UNG THÖ GAN NGUYEÂN PHAÙT

( Hepato Cellular Carcinoma )

NGUYEÃN CAO CÖÔNG

Muïc tieâu baøi giaûng:

1- Bieát ñöôïc caên nguyeân ung thö gan.
2- Bieát chaån ñoaùn laâm saøng ung thö gan.
3- Löïa choïn phöông phaùp hình aûnh chaån ñoaùn ung thö gan.
4- Bieát ñöôïc caùc phöông phaùp ñieàu trò hieäu quaû ung thö gan.

I- DÒCH TEÅ HOÏC:

− Ung thö gan nguyeân phaùt (UTG) laø moät loaïi ung thö hay gaëp nhaát treân theá giôùi
moãi
naêm coù > 1 trieäu tröôøng hôïp töû vong. Taàn suaát thay ñoåi theo ñòa lyù, gaëp nhieàu
ôû Phi Chaâu vuøng döôùi sa maïc Sahara taàn suaát 13,5-143,8/100.000 ngöôøi, ôû Ñoâng-
Nam-AÙ 10-20 /100.000; nhöng ít ôû Baéc Phi 0,8-9/100.00, hieám ôû Chaâu UÙc, Chaâu-
Myõ vaø Chaâu AÂu
1-3/100.000, ôû Myõ UTG ñöùng haøng 22.
− Tæ leä Nam/Nöõ laø 4-9/1 ; 1 thoáng keâ treân caùc beänh nhaân (BN) phaãu thuaät
UTG ôû BV
Bình- Daân tæ leä Nam/Nöõ laø 3/1.
− Ñoä tuoåi UTG thay ñoåi, ôû vuøng coù taàn suaát beänh cao tuoåi trung bình < 40.
II- CAÊN NGUYEÂN:
− UTG coù lieân quan sieâu vi vieâm gan B (SVB), tæ leä nhieãm SVB ôû BN bò UTG laø 40-
80%, trong khi tæ leä ôû ngöôøi thöôøng laø 5-10%. Beasley ñöa ra tæ leä nguy cô UTG cao
gaáp 390 laàn ôû ngöôøi mang SVB. Caùc khaûo saùt cho thaáy: vuøng coù tæ leä nhieãm SVB
cao coù tæ leä UTG cao, nhieãm SVB tröôùc söï phaùt trieån UTG, söï tieán trieån theo thöù
töï töø vieâm gan maõn hoaït ñoäng ñeán xô gan roài UTG. Moät khaûo cöùu sinh hoïc cho
thaáy DNA cuûa SVB coù theå keát gaén vaøo gien cuûa teá baøo gan vaø ñaõ tìm thaáy DNA
naøy ôû teá baøo UTG.
− ÔÛ Nhaät tæ leä nhieãm vieâm gan sieâu vi C (SVC) ôû BN bò UTG laø 50-80%, Taây Ban
Nha
laø 75%, Myõ laø 36%. Ngöôøi ta chöa roõ SVC gaây UTG tröïc tieáp hay gaây vieâm gan hoaïi
töû maõn vaø xô gan. Nhieãm SVB vaø SVC coù theå coù vai troø coäng höôûng trong vieäc
gaây UTG.
− Xô gan vaø UTG coù moái lieân heä chöa roõ, xô gan do röôïu laø yeáu toá tieàn ung thö,
caùc
phaãu thieát töû thi ôû BN töû vong vì xô gan do röôïu coù 8-10% laøUTG .
− Aflatoxin laø chaát gaây ung thö ( carcinogen): ngöôøi ta thaáy tæ leä UTG cao ôû vuøng
coù
noàng ñoä aflatoxin cao trong thöïc phaåm.
III- BEÄNH SÖÛ TÖÏ NHIEÂN:
− Dieãn tieán töï nhieân cuûa UTG thöôøng xaáu, khoâng ñieàu trò thôøi gian soáng thay
ñoåi trong
vaøi thaùng. Moät nghieân cöùu cho thaáy UTG nhoû < 3cm soáng 1, 2, 3 naêm laø 90, 55,
13%, khoaûng 20,7+_9,8 thaùng.
− Thôøi gian UTG lôùn leân gaáp 2 laàn khoaûng 6,5+_ 5,7 thaùng hay 41-315 ngaøy; trung
bình khoaûng 1-3 thaùng; nhö vaäy coù theå duøng sieâu aâm moãi 3 thaùng ñeå phaùt hieän
UTG nhoû ôû nhoùm BN coù nguy cô cao nhö vieâm gan sieâu vi maõn.
IV- UNG THÖ GAN GIAI ÑOAÏN SÔÙM:
− Nhôø caùc phöông phaùp hình aûnh tieán boä vaøsöï theo doõi nhoùm BN coù nguy cô
cao, ñaõ
giuùp phaùt hieän nhöõng UTG nhoû, ñöa ñeán tæ leä moå caét ñöôïc UTG taêng cao. Giai
ñoaïn sôùm laø kích thöôùc u < 2cm; Grad I theo xeáp loaïi cuûa Edmondson-Steiner (coù 4
Grad).
− Beänh sinh UTG theo caùc böôùc sau: xô gan – nhaân tuyeán taêng sinh ( adenomatous
hyperplasia) laø 1 nhaân tieàn ung thö – UTG giai ñoaïn sôùm – UTG giai ñoaïn muoän.
V- BEÄNH HOÏC LAÂM SAØNG:
− UTG coù khuynh höôùng xaâm nhaäp tónh maïch cöûa (TMC), teá baøo ung thö vaøo
TMC seõ
di chuyeån ñeán phaàn gan khaùc taïo neân caùc nhaân con goïi laø di caên trong gan vaø
ñeán caùc cô quan khaùc laø di caên ngoaøi gan theo thöù töï: phoåi, haïch-oå buïng, phuùc
maïc, tuyeán thöôïng thaän, xöông, naõo …
− UTG ít xaâm nhaäp tónh maïch gan, tónh maïch chuû döôùi, xaâm nhaäp ñoäng maïch
gan
khoaûng 6%.
VI- CHAÅN ÑOAÙN – ÑAÙNH GIAÙ:
6.1. Trieäu chöùng:
. Thöôøng gaëp ôû giai ñoaïn treã, khoaûng 2/3 BN nhaäp vieän vì ñau buïng, khoù thôû,
suy nhöôïc, gan to, vaøng da, coå tröôùng…, coù khi sôø ñöôïc khoái u # 14% TH, hoaëc baùng
buïng, phuø chaân laø trieäu chöùng ban ñaàu …
. Khoâng coù trieäu chöùng ñaëc hieäu; UTG nhoû thöôøng chöa coù trieäu chöùng vaø
ñöôïc phaùt hieän nhôø taàm soaùt.
. Ñau buïng nhieàu khi coù xuaát huyeát trong u, hay u vôû vaøo oå buïng gaây xuaát
huyeát noäi vaø soác maát maùu ( ôû caùc nöôùc coù taàn suaát UTG cao beänh caûnh xuaát
huyeát noäi khoâng do chaán thöông gaëp ôû nam thöôøng do UTG vôõ.)
. Vaøng da khi coù suy gan hay UTG cheøn eùp ñöôøng maät ; neáu coù xô gan keøm theo
hay gaëp hoäi chöùng cao aùp tónh maïch cöûa coù theå coù xuaát huyeát tieâu hoùa do vôõ
tónh maïch thöïc quaûn.
* Toùm laïi beänh caûnh UTG thöôøng hay gaëp nhaát laø BN nam 50-60 tuoåi, bò ñau 1/4
buïng treân phaûi, suït caân vaø sôø ñöôïc khoái u buïng.

Baûng trieäu chöùng laâm saøng beänh nhaân UTG.

Trieäu chöùng laâm R.H.Knop BV. Bình Daân

saøng
1- Ñau haï söôøn (P) 35-70% 79,4%
2- Suït caân 30-50 70
3- Yeáu söùc 15-45 -
4- Chaùn aên 5-50 57,5
5- Noân oùi 5-30 -
 6- Soát 3-25 29
7- Khoái u BN thaáy 6-15 3,2
8- Oùi maùu 5-15 2,4

R.H.Knop BV. Bình Daân

Daáu chöùng laâm
saøng
1- Gan to 60-95% 72%
2- Baùng buïng 25-50 10,2
3- Vaøng da 15-55 30,7
4- Laùch to 6-30 8
5- Phuø chi 15-40 15
6- Tuaàn hoaøn baøng 8-20 3
heä 10-20 -
7- Xuaát huyeát 6-12 9,4
8- Haïch 6-15 5
9- Di caên 2-15 2
10- Khoâng daáu chöùng

* Beänh caûnh laâm saøng thay ñoåi, thöôøng gaëp taïi BV. Bình Daân :
1- Ñau HSP, coù khoái u ôû thöôïng vò hay HSP (hay gaëp nhaát).
2- Suy kieät, chaùn aên, suït caân trong thôøi gian ngaén (giai ñoaïn toaøn phaùt).
3- Xô gan coå tröôùng coù theå cao aùp tónh maïch cöûa .
4- Phaùt hieän tình côø nhôø sieâu aâm ( giai ñoaïn chöa trieäu chöùng) .
5- Vaøng da coù keøm khoái u gan ( suy gan hay taéc maät do u cheøn eùp).
6- Xuaát huyeát noäi do UTG vôõ ( beänh caûnh caáp cöùu).
7- Di caên noäi taïng : phoåi, oå buïng …
8- Soát do UTG hoaïi töû hay hoäi chöùng caän ung thö .
9- Hoân meâ gan ( giai ñoaïn suy gan ).
6.2. Xeùt nghieäm sinh hoùa :
. Chöùc naêng gan quan troïng nhaát laø ño tæ leä öù ñoïng Indocyanine green sau 15’ñeå
löïa choïn phöông phaùp phaãu thuaät; ngoaøi ra coøn ñaùnh giaù chöùc naêng ñoâng maùu
(thôøi gian Prothrombine), chöùc naêng toång hôïp ( Albumin), chöùc naêng keát hôïp Bilirubin
…
. Chaát chæ thò böôùu ( tumor marker) : AFP ( Alpha Foeto-Protein ), PIVKA II khaù ñaëc
hieäu ñeå phaùt hieän sôùm UTG hay u taùi phaùt ; AFP > 20ng/ml trong khoaûng 3/4 TH, u
>5 cm
75% coù AFP >100ng/ml; PIVKA II taêng trong 55-62% TH .
Ono & CS cho thaáy khoaûng 80% BN bò UTG coù AFP hay PIVKA taêng. Theo Myers AFP
ñaëc hieäu trong khoaûng 70% TH .
AFP coøn thay ñoåi theo kích thöôùc khoái u ( u >5cm coù AFP > 100ng/l). AFP > 400ng/ml
coù ñoä ñaëc hieäu vaø giaù trò tieân ñoaùn döông raát cao.
 AFP coù döông tính giaû trong 1 soá TH beänh lyù moâ gan ( vieâm gan sieâu vi caáp, beänh
gan maõn, xô gan, di caên gan …)
6.3. Hình aûnh hoïc:
6.3.1- Sieâu aâm (SA): coù vai troø quan troïng trong taàm soaùt vaø phaùt hieän sôùm
UTG, tuy nhieân chaån ñoaùn xaùc ñònh vaø keá hoaïch ñieàu trò caàn döïa vaøo CT scan vaø
MRI. Hình aûnh UTG treân SA raát roõ raøng, coù theå phaùt hieän u gan > 1cm, chaån ñoaùn
ñöôïc 92% u gan < 5cm.
.U nhoû laø 1 noát ñoàng daïng phaûn aâm daøy hay moûng, khoù phaân bieät vôùi 1 u
maïch maùu, noát nhieãm môõ, noát taùi sinh, u tuyeán …
. U lôùn laø 1 khoái coù phaûn aâm hoãn hôïp, coù voøng haøo quang (halo’s sign), hình
aûnh ñaåy leäch maïch maùu (bending sign), nhaân trong nhaân …
. Ngoaøi ra SAÂ coøn phaùt hieän caùc beänh lyù ñi keøm nhö xô gan, taêng aùp löïc tónh
maïch cöûa(TALTMC), taéc TMC vaø TM gan do u …
6.3.2- Ñieän toaùn caét lôùp (CT-scan): laø phöông phaùp hình aûnh (PPHA) choïn löïa, CT
coù theå phaùt hieän UTG #1 cm. Tuy nhieân u nhoû khoù chaån ñoaùn do coù ít maïch maùu,
ngoaøi ra CT coù caûn quang duøng ñeå phaân bieät vôùi u laønh. CT coøn giuùp phaùt hieän
caùc di caên ngoaøi gan, haïch oå buïng, ñaùnh giaù giai ñoaïn, theå tích gan coøn laïi ...
6.3.3-Coäng höôûng töø (MRI): laø PPHA ñaét tieàn, coù ñoä chính xaùc cao, hình aûnh
ñieån hình laø 1 khoái u coù voû bao moûng vaø caáu truùc hình xaø cöø (mosaic), taêng sinh
maïch maùu. MRI giuùp phaân bieät UTG vôùi u maïch maùu, noát taêng sinh, di caên gan …
6.3.4- Chuïp maïch maùu: laø PPHA xaâm laán (invasive).
.UTG laø 1 caáu truùc giaøu maïch maùu taân sinh ôû thì ñoäng maïch, vaø coù hình aûnh
u caûn quang thì tónh maïch .
. chuïp maïch maùu coøn phaùt hieän taéc TMC, taêng sinh ñoäng maïch nhoû, phaùt hieän
baát thöôøng veà giaûi phaãu hoïc … ngoaøi ra coù theå ñoàng thôøi laøm taéc maïch hoaù
trò (Trans Arterial Chemo-Embolisation)
6.3.5- Noäi soi oå buïng: ñeå chaån ñoaùn UTG vaø caùc u khaùc , tìm di caên oå buïng .
6.3.6- Sinh thieát kim: qua söï höôùng daãn cuûa SAÂ hay CT, coù chæ ñònh giôùi haïn cho
1 khoái u gan maø BN khoâng coù chæ ñònh phaãu thuaät hoaëc chaån ñoaùn laâm saøng,
AFP vaø hình aûnh chöa xaùc ñònh ñöôïc thöông toån laønh hay aùc.
 Hình 1. CT scan UTG

Hình 2. Hình aûnh sieâu aâm khoái UTG.

Hình 3. Chuïp coäng höôûng töø UTG.

6.4- Chaån ñoaùn phaân bieät : caàn phaân bieät UTG vôùi caùc u laønh tính khaùc, ñoái
vôùi 1 u nhoû khoù phaân bieät laønh aùc, khi ñoù caàn theo doõi söï taêng tröôûng qua SA,
CT hoaëc sinh thieát kim.
. U maïch maùu phaân bieät vôùi UTG baèng SA, CT, MRI …
. U môõ, u môõ cô, noát taêng sinh, u tuyeán, di caên gan … phaân bieät baèng SA, CT, MRI,
sinh thieát kim …
VII- ÑIEÀU TRÒ:
 - Ñaùnh giaù möùc ñoä lan roäng cuûa UTG ôû caùc vò trí di caên nhö: phoåi, xöông, phuùc
maïc, söï lan roäng taïi gan nhö xaâm nhaäp caùc maïch maùu, caùc noát veä tinh ôû gan.
- Ñaùnh giaù chöùc naêng gan quan troïng trong phaãu thuaät caét gan: ñaùnh giaù laâm
saøng vaø xeùt nghieäm (xeáp loaïi Child-Pugh).
- Xeáp loaïi TMN thöôøng khoâng thoâng duïng vì döï ñoaùn döï haäu khoâng chính xaùc do
khoâng tính ñeán chöùc naêng gan. Xeáp loaïi Okuda ñôn giaûn, tin caäy. Hieän nay coù raát
nhieàu xeáp loaïi UTG cuûa caùc nöôùc vaø hieäp hoäi UTG caùc nöôùc vaø quoác teá döïa
treân tình traïng BN, chöùc
naêng gan vaø tình traïng khoái u.
Baûng xeáp loaïi UTG cuûa Okuda
Chæ soá laâm saøng Giaù trò giôùi haïn Ñieåm
Kích thöôùc u > 50% 1
< 50% 0
Baùng buïng Coù 1
Khoâng 0
Albumin huyeát thanh ( mg/dl) >3 0
<3 1
Birubin toaøn phaàn (mg/dl) <3 0
>3 1

- Quyeát ñònh moät phöông thöùc ñieàu trò phaûi döïa treân ñaùnh giaù giai ñoaïn UT, tình
traïng BN, tình traïng gan, kinh nghieäm cuûa thaày thuoác.
- Coù 2 nhoùm ñieàu trò chính: phaãu thuaät vaø khoâng phaãu thuaät. Nhoùm phaãu thuaät
laø phöông thöùc ñieàu trò trieät caên, coù döï haäu toát hôn haún, vaø trong ñoù caét gan
laø ñieàu trò choïn löïa, tuy nhieân chæ coù khoaûng 10-20% BN coù khaû naêng caét boû
UTG. Phaù huûy u cuõng laø PP ñieàu trò trieät caên.
Baûng löïa choïn phöông phaùp ñieàu trò UTG
- Phaãu thuaät: Caét gan.
Gheùp gan.
- Phaùhuûy u: Chích ethanol.
Chích acid acetic.
Phaù huûy baèng nhieät: (ñoâng laïnh, soùng taàn soá radio, soùng sieâu taàn).
-Ñöôøng qua ñoäng maïch: Taéc maïch.
Taéc maïch hoùa trò.
Ñieàu trò radio.
- Phoái hôïp xuyeân maïch vaø phaù huûy u.
- Tia xaï ngoaøi.
- Ñuôøng toaøn thaân: Hoùa trò.
Lieäu phaùp kích thích toá.
Lieäu phaùp mieãn dòch.
7.1- Ñieàu trò khoâng phaãu thuaät:
7.1.1-Thuyeân taéc maïch hoùa trò (TACE) :
. Chæ ñònh: UTG khoâng caét ñöôïc
. Choáng chæ ñònh : Bilirubin > 3mg%; Bil >2mg% chæ laøm TACE 1-2 haï phaân thuøy.
. Kyõ thuaät: luoàn Catheter töø ÑM ñuøi leân ñeán ÑM gan,vaøo ÑM HPT ; sau ñoù bôm
hoãn hôïp Lipiodol, thuoác trò UTG, sau cuøng laø gelfoam cube ñeå laøm taéc maïch .
 . Bieán chöùng: ñau buïng treân (59%), soát (47%), vieâm tuùi maät, loeùt daï daøy taù
traøng, vieâm tuïy …
. Keát quaû: ñaùp öùng 65%, gaây hoaïi töû u 90%, u hay taùi phaùt do caùc ÑM baøng heä.
. Döï haäu: soáng 1,3,5 naêm laàn löôït laø (40-60%), (20-30%), (5-10%).
7.1.2- Chích coàn qua da(PEI):
. Do Shinagawa thöïc hieän laàn ñaàu tieân naêm 1985; nguyeân taéc laø duøng ethanol
tuyeät ñoái coá ñònh moâ meàm.
. Chæ ñònh: soá löôïng u =3, u < 3cm.
. Choáng chæ ñònh: BN khoâng hôïp taùc, roái loaïn ñoâng maùu.
. Kyõ thuaät: qua SA duøng kim 22G chích 2-5 ml coàn tuyeät ñoái vaøo u , chích laäp laïi
caùch nhieàu ngaøy.
. Bieán chöùng: soát, ñau buïng do doø alcool vaøo oå buïng .
. Keát quaû: tæ leä soáng 1,3,5 naêm laø 90, 60, 40%.
7.1.3- Phaù huûy u baèng nhieät:
- Laøm ñoâng laïnh hay laøm noùng u ñeå phaù huûy, phöông phaùp naøy khaù thoâng
duïng.
- Coù theå thöïc hieän luùc moå buïng, noäi soi oå buïng, hay qua da döôùi SAÂ baèng caùch
ñöa ñaàu doø laøm laïnh vaøo khoái u.
- Bieán chöùng 8-41%. Döï haäu soáng 2 naêm 30-60%.
7.1.4- Phaù huûy u baèng soùng taàn soá radio:
- Söû duïng luoàng ñieän taàn soá cao ñeå taïo nhieät 60O C laøm cheát teá baøo.
- Coù theå thöïc hieän qua da vaø phaù huûy khoái u ñeán 7 cm, ít bieán chöùng.
7.1.5- Caùc phöông phaùp ñieàu trò khaùc:
- Hoùa trò toaøn thaân vôùi Doxorubicin , ñaùp öùng thaáp < 10%.
- Chích hoùa chaát vaø Lipiodol qua ÑM ñaùp öùng 17-46%.
- Xaï trò qui öôùc ít khi söû duïng vì gaây toån thöông moâ gan vaø cô quan laân caän. Duøng
I.131 vôùi Lipiodol chieáu xaï taïi u.
- Lieäu phaùp mieãn dòch vaø lieäu phaùp kích thích toá ñang ñöôïc nghieân cöùu.
- Hieän nay hoùa trò nhaém ñích ( Targeted therapy) ñaõ ñöôïc thöïc hieän.
7.2- Phaãu thuaät caét gan:
Caét gan ñöôïc Tiffany thöïc hieän ñaàu tieân taïi Myõ naêm1890, roài ñeán Lucke 1891 taïi
AÂu Chaâu. Chæ maõi ñeán naêm 1954 sau khi Couinaud moâ taû 8 haï phaân thuøy (HPT)
gan döïa treân tónh maïch cöûa vaø tónh maïch gan thì caét gan môùi an toaøn döïa treân
giaûi phaãu hoïc.
7.2.1- Chæ ñònh:
- Tuøy thuoäc chöùc naêng gan vaø theå tích gan caét ñöôïc:
. Ñaùnh giaù chöùc naêng gan baèng xeáp loaïi Child-Pugh; loaïi A caét gan lôùn, loaïi B
caét gan giôùi haïn HPT, loaïi C quaù chæ ñònh.
. Ascite(-), Bilirubin< 1mg%, ñoä thanh thaûi Indocyanine green ICG 15’ < 10%: caét gan
lôùn.
. Ascite kieåm soaùt ñöôïc, Bil.< 2mg%, ICG 15’ < 20%: caét gan giôùi haïn 1-2 HPT.
. Ascite khoâng kieåm soaùt, Bil.>2mg%, ICG 15’ > 40%: khoâng caét gan .
- Taéc TMC chính hay nhaùnh chính : choáng chæ ñònh caét gan.
7.2.2- Thuû thuaät caét gan:
7.2.2.1.Saên soùc quanh moå:
- Naèm vieän ñeå naâng toång traïng tröôùc moå.
 - Luùc moå caàn truyeàn huyeát töông töôi ñoâng laïnh, chæ truyeàn maùu neáu maùu
maát # 1.500ml hay Hct < 30%.
- Sau moå truyeàn huyeát töông töôi ñoâng laïnh ñeå protid maùu = 6,5g/l.
7.2.2.2. Caùc loaïi caét gan :
- Caét giôùi haïn vaø boùc nhaân : caét gan caùch rìa khoái u # 1 cm. Trong tröôøng hôïp
coù xô gan, khoái u cheøn eùp TM lôùn phaûi ñeå laïi TM.
- Caét HPT, caét phaân thuøy: caét gan theo caáu truùc TMC, xaùc ñònh nhaùnh TMC döïa
vaøo SA luùc moå vaø chích chaát nhuoäm maøu TMC ñeå ñònh HPT .
- Caét gan P: caét boû 4 HPT 5,6,7,8.
- Caét gan T: caét boû 3 HPT 2,3,4.
-Caét gan môû roäng: caét gan P, hay gan T coäng theâm 1-2 HPT .

Hình 3- Phaân chia 8 haï phaân thuøy gan döïa vaøo tónh maïch cöûa.
(theo Couinaud, tröôøng phaùi Phaùp).

7.2.2.3. Bieán chöùng sau moå:khoaûng 37% .

- Chaûy maùu sau moå: neáu daãn löu sau moå > 100 ml/giôø => moå laïi ngay.
- Suy gan: khi Bil. khoâng giaûm ngaøy haäu phaãu thöù 3, neáu Bil. > 10 mg% trong tuaàn
ñaàu thì haàu heát töû vong.
- Ascite, traøn dòch maøng phoåi hay gaëp.
- Tuï dòch maët caét sau moå: BN coù soát, duøng SA chaån ñoaùn.
- Doø maät sau moå # 8%.
7.2.2.4. Döï haäu:
- Sau 1990 töû vong sau moå laø 0,8-1,5%, vaø phaàn lôùn do suy gan.
- Khoâng caét gan thôøi gian soáng coøn laø 3-4 thaùng sau khi coù trieäu chöùng. Caét
gan laø phöông phaùp duy nhaát keùo daøi cuoäc soáng . Phaùt hieän sôùm ôû giai ñoaïn tieàn
laâm saøng thì caét gan cho keát quaû toát nhaát. Yeáu toá tieân löôïng xaáu laø kích thöôùc
u, xô gan, hình aûnh xaâm nhaäp, xaâm laán maïch maùu, di caên trong gan, rìa caét < 1cm
vaø u khoâng coù voû bao.
- Toång quaùt sau caét gan soáng 1 naêm laø 58-100%, soáng 3 naêm 28-88%, soáng 5
naêm 11-75% vaø soáng 10 naêm 19-26%.
 -Trung bình soáng 5 naêm 30-70%; UTG < 2cm caét gan soáng 5 naêm laø 65-100% .Z
7.2.2.5. Taùi phaùt:
- Xaûy ra ôû haàu heát BN UTG coù xô gan.
- Belghiti coù 100% taùi phaùt sau moå 5 naêm; vaø Maakuchi coù 75%.
- Trong tröôøng hôïp taùi phaùt ñieàu trò choïn löïa laø moå laïi caét gan, döï haäu toát,
bieán chöùng khoâng taêng.
7.3- Phaãu thuaät khaùc:
- Neáu UTG khoâng caét ñöôïc, thì coät ÑM gan hay ñaët catheter ÑM gan ñeå chích hoùa
chaát . Coät ÑM gan thöôøng ít hieäu quaû do caùc ÑM baøng heä phaùt trieån sau ñoù.
- Ngoaøi ra coù theå huûy u baèng Laser hay ñoâng laïnh cho caùc u beà maët.
7.4- Gheùp gan: laø caét boû gan coù UTG (coù theå keøm xô gan) vaø thay baèng 1 gan
môùi töø ngöôøi cho bò maát naõo (xem nhö töû vong, phaûi theo luaät).
- Bismuth chæ ñònh gheùp gan cho UTG < 3u vaø < 3cm; hay xô gan vôùi 1 u < 5cm.
-Chæ ñònh gheùp gan cho UTG raát giôùi haïn vì thieáu ngöôøi cho gan vaø toán keùm
(ôû Phaùp chi phí cho 1 TH gheùp gan >500.000 Frs ). Keát quaû haïn cheá do u taùi phaùt vì
duøng thuoác öùc cheá mieãn dòch.

CAÙC U GAN LAØNH TÍNH THÖÔØNG GAËP

U gan laønh tính xuaát hieän khoaûng 9% daân soá caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån. Vôùi söï
phaùt trieån nhanh cuûa caùc xeùt nghieäm hình aûnh neân deã phaùt hieän caùc u naøy. Ña
soá caùc u coù hình aûnh hoïc ñieån hình, trong tröôøng hôïp khoâng roõ caàn ñeán chæ thò
böôùu (AFP, CEA). Sau cuøng coù khi caàn phaûi caét u ñeå coù chaån ñoaùn phaân bieät.
I- U maïch maùu (Hemangioma):
Laø u laønh thöôøng gaëp nhaát ôû gan, ñöôïc Frerich moâ taû naêm1861. U maïch maùu
ñöôïc phaùt hieän tình côø, hay hieám hôn u coù trieäu chöùng ñau do xuaát huyeát trong u.
- Taàn suaát: hay gaëp ôû tuoåi # 44, 10% laø ña u, nöõ nhieàu hôn nam.
- Beänh hoïc: coù 2 loaïi mao maïch hay daïng hang (ña soá). Kích thöôùc thay ñoåi töø 1gr-
18kg. Maët caét u maøu tím ñoû vaø xoáp, coù nhieàu xoang chöùa maùu, traûi teá baøo
thöôïng bì vaø moâ sôïi.
- Bieåu hieän laâm saøng:thöôøng khoâng coù trieäu chöùng; khi u > 4cm coù theå coù trieäu
chöùng laø khoái u buïng, ñau, vaøng da taéc maät, trieäu chöùng tieâu hoùa, xuaát huyeát
noäi… Khaùm coù khi thaáy khoái u ôû thöôïng vò hay haï söôøn phaûi.
- Chaån ñoaùn:
- Sieâu aâm: hình aûnh khoái phaûn aâm daøy (u nhoû), hình aûnh xaø cöø ( mosaic) ( u
lôùn).
- CT-scan, MRI, chuïp maïch maùu trong tröôøng hôïp caàn chaån ñoaùn xaùc ñònh vaø
phaân bieät vôùi UTG.
- Ñieàu trò:
- Caét boû khoái u khi kích thöôùc lôùn, ñau.
- Chieáu tia X cho teo khoái u.
II- Taêng saûn cuïc (Focal Nodular Hyperplasia: FNH):
- Taàn suaát: u laønh gan thöôøng gaëp thöù nhì, thöôøng phaùt hieän ôû nöõ.
- Beänh hoïc: FNH laø khoái u nhoû < 5cm treân gan bình thöôøng, ôû caû 2 beân gan phaûi,
traùi. Ñaëc ñieåm laø khoái coù seïo xô hoùa trung taâm, vôùi vaùch. Vi theå ñoù laø chuoãi
teá baøo gan phaân chia bôûi caùc vaùch xô, seïo trung taâm laø ñoäng maïch lôùn cho ra
nhieàu maïch nhoû phaân nhaùnh.
- Laâm saøng: trieäu chöùng khoâng ñieån hình, ñau buïng mô hoà. Thöôøng ñöôïc phaùt
hieän tình côø qua khaûo saùt hình aûnh hay luùc moå buïng.
- Chaån ñoaùn: CT scan vaø MRI chaån ñoaùn chính xaùc FNH.
- Ñieàu trò:
. FNH laø u laønh thöôøng khoâng ñau, hieám khi coù bieán chöùng.
. Caét boû khoái u khi BN coù trieäu chöùng keùo daøi hoaëc khoái u lôùn nhanh.
III- Nang gan (Hepatic cyst):
Nang gan ñôn hay ña nang, ñöôïc Bristowe moâ taû naêm 1856.
- Taàn suaát: NG gaëp ôû moïi löùa tuoåi, nhieàu töø 40-70t, trung bình 55t. Tæ leä nam/nöõ
2-4/1.
- Caên nguyeân: baåm sinh, do caùc oáng laïc choã bò vieâm, taêng saûn, taéc, öù dòch …
- Hình thaùi:
. Ñôn nang: hay ôû gan P, maët tröôùc döôùi, kích thöôùc 1-15cm, beà maët trôn laùng,
vaùch moûng coù 3 lôùp , chöùa dòch trong hay hôi vaøng, #1/4 tröôøng hôïp NG coù thoâng
vôùi ñöôøng maät.
. Ña nang: hay keøm ña nang thaän, laùch, tuïy…Gan lôùn, moâ gan coù theå bò ñeø eùp
bieán daïng, caét ngang hình nhö toå ong chöùa dòch trong, coù theå laøm taêng aùp löïc tónh
maïch cöûa.
- Bieåu hieän laâm saøng:
- Ña soá khoâng trieäu chöùng ñöôïc phaùt hieän tình côø.
- Trieäu chöùng hay gaëp laø u buïng(55%), gan lôùn(40%), ñau buïng (33%), vaøng da(9%).
- Bieán chöùng laø luûng, xuaát huyeát, boäi mhieãm …
- Chaån ñoaùn:
- SAÂ: hình aûnh laø 1 khoái khoâng coù phaûn aâm, vaùch moûng.
- CT-scan: hình aûnh 1 sang thöông giaûm ñaäm ñoä.
- Chuïp nhaáp nhaùy vôùi Tc 99m coù hình vuøng troáng.
- Ñieàu trò:
. Ñôn nang:
- choïc huùt , daãn löu catheter, bôm chaát xô hoùa thöôøng bò taùi phaùt.
- moå caét choùp nang (unroofing) chæ ñòng khi NG coù bieán chöùng xuaát huyeát,
vôõ …
- caét gan chæ ñònh cho NG coù nhieàu vaùch.
- noái NG-ruoät non neáu NG coù thoâng vôùi ñöôøng maät.
. Ña nang:
- Chæ ñònh moå caét gan khi coù trieäu chöùng ñau, cheøn eùp,
- Caét choùp thöôøng bò taùi phaùt.
IV. U tuyeán (Adenoma):
- Taàn suaát: thöôøng gaép ôû nöõ, tæ leä taêng do söû duïng estrogen.
- Caên nguyeân: Nissen cho raèng caùc thuoác ngöøa thai uoáng khoaûng 5 naêm deã bi u
tuyeán, tæ leä laø 50-85%.
- Beänh hoïc: ñaïi theå laø 1 sang thöông meàm, laùng, maët caét ngang coù xuaát huyeát
hoaïi töû. Vi theå goàm nhieàu teá baøo gan tröôûng thaønh, nhoû, coù khi chöùa glycogen,
coù khi coù xoang maùu.
- Bieåu hieän laâm saøng: 4 tình huoáng:
- khoâng trieäu chöùng, phaùt hieän tình côø qua SAÂ, CT-scan.
 - khoái u gan.
- ñau haï söôøn P do u xuaát huyeát.
- soác maát maùu do u vôõ (1/3 TH).
- Chaån ñoaùn:
-SAÂ: khoái u ñaëc coù phaûn aâm hoãn hôïp.
- CT-scan; khoái u ñaëc ôû gan.
- chuïp maïch maùu: sang thöông giaøu maïch maùu, coù vuøng ít maïch maùu do xuaát
huyeát, hoaïi töû.
- sinh thieát kim coù theå thöïc hieän ñeå phaân bieät vôùi UTG.
- Ñieàu trò: coøn nhieàu baøn caõi.
- Ngöøng thuoác ngöøa thai u coù theå nhoû laïi vaø bieán maát.
- Moå caét u chæ ñònh khi u lôùn, ñau, xuaát huyeát, ôû trong hay vôõ vaøo oå buïng.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. M. D’Angelica, Y.Fong. “The liver.” Sabiston Textbook of Surgery. 17th edition. 2004,
Chap.50, p:1548-1552.
2. R.H.Knop. Primary liver cancer in adult. Comprehensive textbook of Oncology
1986, Ch. 98, p. 1087-1097.
2. M.Maakuchi, S.Kawasaki. “Hepatocellular carcinoma.” Maingot’s Abdominal
Operation, 1997, vol. II, p. 1561-1590.
3. T.K.Sicklick, M. D’Angelica, Y.Fong. “The liver” . Sabiston Textbook of surgery, 2012 Ch.54,
p: 1411-1475.
4.V.V.Cöôøng. Chaån ñoaùn ung thö gan nguyeân phaùt taïi BV Bình Daân. Luaän aùn toát
nghieäp baùc só Y khoa 1998.