CHƯƠNG VI

THIẾT BỊ TẬN DỤNG NHIỆT THÔNG DỤNG TRÊN

TÀU THỦY
3.1. Hệ thống thiết bị tận dụng trên tàu thủy:
Hệ thống tận dụng nhiệt của động cơ chính đặt trên tàu rất da dạng, nó tận dụng nhiệt ở 2
nguồn chủ yếu là do nhiệt khí xả và nước mát mang ra. Thông dụng hiện nay đang dùng rộng rãi
trên tàu thủy là: Tuabin khí xả, nồi hơi kinh tế, thiết bị chưng cất nước ngọt. Ngoài ra, có thể có
các thiết bị sau: thiết bị hâm nước, hâm dầu, bộ sưởi không khí, máy lạnh hấp thu:
3.1.1. Hệ thống thiệt bị tận dụng nhiệt khí xả:
1. Tận dụng nhiệt khí xả bằng tuabin tang áp:

Hệ thống tăng áp Hệ thống tăng áp Hệ thống tăng áp

bằng tuabin khí hỗn hợp mắc song hỗn hợp mắc nối
xả song tiếp
H×nh 3.1. Minh ho¹ c¸c hÖ thèng t¨ng ¸p ®iÓn h×nh
1- BÇu gãp khÝ x¶. 3- M¸y nÐn do tua bin lai. 6- M¸y nÐn do ®éng c¬ lai.
2- Tua bin khÝ x¶. 4- Sinh hµn khÝ t¨ng ¸p. 5- BÇu gãp khÝ n¹p.

1
 Tuabin khÝ x¶ lµ øng dông phæ biÕn tËn dông n¨ng lîng khÝ x¶. §©y lµ ph¬ng ¸n duy nhÊt
võa mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ võa c¶i thiÖn chÕ ®é lµm viÖc cña ®éng c¬.

Khi ®éng c¬ chÝnh lµm viÖc ë chÕ ®é nhá t¶i th× tuabin ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶, nªn th-
êng ph¶i l¾p ®ång thêi cïng víi nã qu¹t giã ®éc lËp (do ®éng c¬ ®iÖn lai) hoÆc do chÝnh ®éng
c¬ lai. Qu¹t giã chØ ho¹t ®éng ë chÕ ®é nhá t¶i.

Trong khai th¸c cÇn chó ý tr¸nh thay ®æi t¶i ®éng c¬ ®ét ngét, ®¶m b¶o ®éng c¬ ch¸y tèt
tr¸nh b¸m muéi trªn c¸nh tuabin, vµ ®Þnh k× vÖ sinh phin läc giã.

2) TËn dông nhiÖt khÝ x¶ ë nåi h¬i kinh tÕ.

HÇu hÕt c¸c tµu biÓn hiÖn nay ®îc l¾p ®Æt nåi h¬i kinh tÕ ®Ó tËn dông nguån nhiÖt tõ
khÝ x¶ sinh h¬i lóc tµu hµnh tr×nh nh»m phôc vô môc ®Ých h©m sÊy. §Æc biÖt lµ c¸c tµu cã
c«ng suÊt m¸y chÝnh lín th× n¨ng lîng h¬i sinh ra cã thÓ ®îc sö dông ®Ó lai tæ hîp tua bin - m¸y
ph¸t ®iÖn, nh»m cung cÊp mét phÇn hay toµn bé ®iÖn n¨ng cho con tµu lóc hµnh tr×nh.

VÒ kÕt cÊu thêng cã hai lo¹i: Lo¹i nåi h¬i kinh tÕ riªng kÕt nèi víi nåi h¬i phô th«ng qua hÖ
thèng ®êng èng, vµ lo¹i nåi h¬i liªn hîp ë trong cïng mét khèi, trong ®ã cã côm èng riªng ®Ó dÉn
khÝ x¶ ®i qua vµ côm èng kh¸c lµ nåi h¬i phô.

V× nåi h¬i kinh tÕ n»m trªn ®êng dÉn khÝ x¶ ra m«i trêng nªn trong khai th¸c cÇn ph¶i chó ý
nh÷ng ®iÓm sau:

- §Þnh k× vÖ sinh phÝa khÝ x¶ ®Ó gi¶m ®èi ¸p trªn ®êng x¶ trong gi¸ trÞ giíi h¹n.

- Tr¸nh khai th¸c ë chÕ ®é nhá t¶i g©y ra hiÖn tîng ¨n mßn ®iÓm s¬ng - Tr¸nh hiÖn t-
îng mÊt níc g©y biÕn d¹ng, ch¸y èng khi ®éng c¬ ho¹t ®éng ë t¶i cao.

2
 H×nh 3.2. S¬ ®å hÖ thèng h¬i tËn dông dïng ph¸t ®iÖn n¨ng trªn tµu thñy

1. Trèng ph©n li 7. KÐt cascade 13. B¬m ch©n kh«ng

2. Nåi h¬i kinh tÕ 8. B¬m cÊp n-íc nåi h¬i 14 . B¬m n-íc ng-ng
3. B¬n tuÇn hoµn 9. BÇu h©m n-íc A. Bé h©m n-íc tiÕt kiÖm
4. Tua bin h¬i 10. Hép van ph©n phèi B. Bé sinh h¬i
5. BÇu ng-ng cña tua bin h¬i 11. Hép van h¬i håi C. Bé sÊy h¬i
6. BÇu ng-ng h¬i h©m sÊy 12. Van tù ®éng ®iÒu chØnh cÊp n-íc nåi

3
 Níc ë trong trèng ph©n li ®îc b¬m tuÇn hoµn ®a lªn bé h©m níc tiÕt kiÖm A, sau ®ã ®i vµo
bé sinh h¬i B. T¹i ®©y níc ®îc ®un s«i råi quay trë l¹i trèng ph©n li.
Trong trèng ph©n li níc ë nhiÖt ®é cao s«i sinh h¬i, phÇn h¬i ph©n t¸ch ë phÝa trªn trèng
qua van h¬i chÝnh. T¹i ®©y mét sè nh¸nh ®a h¬i ®i phôc vô h©m sÊy, mét nh¸nh kh¸c ®i vµo
bé sÊy h¬i C. H¬i sÊy trë thµnh h¬i qu¸ nhiÖt cã th«ng sè ¸p suÊt, nhiÖt ®é cao ®îc ®a ®Õn
tuabin h¬i ®Ó lai m¸y ph¸t ®iÖn cung cÊp mét phÇn hoÆc toµn bé ®iÖn n¨ng cho con tµu.

H¬i håi sau khi h©m sÊy vµ sau khi sinh c«ng trong tuabin ®îc ngng tô ë b×nh ngng 5 & 6.
Níc ngng tô ®îc ®a vÒ kÐt cascade sau ®ã cÊp trë l¹i nåi h¬i b»ng b¬n cÊp níc nåi 8 sau khi qua
bÇu h©m níc. ViÖc ®iÒu chØnh lu lîng níc cÊp cho nåi h¬i ®îc thùc hiÖn bëi van tù ®éng 12.

Khi ®éng c¬ chÝnh ngõng ho¹t ®éng th× nåi h¬i phô ®¶m nhËn viÖc cÊp h¬i cho tuabin vµ
phôc vô h©m sÊy. HoÆc cã thÓ t¹m ngõng ho¹t ®éng tuabin h¬i trong thêi gian ®Ëu biÓn.

3.1.2 . HÖ thèng thiÕt bÞ tËn dông nhiÖt níc lµm m¸t :

1) TËn dông nhiÖt n-íc lµm m¸t cho hÖ thèng ch-ng cÊt n-íc ngät.

Níc sau khi lµm m¸t ®éng c¬ ra khái m¸y chÝnh mang mét lîng nhiÖt kh¸ lín (chØ sau nhiÖt
lîng do khÝ x¶ mang ra ngoµi m«i trêng), nªn cÇn cã biÖn ph¸p tËn dông. HiÖn nay trªn c¸c tµu
lín, ch¹y biÓn dµi ngµy thêng ®îc l¾p ®Æt hÖ thèng chng cÊt níc ngät. B»ng viÖc s¶n xuÊt níc
ngät hµng ngµy khi ch¹y biÓn cho phÐp tiÕt kiÖm kh«ng gian vµ t¶i träng chøa níc phôc vô
chuyÕn hµnh tr×nh. HÖ thèng chng cÊt ®îc chÕ t¹o dùa trªn nguyªn lý: Cho níc biÓn s«i ë nhiÖt
®é thÊp kho¶ng 47 –53oC (hay bÇu cÊt ¸p suÊt thÊp). Sau ®ã ngng tô c¸c h¹t h¬i kÝch thíc nhá
cã nång ®é muèi thÊp thµnh níc chng cÊt phôc vô sinh ho¹t cña thuyÒn viªn vµ m¸y mãc trªn con
tµu.

Hình 3.3. Sơ đồ hệ thống chưng cất nước ngọt hãng ALFA LAVAL

NhiÖt kÕ

4
 KÝnh nh×n
Ch©n kh«ng kÕ
¸p kÕ
Giá läc
C¶m biÕn nång ®é muèi
Van chÆn
Van mét chiÒu
Van lß xo
Van an toµn
Van ®iÖn tõ
MÆt thay ®æi tiÕt diÖn (Orifice) Lưu
lưîng kÕ ống thay đổi tiết
diện

5
Sơ đồ hệ thống chưng cất nước ngọt hãng SASAKURA (Japan), sản lượng 20 tấn/ngày

Tàu: M/V VIRGINIA FOREST