Ekonomia (III) “Merkatua” eta “Merkatu-mota”

Merkatu esan nahi zaio eskaintzaileek (saltzaileek) eta eskaintzaileek (erosleek) produktu
edo serbitzu jakin baten inguruan egindako salerosketa-jardueren multzoan.
Kontsumitzaileek eta enpresek bat egiten duen mekanismoa. Mekanismo horretan kantitate
bat (Q) eta prezio bat (P) adostuko dute.

1.- Eskaria
Eskariak adierazten du eskaintzaileak merkatuan zer kantitate erosteko prest dauden prezio
bakoitzean.

Prezioa p1 bada kontsumitzaileak eskatzeko

prest egongo liratekeen kantitatea q1izango lirakete.
Prezio altuago batean p2 eskatutako kantitatea
txikiagoa izan litzakete q2 hau da eskariaren legea.
“mas es poco, y, menos mucho”.

2.- Eskaintza
Eskaintzak adierazten du eskaintzaileak zer kantitate eskaintzeko prest dauden prezio
bakoitzean.

Prezio p1 bada eskainitako kantitatea q1 izano

litzateke. Aldiz, prezio altuago batean p2 eskaintzeko
prest egongo liratekeen kantitatea ere altuago izango
litzateke. “mas mucho, menos poco” hau da
eskaintzaren legea.
3.- Merkatu-oreka
Merkatu oreka eskariak eta eskaintzak bat egiten duten puntua da. Bertan kontsumitzaileen
eta enpresen nahiek bat egiten dute.
4.- Eskaria eragiten duten faktoreak
1.- Ondasun edo zerbutzuaren prezioa: prezioaren aldaketen aurrean eskatutako kantitatea
aldatuko da, baina eskaria ez da lekuz aldatzen.

2.- Kontsumitzaileen errenta: Errentaren aldaketaren aurrera, 2 ondasun mota daude:

a) ondasun arruntak​: errenta handitzen bada eskaria ere handitu egingo da eta
alderantziz.

a.1) ​Ondasusn beharrezkoak​: Errenta handitzen bada, eskaria ere handituko da

baina proportzio txikiagoan eta alderantzis.
a.2) ​Luxuzko ondasunak​: errenta handitzen bada, eskaria ere handitu egingo da,
baina proportzio handiagoan eta alderantzis.

b) Behe mailako ondasunak (ondasaun apalak)​: errenta handitzen bada, eskaria

murriztu egingo da eta alderantzis

3.- Lotutako ondasunedo zerbitzuen prezioa

a) Ondasun osagarriak: (Autoak-gasolina) bataren prezioa igotzenbada bestearen
eskaria murriztuko da eta alderantzis.
b) Ordezko ondasuna: (autoak- garraio publikoak) bataren prezioa igotzen bada
bestearen eskaria handitu egingo da.

4.- Kontsumitzaileen lehentasunak: Kontsumitzaileen lehentasuna, saletasunak, gustoak eta

modak aldatzen badira eskaria ere aldatu egingo da.
5.- Eskaintza eragiten duten Faktoreak
1.Ondasun edo zerbitzuaren prezioa. Prezioa igotzen bada eskainitako kantitatea ere igo
egingo da, eta alderantzis. Baina eskaintza ez da lekuz aldatzen

2. Ekoizpen- Baliabideen prezioa. Ekoizpen baliobideen prezioa kaisten bada eskaintza

handitu egingo da eskuinera mugituz. Aldiz garestitzen badira eskaintza murriztu egingo da

3. Teknologiaren egoera. Aurrerapen teknologikoek eskaintza handitu egingo dute. Aldiz

teknologia gertzen bada eskaintza murriztu egingo da.

4. Etorkizunari buruzko ekonomia-iragarpenak. Ekonomiari buruzko aurrikuspen baikorrek

eskaintza handitu egingo dute etea aurrikuzpen negatiboek edo eskorrez aldiz eskaintza
murriztu.

6.- Eskariaren prezio-elastikotasuna (ED)

Eskariaren prezio-elastikotasuna, prezioaren aldaketaren aurrean eskatutako kantitateak
nola erantzuten duen adierazten du. Kasu posibleak

​“Eskari ez-elastikoa” “Eskari elastikoa”

Prezioaren aldaketaren aurrean Prezioaren aldaketaren aurrean

eskatutako kantitatearen erantzuna eskatutako kantitaearen oso
oso txiki da. handia da.

“Eskari erabat ez elastikoa” “Eskari erabat elastikoa”

Prezioaren aldaketaren aurrean Prezioaren aldaketaren aurrean

kantitatea ez da aldatzen edo erantzuna. eskatutako kantitatea 0 bihurtze
da.

7.- Elatikotasuna eta diru sarrerak

Diru sarrerak handitu nahian enprea buruak erabaki beharko du, bere produktuaren
eskariaren arabera, zer egin prezioarekin

Eskari ez elastiko baten aurrean komenigarriagoa da diru

sarrerak handitzeko prezioa igotzea, kantitatea proportzio
txikiagoan murriztuko delako prezioaren igoerarekin
konparatuta

Oso eskari elastiko baten aurrean, prezioaren jaitsiera

komenigarriagoa da dirusarrerak hansitzeko,
kantitatearen handikuntzak prezioaren jaitsiera
konprentzaten duelako
8.- Lehia perfektua
Lau dira lehia perfektuzko merkatu bete beharreko baldintza
● Enpresa asko;​ Enpresa asko eta txikiak izan behar dira. Modi horretan, haietako
bakar batek ere ez du prezioan eragiteko ahalmenik. Merkatuak erabakitzen duen
prezioa onartu behar dute. Hauek “prezzio-onartzaileak” dira.
● Produktuaren homogenotasuna; ​produktuak ez dira bereizten haien artean. Ez dago
alderik ez disenuan, ez kalitatean etab.
● Merkatu-Gardentasuna;​ merkatuko parte hartzaile guztiel merkatuaren inguruko
informazio perfektua daukate.
● Merkatuan sartzeko edo merkaturik irteteko askatasuna;​ edozein enpresak erabaki
desake, bere kobenentsiaren arabera merkatu batean sartu edo bertatik irten inolako
hesirik (barrera) gabe.

9.- Lehia perfektuzko merkatuen funtzionamendua

Eskaria eta eskaintzaren artean erabakitzen da oreka prezioa (Pe); eta prezio horrek, hain
zuzen ere, zehaztuko du norbanako enpresa bakoitzaren eskaria, era bat elastikoa dena.

10. Lehia perfektua eta etekinak

Lehia perfektuzko merkatuetan, aparteko etekinak (irabaziak) desagertzeko joera dago:
Demagun, lehia perfektuzko ekoizle bat aparteko etekinak izaten ari dela. Egoera hau ez da
luzaroan iraunduko, ordurarte merkatu honetan ez zeuden ekoizleak merkatu honetara
sartuko dira aparteko etekin hauek erakarrita. Honek merkatu prezioaren jaitsiera ekarriko
du aparteko etekinak desagertu harte.

11.Monopolioa
 1. Baliabide bat eskuratzeko esklusiba izatea​. Enpresa batek ondasun edo zerbitzu
jakin bat lortzeko ezinbesteko ekoizpen faktoreren bat kontrolatzen badu, berak
bakarrik eskaini ahal izango duproduktu edo zerbitzu hori. Adibidez, Almadénen
(Ciudad Real) munduko merkurio-meatiko bakarrekoa bat dago.
2. Lege eskubidea izatea
a. Patenteak: ​ Lge-babesa lortzeko formula bat da. Patenteen bidez, industrian
aplika daitekeen asmakizuna egin duenari aitortzen zaio hura esklusiban
ustiatzeko eskubidea. Espainiako patente unibertsalen adibidea dira “Chupa
chups” gozokiak eta landabasa.
b. A​dministrazio emakidak​: Administrazio-emakiden bidez, sektore publikoak
enpresa bati lagatzen dio eskubide horren ustiaketa aldi baterako, zenbateko
baten truke.
3. Monopolio Naturala​: Batzuetan, ez da komedi merkatu berean enpresa bat baino
gehiago aritzea

12.Oligopolioa
Eskatzaile asko eta eskaintzaile gutxibatzuk dauden merkatu eredua da. Gatibuaraen
Dilema:

“B” enpresa

Akordioa bete Akordioa apurtu

“A” Enpresa Akordioa bete A = 50 A= 25

B= 50 B= 75

Akordioa apurtu A= 75 A= -50

B= 25 B= -50

Oligopolioko enpresek ez lehiatzeko akordioa hausteko (apurtzeko) pizgarriak dituzte, eta

horrela prezioa jaitsilo dute j¡haien artean lehiatuz, aukera guztien artean bientzat txarrena
den horretan bukatuz.