ĐIỀU TRỊ SÖÙT MOÂI

– HÔÛ HAØM EÁCH

PGS TS. LAÂM HOAØI PHÖÔNG
I. MÔÛ ÑAÀU
II. PHAÂN LOAÏI
III. PHÖÔNG PHAÙP TAÏO HÌNH MOÂI
IV.PHÖÔNG PHAÙP TAÏO HÌNH KHM-HE
 MÔÛ ÑAÀU
KHM-HE laø bieán daïng baåm sinh chung maø hieåu bieát
thuaät ngöõ daøi lieân quan nhieàu ñeán Y khoa vaø Nha
khoa. BN vôùi KHM – HE coù nhieàu vaán ñeà lieân quan
nhö :
1. Bieán daïng cô baûn veà giaûi phaãu
2. Thieáu söï phaùt trieån maët
3. Vaán ñeà cuûa raêng
- Thieáu raêng, bieán daïng, raêng thöa
- Sai khôùp caén
4. Vaán ñeà noùi:
- Voøm khaåu caùi khoâng ñuû daøi
- Roái loaïi khôùp thöù phaùt
5. Vaán ñeà tai:
- Roái loaïn chöùc naêng veà nghe
- Vieâm tai maõn tính
- Ñieác
6. Roái loaïn taâm lyù
7. Theâm vaøo beänh baåm sinh
Hình 1 – Khe hôû moâi moät beân theå töï lieàn
Hình 2 - Khe hôû moâi toaøn boä moät beân
Hình 3 - Khe hôû moâi moät beân ñôn
Hình 4 - Khe hôû moâi moät beân ñôn
Hình 5 - Khe hôû moâi moät beân theå töï lieàn
Hình 6 - Khe hôû moâi + khe hôû haøm eách
toøan boä
Hình 7 - Khe hôû moâi ñôn hai beân
Hình 8 - Khe hôû moâi ñôn hai beân
Hình 9 - Khe hôû moâi toøan boä hai beân
Hình 10 - Khe hôû moâi toøan boä hai beân +
khe hôû haøm eách toøan boä
Hình 11- Khe hôû haøm eách toøan boä moät
beân
PHAÂN LOAÏI
MUÏC TIEÂU
Xaùc ñònh ñöôïc moät soá dò taät baåm sinh vuøng haøm maët
Phaân loaïi ñöôïc BN coù KHM-HE
Naém ñöôïc moät soá nguyeân nhaân gaây dò taät baåm sinh
NOÄI DUNG
Söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån phoâi thai cuûa maët dieãn ra
töø ñaàu tuaàn thöù 4 ñeán tuaàn thöù 8 thai kyø. Do vaäy.
Nhöõng DTBS ôû maët neáu coù xaûy ra thì seõ dieãn ra
trong khoaûng thôøi gian 4 tuaàn naøy
❖GiẢI PHẪU HỌC KHM
❖GiẢI PHẪU HỌC KHHE
 ❖PH ÂN LOẠi KHM

• KHM thể tự liền

• KHM đơn 1 bên
• KHM toàn bộ 1 bên
• KHM đơn 2 bên
• KHM 1 bên đơn, 1 bên toàn bộ
• KHM toàn bộ 2 bên
 PH ÂN LOẠi KHHE
• Chẻ lưỡi gà
• KHHE thể màng
• KHHE phần mềm
• KHHE bộ phận
• KHHE toàn bô
 ❖PHÂN LOẠI

❖ KHM thể tự liền KHM 1 bên đơn KHM 1 bên toàn bộ

❖ KHM đơn 2 bên KHM 1 TB, 1 đơn KHMTB 2 bên
 ❖PHÂN LOẠI

❖Khe hôû moâi đơn moät beân

 ❖PHÂN LOẠI

❖Khe hôû moâi toaøn boä moät beân

 ❖PHÂN LOẠI KHHE

❖Chẻ lưỡi gà ❖KHHE thể màng

❖KHHE phần mềm ❖KHHE bộ phận
❖KHHE toàn bộ
 ❖PHÂN LOẠI

❖Khe hôû moâi + khe hôû haøm eách toøan boä

 NGUYEÂN NHAÂN

 Di truyeàn: do gen gaây ñoät bieán

Nhöõng yeáu toá lieân quan luùc meï mang thai
- Do nhieãm: Rubella, Herps…
- Yeáu toá vaät lyù: tia X, phoùng xaï ion
- Yeáu toá hoùa hoïc: thuoác, röôïu, cocaine…
- Yeáu toá noäi tieát: tieåu ñöôøng, me mang thai lôùn tuoåi
Phaân loaïi:
Tessier (1971) chia dò taät soï maët goàm 3 loaïi chính:
+ Heïp soï thuaàn tuùy
+ Loaïn phaùt xöông soï maët
- Beänh Crouzon
- HC Apert
+ Heïp maët
- Teo nöûa maët
- Dò taät Pierre Robin
-HC Treacher Collins
➢ Beänh Crouzon (1912)
Di truyeàn
LS: - “Maët eách”
- Muõi cong khoaèm nhö moû veït
- Nhoâ HD giaû taïo do thieåu saûn XHT
- Loài 2 maét vaø laùc phaân kyø phía ngoaøi
- Taêng ALNS: Naõo uùng thuõy, chaäm phaùt trieån taâm thaàn

➢ HC Apert (1906)
Di truyeàn
LS: - Taät ñaàu hình thaùp dính ngoùn
- Taâm thaàn phaùt trieån bình thöôøng
- Thieåu saûn taàng giöõa maët
- Voøm khaåu cao
➢ Teo nöûa maët:
KRNN, moät soá do yeáu toá di truyeàn
Cousley (1997)
- Thieåu saûn XHD, XHT, XGM, cô nhai
- Dò daïng hoõm khôùp
- Tai nhoû
- Ñuoâi tröôùc tai
- Mieäng roäng
- Lieät TK VII
➢ Di taät Pierre Robin (1923)
Taät haøm nhoû vaø chöùng sa löôõi
Di truyeàn (+/-)
LS: - Caèm leïm
- KHHE meàm
➢ HC Treacher Collines (1900)
Loaïn phaùt maët haøm döôùi
Franceschetti-Klein (1949)
Di truyeàn
LS: - Maét xeách ngöôïc
- Khuyeát phaàn ngoaøi mi döôùi
- Thieåu saûn XGM, XHD
- Roäng mieäng vaø voøm khaåu cao
- Loõm maù
- Khe hôû oå maét
McKenzie (1958), HC cung mang I bao goàm moät phaàn hay
toaøn boä caùc dò taät sau:
- HC treacher Collins
- Dò taät Pierre Robin
- Loaïn phaùt XHD
- Daï daïng tai ngoaøi vaø tai giöõa
- Caâm ñieác baåm sinh
- KHM-HE
- 2 oå maét caùch xa nhau
Phaân loaïi khe hôû moâi haøm eách
Kernathan vaø Stark (1958):
Phaân loaïi döïa treân phoâi thai hoïc hôn laø hình theå. Phaàn reã
mieäng töø loã raêng cöûa ñeán löôõi gaø laø HE thöù phaùt, ñöôïc
hình thaønh sau khi HE nguyeân phaùt thaønh laäp. HE nguyeân
phaùt goàm: maáu tieàn haøm, vaùch ngaên tröôùc vaø moâi. Loã cöûa
chính laø ranh giôùi giöõa HE gnuyeân phaùt vaø thöù phaùt.
Harkin vaø coäng söï (1962) ñöa ra phaân loaïi khe hôû maët döïa
treân phoâi thai hoïc nhö Kernathan vaø Stark nhöng coù caûi
tieán hôn:
I. KHHE nguyeân phaùt:
A. KH moâi
1. Moät beân
2. Hai beân
3. Giöõa
 Vò trí: P/T
Ñoä daøi: 1/3, 2/3, toaøn boä
4. KH moûm moâi: nhoû, trung bình, roäng
5. Seïo baåm sinh:
Vò trí: P/T/giöõa
Ñoä daøi: 1/3, 2/3, toaøn boä
B. KH xöông oå:
1. Moät beân
2. Hai beân
3. Giöõa
Vò trí: P/T
Ñoä daøi: 1/3, 2/3, toaøn boä
4. Theå maøng: P/T/giöõa
5. Thieáu caùc raêng cöûa
II. KHHE thöù phaùt:
A. KHHE meàm
- Chieàu T-S: 1/3, 2/3, toaøn boä.
- Chieàu roäng (mm)
- Ñoä ngaén: khoâng /nheï/trung bình/ñaùng keå
- Theå maøng: Ñoä daøi: 1/3, 2/3, toaøn boä

B. KHHE cöùng
- Chieàu T-S: 1/3, 2/3, toaøn boä
- Chieàu roäng (mm)
- Dính vaøo XLM” P/T/khoâng
- Theå maøng: Ñoä daøi: 1/3, 2/3, toaøn boä
PHÖÔNG PHAÙP TAÏO HÌNH MOÂI
Thôøi gian vaø keá hoaïch ñieàu trò
- ÑT tieàn haøm: Söï keùo giaõn phaàn tieàn haøm treân nhoâ ra quaù
möùc
KHM 2 beân, phaûi ñöôïc baét ñaàu sôùm khi môùi sanh. Ñieàu
trò ñöôïc baét ñaàu luùc 1 tuaàn toái ña trong suoát 6 tuaàn ñaàu.
- ÑT XHT: nôùi roäng cung XHT bò suïp vôùi khí cuï cô hoïc
cuõng ñöôïc baét ñaàu sôùm. Khôûi ñaàu töø 1 ñeán 2 tuaàn tuoåi
vaø tieáp tuïc cho ñeán khi coù moái lieân heä cung haøm bình
thöôøng.
- Phaãu thuaät moâi khôûi ñaàu ñöôïc tieáp theo töø 10-12 tuaàn
tuoåi, taïi thôøi gian naøy ñoàng thôøi cuõng ñoùng luoân HE
meàm. Khaâu moâi ñöôïc thöïc hieän trong nhöõng KHM 1
beân vôùi tình traïng cung haøm roäng, vaãn coøn suïp hay
ngaén phaàn beân. Tieáp tuïc söûa moâi tieáp töø 6 tôùi 8 thaùng
sau.
- KHM-HE 10-12 tuaàn tuoåi (ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån).
- Vieät Nam + moâi : treû 6 thaùng tuoåi, caân naêng 6,5kg.
+ KHHE : ñöôïc thöïc hieän luùc 12 thaùng tuoåi. Ñoù laø
luùc treû em baét ñaàu taäp noùi.
+ Ñoùng xöông oå : töø 9_11 tuoåi. Khi xaùc ñònh roõ 2
lôùp ñoùng vaø söï gheùp xöông xoáp ñöôïc thöïc hieän.
+ Söûa muõi bieán daïng trong KHM khi 17 tuoåi
CAÙC PHÖÔNG PHAÙP PHAÃU THUAÄT
1. Randall-Graham Lip. Adhsion (1959)
a. Ñaùnh daáu treân moâi caùc ñieåm chính
b. Naâng 2 vaït töù giaùc taùch boùc giaûm caêng
c. Ñoùng töøng lôùp töø nieâm maïc
d. Khaâu treân beà maït da
Öu ñieåm:
- Seïo moät ñöôøng
- Nhöõng meùo moù phía döôùi gôø moâi
Nhöôïc ñieåm: khoâng ñaùng keå
2. Rose – Thompson Straigh line repair (1912)
a. Ñaùnh daáu neàn muõi, chaân muõi
b. Ño töø neàn muõi ñeán ñieåm cao cuûa gôø moâi ñoû
c. Raïch ñöôøng cong ñeå taêng chieàu daøi ñöôøng raïch V
vöùt boû nhieàu toå chöùc
d. Ñaùnh daáu hai ñieåm taïi gôø nieâm maïc moâi ñoû
e. Chính Lidocain 1:100.000 Epine
f. Duøng dao 15 raïch vuoâng goùc töø da xuoáng
g. Khaâu nieâm maïc cô - baèng chæ tieâu
h. Khaâu da
i. Z- plasty
 Öu ñieåm: - Seïo naèm thaúng, thoaûi maùi
- Khoâng phöùc taïp
- Ño chíhn xaùc
Nhöôïc ñieåm :
- Maát nhieåu toå chöùc trong nhöõng tröôøng hôïp
khe hôû roäng, laøm mieäng nhoû vaø phaù ñi V moâi
- Chæ duøng cho case hôû moâi ñôn
3. Mirault Brown Mc.Powell (1950)
a. Ñaùnh daáu treân moâi caùc ñieåm chính
b. Chaân muõi thaúng tôùi ñöôøng giöõa vaø ñaùnh daáu laïi nieâm maïc vaø
neàn chaân muõi
c. A”C=A’C’=AD. C thöôøng naèm beân ñoái dieän cuûa V moâi
d. tam giaùc ñöôïc tieát laäp B’C”=B’C’ (B’C’ chæ ñeå ñaùnh daáu)
e. Di chuyeån deã daøng ñaùy vieàn muõi truôùc
f. Ñoùng nieâm maïc cô da
Öu ñieåm: - Kyõ thuaät baûo toàn ñöôïc moâi ñoû
- Cheøn vaøo phaàn moâi giöõa thieáu
- Taïo ra phaàn tröôùc cuûa moâi
- Deã höôùng daãn
Nhöôïc ñieåm: - Caét nhieàu toå chöùc
- Seïo cong
4. Le Mesurier (1948)
Öu ñieåm: - Taïo ra ñaày ñuû gôø moâi ñoû
- Moå baûo toàn laøn moâi ñoû
- Taïo V moâi toát hôn
 Nhöôïc ñieåm: - Vaït tam giaùc giaùn ñoaïn nhaân trung
- Daøi khoâng caân xöùng ôû beân khe hôû
- Kyõ thuaät naøy khoù xem xeùt
5. Tennison (1952)
Öu ñieåm: - V moâi töï nhieân ñöôïc baûo toàn
- Taïo ra söï ñaày ñaën cuûa cung moâi ñoû
- Boû ít toå chöùc
Nhöôïc ñieåm: - Seïo naèm treân gôø nhaân trung
- Coù khuynh höôùng khoâng caân xöùng
6. Millard (1955)
Öu ñieåm: - Muõi deã taïo veà ñuùng vò trí, thaåm myõ
- Seïo thaúng theo gôø nhaân trung
- Ít boû toå chöùc
Nhöôïc ñieåm: - Khoâng deã taïo ñuû chieàu cao
PHÖÔNG PHAÙP TAÏO HÌNH KHE HÔÛ
HAØM EÁCH
Muïc ñích:
+ Ñoùng kín khe hôû giöõa hoác muõi vaø khoang mieäng
+ Caûi thieän chöùc naêng phaùt aâm
Kyõ thuaät:
+ Khaâu nieâm maïc saøn muõi
+ Khaâu nieâm maïc khaåu caùi
1. Phöông phaùp Langenbeck:
a. Kyõ thuaät:
+ Raïch nieâm maïc khaåu caùi (hình veõ)
+ Boùc taùch ñöôøng (1) → khaâu nieâm maïc neàn muõi.
+ Boùc taùch toaøn boä vaït giöõa (1) vaø (2), dôøi vaït vaøo giöõa,
khaâu laïi thaønh phaàn nieâm maïc khaåu caùi.
 Chuù yù:
Khi taùch boùc, dôøi vaït chuù yù baûo toàn boù maïch khaåu caùi ôû
khaåu caùi sau.
b) Öu ñieåm:
+ Ñoùng kín khe hôû
+ Thao taùc nhanh
c) Nhöôïc ñieåm:
+ Löôõi gaø khoâng ñöa ra ñöôïc
+ Chæ aùp duïng treân nhöõng khe hôû heïp trung bình
Neáu khe hôû heïp trung bình:
Ta coù theå khaâu:
Töø 2 → 3 nieâm maïc muõi
Töø 2 → 3 nieâm maïc khaåu caùi
2. Phöông phaùp Veur
3. Phöông phaùp Limberg:
a. Kyõ thuaät:
Gioáng nhö phöông phaùp Veau nhö do ñuïc thaønh sau cuûa loã
khaåu caùi sau neân ñöa ñöôïc boù maïch thaàn kinh khaåu caùi ra sau
neân dôøi vaït ra sau nhieàu hôn.
b. Öu ñieåm: ñöa vaït ra sau nhieàu hôn.
c. Khuyeát ñieåm:
Coøn haïn cheá ôû khe hôû roäng
Deã ñöùt boù maïch khaåu caùi neáu thao taùc khoâng kyõ.
4. Phöông phaùp Furlow:
a. Kyõ thuaät:
Vaït I : nieâm maïc khaåu caùi + cô
A : nieâm maïc khaåu caùi
Vaït I : nieâm maïc neàn muõi cô
A : nieâm maïc neàn muõi
+ Khaâu nieâm maïc neàn muõi
+ Khaâu cô theo chieàu höôùng giaûi phaãu
+ Khaâu nieâm maïch khaåu caùi
b. Öu ñieåm:
+ Ñoùng kín khe hôû
 + Ñaåy luøi ñöôïc voøng hoïng
+ Khaéc phuïc höôùng cô
+ Giaûi quyeát ñöôïc nhöõng khe hôû töông ñoái roäng
c. Khuyeát ñieåm:
+ Thao taùc phöùc taïp
+ Chöa giaûi quyeát ñöôïc nhöõng khe hôû roäng
5. Phöông phaùp vaït nieâm maïc thaønh haàu
TAÏO HÌNH KHE HÔÛ MOÂI HAI BEÂN
 • BiẾN CHỨNG
▪ Trong tạo hình môi:
o Nhiễm trùng
o Sẹo xấu
o Môi quá dài
o Biến dạng mũi
 BiẾN CHỨNG
▪ Trong tạo hình hàm ếch:
o Nhiễm trùng
o Hoại tử vạt
o Bun chỉ
o Lổ thủng