdt ngfin khoang each vdi cac nUdc phfit Bfin canh dfi, Bfic Trilu Tien cdn quan
trien, giQ the cfin bfing chien lUpc vdi My, trpng vdi" Lien X6 bdi day lfi manh dfi't rfi't
duoi kip My trong Knh vQc kinh t l vfi khoa gifiu khofing san vfi cfic kim logi quy, trong
hpc - cflng nghfl, md rpng vung anh hQdng; dd cd qufing Monazite - mfit logi qufing cfl
dong thdi, "phat trien tinh dofin k i t anh em chQa phdng xa, dung d l c h l tao bom
vdi cac nQde dan chu nhan dan, cung co* nguyen tQ. Theo nha sQ hpc A.C. Orlov, thi
tofin difln hfi thong xa hpi chu nghia t h i "ngay tQ nhQng ngfiy d^u nfim 1945, khi dfit
gidi, ung hd phong trfio giai phflng dan chan den ban dao Trilu Tifln trong sQ mflnh
tpc... hpp tfic hQu nghi vdi cfic quo'c gia dflc cua nhQng ngUdi giai phong, cfic quan chQc
Ifip tre tufl'i, bao ve hofi binh" (3). Nhfim dgt Lien X6 da phat hien ra qufing Monazite vfi
dUdc nhQng muc tifiu tren dfiy, Lifin Xfi nhQng mfiu khoang san diiu tien da dUde
thyc hi^n mfit ehinh sach doi ngogi khon chuye'n v l Lien Xfi de phan tieh" (4). Vfio
ngoan, tranh dinh liu trUc tilp vao cfic cupc thang 3-1949, Dai sQ Lifln Xfi tai Binh
tranh chfi'p, doi dfiu, xung dot. Tuy nhien, NbQQng T.F.Shtyukov dfi hfii thuc
dl bao dam bao tfli da Ipi ich qufl'c gia, dfin I.V.Stalin "nhanh chflng dUa ra nhQng bien
tpc, Lifin Xfl lufin can nhfic ky mpi hfinh phfip de tfing toi da so lupng khai thfic eac
dflng trfin bfin cd chinh tri quoc tl. NgUdi ta khoang san quy d Trifiu Tien, nhfi't lfi
thfi'y ding sau khfing it eupe xung dot quan Tantalum, Niobium vfi dfic biet la
sy mang tinh khu vQe d nhieu ndi tren the Monazite" (5). Ngay Ifip tQc, tuyen dudng
gidi sau nfim 1945 de'u ed bong dang eUdng sfit tQ thfinh phfi' Primorye den ga Honio,
quoc diu dan cua phe XHCN. Bac Trie'u Tien, dUdi sU giup dfi cua Lien Xo
Rghian cQu Ljch afl-. stf 1.2013

(thyc ehfi't lfi Lifln Xfi d i u tU) da nhanh Thfinh n h i l u l i n t h a m vfi'n, nhSm tranh
ehdng dupc khdi cdng vfi hofin thfinh trong thu sy ddng tinh, ung hfi cua LV. StaUn
mfit thdi gian ngfin, tgo dilu kifin thuftn Ipi nhUng khdng cd k i t qua. Cufli thfing 5-
cho nhQng chuyin tfiu hfing tQ CHDCND 1950, vdi sy giup dd cua Trung tUdng
Trilu Tifln v l tdi Lifin Xfi. Mfit dfi't nUdc X8- Vaailiev • TrUdng dofin cd'vtfn qufin sQ Lifin
vilt dang khfii phyc kinh tl' sau chiin Xfl, CHDCND Trilu Tifln da hofin chinh k l
tranh, dfit myc tifiu duli kip vfi vQpt My hogch tfi'n edng Nam Trilu Tifin, theo d6
trfln hfing logt cfic chi s i kinh t l , vific cd CHDCND Trilu Tifin sfl btft ngd "thyc hifin
mflt nguin tfii nguyen vdi nhQng dilu kifin ddn tfi'n cflng b i n g hai cfinh qufin bd binh
khai thfic cd Ipi lfi mfit Ipi t h i so sfinh bao gdm 9 sQ dofin, trfin hai hudng Seoul vfi
Hunchhon, k i t hpp vdi cfic cufic t i n cflng
khfing the bd qua. Khflng chi cd vfiy, trong
cua lyc lupng du kfch vfi cfic cufic nii dfiy
cupc chgy dua chilm Uu t h i v l vu khf hat
cua q u i n chQng nhfin dfin, dy djnh sau ba
nhfin, Bfic Trilu Tien vdi qufing Monazite
ngfiy sfi tifin vfio vfi chilm giQ Seoul" (6).
lfi mpt cd hfii mfi Lien Xfl nhfi't djnh phai
Ngfiy 30-5-1950, Dai sQ Lifln Xo
nfim Ifi'y.
T.F.Shtyucov tai CHDCND Trilu Tifin gQi
Dudi tfic dpng cua My, thfing 8-1948, Bdo cdo tdi LV. Stalin, k h i n g dinh "kl
Nam Trilu Tien tuyfln bo thfinh Ifip Dgi hogch cua CHDCND Trilu Tien cd t h i tiin
Hdn Ddn qud'c. Dudi anh hudng cua Lien hfinh dQng nhU dU kiln" (7); chuyin yflu
Xd, thfing 9-1948, B4C Trilu Tifin tuyen b l ciu vipn trp d i u md, thufic men cua
thfinh Ifip Cgng hda ddn chu nhdn ddn CHDCND Trilu Tifln tdi LV. Stalm vfi de
Triiu Tien (CHDCND Trilu Tifln), chinh nghi Moscow nhanh chong dUa ra quyit
thQc hinh thfinh cue difin chia cfit bfin dao dinh. LV. Stalin Ifip tQc h i i dfip, bQa ring,
Trieu Tifln. Trilu Tien trd thfinh dilm hfii trong dilu kifln nhanh nhlCt cd t h i , se vifln
tu nhQng mfiu thufin ldn eua thdi dgi, ndi trp du nhQng gi mfi CHDCND Trilu Tien
chQa dyng vfi bdc 15 nhQng toan tinh cua d l nghj. Hdi dfip dd cua phfa Lifln Xfl "dong
cfic cudng quoc dfit trong khflng gian chung nghia vdi vific Moscow bfit dfin xanh cho
lfi cupe Chiin tranh Lanh. Ngay ea vific Kim Nhfit Thfinh tien hfinh chiin tranh"
hai miin Nam, Bfic Trilu Tien deu rfio riit (8). Ciing cfin luu f them r i n g , thdi dilm
ehu^n hi cho cfing cupc thfing nhfi't dfit nUde mfi Moscow lya chpn ung hd quyit dinh
b i n g vu iQc cung khdng nfim ngofii nhQng phfit dfing chiin tranh cua CHDCND Trilu
dpng cd, nhQng dy lipu, cQng nhQ nhQng k l Tien dUpc tfnh toan h i t sQc "khdn ngoan",
hogch ngdm dinh cua cfic nQde ldn. ft nhfi't bdi hai 1^ do: 1) T h i cfin bfing vu
2. Lifin Xo va nhCCng t h d i d i l m q u a n khf nguyfin tQ da dUde t h i i t Ifip (Lifin Xo
trpng cua cupc chien t r a n h thd thfinh cfing bom nguyfln tQ ngfiy 29-8-
Thdi diem thit nhdt: Chiin tranh bQng 1949); 2) Hifip udc hpp tfic hQu nghi X6-
nl. Trung da dUpc kf k i t (14-2-1950) md ra
Ngay sau khi thanh Ifip CHDCND Trilu kha nfing ung hfi true t i l p cua Lien Xfi vdi
Tifln, Kim Nhfit Thfinh da nung nfi'u f dinh Trung Quoc vfi gian ti^p vdi Trilu Tifln khi
thdng nhfi't Trilu Tifln bfing bifin phfip c i n t h i i t (9). Ngay sau khi Hi0p Udc dUdc
qufin sU. K l hoach tfi^n cflng quan sQ cua kf k i t , Bfi trudng Quoc phdng CHDCND
nude nfiy dQpc xfiy dUng tQng bQdc, b l Trilu Tifln da Ifip tQc tuyen bo: "Hifip Udc
sung, hofin ehinh vfi dieh thfin Kim Nhfit Xfl - Trung ky k i t da cho chQng toi hy vpng
L!6ntiangX6 vleK. 69

vQng chic vfio t h i n g Ipi trong cufic dfi'u an LHQ, Y.A. Malik t i y chay eupe hpp vdi
tranh dfinh d l chfnh quyin Lf ThQa Van" 1^ do Hfii dong Bao an khflng cflng nhfin
(10). NhQng dieu dfi cho thfi'y: Thit nhdt, CHND Trung Hoa lfi thfinh vifln chinh
Chiin tranh Trieu Tifln no ra vfio ngfiy 25- dfing, hpp phfip cua t l chQc nfiy. Vific Y.A.
6-1950 cd sy dong f ngim cua LV. Stalin; Malik rQt khdi hfii nghi d i n g nghia vdi vific
ThU hai, khi khdi dfiu cufic chiin, Lien Xfl tU ddnh mdt quyin phu quyit, ty
CHDCND Trilu Tifln da vQng tin vfio sU dfinh mfi't Cd hfii dQng ra bao vfi CHDCND
giup dd, ung hfl cua Lifin Xfi vfi nilm tin fi'y Trilu Tien trUdc sy trQng phgt cua Lifln
lfi mfit trong nhQng nhfin tfl* quan trpng qufin LHQ. Qua nhifln, trong cufic hpp ngfiy
thuc d^y CHDCND Trifi'u Tien phfit dfing 27-8-1950, 53 nUdc da bd philu tfin thfinh
chiin tranh, cung co quyit tfim chiin dfi'u, quyit dinh sQ dyng lUc lUpng qufin sy cua
hy vpng d chiin thing. LHQ "bao vfi" Nam Trilu Tifin; qufin dfii
Thdi diim thit hai: Hfii dong Bio an cua 15 nUde da ngay tQc khie dUpc tfip hpp.
Lifin hifip quic (LHQ) hpp bfin v l vfi'n de CQng ngfiy, dQpc l^nh eua Tong thong My
Trilu Tifin. H.S.Truman vfi dudi sQ chi huy cua Dgi
Ngay khi Chiin tranh Trilu Tifln bQng tudng D. MacArthur, iQc iQpng khfing quan
nfl', ngfiy 25-6 va ngfiy 27-6-1950, diln ra My dong tai Nhfit Ban da dfii nhQng tran
hai eupe hpp eua Hpi dong Bao an LHQ vl mUa bom vfio nhQng khu vyc dUdc cho lfi
vfi'n de Trieu Tien. Dfiy lfi thdi diem quan ndi don tru cua qufin dpi CHDCND Trilu
trpng dfli vdi ca Bac vfi Nam Trilu Tifin, bdi Tifin. O day, dudng nhU sy viflc da dien ra
quyit dinh cua Hfii ding Bao an se anh khong theo mdt logic binh thudng: Tgi sao
hQdng trye tilp tdi viee My co dQng v l phia LV. Stalin khflng sd dyng quyin phu quyet
Nam Trilu Tien can thifip vao cufic chiin tgi LHQ? Phai chfing LV. Stalin khflng
tranh hay khfing? Gifio sQ sQ hpc Dai hpe muon Kim Nhfit Thfinh thong nh^t Trieu
Tong hpp Columbus (My) A.V. Pansov cho Tifin? Hay ngogi giao Lifln Xfi da sai lim?
rfing, "khfing cd sQ ung hp eua lyc iQpng Cho d i n nay, day v i n lfi nhQng eau hdi edn
quan sQ Lifln hiep quoc, Hoa K;^ khfing bao bd ngd, gfiy nhilu tranh lufin, d i n din
gid Ufl'u linh nhay vao eupe phieu lieu quan nhQng don doan, suy lufin, gia thuyit khfic
sy trfln dfiit Trifi'u Tifln" (11). Theo logic nhau, thfim ehi lfi trfii ngUpe nhau. Tuy
thflng thudng, k i t qua cua cupc hpp dudng nhifln, y kiln v l kha nfing n h i m Ifin cua
nhu da dupe biet trUdc, vi vdi tU each lfi ngogi giao Xd-viet lfi hofin tofin khong ed cd
mfit trong nfim nUdc thanh vien cua Hpi sd, thiiu chQng cQ bifin minh. Mflt n i n
dong Bao an, Lifin Xfi nfim giQ quyin phu ngogi giao k^ cQu vdi thu linh I.V. Stalin
quyit - trong trudng hpp nfiy, dd lfi quyin gifi dfin trfln dfi'u trUdng quic t l thi vific
ngfin chfin sy can thifip quan sQ cua My ludng dinh, "dong dim" nhQng hfiu qua eua
vfio ban dao Trilu Tifln. Hay ndi cfich khac, vi^c tQ bd quyin phu quyit qua thfit khong
lfi philu phu quyet trong tay Lifin Xfi nhU the phgm sai lfim, sd sufi't. L;^ giai thfi'u dfio
mfit diem tya vQng chai cua CHDCND nguIn cdn cin dya tren nhQng mue tieu
Trieu Tifin trUdc nhQng sdng gid mfi My cd sfiu xa hdn eua Lifln Xfi vfi dfit nd trong
t h i gay ra. Tuy nhien, dien tien sy viec lai quan hfi "sinh tQ" vdi My vfi Trung Quoc -
lfim ca the gidi kinh ngac: LV. Stalin ra nhQng ldi ich vUdt tren nhQng tinh tofin
Ifinh cho Dgi difln Lifin Xo tai Hpi dong Bao thong thQdng cd dQpc tQ vific thflng nhfi't
Rghian cQu Lich si5r. s61.2013

bfin dao Trilu Tien. Ndi cfich khac, viflc bifln gidi Trung Qufi'c. Ngfiy 7-10-1950, Dgi
Lion Xfi "vfl tinh" tUdc bd quyin phu quyit sQ Lifin Xfl tgi T r i l u Tifin T.F.Shtyucov
cua minh trong trUdng hpp nfiy ft nhfi't lfi thfing bfio cho I.V. Stalin v l tam trgng rfi't
nhfim: 1) D^ty My tham gia vfi sa Uy trong bfi't I n cua lanh ty Bie T r i l u Tifln, chuyin
chiin tranh, bupe Mf phai bfic lfi tinh ehfi't tdi LV. Stalin thflng di^p eua Kim Nhfit
bilu chiin cua minh trUdc t h i gidi; 2) Thfinh: "Chi^n t r a n h dang phat triin theo
Trung Quic "khang My, vifin Trilu" dli chilu hudng b^t Ipi, n^u CHDCND Trilu
d i u vdi My vfi phu thupc vfio Lifin Xfl trUde Tifln khflng ed sU giQp dd tQ ben ngofii, thi
lfi v l vu khf, khf tfii, sau lfi v l chfnh tri. vific mfi't Trilu Tifin lfi hofin tofin cd thi"
Die~u dang ndi lfi n l u nhU d thdi dilm (12). Tuy nhien, "tham gia vfio cupc xung
thQ nhfi't, CHDCND TriflV Tien cd sy tin dot nfiy khflng nftm trong tinh toan cua LV.
tQdng chic chfin vfio Lien Xfl, thi d thdi Stalin" (13), quan dilm cua I.V. Stalin lfi
diem thQ hai, hfinh dfing cua Lien Xfl khien "ein phai hSi thQc Trung Quoc vfio trfin,
Bie Trie'u Tien bi hfing hyt, nhQng khflng cdn Lifln Xo chi can dU trong trUdng hpp
t h i c6 phan Qng. thfit k h i n cfi'p, bfi't kha khfing" (14). Vl
Thdi diem thii ba: Quan dfli Hfin Qufic phia Mao Trgch Dflng, du da phan doi
va Lien qufin LHQ Ifit ngUpc t h i cd. quyit liet k l hogch tfi'n cflng Hfin Quflc cho
tdi 6 t u i n trUdc khi no ra cuflc chiin, cuoi
TQ thang 6 den cuoi thfing 9-1950, cue
cQng cung ddng y "khfing My, vien Trifl'u"
difin chien trudng nhin ehung cd ldi cho
mpt p h i n "vi "chilu ldng" I.V. Stalin • lanh
CHDCND Trifi'u Tien. Seoul thfi't thu chi ba
tu "anh ca" cua phong trao Cflng san, cong
ngay sau khi chifl'n tranh bQng no (28-6-
nhfin quoc te; mflt p h i n lfi de bao dam sU
1950). Trfin da chien thang, qufin mien Bie
ho trd cua Lien Xfi cho Trung Quoc vfi mot
tiep tuc tien xufi'ng phfa Nam, bupc lyc
p h i n lfi d l khfing dinh vi the trong phong
lupng My vfi Han Qufi'c lui vfio t h i co thu.
trfio each mgng tofin ciu, dfit dfi'u fi'n nUde
Dfin cuoi thang 8-1950, cae ddn vi quan dpi
ldn vdi the gidi" (15). Song lfi nhfi chinh trj
Bie Trie^u Tien chi cdn each myc tieu kiem
lao luyfln, day dgn kinh nghifim, Mao
sofit tofin bfi ban dao Tnfl'u Tien mpt chfing
Trgch Ddng da khfing vpi vfing quyit dinh,
dudng ngfin, nhUng no lUc tfi'n cfing de k i t
mfi cfin n h i c de tham gia cuflc chien tranh
thuc t h i n g Ipi cupc chien cua qufin dpi
vdi nhQng d i l u ki$n cd ldi nhfi't, dfic biflt lfi
CHDCND Trieu Tien da vfi'p phai nhQng
trong vfi'n de tranh thu vien trp tQ Lifln Xfl.
ngang trd. Thfing 10-1950, dl Ifit ngUpe
Ngfiy 2-10-1950, khi thflng bfio cho I.V.
tinh the, trong vai trd Tong TU lenh iQc
Stalin lfi Trung Qufic se dUa qufin giup dfl
lupng LHQ tai Han Quo'c, Dgi tUdng D.
CHDCND Trifi'u Tien vfi dy dinh se cd mfit
MacArthur da sd dung chiin thufit "vfiy
d Trieu Tien vao trung t u i n thang 1-1950,
Nguy, cQu Trifiu" vfi bp binh Hfin Qufic da
Mao Trach Dong d l nghi: "LQc dau, khoang
phan cfing manh me, vQpt vi tuyfl'n 38, trfin
5-7 sQ dofin quan tinh nguyen se dUpc dUa
len mie'n Bfic khien tinh hinh ehie'n sy
tdi Trilu Tifin, song nhQng sQ dofin nfiy chi
ngfiy cfing cfing t h i n g vfi bfi't Ipi doi vdi
cd the tham gia chiin dfi'u sau khi nhfin
CHDCND Trieu Tien. Quan dfli CHDCND
dQdc trang bi vu khi tQ Lien Xfl" (16). Mao
Trie'u Tien hi thiet hgi nfing ne, quan dpi
Trach Dong dong thdi yeu cau Lien Xd vifln
Hfin Quoc vfi LHQ dang tie'n d i n ve phfa
Lien bang X6 viet... 61

trp cho Trung Quoc, bao vfi bifln gidi, cac khflng quan nfiy " nhanh chdng dQpc gQi
khu cfing nghifip va qufin dfii Trung Quic bing t i u hda din thfinh phfl* Phyng Thifln
tQ trfln khflng. Ngfiy 8-10-1950, Mao Trgch (Trung Qufi'c) dQdi danh nghia thyc tfip bay
Dflng d i n d i u dofin dgi bilu Trung Quic mQa hfl" (20), song trfln thQc t l , cfic sU dofin
tdi thfinh phfi' Sflchi (Lifln Xfl) gfip I.V. nfiy dupc Ifip tQc tung vfio cudc chiin. Cuoi
Stalin (IQc nfiy dang nghi mfit tai dd) d l thfing 11-1950, trfln dia phfin Trung Quic,
thUdng thao. VI vifln trp vu khi, I.V. Stalin Qufin dofin phdng khfing Lien Xd s i 64
Ifip tQc ding f vdi Dofin dgi biflu Trung dupc thfinh Ifip, cd nhifim vy bao vfi efie ed
Quoc: "Lifin Xfi s i n sfing trang hi vu khf ad kinh t l , chinh trj quan trpng, cfic vj tri
cho khoang 20 sQ dofin QuSn chf nguyfin chien lUpc qufin sy trpng yiu cua vQng Dong
Trung Qufi'c" (17). V l yflu ciu bao vfi mfit so' Bfic Trung Qufic vfi hfiu phUdng cua qufin dpi
CHDCND Trilu Tien (21).
dia dilm cua Trung Qufic, I.V. Stalin tra
ldi: "Lifln Xfi khflng t h i cd ngay lyc lUpng Nhu vfiy, cho dQ da co trfinh dfnh Ifu
khdng qufin du d l bao vfi nhQng ndi mfi trQc tilp vfio cufic xung dot, song do diln
Trung Quoc yeu eiu. Lien Xfl cd t h i bao vfl biln thyc t l cua cufic chiin vfi dl lfim an
mdt s i cum cong nghiflp cua Trung Quic vfi long ngUdi bgn ldn Trung Hoa, Lifin Xfi da
bao vfi vQng bien gidi Trung Quoc gifip buflc phai hfinh dpng, nhUng khfi thfin
trpng, trong gidi hgn vQa du de khfing h\ coi
CHDCND Trilu Tien, nhUng ein ed thdi
lfi bd mfic nhQng ngUdi anh em dong minh,
gian chuin bi" (18). Khdng thfit hai long vl
vQa du d l CHDCND Trilu Tifln try vQng
cau tra ldi eua I.V. Stalin, Mao Trgch Dfing
dQdi sy giup dd cua Chi nguyfin qufin Trung
tilp tuc tri hoan dQa quan vfio Trilu Tifin
Qufic vdi vu khi vfi vi$n trp quan sQ Lifin Xfi,
trong khi cufic chien diln biln ngfiy cfing
mfi vin "khfing bi diy vfio cufic chiin tranh
bfit ldi cho quan dpi CHDCND Trifi'u Tien,
nfiy dl chiu sU len fin eua dU lufin the gidi"
qufin dpi Hfin Quoc vfi Lifln qufin LHQ
(22).
ngay cfing tien g i n tdi bien gidi Trung
Thdi diim thU tit. NhiJng cupc dfim phfin
Quflc. Khdng the chfim chl hdn, Mao Trach
kfio dai trfln t h i giing co cua cuflc chiin.
Dflng Ifinh cho Chu An Lai (IQc nfiy dang d
TQ thfing 7-1951 din thfing 1-1953,
Lifin Xfl) chuyin tdi LV. StaUn thfing bfio:
chiin sQ tren bfin dao Trilu Tien diln ra
"Chl nguyfin quan Trung Quoc se tiin vfio
khic liet. Sau khi Chi nguyfln qufin Trung
Trieu Tien, n l u Lien Xfl trang bi ngay cho
Quo'c vfi iQc iQpng phdng khflng - khfing
15 su dofin quan tinh nguyfin Trung Quoc" quan Lien Xfl nhfip cupc, cfin cfin quan sQ
(19). Trong tinh t h i luc dd, I.V. StaHn tren chiin trudng trd nen cfin bfing, cuflc
khfing cdn cfich nao hdn Ifi ddng f. Ngay 19- chiin diln ra trong t h i giing co, rdi vfio
10-1950, Chf nguyen quan Trung Qufic vUpt tinh trgng b l tic; vfi do vfiy, viflc k i t thuc
bifln gidi, trUe tiep tham chiin tren chien chien tranh bfing giai phfip chinh tri trd
trudng Trilu Tien. nfln cfi'p thiit. Khi muc tieu kiem soat
VI phia Lien Xfi, thQa Ifinh I.V Stalin, tQ tofin bd ban dao dfi trd nen xa vdi dfli vdi
ngfiy 20 -ID d i n ngfiy 10-11-1950, Bfl Tfing ca hai ben tham chiin, khi tfl'n thfi't,
tham mQu qufin dfii Lien Xfl gfip rQt thfinh thUdng vong nfing n l da lfim quan dfii hai
Ifip hai sU dofin khfing qufin (moi sU dofin bfln m^t mdi, kifit lyc, ca hai ben gid dfiy
CO 30 may bay MIG- 15) vfi hai sQ dofin d i u hudng tdi ky k i t thda thufin hda binh.
62

Dfip Qng nguyfin vpng dd, ngfiy 10-7-1951, My vfi cac nUdc phUdng Tfiy doi vdi chfiu
tai Kaesong, dgi difin cua cfic bfin tham Au" (27) - ndi dUde mfinh danh lfi "trai tfio
chien da b i t d i u cfic cupe dfim phfin bfi't hda giQa hai cUdng quic t h i gidi Hoa
ngQng b i n , tuy nhifin, d i l n t i i n eiia cfic Ky vfi Lifln Xo" (28), "tgo dilu kifin de Lifln
cufic dfim phfin rfi't eh^m chgp. Vfio thfing Xfi cung cfi" vQng chflc vj tri cua minh doi
5-1952, cfic bfin da dgt dUpc thda thu§n vdi cfic nUdc dfin chu nhfin dfin vQa mdi
trfin h i u h i t cfic d i l u kifin, ngogi trQ al" d\S(}c thfinh Ifip d Dfing Au" (29). Bfln canh
phfin cua tQ nhfin chiin t r a n h . Phai mfi't dd, theo ly t h u y i t t i i n hfinh cfich mang vfi
hdn mfit nfim, dfi'n thfing 6-1953, cfic bfin san trfln phgm vi tofin t h i gidi, "ehiln
mdi t h i n g nhfi't dUpc v l vific trao doi tQ tranh Trilu Tifln chfnh lfi mpt p h i n k l
nhfin, d l ngfiy 27-7-1953 kf k i t thda hoach each mang t h i gidi cua LV Stalin; vi
thufin ngQng b i n . Mfit trong nhQng vfiy, nhflng cufic thUdng lUpng hda binh chl lfi
nguyfln nhfin ehu y i u gfiy nen sy tri hofin hinh thQc" (30). NhQng dilu nfiy diu nim
trong k^' k i t hda dfim lfi nhflng tfnh tofin trong k l hogch cua Lifin Xfl vfi cd y nghia
eua cfic nUdc ldn, trong dd cd Lien Xfl. quan trpng doi vdi vific eung c l vj tri sifiu
Chiin tranh Trilu Tifln lfi cufic chiin cUdng, lan tda anh hudng cua Lien Xo
tranh cd khoang thdi gian dfim phan tUdng khong ehi tgi thdi dilm dfi, mfi cdn v l Ifiu,
doi kflo dfii (hai nfim) dfit trong so sfinh v6i vl dfii sau nfiy.
tofin bfi chilu dfii cua eupe chien (ba nfim, 3. L i e n Xo v6i Chi^n tranh T r i l u
hai thang). Theo lihu phan tfch eua nhfi T i e n v a h e luy
nghien cQu A.V. Smorchkov thi I.V Stalin Chiin t r a n h Trilu Tien da p h i n nfio
da iQdng dinh ring, "cufic ehien tranh thay dfi'i cfich nhin eua Lien Xfl doi vdi t h i
giing CO se hgn che tilm lue quan sU cua gidi. Sau chien t r a n h Trilu Tien, Lifln Xo
My d chau Au, tieu hao cac nguon lUc kinh CO vQ cho chinh saeh "ehung sing hda binh"
t l vfi tao ra nhQng khd khan chinh tri cho gifla cfic nudc cd che dp chfnh tri - xa hpi
chfnh quyen H. S. Truman" (23), lfim cho khfic nhau. Khflng phai ngfiu nhien, thang
My bi sa liy, bfic Ip sQ yiu kfim vl qufin sQ. 4-1952, I.V Stalin tuyen bo: "CQng tin tai
"Cufic chiin tranh kdo dfii lfim chay mfiu hda binh vfi hdp tac giQa ehu nghia cflng
nUdc Mf... Ngudi My b i l u rang cupc ehien san vfi ehu nghia tQ ban lfi hofin tofin cd
tranh nfiy lfi bfi't ldi dfli vdi hp... Sau ehiln the, neu nhu hai bfln d i u cd mong muon vfi
tranh Trilu Tien, ngudi My se khfing edn tuan thu nguyen t i c binh dfing, khfing can
kha nfing t i i n hfinh nhQng cuflc chiin thifip vfio cflng viflc npi bp" (31). Mfit khfic,
tranh ldn" (24). Nhfi nghifln cQu vdi Lien Xo, "dUpe vfi mfi't", "chiin thing vfi
A.V.Pansov cung cho ring, "ngay tQ d i u , ehie'n bgi" trong chien tranh Trieu Tifln lfi
I.V Stalin da dy tinh sQ dung chiin tranh nhQng khai niem thfit khd dfit Ifin ban can
Trieu Tifln dl lfim My yiu di bfing each d i y de so do nfing nhe: 1) V l chinh thing, Lifln
My dung dp vdi CHDCND Trifl'u Tien vfi Xfl khong tham gia vfio ehiln tranh; 2) Tuy
Trung Quo'c" (25), "lfim tfing len sy thu dieh Lien Xfl khflng the md rdng anh hQdng tren
giQa My vfi Trung Quoc eung ding nghia toan bfi bfin dao T r i l u Tien, song v i n gifl
vdi sU g i n bd ngfiy cfing chfit che giQa Bftc nguyen vung anh hudng cua minh d Bftc
Kinh vfi Moscow" (26). Chiin tranh kdo dfii Trieu Tifin; 3) BQdc thay dii ehiln lUdc
cdn lfim "giam dang k l sQ nhdm ngd cua trong cupe ehiln lfim eho quan hfi Xfi-Trung
Luen u a n y A.U viei... 63

vin tilm i n nhQng bfi^t fi'n, chuyin h i n Nam A (SEATO), Trung cfin Dflng
sang trgng thfii cfing t h i n g , mfiu t h u i n r i i (SEHTO). Chiin tranh Lanh da lan ra toan
di din dfii d i u - difl'u hofin tofin ngUpc lgi ciu.
vdi tinh tofin khiln Trung Quflc gin kit vfi LQc khdi phfit, cufic Chiin tranh Trilu
phy thufic hdn nOa vfio Lifin Xfi khi Trung Tifin mang tinh ehfi't mfit cufic nfii ehiln,
Quoc h\ lfli kdo vfio cupc chiin; 4) Chiin tranh nhUng sau dd nhanh chdng biln thfinh mflt
Trilu Tifln tgo ra mpt iQc cp sfit cfic mfii cufic xung dflt qufl'c tl' vdi sy can dU cua r£ft
quan hfi quic t l cua Lien Xfi, khiln Lifin Xfi nhilu quoc gia, trong dd cd cfic sifiu cudng,
trd nen cd nhilu doi thu hdn (quan hfi Xfi - nhUng k i t cue cua cufic ehiln lfi khdng cd
My ngfiy cfing thQ dich, quan hfi Xfi-Trung ngudi ehiln t h i n g vfi eung chfing cd kd
xlu di trfing thfi'y, Lifin Xfl vfi Nam Trilu ehiln bgi, chi cd nhQng mfi't mfit, ton th^t
Tifln khflng t h i xich lgi g i n nhau); 5) Chiin lfi cd thye vfi khdng d l xda nhda. Cupc
tranh Trilu Tifin lfi phfip thQ d i u tifln vfi ehiln tranh "da mang di sinh mgng eua
dl lgi nhQng kinh nghifim quan trpng cho 9.000.000 ngQdi Trilu Tifln, gin 1.000.000
Lien Xfl trong xQ ly nhQng vfi'n d l xung dflt Chi nguyfin quan, 54.246 linh My, 299 si
cue bfl d Mozambique, Angola, Ethiopia, quan Lifln Xfi vfi hfing trifiu ngUdi mang
Sjria, Ai Cfip, Viflt Nam... vfi sau nfiy lfi d thUdng tfit ca ddi" (33). Hdn 60 nfim da qua
Afghanistan. di k l tQ ngfiy dQpc tgm coi Ifi ngiing tiing
sung, bfin dao Trieu Tifin hfim nay v i n lfi
Trong dfinh gifi cua phUdng Tay v l Lien
mflt diflm ndng eua t h i gidi, ludn tilm fin
Xfl, Chiin tranh Trilu Tifln dupc nhin nhfin
nguy cd xung dfit. U"dc md ngudi thfin dupc
"nhu khuc nhgc dgo diu, bfio hifu v l sQ
gfip ngudi thfin, Udc md dupc sing trong
bfinh trQdng anh hQdng cua Lien Xfi dfii vdi
mpt dfi't nudc thfl'ng nhfi't, hda binh cua
t h i gidi" (32), nhfi't lfi khi I.V Stahn lien tuc
ngUdi dan Trieu Tien v i n chUa thfinh hifin
canh bfio v l kha nfing ehuyen hda eua cupc
thUe. Bai hpc lich sQ tQ chiin tranh Trilu
chiin thfinh cufic chien tranh the gidi thQ
Tifln cho thfi'y trong giai quyit nhQng vfi'n
ba. Sy lo l i n g nfiy cua phUdng Tay dUdc
d l trpng dgi cua dfi't nQde phai trfinh trd
cung CO bdi tin tQc v l vy thQ thfinh cflng
thfinh eon bfii trong tay ngQdi khfic, trfinh hi
bom nguyfin tQ cua Lifin Xfi vfio nfim 1949 -
tac dfing, sQc fip tQ ben ngofii, tranh dl cfic
vu thQ pha vfi t h i dflc tfln nguyfln tQ cua
nUdc ldn ap dfit, c h l djnh, Ifii vfio quy dgo
Hoa Ky. Dinh ki^n v l "mfii de dpa Lien Xd"
vfi quan sQ khfing phai lfi giai phap dl di
da din din sQ gia tfing mpt cfich mgnh me
d i n myc dich, c i n tinh tfio vQpt qua t h i dfii
ngfin sfich quo'c phdng cua Hoa Ky di ddi
diu, thfing qua dfii thogi, thUdng lUdng hda
vdi vific biln NATO tQ mot lifin minh chinh
binh dl tim tiing nfli chung trfin n i n tang
tri - qufin sQ thfinh mpt to chQc quan sy
tfln trpng Ipi ich, hgnh phue vfi khfit vpng
thong nhfi't dQdi sQ chi huy eua Hoa Ky vfi
cua nhfin dfin.
vific thfinh Ifip nhQng khoi quan sQ d Dflng
64 i.20tS

CHU THtCH
(1). A.C. Orlov, B.A. Gavrilov, Bi mdt chiin tranh (20). X.LAtaevich, Con dilifng chiin diu cOa
Triiu Tan, Nxb Veche, M&txcova, 2003, tr. 75 (ding Qudn dodn phbng khdng Liin Xd si 64., Cong
Nga). thdng tin Hfin Qui$c thfl'ng nhfi't, ngfiy 13-3-2011,

(2). Walte LaFeber, America, Russian, and the (tig'ng Nga).

Cold War. 1945-1996, The McGraw-Hill Copaniea, (21). Bao gfim cfic sfin bay cua thfinh pbtf
Inc, New York, 1997, tr. 6. Antung, thuy di^n Suphun, cfic n u t giao thSng
(3). Lich sit chinh sdch ddi ngogi ciia LiSn XO dudng s i t , cfiy c i u bie qua sdng fip Li;ic vfi hfing loat
(1945-1970), Nxb. IChoa hpc, MfitxcOvn, 1971, tr. 26 cfic v) trf kinh t^. chfnh tr}, qufin ay khfic cua vfing
(tieng Nga). Dflng Bie Trung Quflc.

(4), (5), (6). A.C Orlov, B A Gavrilov, Bimdt chUn (22). V.V. Yurzanov, IVong chiin tranh Triiu
tranh Triiu TUn, add, tr. 65,66, 69. Tiin; Ghi chep cOa m0t nhd bdo Xd-vH't, Nxb Quftn
81^, Matxcova, 1958, tr, 96, (ti^ngNga).
(7), (10). Kim Chum Kon, The Korean War,
Seoul, 1973, tr. 19, 38, (23), (26). A.V. Smorchkov, Chiin tranh Triiu
Tiin 1950-1953, Cheki8t.ru, ngfiy 29-11-2009,
(8). (12). (14), (16), (17), (18), (19). A.C. Orlov, B A
(tijfng Nga).
Gavnlov, Bi mdt chiin tranh Triiu Tiin, add, tr. 71,
150,159,159,164,169,169,172, (24), (25), (30). A.V. Pansov, Stalin citinh keo
ddi chiin tranh tren ban ddo Triiu Tien, tldd, tr. 5,
(9). Theo c6c dieu khoan cfia Hifip U5c, thi hai
6,6.
ben ky kfi't c6 the ap dung nhflng bi^n phap phong
ngiia, ngu mot trong hai b§n, hofie ban bfi cua m$t (27), (29). (31), (32). Leonid Katsva, Lich si?
trong hai bfin bi de doa an ninh. ntf(fc Nga ' thdi ky Xd-vUt, Nxb. Khoa hpc,

(11). A.V. Pansov, Stalin ci tinh keo ddi chiin MatxctJva (tieng Nga), tr. 112, 113, 112, 113.

tranh tren bdn ddo Triiu TUn. Bfio i>pc lap, ngfiy (28). A C. Orlov, B.A Gavrilov. Bi mdt chien
18-7-2008, tr.3 (tieng Nga). tranh Triiu Tien, Sdd, tr, 381.

(15). R. Balandin, C, Mironov, Nhitng chuyin (33). S.S. Potocki (Chu bifin), ChUn tranh Triiu
ngogi giao cua Stalin, Nxb. Khoa hoc, Matxcova. Tien. 1950-1953, Tu sfich Nghien cflu "Tu U?u
2009. tr. 219 (tigng Nga). chifi'n tranh", Nxb. Pohgol, Matxcova, 2003, tr. 2.

You might also like