Volume 13, Issue 37 September 12, 2022

Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E

SPECIAL
Elida Bucpapaj BW
POINTS OF “Unë jam shqiptare nga Greqia”- Ndahet Papas u dërgua në mërgim dhe u kthye kufijtë e Greqisë dhe është ngjitur në piedes-
INTEREST: nga jeta në moshën 96-vjeçare aktorja e Greqi në vitin 1974. talin e yjeve të kinemasë botërore, duke u
njohur Irene Papas, talenti brilant që e Pappas ka pranuar origjinën e saj shqiptare shndërruar në yll të kinemasë botërore.
 Chameria mono- adhuroi gjithë bota nga babai. Thuhet se gjatë xhirimeve të
filmit “Odissea” në vitin 1968, në momen- Papas ka interpretuar përkrah aktorëve të
logue Ka ndërruar jetë Irene Papas, një nga aktoret te pushimi të dy aktorët bisedonin së njohur, si: Antoni Kuin, Zhan Maria Volonte,
më të rëndësishme greke të brezit të saj. bashku në një gjuhë që nuk ishte e askujt Bekim Fehmiu, Marlon Brando, Katerinë
 No Sided articles Aktorja dhe këngëtarja ka lindur pranë tjetër nga trupa e filmit. Hepbërn, etj. Irene Pappas është nderuar me
Korinthit dhe ka një karrierë që zgjat më titullin e nderit, si “Gruaja e Evropës”, një
and no restriction shumë se 50 vjet, me mbi 70 filma. Në vitin Kur gazetarët e kanë pyetur se cilin gjuhë titull që iu jepet grave të cilat kanë dhënë
for our members, 2018, u njoftua se Papas vuante nga flisnin dhe përgjigja e Irene Papas ka kontribut të veçantë në civilizimin evropian.
our guest and our sëmundja e Alzheimerit dhe jetonte larg qenë: Flasim gjuhën shqipe. Unë jam
syrit të publikut. shqiptare nga
friends.
Irene Papas lindi në vitin 1926. Nëna e saj
 Latest needs for our ishte mësuese dhe babai i saj jepte mësime
për dramë klasike dhe vetë ka treguar se
community and the ishte magjepsur nga aktrimi që në moshë të
latest resolutions vogël. U diplomua në Shkollën e Dramës të
Teatrit Kombëtar të Athinës. Irene Papas
 Our Free Voice shpejt u bë një emër i madh në takimet e
producentëve të Hollivudit dhe luajti një
through our words. numër të madh filmash që e bënë atë një
emër të njohur ndërkombëtarisht.

Papas ishte një liberale e përjetshme dhe në Eleni Papas

vitin 1967, kur junta ushtarake greke erdhi
I N S I D E T H I S në pushtet, ajo bëri thirrje për një “bojkot
I S S U E : kulturor” kundër “Rajhut të Katërt”. Kur Greqia dhe Fehmiu është shqiptar nga
junta konsolidoi pushtetin e saj në 1967, Jugosllavia. Irene Pappas i kapërceu

Faqe
Analiza e BIRN/ Dosjet e kyçura në SPAK
Eleni 1
Analiza e BIRN/ Dosjet e kyçura në SPAK Sipas indeksit vjetor të perceptimit të korrup-
sionit të publikuara nga organizata
Faqe Prokuroria e Posaçme Kundër Korrupsionit ‘Transparency International’, Shqipëria
Birn 1 dhe Krimit të Organizuar, SPAK u themelua mbetet një nga vendet më të korruptura në
në dhjetor të vitit 2019 me qëllim hetimin e Europë, duke u rankuar e 110 nga 180 vende
korrupsionit në nivelet e larta dhe krimin e në vitin 2021.
organizuar.
Pak javë pas themelimit të SPAK, më 23
Faqe dhjetor 2019, “Nisma Thurje” depozitoi një
SPAK së bashku me Byronë Kombëtare të
Andi 5-7 Hetimit, BKH, përbëjnë një strukturë të kallëzim penal duke kërkuar hetimin dhe
9, 12 posaçme e cila disponon gjithë kompetencat vendosjen para përgjegjësisë të zyrtarëve të
dhe instrumentet për të përmbyllur hetimet pa Ministrisë së Shëndetësisë, të cilët kishin
nevojën e institucioneve të tjera ligjzbatuese. nënshkruar kontratën koncesionare të steriliz-
Faqe Megjithatë, afro tre vite pas fillimit të imit të pajisjeve kirurgjikale, që i kushton
funksionimit të kësaj prokurorie, një pjesë e buxhetit të shtetit 100 milionë USD.
6-7
Raimonda moisiu 7,-9,
çështjeve të rëndësishme të korrupsionit në
nivelet e larta flenë në sirtare prej më shumë se Në kallëzim ngriheshin dyshime se zyrtarët
10-14 dy vitesh, pa pasur ende autorë konkret dhe publikë të përfshirë në këtë kontratë konce-
duke sjellë parashkrimin e veprave penale. sionare kanë shkelur barazinë e
pjesëmarrësve në tendera, kanë shpërdoruar
Declasified, Agim Të dhënat e siguruara nga BIRN nëpërmjet detyrën, se kanë kryer korrupsion pasiv, si
Hamiti, Janulla ligjit për të drejtë informimi tregojnë se dosjet dhe i kanë sjellë dëm financiar shtetit në vlera
e nxehta të SPAK mbeten të bllokuara në fazën të mëdha.
rrapi e hetimeve paraprake, pa autorë të ndjekur
penalisht. Bazuar në këtë denoncim, SPAK regjistroi në
vitin 2020 procedim penal, por sipas një
Adresa Faqe Mungesa e efikasitetit të Strukturës së përgjigje me shkrim që kjo prokurori i ktheu
Posaçme Kundër Krimit të Organizuar dhe BIRN më datë 9 shtator 2022, nuk ka ende
Anetaresimi 36 Korrupsionit ngre dyshime jo vetëm për mba- asnjë emër të shënuar në regjistër si person
rëvajten e hetimeve por edhe pikëpyetje mbi nën hetim. SPAK shpjegon se çështja vijon të
vullnetin e prokurorisë për të luftuar korrup- jetë ende në fazën e hetimeve paraprake.
sionin në nivelet më të lartë të qeverisjes.
Kjo zvarritje në hetim ka sjellë parashkrimin
 P a g e 2 O u r W o r d s

HYQMT ZANE SHKRIM PSE NDODHET NE BEOGRAD PROCESVERBALI I KONGRESIT TE

HYQMT ZANE SHKRIM PSE zbulimin e procesverbalit të punimeve të një fakt tjetër: fjalën për ata që pretendojnë që kanë merita më të mëdha për këtë vend
NDODHET NE BEOGRAD PRO- Kongresit të Elbasanit nga Anila Lumani e rëndësinë apo për këtë qytet po sillen me një ndjesi aspak shqiptare me vlerësimin e
CESVERBALI I KONGRESIT TE cila i referohet një mikrofilmi që gjendet historike të ngjarjeve të tilla
ELBASANIT në Institutin e Historisë në Shkup dhe që Kongresit të Konkretisht në ndërtesën ku u mbajt Kongresi Elbasanit jo vetëm që nuk
është kopje e cila është marrë në arkivat e Manastirit, të ka asnjë shenjë se atje është mbajtur ky kongres, por ka edhe një konflikt
Pse ndodhet në Beograd procesverbali i ish Jugosllavisë, më ka lënë një shije jo të Kongresite të me grekun Janullatus për ta përvetsuar dhe për t’ia shuar emrin një ngjar-
Kongresit të Elbasanit. mirë të dyfishtë dhe një trishtim Elbasanit, të jeje të tillë historike. Dikur në këtë godinë ka patur një rrasë guri që
Nga procesverbali i Kongresit të Elbasanit njëkohësisht. hapjes së datonte mbajtjen e Kongresit të Elbasanit e gdhendur nga një mjeshtë
tek Shtrohet pyetja se si është e mundur që shkollës atdhetar, ndërsa sot ajo nuk ekziston.
Normalja, një shekull universitar Kombi proçesverbalet e ngjarjeve të mëdha Normale si Duket sikur pushteti ka kohë dhe kujtesë për pllaka përkujtimore mermeri
kërkon mbajtjen në këmbë të godinave historike të kombit tonë gjenden në Beo- Universiteti i ku janë gdhendur fjalët që i bëjnë jehonë luftës partizane dhe komuniz-
historike dhe jo “vjedhjen” e tyre si pro- grad ? Si njohës i realiteteve historike parë Shqiptar. mit, ndërsa ngjarjeve madhore që kanë edhe godinat e zhvillimit të tyre,
cesverbalet e ngjarjeve konbëtare them se ky është një fakt që të çon në Nëse jo vetëm që ato nuk kanë mbishkrime, por u është tjetërsuar edhe
Nga Hyqmet ZANE mendje idenë se kemi të bëjmë me pasojat proçesverbali funksioni. Kështu ka ndodhur me shtëpinë e Aqif Pashë Biçakçiut, me
Kur historia shkruhet, ajo mbetet e pav- e shërbimeve që i bëri Enver Hoxha i Kongresit të shkollën “Ruzhdije”, me shkollën e Tebojës apo Normale së Elbasanit.
dekshme dhe per brezat, se, në të kundërt, serbëve si një ushtar i bindur dhe konsek- Elbasanit Mos ndoshta një ditë një, dy, apo tre breza do të bëhen shpikës të këtij
do të quhemi popull pa histori. Janë ngjar- uent i Popoviçit, Mugoshës, i Stojniçit dhe ekziston fakti që ne sot e kemi në dorë dhe nuk ia vlersojmë kontributin. Ne vetë
je hsitorike dhe personalitetet që na bëjnë Tempos etj. që e zgjodhën atë si njeriun gjithsesi, një jemi kthyer në mosmirjnjohës të vlerave tona mbarëkombëtare.
të jemi komb me gjuhe, me flamur dhe me shërbëtor dhe rob të sllavizmit. problem më Zbulohet procesverbali i Kongresit të Elbasanit
hsitori. Keshtu do te thuhet per nje ngjarje Nga ana tjetër ky fakt i proçes verbalev- madhor Se çfarë thotë Anila Lumani në lidhje me gjetjen e proçesverbalit të
qe tashme ka 110 vjet qe ka ndodhur eështë edhe një tregues se historia jonë qëndron në Kongresit të Elbasanit, po e jap të plotë prononcimin e saj.
Kongresi i Elbasnait dhe qe shpesh harro- kombëtare ka dëshmitë e veta edhe pse të anën tonë: si ”Kopja origjinale e procesverbalit të Kongresit të Elbasanit gjendet në
het si nga pushteti, por edhe nga isntituci- fshehura në kohë. Duhet një profesor si është e mun- arkivat e ish Jugosllavisë, ndërsa në arkivat e shtetit shqiptar nuk ekziston
onet kulturore dhe ato universitare. prof dr Hysni Meziri apo një studiuese si dur edhe ne një dokument i tillë. Një mikrofilm serb i sjellë nga Beogradi gjendet në
Njohja me një material që bën fjalë për Anila Lumani që të na sjellin në vëmendje vetë, e kam arkivin e Institutit të Historisë në Shkup. "Ky dokument është pro-

Many shadow accounts in UK islands have been used since the 70’s for Albanian dictators...

Major local organization stood Who is behind on

strong to many dark powers in stopping full southern
the world... Europe energy banks
Economy with an economist...Americans
looking for guidance. As inflation is being in supplying with en-
a big
With
set up
thetoright
takesupport
down aneverything
admin... is ergy and taking down
possible in America….True common dictatorships … Who
American fighters... is protecting the
crime?

Inevitable future of the youth can

Ismail Qemali vlora not be stopped as time is in their cor-
A hero in the ground!!!
Po su bashkuan kokat sbashkoen toakt ner...the boys lead ahead...
Why are locals stopped?
Si behen levizjet neper rruge pa godi-
na...

Jemi në ditët kur para 113 vitesh vazhdonte punimet Kongresi Arsimor Shqiptar që u mbajt në Elbasan,
Jemi në ditët kur para Shkolla Normale u hap të pushtimit austriak, vetëm me nji shëme. dhe përparimtare vume themelet, por
113 vitesh vazhdonte për herë të parë n'El- klase, e nuk punoi rregullisht e Normales. Vitin tjetër, duhet nji kredi è mirë
punimet Kongresi Arsi- basan më 1909 e punoi atëhere. Në kohë t'Italianëvet u çel 1922-1923, u-çel, nat- për vit, qe mund të
mor Shqiptar që u mbajt atje për gjithë vitin prap më 28 Nânduer 1918, e me 23 yrisht, me tri klasë, nji mbarohet për disa
në Elbasan, Kongres që shkolluer 1909-1910. Jenar 1919 - u bashkue qytetsen e Gatimore e dy të Nor- vjet.
vendosi hapjen e NOR- Vitin tjetër u hap vonë, atëhershëm nën emnin Gjimnas- males; e në vjetin tjetër, Drejtori i Shkollës
MALES në qytetin tonë. në Mars, dhe vijoi Normale tue pasë edhe gjuhën latine 1923-1924 vijoi me 4 Normale
Duke kujtuar këtë gjith'atë vitin shkolluer. si mësim; e nën këtë formë e gjeti klasë. Në vjetin shkolluer A.Xhuvani
shkollë, keni nji shkur- Mbas luftës së Ballkanit Kongresi i Lushnjes, d. m.th. në 1924-1925 iu shtue Nor-
tim historik të saj, bërë u-çel më 1913-1914 në vjetin shkolluer 1919-1920. Mba- males edhe nji Klasë, e
nga ish drejtori, prof. kohën e Qeverisë së sandaj vitin tjetër shkolluer, 1920- kështu u-plotësue e u bë
Aleksandër Xhuvani në Vlonës e të Princ Wiedit 1921 u- nda prap qytetsja prej me 5 klasë, e me këtë
vitin 1927. e punoi, si nji kurs Normales, e cila u-çel vonë në system po vijon vitin e saj
DREJTORIJA e gatimuer Normal, me nji Nanduer e vijoj gjith’ atë vit deri sot. Si dihet, Nor-
SHKOLLËS NORMALE klas në tri paralele, për shkolluer tue pasë dy klasë. Deri në malja ndërtesë mbë vehte
Elbasan 28.7.1927 gjithé atë vit shkolluer. kêtë kohë Normalja ka qenë pa nuk ka, por âsht vendosë
Lidhje a Nr. 80/1 Në kohë të trazimeve të Internat. Por në dhetuer të vitit 1921 në nji të tillë private, e cila
May be an image of 1 Shqipnis së mesme è -1922 u-hapë me Internat tue pasë nuk i mbush të gjitha
person n'ate të Qeveris se Esatit dy klasë, nji Gatimore e nji Nor- konditat për nji shkollë.
Shkurtim historik i Nor- nuk u çel ma, por u hap male të mirëfilltë. Asht fillue ndërtesa e re në
males. me 4 mars 1917, në kohë Prej atij viti fillon jeta e rregull- Krastë, së cilës i janë
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 3

Shqiptaret ne Kosove nga te tere anet per te mbrojtur te drejtat e tyre

How easy can be adapting the portable energy sectors to all parts of Europe with Science… Floating barges to:

Analiza e BIRN/ Dosjet e kyçura në SPAK

Por, ndryshe nga rastet e edhe ish-deputeti i atorit të Fierit, Azem Shatëri, Florjan
e veprës penale, “shkelja e barazisë së pjesëmarrësve takte të shpeshta me ish-ministrin e hetimeve të kryera për Partisë Socialiste, Muçaj, Erjon Murataj, Sabina Cenameri
në tendera apo ankande publike”, duke shmangur nga Shëndetësisë, Ilir Beqaj. incineratorin e Elbasanit Alqi Bllako, i cili në dhe Etleva Kondi. Sipas prokurorisë,
përgjegjësia zyrtarët që kanë shkelur ligjin. dhe atij të Fierit kur janë kohën e nënshkrimit këta shtetas, në bashkëpunim me Blla-
Të njëjtin fat kanë edhe çështje të identifikuar persona të kontratave konce- kon dhe Kokën, kanë shkelur ligjin për
Kontrata e sterilizimit të pajisjeve kirurgjikale është një tjera. SPAK bënë me dije se pro- përgjegjës, të cilët disa sionare ushtronte Partneritetin Publik Privat për të favori-
prej 4 projekteve të Partneritetit Publik Privat me cedimi penal i regjistruar po në vitin janë ndaluar ose shpallur funksionin e sekreta- zuar kompaninë Integrated Technology
mbështetje buxhetore në sektorin e shëndetësisë, me 2020 lidhur me aferën e koncesionit në kërkim, SPAK nuk ka rit të përgjithshëm në Services, e cila fitoi koncesionin.
zanafillë te programi i qeverisjes së kryeministrit Edi për incineratorin e Tiranës, është ende një emër konkret për Ministrinë e Mjedisit.
Rama pas ngjitjes së tij në në pushtet në vitin 2013. ende në fazën e hetimeve paraprake atë të Tiranës. Koka dhe Bllako Administratorët e kompanive konce-
dhe se deri më tani nuk asnjë emër akuzohen se kanë sionare, Klodian Zoto dhe Stela Gugallja
Kontrata u firmos në dhjetor 2015 mes ish-ministrit të të shënuar në regjistër si person nën Në kuadër të hetimeve për favorizuar kompanitë janë në arrati pasi SPAK ka lëshuar
Shëndetësisë, Ilir Beqja dhe kompanisë koncesionare hetim. incineratorin e Elbasanit, konçesionare të urdhër-ndalimi edhe ndaj tyre.
Sani Service – aksionerët e së cilës janë Investital LLC SPAK kërkoi ndalimin e ndërtimit të incinera-
dhe kompanitë italiane “Servizi Italia”, Qeveria ka dhënë tre koncesione me ish-Ministrit të Mjedisit, torëve në këmbim të Lidhur me procedimet penale për incin-
“Tecnosanimed” dhe “U.Jet S.r.l”. vlerë qindramilionë euro për ndërti- Lefter Koka, që u pranua përfitimeve të eratorin e Elbasanit dhe të Fierit, SPAK
min e incineratorëve dhe për dhe nga gjykata respektive paligjshme. njofton se nuk ka ende një vendimmarrje
Paketën më të madhe me 40 për qind të aksioneve e menaxhimin e fushave të duke caktuar ndaj tij përfundimtare.
zotëron Investital LLC- një kompani asokohe e vogël e depozitimit të mbetjeve në Tiranë, masën e sigurisë “arrest në Nën akuzë për
themeluar me kapital 1 mijë euro në Kosovë nga Ilir Elbasan dhe Fier. Të treja kompa- burg”. Koka u arrestua më shpërdorim u pro- Prokuroria e Posaçme nuk ka gjetur
Rrapaj. Në një investigim të mëparshëm, BIRN zbuloi nitë duket se janë të lidhura me 14 dhjetor 2021. ceduan edhe anëtarët autor as për çështjen e denoncuar në
se Rrapaj u kthye në Shqipëri pas zgjedhjeve të vitit njëra-tjetrën. e komisionit të vitin 2022 nga Kontrolli i Lartë i Shtetit,
2013 dhe para se të fitonte koncesionin, vendosi kon- Më 1 mars 2022 u ndalua koncesinit të inciner- KLSH ndaj 8 zyrtarëve të Ministrisë së
 P a g e 4 O u r
HYQMT ZANE SHKRIM PSE NDODHET NE BEOGRAD PROCESVERBALI I KONGRESIT TE
cesverbal i Kongresit të Elbasanit ku
janë edhe 13 kërkesat e kongresit, si
përshëmbull, për hapjen e shkollës
normale, hapjen e shkollave të tjera,
sigurimin e mësuesve, etj. Po ashtu këtu
janë edhe emrat e të pranishmëve në
Kongres, ndër të cilët është edhe Dervish
Hima, Mithat Beu, Kristo Dako dhe
personalitete të tjera të periudhës së
fundit të Rilindjes Kombëtare shqiptare",
tha historiani Skënder Hasani, i cili ka
has në këtë dokument të vlefshëm gjatë
hulumtimeve të tij. "Një kopje e këtij
dokumenti gjendet në arkivin e Institutit
të Historisë në Shkup, ku dhe e gjeta unë
gjatë hulumtimeve. Është mikrofilm serb
i sjellë nga Beogradi, të cilët kanë rënë
në të nëpërmjet agjentëve të tyre", tha
HYQMT ZANE SHKRIM PSE NDODHET NE BEOGRAD PROCESVERBALI I KONGRESIT TE
një hov të mëtejshëm lëvizjes
kombëtare shqiptare e në këtë kontekst
luftës për përhapjen e shkollës dhe të
shkrimit shqip, e cila kushtëzoi pagëzi-
min e këtij Kongresi me epitetin shumë
domethënës “Kongresi për shkolla”.
Duke qenë se hapja e Normales ishte
vendimi më i rëndësishëm i këtij
Kongresi , prof.as.dr. Liman Varoshi
shton se “Kongresi kombëtar i Elbasa-
nit u thirr me iniciativën e klubit shqip-
tar të Selanikut. Në fillim të punimeve
ai procedoi me zgjedhjen e një kryesie
të përbërë nga 4 veta, me cilësinë e
drejtimit të krejt punimeve të kongresit.
Në krye të kësaj kryesie u zgjodh
Dervish bej Biçaku, i cili do të ush-
tronte të gjitha atributet e kryetarit.
Janë problemet që trajtoi dhe vendimet
që mori në interes të lëvizjes
kombëtare shqiptare që ë bëjnë këtë
Kongres me karakter të theksuar mba-
rëkombëtar, për të cilën rektori Liman
varoshi pohon se “Të themelohej në
Elbasan, në vjeshtën e 1909-s, një
shkollë e mesme normale shqipe me
gjashtë klasa. E cila do të përgatiste
mësues për shkollat fillore shqipe dhe
do të mbahej me kontributin e të gjitha
klubeve dhe shoqërive shqiptare.
Të ngrihet në qytetin e Korçës shoqëria
qendrore shkollore “Përparimi”, që do
të kujdesej për mbajtjen dhe adminis-
trimin e shkollës normale, do të
punonte për hapjen e shkollave të tjera
shqipe, për botimin e librave dhe
teksteve shqipe. Në Kongres u kërkua
që shoqëria “Përparimi” të njihej
zyrtarisht nga qeveria turke. Duhet
shtuar se në mbledhjet e fshehta dele-
gatët e kongresit trajtuan edhe
probleme të natyrës politike, që në
thelb përputheshin tërësisht me atë çka
kërkonte lëvizja kombëtare shqiptare.
Kështu, delegatët në këto mbledhje
shprehën kundërshtimin dhe mosbesi-
min ndaj regjimit xhonturk, afirmuan
vendosmërinë për të siguruar au-
tonominë e Shqipërisë dhe përm-
Hasani. Sipas tij ky dokument nuk gjendet
në arkivin e Tiranës. "I ndjeri prof dr
Hysni Meziri, njohësi më i mirë i Rilindjes
kombëtare dhe sidomos arsimit shqip, i
cili dhe ka botuar disa vepra për këto
çështje, kur ia tregova këtë dokument, më
tha se një kopje e tillë nuk gjendet në
arkivin e Tiranës", tha Hasani.
Kongresi i Elbasanit u hap më 2 shtator të
vitit 1909 dhe i vijoi punimet deri më 9
shtator. Në të morën pjesë 35 delegatë,
përfaqësues të klubeve dhe të shoqërive
shqiptare të qyteteve të tilla të Shqipërisë,
si Tirana, Durrësi, Dibra, Shkupi,
Manastiri, Gjirokastra, Korça, Berati,
Leskoviku, Përmeti, Ohri, Struga,
Pogradeci, Janina, Filati, krahinat e Gram-
shit, të Skraparit etj. Nuk mundën të
Biggest Heist on private land continues to
happen in Albania...How can they, the Alba-
nian politicians sell someone else’s land??
bushjen e qëllimit për një organizim sa më
produktiv të komiteteve të fshehta që
vepronin pranë klubeve ekzistuese”.
Trajtimi i një game të tërë problematikash
që trajtoi dhe kontriboi në kohën e vet para
110 vjetësh ky Kongres, është për të thek-
suar se edhe përgjegjësia e trajtimit të
vlerave që përban në vetvete Kongresi i
Elbasanit, përbën një detyrim për brezat që
duhet jo vetëm të jenë kujtimtarët e vërtetë
të datave të tilla historike, por edhe të
ruajnë me një fanatizëm atdhetar edhe
simbolet e tyre, siç janë ndërtesat e ku
zhvilluan punimet këto evenimente histori-
ke të kombit tonë. Kombi kërkon mbajtjen
në kombë të godinave historike dhe jo
“vjedhjen” e tyre si procesverbalet e ngjar-
jeve konbëtare. Edhe fakti që ende sot e
kësaj dite Normalja e Elbasanit nuk ka
marrë statuesin si Universiteti i Parë shqip-
tar, në një kohë që universitetet me emër në
botë nuk e kanë nisur rrugëne tyre si shkol-
la me një program të caktuar siç e nis
Normalja e jonë.
Epilog
Cilido të jetë ai që ka përgjegjësinë hsitori-
ke dhe prej shqiptari apo për drejtimin e
këtij vendi, harresa për ngjarje të tilla
hsitorike, hapur është një tradhëti në emër
të popullit, se ngjarje të tilla nuk rikthehen
më. dhe mos ndoshta do të duhet të na e
shkruajnë grekët e serbët hsitorinë tonë të
lavdishme. Gjithësesi, Mid'hat Frasheri,
nënkryetari Kongresit të Elbasanit në
ditarin e tij mbajtur në Elbasan ditët e
ngjarjes më të madhe të arsimit kombëtar
shqiptar, ndër të tjera ka shkruajtur “…
Vërtet më të bukur qytet se Elbasani
s’mund që të gjendej për një të tillë kongres
kombiar, ku do të bisedohet puna e
shkollave shqipe dhe e mësimit të gjuhës
sonë : njerëzia e Elbasanit jo tani, po dhe në
kohët despotike ishin çquar për dashurinë e
tyre për gjuhën shqipe”
ALBERT VATAJ
Monedha bizantine e Konstandinit IX
pretendohet se tregon shpërthimin e super-
novës së viti 1054 pas Krishtit
dërgonin delegatët e tyre Vlora, për shkak
të terrorit të xhonturqve mbi atdhetarët e
këtij qyteti, Shkodra, për arsye të vepri-
mtarisë së reaksionit xhonturk, të përkra-
hur nga klerikët konservatorë dhe elemen-
tët fanatikë turkomanë, si edhe vilajeti i
Kosovës, po për shkak të pengesave që
nxorën klerikët dhe paria konservatore e
fanatike, që përkrahte alfabetin arab.
Megjithatë, klubi i Shkupit ngarkoi si
përfaqësues të vetin Mithat Frashërin,
ndërsa atdhetarët shkodranë njoftuan në
mënyrë paraprake se do t'i njihnin
vendimet e këtij Kongresi. Po ashtu nuk u
përfaqësuan edhe shoqëritë atdhetare të
mërgimit”.
110 vjet Universitet në Elbasan
Kongresi kombëtar i Elbasanit (2-9 shtator
No photo description available.
Supernova shkëlqeu në qiell për vite me
radhë, por studiuesit bizantinë nuk shkruan
kurrë për të dhe arsyet thjeshtë mund të
aludohen, duke marrë në konsideratë papa-
jtueshmërinë që kishte kisha ndaj çdo
cenimi të përsosmërisë së veprës së Kri-
juesit.
Një monedhë ari e emetuar gjatë
mbretërimit të perandorit bizantin, Kon-
standinit IX, mund të tregojë një supernova
që ndriçoi qiellin për më shumë se një vit.
A mundet një nga dy yjet pranë kokës së
Perandorit të tregojë një supernova që
ndriçoi qiellin mbi Bizant për më shumë se
një vit?
Në vitin 1054 pas Krishtit, një ylli aty pranë
i mbaroi karburanti dhe ju blatua një
shpërthimi verbues supernove. Megjithëse
ndodhet 6500 vite dritë larg, shpërthimi
ishte qartë i dukshëm në qiellin mbi Tokë
për 23 ditë dhe disa qindra netë më pas.
Shpërthimi, i njohur tani si SN 1054, ishte
aq i ndritshëm sa astronomët kinezë e
quajtën atë një "yll mysafir", ndërsa
vëzhguesit e qiellit në Japoni, Irak dhe
ndoshta në Amerikë, regjistruan shfaqjen e
papritur të shpërthimit, me shkrim dhe me
gurë. Por në Evropë - e cila drejtohej
kryesisht nga perandori bizantin Kon-
standini IX dhe kisha e krishterë - shpërthi-
mi i madh dhe mahnitës në qiell nuk u
përmend kurrë, as edhe një herë.
Pse jo? A e injoroi kisha thjesht këtë yll
spontan, apo ishte një komplot më i poshtër
për të mbuluar realitetin e kozmosit? Sipas
hulumtimeve të reja, një e dhënë për
përgjigjen mund të fshihet në një vend të
papritur: një monedhë ari me prodhim të
kufizuar.
Në një studim të botuar në numrin e gushtit
2022 të Gazetës Evropiane të Shkencës dhe
Teologjisë, një ekip studiuesish analizuan
një seri prej katër monedhash ari bizantine
të prera gjatë mbretërimit të Kostandinit IX,
nga viti 1042 deri në vitin 1055 pas Krish-
tit. Ndërsa tre prej monedhave treguan
vetëm një yll, autorët sugjerojnë se
W o r d s
1909) përfaqëson mbi të gjitha një forum
mbarë shqiptar ku morën pjesë në cilësinë e
delegatit 35 përfaqësues të klubeve dhe
shoqërive shqiptare ndërmjet të cilëve do të
veçonim: Orhan Pojani, Grigor Cilka, Gjergji e
Sevasti Qirjazi, Mit’hat Frashëri, Dervish bej
Biçaku, Refik Toptani, Ahmet Dakli, Hamdi
Ohri, Abdullah Koprëncka, Thoma Papapano,
Nikoll Koçani, Selman Blloshmi, Simon Shute-
riqi etj. Ndër të tjera duhet thënë se ky Kongres
mori vendime të rëndësishme që rezononin
tërësisht me platformën e lëvizjes kombëtare
shqiptare e në mënyrë të veçantë spikasnin ato
që kishin të bënin me përhapjen e shkollave
shqipe në krejt vendin.
Në lidhje me rëndësinë e këtyre vendimeve, ish
rektori LimanVaroshi shprehet se “Me
vendimet që mori, Kongresi i Elbasanit i dha
monedha e katërt - e cila tregon dy yje të
ndritshëm që inkuadrojnë imazhin e kokës së
perandorit - mund të jetë një përshkrim delikat
dhe ndoshta heretik i supernovës së vitit 1054.
Sipas interpretimit të ekipit, koka e perandorit
mund të përfaqësojë diellin, ylli lindor përfa-
qëson Venusin - një objekt rregullisht i
dukshëm gjatë ditës i quajtur gjithashtu "ylli i
mëngjesit" - ndërsa ylli perëndimor përfaqëson
SN 1054, i cili ishte i dukshëm për gati një
muaj në qielli i ditës, përballë Venusit. Ekipi
shton se dy yjet mund të përfaqësojnë gjithash-
tu kishat ndërluftuese ortodokse lindore dhe
katolike perëndimore, të cilat u ndanë nga njëra
-tjetra gjatë një ngjarje të quajtur Skizma e
Madhe në korrik të vitit 1054.
Nëse ky interpretim është i saktë, dhe monedha
e rrallë tregon SN 1054, atëherë sugjeron se
studiuesve bizantinë mund të jenë ndaluar të
studiojnë ose të shkruajnë për supernovën për
shkak të kufizimeve fetare. Në thelb, kisha
mund të ketë pasur një "paragjykim filozofik
kundër çdo ndryshimi të vërejtur në qiellin e
supozuar të përsosur dhe të përjetshëm të
natës", shkruan studiuesit në gazetë. Kombin-
uar me kaosin e përçarjes në atë kohë, zyrtarët
e kishës mund ta kenë parë si të kujdesshme që
thjesht të injorojnë supernovën. Por të paktën
një studiues i zgjuar mund të ketë gjetur një
mënyrë për të shmangur censurën.
“Duke pasur parasysh qëndrimin e Kishës ndaj
astronomisë/astrologjisë, do të kishte një nxitje
të fortë për të mos raportuar ndodhjen e ndonjë
ngjarjeje, duke përfshirë një supernova të
dukshme – që do të kërcënonte status quo-në
teologjike/astronomike”, shkruajnë autorët e
studimit. "Ndoshta një nga mënyrat që një
astronom i zgjuar në Universitetin e
Kostandinopojës të regjistronte ngjarjen do të
ishte përdorimi i një shifre, në këtë rast, një
monedhë e emetuar e një prodhimi special që u
mori jetë pas ngjarjes së vitit 1054."
Studiuesit vizituan gjithashtu koleksione të
ndryshme muzeale, për të studiuar 36 kopje të
kësaj monedhe me dy yje, e cila solli në dritët
në vijim një tjetër detaj të veçantë. Madhësia e
yllit perëndimor të treguar në monedha nuk
ishte uniforme, por dukej se zvogëlohej me
kalimin e kohës - ndoshta kishte për qëllim të
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 5

Ernest Koliqi, misionari i hapjes së shkollave shqipe në trojet shqiptare

Rama me heshtjen dhe mos përmendjen e emrit të DOKTOR NOSI I ELBASANIT nëntor dhe tërë familjen ta internonin.
Ernest Koliqi, misionari i hapjes
Ernest Koliqit, u thotë serbëve se ne bëjmë si të DOKTORR I MBAREQYTETAREVE Mbetem. Më shkakton aq tronditje sa nuk po di
së shkollave shqipe në trojet
doni ju. ELBASANAS si të sillem.
shqiptare 2A
Open Ballkan si fshirje e kujtesës Duke shfletuar Revistën kulturore, shoqërore, - Mjekun engjëll të qytetit.
artistike “Shejzat” (Mars 1971), botuar në Itali e Nga Muç Xhepa Fjalët me dalin përzier me lot.
kombëtare
(20 maj 1903 - 15 janar 1975) drejtuar nga Ernest Koliqi, më tërhoqi rubrika - Dy ditë. 15 nëntor, Zemra pushoi...
"Bisedime të lira". Në të, Koliqi jep përcaktimin e 16 nëntor 1984. Arkëmorti doli nga porta e Gigi kalon kafenë poshtë. Mbyt dhimbjen.
Nga Hyqmet Zane
fjalës “patriotizëm”, dhe ndër të tjera shkruan: madhe. Tre djemtë, kokëlartë, përcillnin - Para se ta prangosnin.
“Nderi i atdheut ruhet me sjellje t'urta, dhe të pranë Perëndisë babanë. Mjekun e çdo vatre Doktori kishte vajtur si çdo ditë të zakonshme
Koliqi kishte ngarkuar intelektualin
përditëshme. Çdo marrëdhënje me të huej sherben në Elbasan. Njerëzia hiqnin kapelet dhe i pune në klinikë. Duke vlerësuar shfaqjen e një
dhe pedagogun gjirokastrit, Ali
me i a forcue e shtue namin e mirë Shqipnis. Ase, vendosnin në zemër. Ato pranë, e merrnin defekti lobar në radioskopinë e mushkërive të
Hashorva. Ishte ky mision arsimor,
anasjelltas, m'e koritë emnin shqiptar. I hueji mbi në supe engjëllin që ju ish gjendur në çdo një pacienti, i kishte ndaluar zemra. Mjekut që
atdhetar e vizionar që mishëronte
Shqipni din pak ase aspak. Po dijti pak, zakonisht i kohë. E mora edhe unë afër kokës. S’i kishte shpëtuar mijra jetë...
programin e madh të Rilindjes
shikon Shqiptarët si njerëz primitivë, d.m.th. bar- mbajta lotët. - Të na shpëtonte.
Kombëtare, përhapjen e diturisë e
barë. Kanë ba propagandë të madhe anmiqt e kom- - Dëgjomë, është serioze. Të kthehet në Heroi ua kishte djegur dosjen “3963-A”.
përparimit, zgjimin dhe ngritjen e
bit mbi të pandehunat veti prapanike të kombit peritonit. Doktor Nosi dhe Elsa Dovana Nosi
ndërgjegjes kombëtare, edhe pse
t'onë. Njani sijsh lajmoi botën se Shqiptarët kanë Kishte ardhur në mesnatë me biçikletë te Dr. Lee Edwards, Muç Xhepa dhe Grigor Nosi
Shqipëria ishte nën pushtimin e italo
bisht në fund të shpinës. Lypet urti e madhe nga ana “Banesat”. Shtëpia ime në katin e katërt. E Dosja 3963-A
-gjermanëve.
e jonë, përjashta, për të përgënjeshtrue pohimet kishte lënë poshtë hyrjes mjetin, që s’ia
Për atë kohë të artë, që do të
antishqiptare t'atyne qi dojshin me shtri sundimin kishin ndaluar ende dhe në gjysmerrësirë Vjen kërkesa e prerë: Shtetet e Quint-it, të
cilësohej si Pavarësia e Dytë e
mbi tokë t'ona, tue na përshkrue si njerëz të paaftë kishte ngjitur shkallët shpejt. mos harrojn edhe Krahinën Shqiptare të
Kombit Shqiptar, kur ky misionar i
me u vetqeverisë”. - Faleminderit shumë doktor, je munduar. mbetur padrejtësisht nën administrimin e
shkollës dhe gjuhës shqipe ndërmori
Janë fjalë si me i thënë sot në sy kryeministrit Edi Por, më shkoi dhimbja si me dorë. E Serbisë!?
atë hap gjigand, vetë Ernest Koliqi
Rama që ka humbur çdo atdhetarizëm para Serbisë trembët.
është shprehur se “Çdo qytet i
përkundër kërkesave të At Gjegj Fishtës dhe vetë Më vështroi me sytë që i rrezatonin dituri Vjen kërkesa e prerë: Shtetet e Quint-it, të mos
Kosovës, Maqedonisë, Luginës së
Ernest Koliqit si pjestarë të Kongresit të Manastirit dhe pa më lënë të vazhdoj, me zë hyjnor, harrojn edhe Krahinën Shqiptare të mbetur
Preshevës dhe Malit të Zi, kudo ku
më 1908 që hodhi bazat për problemet e gjuhës kërkoi të më bindë. padrejtësisht nën administrimin e Serbisë!?
ka dhe jetojnë shqiptarë është meri-
shqipe dhe shkollave që u hapën më vonë pas - Peritoniti është skuqje, ënjtje e mukozës së
tore të ketë shkolla, rrugë, sheshe
Kongresit të Elbasanit më 2 – 9 shtator 1909, që çoi barkut. Në rastin tënd është shkaktuar nga Shkruan: Refik Hasani
dhe shtatore të themeluesit të ar-
në hapjen e shkollës Normale si kryevepra e plasja e apendicitit. Duhet hequr menjëherë.
simimit kombëtar në këto anë”.
Rilindjes Kombëtare. Të mos flasësh dhe të Të rrezikon jetën. Asnjëherë shtetet e Quint-it nuk i kan kërkuar
Nuk ka vend për të komentuar se
heshtësh për një kongres arsimor si ai që u bë në Më mori me vete si të isha djali i tij. Dhe, me ngulm dhe nuk i kan bërë presion Serbisë
vetë ai i ka shprehur qartësisht
Elbasan, dhe për misionin e madh të Ernest Koliqit qëndroi derisa dola nga salla e operacionit. pas përfundimit të luftës së UÇPMB-ës dhe
qëllimet e misionit të tij. Sot në
për shtrirjen e gjuhës shqipe në trojet etnike shqip- Kishte pasur të drejtë. Apendiciti më kishte Marrëveshjes së Konçulit, që Serbia të kthej
Shqipëri, drejtues të arsimit dhe vetë
tare dhe për hapjen e shkollave të para në këto troje, plasur. Lapidarin e UÇPMB-ës në Preshevë dhe ven-
kryeministri as që e përmendin
është si ti thuash Aleksandër Vuçiç se “historinë do Vargu i njerëzve në cermoninë mortore la doset Shtatorja e Skënderbeut në qendër të
veprën e Ernest Koliqit, si një mos-
e bëjmë si ta doni ju”. Ky është një realitet që duhet pas rrugicën e ngushtë të lagjes “Kala” dhe Bujanocit.
mirënjohje e madhe ndaj një
ti vijë turp çdo pushtetari për ngarkesën antishqip- mori udhën drejt bulevardit qendror. S’ishte
atdhetari të spikatur për ardhmërinë
tare që ka në emër të Open ballkan. parë një nderim i tillë në qytetin tonë. Asnjëherë shtetet e Quint-it nuk i kan kërkuar
e kombit shqiptar.
Gigi, djali i madh i doktorit, kishte nisur të me ngulm dhe nuk i kan bërë presion Serbisë
Përkundër këtij realiteti sjelljet dhe
VANGJUSH ZIKO mësonte anglisht. Ishim miq të besës. Një pas përfundimit të luftës së UÇPMB-ës dhe
veprat e kryeministrit të Shqipërisë
SENTENCA orë mësimi erdhi i shqetësuar. Marrëveshjes së Konçulit, pasi që Shqiptarët në
janë në sinkron me qëllimet e
UNIFORMA E MËRZISË - Dje isha me babanë të vizitonim një pa- Republikën e Serbisë, jan të diskriminuar, pasi
misionit të Serbisë së madhe dhe,
ciente të moshuar. Vuan nga tuberkulozi. po na pasivizohen adresat dhe po ndodh një
ashtu si marrëveshja Tito – Ever,
politikanët e bosët, Kishte kollë me gjak dhe temperaturë të pastrim etnik-një dëbimi dhe diskriminim, pasi
edhe dyshja Vuçiç – Rama përmes
i mbledh për një kockë, lartë. Babai ka dhjetë vjet që e kuron. Pas kjo Krahinë është Rajoni më i prapambetur në
Ballkanit të Hapur kërkojnë të
bunkeri është shtëpia vizitës, në oborrin e shtëpisë, i biri më gjithë Evropën.
mbyllin në kalendat greke veprat e
dhe haleja ime kërkoi t’i lija vetëm. Ai punon në degën e
atdhetarëve të vërtetë që bënë atë që
(shpella e polifemit m'u kujtua!) brendshme. Qëndruan gjatë. Kur u kthye,
ishte kryevepër edhe pse nën push-
-Jam askushi! - i thirra babait i kishte rënë hije vdekjeje. Asnjëherë shtetet e Quint-it nuk i kan kërkuar
timin e dy fuqive madhore të kohës.
zërit të verbuar. - Mendon se mund të ketë lidhje me ty. me ngulm dhe nuk i kan bërë presion Serbisë
Të shkosh në Gjakovë siç bëri
PËR STINËT TONA Gigi ishte mjek zemërmadh. Kur dikush i pas përfundimit të luftës së UÇPMB-ës dhe
ministrja Evis Kushi dhe të mos
Ky ballkon është yni dërrmuar nga puna e rënde dhe mungesa e Marrëveshjë së Konçulit, pasi që Shqiptarët në
kujtosh emrin e Ernest Koliqit që
(e kemi bashkë me panjat), ushqimit i kërkonte raport mjekësor, regjim Republikën e Serbisë, mungon Universiteti në
hapi shkollat e para dhe futi mësi-
shushuritin ato shtrati, ai nuk ia prishte. Veperim i gjuhën Shqipe, rregullimi me Ligjë përdorimin
min e gjuhës shqipe në shkollat e
me buzët e mia të belbra, dënueshëm për pushtetin e punëtorëve dhe i Simbolit tonë Kombëtarë shqiptarë Flamurit
Kosovës, po aq sa edhe të mos
sytë e mi buzëqeshin fshatarëve, që jetonin të lumtur në parajsën dhe përfaqësimi në instanca dhe mekanizma të
kujtosh ata burra e gra elbasanas që
me qerpikët e tyre të gjelbër. e socializmit botëror. nivelit lokal dhe Qendror.
përqafuan misionin e ministrit
Regjistrohen gëzimet, - Jo, do të jetë shumë më serioze.
Koliqi, kjo është mosmirënjohje e
shqetësimet e mia Bulevardi ishte mbushur plot. Arkëmorti Asnjëherë shtetet e Quint-it nuk i kan kërkuar
cilësuar. Ata nuk kanë nevojë që tia
në trungun e tyre të drunjtë, kalonte nga supi në sup. Pas hotel me ngulm dhe nuk i kan bërë presion Serbisë
përmendin emrin pushtetarët e
në shpirtin tim të butë “Skampës”, në rrugën që të shpie te pas hyrjes së forcave të NATO-s në Kosovë në
sunduar nga Open Ballkan, se u
gjethet e tyre vyshken Komitetit i Partisë Rrethit, kortezhin e qershor të vitit 1999, të ndriqojn dëbimin dhe
ndyhet, por ne kemi nevojë për
dhe prapë mbijnë. ndaloi policia. gjenocidin e kryer ndaj shqiptarëve në Beo-
veprat e tyre se na nderojnë dhe të
Për stinët tona, - Kemi urdhër të mos u lëmë ta kaloni... grad, Nish Leskoc,Vranjë,Prokuple e
jemi me kokën lart. Po aq sa edhe
që çelin e ndryshken, janë në mbledhje. Vendoseni në automobil Kurshumli dhe për kthimin e pronave përmes
nuk përmendet edhe emri i krijuesit
ndez çdo mbrëmje dhe të tjerët në autobuse. një Komisioni ashtu si parashef Kongresi i
të abetares së parë Kolë Xhumari që
Gjithësia qirinjtë. Atë ditë, paria e partisë komuniste kishte Berlinit, Konferenca e Londrës etj
i rezistoi kohërave dhe ishte më e
HIEROGLIFI I HIJES urdhëruar lukuninë e saj të mos merrte pjesë
mira e mundshme dhe me të cilën u
Trupin e lodhur nga ëndrrat në funeral. Vetë ishte ngujuar në pallatin e Asnjëherë shtetet e Quint-it nuk i kan kërkuar
mësuan breza e breza nxënësish në
ma mbështjell ajri i freskët. krimit për punë të pista. Populli i kishte me ngulm dhe nuk i kan bërë presion Serbisë
dekada të tëra.
Dielli ma përkëdhel. sfiduar: shprehte hapur falenderimin e pas përfundimit të luftës së UÇPMB-ës dhe
Dihet se në vitin 2012 kur në pushtet
Hija ime zgjatet e zgjatet, merituar. Marrëveshjë së Konçulit, pasi që Shqiptarët në
ishte Sali Berisha, u përgatit një
lan sytë me vesën e mëngjesit - Mësova para pak ditësh të vërtetën e Republikën e Serbisë, sivjet kan jubileun tri
abetare e përbashkët me të cilën
dhe i fshin mosardhjes së autoriteteve të qytetit në dekada nga Referendumi i datës 1 e 2 Mars
edhe sot mësohet në Kosovë, por që
me peshqirin e lëndinës përbri, varrimin e babait. 1992 – 1 e 2 Mars 2022, që të dalin në mbrojtje
vetëm pas 10 vjetësh iu bënë disa
Në mesditë Thotë Gigi pas takimit me Dr. Lee Edwards, të vullnetit plebishitar të kësaj Krahine sepse
ndërhyrje që nuk dua ti paragjykoj.
këmbët e mia e shkelin indiferente themelues dhe kryetar i “Fondacionit BE-ja promovon vullnetin e shumicës.
Por kujtesa historike ka nevojë për
mbi asfalt, Përkujtimor të Viktimave të Komunizmit”.
dishepujt e këtyre punëve madhore
Muzgu as ma ndrit, Jemi ulur për kafe jashtë lokalit “Coffee Shtetet e Quint-it, do të duhej të mos
sepse ajo që po bën sot kryeministri
as ma mat, Nature” në Uashington. Si përfaqësues të mbështesin me dy standarde në këtë rast
i Shqipërisë Edi Rama është në
ma fshin hijen bordit të organizatës “Shtëpia e Lirisë mbështesin Serbët në Kosovë, por po harrojn
kundërshtim me frymën e atdheta-
me sfungjerin e qullur Shqiptaro-Amerikane” erdhëm të marrim Shqiptarët në Preshevë, Medvegjës e Bujanocit
rizmit dhe një tradhëti e hapur ndaj
me djersën e ditës, eksperiencë. që në vitin 1992 kan mbajtur dhe organizuar
interesave madhore të kombit.
Me formë e pa formë - I bëri përshtypje njerëzve që morën pjesë. Referendum.
Ashtu si Enveri që e dënoi Ernest
ec mot e sot, - Babanë e kishin në 2A.
Koliqin, sepse bëri një vepër
Hieroglifin e hijes sime - Çdo të thuash me këtë.
madhore të rëndësishme për kohën
s'e lexoj dot. - Kishin vendosur ta burgosnin më 17
dhe brezat e mëpasëm, sot edhe Edi
 P a g e 6 O u r
LETRAT E PAPA KALISTI III, DERGUAR GJERGJ KASTRIOTIT SKENDERBEU NE VITIN 1457
LETRAT E PAPA
KALISTI III,
DERGUAR GJERGJ
KASTRIOTIT SKEN-
DERBEU NE VITIN
1457
NGA LUTFI ALIA
Gjergj Kastriotit Skender-
begu.
shpartalluar dhe destabili-
zuar popullin turk. Uro-
jmë që profecia hyjnore të
bëj, që ky qen i tërbuar,
ky gjarpëri turk që rrinte i
fshehur, tani që ka dal
MIHO GJINI"MJESHTER I MADH" LORENC BINERI,-NJË “ODISE” NGA PIQERASI!
MIHO
GJINI"MJESHTER I
MADH"
LORENC BINERI,-NJË
“ODISE” NGA
PIQERASI!
Ai zbriti nga mali, ku
ndodhet Manastiri i
Kremesovës, si “i
varur në qiell!”, ashtu
sikundër kishte zbritur
nga malet dikur
gjeologu Mezin Bineri
në Piqeras, për një jetë
më të mirë këtu, i
zhytur në masivin e
gjelbër të ullinjëve e
agrumene që shtrihen
gjer atje, ku vijnë
dallgët e detit. Dhe të
birin tre vjeçar,
Lorencin e mbante për
dore, e riti po këtu, e
shkolloi, gjersa edhe ai u
“bë me krahë”, që të
“fluturonte “edhe ai në
dhera të tjera: në Greqi,
në Zelandën e Re, në
Angli e përfundimisht në
Zvicër. I ati i tij nga
Zhulati i Gjiokastrës nuk
jeton më, po ja ku është
kthyer nga “shtegëtimi” i
gjatë, si të ishte persona-
zhi kryesor i Homerit, ky
djalosh i hijshëm e
shtatlartë, me trupin si të
Apollonit, përkrah Elisës,
së shoqes së tij bjonde e të
bukur, -bijë nga nënë
piqerasiote. Ata të dy,
sikur sollën para meje e
ish mësuesit të tyre Vasil
Gjivogli, flladin e udhëti-
meve detare e të erërave
të majëmalit, bashkë me
atmosferen e Pashkës së
15 gushtit të Shën
Marisë...
Ai e përqafoi mësuesin e
dikurshëm, duke i kujtuar
edhe një episod
gazndjellës (tepër të
rezikshëm!) të së kalu-
arës: heqjen nga muri i
klasës të portretit të Enver
Hoxhës dhe vërtitjen që i
bëri Udhëheqësit në
rrëpirën e pasme përmes
dritares. Qe koha kur
kishin marrë kurajën e
tyre edhe nxënësit e
shkollave, pas rrëzimit të
W o r d s
hapur kundër të pisanjos, që tani popullit tënd tërbimi i eger dhe humben luften, ia pozicion për të zgjidhet.
krishterëve, po të fyejne ty paqen e përjetësh- i fuqishëm i mbathi kembeve, luftuar në toke
qëështëvërsulur me personalisht dhe me dhe lumturine. armikut? Zoti i ikën dhe u dhe në det, për ta Për të mbledhur dhe për të
tërbim kundër nënshtetasit tuaj.Nuk janë fjale Madh dhe i fshehën ne stro- çdukur murtajën dorëzuar ty shumën e parave,
popullit të Zotit, do boshe këto që po pavdekshëm, i fkat e mbretërisë turke. Mbetet që për të cilën shkruajta më sipër,
të mundet, do të Mos ligeshto nga të shkruaj, por mallëngjyer nga se vet. Këto ishin ju o burrë i devot- dërguam në Dalmaci shumë të
nënshtrohetdhe t’i dëmet që ke fakte që do të lutjet tona dhe të vepra të mëdha, shëm, me kurajon dashurin Johannes Navarra,
dorëzoi trojet që ka pësuar, as nga behen të besuesh- besnikeve te por dhe më të tënde të za- shqytari i jonë, me porosi të
pushtuar pa asnjë të humbjet e me si ka ndodhur krishterimit, i mëdha do të jenë konëshme, ju ftoj arrij sa më shpejt te ti o burrë
drejtë. Vetem kështu njerëzve tuaj. ne rastet e tjera. erdhi në ndihmë ato, që Zoti do t’i si ushtar dhe fisnik.
do ta rrenojme Ngjarje të Vitin e kaluar, popullit të vet dhe bëjë për të mbro- Athleta Christi, të
tërësisht. Në pran- rëndësishme do të kur turku i pabesë ajo masë e madhe jtur popullin e rezistosh me Data 11 shtator 1457, viti i
verë, ti o burrë i vijnë, qe do t’i arriti ne portat e armike, si një re vet. forcë, ta përbal- tretë i Pontifikatit
devotshëm do të kommpensojnë Hungarisë, kush që mbulon diellin, losh këtë sulm
asistosh mrekullitë humbjet me fitime nuk u tremb nga u shpërnda dhe u Iu kemi bërë dhe me ndihmën Gjergj Kastriotit Skenderbegu,
dhe i lumtur do të dy herë me të krishterët, kur e çduk dhe ajo thirrje të gjitha providencës Zoti i Albania.
shikosh si do t’ia shumë, e do te panë vehten të mostër e fuqive të krishtera hyjnore, së shpejti
mbathin këta turqit sjellin ty dhe kërcënuar nga tmerrëshme, kur e të vihen në dis- gjithëçka do të Si rezulton nga kjo përgjigjie,
tyre!.Lorenc muar mineralet e më të qetë e të begatë sikundër
monumentit të tij fërtunat tropikale Kryeqyteti Helen rezultati?...Fitojnë Bineri krijon dobishme është Zvicra. “Spiranca e
nëTiranë dhe e piraterinë e në Atikën e Kupën në dy Kompanin e vet maleve...Dhe do Odiseut” tashmë do të hidhet
tërheqjes zvarrë gjer detarëve, që në lashtë, me lojrat sportive dhe Kozmetike t’i kthenin sytë në Zyrih, për të mos lëvizur
në konviktet e kohrat më të zhurmën, që të dyja kupat “EFEM ALBA- nga Mbretëria e më, ai si eliktriçist e ajo, Elisa,
prej argjendi ja NIA”,-tashmë me Bashkuar An- në nje Kompani të Huaj. Të
sjellin po këtij qëndër në Tira- gleze. Ndofta mirëpërgatitur e të sigurt për
mësuesi veteran në,duke përfshirë edhe për ç’ka jetën e mëtejshme. Lorenci me
që ruan përherë pesë gjuhë të
mall e dashuri për huaja dhe
nxënësit e Elisa me
dikurshëm..Në gjashtë. Ata
njerën prej të janë tashmë
cilave kam asistu- “Qytetarë të
ar edhe vetë, ndër Botës”... Për
fituesit e tifozëve të mos qënë
të tyre, kur e kurkund
sollën njerën prej me-
kupave, me
entusiazmin e
britmat e fitores
së merituar të
piqerasiotëve të
studentëve. Mirëpo, lashta... fshehtësirat e mërguar... Si të
atëhere ia behu Lorenc Bineri do mrekullitë më të ishte një trofe e
menjëhere në të ishte edhe Ai hershme të rrallë luftrash të
shkollë Operativi i një ”kërkues i njerëzimit. Në hershme..Dhe të
Sigurimit, i nxirë në ëndrrave”, si Athinë do më “zinin” edhe
fytyrë e kërkonte të Odiseu dhe do të punonte e jetonte mua, për herë të
gjente fajtorin e ikte i pari prej 23 vite, fillimisht parë, “ethet” e
kësaj “gurguleje”! varfërisë e në një “Flo tifozit! Se nuk më edhe Kosovën, që panë me syrin e mecër!...Por,askund nuk ka
Heshtën nxënësit e trazirave, i Caffe” para dite kishte ndodhur zgjati një tyre a përçka për ta si Piqerasi. Këtu është
tjerë, heshti edhe fshehur në dhe si Barman në kurrë të elektrizo- pesëvjeçar. Idea patën dëgjuar se “FOLEJA E DAL-
Drejtori Gjivogli, sediljen e një mbrëmjet hesha aq shumë për atje, në ishullin e LANDYSHEVE”, malli e
duke e marrë kështu maune, ku ulej magjepsëse të atë mbrëmje, nga të”eksploruar” në madh të piraterive dashuria, mjalti i jetës së tyre
në mbrojtje këtë djal edhe shoferi, pa qytetit, rrëzë entusiazmi i një vënd të largët detare, kishte të mërgimit. Fillimi dhe fundi
të guximshëm që marrë frymë, si në Akropolit të këtyre të rinjve, e shpie çiftin deri shkelur edhe i përjetshëm. Për ta e për
tashmë ndodhej para fundin e detrave Antikitetit, që me plot mall e ne “Zelandën e këmba e një këdo. Se jetën e tyre e
tij 40 vite më vonë. e oqeanëve, deri ndriste edhe natën dashuri për fshat- Re”, por pas 20 piqerasioti tjetër, shkruajn vetë ata, po asnjëherë
E kështu do të në Argos. Këtu do nga dritat e shum- in, po edhe për ditësh atje, do të vite e dekada më nuk e harrojnë PIQERASIN,
mbyllej edhe kjo të ndjehej i lirë ta e zhurmonte jetën që i priste bindeshin se përpara, të cilit i ITAKËN E TYRE, me Shesh-
histori, si gjithë të djaloshi 16 vjeçar nga prania e paskëtaj...Ato “zgjedhja” e tyre qe shuar fare in e Shën Thanasit,me udhën
tjerat e të kujtohej e do të ulej në turistave të kupa,-që sot qe e gabuar. Ju emëri atje, ku i qe malore të Manastirit e të
po sot, si diçka që i bankat e një huaj.Derisa ta qëndrojnë diku, të dukë fare qartë, ngrysur edhe jeta monopatit të gjelbër të
takon së kaluarës, shkolle greke për merrte veten e tij dukëshme ne sikur ishte kthyer dhe as që i ishte Bunecit, midis malit e detit,
nga e cila u larguan të mësuar gjuhën, e të inkuadrohej këndin e “Bar pas në kohë a gjendur edhe ullinjëve e agrumeve, nëpër
edhe këta djem, nga kultuën e këtij në një Kompani Bufe ngatërruar rrugë. varri , gjatë atyre gurët e kalldrëmeve, në zik-
“sytë këmbët” në të vëndi fqinjë, si Gjermane të PIQERASIT”, të E ndjeu men- moteve e zaket e rimeve të fshatit,
gjithë skajet e edhe ”busullën e tregëtimit të kujtojnë ende jëherë fjalën e trazurave të karshi portave me harqe , të
botës....Si të ishte eksplorimit” të prodhimeve “flamujt e fitor- urtë se “deti kudo luftrave që mbingarkuara nga lulet e
Ulisi, personazhi i botës dhe të jetës kozmetike. Duke eve” të këtyre është i kripur”, po bëheshin e va- pjergullat e rushit të shtëpive,-
Homerit të verbër, së mëtejshme. mos e harruar djemve piqerasiot në atë vetmi të zhdonin të nga ku dalin nënat shamizeza,
me aventurat e tij të Dhe “udha de- Piqerasin e tij që morrën ishullit të skajeve bëheshin pam- baballarët dhe shokët e
guximshme, nëpër tare” do ta shpinte tashmë dhe, në “UDHET E detare, nuk mund barimisht edhe në shoqet... Qëndra e Botës për
botë, bile edhe me në ishullin e kohën e lirë që i BOTËS”, bashkë “të ngopej me ditët tona... Po ta, këtu është e kështu do të
një kthim si Ai, veç Species së Bu- mbetej, krijon me ëndërrimet e lugë të zbrazur” atyre do t’i jetë. Sepse,prej këndeja nisë
me një ndryshim: bulinës, ku kishin edhe skuadrën tyre më të buku- dhe as me soditje buzëqeshte Lon- edhe PARAJSA......
Bineri e kishte bujtur edhe sportive ra.... romantike,- dra, ku do të
“Penelopën” me piqerasiotë të “DETARI I Kishte nisur sikundër i venin të punonin Piqeras, më 24 gusht 2022
vete, kudo që shkeli tjerë, për të PIQERASIT”, së pjekuria e tyre për mërmëriste në edhe dy vjetë të
e vajti, deri në mësuar aty profe- toku me Romeo një jetë të vesh fjala tjetër e qetë, gjersa do ta
Zelandën e Re, në sionin e pastiçi- Çanin e Alket pavarur... E gjithë urtë që i kishte hidhnin “hapin”e
skajin më ekstrem të erit. Tetë vite më Spirin, gjithmonë BOTA tashmë thënë i ati gjeolog mëtejshëm diku,
botës, të dëgjuar për pas do ta priste e të pandarë...Dhe ishte e që kishte gjur- në një shtet edhe
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 7

LETRAT E PAPA KALISTI III, DERGUAR GJERGJ KASTRIOTIT SKENDERBEU NE VITIN 1457
Papa Kalisti III nuk kursehet me ndërmjet Lindjes dhe 06. Andrea Fotaq. Skën- Napoli, 1510. Kur nga e dashura kthehesh Më fal në shpirt një qiell pa
levdatat per Gjergj Kastriotin, po perëndimit. Tirane 1994 derbeu, Heroi Kombëtar vonë re!
ashtu dhe me ndihmën financiare, shqiptar, Atlet i Krishtit, 10. Ignatius Parrino. Acta Është çasti që them:Natën e ZI
me mbështetjen e flotës arberore me 03. Šufflay M, Jireček, Mbrojtës i Europës. Albaniae Vaticana. Res mirë!
galera të flotës Papale e Thallòczy L. Acta et Albaniae saeculorum XIV Dhe pse e di që s’më dëgjon
njëkohësisht e informon Gjergjin diplomata res Albaniae Album – Antologji. Tiranë et XV atque cruciatam Unë ul zërin tënd në shpirt
për masat që po merreshin për mediae aetatis. Vol. I. 2017, f. 441. Atje ku drita ndezur rri
organizimin e kryqëzates kundër Vindobonae 1913. Spectantia. Tomus I. Acta Ndërsa ty të zënka gjumi
Perandorisë Osmane. Një vit më 07. Hurmuzaki 1891, p. 62, ex libris brevium excerpta Duke puthur sytë e zinj
pas, më 1458, Papa Kalisti III vdiq, 04. Marinus Barletius. n° 50, Radonic 1942, p. 97, colligens citta deu Vaticano. Nuk jam xheloze këtë e di
andaj dështoi kryqezata, madje e Historia de Vita et Gestis n° 160, Theiner 1859, p. 303, Se ndjenjën s’e gjete këtu
njejta histori u perserit dhe me Papa Scanderbegi Epirotarvm n° 472, Biblioteca Apostolica Sepse të priste një tjetër
Pio II (vdiq te nesermen pasi bekoi Principis..., Impressum Vaticana 1971. f. 12 – 89 streh
floten ne Ankona), po kështu Rome per La sorte dell’Athleta al- Ku japin shkëndi sytë e tu
deshtoi dhe Papa Pali II. banese. ENRIETA SINA E ndizet zjarri nëpër natë
Bernardino de Vitali, s.d. POE Yjet në çast s’kanë më
Bibliografia. Maggio 1522. 08. Franz Babinger. Mehmed TI S’JE NË ËNDRRËN shkëlqim
the conqueror and his time. TIME Marr një prej tyre dhe e
01. Haxhimihali Dh., Në nderim të 05. Lavardin Jacques, Princeton University Press. Unë nuk jam në ëndrrën mbaj
Akademikut Aleks Buda - Me rastin Histoire de Georges 1978 tënde Të ketë prapë jetë tek
e 100 vjetorit të lindjes. Castriot, surnommé Scan- Dhe ti në ëndrrën time nuk shpirti im
derbeg,Roy d’Albanies. A 09. Giovannni Musachi: La je Unë nuk jam në ëndrrën
Gazeta "Mësuesi", Botim MASH Franche-Ville, storia e l‘eredità da genera- Por, ja që shpesh ty të tënde
nr. 8, tetor 2010 zione a generazione della mendoj Dhe ti në ëndrrën time nuk
pour Iean Arnavld. 1604 famiglia dei Muzaka. Atje ku qielli është pa re je
02. Eqerem Çabej.Shqiptarët Po pres që ti të flesh gjumë Veç ylli që i rrëmbeva natës

Dead in kavaja Albania

Erion Veliaj responsible for the death of Ardit gjoklajt

What has been done in 2022 for them?

Analiza e BIRN/ Dosjet e kyçura në SPAK

Shëndetësisë dhe për dy nga Agjencia e të vitit 2020, kur kryetari i Bashkisë për të dërguar në shtyp vëllimin e radhës. nga ana tjetër,
Koncesioneve, ATRAKO për shkeljet e Tiranë deklaroi se shkolla do të jetë më e
Kjo shtysë është bëjnë që poezia e tij të vijë e qartë si në lexim ashtu
dyshuara në lidhje me kontratën e partner- madhe dhe më e bukur. fundamentale për çdo shpirt poetik, pasi edhe në
itetit publik privat të shërbimit laboratorik, krijuesi dhe libri i përjetim. Falë tre përbërësve: thellësisë së mendimit,
si dhe për një tender të zhvilluar gjatë Në një intervistë të dhënë për emisionin tij janë të dyzuar si të ishin një. fuqisë
pandemisë së COVID-19. “Top Story” nga Nju Jorku në muajin maj, Në një përmbajtje të ndarë në dhjetë cikle, së ndjenjës dhe thjeshtësisë së fjalës, ai arrin të real-
kryebashkiaku i Tiranës, Erion Veliaj autori fillon izojë
Sipas KLSH, dhjetë zyrtarët u kallëzuan për deklaroi se SPAK po hetonte një ‘wc’ me “Prej shekullit në shekull”, për të 4 Nikollë Loka
veprën penale të “shkeljes së barazisë së provizore në këtë shkollë. Veliaj shprehu vazhduar me “Ma jep dhe të funksionalizojë misionin poetik.
pjesëmarrësve në tendera apo ankande mendimin e tij se prokuroria do të dilte në pak borë”, “A thue asht vegim ere?!”, Shpirti i tij prej poeti të ndjeshëm tundohet fillimisht
publike”. Megjithëse KLSH ka kallëzuar konkluzione se nuk ka abuzime. “Një vështrim hëne”, nga poezia me temë historike e atdhetare e cila zë
persona konket, SPAK shprehet se hetimi “Në shtatë ditë udhë”, “Mëkati i dytë”, vend në
është fazën paraprake dhe se nuk ka asnjë Reçensë mbi vëllimin me poezi “Ishulli i “Do të shkruaj me ciklin e parë “Prej shekullit në shekull”. Poezitë e
emër të shënuar në regjistër si person nën fjalëve” ujë”, “Ajo urë...”, “Murg mbi një fjalë e vëna
hetim. të autorit Nikollë Loka mbi një varg” dhe që në krye na bëjnë me dije përkushtimin ndaj rrënjës
“Shpëtimi do të vijë nga një (V)arkë”. arbnore, traditës dhe historisë që gjëmon. Autori na
SPAK ka regjistruar procedim penal për Thellësia e mendimit, fuqia e ndjenjës dhe I gjithë vëllimi shpalos artistikisht profilin vërtit
“shpërdorim detyre” në vitin 2022 për thjeshtësia e fjalës e shekuj larg në kohën e lavdisë së Skënderbeut, kur
punimet që po kryhen prej Bashkisë së Prof. Migena ARLLATI një shpirti njerëzor që ka fuqinë të ndjejë Kruja
Tiranës në gjimnazin “Sami Frashëri”. Edhe Nuk është e rastësishme ardhja e autorit në rrafshe ishte epiqendër e trojeve arbërore e pikërisht për ato
në këtë rast Prokuroria e Posaçme thotë se Nikollë Loka shumëdimensionalëshe, një shpirti të butë kohëra
nuk ka gjetur ndonjë përgjegjës dhe se me këtë vëllim të ri poetik. Poeti që medi- që mbi çdo vlerë kur vendasit jetonin në altarin e lirisë ai e quan atë
hetimi është në fazën paraprake. ton dhe vendos përmasën njerëzore larg dogmave “zonjë
ndjen në përjetime të çastit a të qëllimit, dhe ndryshe e madhe!”. Ai e shfaq ringjalljen si koncept historik
Projekti i rindërtimit të kësaj shkolle për vjen momenti kur skematizimeve. Karakteri prej njeriu të për
shkak të dëmeve të konstatuara pas tërmetit dëgjon vetveten t’i flasë e ta shtyjë drejt butë, nga njëra të treguar kalvarin e vuajtjeve të kombit shqiptar: “…
të 26 nëntorit 2019, u prezantua në qershor vendimit finalizues anë, dhe prej shkruesi me profesionalizëm, tri
 P a g e 8 O u r W o r d s

Lektor : Halil Xani

Lektor : Dëshmorëve që dhanë jetën
Halil Xani e këtu prehen në qetësi,
Kopertinën dizajnoi diellzusha me gjithë zemër
Autori IU brohoriti, LAVDI !!!
Thyerja kompjuterike
Autori Kur duhej për t’u ndarë
PËRKUSHTIM me afsh puthi lapidarin,
si shumë herë më parë
CIKLI I PARË këndoi për Adem Jasharin.
KUPTOJE DHIMBJEN TIME
E mbushur me zemër plot
VIZITË QË FRYMËZON babushit i thotë ca fjalë:
përse edhe mua ky zot
më të mirat në këtë botë. nuk më bëri djalë?!
Edhe unë si këta trima
pa frikë do të luftoja
do të shkrepja si vetëtima
atdheun tim të mbroja.
LULJA LA LULISHTEN
Në ditën që sapo kishte
nisur
prej shumë vitesh më parë,
kopshti im ishte stolisur
me një bukuri të rrallë.
Një ditë plot me diell
ende mirë pa u gdhi,
një lule e shkëlqyer
në kopsht më kishte mbi.
Për këtë dhuratë që më
vinte
sa s’bënte më u gëzova,
si rreze dielli ndrinte
Diellzë këtë e pagëzova.
Më e mira ndër shoqe
ishte
kopshtin më zbukuronte,
aromën që ajo kishte
çdokush e lakmonte.
Shtatë vjet kur kishte
mbushur
kopshti s’i mjaftoi,
shpejt e shpejt si flutur
në lulishte të shkollës shkoi.
Në lulishte të shkollës fillore
rritej nga një pëllëmbë në
ditë,
me shoqet e saja për dore
lulishtes i jepte gjallëri e
dritë.
Si një engjëll që jetonte në
tokë
midis lulesh shtatin e vet
lëshonte,
ngado që shkonte me
shoqe e shokë
një pëllumb i bardhë e
shoqëronte.
Gjithë shoqet për rreth që
kishte
me zemër e adhuronin,
për bukurinë që s’e fshih-
te
të gjitha e përgëzonin.

Ku eshte sherbetori tani te fusi keto dy llume neper burgje per krimet e tyre apo ka neoje per ndonje shtytje dhune
si ne kohen e diktatures se 1945….a mjere ai popull dhe per ato njerez atje...
Ina Rama—-Adriatik Llalla Nga nje e pa-afte tek nje sherbetor shkon Prokuroria e Shqiperise….presim nqs ka
ndryshim...filloi dhe llalla nga shkelja ligjit tek Marku , qe I thone njerezve qe nuk duam tja dijme per ASNJE.
Veglat e mafies ne Shqiperi

LUTFI ALIA IMZOT “SHËN MËHILLI” NJOFTON

LUTFI ALIA
IMZOT “SHËN
MËHILLI” NJOFTON:
Meqënse edhe MIHO
GJINI mba emrin tim, nuk
e pranova në “PARAJSË”,
kur afroi në “derën time”
vitin e kaluar, atje në
Athinë, që ta krrente edhe
librin e ri për
PIQERASIN, që e kishte
si merak, në plotësim të
librit të parë për bashkëf-
shatarët e tij të dashur,afro
10 vite më mbrapa! Si e
vetmja DASHURI QË
MBETET dhe që kurrë
nuk e braktisë, para se të
vijë njeriu në këtë “derë të
fundme”! Sepse :” edhe
yjet në qiell shkëlqejnë më
ndritshëm atje ku është
shtëpia jote,-thotë Ray
Bradbury, ndërsa tek
“qyteti im i heshtjes”
mbretëron errësira e
harresa e nuk do të keni
më mundësi më të grin-
deni me njëri-tjetrin!
Dhe,unë them që: “klienti
im”, mase i gëzon edhe
ata me këtë libër të dytë:
të 35-ën në rradhë. Pa le të
kujtohet a harrohet
paskëtajë...Me 435 faqe
libri i tij i parë dhe me 250
i dyti, me të dhëna të reja
historike, portrete letrare
dhe publiçistikë.
Redaktuar e pajisur me një
parathënie të Mjekut e
Historianit pasionant Lutfi
Alia, me një pasthënie nga
intelektuali piqerasiot,
Turistologu Vangjel
Xhani, si edhe me konsu-
lencën e reçensën e tij dhe
të shkrimtarit e poetit
fabulist Vasil Gjivogli.
Nën korrekturën gjuhësore
të Migena Elezit dhe me
një kopertinë mbresëlënëse të dhe histori të letrarizuara.Në librin ashtu e shoqëroi vetvehten libër për të treguar jetën, drejtën të jetë piqerasjot
kameramanëve Spiro Nino e pararendës “Piqerasiotët”, botuar Miho në këtë rrugëtim të punën, veprat, të mirat dhe trim, kryelartë dhe
Tedi Arifi, nipit piqera- në vitin 2013,Miho shkruan: gjatë në vendlindje dhe me të këqiat, sukseset dhe kryemëvehte, që e bën të
siot.Arti Grafik është nga “Vitet që kalojnë mblidhen bashkëfashatarët e tij. Të dështimet, gëzimet dhe mos ndihet i larguar dhe i
Edlira Kame Kallupi. lëmsh ... dhe ringjallinme forcë të shkruash kujtime nuk mund vuajtjet e piqerasiotëve. vetmuar në këtë botë të
Gjithëçka e përgatitur me jashtzakonshme atë dashuri sub- të shmanget të shkruash për Të shkruash kujtimet nuk rrëmujëshme. Mua nuk
përkushtim nga ky njeri, nga lime e krejt tëveçantë që quhet vetvehten, aspekti më i është e lehtë, për më tepër më befasoi fakti pse
miqt e tij të afërt dhe nga vendlindje ... dhe spiranca e jetës vështirë për një vepër si kjo të shkruash histori të shkruan kaq shumë për
Sh.B.”EDLORA”. Kushdo që ngulitet aty, në gjirin e thellësisë e Mihos, sepse rrezikon të letrarizuar, por arrihet vendlindjen, sepse e di se
do të ketë sevdan e shfletimit të vendlindjes, nga ku nisi jeta biesh në pozita autoidolatrie lehtë në se e shkruan duke Miho ikanak e ka marr me
të këtyre librave për fshatin jote, jeta dhe vdekja ... e tërë dhe vetëmburrjeje, i rradhitur personazhet dhe vehte Piqerasin, jeton me
PIQERAS,-më të bukurin në dashuria e qënies, e gjithë bo- përkundrazi Miho shquhet ngjarjet me realitetin dhe mallin përvëlimtarë dhe
BOTË (apo, edhe libra të ta...”Kështu e filloi “kuturisjen e për modestinë dhe thjeshtësinë e tyre, ashtu si me dashurinë për
tjerë të tij), mund t’i gjeni parë”, shtegëtoi pa anë e pa fund qëndrimet dinjitoze, duke i ke jetuar. Kësisoj i ka vendlindjen. Jetesa në
ato në “Arts’ Librari”, përbri në historinë ë vendlindjes së tij, të rrëfyer gjithëçka me vër- përshkruar Miho me Greqi nuk ia ka fshirë
monumentit të Mbretit Zog, kurorëzuar me botimin e parë dhe tetësi, me thjeshtësi dhe me vërtetësinë, me bukurinë e përkatësinë dhe identitetin
në ish stacionin e Trenit të tani në vitin 2022 edhe me vëlli- art admirues, duke e trajtuar tyre mbresëlënëse, shqiptar, përkundrazi e ka
Tiranës, në “Bar-Bufe min e dytë. Miho Gjini është ndër jetën e tij në raporte dhe të thjeshtë e me kulturë dhe forcuar edhe më shumë.
Piqerasi“të këtij fshati , midisshkrimtarët e rrallë shqiptar, që ka pandarë nga jeta familjare, art, duke prezantuar një Ndonëse larg, Piqerasi
Sarandës e Himarës, apo edhe shkruar kaq shumë për shoqërore, artistike, kriju- mozaik personazhesh, gjysëm i shenjtë dhe
nëpërmjet një komunikimi të vendlindjen dhe për bashkëf- ese, madje dhe në raporte ngjarjesh, ndjesishë, gjysëm profan, e thërret
drejtpërdrejtë me autorin në shatarët e tij, ka shkruar për çdo me politikat e kohës. Kjo qëndrimesh, vendimesh, çdo ditë ta përjetojë së
fjalë.... njerin prej tyre, por dhe për të mënyrë të rrëfyeri kësisoj, reagimesh, bashku me të gjithë
Me kënaqesinë, falenderimin gjithë, pothuajse nuk ka harruar rrallë herë trajtohet e meditimesh, përjetimesh, njerëzit e tij, me të gjitha
e BEKIMIN tim, për gjithë sa asnjë, ashtu si nuk ka lënë mal, trupzuar në një të vetme, si përsiatjesh, regëtimesh mrekullitë, që gjallojnë në
e ndihmuat Miho Gjinin,-kam kodër, lagje, shtëpi, sokak, pyll, kjo në të dy veprat e Miho shpirtërore, ashtu si dhe ato troje me bukuri
nderin të përcjellë parathënin ulli dhe portokall pa e Gjinit, dedikuar Piqerasit vuajtjet nga persekutimet magjepse dhe të përqafu-
e këtij libri me vlerë dhe jo përshkruar.Krahas prindërve, dhe piqerasiotëve. Rrëfimet e absurdit komunist dhe ara nga dallgët e detit Jon.
vetëm për PIQERASIN, po gjyshërve të tij dhe”Arrëzës” për Piqerasin nuk kanë më pas të mohimit dhe Ndofta dikush mund të
sot, më 1 shtator 2022: fisnike -bashkëshortes dinjitoze, kufij, nuk mbarojnë kurrë, braktisjes nga pseudodem- mos e shohi Piqerasin me
rrëfimet e Miho Gjinit janë të sepse piqerasiotët nuk janë okratët. Në një bisedë me këto bukuri sa të marroset
PARATHËNIE mbushur me aq shumë personazhe vetëm ata që banojnë aty mikun tim italian, pas tij, por Miho
MALL DHE DASHURI PËR realë, sa është e vështirë t’i buzë detit, por jeta dhe gazetarin Roberto Rossi, i vendlindjen e tij nuk e
PIQERASIOTËT NË BO- rendisish e mes tyre një vend të kushtet i kanë detyruar të tregova se po shkruaj nje ndërron me asnjë vend të
TIMIN E RI TË MIHO posaçëm u ka kushtuar mësuesve, shpërndahen në të katër anët parathënie për librin e botës, sepse Piqerasi është
GJINIT atyre që dikur ne i nderonim dhe i e Shqipërisë, ashtu si dhe dytë që ka shkruar miku poemë toke dhe qielli,
Kur miku im i kahershëm respektonim me admirim, duke iu ikanakë në Itali, në Greqi, im Miho Gjini dhe pasi i është simfoni dashurie,
Miho Gjini,më propozoi t’i drejtuar “zonja mësuese” dhe “zoti në Francë, në Shtetet e tregova veprën e parë dhe është mit, është epikë,
shkruaj parathënienpër librin mësues”, sepse ata ishin për ne Bashkuara të Amerikës, në një fotografi të Piqerasit, është mallë përvëlimtar,
e tij “Piqerasiotët2”, undjeva zotat, që na jepnin dituri, kulturë Turqi, në Australi, në që lartësohet hijshëm buzë është magji, është
i nderuar dhe i emocionuar dhe edukatë. Miho e përshkruan Kanada e në shumë vende detit Jon, ai me habi dhe legjendë, është djep
përftesën, por dhe u jetën e fshatit, tregon për bashkëf- të tjera europiane, vende ku kurjozitet më pyeti: “Si trimërie, kulture dhe arti,
preokupova shumë,sepse shatarët e tij të shumtë, i përshkru- ata kanë përfaqësuar dhe mund të shkruhen dy është mrekulli kaltërsie
ishte përgjegjësi e madhe an me vërtetësi, me realitet bindës, prezantuar Piqerasin, duke i libravoluminoze për këtë qielli dhe deti, vendlindja
përt’u shprehur në atë lartësi, me individualitetin e sejcilit prej dhënë përmasa ndërk- fshat të vogël? Qesha dhe e Mihos, aty ku jeta
që kërkonky libër i shkruar tyre, larg monotones dhe ombëtare këtij fshati të i thashë: Piqerasi është gjallon me ditën ngjyrë
nga Mjeshtri i Madh,autori i largshprehjeve klishe. Në këtë vogël, buzë Detit Jon. Miho vendlindja e Mihos, është dielli dhe me natën ngjyrë
34 librave, të rradhitur në vepër Miho është shkrimtari dhe ka kujtuar shumë bashkëf- gëzimi dhe krenaria e hëne.
romane, vëllime me tregime, personazhi, është autori dhe shatarë, i ka ndjekur kudo origjinës së tij, është pakti Për vendlindjen Horaci
monografi artistësh të aktori; është rrëfimtari, por dhe ku ndodhen dhe përsëri i solemn i besës, që ka thotë: “Ille terrarum mihi
mëdhenjë, esse, guida e vetvehtes, është si Publio rikthehet kujtimeve dhe lidhur me atë fole hyjnore, prater omnis angulus
novela,drama, skica letrare, Papini Stasi ilir, që e shoqëroi shkruan veprën e dytë me aty ku para 80 vitesh erdhi ridet : është ai kënd i
publiçistikë,kronika historike Dante Alighierin në Purgator; plot të dhëna të reja, një në jetë dhe i ligjeroi të tokës, që më buzëqesh më
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 9

Mentor Lutolli ADEM ZAPLUZHA

Eliksirin e jetës
Mentor Lutolli Kemi me bollëk Të ëndrrave lakmitare Në lotin e trishtimit
ADEM ZAPLUZHA Tashti një komshi tjetër V
HIJET E NDRYSHKURA I mbledh duqet e cigareve Si nuk ia mbajti Asnjëherë nuk të pyeta pse
POEZI Nëpër taketuket e mejhaneve Lindëm dje Adashit tim Nuk më shkoi ndër mend
Ku të shkojmë sot Të vdiste shqiptarçe Të të akuzoj
TI DALLGË E VJETËR Ejani sa më parë S’ do të ikim Për çështjen shqiptare Ti mbete me njollë
Ne të dy Si mysafir të paftuar Or danjoll
Ty nuk të lëndon I kemi shkundur mollët KËTU VARRET BËJNË
As nuk të vret kujtesa Nuk dihet me saktësi Ju thashë Për një tramak
Si bryma zambakun Fundi i udhëtimit tonë Se kemi ende shumë kohë Mos pandehni Edhe për më pak
Moj e Bukura e Dheut Për t’i shkundur stinët Se kur të ktheheni Shite shpirtin
NE KEMI ENDE KOHË Si mollët Do të mund Fis e bajrak
S’ të vret dhembja e nënës Në përparësen e nuses Të mbillni lule
Për luftëtarin Ne tok sërish Në vazot e kristalta Ti djall i mallkimit
E rënë në kufi Do të ngrihemi në këmbë Kemi ende dhembje Që depërton
Nuk do të shkojmë Sa të mashtrojmë Fjalët i përtypët Nëpër ndeshtrashat
Ty asgjë nuk të plagos Në varre lotin dhe vitet Në sofrën tuaj të kurvërisë E kremteve të zeza
Fashitja ime Si elefanti i bardhë Që urinojnë Fara e keqe
Asgjë s’ ta vret hijen e thyer Në jorganin e ndërgjegjes Mbiu në degët e urrejtjes KUR VARROSEN IMAZHET
Ende kemi nevojë
Parakalon Për ta vjelë kohën GJENEALOGJIA E Mos pandehni Mbrëmë u ndezën
Nëpër udhën e fshatit Me mollët e krimbët PLISIT Të riktheheni Të gjitha llambat
Si errësira nëpër tehun e thikës Me urnën e vjedhur Lagjja notonte
Ti dallgë e vjetër Shikoni se si Në cilën fije të barit Ikonat e njohin Në tehun e dhembjes
Ti dhembje lozonjare Pas çdo tuneli Kapërceve lumin Vrasësin e kujtesës
Vezullon drita O Idriz i Xhemë Ulajt Askund asnjë dritë
PO VDESIM NGA PAK Akoma edhe sot Asnjë qeshje tinëzare
Ju kurrë Heshtjen e pate mik Në muret e gjakosura Kuja përkulet
Ejani djem Mos i vilni lulet e papjekura E përtej mikut Të kishës Mes kësaj mugëtire
Të na vizitoni As në degët e blinit Në grevën e urisë Së Shën Trinisë
Na për çdo ditë Mos i vilni me hamendje Kur kositësit e Ka mbetur gjëma Vaji i mëhallëve
Po vdesim nga pak Shamitë e kujtimeve gënjeshtrave E babait tim të verbuar Trokëlliu nëpër dyer
E humbën kujtesën në Vetëm mjaullimat
Jemi në fund të udhës II aheng Mos pandehni të ktheheni Përsëriten në tymnajë
Mos i merrni në sy Sërish në çmendurinë tuaj
Hallet e dynjasë Po ju them Në ecjen tënde vertikale Sepse tani e tutje Ky shteg i mëkatit
E di Ende kemi kohë Horizontalisht Këtu varret bëjnë roje... Vdes në honet e eposit
Shpirti ju tmerrohet Për të vjelat e bardha Hulumtove prejardhjen e II Varrosen imazhet
Keni shumë dhembje Nuk jemi barit Në qerpikun e enigmave
Në udhën tuaj Prej atyre njerëzve Mos po hamendeni
Që ligështohen Edhe atëherë Ta shkulni lumin e kujtesës NË LOTIN E ZHURIT
Pse nuk na shkruani Pas çdo shtrëngate Kur në sytë e malësores Rrebeshe dhembjesh
As në letrat e dërguara Mbolle zëbesën e fisit Sa ora zgjohen (kur përmbysen anijet)
Nuk po marrim përgjigje Ne prapëseprapë Ti bisedoje me gojfilin
Çka u bë me ju Do të ngrihemi Dhe hulumtoje Si pandehni ju Sa këlthitje e kuisje
Që mbetët pa kujtesë Si feniksi i blertë Nëpër lumenj Të na i ktheni Ka kjo pasthirrmë
Në memorien tuaj Gjenealogjinë e plisit Arkivolet e boshatisura Në cepin e brymës
II Dhe sa herë mendoni Mjegulla verboi syrin
III II Të na e vritni memorien
Akoma në sirtarin e vjetër Sa dhembje e piskama
E ruajmë fëmijërinë Ju thashë Në trojet e Ulajve Vuthja- Mos pandehni Sa britma të trishtuara
Dhe lodrat e blera Se kemi ende shumë kohë në Se përroi e harron Në kalimin e lumit
Diku në Perëndim Për qeshjet tona Kurrë nuk kullotën derrat Krrokëritjet e shpendkeqit I përpiu anija e mallkimeve
Te vetmet gjëra Misterioze Nën thonjtë e paprera
Që kanë mbetur Besa edhe për gëzim-vaje Motra mbolli lulen e parë Ulërin gjëma e kufomave Sa gjëma sa britma
Me djersën E klithma të këlthitjeve Në zemrën e abetares Në zhgjëndrrën e këlthitjes
E aromës suaj Pastaj NJERËZIT E DHELPËROSUR Sa ëndrra rinore u tkurrën
Shikoni Një mijë lloj barishtesh Në gjirin e lumit Tisa
Ju kujtohet automatiku Se si po shtrihen Plagosën Janë tharë kullotat
Që e humbët dikur Nyjat e dritës Kërthizën e urrejtjes Në shuplakat e çobaneshave Sa lot nënash
Tani vonë Në pykat e eshtrave Në sytë e Vuthjanëve Sytë e brymtë Sa puthje nusesh
Na e ka sjellë Kur ëndrrat e gozhduara Ku vallet e përmotshme Eshkosen në shtrojerë Sa gërvishtje fytyrash
Një mik i juaj i fëmijërisë Thyejnë prizmat Nuk u ndalën asnjëherë Në lotin e zhurit
Dhe me lot në sy Në tejqyrën e ujit Edhe atëherë Kush i lëndoi stinët
Kërkoi ndjesë Kur e këputje barin me Kaq herët në mëngjes NË SOFRËN E PAFTUAR
IV dhëmb Do të na mallkojnë
III Për librin tënd- Për së gjalli pinjollët Ky mall që përvëlon
Kemi ende zgjidhje testament...! Në përmasa të trishtuara
Ejani lisat e mi Për t’i zgjuar Në sy vaji Rri ulur
Ne na duhet Pranverat e fjetura Dhembjet pikojnë heshtje Në prehrin e ikonave
Që pa përtesë Në qepallat e trishtimit Kur ëndrrat zhbëhen në ag
Ti shkundim mollët Njerëzit dhelpërisht Nëpër kujtesën horizontale
E memories Agimit t’ia mbathim III Përbuzin njëri-tjetrin Vertikalisht parakalojmë
Të mos i harrojmë rrënjët Thundrat Përballë krismave
Në sytë e njëri-tjetrit Le të vrapojë Rrallëkush Në vend të skuqjes E dhembjeve apokaliptike
Deri në fund të vetëdijes E kapërceu lumin Turpërimit i mërrolen rrudhat
Unë nuk jam lazëm vertikalisht Baladat shtangen Harresën e kam mëri
Për asgjë Me thonjtë e palara Vetëm ty Me imazhet e papara Kur në urnën e kujtesës
As Sutës Le të kruaj Të shkoi për dore Kërkojmë monologun
Nuk i duhen shallvaret Shpinën e gjakosur Ta zësh peshkun e artë EDHE PËR MË PAK E zërit të humbur
E nënës së Jesenjinit Të nuses
Për asgjë Si nuk ia mbajti Për një koçan misri Ulemi këmbëkryq
Nuk kemi skamje Ne kemi ende kohë Emnakut tim Hajnisht më dorëzove Në sofrën e paftuar
Jemi mësuar të kënaqemi T’i rikujtojmë dhembjet Të vdiste malësorçe Hyzmeqarëve të djallit Errësira ziliqare
Me gjëra të vogla Nëse duhet Dhe të qeshte me vdekjen Ku edhe ti Na bënë gosti
Do ta puthim edhe gjarprin Si me zogjtë e argjilët Ende sot i dëgjon
Çdo gjë Për ta mësuar sa më mirë Në çatinë e pallatit Ato gjëmat NUK NXEHET ZEMRA
 P a g e 1 0 O u r W o r d s

Lektor , Halil Xani Autori

Por një ditë qershori
vije një lajm i zi Ditëve të ngrohta pranvero-
lulja një tjetër drejtim mori re
e iku diku larg në gjithësi. shijojnë bukuritë e rralla të
atdheut,
Kopshti dhe lulishtja të stolisur janë me mirësitë
të varfra tash kanë mbetur, e tyre hyjnore
lulja më e bukur që kishin dashurinë e kanë si zjarr të
tjetër lulishte kishte gjetur. Prometheut.
E tash, mbase nga një tjetër botë Një hallkë të valles të
mesazhe na dërgon, këputur e kanë
për mua thotë mos derdhni lot gjatë gjithë kohës derisa
kujtimi im, prore ju shoqëron. bashkë gëzojnë,
por, një shpresë dhe bindje i
mbanë,
HALLKË E KËPUTUR engjëllushen Diellzë përsëri
të takojnë.
Vështroj këtë ditë të Shën Gjergjit,
natyrën se ç’kishte mbuluar blerimi. Këtë ditë, simbol të jetës e
Nga zemrat e kalamajve si engjëj gjallërisë
furishëm kishte shpërthyer gëzimi. edhe Diellza të gëzojë do të
donte,
Djem e vasha si pëllumbesha në Shën Gjergjin e parë pas
pa prâ këndojnë, lozin e hedhin valle, Pavarësisë
tufa-tufa si qengjat kur i ruan baresha me shoqe e shokë lirinë të
vërshojnë male, kodrina, fusha e livadhe. shijonte.
flakur,
Por, ajo iku pa dëshirën e E jeta vazhdon me vra- për një çast, gëzimit i humbi
saj, zhdësinë që ka kuptimi.
shoqet e shokët i la të si një teatër ku drama
pikëlluar, mbizotëron, Zogjtë u ngujuan nëpër
gjithë të dashurit i mbyti me gëzime e hidhërime sa foletë e veta,
në vaj s'bën m më si të mpirë njëri-tjetrin
e babushin me zemër të ku shumëkush qanë, pakkush shikojnë,
përvëluar. këndon?! për bilbilin që i kishte
mbaruar jeta
Ai më nuk shijon erën e edhe ata zunë të qajnë e
luleve KUR GËZIMI HUMB KUP- vajtojnë.
sepse lulja më e bukur i TIMIN
mungon, Engjëllusha Diellzë kishte
as këngët e bukura të Papritmas qielli zu të ngryset, ikur,
bilbilave dielli sikur humbi shkëlqimin me vrap kishte shkuar në
veshi e zemra më nuk ia e tij, tjetër botë.
duron. dukej se bota do të përmby- Në krah të dallëndyshes
set, kishte hipur
Sytë i janë mjegulluar deri çka po ndodhte nuk dinte për të zbritur në krahë te të
në verbëri njeri. madhit zot.
nga lotët si shi që të
ndalur nuk ka, Boritë e makinave nuk kishin Unë desha të them pak
shpirti e zemra nuk gjejnë të ndalur. fjalë:
dot qetësi Zemrat zu t’i kapte shtrëngi- “bota mbeti pa një engjëll të
e shkuara, prapa nuk mi. saj”.
kthehet më. Gjallërinë qyteti kishte Por, fjala si gur në grykë

Skerdilajd Konomi, the face of Hope in Albania...( never will he be forgotten)

Shkrime nga Nafi Cegrani

NAFI ÇEGRANI tonë! rëshkrimin e librit, ai për vite në kurriz si ish- çastet e fundit autori Nafi mundshme të tij. Kështu, pa
SFIDË PRANGAVE TË UDB- Kujtim nga nata e rrëfimeve tashmë m’u bë njëri nga ata punonjës zyrtar i shërbimit Cegraru është përpëlitur në e njohur më parë autorin
Së të gjata ,, njerëz, i cili ndan me të sekret të ish-Jugosllavisë, kthetrat e kësaj dileme. Ai ka Nafi Çegrani, u përfshiva
tjerët kënaqësinë dhe si shqiptar që pati rastin e pasur dëshirën e madhe që dhe unë në njëfarë mënyre
Ky libër le të mbetet fuqia e së Adriatik Kallulli dhimbjet. Të gjitha këto i ka volitshëm ose fatkeq ta libri jetëshkrimor dhe i për- në dilemën e tij
vërtetës! Ua kushtoj atyre që u Tiranë, 24 mars 1995 përshkruar me mjeshtëri njihte këtë shërbim nga jetimeve të tij të hapet për të “hamletiane”, të botohet
vranë, u tretën ose u zhdukën artistike, pasi i ka përjetuar brenda zyrës së tij, apo gjithë lexuesit. Por ai nuk apo të mos botohet ky libër?
pa lënë gjurmë qe edhe sot s’u PARATHËNIE në mënyrë shumë dramatike edhe nga pozitat e njeriut mund t’i shpëtonte as brengës Meqenëse flitej për botim të
dihen as varret! Dhe familjes dhe i ka ruajtur me xhelozi të vitrinës dhe kulimave. e mos ndoshta duke hapur librit unë nuk e quaja të
sime që më dhanë forcë për të Edhe një autor, Nafi në kujtesë, dhe në çastet kur Pozita në të cilën vë me plagë të tij dhe të të tjerëve përshtatshme të mos mbaja
mbijetuar skëterrën e burgjeve Çegrani po hap faqet e vendos t’i ekspozojë para vetëdije veten autori i nga një e kaluar e tmerrshme qëndrim ndaj kësaj dileme.
sllave, që të shpreh e të shkruaj shkruara të librit të jetës së vlerësimit të gjykimit librit, jep një shembull për shqiptarët do të shkaktojë E kisha parasysh im-
te vërtetën e shenjtë njerëzore. tij, që opinioni publik të publik. klasik që ilustron përjeti- vuajtje dhe dhimbje të reja, plikimin moral dhe politik
njihet me ngjarje, me per- Unë si njëri nga lexuesit e min therës të dilemës së pezmatime dhe plagë të tjera. që mund të sjellë edhe për
Autori sonazhe, me gëzime e parë të dorëshkrimit të përjetshme që filozofia Këto përjetime të autorit do të njeriun që shkruan para-
dhimbje që nuk bën të autorit kam dëshirë të ftoj popullore shqiptare e ka jenë të kuptueshme për thënie përfshirja në
© Të gjitha të drejtat e botimit mbeten të varrosura dhe lexuesit e tjerë të pa- shprehur me fjalët: “Hall cilindo. Kjo, mendoj unë, ka zgjidhjen e një dileme të
të këtij libri janë të rezervuara, përgjithmonë në kujtesën ku sionuar pas letërsisë të rrosh dhe gjyq të qenë një nga arsyet kryesore tillë, sidomos për faktin se
brenda dhe jashtë Shqipërisë. janë ruajtur. Për mua, që po jetëshkrimore dhe librave vdesësh”. Në rastin e Nafi që më detyroi të bëhesha bëhet fjalë për subjekte,
Libri nuk mund të riprodhohet marr penën të shkruaj atë që “agjenturorë” ta lexojnë Çegranit kjo dilemë e lexues i privilegjuar i këtij vërtetësinë e të cilëve vetëm
ose të kopjohet pa lejen para- është bërë zakon të quhet këtë libër të Nafi Çegranit, përgjithshme është indi- libri qysh në dorëshkrim, pasi autori mund ta përcaktojë
prake me shkrim nga autori. parathënie, më saktë që edhe të mësojnë diçka vidualizuar në një mënyrë autorin, edhe pse nuk njihesh- për faktin se ishte zyrtar i
opinioni i parë i shprehur prej tij, por edhe të kuptojnë edhe më therëse që do ta im, për shkak të analizave të UDB-së famëkeqe ju-
,,Njeriut të vuajtur dhe nga një lexues, autori Nafi ashtu siç dikton arsyeja shprehja pak më ndryshe: mia politiko-diplomatike, më gosllave.
shqiptarit të fortë e trim, Çegrani, ishte krejt i panjo- motivet dhe dëshirat nga “Hall të heshtësh dhe gjyq kërkoi t'i jepja mendim nëse Qysh në çastet kur rashë në
Nafi Çegrani, që ka ç’ti hur, siç janë miliona e niset autori për të zbrazur të flasësh”. ishte apo jo e udhës të boto- kontakt me dorëshkrimin në
shtojë faqeve të historisë miliona njerëz në botë, por para njerëzve “thesin e Nga leximi i librit lexuesi hej ky libër si dhe ndonjë mendje më lindi përfytyrimi
së dhimbshme të popullit mbasi u njoha me do- sekreteve”, që ai po e mban do ta kuptojë se deri në vërejtje për përmirësime të i pashmangshëm i atyre që
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 1 1

Lektor , Halil Xani Autori

m’u ndal, Diellza jonë. PYESJA VETEN TIME si Diellza, nuk më gëzon pa më të dashurit që sot na
nuk kishte më të folme, kishte Ndonëse me shpejtësi diku Ti ishe porsi puhia askush. mungojnë.
vetëm vajë. larg ka tretur, që shpirtrat na i freskonte, Këto ditë pyesja veten
margaritar në vete për të ti shëroje gjithë plagët e mia se ç’po ndodh me mua, Ndonëse lufta ishte famëkeqe
gjithë ne ka mbetur. askush në të mirë nuk ta si të tjerët pse nuk e kam SHUMË VAJ, SHUM LOT me gjithë mizoritë e veta,
MARGARITAR NË VETE shkonte. jetën po pse edhe në kohë paqeje
Kujtimet më të mira që lotët, pse më rrjedhin si Shumë zemrave iu mungon kaq çmim absurd ka jeta?!
Si lum që përshkon fushat e ruajmë në veten tonë Kurrë jo s’i thoshe babushit krua? gëzimi,
qetas gjarpëron thesar i çmueshëm për ne e as këshillave të tij, shumë sy pa pushuar Mbytet Diellza si engjëll
të bën të mos i ndahesh,të tërin do të jenë si kokrra ishe e rrushit Lulja e kopshtit tim lotojnë, pa mbushur njëmbëdhjetë vjet
të përvetëson. gjithmonë. në më të mirën hardhi. pse ka nisur të vyshket, shumë yjeve iu ka tretur për t’ua helmuar zemrat
Si bora kur zbardhon Bjeshkët e Ato janë të shenjta siç pse kjo zemër me aq nxitim shkëlqimi, gjithë të dashurve të vet.
Kelmendit, ishte edhe Diellza vet Tash kur shikoj foton tënde paska zënë të ndryshket? shumë lule më nuk
rrugës kur kalonte, bukuri i jepte që pak jetoi në këtë botë, sa bukur më je stolisë, lulëzojnë. Për t’i bërë ata të mjerë
gjithë vendit. jo plot njëmbëdhjetë vjet. engjëlli më i bukur i kësaj ane Pyesja veten time e me zemër të shkrumbuar,
je mes engjëjve të perëndisë. pse më nuk më këndohet, Shumë lule i ka tharë lufta kurrë të mos kenë shend e verë
Të gjithë kishin dilema nga vinte pse më e dashura ime me mizoritë çnjerëzore, festat, kurrë për të mos festuar.
kjo mrekulli, FRESKI SHPIRTËRORE E ti diellzushë e dashur pranë meje më s’afrohet?! e shkretë pa to më duket
a mos është vet Dielli me ngroh- nga jeta në amshim, fusha, Në çdo njëzetetetë qershor
tësinë e tij? Me ata sy të zi si rrushi për ne me zemër të plasur Si shqiponjë që isha zemrën e kam të lënduar tërë dhimbjen të shkarkojnë,
A mos është hëna atëherë kur nga lart që na shikon, tash ruan një shpërblim. pse tash s’mund të jam?! prore. për këtë lule e shpirt engjëllor
është e plotë, zbrit poshtë tek babushi pa më të dashurën që kisha me një det lotësh tokën të
apo është një engjëll që zbuku- ky shpirt më nuk duron. Një shpërblim të madh jetën jetë, tashmë nuk e Këngët më nuk dëgjohen si përvëlojnë.
ron këtë botë. që zoti ty të kishte dhënë, kam. këngë
Ti ishe si flamuri ditën të na ngrohësh si DIELL as yjet kur këto inter-
Të gjithë i dinë emrin por engjël- që lart mbi ne valon, natën të na ndriçosh si hënë. Ku mbetën përqafimet pretojnë, PËRMBYTJE NË FESTË
lushë i thonë, përherë të shndrinte nuri e thirrjet ooo babush! ahengjet më ahengje nuk
si Dielli që ndriçon botën, ishte sa shumë tash na mungon. ku më tretën gëzimet, janë Kush do të më urojë festat

Albania heading toward a

new Dictatorship where the
parliament commits fraud
the president follows and
the premier orders it….
(we’ll See what’ll happen to
freedom in 2016-2018) If
the past is forgotten than DEAD
it’ll be repeated!! A look into the past shadows
Youth’s energy while AKZ robbed
it!!!

LUTFI ALIA IMZOT “SHËN MËHILLI” NJOFTON

shumë se të tjerat”, apo si
shkruan poetia Alda
Merini: “Ёshtë një vend i
kësaj bote, ku zemra të
rreh fort, ku mbetesh pa
frymë nga emocionet që
përjeton, ku koha ndalon
dhe nuk e ndjenë moshën;
ky është vendi ku zemra
nuk plaket dhe ku vetëm
ëndërrohet”, kësisoj është
Piqerasi dhe për Mihon,
që e ka frymëzuar të
shkruaj këtë libër të ri me
rrëfime, medi-
time,përjetime, këngëtime
zemre, përsiatje dhe
regëtime shpirtërore për
vendlindjen, që e
dashuron deri në adhurim.
Piqerasi është fshat i
vogël, i shtrirë në një
kodrinë hiroshe buzë detit
Jon, madje shpesh nuk
shënohet as në harta, por
Herman Melville thotë:
“Vendet e vërteta nuk janë
në harta, por ruhen në
mendjet dhe në zemrat e
atyre, që kanë lindur aty
dhe për ata që jetojnë në këto
troje”. Dhe pse ndodhet larg,
Miho Gjini vazhdon të jetojë me
Piqerasin hyjnor, i cili e pret, e
shoqëron dhe e përcjell me mall,
me dashuri, zemërbardhë e
gojëmjaltë, sa herë shkon dhe
ikën, por pa ia kthyer shpinën
dhe kur Ai nuk do të jetë, në
zemrën e madhe dhe mikpritëse
të Piqerasit të vogël, do të ketë
përherë një vend që i përket.
LUTFI ALIA. Siena. Itali.
Nikollë Loka
ISHULLI I FJALËVE
Poezi
Prej shekullit në shekull
12 Nikollë Loka
Hija e Skënderbeut
Prej shekullit në shekull,
herë natë,
herë ditë me mjegull,
s’luftohej më me shpatë,
kishim flakur heshtën,
beteja kryesore po bëhej me
vetveten.
Luftohej në dy fronte përnjëherë,
me sulltanë të rinj e të vjetër,
me Ballabanë të gjallë e të vdekur. shenjtnue me Kanun, në Kullën e Babelit kurrë nuk hyri.
Prej shekullit në shekull, ilaç kundër tërbimit, Mëngjeset naimiane janë fjalë,
hija e Skënderbeut hijerëndë, kundër vdekjes, shqip sikur fliste Naimi:
arbërisht po e zotëron nuk zhduket Populli em! O Malet e Shqipërisë dhe ju o lisat e
shekullin e njëzet e njëtë. Bestare ishte Fjala, gjatë,
Ishulli i fjalëve 13 Besa e dhanë n’kuvend, që nuk falen, nuk shiten, nuk lidhen,
Krujë o Krujë! nga Lezha në Vlonë, në pazare gjuhësh nuk vriten prej
E thashë tri herë një lutje e ndër oda Kosove, shekujsh mizorë.
e rashë në gjunjë, ndër djepa u përmend. 16 Nikollë Loka
e mënershmja Krujë, Lindi Kastriot, Ismail Qemal, Me Lahutën tande t’Malcis
e tmerrshmja Krujë, Hasan, Anton dhe Adem, E keqja kishte mbrritë,
djep që përkunde katër herë ishim mësue me pritë,
lindje dhe vdekje, mbrenda gjashtëqind vjetëve, të ndalue, mateshim me hijet,
e nuk u tunde, ringjallet Kombi em! si hije tu u zvarritë,
kryet s’ta ulën tërmetet. Ishulli i fjalëve 15 tu pa në terr si lakuriqtë,
Altar. Mëngjeset naimiane e s’dinim pse kishim lindë!
Pesëqind vjet Mëngjeset naimiane Në humnera fatesh madhnisht jemi
ëndërr e pavrarë. para dhe pas lindjeve të diellit, ngritë,
Tri herë u ngjalle, në rënie të lirë, nan tinguj lahute jemi rrit,
zonjë e madhe! aurora drite kthyer shqip në tinguj, pranë lahutës,
Krujë o Krujë, kërkojnë një mal që e ndal pushkën kemi mbajt te kryet,
prej gurëve nxjerr gjak, rrokullimën… deri në të mbramen ditë.
ndër kroje nxjerr ujë. Provojnë të dalin prej rastësisë, Mbi tel lahute mbas nji shtërngate,
14 Nikollë Loka pushojnë mbi një lis, kemi këndue fate,
Ringjallet Kombi em! ku e lëshojnë krejt oshtimën… kemi vajtue fate,
Kujtuen se vdiqe e ta hapën vorrin, Mëngjeset naimiane nga honet kemi nxjerr vargje balade...
nan dhè s’të futën dot, i djegin mbi flakën e një qiriu Nji mal që ngjitet nalt
tri herë kishte ba festë Ballkani, shekujt e padrejtësisë, e s’shkilet dot me sy,
tri herë kishte ba mort! që mbijetuan falë ligësisë. nji qiell të kaltër,
Ndër kulla ngujimi lindi besa, Dhe shqipja kjo gjuhë e perëndisë, mbi nji lahutë
 P a g e 1 2 O u r W o r d s

ALBERT VATAJ
përfaqësonte zbehjen graduale të magjepsës.
SN 1054 në qiellin e Tokës. Për Live Science/ Nga Brandon
Këto janë hipoteza të arsyeshme, Specktor
megjithëse mungojnë prova Përgatiti: Albert Vataj
konkrete, pohojnë autorët e studi-
mit. Madhësia dhe rregullimi i
yjeve në monedha mund të përfa-
qësojë diçka tjetër krejt, dhe ndodh
që të përkojë vetëm me shfaqjen e
supernovës. Më tej, nuk ka asnjë
datë përfundimtare të caktuar për
asnjë nga 36 monedhat e ekzamin-
uara, kështu që është e pamundur të
thuhet nëse ato janë prerë para ose
pas shfaqjes së supernovës.
Sot, SN 1054 është ende i dukshëm
si Mjegullnaja e Gaforres - edhe pse
do t'ju duhet një teleskop shumë i
mirë për të marrë siç duhet bukurinë
e saj krustace. Me fat për as-
tronomët, nuk ka perandorë që i
pengojnë ata të studiojnë objektin

VANGJUSH ZIKO DY FLJALË MBI TRADITAT E HARRUARA TË SERENATËS KORÇARE

VANGJUSH ZIKO
DY FLJALË MBI TRADITAT E
HARRUARA TË SERENATËS KOR-
ÇARE
Jo çdo këngë me temë dashurie mund të
quhet serenatë, jo çdo këngë që i këndon
bukurisë së vajzës, syve, flokëve, buzëve
dhe gushës së saj, besnikërisë apo tra-
dhëtisë në dashuri, xhelozisë apo
dashurisë gjer në fund. Jo çdo këngë që
krijon një kompozitor me këtë temë apo
çdo kantautor, profesionist apo amator,
është serenatë.
Shpesh, quhen serenata dhe këngët e
qejfit të ahengut, këngët meditave filozof-
ike për jetën apo për bukurinë që ikën e
nuk kthehet më, për bangot e shkollës apo
për Birra Korçën...
Këto këngë të folklorit lirik qytetar, i lidh
me serenatën vetëm tradita e krijimit dhe
këndimit në grupe shoqërore, në gosti dhe
në ahengje. Këto janë bërë me të drejtë
këngë shumë të dashura për qytetin tonë
dhe më gjërë, por serenata nuk mund të
quhen. Ato janë këngë të mirëfillta lirike.
Tradita evropiane, teoria dhe praktika,
historia e saj e ka bërë të qartë klasifikimin e
serenatës, tiparet e saj si lloj i veçantë i
muzikës së lehtë, i papërsëritshëm në kohën
tonë.
Serenata i kushtohej një vajze konkrete të
njohur në një çast të caktuar, vajzës së cilës i
kërkohej një pohim apo mohim, i bëhej një
propozim konkret për dashuri. Serenata është,
mbi të gjitha, një vuajtje konkrete shpirtërore
reale dhe jo e supozuar apo e imagjinuar.
Këngëtari i serenatës klasike ishte i dashu-
ruari, që këndonte poshtë dritares të së
dashurës. Këngëtari i serentës së vërtetë
korçare mbështillej nga velloja e mbrëmjes
dhe nga misteri i kortinës së dritares, apoteoza
ishte lëvizja e asaj kortine, që zëvendësonte
duartrokitjet dhe drithërimat e zemrave të
dashuruara, ose heshtjen e pikëlluar, e të
trishtuar. Pas çastit të ekzekutimit të serenatës
të mbështjellë me vellon e mbrëmjes apo me
dritën e hënës, serenata fitonte “qytetarinë” e
saj për t'u kënduar në rrugë, në gosti, në
dasma...
Serenata nuk shkruhen më në ditët tona!
Këtë shënim më detyroi ta shkruaj për të
sqaruar ngatërrimin që po i bëhet Serenatës
me çdo këngë lirike.
Ishte merita e kulturës,
shijes dhe nuhatjes artis-
tike të shpirtit korçar, të
traditave muzikore gojore,
Ishte kultura e rinisë
korçare. Ishte merita e
prindërve të tyre që bu-
jarisht e pranuan dhe nuk
iu kundërvunë këtij vrulli
të pastër shpirtëror rinor, i
cili sfidoi traditat e
prapambetura që 170 vjet
më parë!
Është e pafalshme kur
këngëtarë dhe këngëtare të
talentuara korçare sillen
shpesh mospërfillës ndaj
kësaj tradite të bukur, që
lindi dhe gjalloi që në
kohët e errëta të sundimit
të mendësive të prapam-
betura dhe mbytëse
mesjetare. Aq më keq që
këto tradita i shpërfillin
ose i shtrembërojnë dhe
institucine të tilla si tele-
vizioini, radioja apo
shtypi...
Të vjen keq kur lihen në
harresë brezat e parë të sere-
natistëve korçarë, të cilët
krijuan serenatat e para që në
fillim të pjesës së dytë të
shekullit të nëntëmbëdhjetë
dhe më saktë që nga viti
1856. Është mëkat harresa e
kësaj date të vërtetë historike
të lindjes së serenatës kor-
çare.
Ata, që kanë kënduar serena-
tat e para korçare, kanë qenë,
jo vetëm në moshën e
gjyshërve, po edhe të
stërgjyshërve të atyre. që po
këndojnë sot serenatat.
Sipas kujtimeve të shkruara
të Vasillaq Ballaurit dhe të
Dhimitër Fundos, si dhe të
dëshmitarëve të tjerë gojorë,
këto janë grupet e para të
serenatistëve korçarë:
Grupi i parë i viteve 1860-
1880: Gaqo Marko, Spiro
Ramizi, Nisi Piasto, Vani
Mitko, Thoma Lako, Koli
Kaçiroti, Taqi Fundo, L.
Osmanlliu.
Grupi i dytë, pas këtyre
viteve deri më 1913: Nodhi
Lako, Sotir Dako, Kristaq
Niço, Lipe Kajno, Dhimitër
Naço, Petraq Pilkati.
Në vitet më vonë, deri nga
vitet '30-të: Kristaq Thanas
(Alibeu), Ilo Nuke, Vasillaq
Bimbli, Petraq Bimbli, Vani
Treska, Foça Harrilla, Ilo
Mosko, Mihallaq Harrilla
etj.
Pa përmendur serenatistët e
viteve '50-të e deri më vonë
kur pushteti i kohës e ndaloi
këndimin e serenatave.
Nuk e di se si ka njerëz,
qoftë dhe serenatistë, që
guxojnë ta vendosin kohën
e lindjes së serenatave në
vitet '30-'40 të shekullit të
njëzetë. Apo guxojnë ta
quajnë si fillim të serenatës
korçare, kohën kur ata apo
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 1 3

Një libër për Arbërit SKËNDER BRAKA

Një libër për Arbërit fytyrën dhe të vinte buzën
SKËNDER BRAKA në gaz; Ai ligjërim i
tejzgjatur sikur i
prej nesh dhe të përqafojnë islamin, siç ka ndodhur dhe po shkonte për shtat kokës së
ndodh me disa krahina. Selia e Shenjtë pret sa më parë nga tij të rrumbullakosur e
ne flokërënë, asaj
një raport të hollësishëm në lidhje me këtë problem dhe ne fytyre të dhjamosur, si të
duhet t’i përgjigjemi? ishte një çyrek i pjekur së
Buzukut i kaloi përpara syve një vetëtimë rrufeje. Si një tepërmi, E
njeri i prirur për një gojtari elegante, ligjërimi i thatë, kuptoi se ku donte të dilte
monoton me atë ligjërim
i arqidhjakut e bënte famullitarin e Shalës të rrudhte pa- arqidhjaku. Dalëngadalë,
dashur lidhjet e tij me kabinetin
sikur po fillonin të shkëputeshin
dhe
atit i dukej sikur krejt rastësisht
ndodhej në një vend të gabuar
në një kohë fare të
papërshtatshme. Mbase qëkurse
më thanë
se imzot Mburri nuk ndodhej në
kryepeshkopatë, nuk duhet të
kisha qëndruar as edhe një grimë.
Gjithçka përpara syve të tij po
fillonte të tjetërsohej dhe, pa pritur
e pa kujtuar, në sytë e mendjes
iu shfaq një vargan malësorësh
që zbrisnin pambarim nga shpati
i përtejmë drejt një kulle. Përpa-
ra syve të mendjes po i fanitej
plaku Marash dhe po i bëhej
sikur andej nga Ura e Shtrenjtë,
një
tjetër vargan malësorësh që
shkonin me krye përdhe. Më pas
iu
bë sikur kishte hyrë në një
dhomën të madhe burrash ku
ishin
mbledhur gjithë
kapedanët e maleve
dhe, si kishte kapër-
cyer
pragun e saj, kishte
mbetur aty i shtangur
tek kishte parë për të
parën herë në jetën e
tij një luftëtar kaq të
madh, të goditur me
heshtë gjoksit. Në atë
përhumbje të mo-

Një libër për Arbërit SKËNDER BRAKA

mentit po i bëhej sikur
gjithë të pranishmit rrinin
si të mpirë dhe prisnin që
kapedani i
tyre i madh të nxirrte
frymën e fundit. Përpara
syve të mendjes,
iu ravijëzuar fytyra e
Shpend Nikolli që ashtu
me qetësinë e tij,
mes asaj heshtjeje të
rëndë malesh, iu afrua
pranë kapedanit të
madh dhe i njomi buzët
me ujë të ftohtë. Befas
kapedani hapi
241
Një libër për Arbërit
paksa sytë e turbulluar e,
tek ia nguliti veladonit të
zi, iu bë sikur
i mërmëriti: “ Atë,
meshën ma bëni në
gjuhën tonë. Nuk dua
të më përcillni në varr
me fjalët e huaja latine,
por me fjalët e
bukura të maleve tona. Ju
dini atë, dini. Ju kam
dëgjuar në ditën
e dasmës së Dilinës.”
O Zot! - tha me vete dhe
pa nga arqidhjaku që
buzëqeshte
përbrenda. – Edhe për
pak dhe e humba fare...”
“Nuk ke ç’bën, dom
Gjon! Nuk ke ç’bën! Në
këtë portë
keni për të trokitur
përsëri”, - i dukej sikur i
thoshin tiparet e
fytyrës se atij njeriu me
sy të përskuqur.
Në tavolinën tjetër,
njeriu me kokë tullace
vazhdonte
ende të shkruante. Si e
kqyri mirë e mirë, e
njohu. Po, po! Ai
ishte, Ferdinand Skala,
nuk gaboi, por tash më i
plakur dhe më
i vrarë. Me të atë Buzu-
kun e lidhte një kujtim i
hidhur qëkurse
kishte qenë në Venedik,
por edhe fatlum, sepse
ishte pikërisht
ai njeri që më pas ishte
bërë shkaktar që atë e
kishin emëruar
në Shalë. Dendësia e
mendimeve po i bëhej e
padurueshme.
Deri në këto çaste nuk e
kishte ditur fare se çësht-
ja e tij ishte
e lidhur aq
pazgjidhshmësisht me
çeshtjen e kryengritësve
malësorë. Buzuku u kollit enkas
për t’i tërhequr vëmendjen
dhe arqidhjaku, si ta kishte
kuptuar këtë, mënjanoi disa
fletë,
mbylli kodikun dhe iu drejtua
njeriut me kokë tullace:
- Ferdinand, ju keni pak kohë që
kini ardhur këtu,
prandaj...
- Heshti pak dhe, si pa nga
famullitari i Shalës, shtoi: -
Doemos që duhet të njiheni me
atë Buzukun. Në qarqet tona të
larta
dikur është folur shumë për
aftësitë e tij.
Në ato vite, Ferdinadi, që
shërbente në krye të kolegjit
të Loretos, gjithë ecurinë dhe
aftësitë e rralla të Bukuzut, të
këtij djaloshi të ri nga Arbëria, e
kishte parë si një ndër rreziqet
më të mundshme prej të cilit
shpejt kishte për ta humbur atë
vend qe drejtonte prej afro dhjetë
vjetësh. Dhe kjo bindje atij
i ishte krijuar dhe forcuar më
shumë kur atë Buzuku e pati
detyruar një herë, natyrisht
tërthorazi, me anën e një doku-
menti
242
Skënder Braka
teologjik, që ai t’i dorëzonte
proveditorit të Ulqinit pesëdhjetë
mijë dukat si taksë nga të ardhu-
rat e famullisë së një të afërmi
të tij, të cilat ia kishte marrë
padrejtësisht. Daljen në shesh të
kësaj të vërtete, Ferdinandi, si
një njeri i dhënë shumë pas
parasë, e priti shumë i irrituar.
Më vonë, me ndihmesën e një
kardinali u emërua arqidhjak i
kryepeshkopatës së Tivarit, duke
ia rrëmbyer atij nga duart këtë
burim të ardhurash të majme,
që shkonin gati në dhjetë mijë
dukat në vit. Ferdinandi, si mik i
vjetër i tij, mezi kishte pritur që
ta poshtëronte Buzukun. Dhe ky
rast u gjet kur Klementi u
emërua kardinal i teologjisë.
Buzuku
kishte shkruar një koment mbi
katekizmin. Ky koment në fillim
u lavdërua prej shumë personal-
iteteve të larta të kishës, më pas
i dolën mjaft kundërshtarë.
Gaspare Folino, një domenikan
jo
dhe aq i zoti në teologji, por
tepër i zhdërvjellët në oratorinë e
tij, me të cilin Buzuku kishte
patur një përplasje të hershme të
krijuar gjatë një debati po për
çëshje të teologjisë, i shtyrë dhe
më tepër nga Ferdinandi,
deklaroi se disa pjesë të
asaj kumtese
ishin të dyshimta dhe
binin erë herezie. Të dy iu
vunë punës dhe
arritën që brenda pak kohe
të grumbullonin të tjera
deklarata
të tilla, sigurisht prej
miqve të tyre më të afërt
dhe më pas ata
denoncuan atë Buzukun
për shprehje të dyshimta.
Inkuizitori i
madh i lexoi dokumentat, i
shqyrtoi imtësisht dhe u
bind se ky
material mjaftonte për të
ngritur padinë. Por kur më
pas gjithçka
rezultoi se ishte një farsë,
Kisha e Shenjtë vendosi
që ta largonte
Gjon Buzukun dhe ta
degdiste viseve të thella
malore të Arbërisë.
- Po, njihemi, hirësi. Me
sa më kujtohet... - heshti
paksa
sikur donte të risillte në
kujtesë vitet dhe kohë e
largët, pastaj
shtoi:
- Në mos gabohen, me
dom Gjonin për herën e
parë jemi
takuar në ceremoninë
madhështore që bëri Papa
Klementi kur
shuguroi peshkop Giovani
Moronën. Ka qenë fillim
janari më
duket, aty nga viti 1533.
Kohë të largëta, por që
kanë lënë gjurmë
të pashlyeshme. Kanë
shkuar shumë vite që
atëherë..
Pas kësaj, një heshtje e
shkurtër pasoi bisedën e
243
Një libër për Arbërit
dy klerikëve të mëdhenj,
të cilët prisnin që atë
Buzuku të
kundërpërgjigjej me
ashpësinë e zakonshme të
tij, por famullitari
i Shalës duke menduar së
pari mbi problemin që
kishte, as që
donte të bënte një gjë të
tillë. Në të folurin dhe
qëndrimin e
Buzukut ipeshkv Ferdi-
nandi vuri re po atë seri-
ozitet që mbante
mend këtu e një kohë.
Habitej përse në të folurin
e Gjon Buzukut
nuk ndihej asnjë fije toni inferior-
iteti.
- Jam munduar deri këtu pasi doja
që Imzot Gjon Mburri
të më firmoste një letër për
hirësinë e tij, Atin e Shenjtë. Jam
munduar deri këtu, vetëm për këtë
qëllim, të kini dashamirësinë
tuaj, që nuk ju mungon, të ma
vulosni këtë letër, për t’ia dërguar
Atit të Shenjtë në Romë.
Arqidhjaku ngriti sytë dhe e
vështroi që sipër buzëve të
trasha, të plasaritura dhe pa
ngjyrë.
Ati ishte i sigurtë që ia lexoi të
gjitha mendimet që kishte
në kokë.
- Letër thatë? E ç’është kjo letër,
që po i shkruani Atit të
Shenjtë? Sa mirë do të ishte sikur
në to fjala vjen të shkruhej për
gjithë këtë punë të mirë që bënë
kryepeshkopata jonë.
Atë Buzuku u prek thellë nga kjo
mospërfillje e
menjëhershme e arqidhjakut, por
gjithsesi nuk e dha veten, prandaj
e pa të udhës që ti përgjigjej me
një ton shumë të qetë e të ngrohtë.
- Jam i shtrënguar, hirësi, pasi prej
dy të parave imzot
Antonio Priuli nuk më ka dërguar
asnjë përgjigje. Tani edhe
një herë, i lutem Pantifikut të
Madh të më japë të drejtën për të
botuar një libër në gjuhën shqipe.
Buzuku vuri re se arqidhjakut iu
tendos përnjëherësh
e gjithë lëkura e fytyrës. Për disa
çaste në kabinet nuk ndihej
as miza. Pas pak arqidhjaku ngriti
kryet dhe pyeti:
- A e kuptoni se çfarë jeni duke
bërë kështu?- shfryu
gjithë inat, përçmim dhe mllef
arqidhjaku prej shpirtit të një
gjarpëri helmues.
- Asgjë më tepër nga ç’kanë bërë
kroatët e dalmatët
katolikë në Vonën 31)
244
Skënder Braka
- Por ju duhet ta dini se kuria e
zëvendësoi menjëherë
liturgjinë sllave me atë latine.
Të dy klerikët e kryepeshkopatës
shkëmbyen nga një
vështrim të shkurtër. Nuk po u
besonin atyre fjalëve që kishin
dëgjuar nga atë Buzuku. Gjer në
ato vite që kishin shërbyer
në trevat e Arbërisë, nga askush
nuk kishin dëgjuar të flitej
për shkrime shqipe.
- Doni të shkruani një libër ? -
pyeti edhe një herë
arqidhjaku, sikur të mos kishte
qenë fare gjatë atyre minutave
aty e, pa marrë përgjigje, shtoi me
një ton nervoz. në të vërtetë,
- Unë nuk di që gjuha juaj të mendimet e mbanin
ketë ndonjë shkrim të të mbërthyer tek
sajin, dhe as kam dëgjuar fjalët e
ndonjëherë të flitet për të. atë Buzukut, që edhe
Greqishtja, pas atij presioni për
spanjishtja, gjermanishtja, t’ia hequr Gjergjit
arabishtja... këto gjuhë po, i mundësinë e ndjekjes
kanë së kolegjit, përsëri
shkrimet e tyre. Por ju..., ju famullitari nuk dukej
pretendoni që të kini shkrimet se donte të lëshonte
tuaja?! Kjo më bën të gajasem, pe.
dom Gjon! Për atë zot po më Atë Buzuku nuk
çudisni. A e mendoni se ç’po priste të dëgjonte
thoni dhe se çfarë po kërkoni të kurrë nga goja e një
bëni? Mendova se do ta kishit kleriku si ky fjalë të
marrë udhën për punën e atij tilla. Ndërsa për
fëmije që po rrisni në famulli. arqidhjakun atë
Kam dëgjuar se po bëhet djalë Buzuku
i mbarë dhe ka gjasa të bëhet një ishte një njeri i
klerik i devotshëm sikurse rrezikshëm, ndaj të
ju, apo jo, dom Gjon? Unë do të cilit duhej mbajtur
isha i gatshëm të aprovoja të një
shkuarit e tij në ndonjërin prej qëndrim i rreptë, në
kolegjeve më me zë në Itali. mos të ndëshkohej
Gjon Buzuku, sadoqë e ndjente me dënim të rëndë.
veten tepër të irrituar Për të mbledhur
prej këtyre fjalëve të pavenda si sadopak veten,
të një njeriu krej të paaftë, arqidhjaku u ngrit
inatçor e cmirëzi përsëri mendoi nga tavolina dhe nisi
që të bënte durimin e duhur të bënte ca ecejake të
dhe të tregonte forcën e tij të çrregullta dhe
vetëpërmbajtjes. pothuajse fare pa
- Është e vërtetë, hirësi, madje vetëdije të mur-
pranverën e shkuar u muriste ca fjalë fare
kam kërkuar për ta dërguar në të
kolegjin e Loretos dhe ju m’u pakuptimta nëpër
zotuat dhe ma quajtët të dhëmbë. Balli i
përfunduar këtë çështje. ngushtë i rrudhej
- Dhe nuk e kam harruar, - bëri heraherës nga inati
një ndërhyrje të shpejtë që i vlonte përbrenda.
arqidhjaku si për t’i treguar se jo Mendonte se kjo
vetëm ishte i mirësjellshëm kërkesë
dhe i kujdesshëm në premtimet me ngulm e Buzukut
e tij, por se kishte edhe një kishte qenë përtej
kujtesë të fortë. parashikimeve të tij,
- Por ju i dini mundësitë tona të nga sa kishte mendu-
kufizuara për të ar që prej çastit që i
245 kishin thënë se ai
Një libër për Arbërit kërkonte të bënte një
dërguar seminaristë në atë takim me të. Am-
kolegj. Ju premtoj se kam për ta brozi mbase mundet
mbajtur fjalën. Ndër ju mbajtja e ta
fjalës është një institucion i kishte diskutuar më
rëndësishëm. parë këtë me Imzot
- Mos po ma kushtëzoni ko- Gjonin, para se ai të
legjin që kërkoj për Gjergjin nisej për në Vatikan,
me librin, hirësi? por përse djallin nuk
- Unë nuk ua thashë këtë, dom e kishte imformuar
Gjon! paraprakisht edhe
Arqidhjaku hapi kodikun e atë. I dukej sikur
madh dhe nisi ta shfletonte fjalët që kishte
ngadalë si për ta qetësuar disi dëgjuar
veten. Herë bënte sikur lexonte prej tij, kishin brenda
e herë ngjyente pendën në tyre tmerrin dhe
kallamare dhe shkruante si një llahtarin. Ku ishte
njeri që u kishte hyrë punëve të parë
mëdha dhe nuk kishte nge e dëgjuar ndonjherë
të merrej me vogëlsira. Shkru- që një famullitar të
ante çfarë i vinte në mend se, guxonte të ngrinte
 P a g e 1 4 O u r W o r d s

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

Kosova dhe Çamëria – përmes krahas progresit, rezervoi për që më jepte një lloj ndjesie të për të fshehur të vërtetën zgjuar historinë, me bindjen se këto akte
dëshmive rrënqethëse njerëzimin monstruozitete nga papërsëritshme negative, historike, brenda një an- çnjerëzore dinë t’i bëjnë vetëm ata që kanë
më të ndryshmet, pasojë këto e sikur ato që kishin ngjarë do tikombtarizmi të pashembullt, shpirt gjakpirësish dhe dhunuesish të gjitha
Nga drejtpërdrejt e dy luftërave të përsëriteshin nga momenti e kishte tejet të madh. llojeve të drejtave.
botërore dhe e urrejtjes etnike. në moment. Gjithçka u ngulit Kaluan shumë vite dhe jeta Vendosmëria ime për t’i shkruar dhe botuar
Hyqmet ZANE Brenda kësaj kornize të errët thellë në kujtesë dhe rrodhi në favor të lirisë dhe këto rrëfime, veçanërisht ato që lidhen me
masakrat e ushtruara siste- ndërgjegje, brenda së cilës demokracisë, në favorin e Çamërinë, u shoqërua dhe nga ndihma e çmuar
Dy fjalë zemre për librin matikisht nga andartët dhe filli i historisë së familjes atyre që duan të thonë, të e Mehmet Qamil Izetit. I lindur në Filat, ai
çetnikët mbi shqiptarët, veça- sime shkrihej me fatin e një shkruajnë dhe të skalisin të aktualisht banon në Elbasan. Ky mik i familjes
Si shqiptar, por dhe si një krijesë e nërisht në trojet e Shqipërisë së popullsie e krahine të tërë, në vërtetën në kujtesën sime, (babai i tij, Qamil Izeti ishte miku i
Zotit, përgjatë jetës sime, kam Vërtetë, zenë një vend të pritje të asaj dite e cila do të kombëtare shqiptare. Dhe pas gjyshit tim, Emin Zane, po aq sa edhe babai
përjetuar shumë momente që më veçantë, jo vetëm për mënyrën e më bënte të mundur hedhjen kësaj i mblodha si pikat e im, Nuriu ishte miku i Metos, siç e thërrasim
kanë lënë mbresa të pashlyeshme. realizimit, gjenialisht makabre, e tyre mbi fletën e bardhë, në shiut këto rrëfime sa të rënda ne të gjithë), xha Metua, është një njeri që
Ndër ato rrebeshe ngjarjesh dhe por dhe për mënyrën që u përdor formën e një dëshmie që po aq dhe të vërteta, të thëna atdhetarizmin e ka pasur busull dhe ka ndikuar
situatash të papërsëritshme, më janë për t’i fshehur dhe për t’i mba- akuzon . nga goja e atyre që kanë parë njëkohësisht që dhe të tjerët të edukohen dhe të
fiksuar sidomos vuajtjet e dhimb- jtur larg gjykimit të historisë së Sigurisht që kjo nuk mund të me sy e kanë prekur me pajisen me të.
shme dhe tejet antinjerëzore që kanë largët dhe të afërt. ndodhte nën diktaturë, sepse shpirt vrasjet çnjerëzore, Hedhjen në letër të këtyre ngjarjeve e kam dhe
kaluar vëllezërit e mi në Çamëri dhe Kur i kam dëgjuar këto ngjarje ajo, jo vetëm që lirinë e djegiet për së gjalli, shkatërri- dhuratë nga prindërit, Nuri dhe Naile, që me
në Kosovë, të shkaktuara nga në bisedat e prindërve të mi, po mendimit dhe të fjalës i min e shtëpive dhe shuarjen e aq sakrifica më rritën dhe që u bënë edukatorët
masakrat e genocidit shovinist aq sa edhe në oda farefisi, në kishte prangosur, por dhe familjeve të tëra. Brenda e mi më të mirë në rrugën e dijes dhe të
greko-serb. ditë vdekjesh të afërmve tanë, i zellin bashkëpunues, për të meje revolta rritej si ortek së gjithçkaje që kam në këtë jetë, gjë për të cilën
Shekulli i njëzet ishte ai shekull që kam përjetuar me një dhembje mbuluar diellin me shoshë, bashku me dëshirën për të u jam mirënjohës përjetësisht.

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

Ndërsa ngjarjet e Kosovës i kam vjelur
nga goja e vetë përjetuesve të këtyre
ngjarjeve, kur ndodhi kriza kosovare në
vitin 1999 nga pushtuesit serbë. Janë të
dhimbshme dhe tejet të paimagjinueshme
se çfarë thonë protagonistët e tyre, duke
mos e mbajtur veten për çka ata të thonë
me buzë të dridhur, sepse dihej tashmë se
çfarë ngjau me çështjen çame dhe
përsëritja e historisë do të ishte fatale për
kombin shqiptar, veçanërisht për Koso-
vën. Në atë vit të trishtë, kur u luajt drama
kosovare, ashtu si 55 vjet më parë drama
çame që ngjasojnë si dy pika uji, u ndjeva
i angazhuar për të mos u marrë me
shpërndarjen e ndihmave që u bënë edhe
arena e abuzimeve, por të fokusohesha në
rrëfimet e përjetuara të banorëve të Koso-
vës që i kishin të gjalla para syve vrasjet,
masakrat, antishqiptarizmin e një sistemi
ku genocidi i tipit fashist u bënë binjakë
me njeri–tjetrin si në Serbi, ashtu edhe në
Greqi.
Shqiptarët në gadishullin Ballkanik apo
siç edhe njihet historikisht gadishulli
Ilirik, kanë pësuar genocidet më të mëdha
gjatë rreth 200 vjetëve të fundit dhe kjo ka Filatit dhe me ndonjë gjithënjë impulsivitetin e të
arsyet e veta historike, që vijnë për shkak të pjesë më tepër për kazatë F I L A T I thënurit të vërtetave mbi
mosruajtjes së parimeve të shenjta të e tjera që kanë përjetuar ngjarjet që kanë ndodhur në
pavarësisë së fqinjëve që kanë bërë pazare në genocidin, sepse për të Zaptimi nga greku më 1912 krahinën e Çamërisë. Xha
kurriz të një kombi të tërë. Është për t’u folur për genocidin grek deri në shpërnguljen e të Metua, i saktë dhe i sinqertë
shënuar fakti se Çamëria dhe popullata çame apo atë serb mbi shqip- gjithë çamëve muslimanë me për ato që thotë, pasi i ka të
kanë përjetuar bashkë tre genocide. Nëse për tarët e Çamërisë dhe të forcë 1944-1945. jetuara dhe të përjetuara ato,
kosovarët mori fund një herë e përgjithmonë Kosovës, duhet të e nis rrëfimin e tij që nga
genocidi serb, për popullatën çame rëndon përsërisë një krahasim të Mehmet Qamil Izetit viti 1913.
ende si kular trioja e genocideve : - atij nazi- thënë shpesh nga xhaxhai Lindur në Filat – Çamëri - - Janina kishte rënë. Mex-
fashist, - atij komunist, por edhe - ai grek. im i nderuar, Nustret Greqi, në vitin 1929 hlizi i Filatit ishte mbledhur
Nëse u dënua genocidi nazifashist dhe po Zane, që, si një filozof i Banues në lagjen “Kongresi i në xhaminë e madhe për të
pritet të dënohet genocidi komunist, mbetet si rrallë shpesh më thoshte Elbasanit”, prapa bustit të vendosur se çfarë do të
një ferr i vërtetë dhe i patrazuar, genocidi që “duhet bërë qielli letër Kostandin Kristoforidhit. bënin. Mendimet ishin nga
grek, tipik shovinist dhe barbar i një vendi që dhe deti bojë që të Elbasan - Shqipëri më të ndryshmet. Shumica
fatkeqësisht në sytë e Europës krenohet për shkruash bëmat mbi mendonin se duhej të
këtë genocid, Europa e di dhe e ka pjesë të shqiptarët”, d.m.th. geno- Mehmet Izeti njihet nga qëndronin të qetë në shtëpi,
sajën, derisa vetëm se është bërë palë me të, cidet që kanë rënduar pjesëtarëtt e komunitetit çam se nuk kishte asnjë arsye të
por kurrë dënuar. Kjo do të jetë ndoshta sfida mizorisht mbi këto dy si një njeri me karakter të friksoheshin nga ardhja e
e këtij fillimshekulli të XXI. krahina të trojeve shqip- vërtetë çami, që ka pasur grekëve, se në këto vise
Kur flasim për genocid të Greqisë ndaj tare në rajonin e Europës angazhime intensive në kemi jetuar e bashkëjetuar
Çamërisë kjo ka edhe të vërtetat që kanë Juglindore Shoqërinë Çamëria në El- në paqe dhe miqësi me njeri
ndodhur mbi popullatën çame për të cilat Hyqmet Zane basan. Për shkak edhe të -tjetrin.
historia e sotme moderne hesht, por kujtesa e kulturës dhe shkollimit që ka Iku turku, e mori ferra
njerëzve që e kanë përjetuar atë genocid është pasur, por edhe kujtesës së uratën, do të vijë greku.
e gjallë. mirë dhe trashëgimisë së tij Dhe ai shtet është. Do të
Për Çamërinë fokusimi do të jetë në trevën e ÇAMËRIA – GENOCIDI prej një familjeje atdhetari, ka ketë ligje dhe drejtësi për të
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 1 5

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

gjithë. Këto ishin mendimet mbizotëruese, por… fund nga të gjitha anët. Nga pala sulmuese pati dëme, por të dy palët ishin të panumërt.
Andartët grekë kanë mbushur malet. Ata kanë vrarë njerëz të Antarët e mexhlizit, sa e jo si ato të grekëve. Vetëm kur Luftohej për jetë a vdekje. Një për në Turqi.
pafajshëm dhe kanë kërcënuar, se do të bëjnë kasaphanën në panë, e thirrën dhe filluan grekëve u erdhën forca të shumta kuotë e rëndësishme kaloi disa Pa mbaruar mirë
shqiptarët muslimanë. Lajmet vinin njeri pas tjetrit për bëmat ta pyesnin secili më vehte. dhe materiale luftarake, rimundën herë nga njera dorë në tjetrën. fjalën Tahiri, erdhi
e tyre. Në këto biseda erdhi Tahir Resuli, i biri i Dalipit nga Pyetjet ishin të shumta. ta merrnin Prevezën, por duke e Mungesa e ushqimit e detyroi lajmi se në Selan u
Galbaqi që kishte qenë ushtar në ushtrinë turke dhe kishte Tahiri vendosi të fillojë ta paguar shumë rëndë. ushtrinë turke të dorëzohej. vranë 72 vetë. Ngjar-
luftuar në Prevezë dhe në Bezhan për një kohë të gjatë. Ai tregojë ngjarjen qysh nga Mbrojtja e Janinës vendosej në Dëgjova, - shton Tahir Resuli ja kishte ndodhur
kishte parë me sytë e tij ngjarjet në front dhe ishte larguar lufta e Prevezës. Atje Bezhan. Atje turqit ishin forti- se, - pashait turk i dhanë shumë kështu :
vetëm një ditë më përpara se ushtria turke të thyej grekërit u thyen keqas. fikuar shumë mirë dhe të gjitha florinj për ta dorëzuar Janinën - U lajmëruan për
përfundimisht. Largimi ishte bërë rastësisht, kishte bërë fjalë Batalioni i Vlorës i sulmoi sulmet e grekëve zbrapseshin, dhe ky i pranoi, duke ia lënë çdo fshat paria e tyre,
me ysbashin dhe ky i fundit e kishte ofenduar rëndë. Mendoi në befasi dhe brenda disa duke lënë mjaft të vrarë. Një luftë rrugën të lirë për të kaluar se i kërkonte kapedan
një herë ta vriste, por u pendua dhe gjeti më të lehtë largimin orëve i theu keqas. U e llahtarshme u bë tek vendi që permes Çamërisë. Të hidhej në Delijanaqi në Para-
njëherë e mirë nga ushtria turke e cila dukej se kishte marrë vranë shumë nga grekërit. njihet “5 Puset”. Atje të vrarët nga Vlorë dhe prej andej të largohet mithi, si më poshtë :

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

Në Paramithi : Subhi
Dinon, Fuat Pronjon etj.
Në Rrëzanj dhe Drams :
Dalan dhe Bido Binozin,
Nustret Tahirin, Memko
Hoxhën etj.
Në Koriqan : Mehmet
Mazen, Shuaip Meten
etj.
Në Shën Mëri, 3 ose 4
vetë.
Në Vratilë : Braho Vrat-
ilën, Dalip Vratilën etj.
Në Mininë : Malo e Zeqo
Kasemin, Kaso dhe Iliaz
Smailin, Mete dhe
Agako Mero. Në lagjen
Çelat 3 vetë etj.
Në Skupicë : Bajram
Kushtën, Nuredin Kush-
tën etj.
Në Nikolicë 4 a 5 vetë të
tjerë.
Musa Lato nga Petrovica
dhe djali i Musa Tahirit
nga Minina vajtën vetë
pa i thirrur, të cilët i
vranë bashkë me të tjerët.
E kemi fjalën tek
masakra e Paramithisë, si
u organizua ajo kasapha-
në, ç’dini dhe çfarë keni
dëgjuar ju, xha Meto ?
- Të gjithë burrat e
thirrur i shpunë në
Skupicë dhe në shtëpinë
e Kushtajve që ishte një
shtëpi e madhe dhe që
kishte dy dalje në krah të
kundërt. I futnin një nga
një dhe i nxirrnin nga
krahu tjetër të lidhur. I
shpunë të gjithë në
përruan e Selanit dhe i
vranë. Njëri, Xhaferr
Petrovica shpëtoi i gjallë
dhe tregoi se çfarë kishte
ndodhur. Këto lajme i
tronditën të gjithë. Fjalët
e përhapura, se në afërsi
të Janinës ishin mbledhur
paria e andartëve dhe
vendosën të mblidheshin
në Camada të gjithë
andartët për të ndarë
detyrat për operacionin
që po përgatitej. Pritej që
e njejta gjë të ndodhte
edhe në Filat.
Siç i ka thënë me gojën e
tij, Vasil Barka, ish
pjesëmarrësi i andartëve
në Camada, kur ia
thoshte Sami Malkos nga
Gurëza që tashti banon
në Zhamë të rrethit të
Lushnjes, ja çfarë ka
ndodhur në atë atë kohë,
në vitin 1913 :
“Mbi 5 mijë andartë të
armatosur me çfarë kishin mun-
dur ishin mbledhur në Camada
dhe u caktua programi bazë që të
bëheshin shumë vrasje nga paria
e vendit në fshatrat muslimane
me qëllim që të tmerohej
popullsia vendase dhe të lar-
gohej nga trojet e tyre.
Kamdandantë u caktuan kapedan
Delijanaqi për kazanë e Para-
mithisë dhe Marglliçit dhe
kapedan Spiro Kremidha dhe
Janaq Koteci për kazanë e
Gumenicës dhe Filatit. Kapedan
Delijanaqi u nis menjëherë për
detyrën e ngarkuar, ndërsa dy
kapedanët e tjerë e lanë për të
nesërmen, pasi kishin nevojë për
armë të cilat priteshin të vinin
nga Janina. Të nesërmen pathua-
jse ishin mbledhur të gjithë
andartët dhe prisnin urdhërin për
t’u nisur. Secili bënte planin për
grabitjet që do të bënte në
fshatrat muslimane dhe terrorin
që do të ushtronte. Fjalimet e
zjarrta që mbanin lektorët për
fitoren e Elladhës dhe masat që
duheshin të merreshin për pastri-
min nga muslimanët që nuk kanë
gjak Helen.
Pa pritur, erdhën 5 telegrame
njeri pas tjetrit nga Athina, ku
shkruhej për komandën e
përgjithshme të ushtrisë në
Janinë që në Filat nuk duhet të
shkonte asnjë andart. Atje do të
shkonte ushtria e rregullt
mbretërore. Shumë nga andartët
që ishin mprehur për masakra
dhe grabitje, nga inati, thyen
kondakët e dyfekëve. Një pjesë e
tyre ikën të zemëruar për në
shtëpitë e tyre. Kishte edhe
shumë vetë që u erdhi mirë nga
ky urdhër, pasi nuk dëshironin
një masakër të padrejtë.
Ç’kishte ndodhur ?
Xhamia e madhe u mbush plot.
Njerëzit vazhdonin të vinin nga
fshatrat. Sheshi para xhamisë
ishte i ngushtë, prandaj u vendos
që mbledhja të bëhej përpara
xhamisë së vogël që kishte një
shesh të gjerë. I pari e mori
fjalën Imami, si i moshuar që
ishte dhe si përfaqësues i fesë.
Ai tha : “Duhet të luftojmë, të
mos i dorëzohemi të gjallë
kaurrit”. U ngrit Rexho Hamiti
(Demi) dhe me qetësinë që e
karakterizonte tha : “Lufta është
nderi ynë, por jo shpëtimi ynë.
Kemi gra, pleq, fëmijë, të
sëmurë dhe të pazotë për pushkë.
Me këta çfarë do të bëjmë pas
luftës. Grekun nuk e mbajti dot
turku tek “5 Puset” që kishte
gjithë atë ushtri dhe armatime
dhe ishte i fortifikuar më së miri.
A do të mundemi ne ta
mbajmë me këto pak forca
që kemi ? Unë bisedova
me Haki Musain dhe të dy
bashkë gjetëm si shpëtim
më të mirë dorëzimin në
ushtrinë e rregullt të
qeverisë greke dhe jo tek
andartët. Për këtë duhet të
shkojmë që sonte në
Korfuz për të lajmëruar
Athinën, d.m.th. Mbretin
Jorgo që të ndalojë an-
dartët të hyjnë në Filat,
deri sa të vijë ushtria e
rregullt”. Këtë mendim e
përkrahën edhe shumë të
tjerë dhe menjëhërë
dërgojnë tek Dhespot
Mikruli, ku i thonë se e
kërkon mexhlizi për një
hall që i shërbën të dy
palëve.
Sapo e mori pusullën që i
drejtonte Rexhua Dhes-
potit, ai mori me vete 4 a
5 shokë dhe shkoi në
mbledhjen që vazhdonte
në xhaminë e vogël. U
ngritën në këmbë të gjithë,
zakon ky që ka qenë
gjithmonë në Filat. I bënë
vend Dhespotit me shokë.
Fjalën e mori Rexhua : “Ju
mundova zoti Mikruli. Ne
jemi në hall dhe kërkojmë
shpëtim, por edhe për ju
më duket se do të jetë i
dobishëm. Mbi të gjitha
Filati do të mbetet i
padëmtuar po të veprojmë
bashkërisht për shpëtimin
e tij, ashtu siç kemi ve-
pruar gjithmonë në kohë
të vështira”. Heshti pak
dhe vazhdoi : “Kjo punë u
muar vesh, Turqia iku,
vendi këtu duhet të zihet
nga një shtet tjetër.
Shqipëria nuk ka fuqi,
sepse nuk ka akoma
shtetin e saj. Ne na dalin
dy rrugë : njera që mua
më duket më arsyeshmja
është që menjëherë të
shkojmë në Korfuz së
bashku me juve, d.m.th.
me një komision nga të dy
palët për të kërkuar nga
Athina dërgimin e men-
jëhrshëm të ushtrisë së
rregullt greke për të marrë
vendin në dorëzim. Ne
jemi të vendosur që an-
dartikojtë nuk do t’i
dorëzohemi të gjallë,
sepse nuk duam të
pësojmë atë që ndodhi në
Paramithi e gjetkë. Më
mirë të vdesim me armë
në dorë, se sa të pushkatuar si
minjtë. Tjetra rrugë që kemi
menduar, në rast se ju nuk pranoni
të vini me ne në një komision të
përbashkët, do të shkojmë në
ambasadën e Italisë dhe të Aus-
trisë që të kërkojmë ndihmën e
tyre, sepse, siç dihet, këtu në
Çamëri ka shumë pak grekër dhe
këta janë të ardhur. Pjesa
dërmuese është banuar me shqip-
tarë muslimanë dhe ortodoksë”.
Dhespoti u mendua pak dhe pastaj
tha :
“Ata që thonë se kanë ndodhur në
Paramithi nuk janë të vërteta,
Rexhepâ, (është mënyra e thirrjes
së një njeriu në Çamëri që do të
thotë Rexhep aga) nuk ma merr
mendja që të jenë bërë vrasje të
kota. Këto fjalë i përhapin gojët e
liga”.
“Ato janë të vërteta, qirje Mikruli.
Të tjera bëma na vijnë në vesh dhe
çfarë nuk bëjnë. Nga ju kërkojmë
të na thoni si vendosët për ato që
ju thashë”?
“Jam dakord që të nisemi men-
jëhërë, Rexhepâ”.
U vendos që do të niseshin që atë
mbrëmje Musa Hamiti me Haki
Musanë nga ana e muslimanëve
dhe Dhespoti me Lili Feçin nga
pala e krishtere. Pak përpara se të
niseshin për në Korfuz, arriti në
Filat Pashai i ushtrisë turke me
ushtarët e mbetur. E pritën në
pallatin e Bejkos. Shkuan t’ia
shtronin mendimin edhe atij se,
helbete, një njeri me përvojë mund
t’u jepte një ide më të vlefshme.
Rexho Hamiti, Alush Taka, Mu-
harrem Rushiti, Haki Musai dhe
Qamil Izeti shkuan si një komision
nga Filati, në rradhë të parë ta
përshëndesin si mik i rrallë i
ardhur në Filat dhe pastaj të mer-
rin mendimin e tij për planin që
kishin përgatitur. Pas përshëndet-
jes së zakonshme, Rexho Hamiti e
pyeti :
“Turqia iku, greku do të vijë, në
mos sot, nesër. Ç’mendim keni, si
të veprojmë ne ?” Pashai, pa u
përgjigjur me fjalë, mori shpatën
dhe e këputi në mes. “Nuk po të
pyesim më si pasha të Turqisë, por
si një njeri me përvojë nga jeta.
Shpata juaj u thye që në Janinë,
prandaj nuk vlen më”, - i thanë
bashkëbiseduesit
“Unë kam mbi 5 vjet që jam në
Janinë. Mund të them se e njoh
edhe Filatin. Më shumë nga ato që
kam dëgjuar. Kazaja juaj nuk ka
patur asnjëherë vëllavrasje me
përjashtim të luftës së Qeramicës,
që nuk ishte për fajin tuaj. Kjo ka
ndodhur se ju keni dënuar gjith-
monë fajtorin me drejtësi dhe i
keni dhënë hakun atij që i
takonte. E shoh shumë të
vështirë t’ju jap një rrugë
zgjidhje që t’ju shërbente, sepse
dinakëria greke nuk ka kufi. Ata
mund të bëjnë atë që nuk ta pret
mendja. Një këshillë do t’ua
jap : andartikojve mos iu do-
rëzoni. Qeverisë së rregullt i
besoni më shumë dhe mos e
kundërshtoni”.
Rexho Hamiti i tregoi planin që
kishin për të vajtur në Korfuz
me një komision të përzierë nga
të dy palët për të kërkuar
ardhjen e qeverisë së rregullt.
“Kot më pyesni mua, - tha
Pashai, - ju keni gjetur zgjidhjen
më të mirë dhe më të shpejtë.
Mos humbni kohë se nuk dihet
se ç’sjell sahati”.
Haki Musai dhe Musa Hamiti
ikën në çast dhe u takuan me
Dhespot Mikrulin dhe Lili Feçin
të cilët ishin gati. Sa vajtën në
Skalomë, fati i ndihmoi që
gjetën një barkë dhe për tërë
natën udhëtuan. Në mëngjes pa
zbardhur zbiritën në Korfuz.
Dhespoti i kërkoi që të shkonin
në ambasadën greke për të
marrë në telefon andej Athinnë,
por Hakiu me Musain
këmbëngulën që të shkonin në
ambasadë angleze dhe prej
andej ta merrnin në telefon
Mbretin Jorgo. Ranë dakord që
të ndahen në dysh dhe të shkon-
in në dy ambasadat. Haki Musai
dhe Dhespot Mikruli shkuan në
anbasadën angleze. Shkuan dhe
i priti vetë ambasadori i cili u
tregua i gatshëm për t’i
ndihmuar. Menjëherë kërkoi
lidhjen me Mbretin Jorgo dhe
pas disa minutash ia parashtroi
kërkesën për të nisur urgjent
ushtrinë për ta marrë në dorë
Filatin për të mos i lënë rast një
lufte të panevojshme dhe
masakra për njerëz të pafa-
jshëm.
Mbreti Jorgo urdhëroi që të
lajmërohej menjëherë Janina,
Preveza dhe komanda e
përgjithshme e Epirit. Musa
Hamiti me Lili Feçin shkuan në
ambasadën greke. Atje nuk gjeti
një gadishmëri, pasi ambasadori
nuk ndodhej atje. Sapo mori
njoftimin, erdhi dhe u interesua
shumë, por e pati të vështirë të
lidhej me Mbertin Jorgo. I doli
në telefon një zëvendës i tij dhe
i tha se Mberti e kishte marrë
vesh këtë gjë nga ambasadori
anglez dhe kishte dhënë
urdhërat e duhura.
Brenda orës u nisën 5 telegrame
nga instanca të ndryshme, ku
jepej urdhër i prerë
që andartët të mos
shkonin në Filat dhe
vise të tjera të
Çamërisë. Kushdo që
të shkelte këtë
urdhër, do të
përgjigjej para
Mbertit.
Para se të nisej
komisioni për në
Korfuz, Haziz Çimua
nga Filati, që nuk rri
pa bërë një bejtje, e
sajoi :
Fjalët, tmerret, bëmat
greke
Çoroditën gjithë
Filatin
Mendja urtë, hazër
dyfeqe
Kush vallë fiton
davanë ?
Komisioni u nis
brenda ditës nga
Korfuzi dhe në
mbrëmje erdhi në
Filat. Atë natë rojet u
shtuan dhe u lajmëru-
an të gjitha fshatrat
që të kishin kujdes
mos zbrisnin andartët
dhe i gjenin gafil. Të
nesërmen që në
mëngjes erdhi haberi,
se po vjen ushtria e
rregullt. Ishte
ngarkuar tagmatari
(koloneli) nga Gjirit
Tripojorgua që, me
tagmën e tij, të nisej
menjëherë për në
Filat, ta merrte në
dorëzim qytetin dhe
të mos lejonte asgjë
të keqe në popullsinë
muslimane. Në fushë
të Filatit i dolën
përpara Tagmatarit
banda të andartëve të
komanduara nga
Spiro Kremidha. Ata
njëzëri bërtisnin, se
duhej të mernin hak
për vrasjet që u
kishin bërë
vëllëzërve të tyre, për
djegiet e shtëpive të
tyre etj. Tripojorgua
kërkoi shpjegime për
ato që i thuhej.
Andartët sajonin lloj-
lloj gënjeshtrash dhe
kërkonin me kusht të
vepronin menjëherë.
Në Filat nuk kishte
mbetur njeri i rritur
pa dalë në pritje. Në
Kogjele ishin rradhi-
P a g e 1 6 O u r W o r d s

Dead Albanians due to Current Dictatorship in Albania will they get a resolution? (not done yet)

Lirak Bejko Dead

I vdekur nga Diktatori dhe
vjedhjet e familjes se tij,
Berisha

One last dictator

in Albania Left to
be judged!!!
Not done Yet!!
BURG
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 1 7

A truth and a crime that Albanian Ismail Kadare did to this young man & no one is held accountable
P a g e 1 8 O u r W o r d s

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi ——presim rezultatet shpejt….

Deputeti Fatmir Xhindi

Gentian Zguri….rezultatet???
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 1 9

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi—-presim rezultatet shpejt...

Isa Copa duke hetuar pronat ne Gjirin e Lalzit te familjes Konomi —— presim rezultatet
 P a g e 2 0 O u r W o r d s

Ngjarjet e pazgjidhura ne Shqiperi——presim burgimin e perjetshem te familjes diktatoriale Berisha!!

Kush e Organizoi Protesten? Ku ishin Organizatoret?

4 Fajtore pa Faj gjenden vdekjen ne 21 Janar 2011

Kush drejton forcat shteterore mbrojtese? Cilat jane procedurat e Policise para se te vrase?

Pronare banke ne Shqiperi, e papune!! Si te behesh Bilionere ne 3 muaj!!! Elvana Hana mbesa e
L.Berisha..Burg
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 2 1

Vrasjet e krime te ndryshme te pazgjidhura ne Shqiperi….Burg...

The Blair Connection

Vjedhja e lejuar ne Shqiperi e pronave per tu nder-

tuar rezervat ashtu dhe e mineralit te brendshem ne
Shqiperi.
FLuturime Falas me urdher te
….

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Si pastroen parate nga peshku qe eshte qelbur nga koka!!! Burg

Spitalet e Ndertuara me leke nga Tirana

ne Qipro, Ishujt Keimen nepermjet nje
grup manaxhimi ne New Jersey, USA.
Keshtu jane pastruar shume para te
vjedhura ndaj popullit SHqiptare.

Si mund te pastrosh parate e vjedhura

nga viti 96-2005 nepermjet llogarive pa
emer ne ishujt jasht Shqiperise...
 P a g e 2 2 O u r W o r d s

Disa Ngjarje e pazgjidhura ne Shqiperi nga Prokuroria...Kur vete Ina Rama ka frike per Femijet e saj!!

?
Duet nje Kryeprokuror allcak qe te
zbardhi ceshtjet te pazgjidhura qe nga vi- Perse nuk u pane dokumentat qe verifikonin
tet 1944!! fjalet e Albana Vokshit dhe e dergonin te qeli
ate me bashkepunetoret?

Disa nga ceshtjet qe kane kaluar pa hetuar ne Shqiperi!!

So far in Albania the only way to make it is to keep

your promises and Ilir Meta and spouse is an ex-
ample of it….Will everyone else learn from it or
shatter in the high cliffs….the only victor in the Perse nuk u hetua shkelja e kushtetutes Shqiptare
election battles!!!! nga Prokuroria? A thua ka marr fund drejtesia?

Bilioneret e Rinj te pa Prekur ne Shqiperi qe bejn hesapet me $$$ e popullit me keq se S. Berisha...te shohim
ndryshimin dhe per A. Xhillarin (burg apo jo)

The leader of Opposition before now Premier in Albania

rather spend $$ on luxury vacations in US rather than face
the facts and reality in Albania!! Could it be that he’s so
implicated with the GOV. that he can end up serving life
sentences? Time will tell

Njerezit vdesin ne Shqiperi sepse Sekseri I lejeve

te ndertimit ne tirane Alban Xhillari me E.ramen
nuk cajn koke perhapesira midis ndertesave qe te
kalojn makinat e urgjences. Me ato ne Shqiperi, A pyet njeri ku eshte burimi I
kercenimet dhe blerjet ecin, po jo me ne pertej milionave $$ qe ky njeri eshte
Oqeanit. kukull?
Alban Xhillari Sekseri I
Lejeve te ndertimit tani kush
eshte se E.Rama iku?
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 2 3

Vjedhja e Mineraleve, Pergjegjesit!!!!Burg...

Mineralet ne very te shqiperise te

monopolizuara!!! Perse?

Floriri nepermjet mineraleve

Vdesin njerezit per tu pasuruar njerezit e Kryem-

inistrit Shqiptare bashk me Fatos Nanon si sekretar
PD’s ne Washington DC. USA

Fluturime me parate e mineria-

ve te populit Shqiptare...

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Njerezit pergjegjes...Burg...

Stream Oil Albania has a direct connec-

tion to Shkelzen Berisha as well as to his
sister Argita Berisha...te tjeret kane vec
1% si kukull qe jane...

Si mund te vjedhesh token parate e prona- Argita & SHkelzen Berisha Pergjegjes per
rit te tokes me ane te kompanive nafte fan- vjedhjen e naftes nga pronaret….
tazme nderkoh fshiet nga pas vete KM.
 P a g e 2 4 O u r W o r d s

Disa mbikqyrje nga pertej Oqeanit mbi familjen Balliu!!!! BURG

Fahri Balliu I paprekshem ne
abuzime ndaj popullit te el-
basanit!!! Ta kthej koken pas
te shohi rrobat e grisura qe ka
pas...
Henris Balliu Guilty as part of
Gerdec Tragedy as well as be-
ing part of it!!!

A ka burra me ne ate vend???

700 Punetore te firmes Kurum ne
Elbasan ne proteste!

Kush nga keta nuk ka Ilegalisht Perfituar Financiarisht ne kurriz te popullit Shqiptare??? Te tere fajtore!!!

Human Right Violators as an inheritance from the so

called bearded man Tos Nano in Albania!!
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 2 5

Lidhja Vokshi—Xheka —-Spahiu—-klani Berisha ...BURG

Albana Vokshi Florentia Xheka Arjan tartari

cfare kane keto te tre te perbashket/?
Jane kukuallat e Klanit Berisha duke mbajtur kompani
ne emer te tyre por qe gjenden Berishat nga pas

Kumbaret qe kane interesa financiare te perbashketa me opoziten e

Rames qe pagoi $$$ Fatos Nanos per postin e kryetarit!!!

Fatos Nano u debua nga posti Kryeministrit nga nderkombetaret Amerikane!!! Burg per vrasjen e Hajdarit

MIHAL DEDJA

Azem Hajdari I
vrare nga bash-
kepunimi Nano- Import Export I Droges ne kohen
Berisha!!! e Fatos Nanon ne Shqiperi ishte ne
kulm te larte te Europes...

Kryengritje
nga njerez Koha kur Ishte Fatos Nano ne pushtet ne
me arme per Shqiperi , kur krimi dhe rrembimi ishte 1
parate e mij perqind lart
vjedhura ne kohen piramidale
& ate qe vijoi me pas me fatosin
 P a g e 2 6 O u r W o r d s

Media, korrupsioni ne Shqiperi nga Berisha tek basha tek rama nuk ndeshkojn asnje ne RAPISCAN Scandal
A do e ndoshkoj njeri Rapis-
can dhe njerezit e tyre ne
shqiperi ne burgjet Ameri-
kane? A jane institucionet
Amerikane ok me korrup-
Sold billions of shares of con- sionin? SEC?
tract of Rapiscan for 50 cents
USD.

Vrasesi ne 21 janar tani ne krah te Edi Rames, vrasesit bashk ne zgjedhje, ai qe I nxorri dhe ai qe I qelloi...
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 2 7

Te perziet mafia e naftes dhe tere diplomatet pjese e tyre...

Dritan prifti u Aktivizua per te prishur leket e naftes qe Meta do jepte me

urdher nga kompanite e naftes offshore qe moren urdher nga Berisha.

Urdheri jepet dhe prifti helmoet dhe vdes me pas….kush ka helmin dhe ku
po mbaet qe po vdesin shume me Lukemia...po perdoret stili Putin ne 20
vjetet e fundit ne Shqiperi per te helmuar njerezit…
Patozi pjese e droges me Edi Ramen...

Minatoret e shtypur dhe perse nuk investoet ne fabika ne shqiperi...

Minatoret ne MIHAL DEDJA

Shqiperi vdesin
se Saimir Mane
do te shkeli mbi
kafka njerezisht Droga qe filloi biznesin e pastrimit
per te pastruar te parave ne Shqiperi...perse nuk
parate e mafias... investoet ne fabrika por ne droge?

\
Lavatricja e parave te balkanit…
Escobar 2021
 P a g e 2 8 O u r W o r d s

A Funksionon Kontrolli Shtetit ne Shqiperi

Shembujt e Parave qe vijn

drejt SHBA nga vendi me I
Varfer ne Europe... Perse?
Poverty….

Berisha & Podesta group looses Albanian Americans oust the premier SB Jail & restitution for Podesta

The Albanian Mafia Lobbies

against the rest of Albanian Ameri-
cans!!! The Global War Continues..
Nje vrime ne uje me keshillat Will it escalate into world conflicts?
drejt Shqiperise….zvogelimi I
reputacionit te Podesta
Group per hir te familjes Ber-
isha… SO far no more Prem-
ier...how do you like those
apples?

Same status Quo as before, what’s

Is the money being diverted to the Podesta group
for retaliatory against those that tell the truth
outside of Albania? So far YES...the war goes on..
hiding behind AMB. LU in Alba-
nia? Who is controlling our US em-
bassy since its not our state dept…
Two embassies inside one in Alba-
nia: one that sells everything for a
price and is governed by local mafia
not our state dept, another who
deals in apps current rate 30k USD
a person...Time to clean house in
Albania
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 2 9

Kosovo Border giving land to Montenegro, why?

Ghost salaries with foreign corp. in Albania… How EDVIN Rama launders money for the world in 2022
P a g e 3 0 O u r W o r d s

Declassified (continues)
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 3 1

Declassified pg2
P a g e 3 2 O u r W o r d s

Declassified 3
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 3 3

Declassified 4
 P a g e 3 4 O u r W o r d s

2nd New Pipeline in the hands of the Mafia in the Balkans...Will USAID Fund Mobsters or Freedom?

Sokol Olldashi the opposition inside the GOP in Albania gets assassinated and no one investigates...Suspect one ?
V o l u m e 1 3 , Is s u e 3 7 P a g e 3 5

Balkans 2 New Pipelines in the hands of the Mafia, Cold War? (land grab ownership Nazi style)

Vjollca Mece & Dritan Shtylla kidnapping/killing children in communism era in Albania now heading NGO!!!
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3 Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

kaq lart
kryet sa të sfidonte dhe vetë Kishën e
Shenjtë?
246
Skënder Braka
Një mend po i mjegullohej shikimi,
por po e përmbante
veten. Ferdinandi që nga tavolina ku
rrinte, zgurdulloi sytë e tij të
vegjël pa ditur se ku po e hidhte
vështrimin. Ashtu si qrqidhjaku
edhe ai gjer atëherë nuk kishte
dëgjuar që dikush të guxonte të
fliste për libëra në gjuhën shqipe.
Në fjalët e Gjon Buzukut ndihej një
butësi që të bënte me të
vërtetë të tërboheshe. Të dy klerikët e
kryepeshkopatës, shkëmbyen
nga një vështrim të shkurtër. Nuk u
kishin besuar veshëve për ato
fjalë që kishin dëgjuar. Si kishte
guxuar një famullitar i thjeshtë
të thoshte aty përpara arqidhjakut të
kryepeshkopatës se donte të
shkruante një libër në gjuhën
shqipe!? A e dinte ai se ç’e priste pas
kësaj? Në kaq vite që shërbente atyre
trevave nuk kishte dëgjuar
kurrë të flitej për libra në gjuhën
shqipe e jo madje dikush të
guxonte e të thoshte me kaq
paturpësi, me kaq qetësi si prej am-
fibi,
se kërkonte të shkruante një libër në
gjuhën shqipe! Si mund të
shkruhet për një gjuhë që nuk dihet se
ku e ka zanafillën e saj!
- Doni të shkruani një libër në gjuhën
shqipe!? Kështu
më duket sikur thatë, apo jo? - dhe pa
pritur përgjigje shtoi: - Më
duket e çuditshme ndërmarrja juaj.
Dhe pse arqidhjaku nuk kishte pikën
e dyshimit për
formimin e lartë intelektual të Gjon
Buzukut, përsëri nuk ia lejonte
krenaria e ofiqit që të tregohej sado-
pak racional në mendimet e tij.
Gjithashtu ai ishte i mirë informuar
se famullitari që kishte përpara,
ishte një njohës i mirë jo vetëm i
latinishtes dhe greqishtes, por
edhe i sllavishtes dhe se zotëronte po
aq mirë dhe arabishten e
vjetër. Mblodhi supet.
- Unë nuk di që gjuha juaj të ketë
ndonjë shkrim të sajin.
Do ta kisha quajtur më të udhës, dom
Gjon, të kishit ardhur këtu
e të më flisnit për Shpend Nikollin,
sesa për këto ëndrra që ju i
shihni syhapur, - vazhdoi arqidhjaku
me një ton habie, por edhe
kërcënimi. - Më duket sa e
çuditshme, aq edhe absurde që ju të
kini shkrimet tuaja.
- Crede etiam videtur inconven-
iens.30)
Pasoi një heshtje e shkurtër gjatë së
cilës askush nuk
247
Një libër për Arbërit
po guxonte të thoshte qoftë edhe një
fjalë. Pas pak, atë heshtje
e theu përsëri arqidhjaku:
- Ne para së gjithash jemi të inter-
esuar të dimë se si
shkojnë punët tona me malësorët e
atyre anëve dhe jo për
ca shkrime tuajat që nuk besoj se do
të kenë ndonjë vlerë me
rëndësi për kishën tonë..Arbrit për
atë, që e mbante veten për
një njeri të dëgjuar dhe me emër të
madh në Vatikan, nuk
ishin gjë tjetër veçse një komb pa
gjuhë mëme, një komb që
nuk dinte të fliste veçse një perzierje
gjuhësh, një komb që veç
rastësia i kishte sjellë në këto toka sa
pjellore, aq edhe të begata,
ku zoti prej kushedi se ç’arsyeje i
Skender Braka
kishte dhënë sa male, po aq
edhe kodrina e fusha, sa det, po aq
edhe lumenj, përrenj, një
faunë të pasur dhe një florë
mahnitëse. Ai e urrente atë komb,
e urrente me gjithë forcën e shpirtit
dhe nuk kishte punuar pak
për të zhdukur gjithçka të mirë e të
vyer të tij.
Arqidhjaku e vështroi edhe një herë
atë Buzukun që
nga poshtë ballit të tij të rrëpirtë dhe
aty për aty ia dalloi
qartë atë masën e papërmbajtshme të
padurimit, që i ishte
mbledhur majë buzëve dhe në
thellësi të atyre syve që mënd
po i flakërinin...
- Një libër, imzot, - tha së fundmi
Buzuku, si të donte
t’ia shtonte dozën e inatit dhe rebe-
limit të brendshëm që e
kishte mbërthyer arqidhjakun,
- Që arbrit më pas të shkruajnë për
breznitë e tyre, ashtu
siç kanë ditur të bëjnë dhe bëjnë tash
kombet e qytetëruara.
Siç bën e gjithë bota...
- Ju duhet ta dini mirë famullitar se e
gjithë bota jemi
ne. Ajo e gjithë bota që thoni ju, jemi
ne dom Gjon! Jemi ne .
Është kisha jonë e Shenjtë.
- Kjo botë është edhe bota e Arbërve,
imzot! - e ndërpreu
at Buzuku me tonin e ashpër të zërit
të tij, që e bëri instiktivisht
arqidhjakun që ta humbiste
përnjëmend edhe një herë
toruan.
- Kjo botë është edhe e imja. Është
edhe e atyre qindra
248
Skënder Braka
e mijëra malësorëve të varfër që
jetojnë nëpër ato male, të
cilët mbahen vetëm prej frymës së zotit merr vesh, - tha Buzuku.
dhe prej besimit që - Jam në dijeni të atij
ata kanë tek ai. “Gjithë popullinë e dekreti që thoni, por ky i 8
kërshtenë ndë Arbanit prillit
ata n mortajet largo, ty të lusmë, Zot. ështe i vitit 1546, pra është
Amin!” – citoi së fundi i një viti më pas. Ju nuk
Buzuku njërën prej litanive që kishte kini përse
hedhur para do ditësh shqetesoheni, dom Gjon.
në librin e tij. Ne e kuptojmë që kisha
-Dhe që përpara syve tuaj kanë filluar jonë sot
të myslimanizohen. cënohet rëndë nga përfshir-
Kjo është puna e mirë dhe e madhe që ja e islamizmit. Por nuk do
keni bërë për t’i mbrojtur të lejojmë
ata njerëz? Çfarë kini bër ju, dom kurrë që të ndodhë një gjë e
Gjon? Kini fjetur? Merreni me tillë. Është e vërtetë që
ca shkrime që nuk kanë as edhe një Tridenti ka
vlerë dhe harroni detyrat nxjerrë një udhëzim që
dhe qëllimin për të cilin Kisha ju ka çdokush ka të drejtë të
emëruar atje. Kjo jo vetëm lexojë biblën
është e pafalshme, por edhe e dënuesh- në gjuhën që merr vesh, por
me, dom Gjon. kjo nuk do të thotë se ky
Arqidhjaku dukej sheshit që mezi po e vendim
përmbante veten i Tridentit ka vlerë edhe për
dhe nuk po arrinte të përceptone nëse ju arbërit që gëzon një
ishte ai që i kishte status të
dëgjuar ato fjalë prej gojës së atij 249
famullitari, apo dikush tjetër. Një libër për Arbërit
Buzuku vuri re se atij i ishte tendosur veçantë prej Selisë së
gjithë lëkura e Shenjtë.
fytyrës. - Nuk e quaj të drejtë që ne
- Një libër... në... - po murmuriste me të diferencohemi prej të
vete arqidhjaku. tjerëve,
- Sikur më kuptuat për atë çka ju hirësi.
thashë, hirësi! Apo jo? - Do ta lexoj me vëmendje
- Kjo nuk do të thotë se e pranoj idenë dekretin, dom Gjon. Ju e
tuaj, dom Gjon. dini
Pa nuk më thoni ku e mbështesni ju që Papa Julius III 33) është
këtë të drejtë, që kërkoni tepër i rreptë në kësi
të ktheni kishën tonë në kohën e peran- punësh.Unë
dorit të Kostandinit të do të mundohem të gjej
madh? hapësirë pa cënuar ligjet e
- Tek dekreti i 8 prillit. 32) Në të thuhet shenjta të
qartazi se Tridenti kishës sonë dhe më pas,
me 45-sën ka miratuar një dekret ku nëse do të mundem, do ta
thuhet se çdokush ka të firmos letrën
drejtë ta lexoje biblën në gjuhën që tuaj nesër.