Cæ TR¦íNG

BSNT B×nh
Bé m«n Néi tæng hîp- §¹i häc Y
Hµnéi
 1.®¹i c­¬ng
1.1.Kh¸i niÖm: Cæ ch­íng - tÝch tô dÞch/ khoang mµng bông.
1.2.DÞch tÔ:
-T¹i Hoa kú:
+BÖnh lý gan m¹n tÝnh (81,4%);
+BÖnh lý ¸c tÝnh mµng bông (10,0%);
+Nguyªn nh©n tim m¹ch (3,0%);
+Lao (1,7%); BÖnh lý vÒ thËn (1,0%);
+C¸c nguyªn nh©n kh¸c (<1,0%): tuþ, ®­êng mËt, lympho, suy gan
cÊp tÝnh, chlamydia, héi chøng thËn h­.
-T¹i ViÖt nam:
+X¬ gan
+Lao mµng bông,
+BÖnh lý ¸c tÝnh mµng bông, C¸c nguyªn nh©n kh¸c
 1.®¹i c­¬ng

1.3.Sinh lý bÖnh
1.3.1.Trong x¬ gan: 2 HC: suy TB gan+ HC t¨ng ¸p lùc TM cöa: gi÷
n­íc vµ muèi + kh­tró dÞch t¹i æ bông
1.3.2.Trong bÖnh lý ¸c tÝnh mµng bông vµ lao mµng bông
*BÖnh lý ¸c tÝnh mµng bông
-Di c¨n mµng bông
-X©m nhËp/ t¾c hÖ lympho
-Tæn th­¬ng m¹ch (HC Budd-Chiari)
*Lao mµng bông: viªm mµng bông
 2.ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh cæ ch­íng

2.1.TriÖu chøng c¬ n¨ng (Hái bÖnh)

2.1.1.Khai th¸c tiÒn sö
-NghiÖn r­îu
-BÖnh gan m¹n tÝnh
-TiÒn sö lao/ ng­êi th©n cã tiÒn sö lao
2.1.2.Rèi lo¹n c¬ n¨ng
-Bông to dÇn: thêi gian, diÔn biÕn.
-Thay ®æi kÝn ®¸o: quÇn chËt, c©n nÆng.
-TriÖu chøng/ ng.nh©n: ®au bông, sèt , thay ®æi toµn tr¹ng
 2.ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

2.2.TriÖu chøng thùc thÓ

2.2.1.Nh×n
-Bông phång cao (nh« ra phÝa tr­íc), c¨ng bÌ 2 bªn
-Da c¨ng bãng.
-Rèn ®Çy ph¼ng.
-TuÇn hoµn bµng hÖ
2.2.2.Sê
►Cæ ch­íng tù do
-DÊu hiÖu sãng vç
-DÊu hiÖu côc n­íc ®¸ næi
-Gan l¸ch khèi u trong æ bông
►Cæ ch­íng kh­tró: bông chç mÒm, chç cøng
 2.ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

H×nh ¶nh minh ho¹: bông nh« vÒ phÝa tr­íc, rèn

låi
 2.ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

H×nh ¶nh minh ho¹: TuÇn hoµn bµng hÖ

 Rốn lồi
Tuần hoàn bàng hệ
C¸ch làm dấu hiệu sãng vỗ
 2.ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

H×nh minh ho¹: c¸ch lµm dÊu hiÖu sãng vç

 2.ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh
2.2.3. Gâ
►Cæ ch­íng tù do
-DÞch Ýt: diÖn ®ôc thay ®æi theo t­thÕ
-DÞch trung b×nh vµ nhiÒu: ranh giíi gi­a diÖn dôc vµ diÖn trong lµ ®­
êng cong parabon bÒ lâm quay lªn trªn.
►Cæ ch­íng kh­tró: gâ ®ôc bµn cê
2.2.4.C¸c thÓ l©m sµng: Møc ®é nhiÒu, Møc ®é Ýt
2.4.Th¨m dß
2.4.1.DÞch mµng bông
►Kü thuËt
►Mµu s¾c dÞch; XÐt nghiÖm cÇn lµm; Ph©n biÖt dÞch thÊm vµ
dÞch tiÕt
2.4.2.Siªu ©m hay CT bông: x¸c ®Þnh DMB
2.4.3.Soi æ bông: chÈn ®o¸n nguyªn nh©n
Vị trí chọc DMB
• CT bông ph¸t hiÖn DMB
 2.ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

• C¸c xÐt nghiÖm DMB

C¬ b¶n Th¨m dß s©u Tuú nguyªn Kh«ng cã gi¸ trÞ

nh©n
TÕ bµo Glucose Quay ly t©m pH
t×m TB ¸c tÝnh
CÊy DMB LDH Triglycerit Lactate

Albumin Amylase Bilirubin CEA

Protein toµn Nhuém Gram AFP

phÇn
Rivalta Cholesterol
 3.CHÈN §O¸N PH¢N BIÖT

3.1.Bông ch­íng h¬i: gâ vang

3.2.Bông bÐo: rèn lâm, gâ vang
3.3.CÇu bµng quang: BN bÝ ®¸i, Ranh giíi gi÷a diÖn ®ôc vµ
diÖn trong lµ ®­êng cong bÒ låi quay lªn trªn
3.4.Cã thai: ChËm kinh, HCG n­íc tiÓu
3.5.U nang n­íc: Ranh giíi gi÷a diÖn ®ôc vµ diÖn trong lµ ®­êng
cong bÒ låi quay lªn trªn
 4.ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n
4.1.Theo tÝnh chÊt dÞch thÊm hay dÞch tiÕt
4.1.1.Cæ ch­íng dÞch thÊm
-X¬ gan
-BÖnh tim
-BÖnh thËn
-Do suy dinh d­ìng
4.1.2.Cæ ch­íng dÞch tiÕt
-Lao mµng bông
-Ung th­mµng bông
4.1.3.C¸c nguyªn nh©n kh¸c: DMB cã mñ, DMB cã m¸u, DMB d¹ng
nhµy gièng gelatin, Cæ ch­íng kh­tró, HC Demond Meigx, Viªm
tuþ m¹n vµ u nang tuþ, HC Budd-Chiari
 4.ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n
4.2.Theo nguyªn nh©n hay gÆp trªn l©m sµng
4.2.1.X¬ gan:
-HC suy TB gan
-HC t¨ng ¸p lùc TM cöa
4.2.2.Nguyªn nh©n kh«ng do x¬ gan
-BÖnh lý tim: bÖnh lý tim; suy tim ph¶I/ suy tim toµn bé
-K mµng bông: ®au bông, gÇy sót. DMB: m¸u, TB ¸c tÝnh
-Lao MB: ®au bông, sèt, lao ngoµi mµng bông. Phô n÷ trÎ tuæi. Cæ
ch­íng tù do/kh­tró. DMB: dÞch tiÕt, lympho bµo
-Héi chøng thËn h­: xÐt nghiÖm n­íc tiÓu. DMB: dÞch thÊm
-Tuþ: Viªm tuþ cÊp/viªm tuþ m¹n: Amylase / DMB t¨ng cao
 5.§IÒU TRÞ Cæ CH¦íNG
§iÒu trÞ tuú theo nguyªn nh©n
5.1.Do bÖnh gan: xem bµi x¬ gan
5.2.DMB ¸c tÝnh
-X¸c ®Þnh vÞ trÝ khèi u tiªn ph¸t + §iÒu trÞ t¹i chç
-§iÒu trÞ triÖu chøng: chäc th¸o DMB, cÇu nèi th«ng phóc m¹c
tÜnh m¹ch
-§iÒu tri ho¸ chÊt t¹i mµng bông
5.3.DMB do lao: theo ph¸c ®å chèng lao
5.4.DMB do tim: ®iÒu trÞ trùc tiÕp nguyªn nh©n ë tim
5.5.DMB do tuþ: ®iÒu trÞ b¶o tån vµ c¸c biÖn ph¸p ®iÒu trÞ nh­
viªm tuþ cÊp